Alta Cloete's Blog: www.altacloete.wordpress.com

Donkertyd: Mariel le Roux

Sien my gedagtes oor DONKERTYD, Mariel le Roux se laaste boek, by die skakel hieronder.

Die boek is in essensie die verhaal van Tina se soeke na begrip van haar pa se optrede.

Uiteindelik gaan dit oor die doodswyg van dinge ter wille van die samelewing – die samelewing wat in elk geval lustig skinder oor elkeen wat uit die spoor van tradisie en konserwatisme trap.

Donkertyd is ’n waardige afsluiting van Mariël le Roux (1947–2023) se besondere nalatenskap.

https://www.litnet.co.za/donkertyd-my-naam-is-tina-deur…/

NS. Dit bly vir my die allermooiste voorblad.

Zeus van Wyngaardt en die godin van deemoed: drie vrae aan Julio Agrella

1. Tot watter mate is die karakter van Zeus op jouself geskoei? Bewustelik of onbewustelik!

J: Zeus is glad nie op my geskoei nie, behalwe seker sy wrang humorsin. Hy is baie jonger as ek, het ‘n polisie agtergrond en is geskei. Behalwe dat ek ook eens jonger was, deel ons nóg werks- nóg verhoudings- ondervinding.

2. Wat beteken die “deemoed” in die titel? Dis nie ‘n woord wat dikwels (buite die kerk) in Afrikaans gebruik word nie, of hoe?

J: Jy’s reg oor die algemene gebruik van deemoed: nederige onderworpenheid aan ‘n hoër mag (kortliks), maar dit beteken ook erge nederigheid. Die “hoër mag” hoef natuurlik nie die kerk of ‘n godheid te wees nie. My HAT definieer deemoed nie eers meer nie, so dis redelik argaïes.

3. Die eerste Zeus-boek het my verower omdat die karakterisering so sterk was. Is die karakters nog vir jou netso belangrik soos die aksie? Of vind daar ‘n geleidelike verskuiwing na ‘n meer plotgedrewe storie plaas? Dalk omdat mens nou al die karakters so goed ken dat daar nie meer soveel nuwe aspekte aan hulle is om te belig nie?

J: Hoewel daar aksie in veral die tweede en derde Zeus is, lei die karakters die aksie. Ek konsentreer op karakters, dan karakters en derdens karakters. Jy sal agterkom dat daar in elke boek nog ‘n lagie karaktereienskappe by Zeus, Tumi en Pa Piet bygevoeg word, soos hulle verledes verder oopgeskryf word. En ek wil graag glo die randeiers (die godinne/Amasones en ander newe karakters) se optredes word deur terugflitse of selfvertelling verstaanbaar. Vir party van die karakters het ek lang geskrewe “back stories” wat nie in die boeke ingesluit word nie omdat dit die verhaal te stadig sal maak. En ek het persoonlik ‘n broertjie dood aan skrywers wat aanhou en aanhou en die storie laat wegraak. Dis goed vir ernstige letterkunde, maar, myns insiens, nie vir spanningsromans nie. Hopelik is daar een of twee newekarakters wat die lesers bekoor in die nuwe boek. Net as ‘n laaste punt ter illustrasie: een van my gunstelingkarakters wou ek graag aan die lewe hou en ek het die einde telkemale herskryf om dit reg te kry, maar niks wou werk nie … ek voel nou nog skuldig (al is dit bloot ‘n fiktiewe skepping).

Hulle noem haar Carminda – E. Kotze

Hierdie plasing is in 2023 geskryf, kort na die verskyning van die boek. Intussen het Carminda in 2024 met ‘n Woordveertjie weggestap – geen geringe prestasie nie.

Ek het nou eers die nodige trane gestort, daarna ietsie soets geniet om die gemoed te stabiliseer – en nou probeer ek iets vertel oor hierdie roman. Ek dink ek volstaan met ‘n paar los gedagtes:

1.Tannie Sussie Kotze (ek ken haar nie persoonlik nie, maar dis hoe ek aan haar dink) word in Oktober vanjaar 90. Ek het nie woorde vir my bewondering dat sy op hierdie ouderdom so ‘n ongelooflike boek kon skryf nie. Ek moet erken ek het gewonder of dit dalk maar ‘n flou laaste poging sal wees. Dis nie ‘n flou laaste poging nie – dis ‘n kragtoer.

2. Dwarsdeur haar loopbaan verewig sy ‘n tydvak en ‘n streek in ons land soos niemand anders van wie ek weet nie. Dis fiksie (wel, dele daarvan – moeilik om te weet), maar die taal en die mense en die Weskus LEWE in haar werk. Amper nog meer in hierdie laaste (?) een.

3. Carminda begin met ‘n unieke ontmoeting tussen man en vrou, maar neem ons dan op ‘n reis deur hulle lewens. Hoe verder mens lees, hoe meer besef jy die manlike hoofkarakter (Mias Mulder, skipper van formaat) is eintlik haar man. (Wikipedia bevestig dit.) Tot ‘n mate is die skrywer Carminda, maar nie heeltemal nie. Dis waar feit en fiksie vervleg word in die skrywer se verbeelding.

4. Ek wonder of jong mense enigsins aanklank kan vind by haar boeke. Ons oueres onthou of herken nog baie van die woorde, maniere, leefwyses (o.a. die geskinder en die belangrikheid van “wat sal die mense se?”), die trots en hardkoppigheid van die mans, die vroue se ondergeskiktheid en lojaliteit, die sosiale veranderinge deur die vorige eeu.

4. Dit bly vir my ongelooflik hoe sy die visserslewe so kan onthou en beskryf, sover ek weet net uit haar man se vertellings. Dit word ook duidelik dat hulle eintlik ‘n span was – hy vertel en sy skryf neer. Maar dat hy ‘n onwillige spanlid was. Mias het ‘n obsessie om vir sy gesin te sorg en voel geleidelik meer bedreig deur haar sukses. Ek kan goed glo dat dit in die werklikheid ook so was. Maar dis nie regtig ter sake nie.

5. Daar is wel ‘n sterk storielyn deur die karakters se lewensloop gevleg. Ek hoop dis heeltemal fiksie.

Wat ter sake is, is dat dit ‘n ongelooflike boek deur ‘n bejaarde skrywer is. As jy haar werk ken en waardeer, is Carminda ‘n moet. As jy dit nie ken nie, is dit dalk jou laaste kans.

Ek dink ek gaan maar nog ‘n soetdingetjie neem en dalk ‘n bietjie net sit en dink. Oor die lewe, die liefde, verandering, fiksie en feite, vreugde en smart, verraad en getrouheid.

NS. Dit maak die skrywer en haar boeke ook vir my meer lewend dat ek nou agtergekom het sy het op Doornbaai (nou Doringbaai) grootgeword, waar ons dikwels die stilte gaan opsoek.

Drome het ook asem: Drie vrae aan Helene de Kock

Ek het vir Helene de Kock drie vragies oor DROME HET OOK ASEM gevra.

1. Alta: Is dit ‘n losstaande boek of vorm dit deel van ‘n reeks?

Helene: ‘Drome het ook asem’ is deel van ‘n reeks maar kan alleen gelees word.

2. Alta: Gee asb. vir ons ‘n idee wat die inspirasie vir die besondere titel was?

Helene: Lord Byron se gedig, ‘The Dream’ was die inspirasie. Wanneer drome waar word, het dit al die kenmerke van die werklikheid: asem, trane, marteling asook blydskap. Dit word dan ook die tema van die roman.

3. Alta: Hoe kry jy dit reg om steeds so produktief te wees?

Helene: Ek is ‘n bedrywige huisvrou en probeer om sowat 2 tot 3 uur per dag aan my skryfwerk af te staan. Dan kom ‘n boek uiteindelik klaar. Suiwer genade, sou ek sê.

Donker water: 3 vrae aan Martin Steyn

Ek het vir Martin Steyn drie vragies gevra oor sy nuwe roman DONKER WATER, wat in September verskyn.

1. Alta: Jou eerste boek, DONKER SPOOR, het tien jaar gelede verskyn. Is daar enige verband tussen DONKER SPOOR en DONKER WATER?
Martin: Nee, daar is nie regtig ‘n verband tussen die twee nie. Dit speel in dieselfde wêreld af, soos al my gepubliseerde boeke, maar jy gaan nie vir Mags of Menck in DONKER WATER raakloop nie en dit het niks met DONKER SPOOR se storie te doen nie. Die titel kom van die polisieduikers af, waaroor die boek grootliks handel. Hulle duik selde in areas en/of omstandighede waarin mens wil duik. Baie keer is daar swak of geen sig nie, en hulle soek letterlik met die hand, op gevoel. Hulle verwys daarna as “donker water”.

2. Alta: Wanneer en hoe het die basiese konsep van DONKER WATER by jou vorm aangeneem?
Martin: Die idee kom uit die SWARTVAL-dae. Die eerste weergawe was baie anders en daar was ook ‘n polisieondersoek in wat na ‘n steengroef toe lei. Die polisieduikers kom kyk dan of Claire se liggaam in die water is. Dus het ek by die duikeenheid gaan aanklop om te hoor hoe dit sal werk. En toe heeltemal meegesleur geraak deur hulle wêreld, veral toe ons ná die onderhoud na die stoor toe is om na die toerusting te gaan kyk en van die ander duikers bygekom en begin stories vertel het. Ek het net gevoel ek moet ‘n boek oor hulle skryf, want dis ‘n fassinerende wêreld waarvan baie min mense weet. Hulle gaan by water in waarin iemand dood is om die liggaam uit te bring sodat die naasbestaandes hulle geliefde kan begrawe en “closure” kan kry. En die dinge wat hulle oorkom … partykeer is dit vreesaanjaend, partykeer baie snaaks, en partykeer albei. Om ‘n boek van die stories te maak, het ek besluit om twee jong duikers te vat wat probeer om by die eenheid aan te sluit. DONKER WATER is hulle wedervaringe op hierdie reis, wat sommer al met die eerste duiktoneel in Khayelitsha meer is as wat hulle verwag het.

3. Alta:Sou jy ooit ’n ander genre as spanningsverhale wou aandurf? Hoekom of hoekom nie?
Martin: Ek het al. My eerste stories was almal in die gruwel-genre, of het minstens ‘n bonatuurlike element bevat. Party van die kortverhale wat ek vir die VROUKEUR geskryf het, het ook bonatuurlike elemente bevat. En dan werk ek al jare so af en toe aan ‘n passieprojek in ‘n ander genre. Of dié ding ooit sal klaarkom, weet ek nie, maar ek hoop so. Want ek is nuuskierig om te sien of dinge gaan uitdraai soos ek dink of heeltemal anders.

Storieboekliefde hfst. 10, slot

EPILOOG

“Jammer, ek is laat.” Stefan vou sy arm om Cecilia se middel en steel ‘n vinnige soentjie. “Daar was ‘n laasteminuutkrisis met môre se hofaansoek.”

“Nee wat, dit pla my nie. Jy weet moes ek kan ure in ‘n boekwinkel bestee.”

“Jy lyk pragtig in jou pienk rok. Ek is bly jy het dit gekies.”

Sy glimlag. “Jy het so mooi gevra, ek kon nie anders nie. Ek moet darem mooi lyk vir my kêrel se boekbekendstelling.” Sy loer oor haar skouer na die leë boekwinkel. “Is jy seker 38 mense het bevestig? Hier is nog nie ‘n gas in sig nie en tog het die uitnodiging gesê dis sesuur.”

Hy haal sy skouers ongeërg op. “Dis wat my sekretaresse gesê het. Hulle sal nog kom, die verkeer staan botstil buite. Gelukkig kon ek oorstap. Watse boek het jy in jou hand? Nog een van jou romanses?”

Lees verder op bladsy 2.

Storieboekliefde hfst. 10 vervolg – Susan Olivier

Cecilia hou die interaksie strak dop. Sy kan weer asemhaal. Nou is daar twee teen een. Al sy aandag is op Stefan, sy rug is na haar gedraai. Dis haar kans. Sy ruk die pen uit haar broeksak en spring op. Voor hy kan omdraai, is sy op hom en kap met die pen na sy skouer. Die pen wip uit haar hand en land op die vloer. ‘n Rooi merk bly agter.

Marnus skel, swaai om. Haar poging was genoeg om sy aandag van Stefan af te trek. Stefan is op sy voete en gryp die arm wat Marnus na Cecilia swaai. Hy buig dit agter Marnus se rug en dwing hom vloer toe.

Ben stap in, glimlag toe hy Marnus op die vloer sien. “Duidelik het julle my nie nodig nie.” Hy trek Cecilia na buite.” Is jy oukei, my kind? Dit moes ‘n traumatiese ervaring gewees het.”

Sy snik, sluk die trane weg. “Ek weet nie wat hy met ons wou doen nie. Ons het uitgemaak, hoekom wil hy my seermaak?”

Lees verder op bladsy 2.

Storieboekliefde hfst. 10 – Susan Olivier

Cecilia se vingers klem om die stuurwiel. Wat wag vir haar by die adres? Die GPS stuur haar na die einde van ʼn doodloopstraat. Sy hou voor ʼn onversorgde baksteenhuis stil. ʼn Te Koopbordjie hang skeef aan ʼn draadheining. Wie se huis is dit? Net een vertrek het gordyne, die res van die huis lyk onbewoon. Die gras staan enkelhoogte. Sy stuur die adres se pin vir haar baas. Ek is hier. Stefan in gevaar. Bel die polisie. Ben is soms ‘n pyn, maar hy is ook ‘n raakvatter. Hy sal weet wat om te doen.

Benoud staar sy na haar omgewing. Dit sal onnosel wees om sonder ʼn wapen in te stap. Met bewende hande dop sy haar handsak om en die inhoud strooi oor haar passasiersitplek. Sy krap tussen die lipstiffies, ʼn sonbril, paar penne en maskara. Sy glimlag wrang toe sy Ida Bester se Romanza Lulu en die liefdesghoeroe eenkant toe stoot. Sy het altyd ʼn boek in haar handsak. Sy wens sy kan eerder nou ontvlug na ʼn wêreld waar daar net liefde en geluk heers. Sy gryp een van die penne. Dis die beste wat sy het. Die motorsleutel kan ook werk.

Sy stoot die motordeur oop. Sy sluk swaar. Angs begin haar keel toetrek. Hier is geen voertuig nie. Is sy ooit by die regte plek? Sy moes eerder die polisie gestuur het, nou gaan sy dalk betaal vir haar dapperheid. Gaan Marnus hulle laat gaan? Besef hy  hy kan vir ontvoering aangekla word? Die gedagte dat sy ook ‘n gyselaar kan word, maak haar yskoud.

Die gruisklip knars onder haar hoëhakskoene. Dalk moes sy haar skoene uittrek? Hoe gaan sy vinnig wegkom? Sy gaan definitief nie soos ʼn lam ter slagting gelei word nie; sy gaan terugbaklei. Nêrens sien sy ʼn beweging nie, maar hy hou haar moontlik dop vandat sy stilgehou het. Skrikkerig sluip sy om die huis. Die agterdeur staan wawyd oop. Sy loer versigtig binne. ʼn Kombuisstoel staan in die middel van die vloer, ʼn beker en ʼn bord in die wasbak. ʼn Wegneemete se houer lê langs ʼn asblik. ʼn Laag stof lê op die teëlvloer.

Lees verder op bl. 2

Storieboekliefde hfst. 9, vervolg – Magdaleen Walters

Sy wag hom in met die ketel se gesuis reeds hoorbaar van die kombuis se kant af. “Kom binne, my kind.”

Hy druk haar vlugtig teen hom vas en kry haar bekende geur. Haar huis is vol son. Iewers in die agtergrond hoor hy ʼn rustige gesprek op RSG. Sy ma neem hom deur kombuis toe en hy sien dat sy reeds vars botterbroodjies vir die kuier gesmeer en met fyn biltong bestrooi het. Hy vat ‘n hap en adem die geurige koffie in wat sy voor hom neersit.

“Mmm,” sug hy behaaglik en laat die spanning toe om uit sy skouers te syfer. Hier voel hy veilig; hier is net opregte liefde, geen geheime agendas nie.

Sy gaan sit oorkant hom. “Hoekom is jy op ʼn werksdag hier, my kind? Of eintlik weet ek – jy wil hoor wat ek van jou storie dink.”

 “Het Ma al ʼn kansie gehad om dit te lees?”

Sy knik. “Ek het.” Sy glimlag effens. “Ek het gewonder wanneer jy met my daaroor gaan kom praat.”

Lees verder op bladsy 2.

Storieboekliefde hfst. 9 – Magdaleen Walters

Die oggendson streep goud oor die strate terwyl Cecilia werk toe ry. Die verligting dat sy toe nie swanger is nie, is nog steeds met haar, al voel sy die nadraai van haar nagtelike trane nog in haar effens geswelde oë. En tog …

            Terwyl sy by die robot wag vir ʼn paar dosyn mense om hul na die oorkant van die pad te haas, probeer sy haar emosies verwoord.

            Ja, sy is eindeloos dankbaar dat die komplikasies wat haar die vorige dag bedreig het, weg is. Dis soos ʼn slegte droom waaruit sy wakker geword het. Die skrik van wat amper haar lot was, is nog steeds diep in haar bewussyn ingebrand. Tesame daarmee konfronteer ʼn nuwe wete haar egter: wat as?

            Nou dat die gedagte haar nie meer paniekerig maak nie, kan sy met groter insig na dinge kyk en die slotsom waartoe sy kom, is so duidelik soos die oggend om haar – sy begeer om Stefan se baba in haar arms te hou.

Lees verder op bladsy 2.