Rogelio L. Ordoñez's Blog, page 12

Luha Ng Dalamhati Ng Lahi

(Tula)

sa ilang dekada

nating paglalakbay

sa gubat

ng dilim at sagimsim

mga anino tayong

walang mukha

ni pangalan

sa aklat ng kasaysayan

mga dugo tayong idinilig

sa damuhang naninilaw

mga kalansay tayong

iniukit sa pader ng kaapihan

mga nota’t lirika tayo

ng musikang nanunumbat-lumalaban

sa karimlan ng ating bayan!

ngunit sa bawat pagpatak

ng luha ng dalamhati ng lahi

sa patuloy na pag-aglahi

ng mapagsamantalang uri

magdurugtong pa rin

babalatay at kikiwal

nag-usli nating mga ugat

sa dibdib ng bawat sawimpalad

habang marahas na umiindak

maalab na mga petalya ng apoy

sa kumukulo nating utak

at mananatiling nanlilisik

mga mata nating nakakilala

ng mga talulot ng pait at dusa.

patuloy pa nga ring naglalandas

luha ng dalamhati ng lahi

mainit gaya ng nagbabagang asero

sa pandayan ng mithiing dakila

gumuguhit at nananalunton

sa humumpak na pisngi ng magsasaka

sa umimpis na dibdib ng manggagawa

sa ginibang barungbarong sa eskinita

sa nakahandusay na katawan sa bangketa

at patuloy pa nga ring bumabalong

sa bawat pusong sumisikdo-nagdurugo

sa saksak ng may lasong balaraw

ng mapang-aliping mga panginoon

ng kalupita’t inhustisya

kailan nga ba

lalamunin-tutuyuin

ng lagablab ng apoy

mga usbong ng luha

ng dalamhati ng lahi

sa nanlalim na mga mata

ng ating pinakasisintang

la tierra pobreza?

POTPOURRI

(#Samut-Sari)

Land For All

I believe that there should be no private ownership of land. It should be communal and the State must only administer it as what had prevailed in Libya during the golden era of the late Muammar Qadafi. In this regard, land will be for all, and will not be concentrated in the hands of a few greedy, exploitative landlords owning vast haciendas in various parts of our country and, as such, their tenant-farmers are forever shackled to a life of bondage and misery.

Still reverberating in my mind are the words of Macli-ing Dulag, a tribal chieftain in the Mountain Province who was murdered by the forces of evil when he vehemently opposed Cetrophil Corporation — in cahoots with the government — to takeover and use their ancestral or communal land. He said: “How can you own the land? Before your birth, the land was already there. When you die, the land is still there. How can you own it? The land owns us!”

As 50% of the our land is in the hands of only 15% of our population, it’s no wonder that the majority of our people are squatters or illegal settlers in their own country or not even owners of a piece of land to bury their remains when they finally bid adieu to this stupid and revolting order of things in our beloved La Tierra Pobreza.

===============================================================

Buhay-Ermitanyo

Kung minsan, naiinggit ako sa buhay ng isang ermitanyo. Hindi siya naghahangad ng kasikatan o kadakilaan, at lalong hindi nagnanasang maluklok sa kapangyarihan ipagbili man ang kanyang paniniwala at paninindigan.

Hindi niya kailangang magkunwari — tulad ng maraming tao sa lipunan — sa bawat sandali ng kanilang buhay maisulong lamang ang kanilang pansariling mga interes lunukin man ang bahagya pang nalalabing dignidad. Hindi SILA ang talagang SILA tuwing lalabas sila ng kani-kanilang bahay.

Napakasarap marahil na IKAW ang talagang IKAW sinuman ang kahalubilo, o anuman ang pagkakataon. Sabagay, sabi nga, ang pinakamahirap gawin sa buhay na ito ay ang mga bagay na talagang gusto mong gawin, at pinakamadali namang gawin ang mga ayaw mo.

===============================================================

Racial Discrimination

Who says that in this age of modern technology, racial discrimination is a thing of the past?

My eldest son, Lenin Mario, who migrated to Canada with his family a year ago informed me it is rampant in factories owned and operated by white capitalists, whether Europeans or Americans. Colored races, especially Orientals, are being discriminated by the white capitalist bastards as regards salaries and wages compared to what their white counterparts are receiving. He also said they are being treated like shits.

It’s a customary practice, therefore, of those greedy white capitalists salivating for maximum profit to employ and exploit colored migrant workers. Well, what can we expect under the capitalist system? Naturally, the rule of the game is greediness for profit. Everything is being dicatated and manipulated by exploitative policies as it is bereft of respect for human decency and dignity.

===============================================================

Bansang Pendeho

Sa pendehong dahilang dadagsa sa Pilipinas ang dayuhang pamumuhunan (foreign investment) at makatutulong diumano sa pag-unlad ng pambansang ekonomiya, igigilgil na naman ng mga tagahimod ng kuyukot ng imperyalismong Amerikano na susugan o baguhin ang umiiral na Konstitusyon ng bansa (tinaguriang Cha-Cha). Batay sa mga pahayag kamakailan ni Sen. Juan Ponce Enrile, Presidente ng Senado, at ni Espiker Sonny Belmonte ng Kamara, lumilitaw na ang mismong Kongreso ng mga payaso’t sirkero ang nagsusulong nito.

Lumilitaw na ang mga probisyong nagtatakda ng mga limitasyon o restriksiyon sa dayuhang pamumuhunan ang pinanggigigilan o tulo-laway na nais nilang susugan para maiakma sa masibang panlasa ng dayuhang mga kapitalista. Sa mga pagbabagong iyon, pahihintulutan na silang makapagmay-ari ng mga gusali’t lupain sa bansa, gayundin ng 100% kontrol o sapi (stocks) — ngayo’y 40% lamang — sa mga negosyo’t korporasyon. Higit sa lahat, at kasumpa-sumpa, pahihintulutan na rin sila na pasukin at kontrolin maging ang pambayang mga utilidades (public utilities) na marapat lamang hawak ng mga Pilipino, gaya ng transportasyon at telekomunikasyon, ospital at mga paaralan, serbisyo sa tubig at kuryente, daluyan ng pangmadlang komunikasyon o mass media (mga estasyon ng radyo’t telebisyon, mga magasin at peryodiko, atbp.).

Ano pa, kung gayon, ang diumano’y pinangangalagaang sagradong soberanya ng Republikang Mamon? Gusto na yatang ipalamong buung-buo ang bansa sa ganid na bibig ng kanilang sinasantong dayuhang mga mamumuhunan, lalo na nga ang mga kampon ni Uncle Sam. Sabagay, sa panahon pa ng kolonyalismong Kastila, ipinanukala na nga noon pa ng mga ilustradong kasapi sa La Liga Filipina na gawin nang probinsiya, hindi kolonya, ng Espanya ang Pilipinas. Gayundin naman, matapos ang Digmaang Pilipino-Amerikano, iminungkahi naman ng mga Amerikanistang taksil sa bayan (itinuturing pang mga bayani sa ating kasaysayan!!!), at nagtayo pa nga ng mga organisasyong kaugnay nito, gaya ng Partido Conservador at Asociacion de Paz, na gawin nang isa sa mga estado ng Estados Unidos ng Amerika ang laging ginagahasang bansa.

Kayo na ang mag-isip, mga kababayan at kaibigan, kung ano ang kahihinatnan ng bansa sakaling maisalaksak sa lalamunan ng sambayanan ang mga patakarang pangkabuhayang pabor lamang sa mga diyus-diyosang imperyalista!

===============================================================

Sona Sa Republikang Mamon

Naduduwal kami mula pa sa panahon ng diktadurang Marcos hanggang sa kasalukuyang rehimen tuwing tatangkain namin at pipilitin ang sariling pakinggan ang bawat SONA ng nagririgodon sa kapangyarihan na mga panginoong angkan lamang ng iilang pamilyang mahigpit na kumukontrol sa pambansang pulitika’t ekonomiya sa kapinsalaan ng bansa’t masang sambayanan.

Natural, hitik sa hungkag na retorika ang bawat SONA, parang ampaw na hangin ang laman, lalo’t sa kabila ng mga buladas na iyon, wala namang makabuluhan o radikal na pambansang mga pagbabagong nagaganap hanggang ngayon. Tumindi pa nga ang disempleyo’t karalitaan, umalagwa ang presyo ng pangunahing mga bilihin at serbisyo, naging garapal ang nakalululang mga katiwalian sa burukrasya, lalong “ipinanganganak na parang lumot” at namamayagpag sa poder ang mga dinastiyang pampulitika, patuloy na nasasalaula ang mga karapatang pantao at, higit sa lahat, patuloy na nagpapakatuta at masugid lamang na tagahimod ng kuyukot ng dayuhang mga interes — lalo na ng Amerika — ang walang gulugod na pambansang lideratong bentador ng kapakanang pambansa at ng kinabukasan ng susunod pang mga henerasyon.

Ano pa nga ba ang bago? Kahit walang siyentipikong batayan, baka mabuti pang maniwala na lamang kami sa horoscope kaysa mga SONA, sapagkat matapos naming pakinggan ang mga iyon, lagi’t lagi na lamang naming naisisigaw: Putang’na! SANA!

==============================================================

Anak Ng Gunggong At Galunggong

Sa kasagsagan ng mga pagbaha kamakailan sa iba’t ibang lugar ng bansa, hindi lamang ang buhay ng mga tao ang nasalaula kundi maging ang tamang paggamit sa ating wika. Punyeta! Anak ng gunggong at galunggong! Namutiktik mismong sa bunganga pa ng mga itinuturing na matatalinong brodkaster o tagapagbalita sa radyo’t telebisyon ang mga praseng di malaman kung hinugot sa puwit ng kung sinong bakulaw. Nariyan ang TUBIG-BAHA at TUBIG-ULAN na maaari namang BAHA na lamang o ULAN (maliban na lamang kung may IHI-BAHA, LAWAY-BAHA, UHOG-BAHA o IHI-ULAN, atbp.). Bakit di pa sabihing mataas ang baha, o lampas-tao ang tubig, o malakas ang buhos ng ulan? Nariyan din ang praseng walang patumangga kung gamitin — NA KUNG SAAN (sa maraming pagkakataon, NA lamang ang katumbas nito).

Dispalinghado rin kalimitan ang paggamit sa NG at SA. Malimit kong marinig ang pag-uwi NG bahay (bahay ang umuuwi kung gayon na dapat sana’y pag-uwi SA bahay), pagsalubong NG Bagong Taon (di ikaw ang sasalubong kundi bagong taon; sana’y pagsalubong SA). Naiihi ako kapag naririnig ko pa ang “bagong PANGANAK na sanggol, namatay” sa kanilang pagbabalita. Ang galing ng mga sanggol (kung babae) sa ating bansa….sanggol pa lamang ay nanganganak na. Ano kaya ang naging anak, babae o lalaki o tungaw? (LALAKI, di LALAKE, BABAE pero BABAING at LALAKING; marami rin ang nagkakamali sa paggamit sa naturang mga salita).

Isa pa, di iilang ulit ko ring narinig: Iniimbestigahan pa ang pinagmulan ng SUNOG. Natural, APOY ang pinagmulan. Saan nagmula ang apoy — sa kuryente ba, sa may sinding kandila, sa sinindihang gas ba o gasolina, atbp.?

Sa mga babasahin naman, karaniwang kamalian ang paggamit sa RIN at RAW, DIN at DAW, NANG at NG, kahit ng mga nagsusulat na noon pang panahon ni Matusalem. Sa abot ng aming munting kaalaman, RIN at RAW kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig (vowels — A, E, I, O, U at malapatinig na Y at W), at DIN at DAW kapag nagtatapos naman sa katinig (consonants). NG naman kapag ang tinutukoy ay pangngalan (noun — mga tao’t bagay, halimbawa NG usok, NG manok, atbp.) at NANG kapag pamanahon o pang-abay (adverb) at pandiwa (verb) at pang-uri (adjective) ang tinutukoy. Halimbawa, NANG siya’y umalis… NANG nakawin niya ang itlog ni Pedro, NANG batukan niya ang gunggong, tumakbo siya NANG mabilis, ngunit NG malakas na tao dahil tao ang tinutukoy, hindi malakas. Marami pang halimbawang maibibigay. Muling mag-aral na lamang.

Isa pang nakakukulo ng dugo ang karaniwang paggamit sa SIYA sa mga hindi naman tao ang tinutukoy. Masarap SIYA (pagkain pala); masarap SIYANG dilaan at supsupin (sorbetes pala); malambot SIYA (kutson pala); matigas SIYA (karne pala, akala ko’y bangkay); maluwang SIYA (damit pala). Diyos ni Abraham, ako ba’y nananaginip lamang o nasa Jupiter na naman! Idagdag pa nga ang inimbentong mga salita ng “magagaling” na brodkaster na hindi malaman kung kaninong puwit ng bakulaw hinugot tulad ng mga sumusunod: KONSERNADO, KOMENTO, KAGANAPAN, TALENTADO, NOW NA, HINARASS, NIRAPE, DINILIBERATE, DINISCUSS, at marami pang ibang mga salitang may katapat naman sa sariling wika. Sabagay, sabi nga, patuloy ang ebolusyon ng wika hanggang sumusulong ang sibilisasyon at, sa isang banda, ang mismong sambayanan lamang ang makahahatol sa katumpakan ng mga salitang kanilang tinatanggap at nauunawaan.

Marami pa sanang mga kamalian sa wastong paggamit sa ating wika na maaaring talakayin dito ngunit, sa isang banda, baka naman tuluyuan na kaming mabaliw. Anak ng gunggong at galunggong! Pasensiya na po kayo sa bahagya kong natutuhan sa tinapos kong kursong B.S.C.E. (Bachelor of Science in Civil Engineering). Mabuhay po kayo!

===============================================================

Ilang Pahabol

Kaugnay ng kontrobersiyal na RH Bill, mukhang totoo pa rin ang sinabi ni Rizal sa kabanatang Ang Mga Makapangyarihan Sa Bayan sa kanyang nobelang Noli Me Tangere: “Ang Simbahan ang siyang ulo, at ang Pamahalaan ang siyang bisig.”

Bakit hindi buwisan ang mga kinikita ng Simbahan, gayundin ng iba pang mga sektang panrelihiyon? Ang suwerte naman nila. Kanila na ang langit, libre pa sila sa lupa!

==============================================================

Sino ang nagsabing kung minsan ang taong nagsisikap paligayahin ang kapwa ang siya pang pinakamalungkot? Ipinapayo ngang huwag ninyo siyang iwan o iwasan at itakwil, sapagkat hindi niya kailanman sasabihing kayo’y kanyang kailangan.

===============================================================

Maraming tao, lalo na ang mga ignorante, sabi nga ni Mahatma Gandhi, ang nagnanasang parusahan ka dahil sa pagsasabi mo ng katotohanan, dahil tama ka, at dahil ikaw ay totoong ikaw. Hindi dapat ihingi ng paumanhin, sabi niya, ang iyong pagiging tama o dahil maraming taon kang nauna sa iyong panahon.

Kung alam mong tama ka, at kahit nag-iisa ka lamang, huwag matakot na ihayag ang nilalaman ng iyong isipan. Ang katotohanan ay mananatiling katotohanan.

=============================================================== **********

So Cruel To Think Of Adieu

(A poem not for lovers per se)

suddenly, yes, suddenly

i know all will end

in a fleeting moment of awakening

those lingering illusions of love

those tempting stares and smiles

and tender caresses on the arms

are mere pieces of shattered glass

scattered on desolate leaves of grass.

i know everything

will come to pass

like footsteps on the sand

like flashes of lightning in the sky

or the last gasps of a dying man.

so cruel to think of adieu

for am certain after parting

painful memories

will scorch my flesh

and pierce my mind

your shadows will stalk me

in every deserted streets

together we’ve strolled

in every poetic places

we’ve built our castles

of liberating dreams.

how can i learn to forget

when in every minute

memories cascade

in the waterfall of my brain?

but can you still remember me

as time silently passes by

especially at dusks

when loneliness is as cold

as the dewy december dawns?

can you still remember me

in the years to come

in your world of sacred dreams

even faded are the pictures

of our struggling togetherness

while tenderly, so tenderly

the dried leaves of memories

begin to fall and kiss

the parched earth of despair?

can you still remember

the old rag you most needed then

when your shivering soul

feverishly groped for love’s embrace?

when gone you are

and wish no more

to glimpse at me and behold

what can i do

but to embrace my solitude

and hope forevermore

that in this time and space

in the rebellious moment

of my forsaken life

you will again walk by

like the solitary music

so many, many times

am always yearning to hear

though violently slashing my heart

and continuously paralyzing

my meandering tormented soul

so cruel, yes, so cruel

to always think of goodbye!

Your Music I Love

(Poem)

your music

i love

the sounds of cymbals

in the black-weeping night

the growling staccato of gunfires

in the labyrinths of my mind

full of throbbing cadences

striking thunderbolts in my spine

with catapultic crescendo

of exploding bombs

piercing my soul and eardrums.

your music

i love

as it slaps my senses

and awakens me more and more

it dilates my nostrils and eyes

and gnaws the sinews of my heart

it hums rebellious notes in my blood

and fills the grail of my being

with hot streams of cascading courage

for you and me

for our grieving sons and daughters

under the golden-elusive sun

so, at last, the red, red roses

sown in the garden of eternal hope

will triumphantly bloom forevermore.

your music

i love

it rekindles the fire in my loins

to thunderously curse and blast

the lurking-predator demigods

it cleanses my soul

to embrace a sacred cause

it sharpens my vision

to see society’s abominable

contradictions and oozing sores

and the miseries of the poor.

your music

i love

it makes me hear the lamentations

of the oppressed-downtrodden class

its lyrics brewing in the cold wind

blowing the dark-rolling clouds

in the skyline of discontent

the chorus invectives full

beheading with scathing words

the privileged-exploitative few

in rotten-stinking palaces

of rogue kings and centurions

of injustices and greed.

yes, your music

i love

it lingers on and on and on

the notes of resounding hope

the lyrics of continuing struggle

of a people long enslaved

manacled by tears and grief

in a barren-wretched land

the forsaken la tierra pobreza

of my nightly dreams

your music

i love

with its fiery-liberating

revolutionary lines!

Silang Nagbabaging Sa Gubat Ng Dilim

(Tula)

sa gubat ng dilim at sagimsim

bakulaw silang nagbabaging

nakabiti’t sumisigaw sa hangin

silang mga intelektuwal

na iniluluwal ng mga toreng-garing

silang kinapon ng mga unibersidad

silang nakabilanggo sa mga aklat

silang binulag ng mga letrang

tiwalag sa reyalidad

silang pinasakan ng bulak sa ilong

at inimbalsamo ng teorya’t ideya

ulong di tiyak direksiyon ng dunong

silang ibig nguyai’y puro pormularyo

at bawat salita’y laging de numero

at inililibing ang angking talino

sa mundo ni focault, derrida at plato

sa baging ba lamang laging nakabitin

silang ang totoo’y malabo sa tingin?

silang nagbabaging sa gubat ng dilim

ang dagat ng buhay ay ayaw sisirin

gayong hinahanap perlas na maningning

sa dampa’t kubakob ng bukid at bundok

ni ayaw pumasok-mangarap-matulog

ni ayaw titigan nag-usbong na hamog

upang makita luha ng dayukdok

ni ayaw yumapak sa lupang maputik

ni ayaw lumusong sa linang ng bukid

ni ayaw tahakin nagdipang pilapil

habang sumasayaw kugon at talahib

upang madama ang tibok ng dibdib

ng uring dinusta at naghihimagsik

kailan isasawsaw sa patis at suka

daliring nilandi’y mga porselana

pilak na kutsara’t kristal na kopita?

kailan lalamasin malamig na kanin

upang bukalan ng katotohanan

bibig na namaga

sa pagnguya-pagngata

sa inanay at pilas na aklat

na ayaw ilahad-ihantad

maalingasaw na reyalidad

ng lipunang nagnaknak na’t

mga uod ang lumalantak.

silang nagbabaging sa gubat ng dilim

ni ayaw makita pulandit ng dugo

mula sa daliring naputol

nginasab-nilunok ng makinang hayok

hanggang balat

dugo’t-buto’t-laman

ng hinlalaki’t hintuturo

sa nagiling na karne’y humalo

carne norteng igigisa

ipipritong longganisa

sa mantika ng lungkot at dusa

silang nagbabaging sa gubat ng dilim

silang pilosopiya’t hungkag na ideya

pansabaw sa ulam at kanin

silang nakikipagpatintero

kina hume, heidegger

nietzche’t mga henyo

hanggang mga teoryang ibinabando

naging sangkutsado

di tuloy matiyak

adobo ba o asado

at kalimita’y di malunok

ng lalamunang titiguk-tigok

ng masang sambayanang

parang trumpong pinaikot.

kayong nagbabaging sa gubat ng dilim

bakit di ninyo talunin ang bangin?

bakit ayaw ninyong bitawan ang baging

paa ay isudsod sa lupa ng lagim

amoy ng pulbura ay inyong langhapin?

anghit ng magsasaka

ay inyong singhutin

habang binubungkal

bukiring di kanya

bakit di titigan ang mga sakada

habang nakaluhod sa imbing asyenda

aba ginoong maria ay nililitanya

sa mga kabyawan at asukarera?

bakit di dinggin hagulhol ng ina

sumpa’t himutok ng galit na ama

hinagpis ng nabaog sa inhustisya

at plegarya ng sinikil na kaluluwa

baka masagot din ng hagupit ng habagat

singasing ng punglo’t sagitsit ng kidlat

laksang tanong ng madilat na reyalidad

bombang sasambulat din

mga tugong di maipaliwanag

ng inaamag na mga aklat!

Di Ako Manunulat

(Tula)

di ako manunulat

gaya ng dinadakila sa mga aklat

o sinusuob ng papuri’t pabango

sa maluningning na entablado

simple lamang akong taga-tala

ng reyalidad ng lipunang balintuna

taga-salaysay ng marawal na buhay

ng alipin ng kawalang-katarungan

ng ibinayubay ng pagsasamantala

sa kalbaryo ng luha’t dusa

ng mga karapatan at dignidad

pamunas lamang sa puwit at paa

sa dambana ng mga hari

sa pulitika’t ekonomiya.

di ako makata

sadya lamang matabil ang dila

pinagtatagni-tagni ang mga salita

laban sa imbing mga diyus-diyosang

sugapang nandarambong ng pondo ng bayan

silang dambuhalang tulisang

nakamaskarang makabayan

sa palasyo ng kalunsuran

laging isinasadlak masang sambayanan

sa kahimahimagsik na karalitaan

laging ibinibenta’y kapakanang-bayan

mahimod lamang pundilyo’t tumbong

ng dayuhang mga panginoong

pakialamero sa pambansang kasarinlan.

di ako manunulat

kompositor lamang ako

ng mga notang naglulunoy sa pandinig

hikbi ng mga ina

daing ng may pulmonyang amang

di makatikim ni aspirina

himutok ng naulilang

di makabili ni kabaong na palotsina

lagunlong ng napilipit na bituka

lagutok ng mga buto sa pabrika

kalantog ng tinuklap na mga yero

kalabog ng ginibang bahay

sa gilid ng mabahong estero

singasing ng hininga

ng pawisang magsasaka

sa kabukirang di kanya

hagulhol ng mga batang

nakalupasay sa bangketa

tagulaylay ng mga sawimpalad

saanman naghahari’y inhustisya.

di ako manunulat

pintor ako ng mga larawang

nagnanaknak sa alaala

iginuguhit ng pinsel sa lona

sa pamamagitan ng pulang pintura

nakasusukang mga eksena

sa sinisintang la tierra pobreza

inuuod na mga bisig

inaanay na mga dibdib

nagdurugong mga bituka

mga tiyang sinasaksak

mga mukhang nilalaplap

inaatadong katawang hubo’t hubad

di nahilamusan ng dignidad

samantalang nilalaklak

dugo ng maralita

at pinagpipistahan

sa mesa ng kapangyarihan

ng iilang pinagpala

sinangkutsang buto’t laman

inadobong puso’t atay

sinitsarong bituka’t balat

tinapyas na mga ilong

dinukit na mga mata

ng sambayanang masa.

di ako manunulat

di ako makata

taga-tala lamang ako

taga-salaysay lamang ako

kompositor lamang ako

pintor lamang ako

at mang-aawit lamang ako

ng kahimahimagsik na reyalidad

sa ninananang lipunang

walang urbanidad ni dignidad

dahil sa iilang walang hinahangad

kundi bulsa’t sikmura nila

ang tanging mabundat!

Naiwan Sa Aki’y Mga Alaala

(Tula)

sa bawat paghihingalo ng takipsilim

at pagyakap ng lumuluhang gabi

habang palasong humahaginit ang ulan

naiwan sa aki’y mga alaalang

nagkukuta sa kamalayan

humihiwa sa budhing nadarang

ng ningas ng apoy sa karimlan

sumusurot iyon sa mga matang

nalulunod sa dagat ng lungkot

bawat eksena’y parang granaheng

tuluy-tuloy sa pag-ikot

nililigis himaymay ng aking puso

pinabibilis daloy ng aking dugo

nasaan ang paninindigang pinabuway

ng pingkian ng bote’t baso

at pagsalakay sa lalamunan

ng nag-uunahang mga bula ng likido?

oo, naiwan sa aki’y mga alaala

mga gunitang tangayin man ng hangin

o ng nagngangalit na delubyo

ay muli’t muling magbabalik

sa pasigan ng kaluluwa

hindi magugutay

ng makinang lumalamon sa laman

mga larawang umiindak sa balintataw

hindi iyon iginuhit lamang

sa buhanginan ng pagsinta

kundi marmol iyong lapidang

di kayang durugin ng bomba

saanman humantong ang pakikibaka

ng mga aninong nanunulay sa kamatayan

mapasilay lamang luningning ng araw

sa lupaing tinakasan ng saya’t ligaya

at mabigyang dangal layang ninanasa.

oo, muli’t muling magbabalik

naiwang mga alaala

kahit lumalaslas sa puso

lumalaplap sa budhi

at lumiligis sa kaluluwa!

Maita (Ka Dolor) Gomez

(Tula)

nang sumilakbo sa iyong ugat

dugo ng mga sawimpalad

at dumagundong sa iyong puso

hagulhol ng mga dukha

tinalikuran mo, maita,

tanghalan ng balatkayo

itinakwil mo, maita,

ilusyon ng puting telon

mukha mo’y nahilamusan

sa bukal ng katotohanan

upang makitang malinaw

salungatan sa lipunan.

inilantad-nilitanya mo, maita,

inhustisya’t pagsasamantala

ng gahamang diyus-diyosan

ibinandila di lamang kapakanan

ng aping kababaihan

kundi maging sagradong mithiin

ng nilatigong masang mamamayan

nagmartsa ka sa kadensa

ng laksa-laksang mga paa

tinig mo’y umalingawngaw

sa lansangan ng protesta

buong giting na isinigaw:

“ma-ki-ba-ka! hu-wag ma-ta-kot!

“ma-ki-ba-ka! hu-wag ma-ta-kot!”

niyakap mo, ka dolor,

dibdib ng kabundukan

nakipagsayaw ka sa talahib

ng kumalingang kaparangan

perlas mong itinuring

mga hamog sa damuhan

bininyagan-binanyusan

ng matubig na mga linang

ng nagpuputik na kabukiran

damdamin mong nag-aapoy

at hitik sa pagmamahal

sa lupaing umaagos

luha ng dalamhati

ng inaaliping uri.

oo, ka dolor,naging armado

kang mandirigma ng bayan

laban sa mapanikil-malagim

na nagmumultong panahon

ng imbi’t sugapang mga panginoon

mga salot pa rin ng lipunang

namamayagpag hanggang ngayon

ibinilanggo ka man, ka dolor.

at dinusta ng diktadura

parang brilyanteng di natapyasan

o esmeralda pa ring kumikinang

matimyas-dakilang hangaring

magluningning bilyong bituin

sa mukha ng bayan ng dusa’t hilahil.

namaalam ka man, maita,

sa la tierra pobrezang pinakamamahal

at sa anino ng gabi inilulan

ng aliw-iw ng hanging nagdarasal

tumakas na hininga ng pagsinta

sulo ka pa ring magliliyab

sa dibdib ng sawimpalad

muhon ka ring di matitibag

sa lupain ng pakikitalad

kikiwal sa ugat ng mga api’t dukha

alimpuyo ng dugo mong mapanlikha

di mapapawi ng panahon

magiting mong mga gunita

manalasa man ang daluyong

sa burol ma’t kapatagan

bahain man ng delubyo

kanayuna’t kalunsuran

marmol kang monumento

sa puso ng pagbabago.

hanggang inhustisya’y nilulumot

diyus-diyosa’y laging buktot

at tunay na demokrasya’y binabansot

hanggang manggagawa’y alipin

ng grasa’t makina sa mga pabrika

hanggang libingan nitong magsasaka

malawak na bukid na di maging kanya

saan ka man naroroon

si maita ka man o ka dolor

ihahatid ng sagitsit ng kidlat

at nakagugulantang na kulog

himagsik ng tinig mong humihiyaw:

“ma-ki-ba-ka! hu-wag ma-ta-kot!

“ma-ki-ba-ka! hu-wag ma-ta-kot!”

No Cream Nor Sugar Is My Coffee

(Poem –modified English version of “Kape Ko”y Walang Krema Ni Asukal”)

no cream nor sugar is my coffee

black as the grieving night

when thick, rolling clouds

kiss the saucer moon

bitter as the miserable lives

of people franz fanon called

“the wretched of the earth”

what maxim gorky said

dwell “in the lower depths”

yes, bitter as my coffee

their lives oppressed

jailed forever under the bridge

or genuflecting, dreaming

on the putrid shoulders

of tripa de gallina

and canal de la reina

or in murky, cramped slum areas.

black is the night

like my dark coffee

in the narrow streets of despair

in the sty and barungbarong

beside some forsaken garbage dumps

in the dimly-lighted parks

where fallen bodies cling

to the eternal

elusive hope on the grass

black is the night

in the breakwater of life

as angry waves pound

on the heaving, mournful breasts

of lingering, everlasting miseries.

bitter is life

like my coffee, unsugared, uncreamed

bitter in the lips of a child

whose abdomen swells

though in it only air dwells

bitter in the black nipples

of a praying, emaciated wife

bitter in the mouth

of a cursing father

whose flesh devoured

by grease and machine

in hungry factories of greed

bitter in the hatred-filled eyes

of a sad, lonely man

whose blood is being sucked

by the parched earth not his

so the grains of palay

in fields of enslaving gloom

would glitter like gold

in the horizon of discontent

and the sugarcanes would vomit

sweet, delicious, sticky sap

amidst the cries of the working class.

when will my coffee be sweet?

when will its black color fade?

when will cream and water

make love and mix?

yes, my coffee has no cream nor sugar

bitter as the lives

of those crucified by tears of grief

yes, my coffee tastes

like grounded vile

in a rotten society

paradise of a chosen few

but rebellious shadows in the night

will not cease rekindling the fire

till the flames engulf the demigods

and, yes, at last,

our coffee will be sugared and creamy

alas, at last,

it will then taste like honey!