Alta Cloete's Blog: www.altacloete.wordpress.com, page 28

Anderkant vergeet – Santie van der Merwe

Santie van der Merwe se eerste twee romans (die tweeluik Gelyke kans en Vandat jy weg is), het alreeds getoon dat sy met insig en sensitiwiteit oor volwasse verhoudings binne die huwelik kan skryf. Anderkant vergeet sluit hierby aan, asook ook aan by die huidige neiging om die romantiese hoofkarakters nie meer beeldskone, brandmaer, bloedjong stereotipes te maak nie, maar ouer persone met oorgenoeg foute, vrese en flaters. Anneleen is dan ook nie ‘n volmaakte heldin nie, hoewel Christiaan baie naby aan die volmaakte, betroubare, geduldige man kom wat Anneleen dan ook regtig in haar spesifieke situasie nodig het. (Persoonlik sou ek hom darem ‘n bietjie ongeduldiger verkies het, veral wat die sake van die vlees betref. Nie dat hy homself op sy vrou moes afdwing nie – hy kon darem net ‘n bietjie meer gely het in die proses. Eintlik kon die meer realistiese uitbeelding van sy onvermydelike wroeging en frustrasie die roman verryk het, dink ek.)

Stories oor ‘n heldin wat haar geheue verloor en dan weer op haar man of geliefde moet verlief raak, was daar al genoeg. Op die oog af is hierdie een is dan ook geen uitsondering nie. Maar die verskil is dat die heldin nie op ‘n gerieflike tyd weer ‘n hou teen die kop kry en dan wonderbaarlik alles onthou nie. Trouens, Anderkant vergeet pak die dilemma van geheueverlies realisties aan en die leser kom deeglik agter daar is regtig nie veel romanties aan so ‘n situasie nie. Hoewel Christiaan ‘n wonderlike man is en amper bomenslik geduldig, raak sy vrou nie blitsvinnig en gemaklik weer verlief op hom en alles is dan summier reg nie.

Anderkant vergeet gee heelwat meer dimensie aan die situasie as wat ons in ouer liefdesverhale met hierdie tema gewoond is. Anneleen het nie alles vergeet wat sy nog ooit beleef het nie. Sy onthou alles perfek tot by die ongeluk na haar matriekafskeid. Die ongeluk wat alles verander het vir die vyf jongmense in die motor. Anneleen se herlewing van daardie aand en haar soeke na die waarheid ten opsigte van die groepie vriende vorm ‘n boeiende storielyn. Die leser kan ook sonder moeite identifiseer met die ontwrigting van die jongmense se lewens, want feitlik almal van ons weet van matrikulante wat op daardie groot aand of in die opwindende tyd rondom die einde van hulle skoolloopbaan in ‘n ongeluk was. En helaas nie almal lewend daaruit gekom het nie. Maar min van ons dink waarskynlik verder oor die invloed van so ‘n ramp op die oorlewendes. Anneleen se geheueverlies oor die tyd tussen daardie ongeluk en die hede dwing haar om vir die eerste keer werklik die tragedie te probeer verwerk en haar soektog na groter insig was vir my die treffendste deel van die roman.

Die storie kry verdere dimensie deurdat Christiaan en hulle oudste kind, Jolandie, ook spreekbeurte kry. Terwyl Christiaan amper te goed is om waar te wees, verskaf Jolandie genoeg drama en wroeging om die spanningslyn styf te hou. Die lieftallige kleinboetie bring weer balans sodat die tienerwoelinge nie te oorweldigend word nie.

Anneleen moet dus nie net weer lief word vir haar man nie, maar ook vir haar kinders. En dit is (vir my altans) ‘n veel groter dilemma. Romantiese liefde kan kom en gaan, maar ‘n ma se liefde moet tog altyd bly staan. Of hoe?

Soms wil mens die bot Jolandie (sy is darem al in matriek en nie meer veertien nie) aan haar skouertjies vat en so ‘n ligte plukkie gee. Sy moet tog sekerlik kan verstaan dat haar ma nie kan help dat sy haar nie onthou nie. Maar dink mens dieper, kan jy jou die ontsettende angs voorstel wat so ‘n situasie vir ‘n onseker tiener moet bring. Veral as sy nog dingetjies het waaroor sy skuldig voel ook (soos die meeste van ons, natuurlik). Gaan haar ma weer van haar leer hou? Gaan sy haar weer lief kry?

Anneleen se krisis is netso groot. Hoe moet sy van hierdie bot kind leer hou? Het sy ooit van haar gehou? Selfs die lieftallige Tiaan roer haar nie aanvanklik vreeslik nie. Mens kan eers dink Anneleen is darem baie hard, maar mettertyd besef jy haar kop (en emosies) is by die ongeluk in haar jeug en veral by die verlies van haar boesemvriendin, nie by die twee onbekende kinders vir wie sy nou skielik ‘n ma moet wees nie.

Ja, dis ‘n storie met baie hartseer in. Maar ‘n blote geween en gekners van tande is dit nie. En die leser wat op soek is na ‘n bietjie ontvlugting uit die werklikheid van misdaad en gruwels en politieke hansworsery en joernaliste wat gemuilband word, kan gerus wees – Anderkant vergeet gee vir ons die bevredigende einde vol hoop wat ons in ontspanningslektuur soek. En gee dit op ‘n realistiese, geloofwaardige manier.

As jy van liefdesromans hou, lees hierdie een. As jy nie van liefdesromans hou nie, lees dan juis hierdie een. En dalk word jy heerlik verras.

 

 

 

Net ‘n mens … Sanet se storie

Op Sanet Smit se vyftigste verjaarsdag praat ’n vriendin haar mond verby. Ja, Sanet se man het ’n verhouding gehad met iemand anders, maar dit was nie ’n vrou nie. Willem is gay. Almal weet dit, behalwe sy wat Sanet is. Almal praat daaroor, maar net agter haar rug.

Die ligte skakel een vir een aan, maar dit wat sy nou waarneem, wil sy nie sien nie.

Boonop, op daardie punt waar dinge werklik nie erger kon gaan nie, word dit erger; baie, baie erger.

Deur Sanet se onbegrip, woede en hartseer, sypel ook die behoefte om te verstaan. In haar poging tot groter begrip, word sy deel van Willem se vriendekring en ontmoet ’n ouerlose dogtertjie en ’n woedende tienerseun wat haar aandag verg.

Net ’n mens is die opvolg op Opdrag van oorkant. Dié roman stel verskeie vrae aan die leser: Hoe verwerk ’n vrou die ontdekking dat haar man gay is? Is dit noodwendig die beste keuse dat hy uit die kas moet kom? Moet sy hom dwing as hy nie kans sien nie?

 

Anderkant vergeet – Santie van der Merwe

Wat as?

Baie van ons wonder hoe dit voel om ’n tweede kans te kry.

Anneleen Gericke beland in ’n ernstige motorongeluk. Toe sy bykom met ’n gekneusde en geswelde brein, het sy geheueverlies. Sy kry haar tweede kans, maar dit is hoegenaamd nie maklik nie. Die laaste vier en twintig jaar van haar lewe is gewoon weg.

Kort ná haar matriekafskeid, vier en twintig jaar gelede, was sy en vier ander ook in ’n gruwelike ongeluk betrokke.

Sy onthou alles van wat gebeur het tot voor daardie ongeluk.

Nou, ná die tweede ongeluk begin sy uitvra. Haar beste vriendin van destyds is dood. Sy hoor dit nou asof vir die eerste keer. Een van haar vriende is ’n parapleeg. ’n Tweede vriend het gewoon gevlug. Daardie aand, kort voor die ongeluk, het sy en Christiaan uitgemaak. Nou moet sy hoor dat sy intussen met die einste Christiaan getroud is en dat hulle twee kinders het wat sy glad nie ken nie.

Die ergste skok wag egter nog op haar.

Anneleen se brein genees, maar sy het steeds ʼn donker gat in haar geheue. Vir ’n paar weke lank herstel sy in die bekende geborgenheid van haar ouerhuis, maar dan moet sy terug na die lewe wat sy vergeet het. In haar eie huis, tussen kinders wat sy nie ken nie, ontdek sy wie sy was en daardie “Anderleen” staan haar glad nie aan nie.

Sy soek voortdurend antwoorde, maar daar duik immer meer vrae op. Hoekom het sy die keuses gemaak wat sy gemaak het? Kan sy werklik die ma wees van die nuuskierige elfjarige seun en die opstandige, moeilike, agtienjarige dogter? Die ergste van alles: Kan sy Christiaan weer liefkry? Het sy hom dan ooit liefgehad ná daardie aand?

En wat het van al haar drome geword?

Die boek deel ook die perspektief van ’n man wat smag na ’n vrou wat hy skynbaar verloor het en dié van ’n kind wat al die skuld op haarself neem.

Anderkant vergeet is ’n roerende verhaal oor ’n vrou wat haarself ontdek en nie hou van wat sy sien nie. Kan sy nuwe keuses maak? Meer nog: Kan sy hierdie keer die regte keuses maak?

In die VSA neem “women’s fiction” se gewildheid as genre steeds toe met boeke soos The help wat topverkopers is en wys lekkerlees kán diepte hê.

LAPA Uitgewers is trots om hierdie genre in Afrikaans te help vestig. Dink ook aan blitsverkopers soos Sophia Kapp se Oorlewingsgids vir ’n bedonnerde diva en Alta Cloete se Opdrag van Oorkant.

Net soos “women’s fiction” in die VSA deur talle mans gelees word, smeek Anderkant vergeet ook om mans se aandag. Dit is ’n boek wat vuishoue uitdeel, maar ook salf op die wonde plak.

Oor die skrywer

Anderkant vergeet is Santie van der Merwe se derde boek. As toegewyde ma en huisvrou het sy ’n paar tydskrifverhale die lig laat sien, maar toe haar jongste kind uit die huis uit is, besluit sy om haar hand aan ’n roman te waag. Die roman het ’n tweeluik geword. Gelyke kans en Vandat jy weg is word in 2015 gepubliseer. Die rol van die huisvrou, met al die soet en die suur, word dan ook gedurig in haar werk onder die loep geneem.

Van Gelyke kans is reeds meer as 5 800 kopieë verkoop.

Mediavrystelling van LAPA Uitgewers.

 

‘n Salige verrassing: Saliger – Dibi Breytenbach

Deur die jare  moes ek myself maar leer aanvaar as ‘n sensitiewe siel. ‘n Supersagte hart kan die lewe nogal moeilik  maak. Ander mense se smart raak my. Diep. Veels te diep vir my eie sieleheil. Elke dag se nuwe sarsie misdaad slaan my tussen die oë. TV-nuus het ek dekades gelede al afgesweer. Die koerantnuus vluglees ek (Ek wil darem min of meer weet wat aangaan.) en lees dan die paar positiewe berigte wat ek kan opspoor. Die radionuus wat telkens presies op etenstyd val (sekerlik met opset so bereken) maak my radeloos.

Verbeelde mense se ellendes raak my (feitlik) netso diep soos dié van werklike mense. Dit maak my nie die ideale leser van spannings/misdaad/moordstories nie. Deur die jare het ek egter baie daarvan gelees, hoofsaaklik omdat ek te bang is ek mis iets. Deon Meyer se stories het ek leer hanteer (dikwels deur die bloederige stukke uit te laat, moet ek erken) omdat sy karakters so ongelooflik helder en lewensgetrou geteken word. Riana Mouton se  boeke het ek geniet, want die speurder het my telkens aangegryp. Chanette Paul se vestiging in die genre het ek gevolg. Van die meeste ander nuwe spanningskrywers het ek ten minste die eerste boek gelees. En toe kom Martin Steyn met Donker spoor en die boek ontstel my so dat ek besluit nou is ek klaar met spanningsromans. (Dit is ‘n groot kompliment vir die skrywer, nie ‘n belediging nie. Hy het die gebeure so aangrypend geteken dat dit vir my te werklik was om gemaklik te hanteer.)

En toe vat ek per toeval vir Saliger van Dibi Breytenbach in die biblioteek raak. Teensinnig vat ek die boek maar huis toe. Ek het baie gunstige kommentaar daaroor gelees, maar ek het mos besluit ek is klaar met spanningsboeke. Maar ai, dis so ‘n geluk om wel ‘n nuwe boek in die biblioteek te kry, dat ek ook nie ‘n gegewe perd in die bek kan kyk nie.

Ek besluit ek sal die eerste hoofstuk lees en dan besluit of ek voortgaan. (Ek is nie ‘n leser wat tyd mors op ‘n boek wat ek nie geniet nie. Die lewe is te kort daarvoor.) Binne tien reëls is ek ingetrek. Die boek begin so:

Die sirenes ontplof vanaf nêrens.

Amper.

Amper het sy hom vasgevra.

Sy sug en swets saggies sodat niemand haar hoor nie.

Fokken Fanie is weer laat vir iets. Hy is die dorp se ambulansman, getroud met die lelike, kwaai vrou wat vir hom die naam gegee het.

Of dit die magic van die f-woord is, weet ek nie, maar ek was vas.

Nog ‘n rede hoekom ek nie lus was vir die boek nie, was die voorblad en die titel. Die figuur  met engelvlerke het my laat dink aan ‘n storie oor die bonatuurlike en die titel se relevansie kon ek bloot nie insien nie. In albei gevalle was ek heeltemal verkeerd.

Amalia is ‘n lieflike hoofkarakter. Sy is ‘n ervare aanklaer op ‘n kleinerige (denkbeeldige) dorp waar almal mekaar ken. Sy kom daagliks in aanraking met die ellendes van die lewe. Sy is hardekwas en uitgesproke en sy vat nie dinges van enigiemand nie. Die ellende wat haar die diepste raak en wat keer op keer op keer voor haar verskyn, is dié van kindermolestering en –verkragting. Telkens kom sy te staan voor ‘n situasie waar die oortreder óf nie swaar genoeg gestraf word nie óf vroeg vrygelaat word – en dan die misdaad eenvoudig herhaal.

Haar woede en frustrasie ontlaai sy deur by haar (baie unieke) vriend Hendrik te gaan skyfskiet na werk. Twee vir die buckle en een vir die kop, leer hy haar. Hy raak naderhand self ongemaklik met die konsentrasie waarmee sy op die teiken (in die vorm van ‘n prent van ‘n mens) se “buckle” konsentreer. En Hendrik is ‘n harde man met ‘n verlede vol oorlog, hy is geen sissie nie.

Hendrik is ‘n baie onwaarskynlike, maar baie geslaagde romantiese hoofkarakter. Hy grom meer as wat hy praat, hy skuil agter ‘n vreeslike baard, hy het eenkeer sy TV stukkend geskiet toe die rugby nie na sy sin verloop nie. (Of dalk net sodat hy by Amalia kan gaan rugby kyk.) Hy praat nie oor sy verlede nie, maar sy vermoed daar is bloed aan sy hande. En sy is nie seker dat dit alles ou bloed is nie.

Dinge tussen die twee begin verander toe Frank Sinatra vir Amalia beetkry. (Om te weet wie of wat Frank is, moet jy maar self die boek lees.) Die gebeure is vir my redelik onwaarskynlik en nie realisties gesien die lig van wat tipies van Frank en sy soort is nie. Maar dis so snaaks en so nodig in die verloop van die storie dat ek die onwaarskynlikheid afgeskryf het as onbenullig.

Die groot ding wat my gevang het aan die boek, is die wrang humor waarmee Amalia na die wêreld en na haarself kyk. Om in ‘n boek oor kindermolestering die leser kort-kort te laat glimlag, is geen geringe prestasie vir ‘n skrywer nie. Die humor maak die gegewe meer verteerbaar sonder om dit ligtelik te behandel.

‘n Hele reeks newekarakters bevolk die verhaal. Baie van hulle laat mens glimlag, veral die twee “dorpsidiote”, maar op die ou end is elkeen funksioneel in die ontknoping van die storie.

Op ‘n stadium het ek begin onrustig raak dat dinge nie gaan afloop soos ek wil hê dit moet nie. (Ek is ‘n romantiese siel.) Toe pleeg ek die groot sonde van loer na die slot. Maar ek lees net ‘n paragrafie aan die einde van die laaste volle bladsy en word mooi gerus gestel. En toe kry ek ‘n helse verrassing in die heel laaste sin. (Plus ‘n verklaring vir die titel in die heel laaste woord.) Ek was heeltemal onkant gevang en baie boos vir die skrywer. En sprakeloos van bewondering. Om so ‘n onverwagse kinkel in ‘n storie se stert te sit, is ‘n gawe.

Saliger was vir my ‘n salige ervaring vol humor, ten spyte van die swaar temas wat aangeroer word. En nou moet ek seker maar vir Vrediger ook in die hande kry …

Trek: Winnie Rust

Trek is die nuutste historiese roman uit die pen van Winnie Rust, skrywer van Martha gravin van Stamford  en Margie van die Seminary en ander verhale. Hoewel dit op die oppervlak hoofsaaklik die verhaal van die gedwonge verskuiwing van bruinmense uit die middedorp van Wellington is, raak Trek eintlik die groter konsep van ontworteling aan, soos dit op verskillende maniere mense in verskillende tydvakke se lewens aanraak.

Miss Girlie word gebruik om die verhale van die magdom karakters in die boek bymekaar te bring. Girlie is ʼn gesofistikeerde bruinvrou en onderwyseres met Skotse bloed, ʼn goeie opvoeding en ʼn bekoring vir mans oor grense heen (… nog een keer langs jou op die rivierwal lê, na jou fyn voetjies en hande kyk, die moesie op jou wang, jou mond sien lag, jou tande sien blink.) wat die lief en leed van haar gemeenskap intiem beleef vanaf die jare voor apartheid tot na die koms van volle demokrasie in 1994. Onlosmaaklik verweef met haar verhaal is dié van die broers Boeta en Lambert van der Merwe van die plaas Weltevrede, verteenwoordigend van onderskeidelik die oënskynlik hardvogtige boer wat sy ekonomiese belange eerste stel en die sagsinnige idealis wat diep aangeraak word deur die ongeregtighede van die tyd.

Boeta van der Merwe verpersoonlik die argetipe van die witman sonder respek vir sy werkers; arrogant, grondbehep, chauvinisties, die veroweraar wat ook nie huiwer om sy attensies op ander vroue as sy eie af te dwing nie. ʼn Mate van balans word egter wel verskaf wanneer sy probleme met die alkoholisme, messtekery en ander sosiale probleme in die plaaswerkersgemeenskap wel ook kortstondig belig word. Hoe sal mense van buite weet voordat hulle in die boer se skoene staan? Kinders wat swanger raak, nog ʼn kind in ʼn oorvol werkershuis, nog ʼn mond wat gevoed moet word…

Lambert is die jonger broer, die sagte een, die een met boekgeleerdheid wat van jongsaf ʼn oog en ʼn oor vir andere se swaarkry het. As seuntjie loop hy middae weg om saam met Miss Girlie (toe ʼn jong onderwyseres aan die skooltjie op die plaas) te kuier en haar liefde en lewenslus in te drink. Onvermydelik word hulle lewenspaaie egter uiteen gedwing deur die toenemende mag van apartheid en mettertyd bly net die herinneringe oor. Deur die jare bly sy egter ʼn krag en ʼn verlange in sy lewe. Ek is die man op die kar met die wit perde, en dis jy wat teen die bergpas afkom. Ek het jou lief, Miss Girlie, maar dis ʼn hopelose liefde.

Die krag van vroue

Die wel en weë van ʼn groot aantal bruinvroue word aan die leser gebring deur die bejaarde Miss Girlie se vertellings aan die simpatieke buurvrou wat haar bystaan waar sy in eensaamheid saam met ʼn onsimpatieke skoondogter en ʼn arrogante kleinseun woon. Deur Miss Girlie se vertellings kry die leser die somber prentjie van vroue wat weinig beheer oor hulle lotsgevalle het, van gedwonge verskuiwings wat hegte gemeenskappe opbreek, van die vernietigende invloed van alkohol, van geweld teenoor vroue en kinders, vroeë swangerskappe wat meisies se skoolloopbaan kortknip, fetale alkoholsindroom, die misbruik van staatstoelaes, die ontoereikendheid van die nuwe regering se HOP-huise en die bedrog en onregverdigheid wat helaas steeds die bruinmense in die Nuwe SA se lewens beïnvloed.

Daar is egter ook die warmte en meelewing binne die gemeenskap, die krag van vroue wat steeds aanhou boontoe beur ten spyte van oorweldigende probleme, die begeerte van moeders en oumas om hulle kinders en kleinkinders te sien uitbreek uit hulle omstandighede deur hulle talente te ontwikkel (Daai dag toe wen die kind van die agterstrate… hy hol weg van die armoede af, hy hol weg van die drank af, hy hol weg van die man wat sy pa gesteek het.) Daar is musiek en die Klopse (Mossie loop voor, hy swaai sy stok met die ster, agter hom loop die orkes. Die drummers slaan die beat, die saxophones en trombone blink, die spelers se wange bol soos hulle blaas… langsaan dans kleintjies met wit en pienk sambrele, die onderlyfies swaai, die voetjies beweeg.) en humor en die lieflike Afrikaans wat steeds in die gemeenskappe gepraat word. Telkens word die leser bewus van die taaiheid van hierdie vroue, die menslikheid en die goedheid wat nie deur kunsmatige grense vernietig is nie.

Al die kante van die saak

Deur die jare heen bly die lotgevalle van wit en bruin vroue ten nouste verweef. Ironies is dit juis die gedeelde smart van ʼn sinnelose moord wat in hierdie verhaal die band tussen die vroue die nouste uitbeeld. En die grond bly steeds die konstante faktor waarna hulle bly hunker en waarheen hulle telkens terugkeer. Die stryd en begeerte van die bruinmense om grond te besit, is dan ook een van die sentrale temas in die boek.

In die eerste helfte van die boek waar die verhaal uit Miss Girlie se perspektief vertel word, ly die verhaal onder die oormag karakters waaraan die leser bekend gestel word. Soms is dit nie heeltemal duidelik dat dit Miss Girlie is wat aan die woord is nie en tydspronge word nie altyd aangedui nie. Dit verleen ʼn gevoel van fragmentasie aan die teks. Hierdie fragmentasie verbreek die spanning en laat die leser soms verward tussen die vele karakters. Aan die ander kant bring dit by die leser tuis dat hele gemeenskappe se lewens deur groter magte bestuur en dikwels misbruik is en nie slegs dié van enkele individue nie.

In die tweede helfte van die boek word die verhaal voortgesit uit die perspektiewe van onderskeidelik Boeta van der Merwe, sy jonger broer Lambert en Boeta se vrou, Lettie. Klem word steeds gelê op die bande tussen wit en bruin, die interafhanklikheid en die basiese respek wat selfs tydens apartheid op voetsoolvlak oorgebly het. Die herhalings uit verskillende perspektiewe van gebeure wat alreeds in die eerste helfte van die boek vertel is, dien aanvanklik as samebindende faktor, maar later word dit ietwat hinderlik. As poging om al die kante van ʼn saak te belig, slaag dit egter wel.

Trek slaag daarin om beide wit en bruin op oortuigende wyse te teken en die probleme aan weerskante van destyds se kunsmatige skeidslyn te belig. Die verbondenheid tussen mense en die invloed op mekaar se lewens word deurgaans beklemtoon (… weefdrade van verskillende kleure wat die skering en die inslag vorm).

Verbonde aan die Boland

Die beskrywings van die mense, die leefwyse en die omgewing staan uit in hierdie boek. Humor is selfs in die swaarkry te vinde en word deurgaans die beste in die mond van die eenvoudigste karakters verwoord. Winnie Rust woon haar lewe lank nog in Wellington en haar diep kennis van en liefde vir die omgewing spreek uit elke beskrywing. Die sobere eenvoud en skoonheid van die taalgebruik bly die leser by.

Hoewel ʼn gevoel van weemoed en verspeelde kanse die teks oorheers, eindig die verhaal op ʼn hoopvolle noot met Lettie wat uitreik na haar dogter en komende kleinkind in Nederland, terwyl sy steeds bewus bly van haar verbondenheid aan die Boland en haar agtergrond.

Trek teken deur die verhale van talle karakters die groter prentjie van die mens se ewige soeke na ʼn rusplek vir die voet en stel die leser in die proses aan ʼn hele aantal onvergeetlike karakters bekend.

Moederskap …

‘n Lieflike stuk … lees gerus.

Motherhood.  No book, no seminar, no lecture, no friend can prepare you for what is about to happen. The minute you push a yelling baby into the world, everything changes. Your body, your mind, your heart, your soul are focused on stopping the yelling. You fall in love with this tiny creature – deeply, fiercely, irrevocably. You feed, you clean, you cajole, you fret, you cry, you laugh and discover it’s not quite six o’clock in the morning yet. The first smile, the first hug, the first word – every single accomplishment leaves you diliriously happy. Outside of the walls of your house, life goes on, people go to work, drive cars, climb mountains, do things while you are stuck inside, desperately trying to figure out what the hell you’re supposed to do.

And by the time you’ve more or less figured out how to get baby to sleep/eat/crawl/walk/talk/behave he or she is two with a will and a determination that boggle the mind. You start looking forward to that glass of wine tonight, the one that will take the edge off so that you don’t become completely insane. For the next two years you start from scratch, you cry, you pray, you worry while desperately trying to get your sleep-deprived brain to figure out what the hell you’re supposed to do.

He/she goes to school, reads, does maths, contradicts you every few minutes because that’s not what the teacher says. You’re not the number one go-to person anymore. You discover you’re a lioness when anyone dares to mess with your child. You will attack, use any weapon on hand while figuring out what the hell you’re supposed to do.

High school is a completely different planet. The sweet child of yesterday turns into an alien, one with secrets, hushed conversations over the phone and a life behind his/her bedroom door that doesn’t include you anymore. You lose your cool, you pray, you cry, you yell while trying to figure out what the hell you’re supposed to do.

And then he/she is a student. If you’re lucky, they live with you while enjoying this short respite before life happens. You have actual conversations with your child, he/she is interested in your opinion again. When you go to bed, they go out and you worry, you pray, you smile, you support, you cry while trying to figure out what the hell you’re supposed to do.

And then one day, he/she leaves the house. You call. Three times a day. There’s a hole inside of you that no amount of chocolate can fill. They struggle, they grow, they become stronger, they fall in love. Another person is now part of his/her life and you pray, you worry, you cry while trying to figure out what the hell you’re supposed to do.

They get married. You discover an invisible line in the sand. Who drew it and why it’s there, you have no idea but if you cross it, there’s a quick frown, an irritated word and you cry, you pray, you worry while trying to figure what the hell you’re supposed to do.

And slowly you discover the girl inside you again, the one you lost with that first yell all those years ago. You get back to your life, discover things you want to do. You have time for friends, for your husband, for travel, for life. You realize though, you can never be that girl again, the hole inside you will never close up completely, you will never stop worrying, praying, supporting your kids because however hard you try, you are never really going to figure out what the hell you’re supposed to do.

And it’s okay. Somehow with prayer, help from your friends and many, many glasses of wine, you’ve muddled through the whole child-rearing thing. Your kids are flying solo. Now and again they will turn to you when life throws a curve-ball. And you’ll pray and worry and fret and laugh and cry while you hug them when they’re trying to figure out what the hell they’re supposed to do.

Oorspronklike post by http://elsawinckler.com/motherhood/

Hoekom moet ‘n kind lees?

Hoe meer jy lees, hoe beter lees jy. Oefening is vir lees net so nodig soos vir sport. Hoe beter jy lees, hoe lekkerder word dit.

As jy goed kan lees, kan jy ook beter skryf.

Taal is uniek aan die mens. Ons gebruik taal op alle gebiede van die lewe en op verskillende  maniere. Lees is dus verwant aan skryf en praaat.

Lees is nodig vir al jou skoolwerk, selfs Wiskunde. Jy moet die vrae kan verstaan en kan antwoord. Dit is dus nodig om met begrip te lees.

As jy lees, word jou wêreld groter. Jy leer nuwe wêrelde ken.

As jy van ander mense/dinge lees, kan jy begin droom.

As jy droom van ‘n beter lewe, kan jy dit bereik.

Lees gee jou eintlik ‘n klomp lewens ipv net een.

Lees jou ‘n voorsprong by nie-lesers. In akademiese prestasie, sowel as op emosionele gebied.

‘n Groot studie het gevind mense wat fiksie lees is verdraagsamer as die nie-lesers. ‘n Leser verstaan en aanvaar mense wat anders as jy is beter.

TV neem mens se verbeelding weg, maak jou lui en gebruik tyd wat jy vir ander dinge kon gebrui het.

Lees versterk jou verbeelding. Mens het verbeelding nodig om planne te maak in die lewe. Lees leer jou DINK. En buite die boks dink.

Vir baie tieners is dit nie cool om te lees nie. Wees jouself, maak self die keuse hoe jy jou tyd wil spandeer.

Iemand wat lees word nie maklik eensaam nie. Daar is altyd geselskap beskikbaar.

Lees kan mens inderdaad ‘n gelukkiger mens maak, want dit gee jou iets wat ander mense nie het nie.

 

Hoe is dit gesteld met jou mojo?

In Katerina se mojo van Kristel Loots en Piekniek by Hangklip van Kerneels Breytenbach verloor die hoofkarakter sy/haar mojo en die res van die storie is ‘n soektog daarna.

Nou is die vraag: Watse ding is ‘n mens se mojo?

Vir my is dit daardie iets wat ‘n mens uniek maak, die eienskap wat jou spesiaal maak, die iets wat jou jy maak. Daarmee hang dinge soos entoesiasme, passie, energie en dryfkrag saam. As mens se mojo op sy plek is, kan jy op jou beste funksioneer. Jy het woema en kan dinge entoesiasties aanpak. Jy kan, volgens jou spesifieke geaardheid en talente, die beste wees wat jy kan wees.

As mens jou mojo verloor, funksioneer jy nie op jou beste nie. Jy word minder uniek en meer gemiddeld, alledaags en oninteressant. Jy word minder jy. Jou bydrae tot die samelewing neem af en jou persoonlike geluk neem af.

Waar sit jou mojo? Ek dink dit sit in die kern van jou wese, daar waar jou uniekheid gesetel is. Dus iewers tussen jou hart en jou kop. (Dalk is jou mojo op jou sterkste as jou hart en jou kop in harmonie saamwerk.)

Dit is dus ‘n tragedie as mens jou mojo verloor. (Ek dink dis ‘n nog groter tragedie as jy dit nooit vind nie.)

Wat kan jou jou mojo laat verloor? In Katerina se geval was dit haar huwelik wat nie meer goed gewerk het nie. In die misdadiger in Hangklip se geval was dit ‘n toevallige gebeurtenis (wat my nie heeltemal oortuig het nie) en hy het ‘n baie spesifieke idee gehad oor hoe om dit weer terug te vind.

Ek dink verhoudings wat skeefloop is een van die goed wat jou van jou mojo kan beroof. Iemand wat afbreek i.p.v. opbou is nie goed vir jou mojo nie. Iemand wat jou voortdurend laat skuldig voel is nie goed vir jou mojo nie. Iemand wat jou op enige manier (fisies of verbaal) mishandel, is rampspoedig vir jou mojo.

Wanneer jy nie uitleef wie en wat jy regtig is nie, is jou mojo in die gedrang. Dit sluit in ‘n werk waarin jy nie gelukkig is nie, enige belangrike aspek van jou menswees wat jy vir diegene rondom jou wegsteek, enigiets wat jou ‘n nie-outentieke lewe laat leef.

‘n Ander ding wat dodelik vir ‘n mojo kan wees, is siekte. En spesifiek geestesiektes. Fisieke siektes is natuurlik geen grap nie, maar dikwels kry mense dit reg om dwarsdeur ‘n uitmergelende terminale siekte hulleself te behou. Maar geestesiektes breek jou stil-stil af waar niemand kan sien nie. Geestesiektes tas die kern van jou menswees aan.

Angs en depressie is as die twee algemeenste geestesiektes ‘n groot gevaar vir ons mojo. Wanneer jy onder in die put is, sien jy nie die werklikheid soos dit regtig is nie. Jou visie van die wêreld het verwronge geraak. Alles lyk donker. Jy het nie meer woema nie. Jou entoesiasme vir die dinge waarvan jy hou het verdwyn. ‘n Groot lamheid neem van jou besit. Die kleinste aktiwiteit verg bomenslike deursettingsvermoë. Jy is nie meer die beste jy wat jy kan wees nie.

Kan mens jou mojo terugkry as jy dit verloor het? Ek dink so, ja. Maar dit vra harde werk. Mens kan doelbewus aan jou verhoudings bou. Jy kan uitstap uit ‘n afbrekende verhouding of verkeerde werk. (Dis natuurlik makliker gesê as gedaan.) Jy kan moeite doen om die regte medikasie en die regte terapeut te kry om jou met jou angs en/of depressie te help. Wanneer medikasie en terapie jou weer die lig laat sien, kan jy alles in jou vermoë doen om jou toestand te verbeter, te genees of ten minste te bestuur.

Mag jou mojo vandag stewig op sy plek wees. Of jou soektog baie suksesvol.

Teen haar beterwete: Die Ontmoeting :)

By die skoolhek wag die onderhoofseun getrou op sy pos, trots in sy prefekbaadjie met die ry wapentjies op die lapel. Dit het al tradisie geword dat die onderhoofseun haar ontvang en saal toe begelei, al ken sy die pad teen hierdie tyd baie goed.

“Gee vir my, dominee Jossie.”

Teensinnig gee sy die kitaarsak af. Sy kon nog nooit die seuns oortuig sy is heeltemal sterk genoeg om die ding self te dra nie. “Goed dan maar.” Terwyl hulle aanstap, groet sy links en regs. Sy wonder dikwels hoekom sy so lief geraak het vir die seunskool, sy wat sonder broers grootgeword het. Of dalk is dit juis omdat sy hier ’n paar honderd kleinboeties raakgeloop het.

“Meneer Benade het gesê ons moet eers by sy kantoor langs kom.”

“O, hy wil my seker eers deurkyk, of hoe?”

“Ek reken so, ja. Ek wonder of hy dalk ’n … wel … ’n meer normale dominee verwag?”

Agge nee, daar is die woord alweer. “En lyk hy vir julle  na ’n … normale skoolhoof? Julle prefekte het hom mos seker al ontmoet, of hoe?”

“Hy lyk baie normaal, dominee Jossie, vervelig eintlik. Ons het so gehoop ons kry iemand met ’n bietjie spunk ná ou meneer Coetzee.”

“Sies vir jou, Adriaan, meneer Coetzee was ’n baie goeie skoolhoof.”

“Ja, maar so boring, dominee Jossie. Niks verrassings nie, altyd net akademie, akademie.”

“En is dit nie wat eintlik die belangrikste is nie?” In haar hart stem sy natuurlik saam met die kind. Meneer Coetzee was vasgegroei aan die ou manier van dinge doen. Sy het vir die seuns se part so gehoop iemand met ’n bietjie meer woema neem by hom oor.

“Natuurlik, ja. Maar party jonger onderwysers is meer … wel, meer soos dominee Jossie. Lekker withit, nie so gevrek nie.”

Daarvan kan sy getuig. Veral een van hulle is so withit dat hy besluit het ’n dominee wat soos ’n sigeuner aantrek, pas perfek by sy beeld. Marc kan maar nie verstaan sy soek nie ’n man vir wie sy ’n bykomstigheid is nie. Wat gaan gebeur as sy smaak die dag verander en hy reken hy moet nuwe toebehore kry?

In die voorportaal begroet die gewone gewoel van ’n nuwe jaar hulle. Jossie kry elke keer dieselfde gevoel van lekkerkry as sy die nuwe leerders dophou, opgewonde in hul nuwe skoolklere, die ouers soms senuweeagtiger as die kinders. Net vir ’n oomblik dink sy met simpatie aan die nuwe hoof. Dis nie maklik om skoene soos meneer Coetzee s’n te kom vol staan nie. Ten spyte van Adriaan se klagtes was hy ’n toegewyde man wat die skool tot groot hoogtes gelei het.

“Hallo, Jossie,” groet Lucinda, haar vriendin en die sekretaresse. “Jy kan maar ingaan, daar is netmooi ’n oomblik se stilte by die kantoordeur.”

“Dankie, Lucie.” Sy leun vinnig nader. “En hoe lyk hy?”

’n Sagte pienk gloed stoot in haar vriendin se nek op. “O, hy lyk soos … Nee, ek dink jy moet liewer self kyk.”

“Jy sal my kitaar in die saal besorg, nè, Adriaan? En dophou dat niemand intussen op hom oefen nie?” Die seuns hou van poetse. Dis hulle manier van wys hulle aanvaar haar, sy weet. Haar kitaar het al tussen die voorportaal en die saal voete gekry, ’n ander keer het die klankman die bas so oopgedraai dat dit regtig geklink het soos ’n rock show wat sy aangebied het.

“Natuurlik, dominee Jossie.” En weg is hy.

Sy haal diep asem en klop liggies. Snaaks genoeg voel haar hande effens sweterig, ten spyte van die welkome lugversorging in die portaal. Buite brand die Bolandse somerson alreeds met oorgawe neer en dis nog maar skuins voor agt. Selfs haar ligte tjalie voel alreeds na heeltemal te veel bedekking.

“Kom binne!” “’n Diep stem, ’n gesaghebbende stem wat by ’n donker pak en ’n aktetas pas. Die stem van iemand wat lekker befoeterd kan raak. In die ou dae sou ’n rottang ook by die prentjie ingepas het.

Sy trek haar tjalie vinnig reg en stoot die deur oop. Amper verloor sy haar asem. Agter die lessenaar staan die mooiste man in menseheugenis op. Haar oë volg vanself die lang lyf wat homself ontknoop van agter die lessenaar wat altyd effens te groot vir meneer Coetzee gelyk het. Hierdie man verdwerg die lessenaar, hy verdwerg die hele smaakvolle kantoor, laat dit vaal en onvoldoende voorkom.

“Kan ek help?” Donkerbruin oë met lang, lang, wimpers. Dik, donker wenkbroue wat effens saamtrek terwyl hy afwagtend na haar kyk. Sterk, amper adellike neus, sensuele mond, kepie in die ken. Rolprentmateriaal, nie skoolhoofmateriaal nie. Dis die bos hare wat haar onkant vang. Amper swart, wild aan die krul, heeltemal te lank na meneer Coetzee se smaak. Nie dat meneer Coetzee meer ’n sê het nie.

Jossie sluk ’n slag, plak haar mees professionele glimlag op haar gesig en steek haar regterhand mooi uit met die vingers effens na onder gerig. Die handdruk van iemand met gesag, iemand wat nie nonsens vat nie. Of so sê die deskundiges. Vir haar voel dit altyd so effens neerbuigend. Om jouself in hierdie man se geselskap te laat geld, sal ’n vrou haar storie moet ken. “Dominee Josephine Tredoux. Aangename kennis.”

Hy steek halfpad om die lessenaar vas asof ’n koperkapel die kop voor hom gelig het. “Is dit u idee van ’n grap, juffrou … e …”

Sy kan behoorlik voel hoe haar nekhare rys. Met opset kyk sy in die bekende kantoor rond terwyl sy vinnig tot tien tel. Hy het nog nie kans gehad om sy eie stempel af te druk nie. Die paar skilderye is regtig al ’n bietjie moeg, sy het hulle ʼn dekade gelede hier kom kry toe sy as verbouereerde groentjie vir meneer Coetzee hier ontmoet het. “Ek sien niks snaaks nie, Meneer. U het gevra ek moet u voor die saalbyeenkoms kom ontmoet en hier is ek.” Sy draai net daar op haar hak kom. “Wel, dis gedoen. Ek sien u nou-nou. Ek ken die pad personeelkamer toe. Ek sal solank daar gaan groet.”

Toe sy in die deur omdraai om ’n laaste sarsie af te vuur, is sy gesig steeds ’n studie van onbegrip en ergernis. Die pak is pikswart, die hemp spierwit en die das verbeeldingloos gestreep.

“Mens verwag nog steeds ’n sekere … wel, waardigheid van ’n leraar.” Hy staan nou in die middel van die vertrek, die frons het dieper geword.

Amper gaan sy aan die giggel vir die gebruik van die stemmige woord “leraar.” Stemmig is sy nou eenmaal nie. “Daar is dinge wat belangriker is as waardigheid, meneer Benade. Dinge soos opregte liefde en empatie, geduld, toeganklikheid.”

Hy trap nou ongemaklik rond, duidelik nie seker van die beste woordkeuse nie. Sy is nie verbaas nie, hy is nie die eerste man in ʼn tradisionele gesagsposisie wat aanvanklik sukkel om haar te aanvaar soos sy is nie. Dalk moet sy hom so ʼn bietjie help: “Meneer Benade, ek kom al vir ’n dekade gereeld by hierdie skool en almal verwelkom my nog elke keer met ope arms. Hulle het geleer om my te vat soos ek is. Ek stel voor jy doen dieselfde.”

“Ek laat my nie deur die massa lei nie.”

“Wel, ek ook nie. Dan verstaan ons mos mekaar, of hoe?” Sy maak die deur met ’n stewige klikgeluid agter haar toe.

Agter haar toonbank glimlag Lucinda van oor tot oor. “Is hy nie allerpragtigs nie?” fluister sy vinnig toe daar vir ’n oomblik niemand is wat iets van haar wil hê nie.

“Absoluut,” moet Jossie toegee. “En lekker beneuk, lyk dit my.”

“Was hy geskok om jou te sien?” Lucie kan haar natuurlik die prentjie presies indink.

“Uit sy skoene uit geskok. ’n Rigiede man, met verouderde idees in daardie mooi kop van hom. Ek wens julle sterkte toe, Lucie.”

Sy draai op haar hoë hakke om en vat die gang personeelkamer toe. Ten minste is die klomp daar al gewoond aan haar.

Lusmakertjie: Teen haar beterwete

“My kindjie, jy gaan sowaar nooit ’n man kry nie.” Ma Mabel tuur ernstig deur die bifokale lense waaraan sy so sukkel om gewoond te raak.

“My mammatjie, ek wil asseblief tog nie ’n man hê nie.” Jossie ken al hierdie deuntjie, sy steur haar nie meer daaraan nie. Die goedige gekorswel is maar deel van haar en haar ma se gemaklike en soms minder gemaklike saamwoon.

“Dis abnormaal om nie na ’n maat te soek nie.”

Dis ’n nuwe toevoeging tot haar ma se lysie klagtes. Sy is darem nog nooit tevore van abnormaliteit beskuldig nie. “Nou wie wil nou normaal wees?” lag sy moedswillig.

“Nie dat jy nog ooit buitengewoon normaal was nie.” Haar ma kyk op van die prent wat sy aan die uitknip is, bestudeer vir Jossie ’n oomblik asof sy een van die rocksterre vir haar lêer is. “‘’n Dominee wat soos jy lyk, kan seker selfs in die een en twintigste eeu nie vir normaal deurgaan nie.”

Sy lag maar liewer, kwaad word help tog nie. Dit weet sy uit dure ondervinding. “En wat is nou eintlik normaal, Ma?” Wat is altemit met haar voorkoms verkeerd? In die goueraamspieël uit haar ouma Josephine se huis lyk sy nie vir haarself te sleg nie. Sy hou van die pers blerts in haar kuif wat Jean-Claude verlede week vir haar ingesit het. Dit pas by die pers fase waarin sy verkeer. Sy het darem regtig nou genoeg van pienk gehad. Haar wye romp in skakerings van blou vertoon baie kuis net haar mooi enkels en haar dun middeltjie. Die turkoois toppie wys skaars die suggestie van ’n borsgleufie en sy gaan buitendien nog haar nuutste skepping oor haar skouers gooi. Al sal haar ma seker reken die ligte gehekelde tjalie laat haar soos ’n verloopte hippie lyk.

“Normaal is … wel, effens nader aan die gemiddelde. Nie altyd op die uiterste punt van dinge nie.”

Nou lag sy sommer kliphard. “Mammatjie, dis dan jy self wat my geleer het om nooit met gemiddeld wees tevrede te wees nie!”

“Wel, ek dink ek was dalk ’n bietjie te suksesvol met my opvoeding.”

“Ek is jammer as ek vir jou ’n teleurstelling is, Ma.” Maar sy weet sy is nie regtig ʼn teleurstelling nie. Haar ma is vir haar lief nes sy is. Dis dalk die ding wat elke mens die heel nodigste in sy lewe het: iemand wat jou lief het presies soos jy is.

“Jy weet goed ek is eintlik baie trots op jou. Wat gaan jy vanoggend in die klomp seunskinders se koppe probeer inprent?” Ma Mabel sit die prent van ’n jong Elvis Presley versigtig eenkant neer. “Seker weer een van jou aweregse boodskappe oor individualiteit en dink buite die boks? En dit vir laerskoolseuntjies wat nog moet balle skop en albaster speel.”

Jossie draai vir oulaas in die rondte voor die spieël. Sy was reg, die tjalie werk perfek, en die silwer oorringe daarby. “Natuurlik, ja, hoe ken Ma my? Die kinders moet vroeg-vroeg leer om ‘n goeie lewe te lei beteken nie noodwendig om te konformeer nie.”

“En sê nou die nuwe skoolhoof hou nie van jou aanslag nie?” Mabel begin knip aan ’n ewe jong Mick Jagger, die ene lippe en sex appeal.

“Dan is dit gelukkig sy probleem, nie myne nie. Die seuns en die meeste onnies geniet gewoonlik my boodskappe. Ek hoop nie hy is ’n droë drommel wat almal in dieselfde boksie wil druk nie.”

“Hoe weet jy die seuns hoor ooit ’n woord wat jy sê? Sit hulle nie maar net aan jou en verwonder nie?”

“Néé, Má!” haal sy die ou deuntjie uit haar tienerjare uit. Dit laat altyd haar ma glimlag. “Dis laerskoolkinders, Ma, hulle koppe is nog nie vol muisneste nie.”

“Dis te hope, met vandag se kinders weet mens nooit. En met ʼn mansmens nog minder.” Maar ma Mabel glimlag terwyl sy dit sê. Sy is alles behalwe ʼn mannehater, al het sy ook haar kwota teleurstellings in die lewe gehad. In hierdie huis is nie plek vir wrokke nie. Soms dink Jossie haar ma is ʼn baie beter mens as sy. Self het sy vir Eben lankal vergewe, maar die vergeet vind sy steeds soms moeilik.

“En dink net hoe verwonderd sal hulle wees as hulle weet my ma sit op die rype ouderdom van sewentig jaar en enige weke en knip sexy rocksterre uit wanneer ek soos ’n sedige oumatjie sit en hekel?”

Mabel kyk gebelgd op. “En wat het dit miskien met hulle te doen? Jy weet mos dis my lêer vir die ouetehuis wat ek aan die maak is.”

Sy weet maar alte goed. Die dag na haar verjaardag het ma Mabel met die projek begin: ’n lêer vol prente van dinge wat die lewe genotvol maak. Vir die dag wanneer sy kwansuis oud en eensaam en magteloos in die ouetehuis sit. Eers was dit darem mooi natuurtonele wat met sorg gekies, uitgeknip, in die album geplak en met allerlei mooi goedjies uit die scrapbooking-winkel versier is. ’n Kunswerk in wording, daarteen kan mens nie stry nie. Maar nou het sy oorgegaan na ʼn nuwe kategorie wat Jossie so ʼn klein bietjie ontstellend vind: manne, sexy manne met kitare en ʼn helse houding.

“Pleks jy my toelaat om jou bietjie op die rekenaar te leer, Ma,” probeer sy vir die honderdste maal. “Dan is al hierdie moeite nie nodig nie, mens surf net met die kliek van die muis na al die mooiste plekke op aarde. Al die rocksterre is daar, van speenoud tot stokoud.”

“Jy weet goed ek wil niks met ’n rekenaar te doen hê nie. Ek hoor mos by my vriendinne hoe kan die goed ’n oumens se siel versondig.”

Dat haar eie siel versondig word deur die tyd wat sy elke aand moet spandeer om vir haar ma die verlangde prente op die internet te soek en uit te druk, maak seker nie saak nie. “Ma kan ten minste net vanaand langs my sit en self besluit watter foto’s gedruk moet word. Die ink gaan ons op die ou end ’n fortuin kos en Ma gooi gereeld die mooistes weg.”

“Dis die minste wat jy vir jou ou moeder kan doen, my kind. Ander oumense raak die kluts kwyt en begin op hulle oudag ’n vryery of gaan op duur bootvaarte of begin trek soos tieners aan. Ek berei my voor vir die ouetehuis.”

“En wanneer reken Ma om te gaan?”

“Wanneer jy die dag getroud gekom het, natuurlik.”

“En Ma reken dan self die perde sal eers moet horings kry voor dit gebeur?”

Mick Jagger word liefdevol langs Elvis neergesit. “Mens moet voorbereid wees. Toe, ry, jy gaan laat wees. Dan is jy sommer dadelik aan die nuwe hoof se verkeerde kant.”

“Ek gee nie ’n blou duit om aan watter kant van hom ek beland nie. Dis die seuns wat belangrik is.”

“As hy nie van jou hou nie, gaan jy nie weer genooi word om die opening waar te neem nie.”

“Ook weer waar. Ek sal my mooi gedra, Mams.” Sy soen haar ma op haar kroontjie en maak dat sy wegkom. Maar nie voor sy gou-gou nog ’n lagie lipstiffie aangesit het en op die laaste nippertjie haar kitaar onthou het nie.