Alta Cloete's Blog: www.altacloete.wordpress.com, page 17

Kortverhaal: Nikotien en kafeien

[image error] Nikotien en kafeien het in Huisgenoot van 8 September 2005 verskyn. Let op die verwysings na SMS’e in al die stories van die vroeë tweeduisends – en die stewige Nokias in al die illustrasies. 

“Juffrou Dreyer … Dorette … vind jy ooit dat jy te veel dinge tegelyk probeer doen?”

Ek skrik op uit my droomwêreld, waar ek verstanding en bedaard is en altyd die regte besluite neem.  Ons ganse personeel sit saamgekoek in die beknopte seminaarkamer vir ‘n kortkursus in kantoorbestuur, die baas se nuutste poging om ons produksie op te stoot.  Ons is tam, alreeds ver verby ons limiete gedruk.

Die fasiliteerder is darem iets om na te kyk.  En wéér te kyk.  Tall, dark and hands all over, soos ons as studente graag die ou sêdingetjie aangepas het.  Dis darem iets om voor dankbaar te wees.  Ek gryp na strooihalms; ek is gedaan gekursus en opgelei en gemotiveer.

Dis nie net Werner Ludik se sielvolle donkerbruin kykers met die lang, swart wimpers en treffende donker wenkbroue wat pragtig is nie.  Ek probeer egter my bes om nie verder te kyk nie; ek het werklik nie nóg komplikasies in my lewe nodig nie.

“Ek vind dit verbasend maklik om ‘n hele paar dinge gelyk te doen,” probeer ek in beheer klink.

Niemand kan my kollegas se gegiggel mis nie.  Hulle weet iets wat ons lieflike kursusleier nie weet nie.

Piep-piep! My selfoon.  Altyd ontydig.  Ek duik onelegant af na my sak en grawe ‘n pynvolle tien tellings voor ek die ding in die hande kry.  Te laat besef ek hy sou in elk geval gestop het; dis ‘n SMS, nie ‘n oproep nie.  Die oë van my kollegas draai kollektief na my kant toe.  Afwagtend.  Ek ignoreer hulle en probeer intelligent en nonchalant na Werner kyk.

Myra stamp ongemerk aan my:  “Toe, toe, lees!”  sis sy.  ‘n Deurdringende sis.  Ek ignoreer haar.

Lydia stamp minder subtiel van die ander kant: “Toe man, lees!”  fluister sy.  ‘n Luide fluister.  Ek kyk verbete voor my op die tafel.

Ek met my groot mond – die hele personeel weet van my stryd met my selfoon.  Ek kan nie mét hom nie, en ek kan nie sonder hom nie.  Dis nie die arme foon wat die probleem is nie; dis die twee manne in my lewe.

Vir jare was ek oordrewe preuts, meer as net ‘n bietjie rigied, ongelooflik perfeksionisties – en bitter eensaam.  En toe sien ek eensklaps die lig (met die hulp van ‘n goeie sielkundige, natuurlik).   Ek word ‘n kléín bietjie minder preuts en báíe minder perfek.   En toe ek nie meer so perfek is nie, toe is ek reg.

Reg vir die Liefde.

Alles goed en wel, maar wanneer is dit Liefde met ‘n hoofletter?  En wanneer is dit vriendskap, respek, kameraadskap, lus of wanhoop, en nie regtig Liefde nie?

Ek is gedaan.  Gedaan uitgeëet, gefliek, tuisgemaakte etes geprys en opgeëet, piekniek gehou, werksplekke besigtig, drome aangehoor.

En veral gedaan SMS’e ontvang.

Hulle hou nie op nie.  Dag in, nag uit.

My foon piep my mal.  En sit ek die ding af, maak die suspense my mal.

“Dink julle ‘n mens kan dinge op dieselfde vlak doen as jy multi-task as wanneer jy een ding op ‘n slag aanpak?”  vra Werner vir die groep.  Die mooiste is dat hy effens skamerig is, lyk glad nie na jou deursnee rokjagter nie.

“Vra vir Doortjie hierso,” beduie Myra, die maltrap.

Hy sien ek raak benoud en kom tot my redding:  “Komaan, dames en here, Dorette het alreeds haar bydrae gemaak.”  Hy’s sowaar nog sensitief ook.  Ek werp hom ‘n dankbare blik toe.

Terwyl die ander die baas en mekaar probeer beïndruk, tob ek voort oor my penarie.   Ek sal iets moet doen, en gou ook.  Dit klink dalk baie prettig om twee kêrels te hê, maar glo my, die pret gaan gou verby.  My senuwees is behoorlik aan die uitrafel.

Morné is lank en blond en befoeterd.  Vurige geaardheid, vinnige motor, lekker groot vasvathande.  Ek het hom ‘n maand of wat gelede raakgedrink in een van ons klomp se gunsteling-uithangplekke.  (Ek drink eintlik bitter min, dit klink net so lekker wild.)

Leon is kort (maar nie té kort nie) en donker en flegmaties.  Nie opvallend aantreklik nie, maar met ‘n sterk, betroubare gesig.  Praktiese motor, stabiele werk.  Hy was ‘n maand of wat gelede ‘n naamgenoot en kennis se maat in ‘n groep wat saam gaan opera kyk het.  Dorette de Wet.  Ek het nog nie weer ‘n oog op haar gelê nie; hoop maar nie daar is kwade gevoelens nie.  Ek is ‘n meisie vir vrede en vriendskap; ek glo in leef en laat leef.

Morné spesialiseer in die romantiese aanslag.  Sy geselskap is sprankelend (as hy nie sulk oor iets nie), sy SMS’e speels en plesierig, soos gisteraand se laaste enetjie:  Trek go jo pantofilkies en kamerjasi an … gat go buite to … is jy da?  Kyk go op … tel die *kies … kla gtel? … ditis ho baie jy vi my bteken!  Leke slapies!

Ja, ja, ek weet dis hoe moderne jongmense SMS’e tik ter wille van tyd en spasie.  Maar vir my as Afrikaans-verslaafde bly steek dit dwars in die krop.

Leon is ernstig en opreg.  Sy geselskap is bedaard en beredeneerd, sy SMS’e feitelik en verbeeldingloos.  En knaend, ‘n eindelose gedrup soos ‘n kraan wat lek: Vanoggend ver gedraf … My motor se bande laat vervang … Goeie dag gehad … Vanmiddag gaan kos koop … Hy probeer my insluit by sy lewe, ek weet.  Maar ek voel ek kan gil.  En nie van ekstase nie.

Morné laat lewer delikate lelies en langsteelrose af; duur, eksotiese blomme wat gou verlep.  Leon dra asters en proteas aan; bekostigbare, verstandige blomme wat lank hou.

Morné wil my in die bed kry, en hy dink ek weet dit nie. Leon wil met my trou, en hy maak seker dat ek dit weet.

Ek is nie reg vir in die bed spring óf trou nie.  Ek is reg vir ‘n bietjie pret en jonkwees.  Ek het ‘n hele paar jaar gemis, ek moet darem eers inhaal.

Ek weet nie of ek moet jubel of ween toe die dag eindelik ‘n end kry nie.  Dit gaan weer ‘n bésige naweek wees.   Werner glimlag alte mooi vir my met die uitstap.  Ek gaan hom nooit weer sien nie; ek weet niks van hom nie.  Skielik stem dit my diep droefgeestig.

Piep-piep! gil my lus, my las, my vreug onderin my deurmekaar skouersak.

“Toe, toe, lees!” sis Myra.

“Toe man, lees!” fluister Lydia.

“Jy’s ‘n gewilde meisie,” konstateer Werner droogweg.

Ek probeer ontsnap kleedkamer toe.  Myra en Lydia sit soos klitsgras aan my.  Myra was in dieselfde groep toe ek en Morné mekaar die slag raakgedrink het.  Lydia was in die groep toe ek Leon by die opera ontmoet het.  Hulle is albei dierbare vriendinne.

Eensklaps kom die son op in my donker harspan!  My vriendinne het ‘n verskuilde agenda:  Myra is mal oor Morné; Lydia lewe vir Leon.  Maar hulle krap nie my oë uit of versprei skinderstories oor my nie.  Hulle wag geduldig (?) dat ek my keuse maak sodat die gelukkige een kan storm vir die krummels.

‘n Goeie vriendin laat nie haar maters rondkruip vir krummels nie.  ‘n Goeie vriendin gee hulle die hele koek.

Ek glip by die eerste deur in en druk hom stewig toe.  Enigste plek waar niemand my kan agtervolg nie. Uit met die selfoon.

Die eerste SMS is van Morné.  Hy sê hy kom haal my vanaand vir ‘n romantiese rit met die sweefspoor in die maanlig.  Die sjampanje is alreeds op die ys.

Die tweede SMS is van Leon.  Hy sê hy het kaartjies vir ‘n kamerkonsert gekry.  Daarna kan ons ietsie gaan eet by sy ma-hulle.

Meteens is ek kláár.  Finish.  Kaput.  En ek gaan tot aksie oor; ondeurdagte, impulsiewe, dwase aksie.

Ek bel vir Morné en sê ek het ‘n vieslike verkoue, maar Myra het goedgunstiglik ingestem om hom te vergesel, aangesien hy nou alreeds die dure kaartjies aangeskaf het.  Ek kan tog nie met ‘n verkouelyf in die nag op Tafelberg gaan rondlê nie!  Hy ruk hom vreeslik op en laat hom toe alte maklik ompraat.  Dit laat my dink.

Ek bel vir Leon en sê vir hom ek het ‘n moeder van ‘n migraine, maar Lydia sal hom uithelp, aangesien hy nou al die moeite gedoen het om die kaartjies te bekom.  Ek kan tog nie verhewe musiek waardeer met ‘n kop wat klop soos ‘n Afrika-trom nie.  Hy laat hom dit so geredelik geval dat dit my nóg meer laat dink.

Daar’s ‘n skuldige geskarrel toe ek te voorskyn kom.  Met my maters se ore skort daar niks, dis die harte wat so mankoliek is.  Hulle het alles gehoor; kastig vreeslik in hulle eer gekrenk.  Maar ek kan ys aan ‘n Eskimo verkoop; dit kos my nie meer as ‘n minuut om hulle te oorreed nie.

Ek verlaat die twee vrolike vinkies met ‘n loodsware gemoed.  My boetie sê al van kleinsaf ek het nie al my varkies op hok nie.  Vandag besef ek hy is nog al die jare reg:  ek het sopas twéé pragtige, hubare mans present weggegee.

Ek SMS  Myra en Lydia se adresse vir die gelukkige manne.  Toe sit ek my selfoon af en ry in vrede huis toe.  Ek eet waarvoor ék lus is (roereiers en bully beef) en luister na die musiek waarvan ék hou (Theuns Jordaan en Mathys Roets).  Om een of ander duistere rede verskyn Werner se come to bed eyes kort-kort voor my.  Ek spreek myself streng aan:  So ‘n vreeslike mooi man is gewoonlik nie te vertroue nie.  Sê my ouma.  (Maar ‘n ouma kan ook seker soms ‘n ou oordeelsfoutjie maak?)

Kort voor lank is ek uitgekuier met my eie geselskap en siek van nuuskierigheid. Ek hou my hande met moeite van my selfoon af.  In my frustrasie doen ek die voorheen ondenkbare:  Ek trek ‘n stywe jean en ‘n mooi toppie aan en ek gaan alleen na ‘n pub toe.  Nie een van ons gewone uithangplekke nie, so die kans om ‘n bekende daar raak te loop, is skraal.  Ondersoek alle dinge … sê ek vir myself.

Dié soort van ding is vir my nuut.  Onthou, ek het ‘n agterstand, ek is ‘n late bloomer.  Ek sluip die plek soos ‘n verskrikte muis binne.  Ek kry ‘n plekkie teen ‘n muur en ‘n drankie wat redelik onskadelik lyk.  Die muis bespied die omgewing versigtig.  Daar is nog meisies wat alleen is.  Hulle lyk nie soos verskrikte muise óf soos straatvroue nie; hulle lyk doodgewoon en op hulle gemak.  Ek konsentreer om doodgewoon en op my gemak te lyk.

Bo die geroesemoes van stemme soek-soek ‘n kitaar na die regte akkoord, dan begin ‘n diep manstem sing:  Jy’s my nikotien en my kafeïen … my hart loop oor as ek jou net weer kan sien … ddisselblom se heel mooiste liedjie.

Ek versluk my amper aan my (redelik) onskadelike drankie.  Dis hy!  Werner. Die mooie oë is afgewend, die donker kuif hang oor die voorkop, die lang lyf is liefderyk gebuig oor die kitaar.  Sy stem vloei soos ryk, donker heuning oor my.  Hy is nie ‘n natuurlike performer nie; hy sing meer vir homself as vir die gehoor.  En vir my, maar dit weet hy natuurlik nie.    Hy sing die musiek wat my hart laat bokspring van plesier:  Afrikaanse musiek, lieflike, moderne, welluidende, volronde Afrikaanse musiek.  Vier seisoene kind van Laurika.  Pennies op die spoor van Dozi.  Sê vir my, Katriena van Wynand Strydom.  Soos bloed  van Theuns Jordaan.  Hemel op Tafelberg van Kurt Darren.  (Spesiaal vanaand vir Morné en Myra, mag hulle geseënd wees.)  Hy sing homself onwetend pens en pootjies binne-in my hart in.

Ek vergeet om selfbewus te wees.  Ek sit doodgewoon en luister na musiek wat tot my spreek en kyk na ‘n mansmens wat vir my pragtig is.  My selfoon se snater is gesnoer.  My lewe is weer my eie.  Ek vergeet van die tyd.  Ek vergeet van al my nietige ou probleempies.

Ek tref Moeder Aarde met ‘n slag toe hy eindelik die donker kuif uit sy oë vee en opkyk.  Hy glimlag verleërig vir die gehoor asof hy hulle nou vir die eerste keer raaksien.  Die applous gaan aan en aan.  Sy lyftaal gee hom weg:  hy’s bitter skaam.  Te mooi vir woorde, sensitief én nog nederig ook.

En toe gaan staan my bloed in my are.  “Hierdie laaste enetjie is spesiaal vir Dorette.”  Hy het my raakgesien!

Jy’s my nikotien en my kafeïen … ons twee saam is soos vuur en paraffien … ddisselblom se heel mooiste liedjie.

Ek spin van plesier.  Werner pak sy kitaar liefdevol weg, en kom na my toe aangestap.  Die jean en help-my-sterk-lyk-hempie pas hom soos ‘n handskoen, stukke beter as vandag se bedeesde pak en das.

Helaas, die hemel is my nie beskore nie.  Werner Ludik kyk my ‘n oomblik in die oë, knik vriendelik en stap verby na Dorette de Wet, ‘n paar tafels agter my.  Ek word in dertig sekondes stokoud en sinies en so suur soos asyn.  Dorette de Wet sit haar lang rooi naels op Werner se arm en stap een-vir-jou-een-vir-my met haar nou broekie en sexy spykerhakke daar uit.  Aan haar linkerhand blits ‘n knewel van ‘n klip.

Laataand kyk ‘n verslae en verslane ek met die inkruipslag na die Inbox van my getroue ou selfoon.  Nie dat ek enigiets verwag nie, blote mag van die gewoonte.   Blind van smarte druk ek per abuis die knoppie vir Sent items.  En sluk byna my eie kosbare asem in:  Ek het die adresse  omgeruil!  Lankmoedige Lydia is saam met vurige Morné teen Tafelberg uit; maltrap Myra is saam met flegmatiese Leon kamerkonsert toe!  Wat ‘n lieflike gemors, gepleeg deur die einste ekke.

Teen voordag verlos die manne se jubelende dankbetuigings my uit my angstige drome.  Maandag kom my maatjies by die werk aangetrippel met voetjies wat net so hier en daar grond raak.  Mý stoere paar nommer sewes word omtrent sopnat gesoen.  (By wyse van spreke)  Romantiese rose en praktiese proteas van die twee dankbare manne baklei vir oulaas vir ‘n plekkie in my piepklein aardse woning.

Die gange gons daarvan:  Dorette is die meester van alle matchmakers.  Niemand besef Dorette is nou ook weer amptelik kêrelloos nie.  Dis nog netso mistroostig soos in my preutse, rigiede, perfeksionistiese, eensame dae.  My selfoon swyg bot.  My twee beste maters het skielik iedere aand ‘n afspraak – met die kêrels wat ék vir hulle present gegee het.

Maandagaand pak ek verbete kaste reg.  Dinsdagaand was ek wanhopig ruite.  Woensdagaand sjampoe, pluk en waks ek tot ek soos ‘n skoupoedel lyk en soos ‘n geplukte hoender voel.   Donderdagaand eet ek selfbejammerend my koskas dolleeg.  Vrydag huil ek heelaand.

Nee, nie oor Morné se raakvathande nie.  Ook nie oor Leon se opregte goedheid nie.  Oor Werner Ludik se smeulende kykers en lieflike lyf.  Oor Werner Ludik se kitaar en diep, diep stem.  Maar veral oor Werner Ludik se sensitiewe, nederige siel.

Ek het die man twee keer gesien, en my hart wil hom nie laat gaan nie.

Saterdagoggend gaan pak ek teen dubbeltarief my smarte af op my geduldige sielkundige se breë skouers.  Met die afskeid vertel hy my ewe stralend hy het onlangs verloof geraak.  Blitsromanse, iets wat hy nooit tevore sou aanbeveel het nie.  Nogal aan ‘n Dorette, wat ‘n toeval.  Dorette de Wet, ken ek haar dalk?

Ek weet nie lekker hoe ek by die huis gekom het nie.

Saterdagaand wend ek my bange skrede na dáárdie pub.  Ek is hopeloos te vroeg, hy is nog nie daar nie.  Angstig sit en stoom ek oor my drankie.

Ure later (of so voel dit altans) daag hy eindelik op.  Saam met my sielkundige en sy verloofde, Dorette de Wet.  Hulle sien my nie waar ek in my hoekie sit en sweet nie.

Toe hy begin sing, vergeet ek van my smarte.  Ek raak weg in sy stem; ek beland in ‘n ander wêreld waar ek nie verstandig en bedaard en daadkragtig hoef te wees nie.  Waar ek maar net ék kan wees; deurmekaar en onprakties, impulsief en warm en liefdevol, met baie om te gee.  Vir die regte man.

Daar’s ‘n weerloosheid aan Werner vanaand.   Sy liedjies dwing al na die droefgeestige; aan die gehoor steur hy hom min.   As hy ‘n loopbaan uit sy sang wil maak, sal hy moet werk hieraan.  Asof ék ‘n sê het oor hom!  So sit en wroeg ek in my hoekie, wrokkig en wanhopig en alleen.

Maar o geluk, o vreugde der vreugdes, die hemel ís my toe beskore.  In die middel van Nikotien en kafeïen slaan hy daardie paar kykers hartseer hemelwaarts.  En sien my raak.

Voor my verstomde oë sprei ‘n yslike vreugde oor sy gesig.  … my hart loop oor as ek jou net weer kan sien…ons twee saam is soos vuur en paraffien … Die res van die liedjie is net vir my.  En híérdie keer is daar geen misverstand nie.

Hy kom met lang treë na my toe aan.  En sukkel toe om iets uit te kry.  Maar daai oë spreek boekdele.  As hierdie man nie opreg is nie, is my naam Rakkertjie Rob.

Ek laat hom liefdevol stowe in sy eie sous.  Sy woorde struikel oor mekaar: “Dorette, ek kon jou nie uit my gedagtes kry nie!  Die ander Dorette is ‘n pel wat vir my hierdie gig gereël het, sy reken nog altyd ek gaan beroemd word.  Ek het haar net bedank met die liedjie; sy’s verloof aan ‘n ander ou, sy’s regtig niks van my nie.”

“O,” sê ek waardig.  Laat hom ly.  Maar net ‘n klein bietjie; my vingers krul vanself om syne.

“Moenie weggaan nie, asseblief!”

Ek stoot hom streng terug na sy verhogie:  “Gaan sing klaar; ek gaan nêrens nie.”

 

Roem was Werner toe nooit beskore nie; hy het skielik sy hande te vol gehad.  (Letterlik ook; ek is geen brandmaer feetjie nie.)  Sy hart was ook nie meer daarin nie; sy hart het knussies sy lê gekry in die holte van my hand.

Nodeloos om te sê, dit was die einde van enige multi-tasking vir my.  Ek en Werner bied deesdae saam motiveringskursusse vir moeë sakemense aan.  Ons beveel glad nie multi-tasking  aan nie.  Ons glo daarin om wat ons doen, met oorgawe te doen.  Soos mekaar Liefhê.  Mét die hoofletter.

Kortverhaal: Hasie in die holte

[image error]

Hasie in die holte het in Huisgenoot van 27 Oktober 2005 verskyn en gaan oor die bedreigde oewerkonyn. En oor die liefde, natuurlik. 

Pasgebore en weerloos is ek veertig jaar gelede opgesaal met die yslike naam Victoria Wilhelmina Fouché.  Ja, my kleinseunlose oupa se naam wás Victor Wilhelm Fouché.  In die donker dieptes van die twintigste eeu is sulke wreedhede teenoor weerlose babadogtertjies gepleeg, ondenkbaar soos dit vandag mag klink.

Ten spyte van dié vroeë terugslag is ek vandag betreklik normaal: vrolik, vindingryk en fris.  Let wel, nie vet nie – fris.  ‘n Waardige nasaat van my oorlede oupa; ‘n fris man met ‘n groot hart was hy.

En – anders as wat die brandmaer beeldskones blykbaar glo – het ek ook ‘n hart.  ‘n Sagte vrouehart vol geheime én minder geheime behoeftes, begeertes, bekommernisse, bevliegings en behepthede.

Verder het ek ook ‘n passie, ‘n allesoorheersende passie wat ek willens en wetens omarm het die dag toe ek die mansgeslag finaal afgeskryf het.

Dié blye dag was ‘n triestige Vrydag toe ‘n kollega (brandmaer en beeldskoon, natuurlik) in die personeelkamer sit en uitbasuin het hoe lelike meisies kwansuis altyd volop mansvríénde het.  Mans bekla dan glo so graag hulle lot by meisies wat vir hulle geen romantiese belofte inhou nie.  Maar móói meisies word uitgeneem en mee getrou.

Daar sit ek toe doodstil in my hoekie (heeltemal teen my aard) en tel so ongemerk oor my teekoppie die mans op ons personeel wat al vir my gesê het:  “Ou Vicky, jy’s ‘n regte pel.”  Gewoonlik met so ‘n gemoedelike kloppie op die skouer. Véértien.  En dié wat my al uitgeneem het en/of met my wil/wou trou?  Eén.  Faantjie Viljoen: nog leliker (ekskuus, minder aantreklik) en vetter (ekskuus, frisser) as ek.

Eina!

En die mans wat genoemde brandmaer, beeldskone kollega vurig weerspreek? Geen!  Nul. Zero. Niks.

Nee, hulle sit en kyk almal vir haar met sulke verlepte, belustige oë en knik gedwee met die koppe.

Eina, inderdaad.

Daardie aand het ek voor my spieël gaan staan en my minder aantreklike, fris lyf vir oulaas met haat en nyd bekyk en beoordeel en beledig.  Toe het ek in die bed geklim en gehuil tot ek in elk geval nie meer my minder aantreklike, fris self kon sien uit my vernielde twee oë nie.

Die volgende oggend het ek my gesig gewas en weer eens voor die spieël gaan stelling ingeneem.  Ek het na my lyf gekyk en gekyk en wéér gekyk tot ek nie meer die brandmaer, beeldskone ideaal oor my skouer kon sien loer nie.  Toe het ek die funksionele, getroue, deurleefde, wonderbaarlik geskape liggaam wat die Vader aan my toevertrou het, plegtig toegespreek: “Lyf, ek vra nederig om verskoning vir my misdade van die verlede.  Nou gaan ons twee die lewe begin geniet.”

Van toe af sê ek doelbewus elke dag dankie vir wat ek het.  Ek het selfs al geleer om genoemde lyf ‘n bietjie lief te kry.  Net ‘n bietjie, maar darem.

In elk geval, terug na my passie.

Na rype oorweging het ek besluit Moeder Aarde sal voortaan die begunstigde wees van die vele talente wat ek het om te bied.  Sy verdien dit; sy verduur daagliks ongelooflike mishandeling.  Soos my gedienstige ou lyf, murmureer sy maar selde; nee, sy gee en gee maar net.  Tot sy op ‘n dag nie meer verder kán nie, en dan skielik ‘n tantrum gooi wat almal met die broek om die knieë betrap.  Moeder Aarde se tantrums neem natuurlik die vorm aan van goedjies soos ‘n ou droogtetjie hier, ‘n oorstrominkie daar, ‘n paar nuwe kruipende duine hier, ‘n spesie of drie wat uitsterf hier, daar en oral.

Dit was ses maande gelede.  Ses maande waarin ek nie stilgesit het nie.   Ek het skoonmaakaksies georganiseer, pleitbriewe oor die aarde se verknorsing aan die pers geskryf, voëltellings help doen, my tuin begin omskakel na inheems en watervriendelik, meer gestap en minder gery, en menige verbouereerde, onbegrypende skepsel op die skouer getik en sy neergesmyte rommel plegtig vir hom teruggegee.

In die proses het ek so besig geraak dat ek skoon vergeet het ek is veertig, fris, minder aantreklik en manloos.

Ek het ook die oewerkonyn ontdek.

Pondhaas, vleihaas, doekvoet, een van die skaarsste soogdiere in die hele wêreld, in die geselskap van groot geeste soos die swartrenoster en wildehond en jagluiperd.  Nog nooit het ek vermoed dat die langoor-sagvoet-diertjies wat in die Karoo dikwels snags in die motorligte vasgevang word, dalk ‘n laaste eensame oorlewende kan wees nie; blykbaar kan ‘n mens aan die stertjie sien wie’s volop vlakhaas en wie’s skaarser-as-skaars oewerkonyn.  Nooit eens geweet daar kom wel inheemse konyne in Afrika voor nie.  Nooit geweet alle konyne teel nie soos … wel, soos konyne nie.

En nou’s ek op pad om die oewerkonyne te help tel.  Nie dat die liewe diertjies  in ‘n ry staan om getel te word nie;  hulle is blykbaar so skaars soos hoendertande en daarby skugter en naglopend van geaardheid.  Die tellery behels dat ‘n linie vrywilligers deur hulle habitat langs nie-standhoudende riviere stap, gewapen met stokke, waarmee teen elke bos geslaan word om die begeerde doekvoetjie op te jaag en te tel.  Watter emosionele impak hierdie onsubtiele metode op die arme diere moet hê, weet ek nie.  Hoeveel van hulle dan ‘n ent vorentoe wéér uit ‘n bos geboender en ‘n tweede of hoeveelste keer getel word, weet ek ook nie.

Ek het vir die naweek plek bespreek in een van die dromerige Karoodorpie se op-en-top gastehuise.  Dis mos darem die lekkerste lekker van alleenloper wees – jou geld is jou eie en jou tyd is jou eie, om aan te wend soos jy, en net jy alleen, lekkerkry.

 

SATERDAG BOEK EK IN vir twee luilekker dae voor die Slag van die Konyn Maandag begin.  Die kamer is lieflik en die hospita hartlik en die kos heerlik en oorvloedig.  My gasvrou lê vir my al die famielieverbande en onderstrominge tussen die lede van die groep uit nog voor ek die mense ontmoet het.  Blykbaar is ek die enigste vreemdeling in hulle poorte. Verder is dit plaaslike boervroue, ‘n paar jong latte uit die distrik en een of twee amptelike mense van Natuurbewaring.

 

MAANDAGMORE TREE ONS AAN op die eerste plaas.  Ons word makgemaak met boeregasvryheid, sterk koffie en heerlike beskuit, van stokke voorsien, in die veld afgelaai en in linies opgestel weerskante van die waterlose rivier.  En toe agtergelaat.  Ons stap energiek en slaat op die bosse soos Moses van ouds op die rotse van ouds.  Ons leer mekaar ken en maak grappies en bewonder die skoonheid en ongereptheid van die landskap.  Die plaaslike mense vertel my van kriedoring en renosterbos, van steekgras en haasgras, van duwweltjie en kanniedood.  Ons onderhandel en kibbel en dreig onder mekaar, want ons kom gou-gou agter hoe nader aan die rivier, hoe digter is die plantegroei en hoe dieper is die dongas.  Groot pret.  So vir ‘n paar uur.

Geleidelik begin die son steek tussen ons blaaie, sagte bobene skuur skrynerig teen mekaar, die nuwigheidjie slyt af en die humeure lig die kop.  Nie meer heeltemal so prettig nie.

En g’n oewerkonyn is te siene nie.

Wat ek wel sien, is vir Faantjie Viljoen.  Minder aantreklike, fris Faantjie.  Die enigste man op kantoor wat my in al die jare uitgevra het.  Die enigste man wat nog ooit met my wou trou.

Onmiddellik voel ek vreeslik gevlei.  Hy het sowaar spesiaal gekom om naby my te wees, hoe romanties, net jammer al sy moeite is tevergeefs.

Faantjie neem egter geen notisie van my nie.  Terloops gegroet, en dis dit.  Ek vererg my bloedig; ons is tog darem kollegas, hy’s die enigste mens hier wat ek ken, dis sy blote plig om my te laat tuisvoel.

Ek kom ook agter hier is hy nie Faantjie nie, hy is Fanus.  En hy ken al wat mens is, kuier al die jare gereeld by sy broer en skoonsus op dié se erfplaas.  En die boervroutjies vrek oor hom.  En hy dra ekstra waterbottels vir omtrent almal behalwe vir my.

Die son sak oor ‘n asvaal, seervoet groepie konynlose konyntellers.  Ek voel dikbek en afgeskeep en lekker suur.

Ons slaap in ‘n oopte langs die rivier onder die blote hemel.  Faantjie … ekskuus, Fanus, se boetie ry berge skaapvleis en braaibrood en donkerrooi sjerrie aan.  Fanus ontpop as ‘n bobaas vuurmaker, braaier en atmosfeerskepper.  Ons klompie bewonder mekaar se vernielde hakskene, smeer mekaar se spiere en sing tot laatnag FAK-liedjies onder die sterre, onder begeleiding van die vaardige broeders Viljoen op die kitaar en banjo.  Ek verwonder my aan die jong latte wat hartlik saamsing; deesdae is die ou liedjies mos weer hoogmode.

Ek verwonder my nog meer aan een van genoemde latte, met die stuitige naam van Benna, wat al om my draai, braaivleis aandra, nog ‘n bekertjie sjerrie skink.  Die kind het waaragtig ‘n oog op my!

Totaal belaglik, maar tog te lekker.

Ek kruip egter laatnag met ‘n seer hart in my slaapsak.  ‘n Kiewiet roep verlate in die wye nag, allerhande gediertetjies skarrel in die donker, voordag hoor ek ‘n jakkals roep en sy maat veraf antwoord.  Lieflike, lieflike ervarings wat ek nooit sal vergeet nie.  Ja, my geld is my eie en my tyd is my eie.  Maar ek het niemand spesiaal om spesiale dinge mee te deel nie.

Tog jammer ek voel niks vir Faantjie … Fanus … nie; hy is so ‘n goeie ou siel, ‘n ware Israeliet sonder bedrog.

Dinsdag word ons vroegoggend verras met ‘n (vir die boere) welkome buitjie reën.  Net genoeg om alles klam te laat, die terrein glibberig, die boervroue in ekstase en vir my lekker dikbek.  Dit begin voel ál meer vir my Moedertjie Aarde sou kon klaarkom sonder hierdie spesifieke diensie van my, miskien lê my talente op ander terreine.

Die boer van die volgende plaas verbeter nie my bui toe sy teetyd aangejaag kom met haar windmaker 4x4xfar en gellings tee en tonne koek nie.  Daarvoor val sy vir Fanus net té hartlik om die hals en saai uit vir almal wat wil hoor – en nié wil hoor nie, maar dis net ek – presies hoe bly sy is om hom weer te sien en wil hy nie liewer by haar en haar ouers kom oornag nie?  Ag nee, sy is tog nie een vir ‘n veldslapery nie, sy hou van haar geriefies, fladder sy die wimpers op na haar slagoffer.  Dié staan skaapagtig en smile  en klim so waar as wragtag die aand in die fô by fô en los ons om alleen te sukkel met klam hout en die paar ou beteuterde tjoppies wat sy vir ons kom los het.

Of ek nou wil weet of nie, ek word gou-gou ingelig hoe lank Delila (haar naam is eintlik Delia) al sukkel om vir Fanus in te palm.  Maar daar is glo iemand in die stad aan wie hy sy hart verloor het.  G’n mens kan verstaan hoe iemand so ‘n vangs kon laat wegkom nie; dit moet ‘n baie uitsoekerige vroumens wees.  Ek dag hy’s dik en dooierig, maar deur hierdie vroue word hy as ‘n vangs beskou.

Ek kruip vroeg-vroeg in my slaapsak om in vrede te wroeg.  Die melkweg hang vlak bokant my kop, dit voel ek kan hand uitsteek en bosse sterre pluk.  ‘n Uil gly geruisloos oor die maanblou veld.  Ek voel koud en bitter alleen.

Benna kom maak hom met groot vertoon neffens my gemaklik vir die nag.  Ek draai my rug vasbeslote op die verspotte kind.

Ek slaap sleg en staan moeg op.  Ek loop stuurs en moker elke bos met my stok of hy my iets aangedoen het.  Het ek kwaliteite in Fanus misgekyk?  Steek daar meer in hom as wat ek ooit vermoed het?  Het ek hom ooit enige kans gegee om homself te bewys?

Benna stap langs my en sing uit volle bors:  “Hasie in die holte, sit en slaap …”

“Die goed is konyne, man,” vererg ek my naderhand.

Benna steur hom min.  “Arme hasie, is jy bang, kyk net hoe jou ore hang …”

Halfdag kom Delila eers met Fanus daar aangesit. Die onbeskaamdheid daarvan!  ‘n Geluksaligheid lê oor die man se gelaat, ek kan sweer hy’s dik gevry, haar arme ouers natuurlik  vroeg-vroeg in die kooi geprop.  Haar bruingebrande kloutjies lê besitlik op sy arm, ‘n soet glimlaggie huiwer om haar verraderlike mond.

Tot my skaamte is ek besig om totaal te vergeet van die arme bedreigde oewerkonyne waaroor dit eintlik gaan.  Onnodig om te noem ons het nog nie soveel soos ‘n puntjie van ‘n lang oor of ‘n wolletjie van ‘n klossiestert gesien nie.  Heelwat doodgewone hoppende vlakhase, maar die agtervoete is nie breed en wollerig genoeg nie, die stertjies te reinwit en die lang ore nie lank genoeg nie.

Doekvoet se kind lê laag.  Of is hierlangs lankal uitgeroei.  Die ou-ou storie van verdwynende spesies – boerdery wat habitat bedreig, rondloperhonde en vangstrikke, lae aanteeltempo (die goed is die naam konyn nie werd nie!).

Namiddag sorg ek dat ek langs Fanus stap.  En ek sorg dat hy my ekstra waterbottel dra.  Nie dat hy oorgretig lyk nie.  Sy reaksie op my kantoorpraatjies is maar uiters flou.

Onverwags word ek sommer afgejak:  “Vicky, los tog ‘n slag die werk!  Die paar dae is vir my kosbaar genoeg sonder dat jy alles bederf met die ewige kantoorpolitiek.”  Harde woorde vir sagmoedige Faantjie Viljoen.

Benna kom verontwaardig tot my redding:  “Ag nee oom Fanus, hoe’s Oom dan so kortaf met so ‘n smart girl?”

Die stommiteit ontlok net ‘n gevaarlike frons en ‘n kortaf:  “Sy’s nie jou speelmaat nie, Benna, jy’s nog nat agter die ore!”

Wat Benna laat skaterlag dat die kliprantjies antwoord gee.

Ek het genoeg om te bedink terwyl ek bos na bos venynig bydam.  Fanus is nie gelukkig by die werk nie.  Ek het my nog nooit tevore bekommer oor sy geluk of ongeluk nie.  Selfsugtig, soos mens maar word as jou geld en jou tyd jou eie is, om aan te wend soos jy, en net jy alleen, lekkerkry.

Ek bekyk hom onderlangs terwyl ons moedig aanstryk onder die vlymskerp son.  Oorgewig, maar nie só vreeslik nie, eintlik net lekker snoesig, soos ‘n groot, lewende teddiebeer.  Nie mooi nie, maar ook nou nie só lelik nie.  Eintlik het hy ‘n gawe gesig, die gesig van ‘n goeie mens.  En ‘n paar stewige boere-ore.  Ek het dit by my ouma geërf om op te let na mans se ore.

Fanus Viljoen is so tuis in die veld soos ‘n oewerkonyn kan droom om te wees.  In die stad kom hy nie tot sy reg nie, daarom het ek hom daar nooit na waarde geskat nie.

Woensdagaand posisioneer ek met oeroue lis my slaapsak tussen dié van die orige Benna en die afsydige Fanus.  Dié draai sy rug ongeskik op my en gou-gou saag hy rustig balke.  Maar toe Benna jou waarlikwaar tot vas teen my skuif en begin vatterig raak, word hy vinnig verwyder, nog voor ek behoorlik besef wat aangaan.

“Loop speel met jou maatjies, Bennie, los die grootmense uit!”  sis Fanus gedemp.

Benna lag sy lekker lag:  “O, nou sien ek hoe die wind waai!  Oom het al die tyd ‘n oog op die antie, plaas Oom net sê!”

En terstond draai albei om en snork getroos verder, terwyl ek naglank lê en kyk hoe die sterre teen slakkepas deur die hemelruim skuif.

Donderdag, laaste dag; ons vat die vlakte met nuwe ywer.  Ons sien steeds nie ‘n enkele oewerkonyn nie.  Maar ons het vriendskappe gesluit en herinneringe gemaak wat vir altyd sal hou.

Laatnag sing ons nog om die vuur, knuppeldik en lighoofdig van die Karoo se oorvloedige gawes.  Benna openbaar ‘n stoute humorsin;  hy bly aspris draai om my, loer kort-kort vir Fanus met duiweltjies in die oë.  Genoemde duiweltjies kom klouter op my skouer; ek speel lustig saam – wat is ‘n bietjie flirt nou tussen vriende?

Laataand kom hurk Fanus uiteindelik langs my. “Jy hoort nie in die stad nie,” sê ek onbeplan van nêrens af.

“Jy’s reg,” sê hy en skommel die koffie in sy blikbeker, “Ek gaan ook nie meer lank daar wees nie.”

“Hoe bedoel jy?” skrik ek my yskoud.

“Ek is besig om ‘n plaas te koop in die distrik.  Ek ken dié wêreld goed, kom mos al die jare hier by Dries-hulle.”

My keel trek toe; ek het my kanse verspeel.  “Jou ondervinding as ekonoom sal seker handig te pas kom,” sê ek dapper.

Hy kyk skeef af na my:  “Boerdery is nie maklik nie, veral sonder ‘n goeie maat.”

“Delila … ag, Delia … is seker die ideale vrou vir jou.”  Ek kyk weg oor die donker veld; die maan is nog nie op nie.

Hy gee ‘n suggie:  “Ja, sy kan ‘n man vry dat jou oë traan, maar sy’s nie wat ek soek nie.”

“Ek hoor daar’s ‘n meisie in die stad,” waag ek gedemp.  Ek is sekerlik getrek, mens misgis jou maklik met die hoeveelheid sjerrie in so ‘n blikbekertjie.

Hy antwoord my nie.  Hy loop vat sy banjo en tokkel die hartseer in my los tot dit teen my wange af drup tot in my rukkende mond en hy kyk nie één keer vir my nie.  Toe die maan opkom, glip ek weg die veld in, my flitslig onnodig byderhand, om die ander te laat verstaan dis ‘n gewone toggie bossies toe hierdie.

En toe gebeur die wonder:  die ligstraal pen hom vir ‘n enkele eindelose oomblik vas voor my in die paadjie.  Ja, sowaar:  wit kring om die oë, donker streep om die kaak, lang, láng ore.

“Dis hy,” fluister Fanus meteens agter my. Sy mond is in my nek, sy soliede lyf soos ‘n skild teen myne.

Ek leun genoeglik terug, skakel die flitslig af.  Ademloos kyk ons hoe die doekvoetjie weer in die maanlig oplos asof hy nooit daar was nie.

“Ek kan daai meisie in die stad nie uit my gestel kry nie,” fluister hy teen my wang.

“Dink jy sy verdien ‘n tweede kans?” fluister ek ekstaties terug.

“Natuurlik, ek glo sterk in tweede kanse.” Lekker snoesig is hy inderdaad, maar ook stewig soos ‘n rots.

Toe ons veel later die vuurkring ongemerk probeer binnesluip, lig Benna sy blikbeker hoog die helder nag in:  “Op die oom en die antie en die oewerkonyn!”

 

Bronne:

Die Burger, 16 Julie 2005

Die Wêreld, 15 Mei 2005

www.riverinerabbit.co.za

 

 

Kortverhaal: Vry om te dans

[image error] Vry om te dans het in Huisgenoot van 8 Desember 2005 verskyn en is vir my ‘n baie spesiale storie. Ongelukkig is dit vyftien jaar later steeds relevant – en nog meer so in hierdie inperkingstyd. 

“Een, twee, drie … nege, tien … Down!“  kap die hande met die botteltjies lekkermaakgif ritmies op die afgeleefde kantoortafels met moeë tafelversierings, gehawende southappies en halfleë glase.  Dit was ‘n lang aand.

Net ‘n paar bittereinders hou nog by; ek is weer op pad om my reputasie as man onder die manne deeglik gestand te doen.  Ek gooi my blonde maanhaar agtertoe en keer die botteltjie met ekstra swier in my keelgat om.

En bederf alles deur soos ‘n beginner aan die stik te gaan.

My kollegas dink dis maar deel van my jaarlikse show.  Hulle lag hulle byna te pletter, joviale hande klap my tussen die blaaie, al wat leef en asemhaal het ‘n eiertjie te lê oor die ou glipsie.

“Ag nee, my meisie, moenie vir my sê jy raak nou oud nie?!”  Pieter – blond en beeldskoon – wat my op my eerste dag by die firma langs die fotostaatmasjien vasgekeer en soos ‘n  amoreuse seekat omsingel het.  Hy’t my nooit die klap vergeef nie; ek sien by elke vergadering waar ek waag om van hom te verskil – en daar is baie – hoe roer daardie klap diep onder in sy geheue.   Sy splinternuwe vroutjie sit mooi enkeltjies gekruis tussen die dames in die hoek en teug preuts aan ‘n glasie witwyn.  Haar onskuldige slaappop-ogies flits heen en weer tussen my en Pieter, heen en weer.

“Ou Santjie, nee man, jy verloor jou slag!”  Marius, wat nog nooit weer behoorlik met my gepraat het na die klag van seksuele teistering nie, al het daar na al die lawaai dadels van gekom.  ‘n Lagie sweet blink op sy voorkop, sy staan is die effens onseker staan van ‘n man wat vermoed hy’t sy limiete reeds oorskry, en ook nie meer regtig omgee nie.  Hy’s pas geskei, die ego broos en teer nog, die smeulende metgesel nie baie beïndruk met ons ou klompie nie.  Veral nie met my nie; sy’s duidelik nog nie seker sy gaan die vis ingekatrol kry nie.  Dom meisiekind, nog nie besef ‘n vis kan solo swem en dit nog geniet ook nie.

“Nou’s dit darem hoogtyd vir die show!”  Mike, die grootbaas, wat vir die ander 364 dae van die jaar in suiwer Afrikaans oor ons regeer en al wat vroumens is as Juffroutjie aanspreek.  Sy bolwangetjies is hoogrooi, die oë wat vir 364 dae per jaar moeg en bekommerd lyk, het nou ‘n wilderige glans.  Sy vrou het ‘n baadjiepakkie en hofskoene aan;  sy het áltyd ‘n baadjiepakkie en hofskoene aan.  Sy drink net sodawater, sy noem hom Pappie en regeer hom vir 364 dae per jaar met ‘n ysterhand.  ‘n Ysterhand in ‘n tuinhandskoen; haar tuin is ‘n geil vermenging van wulpse rankers, smeulende  tropiese hoekies en preutse, stywelip randakkers.  Haar man háát haar tuin.

Ons trek nou by dag nommer 365.  Vir dié enkele ou aandjie regeer ék die manne van ons firma, baas inkluis.

Die kring trek nouer om my, die mans begin ritmies handeklap:  “Santjie … Santjie … “

Ek trek my los toppie stadig en nadruklik uit, vee met my hande die skraps hempie en nousluitende heupbroek oor my kurwes glad.  ‘n Goeie dosyn helpende hande vee die ete en drinke van die naaste tafel af en lig my met lewensgevaar bo-op.  Die musiek verander na ‘n vreemde stuwende ritme; g’n mens weet waar Warren al sy musieke vandaan kry nie.  Met die internet is dit natuurlik doodmaklik om enigiets van enige plek af te kry.  En nie net musiek nie.

Iemand sit die helfte van die ligte af; skaduwees versag die lyne op die kringetjie gesigte opgehef na my.  Die kloosterkoekies in die hoek verdwyn in die skemer van hul afgryse.  Ek ruk my lyf orent, krul om myself asof in pyn, swaai my hare na vore en terug, laat my lippe vogtig halfoop huiwer.  ‘n Siddering gaan deur die gehoor.  Pieter lek ‘n keer oor sy lippe, maak sy glas met een beweging leeg, voel-voel na ‘n neersitplek, terwyl sy oë my gesig nie vir ‘n oomblik verlaat nie.  Hy weet te vertel dis my gesíg wat hom mal maak.  Elke tweede vrou het ‘n mooi lyf aan haar, was sy woorde, maar ek het die mond van ‘n Madonna en die oë van ‘n heks.

Persoonlik dink ek ek het ‘n redelik doodgewone gesig.  Kunstige grimering is natuurlik ook ‘n wonderlike ding om illusies te skep en te behou.

Ek gooi my heupe vorentoe; die piepklein diamantjie in my naeltjie kaats die lig dapper terug.  My gesperde vingers gly oor my heupe; my oë vang die gesigte om my een-een vas.  Die musiek neem besit van my; die realiteit vervloei in ‘n newel van sigaretrook en ekstase.

Ek dans die jaar se frustrasie stuk vir stuk uit my lyf uit.  Ek neem wraak vir elke seksistiese aanmerking, elke aanname dat die vrou by die vergadering outomaties die tee moet aandra en koekies gaan koop, elke stoute knipoog, elke effens neerbuigende antwoord op ‘n uitstekende voorstel deur ‘n vrou, elke effens neerbuigende Juffroutjie, elke paternalistiese verwysing na die girls.

My jaarlikse vertoning is my eie soete klein wraak op die manlike  oorheersers van ons firma en elke ander firma, namens elke vrou wat haar lewe moet skik na die wil van ‘n man wat sy manlikheid moet bewys deur ‘n vrou rond te order.  Watter man ookal; sy dit wederhelf, baas, kollega, kêrel, seun.

Die enkele aand van die jaarlikse kantoorpartytjie maak ek my formele kapsel los.  Ek kombineer my skrapsste kledingstukkies sorgsaam tot net-net duskant die onsigbare lyn van welvoeglikheid.  Ek waag met grimering; ek oefen my stap voor my vollengte spieël.

Daardie enkele aand drink ek die manne onder die tafel in, en die pret loop altyd uit op my tafeldansery.  Die eerste jaar het dinge hul eie loop geneem; ek was jonk en vrolik en betreklik onskuldig.  Die volgende jaar het die manne eers taktvol en toe openlik geskimp; nou is dit ‘n vaste tradisie.

Die res van die jaar is ek die perfekte beroepsvrou.  Altyd onberispelik versorg, streng pakkies met sagte bloesies wat net-net ‘n ronding wys, soomlyn kuis, maar die hakke hoog.  Altyd volkome professioneel.  En magteloos vasgevang onder die glasplafon, die token vrou wat die beleidmakers se gewetens moet sus.  Sonder enige werklike mag.

My vroulike kollegas gaan elke jaar omtrent in ‘n beswyming van afkeur, maar ek het ‘n idee diep onder in sommige harte lê dalk ‘n bietjie begrip vir wat ek doen.  Die res van die jaar is ek een van hulle; dit neem nuwelinge net ‘n paar weke om agter te kom g’n man kom met enige streke van watter aard ookal by my verby nie.  Ek laat geen suggestiewe seksistiese aanmerking ongestraf bly nie, en ek maak doelgerig en effektief jag op verbloemde diskriminasie op elke vlak.

Die herinnering aan die vorige jaar se partytjie bly lê die hele jaar in my manlike kollegas se agterkoppe (of dalk bietjie laer af).  Terwyl ek met ‘n foutlose voorlegging besig is, begin hul gedagtes dwaal en kry ek die gaping om my stempel op die projek deeglik af te druk.  Soms in die middel van ‘n redenasie sal Marius stil word en begin staar na my kastige Madonnamond, my hekse-oë.  Wat my natuurlik die kans gee om hom van die tafel af te vee.

Die musiek kom tot ‘n ekstatiese einde, ek vries ‘n lang oomblik met kop agteroor en arms hemelwaarts gestrek.  Die mans brul en raas soos skoolseuns by ‘n interskole; die vroutjies in die hoek klap teen wil en dank bedees die hande.  Ek sien hoe Die Baadjiepak oorleun en gerusstellend praat met Pieter se ontstelde vroutjie; die nuwe mevroutjies wil altyd op hierdie punt vir Manlief gryp en op versterkwater gaan bewaar van my grypende kloue.  Dink seker ek gaan nou van die tafel afspring en die eerste die beste man gryp vir die nag.

Hulle het nie ‘n idee van die omvang van my minagting vir hulle kosbare mans nie.

“Mag ek?”  ‘n Hand word oordrewe sjarmant na my uitgehou.  Die waarderende skaretjie om die wikkelende tafel staan ‘n treetjie agteruit.  Die nuweling staan voor my, ‘n bonkige, donker man met helder raaksien-oë en die skoon geur van tandepasta op sy asem.  Die pasaangestelde hoof van die regsafdeling wat vanaand kom inloer het “om solank die personeel op voetsoolvlak te ontmoet” – die baas se woorde, nie myne nie.  Ek dink hy het ons ou klompie vanaand op ‘n vlak ‘n hele entjie onder die voetsool leer ken.

Ek aanvaar die hand nonchalant en trap oordrewe grasieus op die stoel wat hy met groot gebaar vir my regskuif.  Onder sy berekende blik trek ek my toppie weer aan, vat my hare bymekaar en draai dit met ‘n enkele beweging in ‘n verbeeldinglose knoets laag in my nek.

Hein Kellerman staan my roerloos en aankyk.  Nie ‘n spiertjie roer in sy gesig nie.  Ek weet nie wat hy dink nie, terwyl ek weet ek het die ander klomp vér verby dink gehad.

Die mans beweeg terug na hul metgeselle, handsakke en baadjies word bymekaar gevat, die aandjie is verby.  Pieter se vroutjie vat hom besitlik aan die arm; Die Baadjiepak se skouers ruk styf toe Mike se hand tastend oor haar boude gly; Marius se metgesel leun besitlik teen hom aan.

Ek groet en loop.  Ek is altyd moeg na my wraakdans.  By die deur haal die nuwe man my in:  “Kan ek jou huis toe neem?”

Ek draai bitsig om; ek vertrou g’n man se danige besordgheid nie.  Dink natuurlik ek is die kantoortert en die eerste snytjie lê al op sy bord.  “Ek het ‘n motor en ek kan bestuur, dankie.”  Ek draai my rug op hom; sy intense kyk torring aan my gemoedsrus.

“Dan ry ek agter jou aan; jou alkoholvlak behoort enige verkeersman se droom te wees.”  Nie een van my kollegas het nog ooit hieraan gedink nie.  As die man lank genoeg aanhou, begin glo ek dalk hy is regtig besorg.  En dit sal die begin van my ondergang wees.

“Jy wil net sien waar ek bly.”  Aanval was nog altyd my gunsteling verdediging.

“Daar’s makliker maniere om dit uit te vind.  Ek wil jou eintlik iets vra.”  Hy val in by my treë; vir die eerste keer in al die jare verlaat ek nie alleen die warm kol van lig en samesyn nie.

“Nou toe, vra.”  Darem maar nuuskierig ook.

“Die plek is nie reg nie.”  Hy kyk betekenisvol om hom na die kaal, funksionele gang.

“Die tyd is ook nie reg nie.”  Ek loop vinniger; hy loop ook vinniger.  ‘n Koppige man, gewoond om te kry wat hy wil hê.

Ons voetstappe klink hol in die donker buik van die parkeergarage.  Hy bly staan tot ek wegtrek; lig sy hand in ‘n halwe saluut.  Op my maag kom lê ‘n klein warm kolletjie.

Toe ek in my garage stilhou, stop die man waaragtig agter my.  Met die oopmaak van die motordeur is hy langs my met sy arms weerskante van my op die motordak en deur.  Ek wil-wil paniekerig raak, dwing myself om rustig asem te haal.  Maar ek het waarskynlik niks te vrees nie; hy’s so nugter soos ‘n spook.  Ek grinnik onwillekeurig toe ek dink aan die arme vrouens wat nou moet huistoe sukkel met my halfdronk manlike kollegas.

“Hoekom haat jy die mans so?” Vir hierdie jafel sal ek moet ligloop, sy taktiek is ‘n nuwe een.

“Ek haat hulle nie.”  Ek hou my stem met moeite lig en neutraal.

Hy vryf nadenkend oor sy gesig. “Nee, nie regtig haat nie.  Eerder minag.”  Daar’s ‘n tartende gleufie in sy ken.

“Ek het bloot nie respek vir mans nie.”  Ek kyk hom doelbewus reg in die oë.

“Alle mans?”  Sy gesig kom nader, sy oë hou myne gevange.

“Alle mans.”  Ek lig  sy hande nonchalant weg en staan vinnig opsy.  “Nag.”  Ek druk die skakelaar, die garagedeur begin sak.  Te laat kom ek my fout agter; hy duik nie uit om by sy motor te kom nie, hy stap rustig saam met my by die binnedeur in kombuis toe.

Ek ken nie die man nie.  Hy kan gewelddadig wees vir al wat ek weet, nugter of nie nugter nie.  Gelukkig het ek ‘n troefkaart in my mou.  Eintlik ‘n hele paar van hulle.

In die kombuis maak my vier troefkaarte gesellig ‘n handjie om die tafel, glasies in die hand, asbakke tjok en blok, tjipspapiere waar jy kyk.  Ek kyk hoe vier pare oë waaksaam raak, ‘n onsigbare gordyn skuif voor hulle gesigte in.

Uit die kamer roep die oumensstem angstig:  “Is dit jy, Santjie?”

“Hierdie man wil weet hoekom minag ek die mansgeslag, dalk kan julle hom ‘n bietjie help,” praat ek oor my skouer op pad kamer toe.

Ek druk die maer oumenslyfie teen my aan.  Sy ruik na poeier en pille en ouderdom.  “Het jy weer gedans, my kind?”

“Ja, Ma.”  Ek het nog nooit nodig gehad om te verduidelik nie.  Toe sy per abuis te hore kom van my jaarlikse eskapades, het sy onmiddellik verstaan.  My ma het geweet ek dans ook vir haar.  Vir haar en vir elke mishandelde vrou wat al ‘n tydelike hawe in my huis gevind het, soos Sophia en Klara en Nomsa en Marie daar binne.

Ek dans vir elke vrou wat magteloos buig voor die wil van ‘n man, vir elke vrou wat vrees vir haar kinders, vir elke vrou met donker merke op haar vel, vir elke vrou met letsels aan haar siel.  Maar veral vir my ma; vir my ma wat die man wat sy liefgehad het, uit haar dogter se bed kom ruk het en nooit weer teruggekyk het na hom nie.

Daarvandaan het ek en sy die pad alleen gestap.  Manloos, vaderloos, vreeslik arm aan die begin – maar vry.  Waar ek die pad nie kon stap nie, het ek hom eenvoudig gedans.  Met my talent, my lyf en my minagting vir mans het ek my ma gehelp om die wolf van die deur te hou.  Nou is sy oud en weerloos; sy gaan my binnekort verlaat.

En ek is nie gereed vir alleen agterbly nie.

Ek sit by haar, streel die verrimpelde ou hand tot sy weer insluimer.  Ek kyk na die weerlose lyne van haar gesig, die ingevalle mond, die kinderlike vertroue waarmee die hand met die ouderdomsvlekkies in myne lê.  Ek vergeet doelbewus van die man in die kombuis; ek sit en voed my siel met jare se gif.

Maar toe ek eindelik my kombuis binneloop en hom sien sit tussen my verwonde vroue, hoe hy met aandag luister na Nomsa se hartseer verhaal, sy oë stip op die gesig met die donker merke onder die oë, die sleg toegewerkte letsel oor die wang, toe trek my keel toe van vrees.

Die vrees dat ek nie regtig sterk genoeg is om die pad alleen te stap nie.

“Hein sê jy het weer die manne vanaand hulle tonge lekker laat vastrap!” lag Klara op na my toe ek inkom.  Haar passion gap wat nie van liefde kom nie, word hierdie week herstel.

My jaarlikse wraakdans is so effens legendaries onder die vroue wat deur my huis vloei; dit word spontaan van groep na groep oorgelewer.

“Ek het dadelik gesien jy kán dans.”  So hulle het my storie klaar met kleur en geur aan hom opgedis.

Hy sit rustig langs my tafel, asof hy gekom het om te bly.  Die waaksaamheid op die vroue se gesigte het verslap, hulle raak te gou gerus, vertrou te gou.  Ek bly staan teen die wasbak.  “Dis baie laat, jou vrou sal onrustig word.”  My hart kramp seer in my binneste.

“Ek het nie ‘n vrou nie.  En jy’s reg, dis laat, maar ek kom môreaand weer.”  Hy lig hom lui-lui uit die stoel.

“Om te?”  Hy’s net ‘n aks langer as ek, ek staan doelbewus fier en trots voor hom.

Hy laat hom nie intimideer nie; die donker oë wyk nie ‘n duim voor myne nie.  “Om verder met hierdie dames te gesels.  En met jou.  Oor regshulp vir hulle.”  Hoe lank bid ek nie al vir ‘n regsgeleerde met ‘n hart vir hierdie saak nie!  As ek maar net mý hart kan vertrou in hierdie saak.

Hy vat sy sleutels, groet in die rondte.  “Kom eet sommer môreaand hier, Hein,” roep Klara agterna.  Klara het die wonderlikste onthale vir haar besigheidsman gehou; sy is ‘n kok duisend.  Haar merke is onsigbaar, van die soort wat die tong maak, wat veel moeiliker genees as dié aan die buitekant.

Ek stap saam tot by sy motor.  “As jy hierdie vroue hoop gee en dan in die steek laat, gaan ek jou iets verskrikliks aandoen.”

“Ek is nie iemand wat teruggaan op my woord nie.”  Hy lig sy hand in die nou bekende gebaar.  “Kan ek wyn saambring?  Seweuur?”

Ek kyk die motor agterna en toe op na die stadshemel.  Ek het nog nooit opgelet mens kan soveel sterre hiervandaan sien nie.

 

‘n Jaar later:

“Hoe lyk dit dan, Santjie?  Dit word laat, man!”  Mike se bolwange is hoogrooi, ‘n sweetlagie blink op sy voorkop.

Die Baadjiepak draai berispend na hom:  “Suzanne se ma is ‘n paar weke gelede oorlede, Mike, sy sal nie vanaand dans nie.”

“Ek het jare lank juis vír my ma gedans.”  Onbegrip op die gesigte om my.

“Maar van nou af dans ek vir my eie man.  By ons eie huis.”  Luide gelag, gemaakte kreune, joviale klappe op Hein se rug.

Ek steek my hand na my man toe uit.  Skouer aan skouer stap ons in die onpersoonlike gang af, weg van die lig en warmte van die partytjie.

By die huis steek ek die kerse aan, druk die knoppie van die CD-speler.  Ek trek my los toppie stadig en nadruklik uit.  Die lyne van ons huis vou sag om my; ek dans die laaste vrees en voorbehoude uit my lyf en uit my hart.  Ek laat val my skanse een vir een voor die man wat ek lief het, tot ek naak en weerloos voor hom staan.

Sonder enige vrees.

Kortverhaal: Die fluitjieblaser

[image error] Die fluitjieblaser het in Huisgenoot van 16 Februarie 2006 verskyn en is gedeeltelik uitgedink op die bankie bokant Gouritsriviermond se baai waar die heldin in die storie ook lê en droom.

Die dreun van die see het in my harsings kom sit; na ‘n week in die son en wind is daar nie meer veel plek vir nare gedagtes nie.  Maande lank stook ek nou al my kop met gif uit my verbitterde hart.  Maar die klont in my binneste is besig om stadig maar seker te smelt soos die taai van die draairoomys wat oor my ken en hande drup.

Ver onder my haal die see diep en rustig asem.  Ek kyk af op die baai, die riviermonding, enkele ver figure op die strand.  Ek roer my tone in die son en glimlag by myself.  Veertien Februarie het gekom en weer gegaan, soos herdenkings se manier maar is.  En ek is nog hier op moeder aarde, in een stuk en weer lus vir die lewe; voorwaar geen geringe prestasie nie.

Hierdie pelgrimstog was toe nie so katastrofies soos al wat leef en asemhaal voorspel het nie; dit was die beste present wat ek myself kón gee.

Op ‘n manier móés ek sluiting kry; dit het stadigaan tot my deurgedring dat ek nie die res van my dae kan omtreur oor die nare streep wat die noodlot my getrek het nie.  Of ek kán natuurlik, maar wat sal dit nou eintlik vir enigiemand beteken?

Dit was in elk geval nie die noodlot óf die Voorsienigheid nie; dit was my eie naïewe onnoselheid.

Alles was perfek,  té perfek om waar te wees.  Dit kan ek nou, agterna, duidelik sien:  beeld van ‘n man met die mooiste maniere, blitsige storieboekromanse, romantiese Valentynstroue in wit en rooi, wittebrood bespreek op ‘n afgeleë strandplekkie.

‘n Sprokie, ‘n ware sprokie, en toe gaan staan en vra die predikant dáárdie vraag.  Niks onredeliks nie, bloot die roetinevraag of iemand van enige beletsel weet op die huwelik van Rosa Maria van Jaarsveld en  William John Smith.  En daar staan my niggie Santie se onbekende metgesel op en vermorsel my toekoms onder sy netjies geskoeide hakskeen:  “Ja!”

Ek kan jou wrintiewaar al die toneeltjie herleef sonder om aan die tjank te gaan. Die seer van die herinnering het dowwer geword; die tyd skuur waarlik die skerpste rande van hierdie pyn ook af.

Ek verskuif my sitvlak op die harde sementbankie, sak dan loom agteroor tot op die naat van my rug, kantel my biblioteekboek oor my gesig.  Die stilte en die son vou soos genade om my lyf.  Ek skuif my lapsak onder my kop in, balanseer een been oor die opgetrekte knie van die ander.

Die klein plesiertjies van die lewe is besig om na my terug te keer.  Ouma was reg, destyds met my hart se eerste breek op twaalf, dertien:  ‘n mens gaan nie so maklik dood nie.  Nie van hartseer óf vernedering óf teleurstelling nie, selfs nie eens van eensaamheid nie.

Teen wil en dank hou jy aan met asemhaal, bly selfs op jou voete; nie eens die genade van ‘n dramatiese floute was my beskore nie.  Ek onthou die diep brom van ‘n kransduif in die verskriklike stilte, selfs die kirts van die toonnaeltjies op die sinkdak van die mooi ou kerkie in die hartjie van die Kaapse wynland.  Ek het omgedraai na my bruidegom, en voor dominee Nel nog sy asem teruggehad het, het ek geweet dit is waar:  daar ís ‘n beletsel.  Want die vaste pilaar aan my sy het opeens verander in ‘n sidderende riet in ‘n stormwind: my bruidegom was wasbleek, met sweetdruppeltjies op die voorkop; sy oë het op die wynrooi tapyt geboer, kon nie opkyk na my toe nie.

Agter my bank in die son knars die wiele van ‘n voertuig op die gruis van die parkeerplek. Ek wil-wil outomaties opspring; dis selfsugtig om die enkele bank so vir myself te vat.  Maar ek sak weer terug in my ongemaklike maar lekker posisie, maak seker een voet met parmantige rooi toonnaels en al steek uit soos ‘n vlag wat sê:  Ek was eerste hier.  Ek het lanklaas selfsugtig ‘n plesiertjie net vir myself toegeëien.

Die enjin luier ‘n paar oomblikke, dan vertrek die geluid weer soos hy gekom het.  Goed so.  Ek steek my arm lui-lui uit na my waterbottel, laat sak hom dan weer in die koeltetjie van die bank se skadu.

Ek onthou nie hoe ons in die konsistorie gekom het nie; my kop het daardie vlug uit die stampvol kerkie eenvoudig uitgesny.  My raakvat suster het ‘n dik wit koppie met water wat sy blitsvinning van êrens gekry het, teen my rukkende lippe gedruk.  Die byderwetse ruikertjie van vurige rooi roosknoppe en reinwit gipskruid het verskrik gebibber op my skoot; my ouboet se arm was om my, my ma se hande rondom myne.

Uit die beskermende sirkel van my familie het ek oor ‘n gapende afgrond na my bruidegom gestaar.  Tussen die dreigende donkergeklede figure van die dominee en my pa het hy  skielik weerloos gelyk.  En ‘n bietjie pateties.  Hulle oë het heen en weer geflits tussen hom en die vreemdeling, wat ewe kalm sy saak gestel het.  Hier en daar het ‘n woord in my verstand vasgeslaan; verskriklike woorde soos gesin en vrou en bedrog.

Ek wens ek kon sê ek het die hele spektakel met waardigheid en finesse hanteer en mettertyd agter my gesit.  Helaas, nee.  Nevermaaind  waardigheid en finesse – ek het dit hoegenaamd nie hanteer nie.  Nee, my familie het die hanteerwerk gedoen terwyl ek soos ‘n gebroke heldin uit ‘n outydse roman in my donker kamer gelê het, kompleet met klam lappie op die voorhoof en al.

Toe William jou waarlik na ‘n dag of twee opdaag om kastig te kom verduidelik, het ek melodramaties geweier om hom te sien.  Die beeld van ‘n hand – mý hand – met lang rooi naels wat strepe trek oor William Smith se mooi gesig, het hardnekkig in my kop kom vassteek.  My ma-hulle was al deur genoeg ontberings; ek wou nie nog ‘n klag van aanranding ook tot hul smarte toevoeg nie.

Ek het in die kamer bly sit en passief geluister na die styg en daal van William en my pa se beskaafde stemme, die minder beskaafde klim van my ouboet s’n toe hy daar aankom, en die dowwe slag toe hy William aan sy broek se bas uitsmyt tot teen die plat sportmotortjie langs die sypaadjie.

Ja, my gesin is nie mense wat die lewe lê-lê vat nie.  En van saamstaan kan jy hulle niks vertel nie.  My mense het die dorp se nuuskierige simpatiebetoners vasberade van my weggekeer; my ma het al die skielike teedrinkers droëbek laat omdraai; my vurige ouboet het die mooi gesiggie van die plaaslike koerant se verslaggewertjie vir hom netjies geherranskik.  (Sy woorde, nie myne nie.)

Mettertyd het my trane opgedroog; g’n mens kan tog vir ewig huil nie.  Toe, soos die Bolandse winterreën na die lang somerdroogte, het die woede gekom.  Die woede het my die krag gegee om my gesig te was en te voorskyn te kom en die lewe weer by die horings te pak.

My woede was nie teen William gerig nie.  Onverklaarbaar en onredelik was my wrewel sekuur gemik op die skraal donkerkopman wat die moed gehad het om voor ‘n hele skare vreemdelinge op te staan en ‘n bedrieër te ontmasker; die whistleblower.  Dit was nou sý gesig waaroor ek bloedstrepe wou trek, sý kalmte wat ek wou vernietig.

En ek het my kans gekry.  Op ‘n goeie dag het hy by my ouerhuis aangesit gekom:  Rudolph Grobbelaar.  Van die Swartland se Grobbelaars, het hy vir my pa beduie, asof enige mens daardie bry kon mis.  Hy het gekom met blomme en bedaarde verduidelikings en in die voorkamer met my ouers sit en koffie drink soos familie.

My gesin het hom as die held gesien, ‘n dapper persoon wat nie skroom om ongerymdhede aan die kaak te stel nie.  Soos ‘n werknemer wat korrupsie in die werkplek blootstel: die fluitjieblaser.  Vir my was hy die ongevoelige buffel wat ongevraag ‘n ander se geluk kon vernietig en dan ‘n dankie daarvoor verwag.  Ek het dit – en heelwat meer – vir hom gesê en sy blomme voor sy voete neergesmyt.  Te midde van my ma se vloedgolf verskonings het ek uit die vertrek en uit sy lewe gestap.

Alleen tuis het ek die volgende dag die vrykamer betree.  Ek het lank gestaar na die bed toegepak met troupresente.  Toe het ek die hele spul agterstoep toe gedra en alles wat enigsins breekbaar was, sistematies op die sementtrappies verwoes.

Ek het nie met ou tannie Ellis van langsaan se alsiende oë en selektiewe doofheid rekening gehou nie.  Toe ek weer sien, staan ons huisdokter langs my, kompleet met kalmerende inspuiting in die hand, my arme ma handewringend agter hom.  Maar ek het nie ‘n inspuiting van enige aard nodig gehad nie; die woede was genoeg.

Ek het daar omgedraai, ‘n besem en skoppie gaan haal, die skerwe van my lewe opgevee en weggesmyt en daarvandaan voortgegaan asof William Smith met sy babablou kykers en verraderlike siel nooit ‘n ring aan my vinger gesteek het nie.  (Die ring het ek verkoop en die geld vir die plaaslike kinderhuis gegee.  Ek het gedink dis baie oorspronklik; die dorpsmense het gedink ek is my laaste varkie kwyt.)

Ek het die drade van die lewe-voor-Wiliam sorgvuldig opgetel en wonder bo wonder reggekry om oënskynlik normaal te funksioneer.  Nie eens my dierbare huismense het geweet van die bitterheid en die verskriklike eensaamheid nie.

Ja, ek weet dis die een-en-twintigste eeu en meisies wag nie meer vir ‘n prins op ‘n wit perd om die poorte na die lewe vir hulle oop te maak nie.  Nee, hulle vat die lewe aan die kraag en léwe hom.

Maar ons soek nog steeds ‘n maat; ‘n sielemaat, lyfmaat, hartsmaat.

 

“ROSEMARY? SLAAP JY?”

My hart gaan staan botstil in my borskas.  Toe vlieg ek orent dat leesboek, selfoon en waterbottel in alle rigtings spat.  Daardie stem sal ek tot in my grysheid onthou – ‘n rustige stem, met die Swartlandse bry wat my arme naam omtrent onherkenbaar opfoeter.

Rudolph Grobbelaar staan agter my bank in die son, ‘n besorgde uitdrukking op sy ernstige gesig.  Maar in sy hand hou hy ‘n spierwit sakdoek as vredesvlag uit, en in sy donker oë dans fyn lagliggies.

Ek gryp my goed oorhaastig bymekaar, draai om en struikel vervaard teen die skuinste af, my enigste gedagte om net weg te kom.  Hy val eenvoudig agter my in; hierdie keer gaan ek hom nie afgeskud kry nie.  Teen die tyd dat ons die afdraaipaadjie strand toe bereik, het ‘n klein bietjie redelikheid darem al in my harspan ontwaak.  Ek vat die pad strand toe, af met die trappies na die boog van die baai.

Ek sal die man in die gesig móét kyk.  Dis my enigste kans om hierdie ding vir eens en vir altyd agter my te sit.

Dis die goue uur net voor die son sak; ons is alleen op die strand.  Die vakansie is iets van die verlede; in Februarie is die mensdom terug agter hul lessenaars, in hul klaskamers, veekrale of konferensiesale.  Dis net verwarde siele soos ek wat op stil stranddorpies ronddwaal in ‘n poging om die verlede te begrawe.

Hy trap versigtig om nie die borende slakkies op die sand te versteur nie; ‘n man wat omgee vir die wonder van die lewe.  Net jammer sy konsiderasie het nie tot by my gestrek nie.

“Rosemary, dis tyd dat ons praat.  Jy kan nie vir ewig vir my weghol nie.”  Die ondergaande son versag die lyne van sy gesig, lig die goud uit sy verwaaide hare.  Hy’s nie so jonk soos ek aanvanklik gedink het nie; het al ‘n entjie gekom met die lewenspad langs.

“Ek weet.”  ‘n Volle jaar lank verpes hierdie man my met blomme, e-posse en oproepe, en ignoreer ek hom vasberade.  En ons almal weet hoe harder jy iets probeer ignoreer, hoe meer dink jy daaraan.

“Ek het in Londen saam met William  gewerk.”

“So het jy gesê, ja.”

“Ek het ook sy gesin ontmoet.”

“Hoe lyk sy?”

“Wie?” Dis ‘n vraag wat my al die ganse jaar jaag:  Hoe lyk sy?  Blond?  Beeldskoon? Doodgewoon?

“Sy vrou natuurlik, wie dink jy, sy oumagrootjie?”

Hy steek vererg vas.  “Dis nie nodig om onbeskof te wees nie, Rosemary.”

Ek hou aan met stap.  “Gee my een goeie rede hoekom ek met jou ordentlik moet wees!” roep ek oor my skouer in die wind.

Hy val weer langs my in; sy voete is sonbruin, die kuite gespierd met welige donker hare.  “Ek het jou van ‘n hengse gemors gered, dink jy nie dis ‘n goeie rede vir ordentlikheid nie?”  Hy sê nie hengse nie.

Blerrie harige buffel, kan hy nie net ophou karring nie?  “Nee, jy het my in ‘n hengse gemors gedompel, en as jy dink ek moet die res van my lewe dankbaar wees, maak jy ‘n fout.”  Ek sê ook nie hengse nie.

“My liewe mens, dink jy regtig die waarheid sou nie een of ander tyd uitgekom het nie?  Dalk oor tien jaar, as jy met ‘n kroos en ‘n kat en ‘n huis in die suburbs sit; besef jy nie dit sou dan honderd keer erger gewees het nie?”

Natuurlik besef ek dit.  Maar hy was so ‘n handige sondebok; dit was soveel makliker om hom te blameer as om die waarheid in sy aaklige gesig te kyk.

“Terloops, sy is pragtig, en effens neuroties, vir William teen die mure uitgedryf met haar besitlikheid.  En sy’t duur en eksklusiewe smaak, kom uit ‘n gesiene familie; die arme ou het swaargekry om by te hou.”

“En die seuns?”

“Doodgewone woelige seuntjies, met ‘n groot bewondering vir hulle pa.  Hulle was platgeslaan toe hy verdwyn het.”

“Verdwyn?”

“Op ‘n dag bloot by sy huis uitgestap werk toe en soos ‘n groot speld weggeraak. Daar was sprake van bedrog en ondersoeke, maar niks het daarvan gekom nie.  Ek het geen idee gehad waar hy hom bevind nie, het ook nie soveel daaroor gedink nie, ons was blote kollegas.  Dit was ‘n jaar of wat gelede, ekself het pas voor jul troue teruggekom Suid-Afrika toe; ek kon daardie grysheid net nie langer uitstaan nie. En Meagan se besitlikheid het my lelik begin onderkry.”

“Meagan?”

“Meagan.  William se vrou.”

Ek skree soos ‘n regte viswyf.  “Jy’t ‘n verhouding met haar gehad?  Jy is siek, man, siek in jou kop!”  Ek kan my ore nie glo nie; dit voel of die man my nog ‘n keer verraai.

“Sy’s bloot ‘n pragtige vrou wat ondersteuning nodig gehad het; van haar familie het sy nie veel behalwe verwyte gekry nie.  Ek het my amper-amper laat vasdraai in ‘n ding waar ek nie wou wees nie.”

“En die oomblik toe jy jou voet in Suid-Afrika sit, spoor jy hom op en kom verongeluk my troue?”

Agter hom het die see ‘n dieper blou aangeneem. “Ek was bloot ‘n kollega van Santie wat haar uitnodiging na ‘n funksie aanvaar het.  Ek het nie eens die bruidspaar se name geweet nie, en hier verskyn William voor die preekstoel, terwyl ek vir ‘n feit weet sy gesin laat soek wêreldwyd na hom.  Wat verwag jy moes ek doen?  Stilbly?”

“Dit sou baie makliker gewees het.”

“Dit sou, ja.  Maar ek was nog nooit ‘n ou vir die maklikste pad nie, eerder vir die regte pad.”

Ek ook.

“Dan moet ek seker maar dankie sê.”  Ek wurg die woorde uit my keelgat.

“Ek soek nie jou dankbaarheid nie.”

“Nou wat soek jy dan?”  Die sagste pienkerigheid het in die wolke kom lê, en in die skuimkoppe van die branders.

Hy hou die wit sakdoek speels tussen ons in die lug.  “Ek soek ‘n kans om jou beter te leer ken, Rosemary.”

“Ek stel nie belang in ‘n verhouding nie.  En sê tog Baby soos almal, jou erre maak my mal.”  Kastig hardekwas, maar eintlik is my fut lankal uit.

“Ek’s bereid om te settle vir vriendskap.  Voorlopig.  En ek hou van jou naam.  Mét die erre.”

Ek glimlag teen wil en dank.  “OK.  Vriendskap.”  Ek aanvaar die vredesvlag plegtig uit die hand van die man wat dapper genoeg was om ‘n vreemdeling van baie pyn te red.  Saam-saam draai ons om na die hotelletjie waar ek ‘n jaar gelede my wittebrood sou gehad het.

Die dag vergaan in ragfyn tinte van pienk en blou.  ‘n Skip skuif geluidloos op die horison verby.  Ek trap versigtig tussen die sleepspoortjies van die sandslakkies deur.

 

IN DIE SKEMER PORTAAL VOL bokkoppe en kitsch meubels staan William Smith op agter ‘n yslike ruiker in wit en rooi.

“Jou ma het gesê jy is hier.”  Sy pragtige Engelse Engels is nie meer vir my so mooi nie.

My skrik is net ‘n oomblik lank.  My ma het die hele ding gereël; ek lees haar soos ‘n boek.

“Wat soek jy, William?”  Sy ken is swak, sien ek nou, en die blou oë kyk hier en daar en oral.

Sy skitterwit glimlag raak my nie meer nie. “Ek soek vir jóú, Baby.”  Rudolph het weggesmelt in die skadu’s van die groot vertrek.  Ek is op my eie.

Aanval was nog altyd my gunsteling verdediging: “Wat van Meagan?”

“Meagan?”  Hy probeer ooglopend tyd wen.

Genadiglik is die woede eensklaps terug.  “Ja – Meagan!  Jou vrou, jy onthou seker?”  Sarkasme is die laaste stuiptrekking van bobbejanisme.  En dis wat ek was om vir William te val – ‘n bobbejaan.

Rudolph is skielik weer langs my.  “En Billy en Jonathan?”  Nog selde was my moedertaal vir my so mooi.

William is geskok.  “Jý?  Wat soek jy hier, jou ellendige idioot?”  Hy sê idiot, maar nie ellendige nie.

“Ek is saam met Rosemary hier, om Valentynsdag te vier.”  Rudolph se hand sluit vas om my arm.  “Kom, Skat, dis tyd om te gaan aantrek vir die ete.”

Veilig agter my kamerdeur leun ek net ‘n oomblik teen Rudolph se alte beskikbare borskas.  Toe boender ek hom uit:  “Toe, toe, moenie dink jy gaan sommer so hier intrek nie!”

Hy loop lag-lag uit my kamer, maar nie uit my lewe nie.  “Onthou om jou ma te bel, sy is seker gedaan van spanning.”

Ek bel my ma.  Ek sê net twee woorde:  “Dankie, Ma.”

 

Verhaal na aanleiding van ‘n ware insident waarvan op RSG vertel is.

Kortverhaal: Die sonde van versuim

[image error] Die sonde van versuim het in Huisgenoot van 23 Februarie 2006 verskyn en hou vir my plesierige herinneringe in. Die titel was Manlief se blink idee. 

‘n Rot word glo maklik so groot soos ‘n jong kat.  Ek het al gelees hoe rotte in die Middeleeue selfs ‘n baba in sy wiegie sou aanval.  Ek hoop en bid maar die hedendaagse Suid-Afrikaanse rotte is nie heeltemal so oorgewig en onmanierlik nie.  Of so honger nie.

Dis pikdonker.  Stikdonker.  Nagdonker.  Die sekelmaantjie is ‘n verlore strepie lig in die wye nag; die sterre beur verniet teen die oorweldigende donkerte.  Ek het nie ‘n idee waar om te trap nie; ek is gewoond aan teerstrate en beskaafde sypaadjies, nie ongelyke plaaswerwe vol slagysters van allerlei aard nie.

Langs my stap Lukas met vaste tred oor sy geboortegrond, geweerband gemaklik oor die skouer gehaak, hande selftevrede in die sakke.  Baas van sy plaas.  Hy praat eenstryk deur.  Oor alles onder die son, behalwe oor ons.

Ek struikel half oor ‘n graspol of bossie, of bol beesmis, of wat ookal.  Ek los sy arm weer net so vinnig soos ek onwillekeurig daarna gegryp het.  Vervlaks of ek aan hom sal loop en klou as hy nie belang stel nie.  Hy lag tog te lekker vir my lompheid:  “Ai, julle stadsmeisies wat nie eens op ongelyk grond kan stap nie!”

As hierdie man nie vanaand aan my vat nie, wíl hy nie aan my vat nie.

Ons bereik die skuur.  Hy beduie hoe die rotte skade doen aan die voer wat weggebêre word vir skaars tye.

Lyk my hierdie skrapse landstreek het ‘n skaarste aan meer dinge as veevoer.  Soos aan manne wat weet wanneer is dit tyd vir vry en wanneer tyd vir ongediertes jag.

Ek staan onrustig in die donker en staar na die dakbalke van die oop skuur, waar af en toe ‘n nog donkerder skadu in die donker skadu’s beweeg.  Mag die gode gee dat die grillerige gediertes nie op die grond ook rondhol nie.  My staan raak al onrustiger; ek kan nie sien wat by my voete aangaan nie.

Ek skrik my siel uit my lyf toe die skoot langs my afgaan; maak geen verskil dat dit ‘n ou ligte geweertjie is nie.  My beangsde gilletjie los op in die wye donkerte van die Karoo.  “Dêm, mis!”  Hy stoot dadelik weer ‘n patroontjie in die loop, pure pionier op die wye vlaktes van Afrika; ek sweer hy hoor die leeu se stert kwispel in die lang gras.

Is ek werklik bereid om met ‘n spul rotte mee te ding om ‘n man se aandag?

Nee, ek is nie.  Hierdie man het so pas veel meer gemis as ‘n bloeming rot; hy het die geleentheid verbeur om ‘n lieflike warm, intelligente vrou te leer ken op ‘n vlak ver verhewe bo beesmis en rottejag.

He’s just not that much into you.  Seg Oprah.  Die man voel vere vir my.  Seg ek.

En hy’t nie die ruggraat om dit vir my te sê nie.

Ek trek in my gedagtes my voetjies hoog op sodat nóg ‘n hubare man ongesteurd onder die rak kan verbystap.  En die verlies is syne.

Ek is die een wat ‘n spring sal moet spring, en vinnig ook, voor my moed my begewe.  Niemand gaan dit vír my doen nie.  En daar’s net één rigting om te spring:  WEG.

Ek draai net daar om en begin aanstap oor die werf terug huis toe.  My oë het stilweg aangepas by die donker nag; ek kan nou die bekende vorms op die werf uitmaak:  tuinheining, hoenderhokke, werfhond voor die agterdeur, buitegeboue.

Lukas roep verbaas agter my aan:  “Waar gaan jy nou, Cornelia?  Jy’s te ongeduldig, ons moet ‘n bietjie wag dat hulle gerus raak en afkom grond toe.”

Ek wag nie ‘n oomblik langer nie.  Ek laat die sifdeur met genot agter my toeklap.  Geen gevaar dat sy ma sal hoor nie; die ou ore hoor nog net wat hul wíl hoor.  ‘n Dierbare tannie, maar bejaard en moeg gesorg vir ‘n seun wat maar net nie tot trou kan kom nie.  Nou weet ek hoekom:  Hy’s doodeenvoudig ‘n vrotsige vryer.  Dalk weet die tannie dit hoeka lankal.

Die oproep neem net ‘n paar oomblikke.  Natuurlik kan ek vannag by hulle kom slaap.  Ja, die buurvrou is van my eerste kuier af al ‘n vertroueling.

Almal hier is mal oor my.  Die tannie, die werkers, die bure, die hond.  Maar ek wil nie met ‘n dierbare skoonma, knap huishulp, gawe bure of ‘n lieflike waghond trou nie.  Ek wil trou met iemand wat my liefhet vir wat ek is.  En Lukas is nie daardie man nie.

Ek het op Lukas se plaas beland as deel van my universiteit se navorsingspan oor die unieke rog van die Roggeveld.  Gou-gou was ons vriende, maar daarby het dit gebly.  ‘n Boer kan nie aldag rondkuier nie, of heeldag op die foon lê nie, het ek vir hom verskonings gesoek.  My kuiers op die plaas het ek gate uit geniet.  Maar genoeg is nou eenmaal genoeg.

Doodbedaard pak ek my goedjies.  Ek stel ‘n briefie vir die groot jagter op my kopkussing.  Jy’t dalk ‘n paar rotte getref, maar vir my het jy gemis.  Cornelia.  As hy ooit tot daar sal kom soek!  Hierdie man is doodbang vir ‘n slaapkamer; hy’s ‘n ou wat liewer praat as vry.  ‘n Rare verskynsel.  Nie dat ek met vry oor die kop geslaan is nie, maar van ditjies en datjies alleen kan g’n verhouding darem aanmekaargesit wees nie.

Ek stap doodluiters die entjie in die plaaspad af tot by die hoofpad, sonder om selfs eenmaal om te kyk.  Ek kan nou duidelik sien waar om my voete neer te sit, letterlik en figuurlik.  Om my haal die bossieveld rustig asem; die roering van klein lewens in die donker maak my nie bang nie.  Vir plaasmoorde en ander nare goed sluit ek my kop vir die oomblik bottoe.

Ver agter klap nog ‘n skoot – arme rot.  Arme Lukas.  En gelukkige ekke, wat betyds die lig gesien het.

Die grootpad streep verlate oor die donker vlakte.  Ek trap onrustig rond; die eerste vlaag adrenalien sak saam met my moed tot in my skoene.  Is ek van my sinne beroof om eenvoudig in die nag die pad te vat?  Nee, nee, ek het juis tot my sinne gekom, probeer ek myself moed inpraat.

Mercia het ‘n klein baba, sukkel seker eers om hom rustig te kry.  My handpalms raak klam, my hart sit op loop; hoekom is die krieke skielik so stil? Kom, Mercia, kóm.

My selfoon lui.  Ek wip soos een met ‘n skuldige gewete, wat natuurlik waar is.  Dis Lukas; my grasietydjie is verby.  Ek druk die rooi telefoontjie met mening, voor ek my bedink.  Hy bel nie weer nie, seker lekker hardegat.  Dat irritasie nou die sterkste emosie moet wees wat ek by so ‘n eersteklas man kan uitlok.  Tragies, maar waar.

Uitkoms is egter op pad:  die naderende dreuning van ‘n voertuig vul my benoude hart met vreugde.  Tot ek besef daar is twéé dreunings: een met die grootpad langs, en een van die plaashuis wat ek agtergelaat het.  Ry, Mercia, ry!  Ek sien nie nou kans om Lukas in die gesig te kyk nie; ek staan reg met my tas.

Ampertjies ry Mercia verby.  Ek is met tas en losgoed in die bakkie voor hy behoorlik stilstaan.  Sy trek weg voor sy praat; ‘n goeie begrip wat nie eens ‘n halwe woord nodig het nie.

Van kleinsdag af is ek geseën met ‘n superskerp reuksintuig.  Ek tel dit dus onmiddellik op:  skoon, aangenaam, maar onteenseglik die aroma van ‘n Adam.

Ek kan sweer die bloed gaan staan botstil in my lyf.  Dis nie Mercia nie; die bakkie het uit verkeerde rigting aangekom.  Dit kom nou van my kinderagtigheid.

Die tweede vlaag adrenalien bruis deur my are:  “Waar de hel gaan jy met my?”  Vannag is dit klaar met my.  En wie se skuld?  Net my eie.

Sy lag is diep en aangenaam.  Klink darem beskaaf, minstens nie dronk nie.  “Net waarheen jy wil.”  Die stem lui ‘n klokkie in my verwarde brein.  ‘n Mooi stem.  Ken ek die man?

“Na die Van Tonders toe, asseblief.  Mercia is op pad om my te kom haal.”  Agter ons kom Lukas se ligte aan.  Hy móés my sien inspring het.

“Wat het Lukas jou gemaak?  Is jy beseer?  Ek ken hom nie as ‘n gewelddadige man nie?”  Die suggestie van ‘n glimlag in die stem, saam met opregte besorgdheid.  Hier ken almal vir almal; ek sweer die hele distrik weet van my.

Meteens gee my hart ‘n wilde sprong … dis die predikant.  Dewald.  Dewald Theron.  Ek was al saam met Lukas-hulle by ‘n diens; ek het die hele tyd sit en sonde doen oor hulle leraar se kom-lê-by-my kykers, die kuiltjie in sy ken, sy ekspressiewe hande.   Lukas kon my nog nooit tot enige sondige gedagtes beweeg nie.

“Vra liewer wat hy nié gedoen het nie.”

“Hoe bedoel jy?”  Dwaal ek, of klink hy verlig?  My maag maak ‘n eienaardige draai; is dít miskien hoe die immer ontwykende magic voel?

“Ek het maar net besef ek mors my tyd met hom, daar sal nooit iets van kom nie.”  Goed om dit duidelik vir myself te sê.  En vir enigiemand anders wat dalk ook wíl hoor.

In stilte draai ons by Mercia-hulle se plaaspad in.  Lukas draai agter ons in.  Van voor af kom twee kopligte teen ‘n hengse spoed aan.

Toe hy eindelik praat, is die glimlag onmiskenbaar in sy stem:  “Die sonde van versuim is in my boekies ‘n ernstige een.”

Hy flikker die ligte om Mercia se aandag te trek.  Sy hou stil.  Ons hou stil.  Lukas hou stil.  Almal klim uit.

Ek sit. Verlam.

“Naand, dominee.”  Lukas, verwarring in sy stem.

“Waar is Cornelia?  Die baba wou nie tot ruste kom nie!”  Liewe Mercia, wat my frustrasie met hierdie vryery wat nooit ‘n vryery was nie, lankal ken en deel.

“Ou vriend, lyk my jy het jou kanse verspeel.”  Dewald, ewe simpatiek.

“Lukas, Cornelia kuier by ons tot haar bus vertrek terug Bloem toe.  Ons sal sorg dat sy in die Kaap kom.”  Dierbare Mercia, als kant en klaar bedink.

Arme Lukas is heeltemal oorbluf:  “Vroumense!  Ek sal julle nooit verstaan nie.”  Ons verstaan onsself nie eens nie.

Ek klim met bewende bene uit die bakkie, swaai my tas op Mercia se identiese ryding.  “Dankie vir die kuier, Lukas.”  Ek steek my hand uit, skud syne ferm, draai om.  “Ek hoop jy kry die rotte uitgeroei.”

En aan Dewald:  “Dankie, dominee.  En ek stem saam, die sonde van versuim is ‘n baie nare ding.”  Ek klap die bakkiedeur ferm toe.

Laat dit nooit van my gesê word dat ek te papbroekig is om dinge te doen as hulle gedoen móét word nie.

In Mercia se gastekamer skakel ek my selfoon af en trek die beddegoed tot oor my ore.  Toe sy later met tee en simpatie inkom, maak ek of ek slaap.  Ek weet sy verstaan; sy sit die tee neer en gaan stil uit.

Dis ‘n ware vriendin wat weet wanneer om stil te bly.

 

DIT VOEL MY EK HET skaars ingesluimer, toe vat my gasvrou my angstig aan die skouer.  “Jong, Lukas is hier en hy’s soos ‘n kwaai bul, hy reken jy moet kom verduidelik.”

Ek staan uit die bed uit op en loop netso in my pajamas sitkamer toe.  Miskien oortuig my oggendgesig hom dat ek ernstig is.  Ek is jou tipiese saans-gousblom-soggens-molshoop meisie.

Lukas stap gedrewe op en neer in die lieflike ou voorkamer met sy hoë plafon en dik mure.  Darem jammer dat so ‘n mooie man vir die vrouegeslag verlore moet gaan, en dit deur sy eie vrotsigheid.  Die distrik moet maar verder vrou soek vir hom, my rolletjie is uitgespeel.

“Môre, Lukas.”  Ek sak op die lekker ou bank neer, vou my bene onder my in.  Ek is klaar met voetjies langs mekaar sit soos ‘n dame om ‘n mansmens te beïndruk.

“Môre, Cornelia.”  Soos ‘n streng vader wat op ‘n verskoning wag.  Hy gaan lánk wag.

Ek hou my stem met opset lig, geselserig:  “Het jy darem toe ‘n paar rotte geskiet gekry?”  Sy oë dwaal na die los knopies by my hals, skiet skuldig weg, dwaal weer terug.  Te laat, boeta, te laat!

Hy vererg hom gruwelik, ‘n eerste in my geselskap:  “Vergeet nou van die blerrie rotte!  Vir wat loop jy weg soos ‘n sleg hond?  Dis mos nie soos ordentlike mense maak nie!  My ma is baie ontsteld, vra wat het ek jou gemaak.”  Pleks hy lankal ‘n bietjie passie getoon het.

“Jy kan jou ma gerus stel, jy’t my niks gemaak nie.  Dis juis wat jy nié gedoen het nie wat die probleem is.  Die sonde van versuim.”  Ek sal die tannie bel en verduidelik.  Ek het ‘n sterk gevoel sy gaan verstaan.

“Versuim?  Versuim om te wat?”

Ek haal diep asem.  “Versuim om eerlik te wees oor ons verhouding.”

Hy kyk my diep gebelg aan met die twee baftabloue oë van hom:  “Ek het nog nooit vir jou gelieg nie!”

“Juis.  Maar ook nie die waarheid vertel nie – die sonde van versuim.”  Dewald het dit waarlik in ‘n oomblik perfek opgesom.  Hoekom het ek dan tog so lank geneem om by die waarheid uit te kom?

“Nou as jy dan so slim is, wat is dan die danige waarheid wat ek versuim het om jou te vertel?”

“Dat jy vere voel vir my.”

‘n Rooi gloed stoot in sy bruingebrande nek op.  Uitgevang!  “Wat praat jy tog, Cornelia?”

“Jy geniet my geselskap – ek weet ek kan met ‘n klip ook gesels as ek wil.  Jy hou daarvan om die plaas vir my te wys en al die dinge te verduidelik waaroor ek onnosel en onkundig is – dit laat voel jou sterk en slim.  Jy geniet dit om die bure aan die raai te hou – almal is al gedaan vrou gesoek vir jou.  Maar vir mý voel jy niks, absoluut niks.”

“Ek is regtig jammer, Cornelia.”  Spyt kom maar altoos te laat, soos my dierbare ouma graag gesê het.

“Jy hoef my nie jammer te kry nie, Lukas, ek is hoegenaamd nie gebroke nie.  Net verlig dat ek eindelik die lig gesien het.  Waaroor jy wel jammer kan wees, is dat jy my tyd gemors het.  En dat jy te lamsakkig was om oop kaarte met my te speel.”

Ek staan op.  Sy oë bly op my lyf.  Dat so ‘n kuise pak satynpajamas nou die skille van die man se oë moet laat val!  Te laat, boeta, te laat!

Ek kyk hom onbewoë agterna toe hy in sy bakkie klim en ry.  Nog ‘n potensiële verhouding wat tot niks gekom het.  My voetjies is hoog en droog bokant die rak opgetrek.  My biologiese horlosie tiek soos ‘n tydbom in my ore, maar ek is weer vry, my eie mens.

Die gevoel van mislukking kom lê egter soos lood op my maag.  Hoekom het ek weer eens energie verspil op ‘n verhouding wat nêrens heen gaan nie?

Hy is ‘n gawe, goeie, aantreklike man, soos al die gawe, goeie, aantreklike mans voor hom.  Maar hy is nie dié man nie.

Waarom wil die wonderwerk, die ontmoeting tussen twee siele, die magic, nie met my gebeur nie?  Wat doen ek verkeerd?

Moenie alewig die fout by jouself soek nie, Cornelia.  Dis niemand se fout nie, jy het nog net nie jou deel raakgeloop nie.

Maar Cornelia gaan klim met ‘n seer hart terug in die bed.  Cornelia vertel graag vir haarself en andere sy is in die eerste plek ‘n méns, en in die tweede plek ‘n vrou.  Maar op hierdie sonnige somerdag is sy net ‘n vrou wat ook graag ‘n maat wil hê.

 

DIS WEER MERCIA SE HAND op my skouer wat my verskrik laat regop sit.  “Cornelia, hier is weer ‘n besoeker vir jou.  En hierdie keer gaan jy nié in jou pajamas sitkamer toe nie.”

Ek’s knorrig, nog halfpad in ‘n nare droom vol rotte en verspeelde kanse.  “Vir wat nie?  Hy’t my klaar vanoggend so gesien.”  En ewe vermakerig:  “Hy kon nie sy oë van my af hou nie.”

Sy mik om iets te sê, trek dan net haar skouers op.  “OK, nes jy wil.”  En met dié verdwyn sy in die dieptes van die ou plaashuis.

Ek slenter sitkamer toe, ongekam en ongewas en lekker dikbek.  So ‘n tweede slapie teen opstaantyd is mos net reg om ‘n mens ‘n hoofpyn en ‘n humeur te gee.

Die man met die yslike bos blomme wat omswaai van die venster is nie Lukas nie.  Verre daarvandaan.

Hy hou die massa kleur na my toe uit:  “Ek is baie versigtig vir die sonde van versuim.  Daarom wil ek dit duidelik maak dat ek nie hier is op ‘n bloot vriendskaplike sending nie.”

Uiteindelik:  ‘n man wat sy intensies duidelik kan uitspel!

Half verleë borduur hy voort aan die stof waarvan drome gemaak word:  “Jou beeld spook by my van jy daardie dag saam met Lukas-hulle in die kerk gesit het.  Maar ek kon nie in ‘n gemeentelid se slaai krap nie.”

Ek steek my gesig in die geurigheid.  Waar sou hy op hierdie kleine plekkie aan so ‘n ruiker gekom het?

“Ek het vroegmôre ‘n paar tantes opgeklop vir die blomme.   Blommense is mos vrygewige mense; hulle stem saam die situasie verg daadwerklike optrede.”

“Watter situasie?”

“Die situasie dat jy nie weer op die plaas sal kom kuier nie.”

“Jy’s reg, ek sal nie weer daar kuier nie.”

“Dink jy daar is dalk ‘n moontlikheid dat ék in Bloemfontein kan gaan kuier?”

Ek is skielik skaam, hou die blomme voor my skamel geklede lyf.  Maar hy kyk my vierkant in die oë.  Vir eers.

“Daar was nooit regtig ‘n slaai nie.  En daar is ‘n redelike moontlikheid.”  G’n nodigheid vir speletjies speel nie; hierdie man loop die reguit pad.

 

TEEN DIE TYD DAT HY my in die Kaap by die busterminus aflaai, het die redelike moontlikheid veel meer geword.  Dit het ‘n vaste, vreugdevolle sekerheid geword.

Tussen die malende mense vou hy my teer toe in sy arms.  Aan versuim maak hierdie man hom beslis nie skuldig nie.  Ek ook nie – ek soen hom onbevange  terug.

Kortverhaal: Vuur vir die fynbos

[image error]

Vuur vir die fynbos het in Huisgenoot van 30 Maart 2006 verskyn en het ontstaan uit ‘n werklike avontuurjie met ‘n vriendin en ‘n skilpadjie tydens ‘n brand naby Stanford. Die veldblommetuin wat ek in my gedagtes gesien het, is die Harold Porter by Bettiesbaai (wat een van die plekke is waarna ek nou met ‘n seer hart smag).

“Is jy mal, vroumens? Gee die ding hier en maak dat julle uitkom!” Die man se stem kom rou onder die baadjie om sy kop uit, die donker figuur toring oor my waar ek half gebukkend in die middel van die pad gevries staan van pure skrik. Digte rook hang soos ‘n grys tronkkombers om ons; heuphoogte vlamme knetter ongemaklik naby. ‘n Groot roetbesmeerde hand gryp die spartelende skilpadjie summier uit myne.

Ek’s g’n heldin nie – ek wìl hier uit, en vinnig ook. Daar’s nie nou tyd vir lip kap of hardekwas wees nie, al laat sulke onbeskoftheid normaalweg my nekhare blitsvinnig. rys. Ek val soos ‘n sak patats terug in die kar by Heidi. Haar kosbare plat sportmotortjie skreeu soos sy in trurat verder jaag om uit die doodse grys stilte te kom; nooit geweet sy kan só bestuur nie. Ek sweer sy sal nie môre weer teen so ‘n spoed so reguit agteruit kan jaag nie!

Die bakkie bly by ons; hy jaag nie verby en los ons nie. Kliphardegat, maar konsidererend, dié man.

Ons is binne oomblikke weer uit die gevaar; die digte muur van rook verander in swaaiende los flardes wat groteske figure om ons vorm, daar’s nie meer vlamme langs ons te siene nie. Nou is ons half histeries aan die lag, die wonderbaarlike kalmte in die krisisoomblik het ons vinnig en finaal verlaat. Minute gelede het suiwer adrenalien ons verander in twee outomate wat die vlug-opsie van die veg-of-vlug-keuse blitsvinnig gekies en perfek uitgevoer het, maar nou is ons weer net twee doodgewone vroumense wat verskriklik groot geskrik het

Haar ma het nie bang kinders grootgemaak nie, sê Heidi altyd; sy wou nog deurskiet, vas oortuig dis net ‘n paar verdwaalde vlammetjies en een rietskraal ou rookwolkie. Maar mý ma het ‘n vrekbang meisiekind grootgemaak; vir my was daar net een pad, en dit was terug. Ek los van kleinsaf dappergeit vir ander mense; ek is definitief van die eerder-bang-Jan-as-dooie-Jan soort.

Mý enkele heroïesie oomblik was die uitspring en gryp van die skilpadjie wat paniekerig oor die pad aan die wikkel was, reguit op pad na die vlamme aan die oorkant. En daar kom die bakkie uit die rook gejaag en die onbeskofte vent skel my nie net uit nie, maar gryp nog my skilpad ook!

Triomfantlik bars ons uit in die helder sonskyn. Hier waar dit nie so nodig is nie, het die pad ewe skielik weer ‘n skouer ook; ons draai gemaklik om. ‘n Mens wil darem nou ook nie die dorpie agteruit ingejaag kom nie.

Ons hou sommer eers ‘n oomblik stil en klim uit om ‘n bietjie asem te skep na al die opwinding. Nie dat die beskikbare asem baie vars is nie – pure rook en roet. Op ‘n veilige afstand staan en kyk ons gefassineerd hoe die vlamme oor die pad spring waar ons oomblikke gelede was.

Die bakkie knars agter ons tot stilstand. Onse skilpaddief knoop sy lang lyf agter die stuurwiel uit, kom op ‘n drafstap na ons toe aan, steek ‘n hand uit en stel homself voor: “Ek is Brand van Vuuren, is julle twee OK?” Sy hare is vlamrooi en krullerig en vol roet, sy blou oë bloedbelope, sy wimpers en wenkbroue stomp geskroei.

En wat doen ons twee gesofistikeerde dames uit die stad? Ons gryp hulpeloos na mekaar en skreeu soos ons lag: “Bránd van Vuuren!! Brand van Vúúren??”

Hy wil-wil hom eers vererg, toe trek die glimlag soos ‘n veldbrand oor sy roetbesmeerde gesig. “Dis regtig my naam, hoor, maar ek doen hom darem nie gewoonlik so deeglik gestand nie.”

Ons giggel nog steeds onbedaarlik, pure skok. “Ag nee, is jy nie ‘n brandweerman nie?proes Heidi en “Wat ‘n vermorsing!” snork ek onvroulik en skater dit uit.

Net toe ek myself min of meer onder beheer het, kraai Heidi alweer van die lag: “En ek sweer jou bynaam is Vlam!”

Hopelik verstaan die man dis maar skrik wat so maak; ons is eintlik twee goedopgevoede dames met ons tonge (meestal) deeglik onder beheer.

“Natuurlik is my bynaam Vlam,” glimlag hy geduldig, gelukkig blykbaar glad nie geïntimideer nie.

“En as jy nie ‘n brandweerman is nie, wat ís jy dan?” Nuuskierige agie kry pyn op sy magie. Maar my vriendin vra wat sy wil weet, en wat sy nie uitvind nie, maak sy gewoonlik sommer op.

“Natuurbewaarder, die seun van ‘n reptielkenner, van doekedae af opgelei om te vóél vir reptiele se lot in brande soos hierdie. Dus gedoem daartoe om ook maar soos my pa rond te jaag en te probeer red wat daar te redde is.”

Ons staar die man in stomme verbasing aan. Heidi herstel eerste: “Wil jy vir my sê jy’t deur daardie stuk vuur gejaag om ‘n skilpad te kom red?”

Hy wys verleë na sy bakkie: “Ek sal dit darem nou nie heeltemal só stel nie. Ek was bloot van die ander kant af oppad, en soos julle agtergekom het, is dit doodmaklik om skielik te beland netmooi dáár waar dit weer opvlam minute na die noodwerkers ‘n entjie verder jou verseker het alles is veilig. Maar ek was bly vir die kans, het ‘n goeie klompie gekry terwyl hulle oor die pad probeer vlug het.”

Ek kry ‘n koue gevoel op my maag. “’n Goeie klompie? ‘n Goeie klompie wat?” Met ‘n ysige voorgevoel staan ek nader aan die bakkie, kyk skrikkerig onder die kappie in. ‘n Swetterjoel skilpadjies van verskillende groottes, en een yslike ou knewel, probeer tevergeefs teen die gladde wande uitklim. Maar dis nie op hulle wat my oë vassteek nie; dis op die sakke. Die wriemelende sakke.

Slange. Trawante van die duiwel. En die enigste goed waarvoor ek banger is as vir Satan self.

Ek draai summier om motor toe. “Kom, Heidi, ons sal seker moet oorslaap op die dorp, kom ons gaan vind uit.”

“Daar’s ‘n maklike ompad, ek sal julle wys.  Of julle kan ‘n bietjie wag, die gevaar sal nou-nou verby wees. Kom, ons gaan drink solank iets in die dorp.”

“Nee dankie, ons sal sommer by die polisie gaan hoor. Kom, vriendin.” Ek bondel my pel sonder seremonie in haar eie karretjie en daar trek ons. Sy weet – waar dit by slange kom, is daar nie ‘n greintjie redelikheid in my te vinde nie. Net rou angs.

“Ai, en hy het sulke mooi hande. En die pragtige ryk stem.” Sy skud haar kop meewarig.

“Nou vat hom dan vir jou as hy vir jou so danig mooi is.” Ek is skielik sommer de jooste in.

Haar verloofring vang die son toe sy indraai by die dorpie. “Klaar geholpe, dankie! Dis jý wat op die rak sit en jou voetjies optrek elke keer as ‘n loslappie onder verby stap.”

“Ek heul nie met die addergeslag nie.”

“Nee, maar jy koester darem jou eie persoonlike adder liefdevol aan jou boesem,” brom sy boos. Dis ‘n ou-ou kwessie tussen ons; Heidi verstaan nie van Niël nie.

”Lós dit net, Heidi.”

“Ek lós dit, Heather.”  Maar die prettige dag is klaar bederf.

Môre gaan sy ook nie verstaan nie; sy gaan sê ek misbruik haar. En sy gaan waarskynlik reg wees.

Ek sou darem graag net één keer my vingers deur die kwaai man se rooi krulle wou trek.

 

HEIDI SE OUERS WAG ONS angstig in op die kunstig gepakte klippiespaadjie na die swaar voordeur van hul splinternuwe aftreeplek. Binne gloei ruwe klipteëls in goue strepe sonlig waar twee hondjies salig slaap, oor diep banke en ‘n gesellige ronde tafel. Deur groot ruite in donker houtrame kyk jy verder aan, oor die strook fynbos voor die huis, tot onder waar die branders baldadig oor grys rotse opslaan, skitterwit teen die wye blou van die see en die lug.

Ek neem hulle nie kwalik nie: die mense van die omgewing is die afgelope week geteister deur ‘n vagevuur van angs en afwagting en vrees. Etlike eiendomme is verwoes, miljoene rande se skade aangerig aan infrastruktuur, onmeetbare skade aan die natuur in al sy fasette. Genadiglik geen lewensverlies nie. Vandag se opvlamvuur was die laaste stuiptrekking; daar ís nie meer veel oor wat kan brand nie.

Uit die smaakvolle privaatste vertrekkie van die bekoorlike huis sms ek vir Niël. Alles verloop volgens plan; hy is alreeds by sy ouerhuis in die volgende stranddorpie skaars ‘n klipgooi hiervandaan.

Heidi se ouers ontvang my van altyd af soos ‘n eie kind, hierdie naweek is geen uitsondering nie. Praat van kleinsdag af van ons twee as hulle ou twee blommetjies; Heidi en Heather, Heather en Heidi. Tóé was ons onuitstaanbaar bekkig en heeltemal onafskeidbaar; nou’s ons éérs bekkig, dikwels oorhoops, maar steeds deel van mekaar se diepste binnewerke.

Ek stuur my gewete met ‘n streng stem kamer toe.

 

VROEG-VROEG SATERDAGOGGEND MAAK EK verskoning dat ek graag die omgewing ‘n rukkie op my eie wil verken. Natuurlik wil Heidi en haar ouers ‘n bietjie in vrede opvang met mekaar; hulle laat gaan my sonder beswaar.

Niël se sms’e lei my koersvas tot op sy reisdeken in ‘n versteekte hoekie van die pragtige natuurtuin, genadiglik ongeskonde deur die afgelope week se verwoesting. Hy omhels my teer, sy oë brand in myne. Die geliefde adder aan my boesem, dink ek wrang voor ek my gesig oplig na syne.

Heidi verstaan nie van Niël nie. Niemand sal van Niël verstaan nie. Indien iemand sou weet.

 

EK MOES INGESLUIMER HET, knus in my geliefde se arms, met skadu en lig wat speel oor sy gesig en die geur van fynbos en veraf rook op die wind. Iets laat my my ooglede loom lig. Intuïsie? Voorgevoel?

Ek kyk vas in ‘n gepantserde oumensgevreetjie met prominente neusgate en wimperlose kraalogies. Ek gil ‘n groot gil en ek spring ‘n groot spring.

Brand van Vuuren staan en kyk vir my met gevoude arms en uitdrukkinglose gesig. Die ou knewel van gister begin doelgerig aanstap in die rigting van die fynbos wat die grasperk omsoom.

“Ek kom laat hulle altyd hier vry; dis veilig hier. Maar nie heeltemal so privaat soos mense soms dink nie.”

Hy draai op sy hak om; sy stewels knars oor die gruispaadjie. Uitgevang, teleurgesteld … uitgevang, teleurgesteld … sê sy voetstappe vir my.

 

NOG ‘N PRETTIGE DAG IS bederf. Miskien is ek maar net nie vir pret in die wieg

gelê nie.

Dit word in elk geval ‘n onverkwiklike rusie. Waar kom ek aan die man? Hoe’t hy geweet ek is hier? Ensovoorts, ensovoorts.

Het Niël werklik die reg om my bewegings so te bevraagteken? Ek weet wat Heidi se antwoord hierop sou wees.

Ons moet terug; ongemerk het die oggend verby gespoed. En dit vir niks; net ‘n gevry in die bosse, en diepe verleentheid.

Die opmaak is koorsagtig en onbevredigend. Maar toe ons by die hek uitkom na sy motor toe, is sy arm weer om my, my kop in die holte van sy skouer. Ons is gewoond aan die anonimiteit van die stad; ons waaksaamheid het verslap.

Teen sy motor – húlle motor – leun Niël se pragtige donkerkopvrou. Sy glimlag vir my met arseen op haar vol lippe en lig die baba hoër op haar heup.

“Kom, Niël,” sê sy.

En Niël gaan. Sonder om selfs een maal om te kyk.

 

EK HET GEEN KEUSE AS om maar te begin aanstryk na die huis vol gasvryheid tussen die Kaapse fynbos nie. Ek probeer die wind blameer vir die trane in my oë, maar ek bluf myself nie.

Ook nie vir Brand van Vuuren toe hy met sy ellendige slangtaxi langs my stilhou nie.

“Laat weet gou vir Heidi, dan ry jy saam met my veld toe. Ek het nog ‘n paar pofadders wat ek moet gaan los.” Nie ‘n woord oor die ongemaklike posisie waarin hy en sy skilpad my flussies betrap het nie.

Ek klim gedwee in, sms vir Heidi. Nie dat Heidi sal kla nie! Ek kyk nie oor my skouer na die wriemelende sakke agterin die bakkie nie; daar’s mos darem dubbele glas tussen my en die Satanskinders.

Toe die sak teen my enkel roer, vloek ek verskriklik en beland in ‘n warboel van arms en bene skuins teen die stuurwiel en ín Brand se seningtaai linkerarm, terwyl die ander die bakkie wonder bo wonder op die pad hou.

Ek is doodverleë, maar hy kry my nie weer terug in die bakkie voor ek doodseker is al wat ‘n adder is, is veilig agterop nie.

Mooiste is, hy lag nie vir my nie.

Soos te wagte, verseker Heidi se blitsige sms my dis alles in die haak, natúúrlik dink haar ouers nie ek is ongeskik nie. En daar’s sulke lieflike plekkies vir middagete in die omgewing.

Altyd die ewige optimis, my ou pel.

Ons ry verby kilometers op kilometers van troostelose afgebrande veld met swart stokgeraamtes en naakte wit sand tot by ‘n ongeskonde stukkie inheemse oase aan die voet van die berg. Brand skud drie yslike pofadders liefdevol uit hul sakke, terwyl die ryk stem wat vir Heidi – en vir my – so bygebly het, vertel van die noodsaaklike rol van slange in die ekologie, die nut van brande vir die fynbos en die verwoestende invloed van uitheemse indringers wat teen ‘n veel groter spoed en intensiteit brand as die natuurlike veld, en hul saailinge wat binne weke na ‘n brand soos hare op ‘n hond opslaan en gou-gou ‘n ondeurdrigende oerwoud van nuwe jong indringerboompies vorm.

“Dis nóú die tyd om iets te doen, vóór die uitheemse plantegroei kan herstel – en hulle herstel soos blits. As die mense in beheer net minder wil vergadering hou en meer wil dóén!” Vanmôre is sy gesig roetvry en vars; sy blou oë gloei van passie terwyl hy praat, sy hande gesels opgewonde saam.

Op die ou end gaan eet ons op die stoep van ‘n stokou dorpshuisie met ‘n stapel vars brode by die voordeur, stringe tuisgemaakte pasta in die kombuis en ‘n vyeboom langs die agterstoep. In die groentetuin pak ‘n skraal man glansende donkerpers eiervrugte met rustige bewegings in ‘n mandjie. Ons geniet tuisgemaakte platbrood en yskoue witwyn, en doodskoot (héérlik!) vir nagereg, en ons gesels raak nie op nie.

Ek vergeet selfs vir ‘n wyle van Niël se bruinoogbaba waarvan ek nie geweet het nie. En sy beeldskone vrou wat hom nie verstaan nie. Maar van wie ek wel geweet het.

In Brand se pretensielose houthuisie langs die see, wat lyk of hy sommer so uit die bosse kon gegroei het, kom die dag tot ‘n genoeglike einde. En nee, nie in sy bed nie. Wel op sy balkon, met my voete op die reling, ‘n yslike beker onmenslike sterk koffie in die hand, en rustige kitaarklanke in my ore.

Niël se bekommerde en Heidi se ekstatiese sms’e laat ek rustig in my Inbox lê. Laat hulle maar stowe; vir hierdie enkele aand wil ek net wees. G’n verantwoordelikheid, g’n besluite – net wéés.

Daar’s nêrens ‘n adder te siene in my klein paradys nie. Vir die oomblik.

 

SONDAG IS HEIDI SE OUERS EKSTRA goed vir my; ek wonder wat hul dierbare meisiekind hulle als vertel het. Ons lê die oggend lui om op die houtdek terwyl die see sy ewige dreun ver onder ons dreun. Die oom-hulle maak verskoning dat hulle gaste vir middagete genooi het nog voor ons laat weet het ons kom; nuwe vriende wat hul in die maand of twee hier gemaak het. Die gaste bring hul seun en sy gesinnetjie wat onverwags kom kuier het, sommer saam; hoe meer siele, hoe meer vreugde tog? Ons wuif dit lui weg; dit sal nie die eerste geselskap wees waaruit ons stilweg sluip om te gaan stap of lees of slaap as dit ons verveel nie.

Die seun is ‘n aantreklike man met donderblonde hare, broeiende bruin oë en ‘n bekoorlike glimlag; die einste adder aan my boesem. Sy vrou aanvaar onmiddellik die hele ding is so gereël. Vandag vloei die arseen vryelik oor haar lippe en ek neem haar ook nie kwalik nie. Ek het self ‘n woordeskat as ek die dag konsentreer. En vandag konsentreer ek baie hard.

Praat van onverkwiklik!

Na ‘n rukkie kom ons agter ons is nie regtig só verskriklik kwaad vir mekaar nie; ons is albei eintlik net verskriklik kwaad vir Niël. Die verslae ouerpare val in angs terug houtdek toe en gryp terstond na die Sondagwyn. Heidi moet nog net hard skree en op en af spring, verder toon sy reeds al die tekens van ‘n kleuter wat onverwags ‘n yslike present gekry het.

“Jy’t by ‘n ander vrou geslaap terwyl ek ons kind verwag het!” gil Niël se vrou. Marianna is haar naam.

“Jy’t met jou vrou ‘n baba gehad terwyl jy my vertel het dis mý kinders wat jy eendag wil hê!” gil ek. En ons albei se arms gaan outomaties uit na die onskuldige kind wat ons met sy groot Niël-oë sit en aankyk.

Ons is albei onnosel vrouens wat jare verspil het op ‘n bedorwe brokkie met ‘n mooi gesig, hope sex appeal en enkele verdwaalde breinselle. Saam besluit ons dat Mammie en Pappie maar gerus vir Boetie kan terugvat. Dalk kan hulle nog iets beredder. Mammie en Pappie is verpletter. En besig om stadig maar seker kwaad te word, báie kwaad. Dit kan ek sien aan die oom se hoë gelaatskleur en die tannie se lippies wat skilpaddun trek.

Op die ou end ry Heidi met Marianna om haar en die baba se goed te gaan haal; hulle sal sommer saam met ons ry terug stad nie, en daarvandaan reguit na haar ma-hulle toe. Niël is gelukkig as hy ooit weer ‘n oog op sy mooi vrou kan sit. Op mý gaan hy nooit weer sy oë (of sy hande) lê nie.

Dat dit nou ‘n paar sakke vol pofadders moes neem om die skille van my oë te laat val!

Hulle laai my af by Brand se hoë houthuisie in die bosse. Hy’t gewag vir my; hy spring die trappe twee-twee af, sy oë blink en bly.

”My heidemeisie,” sug hy in my hare.

Vuur is absoluut noodsaaklik vir fynbos; dit bring groei en nuwe lewe. En wat is ‘n ou slangetjie af en toe nou tussen geliefdes?

Kortverhaal: Koms van die Paashaas

[image error] Koms van die Paashaas het in Huisgenoot van 13 April 2006 verskyn. Op die voorblad was Chris en Louwna van Egoli – onthou jy?

Kortverhaal: Krag vir stem

[image error] Krag vir stem het in Huisgenoot van 18 Mei 2006 verskyn en kombineer destyds se kragonderbrekings (toe nog ‘n nuutjie) en onse Ouboet wat by ‘n verkiesingslokaal die ou was wat die ID’s moes kyk en die stil tye met sy kitaar omgekry het. 

“#*#*!” SWETS MY VOORBEELDIGE MA saggies onder haar asem, net hard genoeg dat ek wel deeglik moet hoor.  Ek het wraggies weer my skoolskoene in die middel van die kamer gelos.  En my tas.  En my tekkies.

Resep vir moeilikheid.  En hier kom dit ook:  “Ek is siek en sat om soggens in die donker oor jou goed te val!  Ek weet nie hoekom doen ek nog die moeite om vir jou koffie aan te dra nie!”

En na ‘n oomblik met ‘n effense smile in haar stem:  “Of koeldrank!”  Dankie tog, haar humorsin is op sy pos; vele onstuimighede in hierdie huis is al ontlont deur ons twee se vermoë om die snaaks in die simpelste goed te sien.

As Ma my op ‘n koelerige herfsoggend met ‘n glas gaskoeldrank wakker maak, beteken dit net een ding:  kragonderbreking.

En dít spel net een ding:  chaos.

“Pas tog op vir die gordyne by die kers!” roep sy terwyl sy gangaf verdwyn.  Verwerdig haar nie eens om my kersie vir my op steek nie.

Sy’t dit sowaar bedoel toe sy my tydens ‘n onlangse onderonsie formeel ingelig het my bederfdae is verby, sy gaan nou die skroewe aandraai.  Sy vertroetel my en my smarte nou al so lank met soveel toewyding; sy móés seker iewers byval daar’s ‘n ding soos tough love ook.

En sowaar, daar draai sy die stort oop! Ondenkbaar, maar waar, sy’t wraggies die stort eerste gegaps; koue water is my voorland.

Ek sukkel met die ellendige kers; die vlammetjie lek langtand aan die skadu’s in die hoeke van my kamer.

Jy dink nog kerse is romanties?  Wag maar tot sporadiese kragonderbrekings jou deel van onse land kort-kort tot stilstand ruk.  Jy sal gou-gou van mening verander.  Kerse is nie romanties nie.  Kerse is onprakties, ontoereikend en bowenal onveilig.

Oulike sms wat ek gister van Lindie, my beste pel en geesgenoot – ons deel alles van grimering tot opstelle tot kêrels – gekry het:  Vraag:  Wat het Suid-Afrikaners voor kerse gebruik?  Antwoord:  Elektrisiteit!

Inderdaad.  Die donker Middeleeue het op die Wes-Kaap toegesak.  En daarmee saam ‘n donker moedeloosheid.  Is die pessimiste en doemprofete nie dalk al die tyd reg nie?  Is ons jong demokrasie se wiele aan die afval?

Wel, vandag is my eerste kans om iets daaraan te doen.  Groot oomblik:  Ek, Susanna Maria Marais – San-Marie vir my pelle, Santjie vir my ma – gaan vandag vir die heel eerste keer stem.

Gisteraand het dit na ‘n briljante idee gelyk om my beskeie deeltjie vir volk en vaderland te doen en my kruisie te gaan trek.  Die meeste van my pelle wat ook al agtien is, voel vere vir die hele stemmery.  Daar’s tonne planne gemaak vir die ekstra vakansiedag, en min van hierdie planne sluit ‘n paar uur se toustaan by ‘n stemlokaal in.  Ek, daarenteen, het vir almal loop en vertel dit help nie om te kla oor hoe dinge in die land gaan as jy nie jou demokratiese reg om te stem uitoefen nie.

Vanmôre brand my vlam van vaderlandsliefde egter maar bitter laag.  Om die waarheid te sê, daar’s skaars ‘n gloeiende kooltjie te sien.

Ek was nog nooit ‘n oggendmens nie, om dit nou sagkens te stel.  En deesdae is die slapery so ‘n stryd dat ek soggens nou éérs lamlendig is.  Die nagmerries wil maar nie end kry nie; ek kan hul omtrent al uit my kop opsê.

Ja, ek weet als van posttraumatiese stres.  Ek weet van die gebeure wat aanmekaar in jou kop afspeel, die regressie, die buierigheid, die slaaploosheid.  Ek kan dit net nie handle nie.  En my ma het nie meer raad met my nie; sy’s gedaan gepamperlang aan my.

Vanmôre dring sy ewe harteloos daarop aan dat ons minstens ‘n halfuur voor die stemlokaal oopmaak, daar moet wees; sy’s nie lus vir ‘n toustanery nie.  Nou vra ek jou met trane in my babablou kykers:  Wat anders as toustaan gaan ons vir daardie halfuur doen?

En dan sê grootmense tieners is irrasioneel!

Ek sluk my koeldrank weg en kruip terug in die veilige kokon van my bed.  Ek het nie vanmôre krag vir stem nie.

Ek het die laaste tyd krag vir netmooi niks.

Ergste is, ek kan niemand blameer nie. Net myself.

DIE JONGMAN VAN HOOGLIED KON droom om so mooi te wees soos my Sean.  Bobene soos marmerpilare en haarlokke soos dadeltrosse de lot.  Ja, sy mond smaak soet, alles aan hom is begeerlik.*

Nie is nie – was.

Sean het op sy Harley in my lewe ingejaag en weer op die einste Harley daaruit gejaag.  Nie net uit myne nie, maar ook uit sy ma en sy pa en sy sussie s’n.

Sean is dood.  En dis my skuld.

Ek het hom sit en aanhits om die ysterperd ‘n bietjie oop te trek.  Nie dat hy veel aanhitsing nodig gehad het nie.  Sean het gevrek oor spoed; vinnig geleef, vinnig gesterf.

Ek was weke en weke  in die hospitaal en my ma het spierwit grys geword in daardie tyd.  Alles wat af was (en dit was baie) het genadiglik weer aangegroei; niks aan my is meer sigbaar stukkend nie.

Behalwe my binnekant.  In my diepste binnewerke sweer en etter dit.

Die skuldgevoel verlaat my nooit.

Ja, die pyn is nie meer heeltemal so rou nie.  Maar weggaan?  Seker nooit.  Sielkundiges en pille en dominees en my ma se liefde en my pa se pogings – alles tevergeefs.

Sean se ouers het niemand die skuld gegee nie, minste van almal vir my.  Hulle het gedink ek’s ‘n bestendige invloed in sy lewe, bid jou aan!  Hartseer was hulle, ja, maar nie verbaas nie.  “Hy was van kleinsaf ‘n wilde kind,” het die tannie gesug.  Dis juis daai wildgeit wat die girls so mal gemaak het, my inkluis.

Ma se nat kop kom om die deurkosyn:  “Opskud, Santjie! Ek het gou gemaak, daar sal genoeg warm water wees.”  Sy’t nog nie gekliek die haardroër is buite aksie nie.  Soos die broodrooster, die ketel, die strykyster, die rekenaar, die CD-speler, die verwarmer.

Die hele flippen huishouding staan stil.  Die hele flippen ekonomie staan stil elke keer as daai towerstroom net skielik stomp afbreek.  En lyk my g’n mens weet rêrig presies wát hom so laat afbreek nie.

Die voortdurende kragonderbrekings torring aan almal se senuwees.  Ek kry die gevoel dit kan dalk net die ding wees wat vir Ma over the edge gaan druk.  Sy’s gedaan geworry oor my, asof sy nie swaar genoeg kry sonder Pa nie.  Hy’t mos pas sy laaste varkie kwytgeraak, toe gaan staan en neuk ek en Sean so op.

“Gaan Ma solank, ek lê nog ‘n bietjie.”

Sy’s nou voor my bed.  Ek knyp my oë styf toe. “Santjie, jy weet dis nie vir jou goed om te bly lê nie; maak dit maklik vir die duiwels om jou toe te pak.”

“Ek’s OK, Ma, net lui,” lieg ek.

Ek bluf haar nie.  “Dit gaan nie help om jouself hier te lê en jammer kry nie, my kind.”

Ouch!  So reg in die kol.

Ma’s nou rêrig keelvol vir my gesanik.

DIS NIE DAT SY ONSIMPATIEK is nie.  Sy weet immers wat verlies is. Miskien is dit selfs erger om iemand aan die lewe af te gee as aan die dood.  Hulle was twee-en-twintig jaar bymekaar; ek en Sean ‘n skrale ses maande.  Hulle het saam ‘n kind grootgemaak; ek en Sean het gevry en motorfiets gery, dis basies al.

Pa raak mos toe helemaal bossies toe die vyftig hom strike.  Boer by die gym, grys hare weggekleur, pretensieuse nuwe ryding.  En toe ons weer ons oë uitvee – pretensieuse nuwe meisie.  Skaars ouer as ek, so maer soos ‘n kraai, met ‘n bek soos ‘n skeermeslem.  Weet mos vir my te vertel ons het my pa versmoor met ons liefde en eise.  Ga!

Ek het één keer in hulle armoedige liefdesnessie gaan kuier, en dit was laas.  As Pappie sy enigste dogtertjie wil sien, kan hy ordentlik vir haar kom kuier, in haar (sy) eie huis.  Ek is nie meer ‘n kleuter wat my laat paai met presente en uitstappies nie.  Dit was óf Sondagmiddae, óf nooit.

Wat Skeermesbekkie met haar Sondagmiddae maak, skeel my min; enige bobbejaan kan sien die tydjies hier is vir hom flippen lekker.  Hy kom natúúrlik net om my te sien, so vertel hy elke keer met groot omhaal.

Hy weet maar net nie, hy’s vas aan die hoek.  Ek en Ma gaan vir hom inkatrol.  Tot binne-in hierdie  huis, waar hy hoort.

Anyway, ek wou van Ma vertel.  Ma het gevat wat die lewe na haar kant toe gooi, en gedeal daarmee.  Sy’t haar kop hoog gehou toe Pa sy onderbroek en tandeborsel inpak en tjaila.  Sy’t nie verwyt of geskel of al sy geld probeer inpalm nie.  Sy het bloot botweg geweier om te skei.

En Pa het gou-gou ophou vra.  Tot my innige genoegdoening.

In al die maande van herstel na die ongeluk het Ma my toegewyd versorg: saam gehuil, saam na Sean se ouers toe gegaan, dokter toe gery, fisio toe gery, skoolwerk georganize, lekker kossies gemaak.  En nog ‘n miljoen ander dinge.

Maar my gekerm oor die skuldgevoel het nou te veel geraak vir haar.

EK MOES SOWAAR INGESLUIMER HET.  En salig droomloos vir ‘n verandering.  Dis wraggies oor tien toe Ma moeg en humeurig by die huis aankom.

Haar hare het wild droog geword; as Ma se hare nie reg is nie, is haar humeur ook nie reg nie. “Wat ‘n gemors!  Die mense sukkel daar met kerse en ‘n enkele pieperige lanterntjie!  Ek kan nie glo hulle het nie voorsiening gemaak nie, almal weet tog die krag gaan vir elke bakatel af en bly af so lank hy lus is!”  Sy pluk die gasbottel vererg van die kas af toe ek ingedagte die dooie ketel probeer aanskakel.

Iets byt haar; sou sy vir Pa daar gekry het?  Met Skeermesbekkie op sleeptou?

“Jy’t laas belowe jy sal batterye vir die radio kry, San-Marie!  Hierdie stilte werk op my senuwees.”  Die ongestrykte hemp help ook nie vir die humeur nie.

Soos altyd skrik ons altwee vir die gasvlam se vinnige woeps!; ons kry maar net nie die slag om hom nét reg oop te draai en die vuurhoutjie gereed te hê nie.  En ons draai die ding so styf toe van banggeit vir gas wat ‘n mens in jou slaap oorval, dat dit elke keer ‘n ewige gespook is om hom oop te kry.

Dis mos nou waar ‘n mens ‘n mansmens nodig het.  Verdómde Pa.

“En al wat leef en beef het besluit om vroeg te gaan stem – toe ek daar aankom, is daar al ‘n ellelange ry!  Nou’s dit rustig, jy sal kan instap en uitstap.”

“Já, Má.”  Ek het nie krag vir stem nie.  Ek het krag vir niks.

“Maak tog toe die yskasdeur, kind, ‘n mens weet nie hoe lank dit hierdie keer gaan wees nie.”  Ek het mos hierdie nare gewoonte om die yskas oop te maak en dan in hom te staan en staar asof oplossings vir al my probleme uit hom gaan kom.

Ek klap die ding vererg toe.  “Toemaar, toemaar, moenie ‘n gasket blaas nie, Moeder!”

Iets kielie skielik vir Ma op ‘n lekker plek; onverwags mik sy ewe vrolik met die  vadoek na my:  “Toe, loop en gaan stem!”

En dan praat sý van buierig!

OP DIE LOOM MIDDAGUUR KOM ek lusteloos by die skoolsaal aangeslenter.  Ma het verseg om my die kar vir die entjie te gee; sy’t nou genuine haar mes in vir my.

Genadiglik kom Lindie van die ander kant af aan; ek het haar kop darem geswaai gekry om ook te kom.

Die omies en tannies by die partye se tafeltjies voor die hek lyk of hulle met hul siesta besig is.  Hulle glimlaggies is maar flou; hier’s ook g’n babatjies om te soen of oumense om galant te ondersteun nie.  Aan twee tieners met heupbroeke en kleefhempies se stemme heg hulle duidelik nie veel waarde nie.

Hulle sal hul fout nog agterkom; oor ‘n paar jaar is ons meningsvormers met snyerspakkies en laptops en blink maatskappymotors.

As ek net deur hierdie ding kan kom.

Daar is nie ‘n ry nie; daar is nie ‘n enkele mens nie.  Algar seker vroeg gekom, en die res wag vir op die nippertjie.

Op die stoepie voor die hoofingang sit ‘n figuur op ‘n kitaar en tokkel.  Rustig, soos mens maak as jy net die tyd wil omkry.  Van ver af sien jy net lang bene en lang hare wat vorentoe val om sy gesig.  Nadere beskouing toon die wit hempie met die Onafhanklike Verkiesingskommissie se blou kruisies op; dis ‘n offisiële werker wat die stil middaguur kreatief probeer omkry.  My ma sal hou van hom, kan mos ook nie ‘n oomblik ledig sit sonder om haar hande besig te hou nie.

Die jongeheer spring galant op toe ons nader kom en vra beleefd om ons ID’s te sien.  Lindie draai haar mooiste glimlag op hom oop en begin sommer gesels oor die kitaarspelery.

En ek?  Ek staan vasgevries in my spore.  Versteen soos Lot se vrou.

EK SAL MY MA IN my dag des lewens nie hiervoor vergewe nie.  Vir wie ek op die onderskeie stembriefies my kruisie gemaak het, moet jy my ook liewer nie vra nie.

Ek is soos blits by hom verby; die stemlokaal holderstebolder ingebars en toe hard probeer om yskoud en nevermaaind te lyk.

Maar ek weet hy wag vir my; daar’s nie ‘n ander uitgang nie.

Lindie dink ek het finaal my varkies verloor (dis mos eintlik my pa se gebied).  Haar dringende gefluister laat die wag by die deur noukeurig na ons kyk, dink sweerlik hy’t met landsgevaar te doene hier.

“Wat gaan met jou aan?” sis Lindie.

“Loop voor en loop vinnig; ek wil nie met hom praat nie,” fluister ek terwyl ek soos ‘n moroon agter haar skraal lyfie probeer skuil.

Maar tevergeefs, hy staan my voor.  “San-Marie.”  Vergeet sal ek daai stem nooit.  Diep, met ‘n effense huiwering, asof hy elke woord eers deeglik oorweeg.  “Asseblief, ons moet praat.”

“Ek het niks vir jou te sê nie.”  My trane begin sommer vanself loop.

“Asseblief, die skuld vreet my op, ek kan nie so aangaan nie.”

Dít stuit my in my spore.

“Dit was nie jou skuld nie.”

“Nou wie s’n dan?”

“Myne.”

“Jy’s laf, man, jy was die passassier, wat kon jy nou doen?”

“Ek het hom aangehits.”

“En ek het van voor af gekom.”

Iemand kug vererg; daar’s mense wat wil ingaan.

Lindie is ‘n vlymskerp blonde;  sy som die situasie blitsig op.  “Môre, tienuur, by die coffee shoppe  hier om die hoek,” kondig sy summier aan.

“Ek sal daar wees!  Asseblief, San-Marie!”  Genadiglik kan hy nie sy pos verlaat en agterna kom nie.

Ek rittel so groot soos ek is.

HY’T OOR MY GEBUK; ek het in nat gras gelê. Daar was bloed aan sy gesig en trane in sy oë.  “Ek is jammer, ek is jammer,” het hy aanhou sê.

“Sean, waar’s Sean?” het ek aanhou kerm.

“Ek dink jou ou is dood.”  Hy’t naar geword in die gras langs my.

Toe was daar mense en uitroepe en genadiglik donkerte.

EK STORM VERWOED BY DIE huis in.  Pa en Ma sit penorent in die sitkamer.  Sy’t hom laat kom; hulle wag vir my.

“Ma’t my geframe!” gil ek.

“Julle twee kan mekaar help, my kind.  Julle was saam-saam in die ding.”  Ma se stem smeek.

“Ons ander bly maar buitestaanders, al bedoel ons dit hóé goed.”  Pa het nuwe lyne op sy gesig, en sy hare is weer grys uitgegroei.

“Ek het sy adres gekry; julle móét mekaar weer sien, hy’t ook jou hulp nodig.”

“Hulle sien mekaar môre, tannie,” chip Lindie van diékant af in.

“Hy’s gek, Ma, hy dink dit was sy skuld.”

“Jy’s netso gek, my kind, jy dink dit was jou skuld.”

“Nou wie s’n was dit dan?” gil ek wanhopig.

‘n Groot stilte daal oor ons neer; ‘n stilte wat práát.

“Dalk Sean s’n?”  Lindie se stemmetjie is klein en bang; sy weet sy’s op verbode terrein.

Vir die eerste keer in my lewe skree ek op haar:  “Dit wás nie, dit wás nie, hoor jy my, dit wás nie!”

Ek storm gangaf en slaat my deur donderend toe.  Toe sluit ek hom en haal die boksie met al Sean se onthougoedjies uit my kas.  ‘n Spyskaart, ‘n droë roos, sjokoladepapiertjies, ‘n servet, ‘n enkele foto …

Hy was góéd; niemand het hom geken soos ek hom geken het nie.     Dis maklik vir almal om hom te beskuldig; hy’s nie hier om homself te verdedig nie.

DANKIE TOG VIR ‘N en suite badkamer!  Toe ek tienuur vanmôre steeds stom agter my toe kamerdeur sit, gaan haal Pa vir Wynand Retief in die koffieplek.  Intussen smeek Ma en Lindie onverpoos voor my kamerdeur; g’n mens se senuwees kan dit hou nie.

Iewers in die hele kabaal kliek ek my pa het laasnag hier geslaap.  Dit maak my verskriklik bly; so bly dat ek summier my skuilplek verlaat om seker te maak.  Ek’s buitendien half dood van die honger.

So loop ek my dan in Wynand vas op ons stoep onder die goue herfsprieël.  Die hand wat hy na my uitsteek se naels is stomp gebyt.  Dis nie net ek wat swaarkry nie.

“Dit bly draai in my kop,” sê hy terwyl ek onthou van die bloed aan sy gesig.

“Die nagmerries maak my mal,” sê ek.  Hy’t ‘n sexy baardjie bygekry.

“Dit was nie jou skuld nie,” sê hy.  ‘n Litteken, dus.

“Ook nie joune nie,” sê ek.  Daar’s stokou lyntjies om sy bloedjong oë.

“Nou wie s’n dan?” sê ons gelyk.

Weer eens die vreeslike stilte wat so baie sê.

“Dalk sy eie?” waag hy versigtig.

“Dalk sy eie,” wurg ek dit eindelik met moeite uit.

Sean het sélf besluit om die motor op ‘n blinde hoogte verby te steek.  Nie ek óf Wynand het hom gemáák dit doen nie.

Ek kan nie langer die blaam van hom weghou nie.

Diep in die huis hoor ek musiek en toe my ma se lag; ‘n lieflike geluid.

“Die krag is aan,” sê ek onnodig.

*Hooglied 5:11, 15 en 16

Kortverhaal: Spieëltjie, spieëltjie aan die wand

[image error]Hierdie storie het in Lééf van Julie 2006 verskyn. 

02:47 – Ek kan sweer die nag haal asem.  Sag en dreigend, soos ‘n groot dier met vlymskerp intrekkloue in sagte kussingpote.  Ek draai my geïrriteerd los uit die deurmekaargewoelde beddegoed; in hierdie bed is vannag weer g’n rus te vinde nie.

03:17 – Ek begin vir die hoeveelste keer vasberade bid:  “Ag Here, ek is so moeg.  Groot asseblief, laat my net slaap …”  Die patetiese ou gebedjie bereik nie eens die plafon nie; hy plof moedeloos terug langs my tussen die sweterige lakens.

Ek voel my stokalleen, sielsalleen in hierdie grote stad, vasgevang binne-in ‘n ewige nag.  Ek kyk vermoeid hoe ‘n paar lustelose stadsterre hul pad oor die vaal stadshemel baan; die palmboom sug moeg voor my venster.

My vrese en verliese hou my wakker.  Nag na eindelose nag.

03:34 – Ek gaan drink die soveelste paar slukkies water.  Hoekom raak ‘n mens tog so styf as jy ouer raak?  Elke netbalenkel, elke hoogspringknie ontwaak as die son sak.  Die pyne in my lyf roep saam met die duiwels in my kop:  Deborah Benade, jy is oud, uitgedien, vergete.  En môre – of nee, dis lankal vandag – gaan jy stókoud wees.

Slaaploosheid gee plooie, dowwe oë soos dié van Lea, ‘n bitsige tong wat vure van misverstand aansteek.  Slaaploosheid gee bowenal ‘n humeur.  ‘n Humeur wat die hele dag slu op loer lê, en dan toeslaan waar dit seer maak, op die onskuldige strooitjie wat die kameel met die dowwe oë se rug knak.

Om ná ‘n slaaplose nag vir ses ure te oorleef in ‘n beknopte klaskamer met agt-en-dertig seunskinders propvol kwajongstreke en hormone, is deesdae my idee van hel op aarde.  Vyf dae per week, tien, twaalf weke per kwartaal …

03:58 – Ek begin vir die soveelste keer die ou beproefde ontspanningsoefening:  Voete eerste … trek saam, ontspan … kuite … boude … maag … trek saam, ontspan …

Toe my magie glad en ferm was – lank gelede in ‘n vorige lewe – het ek nie eens geweet dis iets om voor dankbaar te wees nie.  Ek het sommer net aanvaar ‘n gladde ferm maag is ‘n wet van die natuur.

As ‘n mens jonk is, is so baie dinge vir jou wet.  Gesondheid, geluk, liefde, noem maar op.  As jy vroualleen probeer balanseer op die smal rotslysie tussen vyftig en sestig, word jy nederig dankbaar vir elke ongeluk wat jou nié oorkom nie.  Jy weet:  die wet op ewige skoonheid en geluk het lankal verval.  Jy’t net lank geneem om dit agter te kom.

04:04 – Ek smyt die befoesde laken op die vloer en sleep my moeë lyf kombuis toe.  Ek skink ‘n roekelose glas bruisende gaskoeldrank; by kalmerende melkdrankies en heilsame rooibostee is ek lánk verby.  Kafeïen is wat ek nou moet hê.  En my koekblik.

Met my glas gif en my blik sonde slof ek terug bed toe.  Ek stryk die verfrommelde laken gelyk oor my bene en skud hulle uit op my skoot:  die stille getuies van die verval van Deborah Benade.

Lipstiffies.  Hordes van hulle.

 

“MEVROU, MOENIE.”  NET DIT.  DIE mure van my bestaan het om my ingetuimel: uitgevang.  Maar toe ek bewend en blosend opkyk in die wildvreemde man se oë,  sien ek daar geen veroordeling nie.

Ek weet nie hoe ek by die huis gekom het nie.

Ek kan nie ophou lipstiffies steel nie.  Al wil ek hóé graag.

 

EK LAAT GLY DIE GLADDE koel houertjies soos kommerkrale deur my vingers; ek pak my  ellende in hopies op die laken uit:  Shimmering sensation  vir die bedrieglike lugspieëlings op die lewenspad.  Magic sunset  vir die son wat sak oor ‘n huwelik van meer as dertig jaar.  Lucky lips vir die jonge Lucy se karmosynrooi lippe wat my man begogel het.  Harmony  wat toe nie genoeg is om ‘n huwelik deur die maer jare te dra nie.  Passion wat Hannes klaarblyklik gemis en by háár gekry het.  Eternity vir die groot leegheid wat voor my lê.

Ek smyt die hele spul in die blik en skop die onskuldige ding met ‘n yslike geklater tot in die verste hoek van die kamer.

Hoekom het die man my laat wegkom?  Die arme dik, middeljarige vrou jammer gekry?  Onwetend het hy my die finale stootjie gegee tot neffens my eie persoonlike Rubicon.  Wegkom kan ek nie meer nie – vandag is die dag vir groot dink, diep dink, reguit dink.  G’n jakkalsdraaie meer nie, net eerlikheid.  En dan: aksie.

Niemand kan dit vír my doen nie.

Ek moet dit sélf doen.

O5:00 – Moedige aksie:  Ek soek lank na ‘n sweetpak wat nog min of meer pas.  Toe vat ek die pad om die blok, my en Hannes se ou staproete, elke tree ‘n herinnering.  Die voëltjies sing of dit uit die mode raak.  Ek blaas en sweet soos ‘n Comrades-atleet.

Die flinke gryskopman met die laggende herdershond knik vriendelik; ek mompel iets wat na Môre  klink en wens ek was onsigbaar.  Ek is al ‘n ent verby voor ek dit registreer:  die sonbruin hand wat die hond se leiband houvas.  “Mevrou, moenie.”  Dieselfde hand het vir ‘n oomblik op my arm gerus, dieselfde kalm bruin oë. Maar nou met ‘n uitdrukking van verbaasde herkenning.

Genade tog, die man bly in my buurt!  Waar berg ek my, waar vlug ek heen?  Het hy my herken?  Wie is hy – die apteek se eienaar, ‘n kliënt, ‘n polisieman in privaatklere?

Hoekom het hy my gewaarsku en nie aangemeld nie?  Wil die man my afpers?

Belaglike gedagte; ek is nie ‘n celebrity  nie – die beriggie sal onbeduidend wees, iewers op die middelblaaie.  Maar vernederend genoeg:  Onnie met lang vingers.  Of:  Leerkrag lus vir lipstiffies.  En dit sal elke liewe ouer en kollega en gemeentelid en die verste verlangse tante onfeilbaar bereik.  En my kinders in Londen.

Ek is nie onnosel nie.  Ek weet ek steel lipstiffies omdat my lewe sinloos geword het, ek my verliese nie kan hanteer nie, ek depressief en menopausaal en oorgewig en eensaam is.

Ek kan net nie die logika daaragter sien nie; nie dat ek nou eintlik die verpersoonliking van logika is nie.  Miskien het Lucy se helder lippe maar net vir my die simbool van my verlies geword; ek was nog nooit een vir vreeslik inkleur nie.  Hoe dit ookal sy, ek weet nie hoe om op te hou nie.

06:30 – Waaghalsige aksie:  “Ek is regtig jammer, Meneer, maar met hierdie migraine sien ek nie kans vir my klas nie.”  Ek vorder te pragtig:  eers steel, nou lieg.  Wat volgende?

10:30 – Desperate aksie: “Dokter, ek sukkel om te slaap. Ja, ek voel soms depressief.  Sielkundige?  Ek glo nie in dié mense nie, man, het jy nie liewer vir my ‘n pilletjie nie?”

Anthonie Binedell.  Adres in my woonbuurt; dis mos deesdae mode, dié spreekkamers in residensiële areas.  Seker veronderstel om die pasiënt/kliënt/slagoffer gemakliker te laat voel.  Vergeet dit.  Gooi die kaartjie in my handsak, gaan kry die pille (by dáárdie apteek – en nee, hy werk nie daar nie), klim in die kooi en slaap tot die son sak.  Salig.

20:00 – Kreatiewe aksie:  Uitgeslaap en propvol woema neem ek plegtig plaas voor my rekenaar.  Langs my lê ‘n stapeltjie boeke uit die dae toe ek nog ywerig gesoek het na die mooie en die edele in die ou lewe.

Dis die beste manier van boetedoening wat ek kon bedink.  Of dan minstens die oorspronklikste.

Ek tik ‘n hele stapel kleurvolle positiwiteitjies:  Carpe Diem – Gryp die dag … All things are difficult before they are easy …  Take responsibility for your actions and therefore your destiny …  Baie waar en baie edel, elkeen van hulle.

As ek hulle net kon toepas.            

Ek tik tot my oë brand, op pragtige duur papier, in allerhande oulike lettertipes.  Ek voel nogal heel in my skik met myself.

Ek knip en strik tot laataand.  Toe ek in die katel kruip, is my koekblik se blinklyfies elkeen mooi toegevou en vasgebind in ‘n edele boodskappie.

Die nag se verskrikking het darem so effens vervaag; ek is op pad vorentoe.

Ek weet nog net nie so lekker presies waarhéén nie.

 

TOE DIE EERSTE VOËLTJIE PIEP is ek op pad, die oggend se aflewering mooitjies in my moonbag  vasgegordel om my lyf.  So elke tweede, derde huis kry ‘n geskenkie in sy posbus.  Met elke lipstiffie wat ek weggee, raak die las op my skouers ‘n ietsie ligter.

Die man en die hond is op hulle pos.  Ek groet kop onderstebo, soos die skuldige wat ek is.  Toe wikkel ek half paniekerig om tog net my huis te haal, pynlik bewus van sy oë op my dikke boude in die stokou sweetpak.

Môre sal ek vroeër stap, my roete aanpas.

 

VIR AMPER DRIE WEKE GAAN dit wonderbaarlik goed.  My vreemde boetedoening laat my wel op ‘n manier beter voel.  Ek slaap snags redelik, danksy die dokter se pilletjies (Ja, ja, ek weet dis net ‘n tydelike oplossing).  Omdat ek meer rus kry, is die dae ook nie so ‘n konstante marteling nie.

Maar toe skielik, op ‘n onskuldige Donderdagmiddag in die winkelsentrum, breek alles weer uitmekaar.  Toe ek my kom kry, sit ek in my motor – sonder my kos vir die week – met ‘n blinkgladde Shimmering sensation in my sak.

Want die verlange ry my bloots.  Moet net nie vir my vra hoekom stéél nou juis help vir die seer nie.

Dis tyd om die kaartjie onder uit my handsak te gaan grawe. Ek skakel senuweeagtig, voor my moed my begewe.  Ek was in my lewe nog nie by ‘n sielkundige nie; ek skaam my morsdood.  ‘n Stem wat klink na dié van ‘n brandmaer sestienjarige deel my vriendelik mee dat daar volgende Dinsdag vir my ‘n uurtjie is by doktor Binedell.

Die dae sleep verby; die nagte is weer louter hel.  Wat sê ek vir die man?

Dinsdagmiddag trek ek ‘n paar keer uit en aan soos ‘n angstige tiener voor ‘n belangrike date.  Ek bly egter middeljarig en oorgewig, watter tabberdjie ookal die ou lyf versier.  My handpalms is klam; dit voel sweterig onder my borste.

Ek hoef niks vir die man te sê wat ek nie wíl sê nie.  Hy is ‘n professionele persoon; sekerlik is hy gewoond aan erger dinge as ‘n middeljarige vrou wat lipstiffies steel.  Soos ‘n dokter gewoond is om kaal mense te sien, is ‘n sielkundige tog seker gewoond om kaal siele te sien; dis ‘n werk soos enige ander.

Dis ‘n doodgewone huis met ‘n tuin so reg uit die Paradys. Ek wonder dadelik waar’s die slang; só suur en sinies het ek geword sonder Hannes.  Hy kon altyd die beste in elke sondige siel raaksien.

Ongelukkig toe ook in Lucy met die oë van ‘n madonna en die lyf van ‘n danser.  En klaarblyklik die sedes van ‘n straatkat.

Ek kry die slang gou-gou: Die ontvangsdame is toe nie sestien nie en ook nie brandmaer nie.   Nee, dis erger.  Sy is een van daai vreeslike effektiewe mense wat verwarde siele soos ek ontoereikend en oneffektief laat voel.  Sy regeer soos ‘n koningin oor haar klein domein, praat van Doktor asof hy haar persoonlike besitting is.  Of dalk is hy?

Ek sit en kriewel en wroeg, sukkel om iets gelees te kry, oorweeg dit om te ontsnap.  En raak tog uiteindelik verdiep in ‘n modeartikel oor die voller figuur in ‘n tydskrif propvol brandmaer modelle en vetmaakresepte.

Met die gevolg dat hy my heeltemal onverhoeds betrap.

Dit help darem dat hy self verbaas in sy spore vassteek.

Sou hy gereeld sy kliënte op straat gaan werf?

Ek het darem nog my trots; vervlaks of ek die slang die genoegdoening gaan gee van ‘n onwaardige vlug. Nee, daar’s nou net een pad, en dis vorentoe.  Dis ‘n skrale troos dat ek nie my dilemma woordeliks vir hom hoef uit te spel nie; hy’t dit mos klaar eerstehands waargeneem.

Toe ek ‘n uur later moedeloos gehuil daar uitkom, is my grimering na die maan (ja, ek dra ook deesdae oorlogsverf), maar my hart ‘n ietsie ligter.  Ek ry in ‘n dwaal huis toe.  Sien ek regtig kans vir weke lank se derms uitryg?  Is die pyn die moeite werd?

Op my stoep staan Hannes op uit die skadu’s van die prieël wat hy as jong man self geplant het:  “Deborah, ons moet praat.”

Ek vergeet van die verlange; ek onthou net die verskriklike woede.  “Praat met jou prokureur as jy wil praat.”  Ek gooi die deur in sy gesig toe.

Ek het nie ‘n prokureur nie, en ek wil ook nie een hê nie.

Naglank worstel ek met die beeld van my man wat maer en oud geword het.  Sênou hy wil terugkom?  Sênou Lucky lips  se geluk het gedraai?

 

DWARSDEUR DIE SOMER BETREE EK weekliks die klippiespaadjie tussen geurende laventelbosse wat my na Anthonie se koelteblou spreekkamer lei.  My emosies wipplank tussen angs en ekstase.  Angs vir watter wurms ons nou weer vandag gaan oopkrap;  ekstase omdat ek soveel jare weer sotlik, soetlik en salig verlief is.

Is dít wat Lucy in Hannes ontketen het?  Hierdie hartkloppings en bewerasie en magtelose beheptheid wat ek nog altyd as die jeug se voorreg (of vloek) beskou het?  Staan ek ook maar agter die deur terwyl ek hóm veroordeel?

Anthonie is ‘n treurende wewenaar en Vera toe nie die slang in die paradys nie.  Nee, sy is ‘n doodgewone vrou wat hom al lank liefhet en geduldig (of wanhopig) wag op die dag dat hy gaan opkyk en haar raaksien.  Die ysterhand waarmee sy sy kliënte regeer is eintlik die sagte hand waarmee sy haar liefde vir hom aanbied.

Snags slaap ek minder as ooit.  Ek stowe deur die eindelose nagte in hulpelose verlange na my man en nog hulpeloser begeerte na my sielkundige.

Van Hannes kom vir maande lank g’n taal of tyding nie.

Tot die dag dat Lucy op my drumpel staan.

Agterna moet ek vir myself ‘n sopie sjerrie skink uit die bietjie wat oor is van vergane winteraande voor die kaggel met my man.

My man wat sy hand gelig het teen sy houvrou.

Angstig probeer ek die beelde van Lucy se blitsbesoek herroep:  Die grimering net ‘n ietsie te swaar, die helder mond meteens banaal.  En haar hare moeg, soos haar oë.  En die toppie wat span oor die hoogswanger buik.

Sy dra die seun wat ek hom nie wou gee nie; drie dogters was vir my genoeg.

Sy’t hom gesê sy gaan die kind laat aanneem; hy’t beserk geraak en haar aangeval. En sy wat Lucy is, wil net aangaan met haar lewe.

Só eenvoudig is dit vir haar.  Maar ék weet my man moet na aan breekpunt wees.

Ek tel die maande op my vingers af:  die dag toe ek hom op my stoep gekry het, was dus die tyd toe aborsie nog ‘n opsie was.  Op ‘n manier moes hy haar daaruit gepraat gekry het.  Of die beslissing vertraag het tot dit te laat was.

Die armsalige meisiekind het nie rekening gehou met Hannes se dikwels onversetlike koppigheid nie.  As hy ‘n ding begin het, sien hy hom deur.

Ek ook.  Veral as dit my huwelik is wat ter sprake kom.

Anthonie reageer heftig en raai my vurig aan om my uit die hele ding te hou.  My verliefdheid verflou aanmerklik; hy het werklik nie ‘n idee van ware lojaliteit nie.

Te midde van ‘n klasprojek vol gom en gemors en gesellige chaos kom die oplossing op ‘n dag glashelder voor my staan.  Ek sak swakkies neer op die naaste bank  en snak melodramaties na ‘n glas water.  My twaalfjarige cool kids drom bekommerd om my; hulle is nie gewoond Mrs B gee haar oor aan floutes en bewerasies nie.

Maar toe Mrs B daar opstaan, toe’s sy op volle spoed; alles het meteens vir my in plek geval.

Anthonie vergas my op ‘n uiters onprofessionele woedeuitbarsting oor wat hy my “dwase onbesonnenheid” noem.  Toe ek die laaste keer in die klippiespaadjie tussen die laventelbosse afstap, is ek verlos van my verliefdheid.

Ek is egter ook verlos van ‘n hele boel ander narighede.  Selfbejammering, onnodige skuldgevoelens en ‘n fiksasie met lipstiffies, om maar net ‘n paar te noem.  En daarvoor sal ek Anthonie ewig dankbaar bly.

Ek skaf vir my ‘n prokureur aan.  Maar egskeiding is nie op my agenda nie. For better or for worse, het ek destyds  in ‘n roes van geluksaligheid beloof.  Vir bottter of vir wors, het ons mekaar in die goeie tye graag herinner.

Toe ek die dag voor Hannes en Lucy se deur staan, is ek nie meer die patetiese winkeldief wat dink die lewe skuld haar iets nie.  Ek weet waarheen ek op pad is.  En alleen gaan ek nie loop nie.

Ek neem vir Hannes sak en pak terug huis toe.

Ek glo soos my man, as ‘n mens ‘n ding begin, moet jy hom klaarmaak: Ons moet onmiddellik werk maak van die babakamer.

Kortverhaal: Op soek na goud

[image error] Op soek na goud het in Huisgenoot van 27 Julie 2006 onder die naam Martjie Pieterse verskyn. OP daardie stadium het ek so woes kortverhale geskryf dat ‘n afwisseling in name nodig was. Agterna besef ek eers wat ‘n lekker tyd dit was. Alles was nog nuut en vars en elke storie wat aanvaar word, ‘n groot heerlikheid. Later het daar veel meer druk en verwagtinge bygekom. 

“OU SIEGIE, LAAT JOU TANTE Saar nou vir jou mooi vertel – jy het ‘n juweel deur jou vingers laat glip!  ‘n Juweel, seg ek jou, ‘n juwéél.”  Tant Saar se ogies trek eintlik so nou van erns, die swart hoedjie knik bevestigend op en af, op en af.

“Ek soek nie ‘n juweel nie, tante, ek soek suiwer goud,” kap ek speels terug  terwyl ek ongemerk my knellende boordjie probeer losser rem.

Pleks sy haar liewer bekommer dat sy heel moontlik die volgende een kan wees wat ons moet inspit; die ou bome in my uitgebreide familie val die laaste jare met eentonige reëlmaat.  Die groottantes en -ooms is nou almal in hul tagtigs en neëntigs; elke jaar of wat staan die familie saam om ‘n graf en kuier dan daarna ‘n hond uit ‘n bos.

Klokslag by so ‘n geleentheid hoor ek een van die ouer garde sug:  “Ja, so ‘n groot familie kom naderhand nog net by troues en begrafnisse almal bymekaar – en almal van hubare ouderdom is nou afgetrou.”  En dan met ‘n skud van die kop en meewarige kyke in my rigting:  “Almal afgetrou, behalwe onse Siegie.”

Die boordjie knel; ek het lyf aangesit van ek laas gepak en gedas vir oom Johannes se begrafnis aangetree het.  Maar daar’s nie ‘n greintjie vet aan my lyf nie; ek is nou nie jou deursnee bleek stadsjapie nie.  My togte die boendoes in is nie vir slapgat stoepsitters nie.  My onlangse trip teen Kilimandjaro se Machame-roete op – die moeilike een, nie die Coca Cola-roete wat omtrent so besig is soos die N1 in Paastyd nie – en laasjaar se agtdae-staptog deur die Naukluftberge in Namibië was geen uitsondering nie.  Ek sit nie my voet op gebaande toeristeweë nie; ek is onverpoos aan die soek na die hart van Afrika.

En ek loop hom op die mees onverwagse plekke raak.  Soms net vir ‘n oomblik, soms langer.

Maar net vir vandag wurg ek gewillig in my geduldige ou swart pakkie.  Dis my manier  van die oumense eer: om my hare en baard ‘n bietjie te laat tem en myself in my enigste pak te dwing en gaaf te wees met die familie.  Net vir ‘n dag, die dag van die begrafnis.

Die volgende dag vat ek weer my ou flenterbakkie en ry terug na my ag-tot-vyf werk, waarvan die enigste doel is om my van middele te voorsien om die volgende godverlate plek op my lysie te gaan opsoek.

Om my begin die mense traag wegdraai van die graf onder die lang sipresse; die laaste note van die plaaswerkers se sang het opgelos in die yl winterse sonlig.  Ek is lus vir ‘n bier; ek het nie nou die krag vir tee en koek en die familie se volgehoue goedbedoelde kritiek op my leefstyl en my voortgesette ongetroude status nie.

Want vandag sny die afskeid ná aan my lyf.  Dis my ouma Annie wat ons hier in die ou familiebegraafplaas langs oupa Siegfried kom weglê het.  Ouma wat na poeier en pepermente geruik het, wat my self my geliefde oliebolle leer bak het toe die ou bene nie meer die staan by die stoof kon vat nie; Ouma wie se sagte skoot en oneindige geduld ‘n vaste baken was in my omgesukkelde kindertyd.

Ouma wat die enigste een was om nie gedurig te kerm oor die onverantwoordelikheid van my ekskursies, of oor ek nie tot troue kan kom nie.  “A man must do what a man must do, my kind,” het sy graag gesê.

En ek moet swerf.  Ek kan nie anders nie.

Vir wat moet tant Saar nou oor Annagret kom sukkel op hierdie heilige dag van afskeid?

 

ANNAGRET – BEELDSKOON VAN AANSKYN EN edel van hart.  Maar ‘n ongeneeslike beheervraat.  Siegfried, jou baard en hare kort ‘n knip.  Siegfried, spandeer liewer jou geld op ‘n ordentlike ryding as op al hierdie togte na godverlate plekke.  En so aan en so voort.

Ek kon nie die woorde vind om te verduidelik dis juis waar ek vir God ontmoet nie – op daardie sogenaamde godverlate plekke.

Ek draai sommer om en klim met kerkpak en al die skurwe rantjie agter die begraafplaas ‘n entjie uit.  Ek gaan sit op ‘n klip en draai die naam om en om in my kop:  Annagret.

Met oom Samuel se bedrafnis ‘n stuk of drie jaar terug het die familie haar soos ‘n trofee vir my uitgestal.  Nie dat sy aandadig was aan die spulletjie nie; Annagret is nie ‘n meisie wat haar tot ‘n vertoonstuk sal laat verlaag nie.   Sy was die oom se fisioterapeut in die laaste maande toe die ou longe al harder protesteer het teen die platlêery.  Sy was opreg hartseer oor hom, en by die begrafnis oor sy daar wóú wees, nie om die familie se swartskaap te ontmoet nie.

Of so het ek gedink.  Later het ek agtergekom sy het wel deeglik van my geweet.  Dit het my nie gevlei nie – dit het my benoud gemaak.

In elk geval, ek was oombliklik verlore.  Sy is pragtig, sy is pret, sy’t ‘n sin vir humor, sy hou van kamp en die buitelewe.  Sy sou my dus my ekskursies die wildernis in kon vergewe.  Of selfs saamgaan.

Om ‘n lang storie kort te maak:  sy kon nie, en sy het nie.  In teorie, ja, maar nie in die praktyk nie.  Vir haar is kamp ‘n luukse karavaan op ‘n afgebakende staanplek met elektrisiteit en TV en ‘n  blinkskoon ablusieblok met warm water de lot.  Vir my is kamp ‘n verweerde tentjie tussen niks en nêrens met g’n mens in sig nie, behalwe miskien plaaslike mense wat soms nog nooit eens ‘n wit man in lewende lywe aanskou het nie.

Na ‘n paar  rampspoedige pogings om die ding saam te doen, het ons besluit ek moet maar my gang gaan, daar’s nie salf aan my te smeer nie.  Maar dit het, helaas, ook nie gewerk nie.  Sy het uitgesluit gevoel; sy kon my nie sonder verwyt laat gaan nie.

En sy kon nie ophou om my lewe te reël nie.  Siegfried dit, Siegfried dat.  Siegie sus, Siegie so.  Nimmereindigend.

Ek laat my van g’n vroumens ‘n halsbandjie omsit nie, al is sy ook die edelste onder die edelstene.  Dan maar liewer die pad alleen loop.

Dus was dit tot siens, Annagret.  Tot argwaan van die ganske familie.

Sy’t haar bande met die familie behou; genadiglik het ek haar nog nie vandag onder die begrafnisgangers gewaar nie.

 

EK LIG MY BAS TEENSINNIG van die klip en gaan durf die teedrinkende menigte in die ou plaashuis aan.

By die teekan kry tant Saar my weer beet:  “Siegie, Annagret treur nog oor jou.  Gaan maak reg, Boetie, gaan maak reg!”

By die melktert sluip tant Berta op my af:  “Siegie, jy sal moet opskud, jy raak lank in die tand.  Dis nie goed vir kleintjies om ‘n stokou pa te hê nie.”

In die rokerskring op die stoep slaan die ooms my op die rug:  “Darem een nefie wat nog nie die strop om sy nek laat sit het nie!”  Maar vanaand kruip hul knussies agter Mammie se rug in, terwyl ek alleen terugry stad toe.

Soos altyd word dit ‘n genoeglike familiekuier.  Hulle maak my mal met hul goedbedoelde kritiek, maar hulle is onlosmaaklik deel van my.

En sy was toe al die tyd daar; meteens staan sy voor my:  die juweel haarselwers. Annagret.  Klein en blond en pragtig soos altyd.  Ons het mekaar ses maande laas gesien – ‘n pynlike, finale sien ná sy my die Kilimandjaro-tog probeer verbied het, en ek natuurlik gegaan het.  Met die gevaarlikste roete.

Ons het nie veel vir mekaar te sê nie; die betowering het lankal verslaan in die aangesig van die daaglikse werklikheid.  Die daaglikse werklikheid synde natuurlik ek wat nie wil grootword en settle nie.

Na ‘n futiele tien minute se koeitjies en kalfies draai ons finaal van mekaar weg.  Ek weet ek is ‘n buffel, maar ek kan dit nie help nie:  my oorheersende gewaarwording is nog steeds dié van verligting.

 

ONVERMYDELIK BELAND EK TEEN LAATMIDDAG maar weer in die situasie wat ek haat én geniet:  aan die vertel van my omswerwinge in Afrika.  Terwyl ek teen wil en dank meegevoer word en die woorde uit my mond rol, wonder ek oor die emosies op die ou en jong gesigte om my.  En ek weet weer eens:  hulle beny my eintlik.  Hulle probeer dit net besweer deur hulle bemoeisiekheid.

As hulle maar kon weet hoe ék húlle soms beny!

My ma kom haal my daar uit:  “Sieg, Ouma se prokureur wil jou spreek, iets met die testament te doen.”

“O,” sê ek, “waar’s die ander?”

“Die ander wat?” vra die lang, dun, baie wit meisiekind met die sedige donker rokkie, bolla en bril kompleet.

“Die ander mense wat moet by wees vir die lees van die testament,” verduidelik ek geduldig.  Sy lyk na ‘n regte bloukous.  Maar sy’t swart kouse aan, en die bene is nie te onaardig nie.

Preutse mondjie, lang dun vingers op die donker materiaal van my ou pak.  “Dis net u wat betrokke is, meneer Volschenk,” en sy stuur my so ewe aan die elmboog na die klein sitkamertjie toe.

Daar maak sy my sit en trek los en lees hierdie hoogdrawende geskrif deurspek met onverstaanbare regsterme aan my voor:  “Hiermee die laaste wens en testament van die ondergetekende Anna Elizabeth Volschenk, gebore Pieterse …”

Die aanvangsreël is dan ook die laaste wat ek kan sê ek heeltemal verstaan.  Ek kan die vroumens net oopbek aanstaar.

“Hier,” gee sy die dokument vir my aan toe sy klaar is en ek g’n sprak kan sprook nie, “Lees gerus self.  Ongewoon, moet ek toegee, maar heeltemal geldig en bindend.”

Ek lees, en ek lees weer.  Ek weet nie of ek moet lag of huil nie.  My dierbare ouma Annie, die rebel van die familie – lank voor dit mode was om rebels te wees – het al haar aardse goed vir my agtergelaat.  En die’s toe heelwat meer as wat ek gedink het.

Maar daar’s ‘n vangplek.  Nee, meer as een.  ‘n Kleintjie, wat my keel van vreugde laat toetrek:  Die erfporsie is vir die uitsluitlike doel om my in staat te stel om betroubare voertuie aan te koop en my droom van ‘n klein safari-besigheid te bewaarheid.

Dankie, ouma Annie, dankie, dankie!

Die groot vangplek, die moerse vangplek, slaat my vir ‘n ses:  Die erfporsie is op dag en datum ‘n jaar na haar dood beskikbaar.  Geen probleem, behalwe vir die stertjie:  Dat ek dan wettig in die eg verbind moet wees met ‘n voorbeeldige, karaktervaste lid van die teenoorgestelde geslag.

Ek kyk op:  “Juffrou … e … sal jy met my trou?”  Laat dit nie van my gesê word dat ek nie ‘n humorsin het nie.

Sy waardeer nie my grappie nie.  Vroom steek sy die lang wit hand na my uit:  “Du Preez.  Melanie du Preez, en nee dankie, ek wil nie met jou trou nie.”  Klavierhande, dis wat hulle is.

Die snaaks is gou verby; my kop sak in my hande:  “Wat gaan ek máák?”

Melanie du Preez stoot haar bril reg op haar neus, maak haar papiere bymekaar en staan op:  “Dis maklik, kry ‘n vrou en vat haar preekstoel toe.”  En weg is sy.

 

DIE OOMBLIK TOE EK WEER my voet in die geselskap sit, toe weet ek:  Hierdie was ‘n ope geheim.  My liewe ouma Annie het die familie vooraf deeglik ingelig.  Dit strook met haar geaardheid; sy was nie een wat ‘n bom sou wou los en die familie in onenigheid dompel oor geld nie.

Wat my laat klein voel in my paar nommer twaalfs, is die besef dat hulle my die erfporsie gun.  Nie dat my ma of een van haar susters enigsins behoeftig is nie.  Inteendeel.  Maar hare het al gewaai oor veel minder pitte as wat hier ter sprake is.

“En wat sê jy nou, ou Siegie?”  Dis tannie Saar, die ou oë blink van opwinding.

“Nee, tante, ek sê maar liewer niks, net dankie.”  Ek was nog nie baie in my lewe so tjoepstil geslaan nie.

“Jy sal jou riete moet roer, Boetie!”   Tant Berta se wangetjies is eintlik pienk van plesier.

Die  ooms slaan my weer eens mildelik op die skouer:  “Boetman, jou ouma het jou darem lekker gevang!”

My ma het haar ek-weet-ek-moenie-preek-nie-maar-ek-kan-myself-nie-keer-nie gesig op:  “Boetie, moet tog net nie vir die geld alleen trou nie; die huwelik is heilig, selfs in hierdie tye nog!”

“Nee, Ma.”  Soos in die dae toe sy en ouma Annie die septer in my lewe geswaai het.  Vol opstand, maar eintlik rustig in die wete dat hulle reg is, soos gewoonlik.

“Baie geluk met jou erfporsie.”  Annagret soen my sedig op die wang.  Haar parfuum bly hang in die lug soos die ooms se veelbetekenende gelag.  My lyf reik uit na haar, maar my vrye gees bewe van benoudheid.

 

TEEN LATENSTYD BEVIND EK MY weer by die vars graf.  Maar my ouma is nie meer daar nie, net ‘n hopie grond, en massas blomme wat al klaar verlep en verlore daar uitsien.

Verlep en verlore, soos Ouma se prokureurtjie wat teen oupa Siegfried se grafsteen geleun staan.  Sy’t nou jeans en tekkies aan, en ‘n dik kabeltrui.  Die hare is los en die brilglase toegewasem van die huil.

Ek is onmiddellik verleë, wil sommer omdraai:  “Ekskuus, ek wou nie steur nie.”

Sy wuif met die hand:  “Nee bly, ek het net gou kom groet.”

Ek dag die mense van die wet is altyd koel en feitelik.  “Glo jy sy kan jou hoor?”

“Nee, nie regtig nie, maar hoe sal ons ooit weet?”

“Ek het ook maar kom dankie sê, net vir ingeval sy hoor.”

Ons leun rustig weerskante van oupa se sierlike grafsteen.  Die dag kom stil tot rus rondom ons.

“Wat gaan jy doen?”

“Jy’t my mos gesê wat ek moet doen.  Kry ‘n vrou en vat haar preekstoel toe.”

“Daar’s niks in die testament wat jou verhinder om te trou en weer te skei na jy die geld ontvang het nie.”

“Ek sien nie kans daarvoor nie. Dis nie wat Ouma in gedagte gehad het nie.”

Sy knik plegtig: “Nee, ek dink ook nie so nie.”

“Waar het jy en my ouma aan mekaar gekom?”

“Ons senior vennoot is ‘n jaar of wat gelede skielik oorlede.”  Ek herinner my nou vaagweg so-iets.  “Ek het toe jou ouma geërf.  Tot my vreugde.  Ek het nooit ‘n moederfiguur in my lewe gehad nie; sy’t my ‘n leeftyd se liefde gegee in dié kort tydjie.”  Die meisiekind huil so verdrietig dat ek haar móét vashou; sy’s onverwags sag en sy ruik flippen lekker.

Ek los haar verleë.  Netnou dink sy ek het haar in gedagte vir die trouery.

 

EK KON HAAR TOE NIE vir lank gelos kry nie.  Ek het aanhou en aanhou teruggaan met die flouste van flou verskonings.  En my eie hart nie geken nie.

Intussen het ek en Annagret weer probeer.  En weer gefaal.  Selfde ou storie van kontrole en opstand en uitbreek.  Met Annagret – juweel wat sy is – kon ek nie trou nie, nie sonder om my siel te verloor nie.

Dis toe ek van die moordende tog in die Sahara terugkeer, dat dit my tussen die oë getref het.  Ek het eerste vir Melanie gaan groet.  Sy’t gehuil toe sy my sien.  Maar nie ‘n woord van verwyt nie.   Dit was so goed; ek is laataand eers daar weg na Annagret toe.

Dié was gatvol vir my en my dinge.  Die ring summier neergesmyt en my meegedeel ek moet maar vir Melanie kansel toe sleep, dis tog wat Ouma eintlik in gedagte gehad het.

Sowat van onnoselheid!  En ek het nogal destyds my graad gecum.

Die stukkie goud was toe al die tyd reg onder my neus.

Melanie het nie hard to get gespeel nie.  Sy’t net een voorwaarde gehad:  Ons trou die dag ná die eerste herdenking van Ouma se afsterwe.

Ek was verslae.  My drome, my drome!

Sy was onversetlik.  Daar’s ander maniere om geld in die hande te kry.  Ja, soos om ‘n bank te beroof, het ek myself jammer gekry.  Nee, soos lenings en harde werk en borgskappe, het sy my getroef.

Ek het hardegat getrek en Midde-Afrika se oorlogdeurdrenkte bosse ingevaar, en stert tussen die bene teruggekom.

Ek kon nie sonder haar nie.

Troudatum dus vasgestel.  Die dag ná Ouma se sterfdatum.  Volgende Saterdag.

My laaste Saterdagaand as ‘n vry man lê voor my.  Ek gaan my gewilliglik die strop om die nek laat bind.  Sonder my erfporsie.

Ek sit my bier neer en haal my voete traag van die balkonmuurtjie af toe die telefoon binne begin lui.  Dalk tog Melanie wat besluit het sy’s nie meer lus vir haar henne-aand nie.

Ek kan nie ‘n enkele aand sonder die meisiekind nie.  My lus vir trips die boendoes in het (vir die oomblik) skoon verdamp.  En as die gees weer oor my vaardig word, sal sy my laat gaan, soos sy my Sahara toe laat gaan het, en Midde-Afrika toe.  Sy sal huil as ek weggaan en huil as ek terugkom, maar sy sal my laat gaan.  Sonder verwyt.

Melanie verstaan dat ‘n mens soms moet wegraak.  Soos sy wegraak in haar musiek en die wondermooie komposisies wat sy skep, so moet ek wegraak in Afrika.  En so kan ons altyd weer onsself en mekaar vind.

Dis my ma:  “Siegie, opskud!  Die bruid wag!”

Dit word lam in my, stil om my.  “Mááá!?” kwaak ek.

“Jou troue, Boetie, jou troue begin oor ‘n halfuur.”  Ma se lag en huil het nog altyd naby mekaar gelê.

Ek probeer tevergeefs die kloutjie by die oortjie bring:  “Ma, ek trou volgende Saterdag.”

Ma lag en huil nou beurtelings.  Of tegelyk, ek weet nie:  “Siegie, ons wou net seker maak jy wil régtig met haar trou.”

Hulle het wragtig dubbele reëlings getref, net om my te toets.

“Ons?  Wie de hel is Ma se ons?”  Ek bewe van woede.  Manipuleerders, die hele lot van hulle.

“Almal wat jou liefhet, Boetie.”  Nou loop die trane vryelik.

My oë voel self meteens ‘n ietwat waterig.

Die woede verlaat my so vinnig soos dit my oorweldig het:  “Ek kom, Ma.”

Suiwer goud laat ‘n mens nie deur jou vingers glip nie.