Alta Cloete's Blog: www.altacloete.wordpress.com, page 37

Alweer ek en die inspirasie

In ʼn vorige post (wat ek nie nou in die hande kry nie) het ek dapper probeer om aan te pas by die kassie waarin my uitgewer my na aanleiding van my eerste liefdesroman (Geur van genade) gesit het.

Dit was die boksie van inspirerende skrywer. Geur van genade het ʼn sterk geestelike aspek en vir daardie boek was die etiket heel gepas. Die probleem was dat die volgende boeke hiervan afgewyk het.

Die internet toon dat die term inspirerend in die Engelse wêreld ook wyer as bloot geestelik gebruik word. Enigiets wat mense laat beter voel of dalk ʼn lewenslessie bevat, kan vir inspirerend deurgaan, lyk dit my.

In daardie opsig kan die ander boeke in die Geur- en Seisoen-reekse waarskynlik hiervoor kwalifiseer. Die hoofkarakters groei meestal emosioneel deur die verloop van die storie en leer om hulle probleme beter te hanteer, in die gesig te kyk of agter te laat.

Dit lyk egter vir my of Afrikaanse lesers oorwegend ʼn geestelike verwagting van ʼn inspirerende boek het. Dis waar die probleem vir my ingekom het. Ek sien eenvoudig nie kans om ʼn geestelike aspek in ʼn storie in te sit bloot omdat dit van my verwag word of omdat ek weet daar is ʼn mark voor nie. Dit klink net vir my na die opperste skynheiligheid. Om met integriteit te skryf, moet ek skryf wat in my opkom om te skryf, en dis op die oomblik doodgewone stories van doodgewone mense, sonder die klem op een aspek van hulle lewe.

Vir my impliseer inspirerende boeke ook dat ek doelbewus probeer om die leser iets te leer. En dit wil ek hoegenaamd nie doen nie. Dit moet om die storie gaan, nie om die lessie daarin nie. As iemand natuurlik iets positiefs daarin vind, is dit gaaf en goed. En natuurlik wil ek steeds graag mense inspireer om te lees. Maar dis ekstras, wat deur die leser self bepaal word. Vir my gaan dit in die eerste plek om die verhaal wat die betrokke karakters het om te vertel. Ek wil nie daardie verhaal vir ander doeleindes kaap nie.

Ek is dus nou amptelik uit die boks. Ek skryf nie inspirerende boeke nie. Ek is veral nie die Afrikaanse Karen Kingsbury nie. Nie dat ek enigiets teen inspirerende boeke of teen Kingsbury het nie. Dis net nie vir my nie.

Natuurlik gaan (en het) ek lesers hierdeur verloor. Maar ek weet vir ʼn feit ek het ook lesers gewen. Ek weet darem al ʼn mens kan nooit almal tevrede stel nie.

Dit voel nogal of ek knellende bande afgegooi het. Ek hoop maar die nuwe vryheid is ʼn goeie ding.

Kortverhaal: Hasie in die holte

Hasie in die holte het in die Huisgenoot van 27 Oktober 2005 verskyn.

Pasgebore en weerloos is ek veertig jaar gelede opgesaal met die yslike naam Victoria Wilhelmina Fouché. Ja, my kleinseunlose oupa se naam wás Victor Wilhelm Fouché. In die donker dieptes van die twintigste eeu is sulke wreedhede teenoor weerlose babadogtertjies gepleeg, ondenkbaar soos dit vandag mag klink.

Ten spyte van dié vroeë terugslag is ek vandag betreklik normaal: vrolik, vindingryk en fris. Let wel, nie vet nie – fris. ‘n Waardige nasaat van my oorlede oupa; ‘n fris man met ‘n groot hart was hy.

En – anders as wat die brandmaer beeldskones blykbaar glo – het ek ook ‘n hart. ‘n Sagte vrouehart vol geheime en minder geheime behoeftes, begeertes, bekommernisse, bevliegings en behepthede.

Verder het ek ook ‘n passie, ‘n allesoorheersende passie wat ek willens en wetens omarm het die dag toe ek die mansgeslag finaal afgeskryf het.

Dié blye dag was ‘n triestige Vrydag toe ‘n kollega (brandmaer en beeldskoon, natuurlik) in die personeelkamer sit en uitbasuin het hoe lelike meisies kwansuis altyd volop mansvríénde het. Mans bekla dan glo so graag hulle lot by meisies wat vir hulle geen romantiese belofte inhou nie. Maar móói meisies word uitgeneem en mee getrou.

Daar sit ek toe doodstil in my hoekie (heeltemal teen my aard) en tel so ongemerk oor my teekoppie die mans op ons personeel wat al vir my gesê het: “Ou Vicky, jy’s ‘n regte pel.” Gewoonlik met so ‘n gemoedelike kloppie op die skouer. Véértien. En dié wat my al uitgeneem het en/of met my wil/wou trou? Eén. Faantjie Viljoen: nog leliker (ekskuus, minder aantreklik) en vetter (ekskuus, frisser) as ek.

Eina.

En die mans wat genoemde brandmaer, beeldskone kollega vurig weerspreek? Geen! Nul. Zero. Niks.

Nee, hulle sit en kyk almal vir haar met sulke verlepte, belustige oë en knik gedwee met die koppe.

Eina, inderdaad.

Daardie aand het ek voor my spieël gaan staan en my minder aantreklike, fris lyf vir oulaas met haat en nyd bekyk en beoordeel en beledig. Toe het ek in die bed geklim en gehuil tot ek in elk geval nie meer my minder aantreklike, fris self  uit my vernielde twee oë kon sien nie.

Die volgende oggend het ek my gesig gewas en weer eens voor die spieël gaan stelling ingeneem. Ek het na my lyf gekyk en gekyk en wéér gekyk tot ek nie meer die brandmaer, beeldskone ideaal oor my skouer kon sien loer nie. Toe het ek die funksionele, getroue, deurleefde, wonderbaarlik geskape liggaam wat die Vader aan my toevertrou het, plegtig toegespreek: “Lyf, ek vra nederig om verskoning vir my misdade van die verlede. Nou gaan ons twee die lewe begin geniet.”

Van toe af sê ek doelbewus elke dag dankie vir wat ek het. Ek het selfs al geleer om genoemde lyf ‘n bietjie lief te kry. Net ‘n bietjie, maar darem.

In elk geval, terug na my passie.

Na rype oorweging het ek besluit Moeder Aarde sal voortaan die begunstigde wees van die vele talente wat ek het om te bied. Sy verdien dit; sy verduur daagliks ongelooflike mishandeling. Soos my gedienstige ou lyf, murmureer sy maar selde; nee, sy gee en gee maar net. Tot sy op ‘n dag nie meer verder kán nie, en dan skielik ‘n tantrum gooi wat almal met die broek om die knieë betrap. Moeder Aarde se tantrums neem natuurlik die vorm aan van goedjies soos ‘n ou droogtetjie hier, ‘n oorstrominkie daar, ‘n paar nuwe kruipende duine hier, ‘n spesie of drie wat uitsterf hier, daar en oral.

Dit was ses maande gelede. Ses maande waarin ek nie stilgesit het nie. Ek het skoonmaakaksies georganiseer, pleitbriewe oor die aarde se verknorsing aan die pers geskryf, voëltellings help doen, my tuin begin omskakel na inheems en watervriendelik, meer gestap en minder gery, en menige verbouereerde, onbegrypende skepsel op die skouer getik en sy neergesmyte rommel plegtig vir hom teruggegee.

In die proses het ek so besig geraak dat ek skoon vergeet het ek is veertig, fris, minder aantreklik en manloos.

Ek het ook die oewerkonyn ontdek.

Pondhaas, vleihaas, doekvoet, een van die skaarsste soogdiere in die wêreld, in die geselskap van groot geeste soos die swartrenoster en wildehond en jagluiperd. Nog nooit het ek vermoed dat die langoor-sagvoet-diertjies wat in die Karoo dikwels snags in die motorligte vasgevang word, dalk ‘n laaste eensame oorlewende kan wees nie; blykbaar kan ‘n mens aan die stertjie sien wie’s volop vlakhaas en wie’s skaarser-as-skaars oewerkonyn. Nooit eens geweet daar kom wel inheemse konyne in Afrika voor nie. Nooit geweet alle konyne teel nie soos … wel, soos konyne nie.

En nou’s ek op pad om die oewerkonyne te help tel. Nie dat die liewe diertjies in ‘n ry staan om getel te word nie; hulle is blykbaar so skaars soos hoendertande en daarby skugter en naglopend van geaardheid. Die tellery behels dat ‘n linie vrywilligers deur hulle habitat langs nie-standhoudende riviere stap, gewapen met stokke, waarmee teen elke bos geslaan word om die begeerde doekvoetjie op te jaag en te tel. Watter emosionele impak hierdie onsubtiele metode op die arme diere moet hê, weet ek nie. Hoeveel van hulle dan ‘n ent vorentoe wéér uit ‘n bos geboender en ‘n tweede of hoeveelste keer getel word, weet ek ook nie.

Ek het vir die naweek plek bespreek in een van die dromerige Karoodorpie se op-en-top gastehuise. Dis mos darem die lekkerste lekker van alleenloper wees – jou geld is jou eie en jou tyd is jou eie, om aan te wend soos jy, en net jy alleen, lekkerkry.

 

Saterdag boek ek in vir twee luilekker dae voor die Slag van die Konyn Maandag begin. Die kamer is lieflik en die hospita hartlik en die kos heerlik en oorvloedig. My gasvrou lê vir my al die famielieverbande en onderstrominge tussen die lede van die groep uit nog voor ek die mense ontmoet het. Blykbaar is ek die enigste vreemdeling in hulle poorte. Verder is dit plaaslike boervroue, ‘n paar jong latte uit die distrik en een of twee amptelike mense van Natuurbewaring.

 

Maandagmore tree ons op die eerste plaas aan. Ons word makgemaak met boeregasvryheid, sterk koffie en heerlike beskuit, van stokke voorsien, in die veld afgelaai en in linies opgestel weerskante van die waterlose rivier. En toe agtergelaat. Ons stap energiek en slaat op die bosse soos Moses van ouds op die rotse van ouds. Ons leer mekaar ken en maak grappies en bewonder die skoonheid en ongereptheid van die landskap. Die plaaslike mense vertel my van kriedoring en renosterbos, van steekgras en haasgras, van duwweltjie en kanniedood. Ons onderhandel en kibbel en dreig onder mekaar, want ons kom gou-gou agter hoe nader aan die rivier, hoe digter is die plantegroei en hoe dieper is die dongas. Groot pret. So vir ‘n paar uur.

Geleidelik begin die son steek tussen ons blaaie, sagte bobene skuur skrynerig teen mekaar, die nuwigheidjie slyt af en die humeure lig die kop. Nie meer heeltemal so prettig nie.

En g’n oewerkonyn is te siene nie.

Wat ek wel sien, is vir Faantjie Viljoen. Minder aantreklike, fris Faantjie. Die enigste man op kantoor wat my in al die jare uitgevra het. Die enigste man wat nog ooit met my wou trou.

Onmiddellik voel ek vreeslik gevlei. Hy het sowaar spesiaal gekom om naby my te wees, hoe romanties, net jammer al sy moeite is tevergeefs.

Faantjie neem egter geen notisie van my nie. Terloops gegroet, en dis dit. Ek vererg my bloedig; ons is tog darem kollegas, hy’s die enigste mens hier wat ek ken, dis sy blote plig om my te laat tuisvoel.

Ek kom ook agter hier is hy nie Faantjie nie, hy is Fanus. En hy ken al wat mens is, kuier al die jare gereeld by sy broer en skoonsus op dié se erfplaas. En die boervroutjies vrek oor hom. En hy dra ekstra waterbottels vir omtrent almal behalwe vir my.

Die son sak oor ‘n asvaal, seervoet groepie konynlose konyntellers. Ek voel dikbek en afgeskeep en lekker suur.

Ons slaap in ‘n oopte langs die rivier onder die blote hemel. Faantjie … ekskuus, Fanus, se boetie ry berge skaapvleis en braaibrood en donkerrooi sjerrie aan. Fanus ontpop as ‘n bobaas vuurmaker, braaier en atmosfeerskepper. Ons klompie bewonder mekaar se vernielde hakskene, smeer mekaar se spiere en sing tot laatnag FAK-liedjies onder die sterre, onder begeleiding van die vaardige broeders Viljoen op die kitaar en banjo. Ek verwonder my aan die jong latte wat hartlik saamsing; deesdae is die ou liedjies mos weer hoogmode.

Ek verwonder my nog meer aan een van genoemde latte, met die stuitige naam van Benna, wat al om my draai, braaivleis aandra, nog ‘n bekertjie sjerrie skink. Die kind het waaragtig ‘n oog op my.

Totaal belaglik, maar tog te lekker.

Ek kruip egter laatnag met ‘n seer hart in my slaapsak. ‘n Kiewiet roep verlate in die wye nag, allerhande gediertetjies skarrel in die donker, voordag hoor ek ‘n jakkals roep en sy maat veraf antwoord. Lieflike, lieflike ervarings wat ek nooit sal vergeet nie. Ja, my geld is my eie en my tyd is my eie. Maar ek het niemand spesiaal om spesiale dinge mee te deel nie.

Tog jammer ek voel niks vir Faantjie … Fanus … nie; hy is so ‘n goeie ou siel, ‘n ware Israeliet sonder bedrog.

 

Dinsdag word ons vroegoggend verras met ‘n (vir die boere) welkome buitjie reën. Net genoeg om alles klam te laat, die terrein glibberig, die boervroue in ekstase en vir my lekker dikbek. Dit begin voel ál meer vir my Moedertjie Aarde sou kon klaarkom sonder hierdie spesifieke diensie van my, miskien lê my talente op ander terreine.

Die boer van die volgende plaas verbeter nie my bui toe sy teetyd aangejaag kom met haar windmaker 4x4xfar en gellings tee en tonne koek nie. Daarvoor val sy vir Fanus net té hartlik om die hals en saai uit vir almal wat wil hoor – en nié wil hoor nie, maar dis net ek – presies hoe bly sy is om hom weer te sien en wil hy nie liewer by haar en haar ouers kom oornag nie? Ag nee, sy is tog nie een vir ‘n veldslapery nie, sy hou van haar geriefies, fladder sy die wimpers op na haar slagoffer. Dié staan skaapagtig en smile en klim so waar as wragtag die aand in die fô by fô en los ons om alleen te sukkel met klam hout en die paar ou beteuterde tjoppies wat sy vir ons kom los het.

Of ek nou wil weet of nie, ek word gou-gou ingelig hoe lank Delila (haar naam is eintlik Delia) al sukkel om vir Fanus in te palm. Maar daar is glo iemand in die stad aan wie hy sy hart verloor het. G’n mens kan verstaan hoe iemand so ‘n vangs kon laat wegkom nie; dit moet ‘n baie uitsoekerige vroumens wees. Ek dag hy’s dik en dooierig, maar deur hierdie vroue word hy as ‘n vangs beskou.

Ek kruip vroeg-vroeg in my slaapsak om in vrede te wroeg. Die melkweg hang vlak bokant my kop, dit voel ek kan hand uitsteek en bosse sterre pluk. ‘n Uil gly geruisloos oor die maanblou veld. Ek voel koud en bitter alleen.

Benna kom maak hom met groot vertoon neffens my gemaklik vir die nag. Ek draai my rug vasbeslote op die verspotte kind.

Ek slaap sleg en staan moeg op. Ek loop stuurs en moker elke bos met my stok of hy my iets aangedoen het. Het ek kwaliteite in Fanus misgekyk? Steek daar meer in hom as wat ek ooit vermoed het? Het ek hom ooit enige kans gegee om homself te bewys?

Benna stap langs my en sing uit volle bors: “Hasie in die holte, sit en slaap …”

“Die goed is konyne, man,” vererg ek my naderhand.

Benna steur hom min. “Arme hasie, is jy bang, kyk net hoe jou ore hang …”

Halfdag kom Delila eers met Fanus daar aangesit. Die onbeskaamdheid daarvan. ‘n Geluksaligheid lê oor die man se gelaat, ek kan sweer hy’s dik gevry, haar arme ouers natuurlik vroeg-vroeg in die kooi geprop. Haar bruingebrande kloutjies lê besitlik op sy arm, ‘n soet glimlaggie huiwer om haar mond.

Tot my skaamte is ek besig om totaal te vergeet van die arme bedreigde oewerkonyne waaroor dit eintlik gaan. Onnodig om te noem ons het nog nie soveel soos ‘n puntjie van ‘n lang oor of ‘n wolletjie van ‘n klossiestert gesien nie. Heelwat doodgewone hoppende vlakhase, maar die agtervoete is nie breed en wollerig genoeg nie, die stertjies te reinwit en die lang ore nie lank genoeg nie.

Doekvoet se kind lê laag. Of is hierlangs lankal uitgeroei. Die ou-ou storie van verdwynende spesies – boerdery wat habitat bedreig, rondloperhonde en vangstrikke, lae aanteeltempo (die goed is die naam konyn nie werd nie!).

Namiddag sorg ek dat ek langs Fanus stap. En ek sorg dat hy my ekstra waterbottel dra. Nie dat hy oorgretig lyk nie. Sy reaksie op my kantoorpraatjies is maar flou.

Onverwags word ek sommer afgejak: “Vicky, los tog ‘n slag die werk! Die paar dae is vir my kosbaar genoeg sonder dat jy alles bederf met die ewige kantoorpolitiek.” Harde woorde vir sagmoedige Faantjie Viljoen.

Benna kom verontwaardig tot my redding: “Ag nee oom Fanus, hoe’s Oom dan so kortaf met so ‘n smart girl?”

Die stommiteit ontlok net ‘n gevaarlike frons en ‘n kortaf: “Sy’s nie jou speelmaat nie, Benna, jy’s nog nat agter die ore.”

Wat Benna laat skaterlag dat die kliprantjies antwoord gee.

Ek het genoeg om te bedink terwyl ek bos na bos venynig bydam. Fanus is nie gelukkig by die werk nie. Ek het my nog nooit tevore bekommer oor sy geluk of ongeluk nie. Selfsugtig, soos mens maar word as jou geld en jou tyd jou eie is, om aan te wend soos jy, en net jy alleen, lekkerkry.

Ek bekyk hom onderlangs terwyl ons moedig aanstryk onder die vlymskerp son. Oorgewig, maar nie só vreeslik nie, eintlik net lekker snoesig, soos ‘n groot, lewende teddiebeer. Nie mooi nie, maar ook nou nie só lelik nie. Eintlik het hy ‘n gawe gesig, die gesig van ‘n goeie mens. En ‘n paar stewige boere-ore. Ek het dit by my ouma geërf om op te let na mans se ore.

Fanus Viljoen is so tuis in die veld soos ‘n oewerkonyn kan droom om te wees. In die stad kom hy nie tot sy reg nie, daarom het ek hom daar nooit na waarde geskat nie.

Woensdagaand posisioneer ek met lis my slaapsak tussen dié van die orige Benna en die afsydige Fanus. Dié draai sy rug ongeskik op my en gou-gou saag hy rustig balke. Maar toe Benna jou waarlikwaar tot vas teen my skuif en begin vatterig raak, word hy vinnig verwyder, nog voor ek behoorlik besef wat aangaan.

“Loop speel met jou maatjies, Bennie, los die grootmense uit.” sis Fanus gedemp.

Benna lag sy lekker lag: “O, nou sien ek hoe die wind waai! Oom het al die tyd ‘n oog op die antie, plaas Oom net sê!”

En terstond draai albei om en snork getroos verder, terwyl ek naglank lê en kyk hoe die sterre teen slakkepas deur die hemelruim skuif.

 

Donderdag, laaste dag; ons vat die vlakte met nuwe ywer. Ons sien steeds nie ‘n enkele oewerkonyn nie. Maar ons het vriendskappe gesluit en herinneringe gemaak wat vir altyd sal hou.

Laatnag sing ons nog om die vuur, knuppeldik en lighoofdig van die Karoo se oorvloedige gawes. Benna openbaar ‘n stoute humorsin; hy bly aspris draai om my, loer kort-kort vir Fanus met duiweltjies in die oë. Genoemde duiweltjies kom klouter op my skouer; ek speel lustig saam – wat is ‘n bietjie flirt nou tussen vriende?

Laataand kom hurk Fanus uiteindelik langs my. “Jy hoort nie in die stad nie,” sê ek onbeplan van nêrens af.

“Jy’s reg,” sê hy en skommel die koffie in sy blikbeker, “Ek gaan ook nie meer lank daar wees nie.”

“Hoe bedoel jy?” skrik ek my yskoud.

“Ek is besig om ‘n plaas te koop in die distrik. Ek ken dié wêreld goed, kom mos al die jare hier by Dries-hulle.”

My keel trek toe; ek het my kanse verspeel. “Jou ondervinding as ekonoom sal seker handig te pas kom,” sê ek dapper.

Hy kyk skeef af na my: “Boerdery is nie maklik nie, veral sonder ‘n goeie maat.”

“Delila … ag, Delia … is seker die ideale vrou vir jou.” Ek kyk weg oor die donker veld; die maan is nog nie op nie.

Hy gee ‘n suggie: “Ja, sy kan ‘n man vry dat jou oë traan, maar sy’s nie wat ek soek nie.”

“Ek hoor daar’s ‘n meisie in die stad,” waag ek gedemp. Ek is sekerlik getrek, mens misgis jou maklik met die hoeveelheid sjerrie in so ‘n blikbekertjie.

Hy antwoord my nie. Hy loop vat sy banjo en tokkel die hartseer in my los tot dit teen my wange af drup tot in my rukkende mond en hy kyk nie één keer vir my nie. Toe die maan opkom, glip ek weg die veld in, my flitslig onnodig byderhand, om die ander te laat verstaan dis ‘n gewone toggie bossies toe hierdie.

En toe gebeur die wonder: die ligstraal pen hom vir ‘n enkele eindelose oomblik voor my in die paadjie vas. Ja, sowaar: wit kring om die oë, donker streep om die kaak, lang, láng ore.

“Dis hy,” fluister Fanus meteens agter my. Sy mond is in my nek, sy soliede lyf soos ‘n skild teen myne.

Ek leun genoeglik terug, skakel die flitslig af. Ademloos kyk ons hoe die doekvoetjie weer in die maanlig oplos asof hy nooit daar was nie.

“Ek kan daai meisie in die stad nie uit my gestel kry nie,” fluister hy teen my wang.

 “Dink jy sy verdien ‘n tweede kans?” fluister ek terug.

“Natuurlik, ek glo sterk in tweede kanse.” Lekker snoesig is hy inderdaad, maar ook stewig soos ‘n rots.

Toe ons veel later die vuurkring ongemerk probeer binnesluip, lig Benna sy blikbeker hoog die helder nag in: “Op die oom en die antie en die oewerkonyn!”

 

http://www.oudtshoorninfo.com/conservation.php?id=44

Die Burger, 16 Julie 2005

Die Wêreld, 15 Mei 2005 Tot hier Sat. 21 Sept.

 

Kortverhaal: Bly by my (2)

“Hoekom was jy Kersoggend so hartseer?” Al is dit donker, weet Christopher hoe lyk die oë wat vraend na hom opkyk: diepbruin en ‘n bietjie seergemaak. Een of ander tyd sal hy móét antwoord, sy stilswye begin aan onbeskoftheid grens.

Dis amper middernag. Oujaarsaaand. Hulle sit-lê langs mekaar op die bank met hulle kaal voete op die stoepmuurtjie voor hulle, hulle oë op die donker oseaan, wagtend vir die fakkels wat met die aanbreek van die nuwe jaar op verbygaande skepe afgevuur word.

Haar ma-hulle se kamervenster is reg agter hulle, maar dis nie vir hom ‘n issue nie. Hier gaan nie vanaand gevry word nie. Hierdie girl is te kosbaar vir casual vryerasies.

Sewe dae leef hy nou al in ‘n lugborrel van vrede en liefdevolle sorg. Maar die oomblik waar die borrel noodgedwonge moet bars, kom met ‘n hengse spoed nader. Hy kan nie aanhou misbruik maak van hierdie mense se goedheid sonder dat hulle ‘n snars van sy lewe weet nie.

Dat die oom hom nog nie uitgegooi het nie, sê veel vir sy insig en mensekennis. Verkrampte ou boere-omie, het hy daardie eerste aand gedink. En hom lelik misgis. Daar skuil ‘n vlymskerp brein onder die blink pankop en ‘n hart so ruim soos die waenhuis op sy plaas in die groot ou borskas.

Toe Belinda Kersoggend op die verlate kuspad na hom toe aangehardloop kom met haar musiek in haar ore en onbegrip en vasberadenheid op haar natgeswete gesiggie, het hy geweet hier maak sy lewe ‘n draai. Maar die rigting van die draai kon hy nog nie so lekker kleinkry nie.

Sy’t nie uitgefreak oor ‘n uitgegroeide mansmens wat langs die see staan en grens nie. Sy’t langs hom bly staan en haar asem teruggekry en stilgebly tot hy homself min of meer bymekaar gehad het.

‘n Meisie wat weet wanneer om stil te bly, is ‘n kosbare verskynsel.

Dit het niks gekos om hom te oorreed om saam te gaan terug huis toe nie. Hy het gesmag na die warmte, die geborgendheid, die lekker kos, die obvious liefde tussen hulle drie.

Niemand het buitengewoon verbaas gelyk toe sy weer met hom daar aankom nie. Die oom het woordeloos nog ‘n koppie koffie uit die warmfles langs hom geskink. Die tannie het haar bril afgehaal, haar laptop afgesit en terstond die oom begin rondorder – van die honger het hy beslis nie hier vergaan nie.

Hy het die spul vuil klere en stink tekkies op sy kar se agtersitplek in sy arms bymekaargemaak en op sy bed in die buitekamer gaan dump, die Volla op die oom se instruksies langs die huis ingetrek en sy branderplank stoep toe gedra. Toe het hy langs die oom op die stoep gaan sit en hulle het in gemeensame stilte oor die see gestaar met die tweede koppie koffie byderhand.

“Jy’t seker nie klere vir kerk nie, kind?” het die tannie naderhand kom vra, haar arms vol van sy gemors.

Hy het sy kop verleë geskud, skielik weer bewus daarvan dat hy eintlik inbreuk maak op mense wat hy van g’n kant af ken nie.

“Toemaar, ons luister sommer vandag die radiodiens,” het sy net gesê, teruggedraai en die spul vuil klere vir die wasmasjien gaan voer. Hy het nie eens probeer teenstribbel nie; hy wou tog nie regtig nie.

Hy was bewus van ‘n reusagtige behoefte om ‘n bietjie gemother te word.

Niemand het gekarring oor waar Belinda hom weer gekry het nie, ook nie sy ongeskikte vertrek van die oggend opgehaal nie. Natuurlik het sy hulle eenkant vertel van sy grensery, hierdie mense het nie geheime vir mekaar nie.

Sy afgeskakelde selfoon lê al die hele week beskuldigend op sy bedkassie waar die tannie dit neergesit het toe dit tussen sy spul goed uitgeval het. Hy sien hoe kyk sy die foontjie as sy hom soggens met koffie in die bed bederf. ‘n Mens kan sien hierdie tante het seuns grootgemaak, sy weet om nie te karring nie, al brand sy hóé.

Langs hom wag Belinda op ‘n antwoord. Die eerste fakkel red hom hierdie keer. “Kyk!” Hy wys na die eerste ligstippel ver oor die see, toe nog een, nader, en nog een en nog een. ‘n Klein fees van nuut begin.

“Gelukkige Nuwejaar, kinders!” roep haar ma-hulle uit die kamer agter hulle. Na die hotel se kant toe begin ‘n paar toeters blaas, ‘n motor jaag brullend verby. Dis die somtotaal van die dorpie se naglewe. Maar hy worry nie, hy het als wat hy wil hê. Vir die oomblik.

“Gelukkige Nuwejaar, Bollie.” ‘n Ademlose, eindelose oomblik is sy in sy arms, sy lippe rus ‘n klein ewigheid op hare. Kophou, Christopher, kophou, moenie verwagtinge skep nie, sy’s te jonk vir jou. Miskien nie soseer in jare nie, maar beslis in ondervinding.

Hy is een-en-twintig. ‘n Deel van hom voel vyf en ‘n deel van hom voel vyftig. Of honderd.

“Gelukkige Nuwejaar, Stoffeltjie,” sug sy teen sy skouer. Hy gaan hierdie lieflike meisiekind seermaak. Haar pa gaan hom vrekmaak, en hy sal dit verdien.

Ja, hy noem haar Bollie en sy noem hom Stoffeltjie. Soos sy ma hom noem. Genoem het in beter dae. En dít is die somtotaal van die inligting oor homself wat hy die afgelope week met hierdie gasvrye mense gedeel het, in ‘n simpel poging om ‘n boetie-sussie-verhouding tussen hom en hulle kosbare laatlamdogter te vestig. Wat nie gewerk het nie.

Hy is te bewus van haar hier teen hom. Hy lig sy lyf teensinnig van die bank af: “Kom, ons gaan stap gou ‘n draai voor ons kom slaap.” Sy vat sy hand vertrouend, soos die aand toe hy met haar by die spin-the-bottle party uit is. Sy vertrou te maklik, hy ys as hy dink hoeveel sy nog moet leer.

Dis laagwater, die see sug rustig om hulle voete. Op die horison gaan ‘n skip verby, op die verste duin raas ‘n klomp jonges om ‘n yslike bon-fire. Hulle begin stap met hulle voete in die ysige Weskuswater, al vinniger soos die briesie kouer word, tot hulle laggend hardloop dat die boë water om hulle voete staan. Sy’s ‘n flippen goeie atleet, sy sleep gou-gou vermakerig onder hom uit. Soms dink hy water is sy eintlike habitat, hy hardloop lomp en halfdom in die sand.

Hy het hierdie week lieflike surf-dae gehad . Soms het Belinda saamgegaan, daglank teen ‘n duin gelê en lees en droom terwyl hy agter die branders bly tot hy voel hy is gevries tot in sy diepste binnewerke. Soms het hulle ander surfers ontmoet; vir ‘n paar uur het die groepe saamgevloei, dan weer vanself geskei. Soms het sy tuis gebly, altyd verlig gelyk as hy terugkom.

Hy dink hulle verwag almal hy gaan weer ‘n disappearing act op hulle trek.

Sy ego sorg dat hy haar inhaal, atleet of te not. Hy kan die versoeking nie weerstaan nie, hy duik haar plat dat hulle saam oor die klam sand skuif. Meteens is sy hande vol van haar meisielyf, die planklyfie wat sy onder oorgroot klere wegsteek skielik vol onverwagse sagte plekkies. Hy soen haar voor hy lekker weet wat hy doen. Haar lippe is sag en sout en oop onder myne. Dit voel soos kleintyd se kondensmelk steel uit Ma se koskas. Verbode. Maar lékker.

“Kom, ons vat ‘n dip!” Hy skil sy klere af, hy is gewoond aan- en uittrek op rare plekke, dit pla hom nie. Hy storm soos ‘n mal ding die ysige water in, enigiets om net ‘n grip op homself te kry.

Haar lyf glim ‘n oomblik in die spooklig voor sy gillend die vlak water inhardloop na hom toe. Hy gryp haar hand, trek haar dieper in, maar meteens is sy bibberend teen sy lyf. O Vader tog, hy verdrink, hy verdrink in die ysige water en die meisiekind wat soos ‘n sussie is maar nie regtig nie. Dan maar weer weghardloop. Dis al wat hy die afgelope jaar al doen. Probeer weghol – of wegsurf – van sy probleme. Maar hulle haal jou in, boetie, hulle haal jou in.

“Kom, ons gaan vrek van die koue!” Klappertand sukkel hulle hul klere oor nat lywe aan en hardloop die entjie terug huis toe. Hy dink sy huil, maar hy waag nie om te kyk nie. Idioot, idioot, klap sy kaal voete op die sypaadjie.

In die kombuis knipper hulle oë verbouereerd in die skerp lig, hulle kyk half verleë na hulle sanderige voete op haar ma se skoon kombuisvloer. Die gemaklikheid tussen hulle is uitgewis. Deur sy onnoselheid.

“Bollie, ek moet môre ry,” sê hy toe sy sy beker koffie aangee. Dae lank oefen hy al die woorde in sy kop, en nou kom dit op die simpelste manier denkbaar uit. En op die heel verkeerdste tyd.

“Waarheen?” Net ‘n bietjie té casual vra sy dit.

“Kaap toe. Ek vlieg oormôre terug Jo’burg toe, my ma-hulle land die aand van Perth af.” Hy sluk die koffie kokend af. Daar is nie ‘n maklike manier om dit te sê nie. “Ek los die Volla by my meisie se huis. Valerie.”

Sy roer haar koffie om en om, om en om. “En dan?”

“Dan vlieg ek weer af as die varsity begin.” Hy voel laer as brommerbollie.

“Valerie.” Sy rol die naam op haar tong. Hy het nie ‘n idee wat sy dink nie. “Is sy mooi?”

Hoekom moet hy eers ‘n oomblik dink hoe sy meisie van die afgelope drie jaar lyk? Of course weet hy sy’s blond met blou oë, maar die uitdrukking in die oë ontwyk hom, die trekkie om die mond het vaag geword, die beweging van die hande skimagtig. “Ja, jy kan seker so sê,” antwoord hy vaag.

“Genade, jy kan darem meer entoesiasties klink.” Wil sy nou kom staan en opkom vir Valerie!? “Surf sy ook? Hoekom is sy nie saam met jou nie?”

“Nee, sy surf nie, en sy wou nie saamkom nie. Dis nie te lekker tussen ons op die oomblik nie.” Hoe meer hy verduidelik, hoe lamlendiger klink hy.

“Jy beter daardie dooie selfoon van jou gaan aansit, dalk het sy jou lankal in jou peetjie gestuur.” Dit klink nie of dit haar enigsings traak nie, sy voel wragtig vere vir hom.

Op varsity dra hy swaar aan sy image as die ewige chick magnet, maar hy het altyd gesweer hy sal nooit windgat raak nie. En hier het hy sowaar aangeneem hierdie meisiekind smaak hom. Vermetele bobbejaan wat hy is. Hy kom hier met sy lendelam kar en gehawende surfboard aangesit, eet die mense se kos op en neem aan die girl van die huis moet vir hom val. Dom.

“Nag, Stoffeltjie.” Met klem op die verkleinwoord.

Hy sluip buitekamer toe soos die hond wat hy is. Daar maak hy die deur toe en staar lank na die selfoon op die bedkassie. Die ding lê roerloos daar, sy gevreet gee niks weg nie. Hy haal die voosgevatte foto uit sy beursie, die laggende gesigte wil hom ook nie sê hoe vorentoe nie.

Hy het die foon skaars aangeskakel, toe begin dit soos ‘n besetene piep: Ma, Pa, Valerie, Ma, Valerie, Ma, weer ‘n slag Pa … Valerie, Valerie … Die een verwytende SMS en missed call na die ander.

 

Toe hy en sy hoofpyn laatoggend die woonkamer instrompel na ‘n nag vol angs en spoke, wag hulle vir hom. Skynbaar ‘n rustige gesinnetjie wat om die ontbyttafel kuier, maar hy weet sy uur het geslaan.

Vandag is die dag vir derms ryg voor drie amper-vreemdes. Die vooruitsig is angswekkend. Of is dit?

Belinda lyk mooi, sy het glad ‘n bietjie grimering aan. En sy is lus vir baklei. “Hoe lyk dit, hét jy darem nog ‘n meisie?”

Hy gaan sit, steek sy hand uit na die vars roosterbrood wat die tannie aangee. “Nee.”

“Wát?” En haar oë is sommer vol trane: “Skuus, Stoffeltjie, ek dag ek maak sommer ‘n simpel grappie.”

Hy het naglank met die gevoel van vernedering gestoei, vir die oomblik het hy dit redelik onder beheer. Die pyn wat hy verwag het, het nog nie gekom nie.

Het Valerie hom ‘n yslike guns gedoen?

“Kêrel, ek dink jy moet by die begin begin.” Die oom, streng bo-oor die brilletjie.

Die happie brood word dik in sy mond. Hy reik soos ‘n drenkeling na die beker tee, die tannie het stilweg ‘n ekstra lepel suiker ingegooi. Die drie gesigte wat hy die afgelope week begin liefkry het, is afwagtend na hom gedraai.

“Ek het ‘n tweelingsussie gehad.” Sy ander helfte.

“Gehad?” Belinda se verskrikte oë is steenbokkiebruin, met digte kort wimpers.

Hy sluk. “Sy’s verlede jaar op Kersdag in ‘n kaping dood.”

‘n Sonbruin meisiehand skuif oor syne. Die tannie se oë raak nat. Niemand praat nie.

“Ek was te lui om saam te ry kafee toe.”

Stilte.

“Dit was my skuld. As ek saamgery het, kon ek dalk iets gedoen het.” Hy kon dit nog nooit oor sy lippe kry nie. Maar elke dag, elke oomblik brand dit in sy hart.

“Ag my kind, teen kapers kan ‘n mens mos nie veel doen nie.” Die tannie huil openlik bo-oor haar roosterbrood. Die oom maak hewig keelskoon.

 “In ons gesin word nie gehuil nie. Kersdag was ‘n helse glips.”

 “Trane is gesond, kind, dit reinig die gemoed.” Die tannie skink nog tee.

  “My ma praat nie en sy huil nie. Sy wil net wegkom, landuit, asof dit Christelle sal terugbring. My arme pa wil net die vrede bewaar, hy sal teen sy sin Australië toe trek as dit haar sal plesier.”

 “Christopher en Christelle.”

“Toe ons tieners was, het ons ons vreeslik geskaam vir die corny name wat hulle ons gegee het.” Die herinneringe sal nooit opgebruik word nie.

  “Jou hele gesin is uitmekaar geskeur.” Ja, dis presies hoe dit is.

  “Valerie het verwag ek moet na ‘n paar maande daaroor wees. Sy’t geduld verloor met my buie, my aanhoudende praatjies oor Christelle.”

  “Sy’t dalk lankal bedreig gevoel deur die spesiale band tussen julle.” Die tannie is reg daar, dink hy.

  “Het sy ook geswot? Jou sussie?” Die oom vee sy brilglase met aandag skoon.

  “Ja, Ingenieurs, saam met my op Maties. En my gereeld uitgestof.”

  “Hoe het sy gelyk?” Belinda bly maar ‘n meisiekind.

  “Nes ek, net baie mooier.” Hy staan op om die foto te gaan haal. Hulle twee op Jeffreys se strand, hare verwaaid, oë laggend geskreef teen die son, elk met sy surfboard in die arm. “Sy’t gesurf ook. Sy’t die lewe oophand aangepak.”

   “Jy moet verskriklik alleen wees sonder haar.” Belinda verwoord sy gevoel perfek.

“Jy het eintlik jou ma ook verloor.” Die tannie blaas haar neus in ‘n stuk kombuishanddoek.

“Kêrel, jou pa sal sy voet moet dwars sit.” Natuurlik die oom.

“Jy sal moet bel, Christopher, vir Valerie en jou ouers.” Belinda.

“Ek het reeds laasnag met Valerie gepraat. Sy’t hierdie ou ontmoet wat nog nooit naby ‘n surfboard gekom het nie. En wat g’n susters het waaroor hy hangups kan hê nie.”

“Is jy hartseer?”

Hy dink. Is hy hartseer? Ja, hulle was drie jaar saam. Dooptyd ontmoet, dadelik verlief gewees. Maar eintlik was dit lankal verby. Hy het net nie kans gesien om nog iemand te verloor nie.

“Net ‘n bietjie.”

“Jy sal jou ouers moet bel, seun.”

“Ja, Oom.”

 

Toe hy terugkom, is die ontbyttafel opgeruim en alles lyk vreeslik normaal. Die tannie het agter haar rekenaar ingeskuif, die oom is besig met ‘n blokraaisel, Belinda leun teen sy bene met ‘n Huisgenoot met een van die tannie se vorige stories.

Maar hulle wag eintlik vir hom.

“My ma-hulle sê groete. En dankie dat julle so goed vir my is.”

“Enige Christenmens se plig,” brom die oom. Dierbare ou knorpot, hy skrik hom lankal nie meer nie.

“My ma haat Australië. Sy sê die mense is arrogant, die spoedbeperking belaglik en die vlieë iets verskrikliks. Sy sê die meeste expats verlang hulle half dood, al ontken hulle dit hóé.”

“My pa sê hy’t sy voet dwars gesit, sy gaan ‘n terapeut begin sien vir rouberading.” Goedkeurende knik van die oom.

“Hulle vra of Belinda nie vir ‘n paar dae wil saamkom nie.” Op hierdie oomblik begeer hy niks meer as juis dit nie.

“Nee magtig, kêrel, dis darem eens te erg. Sy ken jou skaars.” Natuurlik is die oom heilig op sy laatlam, hy kan hom nie kwalik neem nie.

“Wag, Pappie, ons kan dit later rustig bespreek.” Pappie het nie ‘n kans nie, sy saak is klaar gewen.

Hy steek sy hand na Belinda uit. “Kom, ons gaan loop ‘n ent.” Soos altyd, plaas sy haar hand vertrouend in myne. Maar hy weet nou van die verborge krag agter die dogtertjievoorkoms.

“Ek gaan haal gou my iPod. Daar’s iets wat ek vir jou wil speel.” Dis dansmusiek waarna sy luister, iets waaraan hy nie veel erg het nie.

Sy kom druk die oorstukkies in sy ore. Hulle stap straataf in die sonskyn. Die musiek begin nie met die gewone donderende ritme nie. Hy luister verstom. Dis so goed soos sy suster wat uit die ander, beter lewe met hom praat:

Babe jy huil want jy verstaan nie

Jy dink alles is verby

Maar ek’s nie in ‘n kis in die grond nie

en Liewe Jesus sorg vir my

Hy’s jou engel hy kyk na jou …

 Sou jy kon keer wat met my gebeur het as jy by was

Sou dit die trane op jou wang dalk net kon wegvat

Hoe dit gebeur het maak nie saak nie

Jy verstaan nie hoe dit voel nie

Om hier voor jou te kan staan

Maar ek mag nie met jou praat nie …

        Hy sien sy suster glimlag in die son, haar blonde hare nat slierte oor haar gesig, haar arms om die twee goed wat sy die liefste gehad het: haar broer en haar surfboard.

Hy draai blindelings om huis toe. Hy sit lank op die bed in die buitekamer, luister die liedjie oor en oor en oor. Belinda kom sit later stil langs hom. Hierdie keer probeer hy nie sy trane wegsteek nie.

“My pa sê ek kan met liefde saam met jou huis toe gaan. Hy sê julle klomp kort ‘n normale mens om julle bietjie reg te ruk.” Hy het geweet die tannie sal die oom gou-gou regsien.

 “Kom, ons gaan sê dankie vir jou pa.” Hy steek sy hand vertrouend na haar uit.

 

Hy’s nog hier van Nicholis Louw se CD My hart is aan die brand.

 

 

Kortverhaal: Bly by my (Deel 1)

Bly by my het oorspronklik in Huisgenoot van  21 Desember 2006 verskyn, toe ek nog Marilé Cloete was. Die illustrasie is destyds deur Stefanus Bekker gedoen. Ek het die storie so ‘n bietjie afgestof en opgekikker, maar ek dink dis steeds relevant. (Die oorspronklike is elders op dié blog te kry.) Die idee van die botteldraaiery het ek nog uit Egoli gekry. Die eensame surfer kom uit ‘n kortverhaal van ‘n geliefde skrywer en die rampspoedige serenade het my ook eenmaal lank, lank gelede oorgekom. Ongelukkig was daar nie ‘n held byderhand om my eer te red nie.

            “Kom, my meisie, ons tweetjies gaan sommer motor toe, ek’s nie lus vir die kamer nie.”

             Luide aanmoeding van die ouens, oordrewe ekstatiese sugte en gerolde oë van die meisies af. Net Julie kyk met harde oë na Belinda. Dis immers Julie wat hom op die strand opgetel en saamgesleep het na dié simpel party toe.

           Christopher. Nog mooier as sy naam.

           Nie dat sy seker is Julie sal weet wat om nou eintlik met hom te maak nie. Of dat syself nou eintlik weet wat om met hom te maak nie. Maar sy weet darem minstens wat sy nié wil doen nie, selfs nie met hom nie.

           “Vat sommer jou handsakkie, ek en jy gaan lekker lank wegbly.” Hy lyk so op sy gemak, jy sal sweer hy ry elke aand met ‘n vreemde meisie by ‘n partytjie weg. Koel soos ‘n komkommer; waai ewe vriendelik vir die halfdronk spul blikskottels om die tafel. Niemand lig ‘n vinger om haar uit die verknorsing te help nie; almal dink dis vreeslik great en vreeslik snaaks. En sy dag hulle is haar lewenslange pelle.

            Die wêreld wil-wil om haar draai; die trane stoot branderig in haar oë op.

Haar hele helse matriekjaar flits by haar verby: Die Valentynsdans toe haar pa geweier het dat sy after party toe gaan, die Winterbal waar sy die enigste meisie was wat actually effens warm aangetrek was, die forty days viering toe haar date haar gedrop het, die matriekafskeid waar sy weggehol het van die after party toe die klomp kaalgat in die bondel in die swembad begin vry.

En hier is sy op sleeptou agter ‘n wildvreemde mansmens wat te oud en te slim is vir haar, op pad na sy gehawende Volla met die surfboard op die dak. En nie vir ‘n entjie gaan ry in die maanskyn nie.

 Op Oukersaand, nogal.

 Miskien kan sy hol, dis darem een ding wat sy met haar regaf voëlverskrikkerlyf kan doen, hardloop. Maar sy wil nie aan die weghol bly nie, sy wil super cool en als gewoond met elke situasie cope. Tot dusver ontwyk dié vermoë haar egter.

Sy glimlag met haar laaste asem floutjies vir die moroniese spul om die tafel, maar hulle’t klaar van haar vergeet. Die bottel is alweer onder luide gelag en simpel kwinkslae aan die draai. Sy klou haar sakkie soos ‘n reddingsboei vas en laat haar deur die mooie Christopher by die voordeur uitsleep.

Sy sal haar hol moet ken, hy’s so vervlaks nugter. Hy het omtrent niks gedrink nie, sy het hom gewatch. En dan is hy seker nog fiks ook, die surfery lyk vir haar na baie moeite vir min plesier.

Toe die voordeur toeslaan, ruk sy los en trek weg dat die klippers spat, by wyse van spreke. Sy vorder presies twee tree. ‘n Seningtaai arm katrol haar in tot teen sy lyf. Sy vergaan byna van skrik en lekkerkry, haar verraderlike lyf sukkel om te registreer die man is besig om te lag, nie om te verswelg in die hartstog wat sy in hom ontketen nie.

 “Komaan, wil jy stoot of stuur?” Hy los haar soos ‘n warm patat en draai om na sy karretjie toe.

“Wát?” Nou is sý die moroon.

“As hulle ons hoor wegtrek, gaan die hele spul by die voordeur uitpop, en ek het regtig nie meer krag vir hulle nie. Watter kant toe is jou huis?”

“Jy bedoel …”

“Ek gaan jou nie in die kar plattrek nie, kindjie, ek gaan jou huis toe vat.” Sy wens sy kan die grinnik van sy bakkies afvee, maar natuurlik is sy te chicken, staan net daar soos ‘n idioot. ‘n Baie verwarde idioot, totaal verskeur tussen skrik en lus en kuisheid.

“Vir wat?” kry sy darem uit. Seker oor sy te lelik is.

“Oor ek dadelik gesien het dié soort party is nie jou scene nie.” Doodernstig en vaderlik.

So ongeneeslike kloosterkoekie staan op haar voorhoof gegrafeer, al haar dapper pogings tot uitrafel ten spyt. En die arme fool dink hy doen haar ‘n moviese guns. “Loop terug en sleep vir Julie kar toe. Ek weet waar’s my huis, ons kom al van voor die skepping af elke jaar hiernatoe.”

            “Julie se lus hang darem te ver uit, genoeg om enige man die wilde weghol te gee. Ek wil nie by wees as die rowwe manne op varsity haar beetkry nie. Hoe oud is julle klomp?” Hy klim in, haal die Volla uit rat. “Toe, stoot. Ek wil bed kry, môre vroeg wil ek weg wees.”

“Waarnatoe?” Sy stoot maar ewe gedwee, tjoef-tjaf toe hoes die Volla en sy kan inspring. En angstig terugkrimp in haar hoekie, die grote man so naby haar rattle haar geheel en al. Dat sy hom sowaar kon glo – hy gaan nou natuurlik reguit bosse toe met haar. Haar klamgeswete hand krul om die deurknop.

“Waar’s jou huis? En los maar die deur, ek gaan jou nie ontvoer nie.”

“Vierde straat regs, derde aan linkerkant.” Waar haar ma-hulle se monde gaan oopval as sy so vroeg terugkom. “Waarheen gaan jy môre? Dis Kersfees.” Sy het so lank baklei om Oukersaand te kan uitgaan, en hier kom sy skaars tienuur druipstert by die huis aan.

“Ek gaan waar die branders is. En ek weet dis Kersdag, ek vra hoe oud is julle klomp?” In die doflig lyk hy sagter, nie heeltemal so gevaarlik nie. Of dalk raak sy te gou gerus.

“Die meeste van ons het nou matriek geskryf.” Hy was van sy instap af hartlik verveeld met die infantiele geselskap. En nie soos sy te pateties om dit te wys nie.

“En jy?”

“Ook matriek geskryf.” Koponderstebo, asof dit ‘n sonde is.

“Hoeveel onderskeidings verwag jy?” So akademiese wrak staan ook op haar voorkop.

           “Ek hoop vir agt.” Dat sy sowaar kan skaam wees daarvoor.

Hy stop voor hulle strandhuis, vanaand vol lig en warmte, soos haar hele lewe nog. Sy klem haar arms koulik om haar lyf.

“So ek neem aan jy gaan varsity toe? Stellenbosch?” Hy leun so ewe oor en maak die deur vir haar oop.

             “Ja, Ingenieurs.” Haar pa wou die horries kry, hy glo sowaar nog dis ‘n man se werk.

Nou-nou kom hy nog hier uitgestorm, reg om sy laatlammetjie se eer te beskerm. Soos hy darem kan aangaan oor die gevare van die ou wêreld! Dat hy dalk reg kan wees, is lankal meer as net ‘n vermoede. En het vanaand ‘n nare sekerheid geword.

“Dan beter jy hierdie soort van pret uit jou gestel kry. Op varsity vreet die seniors eerstejaartjies wat probeer cool wees lank voor brekfis op. As jy dink spin the bottle waar die ouens kamer toe gaan is rof, dan moet jy liewer weer dink.”

 Sy wil nie vaderlik aangespreek wees nie, sy kry oorgenoeg daarvan by die huis. “Los maar die preke, ek weet wat ek doen.”

“Jy’t nie ‘n kat se clue wat jy doen nie.” Die Volla brul ongeduldig. En die voordeur gaan oop, soos voorspel.

Sy spring uit en blits die trappies op, maar sy’s klaar te laat. “A nee a, Bollie, wie’t jou huis toe gebring?” Ja, sy ís agtien en haar pa noem haar nog Bollie.

“Nooi die mense in vir koffie, hoe’s dit dan met jou?” En af met die stoep stoom hy, sy gul boerestem rol voor hom uit: “Kom nader, kom nader!”

En sowaar, haar redder klim uit en steek sy hand soos ‘n ware boereseun na haar pa uit. Op met die trappies, in by die helder verligte woonkamer gaan haar pa met hom. Sy sluip agterna en kyk benoud hoe haar pa se oë oor die lang, sonverbleikte hare gaan, oor die oorring, die baggy shorts, die bandjie om die enkel, die kraletjies om die nek. Maar hy hou nogal sy pose: “Sit, kêrel, sit. En vanwaar is jy, het jy gesê?”

“Ek het nie gesê nie, Oom, maar ek’s van Gauteng.” Vir haar word die lang, sonverbleikte hare, die oorring, die baggy shorts, die bandjie om die enkel en die kraletjies om die nek by die minuut mooier.

Vir haar ma ook, sy kyk haar so onderlangs. Haar ma skryf vrystories vir die Huisgenoot. Sy’t ‘n oog vir ‘n mooi man, sy maak hulle in haar kop bymekaar vir latere gebruik.

“Julle ook hier vir die vakansie?” Haar pa ken elke mens wat vir die afgelope honderd jaar sy voet op hierdie plekkie gesit het.

“Nee, Oom, my ouers is op ‘n LSD-trip Australië toe; ek is op my eie.”

            Drugs is een van haar pa se favourite topics. “LSD? My magtig, Bollie, watse mens het jy hier aangebring?”

“Look, see and decide, nie drugs nie. Hulle wil emigreer, Oom.”

“Nou vir wat? Ek dag die chicken run is lankal verby, mens hoor heeldag hoe kom die ouens terug.” Ná hy uiteindelik die kopskuif baasgeraak het, is haar liefste pa ‘n begeesterde lid van die reënboognasie en sy oordeel oor weglopers is genadeloos.

“Sal nie weet nie, Oom.” Christopher se antwoord is kortaf, amper ongeskik. Sy lewendige gesig het toegemaak. Hy vat darem die skinkbord by haar ma, Belinda sien hoe sy in haar kop vir hom ‘n punt bysit.

Haar pa weet nie van laat los nie, hy skuif vererg vorentoe in sy stoel: “Wil jy vir my sê jy laat jou sommer net saamsleep land uit? Ag nee, man, het julle kinders van vandag dan wragtig g’n murg in julle pype nie?” Haar dierbare pa het die sensitiwiteit van ‘n renoster op volspoed. Sy cringe in haar stoel, haar ma vroetel onnodig met die koffiegoed; hulle ken hom lánk.

              Hulle gas ledig sy koppie met ‘n paar slukke, plak dit neer met ‘n beleefde “Dankie, Tannie” wat hom nog ‘n punt besorg, en kom vinnig orent uit sy stoel. Hy is ‘n goeie kop langer as haar pa, wat nie ‘n klein mannetjie is nie. En hy’s behoorlik die hel in.

“Ek laat my van niemand nêrens heen saamsleep nie, Oom, my ma-hulle se planne het niks met my te make nie. Nag, Oom, Tannie, nag Belinda.” En daar gaat hy, die man van haar drome, om nooit weer terug te kom nie. Danksy haar liewe ou vader.

Maar sy het nie rekening gehou met haar liewe, liefste ma nie. Dié haal hom op die laaste trappie in. “Seun, die oom bedoel nie kwaad nie. Waar is jy tuis so alleen?”

“Ek slaap sommer in my kar net waar ek kom, Tannie.”

“Ag nee, my kind, met daardie lang lyf in dié petieterige ou karretjie? Vannag slaap jy by ons.”

“Dankie, maar ek is fine, Tannie.”

“Ek vat nie nee vir ‘n antwoord nie, kind, kry jou goedjies bymekaar. Kom, Belinda, vat hier aan.” Sy begin sommer uitlaai uit die deurmekaar mossienes op die Volla se agtersitplek. As hy nie pasop nie, doen sy nog sy wasgoed ook vanaand.

“Nou maar goed, dankie, Tannie, maar môre vroeg moet ek weg wees.” Dalk is die alleenryery ook maar nie so danig lekker nie, dit het nie veel gevat om hom om te praat nie. Sy kan haar ma gerus soen.

“En waarheen nogal, as ek mag vra?” Haar ma is soos ‘n stoomtrein as sy eers koers gevat het. Onstuitbaar. En dan kla sy oor haar pa.

 “Net waar die branders my vat, Tannie.”

Sy skud haar kop ferm. “Die branders gaan nie weghol nie. Môre staan jy by ons oor, vir ‘n ordentlike Kersmaaltyd. ” Haar ma verlang na iemand om te voer, haar broers en hul gesinne is vanjaar by die onderskeie skoonouers vir Kersfees.

Die oomblik toe die buitekamer se deur agter Christopher toeklik, takel hulle haar arme pa. “Jy het niks met die kind se persoonlike sake uit te waai nie, waar kom jy daaraan om ‘n vreemde so uit te vra?”

“Pa, hierdie ou het my vanaand uit groot strooi gered, en kyk hoe behandel Pa hom nou!”

Oeps. Haar pa en ma vergeet hul verskilletjie onmiddellik, en draai soos een man met pieringoë en grootskrik-monde na haar toe. “Wát, Belinda?!”

Play it cool, Belinda, play it cool. Sy haal haar skouers ewe nevermind op. “Aag, niks vreesliks nie. Dit was net ‘n simpel party. Ek gaan ook maar inkruip.” Sy maak ‘n bee-line vir haar kamer en maak die deur ongeskik voor haar bekommerde ouers se neuse toe. Hulle sal nie besonderhede oor vanaand se party oorleef nie.

 

Dis ‘n droom, ‘n aaklige nagmerrie wat net aanhou en aanhou. Tot sy die stem herken: Julie. ‘n Julie wat beslis nie haarself is nie.

Hulle is voor haar venster, haar strandmaters van baie sorgvrye Desembervakansies. En hulle serenade vir haar. ‘n Aaklige, aaklige dronkserenade. Don’t forget to remember us … Die mooi ou liedjie van ‘n kant af opgefoes. Opsetlik trekkerig, die valsheid iets verskrikliks. Pure kattekoor in Augustus.

            Haar venster is direk langs haar ma-hulle s’n. Deur die genade is Christopher veilig in die buitekamer om die hoek. Maar sy Volla staan lewensgroot voor die deur.

Hulle’s nou klaar gesing. Daar’s ‘n dowwe gestommel, onsamehangende stemme praat deurmekaar. Gaandeweg word dit duideliker. Julie: “Pelle maak nie so nie – jy’t hom net vir ‘n halfuur gekry, Bollie!”

Bertus: “Ek wou darem ook nog ‘n beurtjie by jou gehad het!” En dan sing hy so vals-vals: “Sê net of jy dit wil doen …” Nicholis Louw sing van úítgaan in daardie liedjie, maar dit sal jy nooit raai as jy vannag na Bertus luister nie.

Julie: “Jy’t hom sowaar vir die hele nag gesteel!” en: “Christopher! Weet die oom waar jy vannag slaap?” En Julie was haar pel van doekedae af.

Vannag maak haar pa haar dood. Sy panic so, sy’s skoon verlam.

Die volgende oomblik slaan haar ma se stem soos ‘n sweepslag agter haar: “Belinda, wat gaan hier aan? Spill the beans!” As haar ma eers begin Engels praat, dan weet Bollie Ma meen besigheid. Haar pa verskyn onheilspellend stil agter Ma.

           Dus spill sy maar: “Ons het spin the bottle gespeel, Ma.”

Haar pa ontspan merkbaar. “O, dan moet jy die outjie soen? Groot sports gewees in my dae.” Hy is dadelik reg vir ‘n trip down memory lane. Siestog, so onskuldig nog.

           “Deesdae soen hulle nie meer nie, ou man, deesdae gaan hulle kamer toe.”

Hy staan ‘n oomblik heeltemal verstom. Sy voete staan nog stewig in die vorige eeu geanker. Vróég in die vorige eeu.

Toe brul hy ‘n groot brul: “En jy’s met hierdie klein .. klein … windlawaai kamer toe?” Windlawaai is nie eintlik wat hy wou gesê het nie.

“Nee, Pa.”

“Wat dan, Belinda?”

“Hy’t gemaak of hy my kar toe vat om te … Pa weet … en toe bring hy my huis toe.”

“En jy stap maar ewe saam?”

“Nee, ek het probeer weghol.”

“En toe vang hy jou en vry jou vuurwarm en bring jou huis toe?” Daar’s sowaar ‘n lag in haar ma se stem.

“Toe vang hy my en lag hom half dood vir my en bring my huis toe.” Teen dié tyd loop die trane.

“Ag, my arme kind.” Haar ma se liefhê-arms is nog net so sag soos kleintyd. Buite teem die kattekoor entoesiasties voort.

Opeens in die nag die onmiskenbare geluid van ‘n tuinslang wat oopgedraai word. Wýd oopgedraai word. Gevolg deur onaardse gille, ‘n paar gedempte en minder gedempte kragwoorde, geluide van val en opstaan, ‘n motor wat brullend vertrek, laggende dreigemente agtertoe geslinger. Toe stilte. Salige stilte.

Sy en Ma vou dubbel in hulpelose lagbuie. Dit sal die blikskottels leer! Pa grom iets onhoorbaar, maar hy kan nie sy glimlag heeltemal wegsteek nie. En nie ‘n geluid kom uit die buitekamer nie.

“Kom, ons gaan slaap. Pa sal môre met Christopher regmaak. Nè, Pappie?” As Ma eers vir Pa begin Pappie, dan Pappie beter spring.

“Reg, Mammie.” Foeitog, hy berou seker daagliks hierdie laatkind wat hy op sy oudag moet groot worstel. Dit word skoon sag in haar van liefgeit vir die ou korrelkop.

“Hy het regtig niks verkeerd gedoen nie, ek sweer.” Sy het ooit geweet wat hulle dink is vir haar so belangrik nie.

Die ou groot grofgewerkte hand vee lomp oor haar hare: “Ons glo jou, my kind.”

 

Douvoordag gee die volla net een brul en weg is hy. Die bed in die buitekamer is netjies opgemaak. Op die kussing lê ‘n enkele lang goue haar. Sy gaan sit dit met eerbied in haar Bybel. Sy voel baie, baie ouer as haar agtien opstandige jare.

“Wat sal tog die kind so jaag?” sug Ma in haar kamerjas agter haar. Niemand het ‘n antwoord nie.

‘n Uur later jaag haar deurmekaar hart haar ook uit die huis. Sy het lankal agtergekom ‘n mens kan enige geraas in jou kop tjoepstil hardloop as jy rêrig wil. Sy haak haar oorfoontjies in haar ore en vat die grondpad kuslangs. En sy hárdloop hom. Met die musiek dreunend in haar harsings hardloop sy blindelings in die opkomende son in. “Kom bly by my …” sing Nicholis haar grootste begeerte uit. Te laat, helaas, te laat.

Sy val omtrent oor die Volla voor sy dit raaksien. Teen die ou karretjie se stomp neusie leun die liefde van haar lewe. Sy skouers ruk en sy wange is nat. Heeltemal onverhoeds betrap.

Sy skrik haar oor ‘n mik. Sy weet nie of sy moet weghol of stilstaan nie, sy het nog nooit ‘n groot man sien huil nie. Haar pa is nou nie een wat die huilding doen nie. Toe staan sy maar en sweet en blaas tot hy homself bymekaar het. Ek voel so sterk as jy langs my staan … sing Nicholis in haar ore.

Na wat soos ‘n eeu voel, kyk Christopher op na haar. “Ek is jammer ek was gisteraand so hardegat met jou pa. Onbeskof.” Die son kom goud op in sy hare, die nat omkrulwimpers is vir haar vreeslik mooi.

            “My pa suffer bietjie met al my dinge, jy weet, hy’s amper oud genoeg om my oupa te wees.”

“Shame, en hy kon nie weet my ma-hulle se trip is ‘n teer puntjie nie.” Verdomp of sy sal vra hoekom.

“Kom saam huis toe, my ma smag na nog iemand om te mother.”

“Nee dankie, ek soek nie die huislike scene nie.” Rou verlange skuif vir ‘n oomblik oor sy gesig, hy check homself te laat om haar te bluf. “En ek’s ‘n vreemdeling vir julle.”

“Nie na gisteraand nie. En jy’s nogal knap met ‘n tuinslag ook, selfs my pa was beïndruk.“ My hart is aan die brand oor jou …

Weer vat dit nie veel om hom te oorreed nie, die ou is seker maar lekker alleen. “Jy’s ‘n special girl, jy moenie dat pelle jou in ‘n blik druk nie.“ Hy maak die Volla se deur vir haar oop. “Kom, ons ry.”

Die doodgewone somerdag is meteens in suiwer goud gedompel. Die see breek stralend oor die rotse, die meeue sing ‘n vreugdelie, die Volla spin soos ‘n vet, tevrede kat.

Ek kan my geluk nie glo … Die ritme in haar ore pols tot binne-in haar blye hart.

 Musiek van die Bee Gees en van Nicholis Louw se CD My hart is aan die brand.

Bly by my sal deel wees van ‘n beplande reeks e-boekies met my tydskrifstories.

 

Positief oud word … Hoe moontlik is dit?

Deesdae is daar heelwat te lees oor positiewe veroudering, o.a. in hierdie boek deur ʼn Suid-Afrikaanse kenner op ʼn hele boel terreine:

http://www.goodreads.com/book/show/17678150-over-the-moon

Die baby boomers is besig om oud te word en baie van hulle doen dit met ʼn bang. Die skrywer reken ons kan baie doen aan hóé ons oud word. Ons weet ook almal dat die ouer mense die deel van die bevolking is wat die vinnigste groei, seker ten minste in ontwikkelde lande.

Maar hoe moontlik is dit om positief oud te word? Hoeveel is geluk en genade en hoeveel kan ʼn mens regtig self bepaal?

Volgend dr. Van Zyl-Edeling is die belangrikste ding om jou kop aan die gang te hou. Maar wat dan van mense soos Reagan en Thatcher wat ook maar Alzheimer’s gekry het? (Nee, ek dink nie dis ʼn aanduiding dat daar min in politici se koppe aangaan nie.)

Natuurlik is daar die redenasie dat ʼn mens ALTYD ʼn keuse het HOE jy ʼn ding hanteer, selfs al is dit ʼn aaklige situasie waaroor jy geen beheer gehad het nie. Maar dis ook baie maklik om te sê as jyself nie binne-in daardie situasie is nie.

Om positief oud te word (of om positief min of meer enigiets te doen) verg dat ʼn mens bewustelik moet lewe. Vir my beteken bewustelik lewe dat jy dink oor hóé jy leef en nie maar net saam met die stroom dryf nie. In my ondervinding is dit iets wat bitter min mense doen. Die meeste van ons doen maar wat ons hand vind om te doen, sonder om veel aandag te gee aan hoekom ons dit doen.

Bewustelik leef kan ook negatief wees, dink ek. As ʼn mens depressief is, leef jy besonder bewustelik, want jy dink en mopper en wroeg oor alles wat jy doen of nie doen nie. Maar dis nie ʼn opbouende manier van dink wat tot oplossings lei nie. Dis eerder (volgens my) ʼn baie selfgesentreerde manier van dink wat konsentreer op jouself en alles wat (volgens jou) met jou verkeerd is.

Hoeveel van ons sal regtig positief kan bly as ons chronies siek word? As ons in ons grysheid heeltemal te min geld het? As ons kinders almal oorsee gaan bly? As ons deel van die misdaadstatistiek word? As ons al hoe eensamer word omdat ons vriende en tydgenote aan die uitsterf is terwyl ons aanhou lewe, of ons nou wil of nie?

O genade, nou het ek myself in ʼn depro in gedink. (Nogal een van my groot talente.) Dalk is die uitdaging maar net om solank ons nog kan, alles in ons vermoë te doen om die ellendes hierbo te vermy. Gesond lewe, spaar, entoesiasties agter ons kinders aan vlieg (teoreties gaan ons mos die geld hê as ons mooi spaar), ons deure sluit en niemand vertrou nie (aaklig vir my), sorg dat ons jong vriende ook maak en sorg dat ons aangename geselskap bly.

ʼn Helse uitdaging, lyk dit vir my. Dalk het die slim vrou in die boek vir ons antwoorde hierop. Ek sal laat weet as ek dit vind.

Loslit Leeskring: Biografieë en ware verhale

Tulbagh se Lentefees!

Heleen se heerlike groentekerrie!

Vang ek verlede week op rsg net die stertkant van Martelize Brink se gereelde gesprek met Heleen Meyer en hulle is met hul gewone entoesiasme oor ‘n resep vir groentekerrie aan die praat. Die gedagte aan ‘n vegetariese gereg gee natuurlik hierdie Karookind die wilde weghol. Maar ons probeer mos onse grense gereeld verskuif, so ek hou aan luister.

Toe Helene sê ‘n mens kan die eiervrug in die resep met iets anders vervang, het sy dadelik my aandag. Nie net omdat ek nie erg oor eiervrug is nie. Ek hou eenvoudig daarvan om aan resepte te peuter. Weet nie altyd of dit van slimgeit of domgeit is nie. En ek hou van goeters wat ek na willekeur minder of meer kan maak.

Hier is die basiese resep:

15 ml (1 e) olyf- of avokado-olie

1 ui, gekap

2 knoffelhuisies, gekneus

3 wortels, in blokkies gesny

2,5 ml (½ t) borrie

15 ml (1 e) kerriepoeier of na smaak

5 ml (1 t) masala van jou keuse

3 tamaties, in blokkies gesny

2 aartappels, geskil en in blokkies gesny of 300 g botterskorsie, in blokkies gesny (Ek het sommer albei gebruik.)

1 eiervrug, in blokkies gesny (Uitgelaat – eiervrug is vir my mooier as wat dit lekker is.)

125 ml (½ k) water

2,5 ml (½ t) sout

250 ml (1 k) blomkool, in blommetjies gesny of groenboontjies, in derdes gesny (Ek het sampioene en blomkool gebruik.)

¼ middelsag-kool, in repe gesny (Van die kool onder in die yskas het ek heeltemal vergeet.)

1 x 410 g-blik gebakte boontjies in tamatiesous  (Weens my ewige renons in baked beans het ek kekerertjies probeer en ek dink dit werk baie lekker.)

suurlemoen en swartpeper na smaak

Ek het ‘n sterk vermoede ‘n mens kan basies maar enige groente van jou keuse gebruik.

Verhit olie oor matige hitte in ’n groot kastrol en soteer ui, knoffel, wortels en speserye.
Voeg tamaties by en prut vir ’n paar minute.
Roer aartappels of botterskorsie, eiervrug, water en sout by.
Bring tot kookpunt, verlaag die hitte en prut met ’n deksel vir 20 minute.
Voeg blomkool of groenboontjies, kool en boontjies by en prut nog 20 minute of tot groente sag is
Geur na smaak en sit warm met ’n handvol koljanderblare voor.

Die resultaat was ‘n heerlike en vullende pot kos vir ‘n nat Bolandse winteraand.

Die oorspronklike resep is op Heleen se blog by: http://www.heleenmeyer.co.za/kospos-blog/2013/08/20/rsg-21-augustus-2013-groentekerrie/

Daar is ook lekker wenke vir groen leef.

NS. Die prentjie is nie van die werklike resep nie, hoor.

Gered uit die leeu se bek …

Daar raak ek toe wakker sonder dat die operasie met die lang hersteltyd (= drie maande op krukke) gedoen is.

Ongelukkig omdat die been nie geskik is daarvoor nie, nie omdat dit nie nodig was nie. Maar dit ignoreer ons eers voorlopig.

Sonder die dodelike naarheid wat ek met ʼn vorige bietjie narkose (omtrent honderd jaar gelede) ondervind het.

Ook minus die koppigheid  om te probeer uithou sonder pynmedikasie.

Seker een van die lekkerste ontwakings wat ek nog ervaar het.

Daardie oulike pyp wat heerlike warm lug onder jou komberse inpomp, het seker ook gehelp.

Ook die gerusstellende prentjie van die dokter wat in ʼn hoek van die teaters se voorportaal besig was om te skrop vir die volgende tannie se knie. Deeglik skrop hy, was dan oor en oor en oor en nog ʼn keer oor. Ek dink op daardie punt het ek ingesluimer. Maar die prentjie bly: ʼn dokter wat regtig doen wat hy moet doen, in onse land waar alles ongelukkig nie meer gedoen word wat eintlik gedoen moet word nie.  (Hoop jy kon kophou deur al die doen’e!)

Die prentjies wat ek oorgehou het van die vooraf wag in daardie einste vertrek is net so gerusstellend: Talle mense met verskillende pligte wat betyds vir werk aankom (ek was gelukkig om eerste in die ry te wees), entoesiasties, professioneel en haastig om aan die gang te kom. ʼn Groot masjien waarvan die ratte effektief aan die draai is. Baie gerusstellend.

ʼn Groot gevoel van dankbaarheid het oorgebly van die ervaring. Daar is baie dinge wat nog REG loop in ons land.

Voeg daarby ook ʼn besef van hoe maklik ons mense kritiseer wat take uitvoer waarvan ons bitter min weet. Die oomblik as jy meer kennis oor ʼn beroep/vaardigheid inwin, besef jy hoe ingewikkeld dit is, wat ʼn lang pad van leer en oefen dit behels om daarby uit te kom, hoeveel geloof, vaardigheid, selfvertroue, deursettingsvermoë, ens. ens. dit vereis. En hoeveel negatiwiteit ons dikwels versprei met ons ondeurdagte kritiek.

Volpunte aan die dokter wat nie bloot voortgegaan het met die operasie wat hom dubbel die fooi in die sak sou gebring het nie. Daar is nog etiese mense in SA. Ek vermoed daar’s nog miljoene van hulle – hulle haal net nie die nuus nie.

Teen my sin moet ek ook sê dat ek in die vervolg minder sal probeer kla oor dokters se fooie. As die narkotiseur ʼn fout maak, is die pasiënt bokveld toe. As die ortopediese chirurg ʼn fout maak, kan die uwe dalk nooit weer loop nie. Die blote feit dat daar mense is wat genoeg vertroue in hul eie vermoëns het om hierdie soort risiko’s te trotseer, is genoeg om my klein te laat voel.

Nee, ek weet nog nie of die dokter se besluit op die langtermyn vir my voordelig gaan wees nie. Net die tyd sal leer. Maar op die oomblik hink ek vrolik sonder krukke voort, wees dankbaar dis my gespaar en hoop die volgende keer hoef nie té gou te wees nie.

Die krag van visualisering

Of sê ‘n  mens visualisasie???

In elk geval, hier is ‘n paar van die beelde in  my kop wat my in die lang, alleen wag voor die teater (toe ek nog gedink het die groter operasie gaan gedoen word) merkwaardig kalm gehou het: (Die twee natuurtonele is van die mooiste plekke wat ek nog ooit gesien het – Geiranger Fjord in Noorweë en die Dark Hedges in Ierland.)