Rogelio L. Ordoñez's Blog

(Sa mga biktima ng masaker sa Mendiola, mga pagpatay sa Hacienda Luisita at, ngayon naman, sa Kidapawan)

(Tula)

hindi na lupa’t mga butil ng bigas ang hihingin namin sa inyo

dahil punglo’t kamatayan ang ipinagkakaloob ninyo…

hindi na mga binhi ng palay ang ipupunla namin

kundi ngitngit na yayabong sa mga pinitak

sa inyo na ang inyong mga lupa

ni isang sangkal ay hindi na kami hihingi pa

dahil ang mga lupang iyan ang magiging libingan

ng inyong walang budhing kasakiman!

Di na Ako Makahabi ng Tula

ilang  araw na akong nakatulala

sa papawiring makulimlim

di ako makahabi ng tula

tumakas at nagliwaliw ang mga salita

nagkagutay-gutay papel ng kamalayan

mga metapora’y pumailanlang

sa kalawakang  nilunok ng dilim

mga imaheng mapagmulat at matulain

at mga talinghagang dapat arukin

ibinartolina sa kagubatan ng pangamba

at sa kabukirang di sibulan ng pag-asa

ibig pang gahasain ng mga buntala.

di na ako makahabi ng tula

pilantod na ang mga taludtod

mga saknong ay uugud-ugod

di tuloy makaakyat sa gulod

mga eskinita ng parnaso’y di mayakap

dibdib ng mga bangketa’y di malamutak

kinulaba ang mga mata at di makita

luha’t pawis ng manggagawa’t magsasaka

di marinig hinagpis ng mga sawimpalad

paano tutulain pa epiko ng pakikibaka

ng sambayanang masa kung mga daliri’y

ikinadena’t dinurog ng dusa?

muli akong maglulunoy sa iyong mga alaala

muli kong sasamyuin mga pulang rosas

sa ulilang hardin ng mga pangarap

muli kong idadampi ang palad

sa nagnaknak na sugat ng mga dantaon

muli’t muli kong palalanguyin ang diwa

sa ilog ng dugo at luha

at magbabanyuhay ang lahat

muling aalingawngaw singasing ng punglo

atungal ng kulog at bombang pumutok

saka lamang, oo, saka lamang

makahahabi ako ng tulang

magsasabog ng mga talulot ng apoy

sa puso’t diwa ng uring busabos at dayukdok!

ALAY SA BAYANING MANDIRIGMA

(Sa ika-152 kaarawan, Nob. 30, ni Gat. Andres Bonifacio)

sa mahigit na tatlong daang taon

inalipin ka, ikaw, indio, ng ating la tierra pobreza

dumaong sila mula sa banyagang dalampasigan

silang puting mga panginoon ng dusa’t inhustisya

upang itarak sa iyong puso’t isipan

espada at krus para ika’y pagharian

ginayuma ka, indio,

ng maningning at maringal na mga templo

upang sumamba ka’t manikluhod

habang isinisiksik sa pandinig at utak mo

mahabagin ang diyos sa mga gaya ninyo

ngunit lagi kang nananangis, indio

at pumapailanlang sa simoy ng amihan

melodiya ng pagdurusa’t panambitan

ginawang kalabaw ang iyong mga anak

sa mga lupaing kanilang kinamkam

ginawang martilyo’t turnilyo bisig ng iyong mga supling

sa kanilang pabrikang gilingan ng laman

sinakmal sinaid di masukat mong yaman

ipinulupot sa iyong leeg at katawan

tanikala ng kaalipinan at karalitaan

parang mga tunog ng tambol sa karimlan

hinagpis ng mga kaluluwang nilapastangan

at karapatan mo lamang noon

oo, indio, ang manangis at mamatay.

ngunit “di lahat ay natutulog sa dilim ng gabi”

at nagsayaw ka, gat. andres bonifacio

sa lagablab ng apoy na sinindihan

ng mga aninong kalansay na ngayon

hanggang tuluyang sumilakbo ang iyong puso

at marahas na rumagasa ang iyong dugo

hanggang sa karimlan ng gabi

ikaw at ang mga kapatid mong magigiting

ay walang humpay na naglamay

upang ititik ng inyong mga dugo

sa naninilaw na damuhan ng pag-asa

sa nabaog na mga burol at sabana

banal na layuning sintang baya’y mapalaya

gilitan ng leeg ang mang-aalipin

oo, gat. andres bonifacio

pataksil ka mang pinatay ng mga kampon ng dilim

bayani ka pa ring mandirigma ng kalayaan at pagsinta

at sa puso nami’y lalagi kang dakila

mamumulaklak, magniningning, hahalimuyak

magiting mong mga alaala

lalo’t pinakasisinta naming la tierra pobreza

sakbibi ngayon ng bagong mga panginoon

ng lagim at dusa’t inhustisya

at, oo, tungkulin naming ituloy ang pakikibaka.

oo, bayaning mandirigma ng patria adorada

huwag kang manimdim

magbabanyuhay rin ang iyong mithiin

magsasanib ang ating mga adhika

at di mapipigtal ng mga panahon

mga bulaklak ng lunggating sa dibdib bumukad

mga talulot iyon ng sanlaksang gumamela

lebadura sa panata ng madugong pakikibaka

kaming mga kapatid mo sa uri’t pagmamahal

ay magsasayaw pa rin sa lagablab ng apoy

ng sigang inyong sinindihan noon pa man

magsasayaw kami tulad ng zulu ng timog aprika

tulad ng mga inca ni manco capac

sa imperyo ng tahuantinsuyo

tulad ng mayan ng chiapas, yucatan at tabasco

ng sibilisasyong mesoamerikano

palasong maglalagos sa aming puso

titig ng mga matang inaapawan ng luha ng dalamhati ng lahi

maglalandas sa aming mga ugat ngitngit ng butuhang mga bisig

himagsik ng impis na mga dibdib

oo, sa lagablab ng apoy ng iyong mga alaala

patuloy kaming magsasayaw

hanggang isabog ng mga alipato maningning na pag-asa

hanggang isakay ng mga dahon matimyas na pagsinta

hanggang hinahabol ng sumisingasing na hininga

layang ibinartolina ng mga panginoon ng dusa

di mamamatay ang apoy ng iyong mga alaala

di mapipigilan ng daluhong ng mga punglo

mula sa kuta ng pagsasamantala’t inhustisya

lagablab ng apoy ng iyong pagsinta

para sa pinakamamahal nating la tierra pobreza!

Huwag Isampal Sa Akin

(Tula)

oo, mga makata ng inaaliping lahi

huwag ninyong ilulan sa hangin

o isakay sa pakpak ng langay-langayan

at itatak at paglunuyin sa aking isipan

mga bersong hitik sa kilig ng pag-ibig

ng mga pusong alipin ng buwan at bituin

at baliw sa lagkit ng paglalambingan.

oo, huwag isampal sa akin

mga taludtod ng nanggigitatang kalantarian

kung binubulaga ako sa aking paligid

ng nanunumbat na mga larawang

matagal nang nagnanaknak sa alaala

mga sikmurang napilipit ang bituka

mga batang nakalupasay sa bangketa

mga nahukot at namayat na katawan

sa bukirin at tubuhang walang hanggan

mga brasong kinain ang laman

sa imbing pabrika ng mga gahaman

mga dampang pawid nakaluhod sa kanayunan

mga barungbarong nagdarasal sa kalunsuran

mga kaluluwang nakabartolina

sa bilangguan ng dalita’t dusa

habang maringal na nagdiriwang

sa mesa ng grasya’t kapangyarihan

silang iilang hari-harian

sa nabubulok inuuod na lipunan.

oo, mga makata ng inaaliping lahi

saan makikita lantay na pag-ibig

sa gayong kahimahimagsik na mga larawan?

saan madarama lantay na pagmamahal

sa sumusurot na reyalidad sa balintataw

bumibiyak sa bungo’t sa puso’y gumugutay?

di kikiligin maging puson

gaano man katimyas ng pagsuyo

gaano man kahubad ng kariktan

ng dalawang pusong nagmamahalan

huwag isampal sa akin

mga landiang nagpapatili sa karamihan

at waring walang ipinupunla sa isipan

kundi daigdig ng ilusyon

ng pampakilig na romansa’t kahangalan

gayong naghuhumindig sa lipunan

malinaw pa sa kristal na mga katotohanan.

sa kilig ba lamang umiikot ang buhay

ng dayukdok na masang sambayanan

kaya ginagatasan ng ganid na kapitalistang

laging hangad gabundok na pera’t yaman?

kahabag-habag na mga sawimpalad

sa pusali ng karalitaan…

silang kinikilig bayag at lalamunan

silang nanginginig utong at tilin

sa munting kibot na mga eksena ng paglalambingan?

sabi nga tuloy ng makatang si amiri baraka

linisin muna nang husto ang mundo

upang lubos na umiral kabutihan at pagmamahal

at huwag munang ibandila mga tula ng pag-ibig

hanggang nakabalandra inhustisya’t panlalamang.

oo, mga makata ng inaaliping lahi

huwag isampal sa akin

himutok ng mga pusong nabigo sa pagmamahal

o nalulunod sa lungkot ng paghihiwalay

punuin ng pulbura inyong mga taludtod

gawing mga bombang gigiba’t dudurog

sa pader ng inhustisya’t kasakiman

inyong mga berso’y sukbitan ng baril

taglayin sa bakal na tubo himagsik ng punglo

itutok iputok sa mukha ng mga diyus-diyosang

walang mahalaga kundi kinang ng pilak at ginto

walang sinasanto kundi lukbutang puno

at bundat na tiyan at rangya ng buhay

walang malasakit sa mga sinaktan

hindi naririnig ni nararamdaman

tagulaylay ng pusong ninakawan

ng yaman at dangal

at bulaklak ng kinabukasan.

oo, mga makata ng inaaliping lahi

huwag isampal sa akin

nakaduduwal na mga berso ng pag-ibig

huwag akong himasin ng libog at kilig

habang lipuna’y naaagnas inuuod

nais kong marinig mga tulang rumaragasa sa hangin

at waring mga palaso’t punglong itinutudla

sa mga impakto’t palalo

habang pinagmamasdan

pagbagsak sa lupa ng mga tinudla

iyon ang araw ng totoong mga makata

iyon ang araw na dakila!

Hindi Ninyo Ako Matatakasan

(Tula)

hindi ninyo ako matatakasan

magtago man kayo sa pinakasulok ng mundo

manirahan man kayo sa mga igloo

o sa mga lugar na iniiwasan ng tao

hindi ninyo ako matatakasan

naglulublob man kayo sa kayamanan

nagtatampisaw man kayo sa kapangyarihan

nakokoronahan man kayo ng katalinuhan

hindi ninyo maikukubli  inyong katawan

kahit sa inyong tierra incognita

sa ayaw man ninyo o gusto

dadalawin at dadalawin ko kayo

lalo na kung mga oras na wala sa hinagap ninyo.

hindi ninyo ako matatakasan

at hindi ninyo ako mahahadlangan

naka-kanyon man mga guwardiya ninyo

malalaki man mabagsik ninyong mga aso

sa napapaderan ninyong mga mansiyon at palasyo

sa inyong maringal na tierra inmaculada

kadluan ng makukulay ninyong mga alaala

papasukin at papasukin ko kayo

makulimlim man ang umaga

naninimdim man ang dapithapon

at nagdarasal ang gaplatong buwan

sa pagyakap ng itim na mga ulap sa kalawakan

dadalawin at dadalawin ko kayo.

oo, maraming paraan ang pagdalaw ko

at hindi ninyo ako matatakasan

nasa tuktok ako ng marahas na tsunami sa dalampasigan

nasa haplit ako ng kidlat sa inyong katawan

nasa alimpuyo ako ng habagat sa inyong bakuran

nasa singasing ako ng punglo sa karimlan

nasa ragasa ako ng mga sasakyan sa lansangan

nasa sumasambulat na mga bomba’t granada ako sa digmaan

naririyan ako, oo, naririyan ako

sa lahat ng lugar at sa lahat ng bagay

at hinding-hindi ninyo ako matatakasan

ikaw na palalo at gahaman

ikaw na patron ng kasamaan

ikaw na berdugo ng sambayanan.

oo, hinding-hindi ninyo ako matatakasan

at kapag nasamyo na ninyo halimuyak ng aking hininga

hindi ninyo maiiwasang manambitan

at sagad-langit kayong magdarasal

maninikluhod sa lahat ng santo’t santa sa kalangitan

ngunit walang makaririnig ng inyong tagulaylay

hindi kayo tutulungan ng sinumang pinakamakapangyarihan

upang hadlangan pagdalaw ko sa inyo

upang kayo’y tulungang matakasan ako

huwag kayong hangal, anak kayo ng buwaya’t kabayo

aali-aligid lamang akong lagi sa inyo

ako, akong pinipilit ninyong takasan

ako, ako, ang di ninyo matatakasang kamatayan!

Paghuhukom

(Tula)

babalikwas ang mga kalansay

sa kanilang mga nitso at hukay

iwawasiwas malagablab na mga sulo

ng maalinsangang madaling-araw

at iduduldol mga dila ng apoy

sa inuuod na mga mansiyon at palasyo

tutupukin mga diyus-diyosan, eskribano’t pariseo

silang sumalaula sa kanilang tinapay at buhay

silang dumapurak sa kanilang dangal at pagkatao

silang ngumatngat sa kanilang laman

at lumaklak sa kanilang dugo

sa kuta ng mapang-aliping mga makina

at palayan at tubuhang walang hanggan

silang nandambong sa kanilang kanin

at kapirasong ulam sa mesa ng kapighatian

silang nagkait sa kanila

ng mabulaklak na kinabukasan

sa luntiang hardin ng mumunting pangarap

silang ninakaw sa kanilang mga puso

matimyas at dalisay na pagmamahal

sa mapayapa’t marangal na buhay.

oo, babangon at babangon

mga kalansay ng kinitil na mga pangarap

babalikwas mga kalansay ng naunsiyaming pagsamba

sa ginintuang araw at mabining haplos ng amihan

makikinig sila sa oyayi ng mabining agos ng ilog sa kaparangan

at hosana ng mga ibon sa kasukalan

habang hinahabol ng mga mata

naglalakbay na balumbon ng puting ulap sa kalawakan.

kasama ng humpak na mga pisngi

ng impis na mga dibdib na hitik sa ngitngit

at nagpupumiglas na butuhang mga bisig

ng mga kadugo’t kauring nakabartolina

sa bilangguan ng dalita’t dusa…

lahat sila’y sasalakay sa moog ng inhustisya

at nakasusukang pagsasamantala

sa bulok na lipunang mga panginoon

namanhid ang budhi at mukha

sa dagok at sampal ng ginto at pilak

at hindi naririnig, hindi nadarama

tagulaylay ng mga sawimpalad

at daing ng mga pusong ginutay ng dusa.

oo, humanda na kayo at kabahan

kayong mga impakto’t kampon ng kadiliman

kayong walang mahalaga kundi sikmura ninyo’t bulsa

kayong walang malasakit sa inyong mga aliping sinamantala

babalikwas at babalikwas

mga kalansay ng mapagpalayang mga layunin

at sagradong mga adhikain

paglalagablabin ang milyun-milyong sulo

tutupukin hanggang maging abo

palalo ninyong mga mansiyon at palasyo

at wala kayong pagtataguan

dahil ipagkakanulo ng alingasaw ng inyong katawan

inyong mga lunggang kinaroroonan

ituturo ng naghihimagsik na sikat ng araw

o maging ng nagrerebeldeng mukha ng buwan

sa darating na araw ng paghuhukom

maging ang butas ng inyong puwit

maging ang hibla ng inyong buhok

maging ang bulbol ng inyong puklo

at silang  dati ninyong mga aliping inagawan ng dignidad

sila naman ang titibag ng inyong hukay

upang ilibing kayo nang buhay!

Awit ng Abantero

(Salin ng Song of the Abantero mula sa aklat na Undermining Patrimony)

tulungan mo ako ngayon

iahon mo ako

malamig at napakadilim

di ako makahinga

napakabigat ng mga bato

bumabagsak ang mundo

o, panginoon, tulungan mo ako

nagsusumamong huwag ipahintulot

na mamatay agad ako

nais ko pang masilayan

ginintuang sikat ng araw

at mukha ng asawa ko’t anak

panginoon, huwag ipahintulot

na ako’y mamatay.

ngunit sinong makauulinig

sa mga daing ng hamak na abantero?

sinong makakikita sa kanyang pawis at dusa?

sinong magpaparangal

sa di kilalang bayaning ito?

halos di siya maaninag

halos kalahati ng katawan niya’y

nakabaon sa lupa

minamaso niya pader ng yungib

hinahanap ang mga ugat

ngunit lahat ng gintong kanyang makukuha

mawawala rin sa kanya

dahil mundo’y di para sa kanya.

oo, huli na ang lahat

bago maunawaan ng hamak na abantero

mga kabalintunaan ng buhay

siyang nakahuhukay ng ginto

siya namang labis na nagdaralita

at siyang nangangarap

ng hangin at sikat ng araw

ay nalilibing naman sa minahan.

Dati Pa Silang Nakangingiti

(Tula — alay sa Lumad nating mga kapatid)

dati pa silang nakangingiti

sa bawat pagbulaga ng araw

kung umagang inaantok pa ang papawirin

at humahalik ang hamog

sa nauuhaw na mga bulaklak sa damuhan

umaawit pa sila dati

tulad ng mga ibong

naglalaro sa kakahuyan

nagsasayaw pa sila dati

gaya ng mga palakang

naglulundagan sa kasukalan

o ng mga isdang pumupusag

sa mabining agos ng ilog

humahabi pa sila dati

ng mumunting mga pangarap

habang payapang nakamasid

puting ulap sa katutubong lupaing

dibdib nila’t tiyan

at kadluan ng masiglang halakhak

ng makukulay na mga alaala.

ngunit ngayon, oo ngayon,

tumakas ang ngiti sa kanilang mga labi

bumukal sa kanilang mga mata

mga talulot ng lungkot at dusa

namaos na mga tinig nila

di dahil sa halakhak ng pagsinta

kundi sa protesta laban sa inhustisya

laban sa kalupitang nanibasib

sa mga katribo sa lianga

na ngayo’y namamaluktot sa tandag

maulap ang mga mata

maputla ang mga labi

tuliro ang diwa

at kaluluwa’y nag-aapuhap

ng kalinga’t pagmamahal.

itinaboy sila ng mga putok ng baril

ng mala-militar na mahat bagani

niligis ng takot

mga pusong lubos na nagmamahal

sa lupain nilang katutubong

himlayan ng sagrado nilang panata

kadluan ng kanilang ligaya’t pag-asa

at di magtatagal

sasalakayin ang kanilang lupain

ng dambuhalang mga makinarya

lalaplapin ang mayamang dibdib

hahalukayin ang ubod ng sikmura

gugutayin ang pinakabituka

dahil gahaman ang mga diyus-diyosan

sa gintong nasa sinapupunan

ng katutubo mong lupaing pinakasasamba…

ngunit hindi iidlip ang habagat

hindi hahalik sa lupa ang mga punongkahoy

hindi mananangis na lamang ang mga damo

o basta na lamang maluluoy ang mga bulaklak

hindi mahihimbing ang mga ilog

at sa saliw ng tagupak ng lintik

at singasing ng kidlat

at tungayaw ng kulog

magkukulay-dugo ang mga ulap

at sisilay na muli ang iyong mga ngiti

buong giliw na pakikinggan ng mga ibon

taginting ng iyong halakhak

mga kapatid naming lumad!

To Whom Shall I Murmur?

(Poem)

to whom shall i murmur

vituperation of a fuming brain

and agony of a bleeding heart?

to whom shall i murmur

the suffering and distress

of bodies entombed by darkness

on pavements of criss-crossing city streets?

to whom shall i murmur

anguish of twisted intestines

misery of teary eyes always gawking

on the void horizon of discontent?

to whom shall i murmur

the creaking of bones of scrawny arms

of kneeling farmers in canefields

and ricefields not theirs?

to whom shall i murmur

the sorrow of tiny fingers

scavenging in trash bins

to fill-up a growling belly?

can the god of abraham hear

and discern all these?

can the unscrupulous ruling class

lend their ears

to hear the agonies of tormented souls?

to whom shall i really murmur

the miseries of an exploited race?

lurking in my consciousness

and marching in my brain

are revolting scenes of abuses and greed

of the oppressors of the poor.

yes, to whom shall i murmur everything?

shall i whisper everything

to the intertwining cadena de amor vines

on a long forgotten, desolate grave?

or to the rampaging violent wind

on shrubby forests and hills?

or to the flowing rivers

on the mountain’s breast?

or to the dewy grass on a woodland’s heart?

or to the rampaging waves

on praying seashores?

or to the hissing lightning

on the gloomy horizon?

to whom shall i murmur everything?

to the wheezing bullets and exploding bombs

so the exploitative ruling class

can fully feel and understand

the litanies of grief and pain

of the downtrodden-oppressed class?

to whom shall i murmur

the lamentations of those being raped by greed

of conscienceless rulers and oligarchs

with no compassion at all

for the wretched of this parched land

and for a nation

they’re plundering forevermore

and long devoid of glory and blissfulness?

for sure, my murmurs can only be heard

by those who “dwell in the lower depths”

as our veins are conjoined

with blood simmering, struggling

and always unceasing in rekindling

the flames of millions of torches

to be free, at last, from bondage and penury.

yes, we, slaves of misery and grief

our sufferings can only be heard

felt and understood

by only miserable fellows like us…

we. the stigmatized wretched

of this barren earth!

Will Immerse Myself In Your Memories

(Poem)

like the burning heat

of the high noon’s sun

the breath of your love

for your beloved motherland…

rustling was the wind

while bidding goodbye

to your fallen body

in the shrubby hill

not a single firefly

winked that night

the moon prayed while gazing

at the onslaught of darkness

the grass cried

the birds wailed

howling were the devil’s gunfires

and blood sprouted from your breast

overflowing with ardent love

for the downtrodden class

and for the country

incarcerated by tears and grief.

will immerse myself in your memories

in a silken pouch

entrust i will my flaming desire

i will hide everything

inside the old trunk of dreams

your memories will guard them

while lurking is fear

and onrushing are the waves

of enslaving injustices…

yes, i will immerse myself in your memories

those memories as red as the red, red roses

those memories as simmering

as the flames of unrelenting struggle

and as pure as the nectar of the hibiscus

will always immerse myself in your memories

and seething always will be

my insurgent blood and spirit!

like the burning heat

of the high noon’s sun

the breath of your love

for your beloved motherland.