Mohammad Hanifeh > Recent Status Updates

ببینید شاعر با شرح زندگیش در هرج و مرج و قحطیِ دوران جنگ داخلی شوروی، چطور حالِ این روزهای ما رو وصف می‌کنه:

در آن سالِ شب‌زده
میهمان کمیاب بود.
همسایگانِ دلسوز هم،
به‌سان پرندگان پشت میله
بر شاخه‌هاشان، در اتاق‌هاشان،
در دوزخِ شخصی‌شان می‌زیستند.

(تا انتهای فیلمنامۀ استاکر)

چه بود؟ یک سنگ آسمانی یا ملاقاتی از دنیایی دیگر؟ هرچه بود، در سرزمین کوچک ما رخ داد؛ معجزۀ معجزه‌ها: منطقه.

چند سالی می‌شه که استاکر محبوب‌ترین فیلممه. نه فقط از بین کارهای تارکوفسکی؛ کلاً!
اما این فیلمنامه، کامل نیست و خیلی کمتر از خودِ فیلمه؛ هم دیالوگ‌ها و هم بسیاری از توصیف‌های صحنه، تو کتاب نیومده‌ن. با این حال، از خوندن فیلمنامه و تماشای مجدد فیلم لذت بردم.

یزدانیان حرف آخر رو همون اول زد!
می‌دونم که کارگردان مورد علاقۀ خودش هم تارکوفسکیه و کتابش رو با و کتابش رو با هشت یادداشت دربارۀ سینمای تارکوفسکی شروع کرد؛ چقدر هم همه‌شون خوب بودن.

(تا انتهای فیلمنامۀ سولاریس)

همیشه نادیده خیال می‌کردی که سولاریس رو از بقیۀ فیلم‌های تارکوفسکی کمتر دوست خواهم داشت. بعد از تماشای فیلم هم تو همین کتاب خوندم که خودِ کارگردان هم این فیلم رو کمتر از بقیۀ آثارش دوست داره. اما من دوستش داشتم و دیدنش برام جذاب بود... تا چند روز بعد از تماشا هم درگیرش بودم.

رمضان به دیوار تکیه داده در انتظار شنیدن صدای پا در راهرو، نفسی را که در سینه‌اش تنگی میکرد، رها ساخت و گفت: نمیدونم چه وقته. چرا صبح نمیشه؛ چرا آفتاب نمیزنه؟
و ناصر صدای رمضان را در زمینۀ همهمه‌ها شنید. اندکی درنگ کرد و آن‌گاه، همچنان که گوشش به همهمۀ ماشینها و چشمش به میله‌های زندان بود گفت: صبح شده. آفتاب هم زده. این هوای اینجاست که انگار همه‌اش ابره.
و میدانست که بس شهرها و روستاها که اکنون از آفتاب روشن شده‌اند

[تا انتهای فیلمنامۀ کودکی ایوان]

کاش کتاب این فیلمنامه جداگونه چاپ شده بود و می‌شد براش ریویو نوشت.
خوندن فیلمنامه‌های تارکوفسکی، لذتی چند برابر داره برای آدم. چون از لحن و نثر شاعرانه‌ای استفاده کرده که تو هیچ فیلمنامۀ دیگه‌ای پیدا نمی‌شه.
سال‌ها پیش، فیلم کودکیِ ایوان رو دیده بودم و بعد از خوندن کتاب، دوباره دیدمش. ولی این‌بار خیلی بیشتر باهاش کِیف کردم.

‏فقط در رمان‌ها و فیلم‌ها اتفاق می‌افتد که تابستان سرشار از خورشیدِ خیره‌کننده باشد. آن‌چه در واقعیت هست، یکشنبه‌های ملال‌آورِ شهرهای کوچک است...

«عقب‌عقب می‌ریم. تا حالا می‌خواستیم از حقوقمون حرف بزنیم و حالا حرف سرِ موجودیتِ ماست!»

برای بعضی از کلمات، معادل‌های عجیب‌وغریبی استفاده کرده.
همه‌جا به ماشین می‌گه سواری. یا به آپارتمان می‌گه پارمان.
به پاکت می‌گه لفاف. به بالکن می‌گه مهتابی!
به آیفون می‌گه آوابَر! آخه کی به آیفون می‌گه آوابَر؟!!

برای معرفی هر پلان هم به‌جای واژه‌های داخلی و خارجی، از «توجای» و «بیرون‌جای» استفاده کرده!

نمی‌تونم از چیزی لذت ببرم مگه... مگه همه راضی باشن. من... می‌دونی، اگه یک نفر، یک جایی داره از گرسنگی می‌میره... می‌دونی... من... تمام شبم به‌هم می‌ریزه.

آنی: می‌خوای برسونمت؟
الوی: حتماً! کدوم طرف می‌ری؟
آنی: من؟ می‌رم وسط شهر.
الوی: مرکز؟ اما من می‌رم بالا.
آنی: اِ... خب، پس می‌رم بالا.
الوی: اما همین الآن گفتی که می‌ری وسط شهر!
آنی: آره، خب، اما...

یک شوخی هست که خیلی برام مهمه و می‌گن مال گروچو مارکسه. اما فکر می‌کنم ریشه‌اش برمی‌گرده به کتاب فروید دربارۀ شوخ‌طبعی و رابطه‌اش با ضمیر ناخودآگاه. الآن براتون می‌گم:
«هیچ‌وقت نمی‌خوام عضو انجمنی باشم که آدمی مثل من رو به عضویت بگیره.»

شب؟ شب یعنی چه؟ شب یک حالت از وقت است. من غرق در وقتم. شب منطقی است که شب باشد. شب هست. اشکال در‌ شب نیست. اشکال در نبودن نور است، و در نشستن و گفتن که صبر باید کرد، و انتظار صبح باید داشت.

من توی تنهایی می‌دانستم در تاریکی چیزهایی هست؛ مثل همین الآن، بیرون، در باران__ چیزهایی هست، چیزهایی که شکسته است؛ آدم‌ها و ترس و قصدهاشان هست. شاید الآن تندتر ببارد این باران یا ناگهان و تند واگیرد__ و من نمی‌دانم.
ای کاش من یا توی تاریکی را درست می‌دیدم، یا اصلاً خبر نداشتم که تاریکی هست.

هر لحظهٔ هر دیدار جشنی بود چون عید تجلی
در تمام جهان تنها بودیم.
رهاتر بودی و سبک‌تر از بالِ پرنده‌ای آوازخوان
از پله‌ها سرمست فرود آمدی
و فراخواندی‌ام به قلمروی خویش
از میان یاس‌های خیس
در دوردست‌های آینه...

آدم‌ها را فقط وقتی می‌شد شناخت که از بیشه می‌گذشتند. اگر مردی به سوی خانه می‌پیچید، پدر بود. اگر راهش را ادامه می‌داد، پدر نبود و معنایش این بود که او هرگز نخواهد آمد.

درد را دوست ندارم، هرگز هم آن را دوست نخواهم داشت، ولی باید اذعان کنم که آموزگار خوبی است.

موضوعات امیدبخش همیشه از همه بدترند. بهتر است به موضوعاتی قناعت کنیم که هیچ وعده و نویدی نمی‌دهند، گاهی نتیجه‌ای از آن‌ها عایدمان می‌شود.

«‌چقدر بداقبالم که چنین اتفاقی برایم افتاد! »
به هیچ وجه این‌طور نیست؛ در عوض بگو: «چقدر خوش‌اقبالم که این اتفاق موجب تلخکامی‌ام نشد؛ نه از امروز می‌ترسم و نه از فردا بیمناکم.» این اتفاق ممکن بود برای هر کسی پیش آید، ولی هر کسی نمی‌توانست بدون تلخکامی آن را از سر بگذراند.

خورشید مُرده بود
و هیچکس نمی‌دانست
که نام آن کبوتر غمگین
کز قلب‌ها گریخته، ایمان است

بخش «فرنی» کوتاه بود؛ یک‌نفس خوندمش و سرار تصاویر فیلم «پری»ِ مهرجویی جلوی چشمم بود.

کتاب رو پارسال، در همین روز به عنوان هدیهٔ تولد به بابا دادم و شد آخرین کتابی که خوند.
منم امروز -روز تولد بابا-، کتاب رو شروع می‌کنم.

تا زمانی که فرجام واقعه‌ای خطرناک نامعلوم است، تا وقتی که این امکان هست که ورق برگردد و عاقبت کار نیکو شود، نباید به نومیدی اندیشید، بلکه فقط به مقاومت؛ چنان که وقتی لکه‌ای آبی در آسمان ابری می‌بینیم، نباید از بهبود هوا ناامید شویم.

تمام زندگی‌ام بر این باور بوده‌ام
که دروغ نگویم
دل هیچ انسانی را نشکنم
و این را پذیرفته‌ام که از بین رفتن قسمتی از زندگی است،
اما با وجود همهٔ این‌ها
من از مرگ خودم می‌ترسم
می‌ترسم بعد از مرگ هم کارگر باشم!

بیشتر از دو هفته‌س که فرصت زیادی برای مطالعه ندارم؛ و همین‌طور برای خوابیدن. اینه که یه‌ذره از کتاب رو می‌خونم و بعدش مجبورم بخوابم. می‌خوابم و همه‌ش خواب دادگاه و محاکمه و این‌جور دردسرها رو می‌بینم. با این‌که خیلی کند دارم پیش می‌رم، همهٔ این روزهام پُر شده از «محاکمه».

تلگرام را از من بگیر
گودریدز را نه
اینستا را از من بگیر
گودریدز را نه
فیسبوک را و توییتر را از من بگیر
اما
گودریدز را نه