Alta Cloete's Blog: www.altacloete.wordpress.com, page 15

100 dae van inperking: vrae aan myself

[image error]My drang om te weet en te verstaan het my beweeg om ‘n vraelys aan vrywilligers uit te stuur. Die bietjie wat ek al gelees het, gee my groot insig in die ervaring van gewone oor die algemeen bevoorregte mense in hierdie tyd. Hier is my eie ervaring in ‘n neutedop – net om regverdig te wees teenoor almal wat gewilig was om hulle s’n te deel.

Naam: Alta Cloete
Skuilnaam as jy dit verkies:
Ouderdom: 64
Beroep: Skrywer
Huwelikstatus: Getroud
Waar woon jy? Paarl
Alleen? Wie saam met jou? (Name is nie nodig nie.)

Man en baie katte

In watter opsig(te) beskou jy jou situasie tydens inperking as uniek of besonder uitdagend?

Was gewoond my man werk lang ure en reis baie. Nou is hy permanent tuis.

Hoe het jy gevoel toe die noodtoestand afgekondig is?

Vreemd dat dit alreeds vervaag het. Ek dink dit was iets tusssen vrees, opwinding en verligting dat dit lyk of die regering proaktief optree.

Hoe het jy gevoel toe algehele inperking (vlak 5)afgekondig is?

Dieselfde as hierbo

Hoe het jy die drie dae direk voor inperking deurgebring?

Bietjie ekstra gekoop, maar veral elke dag ‘n ent gaan ry en in die natuur gesit. Afskeid geneem van plekke, terwyl ander mense besig was om van mense afskeid te neem.

Hoe het jou lewe met inperking op vlak 5 verander?

Drasties. Geen werk in koffiewinkels, geen vryheid, geen vriendinne ontmoet, nuwe roetine ontwikkel met my man nou tuis.

Wat was die moeilikste tydens vlak 5?

Die vrees vir isolasie en verlies aan skryfenergie.

Die vrees vir wat met ekonomie gaan gebeur.

Wat is vir jou positief tydens vlak 5?

Die gevoel dat die regering vinnig en flink opgetree het.

Hoe het die mense gevaar wat saam met jou ingeperk was?

Uitstekend.

Hoe het jy die verlenging van vlak 5 ervaar?

Verskrik en geskok. Stadig begin besef hierdie ding gaan nie gou verbygaan nie.

Wat het jy die meeste gemis op vlak 5?

Soggens se stap

Koffiewinkels vir werk en vriendinne.

Rondry en uiteet.

Serengeti in Mei gemis

Hoe het die verandering na vlak 4 jou geraak?

Dinge het vir my slegter geraak, want die eensgesindheid en optimisme van vlak 5 het verdwyn en woede en ontevredenheid het oorgeneem.

Waaroor was jy bly met die verlaging na vlak 4?

Kon weer stap!

Waaroor was jy kwaad met die verlaging na vlak 4?

Was nie kwaad nie, want rook of drink nie. Net ongelukkig oor al die ontevredenheid en die gevoel van optimisme wat verdamp het, plus die onsinnige regulasies (veral oor rook) waarvoor geen motivering gegee is nie.

Is jy iemand wat voor inperking gereeld geoefen het?

Ja, ses dae per week

Het jy tydens vlak 5 geoefen?

Ja, ses dae.

Hoe het jy dit gedoen?

Daagliks sestig maal om huis, in twee sessies

Laaste week of twee donkeroggend skelm gaan stap

Saterdae sestig (5 km) vir parkrun in een sessie – hartlik sat geword daarvoor

Hoe het jy die drie ure oefentyd op vlak 4 ervaar?

Fantasties! Eerste dag was ek twee ure op die pad en man feitlik die volle 3 ure.

Lieflik om te sien hoe gesinne saam stap

Later ons gewone tyd (5:30) begin stap

Seker enigste mense in die land vir wie sesuur te laat was.

Gesmag na arboretum

Hoe het die verlaging na vlak 3 jou geraak?

Lekker om vryelik te kan stap.

Waaroor was jy bly toe vlak 3 aanbreek?

Lekker om vryelik te kan stap. Saterdae vir parkrun arboretum toe.

Waaroor was jy kwaad toe vlak 3 aanbreek?

Nie kwaad nie, net hartseer oor al die ontevredenheid, siek van ellende oor lyding en verarming en werksverliese en honger.

Hoe vaar jy op hierdie stadium (na 100 dae) oor die algemeen emosioneel?

Redelik goed. Met ‘n insinking hier en daar.

Is jy finansieel erg geraak?

Baie min, net boek wat in April verskyn het, sal waarskynlik min verdien.

Wat is nou vir jou die moeilikste?

Die woede en haat en lyding en onsekerheid in die land. Die wete dat baie mense ongelooflik swaarkry en dat die regering nie al hulle mooi planne effektief kan uitvoer nie.

Wat kan jy uit die ervaring haal wat positief is?

Groter bewuswording in land van geestesgesondheid.

Goedheid van die gewone mens. Voedingskemas.

Dankbaarheid.

Besef ek kan goed regkom in my huis.

Bly jy op datum met die Covid 19-situasie in SA?

Ja

Deur watter medium? Hoe gereeld kyk/luister jy na nuus oor Covid 19?

Man en webwerf en bietjie Netwerk24

Beheer dit streng

Hoe beïnvloed die voortdurende nuus oor die virus jou emosioneel?

Baie sleg

Bly jy op hoogte van die oorsese situasie?

Het nie meer energie daarvoor nie

Is daar spesifieke lande waarin jy belangstel?

Noorweë en hulle is OK

Hoekom?

Kinders is daar.
Hoe beïnvloed die stygende sterftesyfer in SA jou?

Diep hartseer, voel mense se angs en pyn en eensaamheid

Wat sou jy anders doen as jy nou die ervaring van vooraf kon begin?

Niks. Ek is gelukkig, ek het geweet ek sal hierdie ding versigtig moet aanpak.

Wat sal jy presies dieselfde doen as jy van vooraf kon begin?

Alles. Dalk minder grappies aanstuur.

Ken jy iemand wat Covid 19 opgedoen en herstel het?

Ja

Het iemand na aan jou al aan Covid 19 gesterf?

Nee, wat my laat besef in wat ‘n bubble van bevoorregting ek leef.

Checklist om ‘n moeilike dag te red

[image error]Hier is my lysie van dinge waarna ek moet kyk as ek voel ek begin afgly in die put. (En ‘n mens moet vinnig optree, voor jy te diep gegly het om meer duidelik te kan sien!)

Het ek vandag gesond geëet? En genoeg, maar ook nie te veel nie? Te veel suiker? Te veel koolhidrate?
Het ek al oefening gehad? Verkieslik in die buitelug. Iets waarvan ek hou, nie iets wat lyding behels nie!
Is ek besig met iets wat my bevrediging verskaf? ‘n Bedrywigheid wat vir mý sinvol is – nevvermaaind wat ander daarvan dink! Verkieslik iets skeppends. (Vir my tel huiswerk beslis nie as skeppend nie.) Dit kan ‘n ete se kook of ‘n kongres se reël wees … enigiets.
Het ek al vandag vir iemand anders iets gedoen? (En nee, die gewone huistake vir my huismense tel nie.) Iets vir iemand wat in een of ander opsig minder gelukkig as ek is.
Het ek al sinvolle kontak met mense gehad? Nie leë oppervlakkige of niksseggende praatjies (of skinder!!) nie – kontak wat dieper as die oppervlak strek.
Het ek al gelag?
Is daar musiek in my lewe? (En nee, dit hoef nie noodwendig Springsteen te wees nie!! Dit kan Beethoven wees – of Nicholas Louw as dit moet …)
Is daar orde in my omgewing? Dit help selfs om net die rytjie skoene voor my kas haaks te skuif … En nee, ons praat nie van obsessiewe gedrag nie, net van doodgewone orde.
Het ek vandag iets afgehandel wat my al lankal irriteer? Betaal ‘n rekening, sorteer vinnig die tydskrifte, skryf ‘n e-pos … Dit werk om dinge te kan doodtrek in jou dagboek. En trek hulle fisies dood, hard en duidelik.
Is ek oormoeg? Plaas ek te veel druk op myself?
Te min geslaap? Of dalk te veel?
Het ek vandag iemand toegelaat om my te manipuleer of te misbruik?
Het ek ja gesê toe ek moes nee gesê het?
Is daar onsekerhede wat my teister? Kan ek dalk iets daaraan doen? Moet ek dalk iemand iets vrá i.p.v. net in angs en stilte wag?

Natuurlik verg dit vasbyt om sover te kom om actually iets te DOEN aan hierdie lysie. Maar glo my, dit werk!

Ek hoor graag van dinge wat vir ander mense werk. Onthou, hierdie is bloot my eie ondervinding – nie die alfa en omega nie!

Die prys van ‘n glimlag

[image error] Die storie van die tand is op die agterblad van rooirose gepubliseer. Nou is ek sommer weer hartseer oor dié lieflike tydskrif en al die ander wat onder tante Rona gesneuwel het. 

Australië is die heel laaste land wat sy ooit wil besoek, sê ‘n berese vriendin. Ek stem heelhartig saam. Dis ‘n vervelige land. Ek weet, ek was al daar. Teenoor die Reënboognasie kom die Aussie-samelewing maar bra vaal voor.

Onthou net: Vervelig is veilig, sê my wyse geliefde.

Ten spyte van my wilde uitsprake, bevind ek my onlangs weer in Australië. Wanneer ‘n kans hom voordoen, moet mens dit tog maar vat, of hoe? So beland ek op ‘n maandlange toer saam met my immer-energieke, stuit-vir-niks geliefde. Ek kry vlugsiekte op een lang vlug en iets in die rigting van ‘n paniekaanval op die ander. Ek raak moeg en befoeterd en ek mis die dinamika, die woelinge, die kleurvolheid van my eie land.

Maar ek val ook onder Aussie-land se bekoring. Vervelig of nie, ek geniet die veiligheid en die netheid, al gee die baie reëls en regulasies my engtevrees. In Queensland ontmoet ek ‘n lieflike Afrikaanse leser van my boekpogings. In Canberra sit ek sterk skemer stokalleen langs die meer terwyl die konyntjies ligvoets om my huppel. In Wes-Australië sien ek eers werklik hoe ontsaglik groot en ontsaglik leeg die land is die oomblik as mens die stedelike gebiede verlaat.

Maar dis in Tasmanië wat die opwinding my tref. Dis Saterdagmiddag, naby die einde van ons week in die klein, groen paradys met sy oerwoude en skaap- en beeskuddes en landelike atmosfeer. Ek is pas die swetterjoel trappies na die uitsigpunt op die beroemde Wineglass Bay al morrend uit. Soos alles in dié land is die trappies perfek uitgelê met gereelde waarskuwings en rusplekke en aanduidings van hoe ver dit nog is. My entoesiasme lê betreklik laag. Ek is moeg rondgevlieg en ek is moeg vir alles wat so perfek is. Ek soek knorrig rond vir ‘n stukkie rommel wat rondlê, maar ek kry niks. Wineglass Bay lê vaal daar ver onder ons in die dowwe lig van die bewolkte dag. Mens moet jou mooi verbeel om die wynglasvorm raak te sien. Niks mooier as Clifton se strand nie. Of Hermanus s’n nie. Of enige plekkie op ons Weskus s’n nie.

My bui sak toe ons by die Pondering Frog aankom vir middagete. ‘n Speelse groen padda van sement of iets soortgelyks lê gaste rustig op sy elmboog en inwag. Die gasheer is joviaal en deel sy bevinding met ons dat Tasmanië tien jaar agter die res van Australië is. Dis nie vir my slegte nuus nie. Dit versterk my aanvoeling dat dit eintlik ‘n ander land is, nie net ‘n ander staat nie. Ek voel tuis hier. Seker maar my plattelandse agtergrond wat deurslaan. Die calamari is van die beste en my bui verbeter by die minuut. Die finale vreugde is die salige tuisgemaakte fudge wat by die betaalpunt te koop is. Nie blokkies soos hier by ons nie, maar ‘n stafie baie soos ‘n nougat of iets soortgelyks.

Terwyl ons op die loom Saterdagmiddag deur die rustige platteland ry, vroetel ek die eerste stafie se plastiek van hom af. My ongedurigheid het my verlaat. Salig ontspanne neem ek die lemoen- en sjokoladegeur in. Smaak my ‘n engel het op my tong gepiepie, het ons studenteseuns op ‘n stadium graag gesê as iets hemels lekker is. Hier was beslis ‘n engel betrokke. Die fudge se tekstuur is anders as ons s’n. Dis taaier, nie bros nie, effens toffierig. Dit smelt weg in jou mond. Ek sit en vertroetel die lekkerte so in my enigheid, gehul in ‘n borrel van vrede.

En toe besef ek: Iets het gebeur. ‘n Vreemde soliede voorwerp bederf die salige eetervaring. My gekroonde voortand bevind hom midde-in die taai soetigheid. Die vrede van die oomblik is daarmee heen. Ek elimineer die bron van onheil en druk dit vinnig, grillerig in die sakkie waarin ek iets moois op ‘n poskaartdorpie gekoop het. Ek sluk die res van die soetigheid haastig weg. En ek kyk in die spieël.

Fout. Groot fout. ‘n Onaardige gesig staar terug na my. Haasbek met net die klein puntjie van die oorspronklike tand sigbaar. Liewe Heksie? Nee, veel erger as liewe Heksie. ‘n Lelike vrou wat ek nie wil ken nie.

Op ‘n Saterdagmiddag kry ‘n mens nie ‘n tandarts op die Tasmaniese platteland nie. Ek kerm en kla en soebat, alles met die hand voor die mond. My arme man kan nie help nie en hy verstaan nie die erns van die saak nie. Vir hom is dit net ‘n tand. Vir my is dit my ganse selfbeeld wat daarmee heen is. Ek kom agter ek het meer as ‘n tand verloor. Ek het my glimlag verloor. Om tande te wys is vir my so natuurlik soos asemhaal. Ek het nooit besef om te lag is so lewensnoodsaaklik vir my nie.

Twee stroewe dae later herstel ‘n gawe tandarts in Wes-Australië my glimlag en my selfbeeld teen ‘n astronomiese bedrag. Ek wroeg nie eens oor die bedrag nie. Die waarde van ‘n glimlag kan nie in rande bereken word nie.

Vervolgverhaal: Net een kans (slot)

[image error]Comien staan verstom en kyk hoe die motor die figuurtjie in die groen skoolrok rakelings mis en skuins-skuins teen die sypaadjie tot stilstand kom, net ‘n tree of wat van die lamppaal af.

“Mathildie!” Haar stem klap soos ‘n sweep in die stilte. Sy het haar altyd daarop geroem dat sy elke dogter in haar skool se naam ken. Met haar geheue is daar genadiglik toe niks verkeerd nie. Mathildie Hanekom, graad tien, enkelma wat te hard werk, onbetrokke pa, swak motivering, gebrekkige toesig tuis.

Die meisiekind was sowaar van plan om te maak dat sy wegkom. Nou draai sy stadig om, kyk ongelowig na Comien. “Mevrou? Wat maak Mevrou dan hier?”

“Dis wat ek van jou wil weet, kindjie.”

“En ek ook.” Sy herken die stem voor sy nog kan omdraai. Dis wragtigwaar die krukkeman. Sonder sy krukke en bleek om die kiewe. “Comien? Dis nou onverwags.”

“Is jy ooit al veronderstel om te bestuur?”

“Pas gister die groen lig gekry.” Hy draai na die meisie wat ongemaklik staan en rondtrap, gereed om op die vlug te slaan. “Hoekom is jy nie in die skool nie?”

“Dis unfair, Oom, die onderwysers gaan eet uit en ons moet in ‘n simpel fliek sit.”

“Ek sou dink dit behoort vir julle heerlik te wees.” Pleks sy self aan daardie plan gedink het. “Watter fliek is dit?”

“Daai nuwe een van Cinderella, Mevrou. Ek haat die ou sprokies, die meisie is gewoonlik ‘n whimp wat net wag vir die prins om haar te red.”

Wel, dan het een leerder darem na haar subtiele en minder subtiele feministiese prekies geluister. Net jammer dit lei tot stokkiesdraai, pleks van motivering tot onafhanklikheid. “En waarheen was jy altemit op pad?”

“Ag, ek weet nie, seker maar huis toe.” Huis is ‘n woonstel in ‘n minder goeie buurt. Waar daar sweerlik min te doen is behalwe TV kyk.

“Wel, ek stel voor jy maak dat jy terugkom op die skoolterrein voor iemand jou mis.” Die klok het intussen gelui; die meisies swerm oor die terrein, soos vinkies aan die kwetter. Comien raak skoon lam van weemoed. Dis waar sy hoort, dis waar sy moet wees.

Die kind kyk verlangend na die oorkant van die straat waar vryheid wag. “Ja, Mevrou.” Na ‘n tree draai sy terug. “Gaan Mevrou vir die nuwe hoof vertel?”

Gaan sy? Die kans gebruik om die nuwe besem te vertel waar sy skraps gevee het? Sommer ‘n stekie inkry oor die danige verhoging van ouerbetrokkenheid en onderwysersmotivering? Met ‘n sug laat gaan sy die versoeking: “Nee, maar op een voorwaarde.”

“Ja, Mevrou. Enigiets, Mevrou.”

“Gee my jou ma se selnommer.”

“Mevrou gaan haar vertel?”

“Ja, ek gaan.”

“Agge nee, sy worry hoeka so oor my.”

“En dis hoe jy haar bedank? Deur stokkies te draai? Nie die slimste plan nie, of hoe?”

“Nee, Mevrou.” Nou hang die koppie behoorlik.

“Die nommer?”

Mathildie rammel die nommer af en maak dat sy wegkom, groet nie eens behoorlik nie.

“Is hier dalk ‘n koffieplek naby? Ek dink ek het iets nodig vir die skrik.” Sy het vir ‘n oomblik skoon van die krukkeman vergeet.

“Dankie dat jy nie die kind uitgevreet het nie.”

“Ek is nie die uitvreterige soort nie. Het jy tyd vir koffie?”

“Ongelukkig nie.” Hy hoef nie te weet sy is druipstert by die skool uit nie. En buitendien moet sy by die huis kom, tot bedaring kom en kyk of daar nog iets oorbly van die idee wat haar met die kyk in Mathildie se oë te binne geskiet het.

 

Comien raak so opgeneem in haar beplanning dat dit amper aand is voor sy besef Cobus moes al terug gewees het. Onmiddellik neem angs van haar besit. Dit neem ‘n halfuur en twee koppies tee voor sy die moed het om sy selfoon te bel. Toe ‘n vreemde stem antwoord, weet sy sy het haar kanse verspeel. Sy gaan nie ‘n tweede kans kry om reg te maak, die afgelope weke se stilte uit te wis nie.

“Comien, dis Barend hier. Moenie skrik nie, Cobus is oukei.” Dit neem haar ‘n paar tellings om te besef Barend is die boepensbuurman op regs.

Natuurlik skrik sy. Sy skrik vir wat kón gebeur het, sy skrik vir die wete dat haar kanse dalk verby kon gewees het. “Wat het gebeur?” Asseblief, asseblief, laat hy regtig oukei wees.

“Een van ons groep het ‘n toeval gehad, nog nie seker of dit haar hart is nie. Ons wag vir die ambulans. Cobus is die een wat iets van noodhulp weet, sy aandag is nog by haar.”

Te besig met ‘n ander vrou om sy eie gerus te stel. Ja, sy kry die boodskap. “Kan ek met hom praat?”

Stemme wat in die agtergrond druis, dan weer Barend, verskonend: “Hy sê hy wil eers saamgaan hospitaal toe en seker maak alles is reg. Hy sê jy moenie vir hom wag nie, dit kan dalk laat word.”

“Dankie.” Sy bly lank netso sit. Die vernedering van vanoggend se skoolbesoek brand van vooraf in haar bors. Niemand het haar meer nodig nie. Nie die skool nie, nie haar man nie.

Dis die krukkeman se gesig wat in haar geestesoog verskyn, sy stem in die skemer oggend: “… mens kry één kans en dis jou keuse wat jy daarvan maak.”

Dis weer Barend wat antwoord toe sy bel: “Ja, dis na ons plaaslike hospitaal toe wat hulle kom. Francien bly blykbaar nie ver van julle af nie.”

Francien. Sy is jaloers op ‘n vrou wat sy van g’n kant af ken nie. ‘n Vrou wie se lewe op hierdie oomblik in gevaar verkeer.

 

By Ongevalle kan Comien nie haar sit kry nie. Dan is sy by hierdie venster, dan daardie, dan weer by die toonbank om seker te maak hulle het nie dalk intussen aangekom nie. Dit help nie juis dat sy niks meer as die pasiënt se voornaam kan verskaf nie, oortuig ook nie juis die mannetjie agter die toonbank dat sy werklik iets hier te soek het nie.

“Comien! Dis ‘n verrassing.”

Sy ruk om, buite verhouding bly om ‘n bekende stem te hoor. “Hallo, Shaun, wat maak jy hier?”

Die krukkeman is gryserig in die gesig, steek ‘n bewerige hand na haar uit. “Moenie vir my sê jou man het iets oorgekom nie?”

“Nee, nee, dis een van sy vriende … Hulle was op ‘n uitstappie …”

“Kan dit wees? Die fotografieklub se trip Hexrivier toe?”

“Dis reg, ja.” Sy skrik van vooraf. “Jou vrou? Is sy Francien?”

Die glimlag verlig sy bekommerde gesig. “My liewe hemel, is Cobus jou man? Natuurlik, De Lange … Ek het nie eens besef nie.”

Haar bene swik onder haar, maar ‘n nuwe krag roer in haar hart. “Kom, kom sit hier. Cobus het gesê sy sal oukei wees. Hulle gaan nou-nou hier wees, jy sal sien.”

Hy laat hom willoos op die plastiekstoel neerdruk. Sy gaan sit langs hom, spring dan weer op, kyk by die deur uit. Nog geen ambulans nie. “Dis ‘n dag van skokke vir jou. Ek is jammer ek wou nie vanoggend gaan koffie drink nie. Maar ek het ‘n wonderlike idee gehad …”

“Vertel.” Hy lyk sowaar of hy belang stel.

“Die meisiekind vanoggend … Mathildie. Ek het as skoolhoof die behoefte raakgesien. Mens dink altyd hoërskoolkinders is groot genoeg om namiddae alleen te bly, maar ek het al dikwels gesien dis nie noodwendig die geval nie. Hulle het iemand nodig om hulle rond te ry, iemand om toesig te hou oor huiswerk. Almal is nie noodwendig alreeds selfgemotiveerd op daardie ouderdom nie.”

Hy lyk nie oortuig nie. “Iets soos ‘n créche vir hoërskoolleerders? Dit klink nie vir my cool genoeg nie.”

“Nie ‘n créche nie, nee, maar dalk iets soos ‘n mentor, chauffeur, ‘n simpatieke oor as hulle van die skool af kom. Ouers kom dikwels saans laat tuis, doodmoeg, met genoeg bekommernisse van hul eie.”

“Ek weet darem nie.” Sy aandag is nie heeltemal by haar nie, sy oë bly op die deur.

“Of dalk iets soos ‘n au pair, vir wanneer ouers uithuisig is. Veral die enkelouers, daar is so baie van hulle.” Mathildie se ma is ‘n verteenwoordiger as sy reg onthou, noodgedwonge dikwels van die huis af weg. Wie sou dan na die kind omsien?

Gelyktydig raak hulle bewus van die ambulans wat inkom. Sy gee sy arm ‘n drukkie, maar bly sit toe hy haastig orent kom, haar oë op die motor wat kort na die ambulans by die parkeerterrein inswaai.

Cobus lyk moeg, sy skouers hang. Sy ken hom, hy sal diep aangeraak wees deur die gebeure. “Cobus.” Haar stem is hees, onseker.

“Comien.” Dis soos die son wat oor sy gesig opkom. “Jy is hier.”

“Ek is hier, my man.”

Hy leun ‘n oomblik teen haar. “Ek is jammer ek het nie gebel nie. Ek was so kwaad vir jou.”

“Dis niks. Ek verstaan.”

Net een kans, het die krukkeman gesê. Sy is weer reg om dit met albei hande aan te gryp.

Vervolgverhaal: Net een kans (3)

[image error]“Jy’t my wragtig gepootjie!”

“Ek is vreeslik jammer.” Hy help haar verleë orent. “Ek wou jou net keer, nie laat val nie.”

Teen haar sin begin sy lag. “Ek neem aan jy wil verder preek?”

“Ja, maar dit sal beter wees oor ‘n koppie koffie.”

Sy kan sowaar nie met ‘n vreemde man by die huis aankom nie. “Jammer, my man slaap nog.”

“Ook afgetree?”

“Ja, meer as ‘n jaar al. En voor jy vra, hy vaar uitstekend. Geniet klaarblyklik elke oomblik daarvan.”

“En hoe kry hy sy dae om?”

Tot haar skande moet sy erken sy weet nie presies nie. “Ag, ditjies en datjies. Klets oor die heining met die bure, koffie met oud-kollegas, allerhande verenigings.”

“Klink vir my goed. Dis natuurlik makliker as mens al lank in die gemeenskap bly. Ons is nuwe intrekkers.”

“Om mense met jou krukke te terroriseer, is nie die beste manier om vriende te maak nie.”

Weer die lekker lag waarna sy nou al begin uitsien. “Ek het nie Dale Carnegie se wysheid nodig om dit te weet nie.”

Mens kan nie help om saam te lag nie. “Die uitdeel van ongevraagde advies word ook nie in How to win friends and influence people aanbeveel nie.”

“Jammer, ek pleit skuldig.” Nou is hy doodernstig. “Dis net dat ek myself so duidelik in jou herken.”

“Jy het ook gesukkel?” Die laaste kwartaal voor haar aftrede moes sy tot vervelens aanhoor hoe wonderlik aftrede is, hoeveel tyd sy gaan hê, hoeveel lekker dinge sy gaan doen. En dit meestal komende van bloedjong mense vir wie dit nog ver in die verskiet lê. En natuurlik van Cobus. Cobus wat tydig en ontydig vertel het hoe hy uitsien om meer van haar te sien, Cobus wat hom nou in teleurgestelde stilte van haar onttrek het.

“Ek het ongelooflik gesukkel. Op die rand van depressie omgedraai.”

“En wat het jou van dié rand af weggekeer?”

“My kind se dood.”

Dis soos ‘n klap in haar gesig, sy word skoon warm van verleentheid. Dat hy dit so pront kan sê. Hoe doen mens dit? “Wát? Hoe?”Te veel inligting, te onverwags.

“Selfdood, amper twee jaar gelede. ‘n Pragtige, talentvolle mens wat nie meer ‘n doel in haar lewe kon sien nie.”

“En dit het jou gehelp?” Vir haar sou dit eerder oor die afgrond gestoot het.

“Ek het net besef mens kry één kans en dis jou keuse wat jy daarvan maak.”

“Jy preek alweer.”

“Moenie te lank tyd mors nie, … e …”

“Comien de Lange.”

“Shaun Basson.” Sy groethand is darem nou al beskikbaar.

“Ek bewonder jou. Maar elke mens se omstandighede is sy eie.”

“Natuurlik, ja.”

“Hier is my huis. Sien jou.” Sy kyk nie om nie. Sy vlug en sy weet dit. Mens kan jou vervlaks nie roer nie of iemand begin preek vir jou. Terwyl sy net aan haarself wil oorgelaat word om op haar eie tyd koers te kry en aan te pas.

 

“En as jy so gou terug is?” Cobus sit met die koerant by die kombuistafel, kant en klaar aangetrek. Sy wil-wil onthou dat hy vandag op een of ander uitstappie gaan, maar sy kan nie haar vinger daarop lê nie. Kan mens se geheue so vinnig agteruitgaan as jou verstand nie maksimaal benut word nie?

“Ek het ‘n slag ‘n ander roete gestap en toe’s dit korter as wat ek gedink het.”

“Mens sou reken jy behoort na al die jare die beskikbare roetes uit jou kop te ken.” Hy kyk haar ‘n oomblik effens vreemd aan voor hy die koerant regskud en hom weer in die sportbladsye verdiep. Verlede jaar kon sy haar nog in haar werk verdiep terwyl hy elke naweek ure en ure voor die TV deurbring. Wat gaan sy vanjaar doen? Saam kyk? Lees? By iemand gaan kuier?

Sy kan nie eintlik dink aan iemand om by te gaan kuier nie. Haar oud-kollegas is naweke besig met sport en voorbereiding en hulle gesinne. Die ouers van die skool het nooit haar vriende geword nie. Familie het sy nie veel nie en hulle is in elk geval almal bo in Gauteng.

“Hoor jy ooit wat ek sê, Comien?”

Sy skrik op, draai haastig na die ketel toe. “Ekskuus, ek was ingedagte. Waarheen gaan jy nou weer vandag?”

“Die fotografieklub, Comien, ek het jou gisteraand gesê. Ons ry Hexrivier toe, die herfskleure is mos ongelooflik daar.”

“O ja, ek onthou nou.”

“Ek het ook gesê jy is welkom om saam te kom. Ons is ‘n lekker groepie, almal afgetredenes.”

“Ek is nie lus vir ‘n klomp oumense nie.” Sy het altyd haar jong leerkragte geniet; die energie, die entoesiasme, die sterk menings, nog ongetemper deur ervaring en sinisme.

“Ons is self nie meer so jonk nie, my vrou. Kyk maar in die spieël as jy my nie glo nie.”

Amper mors sy ‘n skoot kookwater oor haar hand. “Skimp jy? Lyk ek sleg?”

“Jy’s steeds ‘n mooi vrou, Comien, maar ek sien jou deesdae selde in iets anders as ‘n sweetpak. En jy was nie meer jou hare elke dag nie.”

“Jy reken ek verwaarloos my voorkoms?” Die angs klem om haar hart. Die jong buurvrou – wat is haar naam tog – se  man werk iewers in midde-Afrika. Was dit eergister regtig haar wasmasjien wat gebreek het? Kon sy nie maar bloot ‘n elektrisiën of iemand gebel het nie?

“Ek reken jy stuur op ‘n krisis af, Comien, en jy wil my nie toelaat om jou te help nie. As jy so aanhou, is jy kort voor lank in ‘n depressie.”

Wat is almal nou skielik met depressie oor die kop geslaan? Depressie is vir die soort mens wat in sy kop lewe en nie sy hande besig hou nie. Dié dat sy haar studeerkamer getakel het, ledigheid is ‘n ding waarvoor sy baie bang is.

“Daar’s niks met my verkeerd nie, Cobus. Geniet jou uitstappie.”

“Moet my nie vroeg verwag nie. Ons gaan op ‘n mooi plek eet as ons klaar is, dit word gewoonlik ‘n uitgerekte kuier.”

Sy laat staan haar koffie net daar, vlug na haar jogamatjie toe. Behou die roetine, dis al wat sy kan doen teen die donker wat haar onmiskenbaar aan die bekruip is.

 

Twintig oor tien hou sy voor die skool stil. Soveel keer is sy uitgenooi om ‘n draai te kom maak, sy het seker nou lank genoeg gewag om nie te oorgretig voor te kom nie. Pouses was altyd vir haar lekker, die gemeensaamheid om die teekanne, die saam kla en saam lag oor die daaglikse klein en groter uitdagings. Sy was tuis in die kring, sy was nooit die soort skoolhoof wat ‘n demper op die personeel se samesyn geplaas het nie.

Die sekretaresse kyk verras op van haar rekenaar. “Mevrou! Dis ‘n verrassing! Hoe gaan dit?” Op die punt van die toonbank pryk ‘n dure bos blomme, op die ander punt is foto’s van skoolaktiwiteite op ‘n rekenaarskerm aan die rol. Die nuwe vrou het nie op haar laat wag nie. Wat sou nog alles alreeds  verander het?

“Dit gaan baie goed, dankie, Salomien. Ek kom kyk net of julle my darem mis.” Sy draai al weg, sy ken mos darem nog die pad personeelkamer toe. Sy wens sy kry ‘n kans om te sien wat die Badenhorst-vrou in haar kantoor aangevang het.

“Dis nou jammer, Mevrou moes dalk liewer eers gebel het.” Salomien lyk sowaar effens skuldig, asof sy op heterdaad betrap is. “Die hele lot is halftien hier weg vir ‘n verrassingsontbyt, hulle sal glo elfuur terug wees.”

Sy steek in haar spore vas. “Verrassingsontbyt? Nou wat op aarde?”

“Juffrou Badenhorst wil die motiveringsvlakke van die personeel verhoog. Sy glo in positiewe versterking eerder as kritiek.”

“En sy reken sy kan die klomp met kos motiveer?” Blitsig skuif die gesigte voor haar verby: die dikketjies vir wie ‘n gratis verrassingsontbyt ‘n aanslag op hul afgetakelde selfbeeld gaan wees, die dunnetjies wat van slaaiblare en harde werk leef, die gesondheidsbewustes wat alreeds tuis ‘n gesonde ontbyt sou weggeslaan het.

“Almal was baie opgewonde.” En die arme sekretaresse moet alleen hier bly sit en die wolf van die deur af hou.

“En almal is weg? Wat van die meisies?” Sy wou sê dis onrusbarend stil, besef nou dis die gewone gekwetter met pouse wat sy gemis het.

“Fliek in die saal, dan ‘n verlengde pouse van half elf af.”

“Almal in die saal? Sonder toesig?”

“Elke klas het twee ouers gereël om toesig te hou. Juffrou Badenhorst wil graag die ouers se graad van betrokkenheid verhoog.”

Personeel se motivering verhoog, ouers se betrokkenheid verhoog? Asof hier onder haar sorg geen motivering of betrokkenheid was nie. Asof sy niks hier beteken het nie, asof sy nooit hier was nie.

“Dan gaan ek maar. Totsiens, Salomien.”

“Totsiens, Mevrou, kom gerus weer. Gee net eers ‘n luitjie.”

Sy moet haarself bedwing om nie na die veilige hawe van haar motor te drafstap nie, sukkel om die trane terug te hou.

Die geluid van skreeuende bande ruk haar vinnig terug die werklikheid in.

Vervolgverhaal: Net een kans (2)

[image error]“Eina!” Haar handpalms brand soos vuur, sy moes natuurlik op die grofste deel van die sypaadjie te lande kom. Maar daar is nie tyd vir selfbejammering nie, Comien is onmiddellik reg om haarself te verdedig. Sy het nie amper veertig jaar in die beroepswêreld oorleef om op haar eerste dag van aftrede skaars honderd meter van haar huis af vermoor te word nie. En dit nog sonder grimering, met haar hare in wanorde. Niemand behalwe Cobus sien haar ooit so nie. As sy dan móét gaan, moet dit ten minste met ‘n tikkie waardigheid wees.

Sy neem ‘n oomblik om te besef die hand wat na haar uitgesteek word, is bedoel om te help, nie om seer te maak nie. “Ek is verskriklik jammer! Ek is so lomp met die ellendige krukke, weet nie hoe ek ooit aan die goed gewoond gaan raak nie.” ‘n Beskaafde stem, beslis nie dié van ‘n dronkie nie. Albei krukke nou lomp onder een arm vasgedruk, die hand steeds na haar uitgestrek.

Sy ignoreer die hand en skarrel lomp orent. “Wat op aarde soek ‘n mens op krukke hierdie tyd van die dag op straat?”

“Dit kan jy weer vra, hoor.” Daar is nou ‘n laggie in die stem, sodat haar mondhoeke ook begin trek.

“Ek het oor jou kruk gestruikel.” Nou kan sy die lag nie meer keer nie. Pure verligting. En met die verligting kom haar natuurlike nuuskierigheid na vore. “Gaan jy my vertel wat jy hier soek? Of moet ek raai?” In die swak lig kan sy ‘n lang, effens geboë figuur uitmaak, groot bos grys hare. Nog ‘n afgetredene – en dan boonop nog op krukke. Sy sou reken dis heeltemal erg genoeg daarsonder.

“Ek gee jou drie raaie.” ‘n Man wat met homself kan spot. Dit kon Cobus ook doen, lank gelede, voor die druk van die onderwys hom so vreeslik ernstig gemaak het. Hy was al die jare die sensitiewe een, sy was van altyd af ‘n taaier soort mens.

“Jy het ‘n operasie gehad, jy moet stap as deel van die herstelplan. Maar jy is te ydel om dit oordag op straat te waag met die krukke.”

“Eina!” Hy het ‘n lekker lag, diep uit die maag. “ Maar ek het seker daarvoor gesoek. Ek voel soos ‘n gek met die goed, ek verbeel my die hele buurt sal vir my lag.”

“Dit kon jy gewees het wat neergeslaan het. Kan jou vrou nie met jou saamstap nie? Sê nou jy kry seer? Het jy ooit ‘n selfoon by jou?”

“My vrou dink ek is verspot, sy verseg om nou al op te staan. En ja, ek het darem my foon.”

“My man reken ook ek is gek.” Vir ‘n oomblik verlang sy na Cobus se slaapwarm lyf, maar dan onthou sy hoe hy van haar weggedraai het. “Wees nou versigtig, hoor.” Laat sy liewer wegkom, voor sy die vreemdeling vertel van háár rede om op straat te wees en háár man wat verseg om saam te loop.

En nee, sy het regtig geen rede om skielik so eensaam te voel nie. Dis net die ego wat ʼn ietwat gekrenk is met die neerslaanslag, dis al.

 

Tuis wag Cobus haar in met die oggendkoerant en sterk koffie soos sy daarvan hou. “Kom sit, ek skink vir ons.”

“Jy weet ek doen my joga direk na ek gestap het, Cobus.” Haar skuldgevoel onderdruk sy.

“My liewe hemel, Comien, kan jy nie net vir een keer afwyk van jou heilige roetine nie? Jy hoef nie meer seweuur by die skool te wees nie, mens. Jy het die ganse dag voor jou om joga te doen na jou hart se begeerte.” Die klap van sy plathand op die tafel laat haar onwillekeurig ‘n tree terugstaan. Cobus is die mees gelykmatige mens wat sy ken, soveel irritasie sien mens selde by hom.

Die ganse dag. Vir joga, vir enigiets. Dis wat haar so bang maak. Waarmee gaan sy haar dae vul? Lees? Tuinmaak? Naaldwerk? Brug? Terwyl sy niks anders wil doen as skoolhou nie? “Ek verkies om in ‘n roetine te bly.”

“Jy sal ‘n nuwe roetine moet ontwikkel, Comien, die oue is uitgedien.”

“Uitgedien, ja. Dis nie die ou roetines wat uitgedien is nie, dis ek.” Sy laat die koffie in die piering stort, dit moet van netnou se skrik wees dat sy nog die bewerasie het.

“Jy sal jou kop moet regkry, my vrou, of dit gaan vir jou ‘n nagmerrie word.”

“Dis alreeds ‘n nagmerrie, Cobus, en jy maak dit nie beter nie.”

“Goed, ek kry die boodskap.” Hy draai op sy hakke om. Die klap van sy studeerkamerdeur klink te hard in die stil huis.

Sy skrik toe die eerste traan op die kombuistafel val, spring op en gryp ‘n stuk papierhanddoek van die rol by die stoof af. Sy raak weer bewus van haar knie wat brand. Sou die krukkeman ooit sy huis veilig gehaal het?

Manlike ego, dis sy probleem. Maar is dit nie haar eie ego wat in haar pad kom staan het nie? Want wat is sy werd sonder haar beroep? Wat anders het sy om haarself op te roem? Nie kinders of kleinkinders nie, geen lus vir brug speel of borduur  nie. Sy was die skoolhoof, die streng, regverdige, effektiewe skoolhoof. Dis wie sy was.

En nou voel sy soos ʼn ronde nul op ʼn kontrak.

 

Sy is buite verhouding bly toe sy op ʼn  oggend weer die krukkeman teenkom. Hy het intussen gevorder tot net een kruk. Hierdie keer weet sy om wyd te hou, buite bereik van die gevaarlike blink punt. “Môre! Waar was jy? Ek was bekommerd.”

Ja, sy is uitgehonger vir geselskap. Tussen haar en Cobus heers ‘n stram stilte. Vanuit haar studeerkamer hoor sy hom gereeld oor die heining met die wulpse tuisblyma aan hulle linkerkant ginnegaap, kort-kort is hy met die afgetrede boepens op regs weg na een of ander vergadering toe. Sy mik daagliks om ‘n oud-kollega te bel, sy dood van nuuskierigheid oor hoe dit by die skool gaan. Maar haar trots  keer haar. Dan pak sy maar weer ‘n nuwe rak uit, gaan haar boeke noukeurig deur, lees en herlees geliefde gedeeltes. Kry die dag om, skep orde in haar omgewing om die chaos in haar binneste teen te werk.

“Hallo!” Hy leun laggend op die kruk. “Ek moes eers die ego ‘n bietjie herstelkans gee. Ek is nie gewoond daaraan om vrouens vroegoggend op straat te pootjie nie.”

“Dis ek wat nie gekyk het waar ek loop nie.”

“Jy moet wakker loop, hoor. Dis wel baie veilig hier in die buurt, maar mens moenie vergeet in watter land ons lewe nie.”

“Dalk moet ek jou as my beskermer aanstel. So ‘n kruk behoort ‘n formidabele wapen uit te maak.”

“Nou toe, kom. As jy nie omgee vir my gebrek aan spoed nie.”

Solank hy met haar gesels kan hulle wat haar betref teen ‘n slakkepas voortkruip. “Ek gee nie om nie.” Sy val langs hom in, probeer haar treë inpas by sy stap. “Laat ek raai. Knievervanging? Heupvervanging?”

“Knie. My geskenk aan myself met my aftrede.”

“Dis ‘n vreemde gedagte.” Aftrede is nie vir haar iets om te vier nie. En dan nog op so ʼn aweregse manier.

“Soort van simbolies. Ek het amper veertig jaar agter ‘n lessenaar deurgebring. Nou wil ek die ooptes in. En toe pak die knie op nog voor ek behoorlik kon begin.”

“Wat wil jy doen? Waarheen mik jy?”

“Ek wil stap. Ek doen al twee kilo’s per dag. My volgende mikpunt is vyf. Dan ‘n pretloop, net eers vyf kilo’s. Daarna tien, dan verder.”

Sy luister verstom. Soveel deursettingsvermoë, hy moet seker ‘n baie koppige man wees. “En jy reken jy gaan dit doen?”

“Natuurlik gaan ek. Al vat dit die res van my lewe.” Hy halt ‘n oomblik, haal diep asem. “As ek nie nuwe drome gekry nie, sou ek dit nie gemaak het nie. My werk was my lewe. En ek was wragtig nie van plan om sommer al dood te gaan nie. Nie letterlik óf figuurlik nie.”

“Wat het jy gedoen?”

“Ek was in die finansiële wêreld. ‘n Harde wêreld, maar ek was tuis daar. Ek vind egter mens word sagter met die ouderdom, ek het krakies in my mondering ontwikkel.”

“My  mondering was nog piekfyn. My gesondheid ook. ‘n Blote datum op die almanak maak my ongeskik om met my lewenstaak voort te gaan.”

“Mens kan nie bitterheid bekostig nie. Jy sal ‘n ander doel in die lewe moet kry.”

“Moenie jy ook vir my kom preek nie, my man is erg genoeg.”

“Dit klink of jy ‘n preek nodig het.”

“Wie is jy om oor my uitsprake te maak? Jy ken my nie.” Sy is vererg tot in haar kleintoontjie. “Ek draai hier af. Totsiens.”

Hierdie keer land sy op die ander knie. En weer op haar hande wat sy instinktief uitsteek om te keer. Dit brand tot in haar deurmekaar gemoed.

Vervolgverhaal: Net een kans (1)

[image error]Natuurlik is Comien op die kop vyfuur so wakker soos die spreekwoordelike haas. ‘n Goeie veertig jaar se gewoonte word nie sommer so verbreek nie. Sy beplan in elk geval nie om dit ooit te breek nie. Van jongs af het die oggendstond vir haar goud in die mond gehad, sy was nooit van die saans-gousblom-soggens-molshoop soort nie.

“Moenie vir my sê jy gaan nou opstaan nie?” brom Cobus en draai summier sy rug op haar. Nie dat hulle na soveel jare steeds soos twee wittebroodsduifies knussies in mekaar se arms slaap nie. Daarvoor het die klein pyne van die jare wat aanstap deeglik gesorg. Snork hy haar nie wakker nie, pyn sy rug van stil in een posisie lê. Praat sy nie in haar slaap nie, staan sy in die nag op as die natuur ontydig roep. Maar dit bly steeds pynlik as hy sy rug so onomwonde op haar draai.

“Mens hoef nie te versleg as jy aftree nie.” Sy besef dadelik dit gaan vir hom na ‘n beskuldiging klink. Die flippen wag voor haar mond is alweer van diens af.

Sy was reg, hy draai onmiddellik om en kom op sy elmboog orent. “Sê jy ek het versleg, Comien?”

Sy gee summier die wag sommer die dag af. “As die skoen jou pas, trek hom aan. In die jaar wat jy al by die huis is, het jy nie juis veel vermag nie.”

“Ek was sewe en twintig jaar lank die hoof van ‘n vooraanstaande seunskool, Vrou, ek het heeltemal genoeg vermag. Dis nou vir my die tyd om dinge rustig te vat en dis presies wat ek doen.”

“Ledigheid is die duiwel se oorkussing.” Sy is allermins van plan om dit rustig te vat. Sy is vrekbang vir dinge rustig vat.

“Ek is nie ledig nie, Comien, ek leef net nie meer so gejaag nie.” Hy steek sy hand na haar uit. “Kom lê nou nog ‘n bietjie, moenie dat ons sommer op jou eerste dag van vryheid baklei nie. Ek het so daarna uitgesien om meer van jou te hê.”

Wel, sy het nie na hierdie dag uitgesien nie. Sy leef al die afgelope paar jaar in vrees en bewing vir hierdie dag en nou is hy op haar. Besig bly is al wat sal help. Besig bly om te vergeet van alles wat sy verloor het: haar status as skoolhoof, die bande met haar personeel, die meisies wat sy liefgehad het soos die kinders wat sy nooit gehad het nie, die ouerkorps in al sy uiteenlopendheid. Die verpligtinge, die uitdagings, die vreugdes van klein oorwinnings, die verwerking van frustrasies. Dit alles moes sy prysgee, bloot omdat sy vyf en sestig jaar oud geword het. Sy is fiks en gesond en flink van verstand, maar sy is nie meer goed genoeg vir die beroep wat sy bo alles liefhet nie.

“Ek gaan stap, soos elke ander oggend. Kom jy saam?” Hierdie uur soggens vroeg was ‘n belangrike deel van haar dag. Kry die kop skoon, bedink die dag se dinge en kry terselfdertyd lekker oefening. Om nou daarvan af te sien, sal haar net verder die onsekerheid in dompel.

Hy sien egter dwarsdeur haar halfhartige uitnodiging. Onmiddellik onttrek hy hom van haar. Dis asof sy sy gees kan sien terugkrimp, dis meer as net die fisieke wegdraai van haar af. “Wel, as dit dan verspot is van ‘n man om iets van sy vrou te wil hê na hy haar vir donkiejare met vyfhonderd meisies gedeel het, is dit seker tot daarnatoe. Ek gaan stap gewoonlik net na agt, as die meeste oggendverkeer verby is. Daar is geen rede om nou al in die donker te gaan rondploeter nie.”

“Jy weet ek ploeter al jare der jare soggens hierdie tyd in die donker rond en geniet elke oomblik daarvan. Ek het ook gedink om nou by die gimnasium aan te sluit. Mens hoef nie op te hou oefen omdat jy ouer word nie.”

“Jy gaan nie afskaal nie, of hoe? Jy gaan net aanhou hardloop in jou eie rotresies. Die verskil is net, jy gaan nie meer daarvoor betaal word nie.”

“Ek het nie my werk vir die geld gedoen nie, Cobus.”

“Dit weet ek, my vrou. Maar dis tog belangrik om beloning vir jou arbeid te ontvang. Wat gaan nou jou motivering wees?”

Sy word stil op die rand van die bed. Motivering? Sy weet nie. Sy weet net sy kan dit nie waag om te gaan stilsit nie. ‘n Vae gevoel van naderende onheil hang oor haar, soos ‘n donker wolk wat op die horison huiwer. “Motivering waarvoor? Ek het nie meer ‘n bydrae om te maak nie, Cobus, ek is uitgedien.”

Hy kom so vinnig agter haar orent dat sy skrik daarvan. “Nou praat jy louter snert, Comien! Uitgedien? Geen bydrae nie? Dis nonsens, man. Jy moet net nuwe uitdagings kry, nuwe motivering.”

Sy leun ‘n oomblik terug teen sy warm lyf. “Ek weet nie of ek dit kan doen nie. My werk was my lewe, jy weet dit tog.”

“Jy’s bitter omdat jy moes aftree, Comien, ek verstaan dit. Maar dis jou keuse wat jy met die res van jou lewe gaan maak.”

“Jy verstaan  nie, Cobus. Dit was anders vir jou. Jy was siek en sat gesukkel, die aftrede was vir jou ‘n uitkoms. Nie vir my nie, vir my is dit ‘n vonnis.”

“En daarmee wil jy sekerlik sê jy was ‘n beter hoof as ek, want jy kon die stres beter hanteer?”

Sy vlieg op, reik na haar stapklere wat soos elke ander oggend gereed lê, reg om raakgevat te word sonder om vir Cobus wakker te maak. “Moet tog nie weer dié ou storie ophaal nie. Ons weet albei jy het te veel gegee, dinge te veel ter harte geneem. Ek kon ‘n beter afstand behou, my dinge nie so aantrek nie. Dit maak nie van my ‘n beter hoof nie, my aanslag was net anders.”

“Ja, dis wat jy altyd sê, maar ek was nog nooit seker jy bedoel dit regtig nie. Gaan dan maar jou gang. Ek gaan in elk geval as ek klaar gestap het vir ontbyt by die nuwe plekkie wat hier bo oopgemaak het. Ek het gedink ons kan saam gaan, om jou eerste dag van vryheid te vier. Maar ek sien ek was verkeerd.”

Hoekom hou hy tog so aan oor vryheid, vryheid? Vir haar voel dit na ‘n vonnis, g’n vryheid nie. “Jy weet ek eet sommer net ‘n appel vir ontbyt, Cobus.”

“En jy is wragtig nie van plan om ‘n jota of tittel van jou patroon af te wyk nie? Nie eens op ons eerste dag bymekaar na al die jare waarin ons beroepe eerste gekom het nie?”

“Vroeg opstaan en die dag aktief begin het nog altyd vir my gewerk.” Sy het baie hieroor gedink, sy het nie soos Cobus blindelings in aftrede ingegaan en maar net Gods water oor Gods akker laat loop nie.

“Jy is eintlik bang om tyd saam met my deur te bring, Comien, erken dit maar gerus. Jy weet nie meer wat om met my aan te vang nie; jy is bang om dae lank saam met my in hierdie huis vasgekeer te wees.”

“Dis jy wat so sê, nie ek nie.” Sy pluk die slaapkamerdeur vererg agter haar toe. Laat hy dan maar slaap, sy het nog altyd met ‘n plan geleef en sy gaan nie nou verander nie.

 

Die stap is nie so lekker soos altyd nie. Dis regtig al baie donker, al is dit nog maar begin April. Driftig sit sy een voet voor die ander, probeer aan iets sinvols dink. Maar die enigste beelde wat in haar kop opkom, is dié van haar skool se hekke met leerders wat na binne stroom, haar kantoor waarin die nuwe hoof seker al gedurende die vakansie nesgeskop het, haar leerkragte wat oor hulle voete val om die nuwe vrou te beïndruk. Sy moes haar noodgedwonge ‘n paar keer ontmoet. Nog nie veertig nie, ‘n gedrewe beroepsvrou met iets hards in haar oë. Gaan sy die meisies ooit liefhê? Hulle probleme probeer verstaan? Hulle soeke na identiteit in ‘n positiewe rigting probeer kanaliseer? Of gaan sy bloot prestasie najaag? Rekords op die atletiekbaan, ‘n plek op die merietelys in die eindeksamen?

Sy is feitlik op die man voor sy sy teenwoordigheid registreer. Sukkelend kom hy teen die effense afdraand aan, glad nie vas op die voete nie. ‘n Dronkie so vroeg op ‘n Maandagoggend? En dit in hierdie respektable buurt? Hoe hopeloos moet ‘n mens se lewe wees om ‘n week so te begin?

Instinktief laat sy haar kop sak en mik verby. Dit was nog altyd haar motto: Gee om, help waar jy kan, maar beperk die persoonlike betrokkenheid. Dis waar Cobus gefaal het: Hy het hom elke leerder se probleme persoonlik aangetrek.

Sy tref die teerpad soos ʼn boom wat neergevel word, helaas nie meer flink genoeg om soos ʼn jong bokkie uit die pad te spring nie.

Kortverhaal: ‘n Pa vir Pieter

[image error]Vandag gaan ek vir die eerste keer graad R toe. “Volgende jaar is jou tyd vir speel verby,” sê Pa. My pa glo nie aan speel nie. Hy sê ‘n man moet van kleinsaf leer werk.  My keel trek toe as hy so praat. Sê nou ek kan nie al daai werk doen nie?

Ma stap saam met my klas toe. Gelukkig het Pa nie saamgekom nie; hy is te kwaad. Ek weet hoekom hy dié keer kwaad is. Ek en Teddie luister elke aand op die trap as hulle baklei. Pa wil hê ek moet na sy ou skool toe gaan, waar net seuns is. “Daar sal hulle die verpiepte mamma-se-seuntjie van jou gou regruk. En knip tog die belaglike krullebol af!” sê Pa kort-kort saans as hulle dink ek slaap. Ma hou van my hare; sy knip dit nie af nie.

Ma wil hê ek moet in hierdie skool wees waar dogtertjies ook is. Ma sê ek is sensitief en ek kan in die hoërskool na Pa se skool toe gaan. Pa sê Ma maak ‘n sissie groot. Ma sê die nuwe man is in voeling met sy vroulike kant. Pa sê nuwe man se maai; ‘n man is ‘n man en klaar. (Dis nie heeltemal wat Pa sê nie, maar Ma het my geleer om nie lelik te praat nie.)

As hulle die aand kwaai baklei het, trek Ma die volgende dag ‘n trui aan, al is dit hóé warm. En dié aand bring Pa blomme huis toe. Dan sit Ma dit in die water en huil ‘n bietjie, en dan is alles weer reg. Vir ‘n rukkie.

My nuwe juffrou is Juffrou Mariaan.  Ek staan doodstil soos ‘n stok voor haar. My gesig voel styf; ek kry nie ‘n woord uit nie.  Juffrou Mariaan kerm nie ek moet praat nie; sy stoot my net na die kleitafel se kant toe. Die speelklei is sag en geel soos die son. Ek druk en rol, druk en rol die balletjie klei. Stadig word my gesig weer lewendig. Ek sien ek hoef nie te praat nie; almal los my uit. Ek is so mal oor goeters maak uit klei, ek vergeet skoon van die bang.

 

Die aand is Pa vroeg by die huis. Ek kan sy asem ruik, al suig hy ‘n peperment. Kort na ete jaag hy my bad toe en begin baklei met Ma. Ek gaan haal vir Teddie dat hy langs die bad kan wag, en maak die deur toe. Ek lê lank met my ore onder die water. Toe my vingers gekreukel is en die water amper koud, moet ek maar uitklim. Ek en Teddie luister versigtig by die middeldeur.

Meteens brul Pa dat ek en Teddie hop: “En wie het jou en die kind feitlik op straat opgetel en ‘n lewe gegee? Toe, sê my – wie?” Opgetel? Vir my en Ma? En ons ís mos lewendig! Ek en Teddie hol soos hase kamer toe en maak of ons slaap toe Ma kom nagsê. Ons wil haar vra van die optel, maar my tong is te bang.

Op ‘n dag sê Pa hý sal my van nou af by die skool gaan aflaai. Ek sien Ma wonder wat nou aangaan, maar sy sê niks.  Miskien hou Pa nou meer van my.

Pa laat sit my voor in die kar, nie agter soos Ma nie. Hy gesels met my soos met ‘n grootmens. Pa het nog nooit met my gesels nie. Hy lyk vir my mooi met sy swart pak en spierwit hemp. My pa is ‘n sakeman en hy maak baie geld.

Ek kom eers agter toe ons al by die hekkie is. Ek vlieg om terug kar toe, maar Pa is te vinnig vir my. Hy vat my arm vas dat ek nie kan roer nie. Môre sal ek ook moet lang moue dra.

Die juffrou is ook mooi en gaaf. Juffrou Ria. Pa se oë sê vir my om stil te bly. Ek weet ek sal hom nooit kan weghol nie. Ek weet ook nie hoe om by my regte skool te kom nie. So ek kan niks doen nie; ek kan net staan.

“Ek is so bly jy kon jou vrou oortuig, Meneer Brandt,” sê Juffrou Ria, “Sy sal sommer gou-gou sien hoe gelukkig is die seuntjies hier!”

Ek staan soos ‘n stok; ek kan niks doen nie.

Toe Pa my die middag kom haal, vertel die Nasorg-tannie hom hoe soet ek was. Sy weet nie ek was maar net te skaam om stout te wees nie. Pa lyk trots. Pa was nog nooit trots op my nie.

Na ‘n paar dae besluit Ma sý neem my nou weer skool toe.  Hulle vergeet skoon van my soos hulle baklei.

Ma skree: “Jy het jou nog nooit aan die kind gesteur nie, watse belangstelling is dit nou skielik?”

Pa skree harder: “Jy’t ‘n pa gesoek vir die kind, en nou’s dit ook nie goed as ek iets vir hom probeer doen nie!”

Ek is nie die kind nie, ek hét mos ‘n naam.

Maar ek is slimmer as wat ek self gedink het, want ek weet al klaar wat nou gaan gebeur.

Juffrou Mariaan is bly om my te sien: “Môre, Pieter! Ek hoop jy is nou heeltemal gesond!”

Ek trek my asem diep in en ek sê hard: “Ek was nie siek nie. Ek was in ‘n ander skool.” Maar dit kom nie hard uit nie. Dit kom sag en deurmekaar uit. Ek sien sommer Juffrou verstaan nie reg nie, so ek los dit maar.

So werk dit toe dat ek vir ‘n rukkie na twee skole toe gaan. Net ek en Pa weet wat aangaan. Dis ons twee se geheim. Dis vir my lekker om saam met Pa ‘n geheim te hê, al is hy nie vir my lief nie.

 

En toe eendag wag Ma ons in toe Pa met my van Nasorg af kom:  “Juffrou Ria het gebel om te herinner Pieter moet môre die rekenaarpapier saambring wat jy die skool belowe het.”

“O, dankie,” sê Pa so ewe en stap drankkas toe vir sy eerste dop.

Ma klink of iets haar asem toeknyp: “Pieter se juffrou is Mariaan Malan, en ek het verlede week vir hulle rekenaarpapier gevat.”

Pa maak sy glas met drie slukke leeg en trek sy swart wenkbroue op: “So?”

Ma begin skree: “Jacobus Brandt, vandag sien ek eindelik dwarsdeur jou.

Jy is ‘n manipuleerder wat aggressief raak as jy nie jou sin kry nie! Ek gaan nie langer met my laat mors nie!”

“Ek hou julle nie teen julle sin hier nie,” sê Pa terwyl hy nog ‘n dop skink.

“Ek was sonder werk en sonder ‘n pa vir my kind. Ek het jou mooi beloftes geglo!” My ma is baie mooi. Haar wange is eintlik rooi van kwaadgeit, maar ek kan sien dis vir Pa ook mooi.

Sy mooiste glimlag kruip oor sy gesig: “Jy weet ek is lief vir jou, Christine. Ek kan nie sonder jou lewe nie.” Hy trek haar styf teen sy lyf vas, maar Ma rem agtertoe. “En julle leef lekker hier by my; jou kind het alles wat hy nodig het.”

Ma wil nie weer goed raak soos gewoonlik as Pa so mooi glimlag nie: “’n Kind kort ook liefde en aanvaarding, Jacobus. Dis goed wat geld nie kan koop nie!”

Pa se stem klink skielik half na huil: “Ek het jóú lief, Christine. Jy is al wat vir my tel.”

“Dis nie meer vir my genoeg nie, Jacobus,” sê Ma saggies. Toe vat sy my aan die hand en trek my uit die vertrek. Ek kyk om na Pa toe. Hy lyk nie so groot en sterk soos altyd nie; hy lyk alleen en hartseer.

In die kombuis raak Ma skielik haastig. Sy pluk my by die deur in wat garage toe gaan. Sy sluit die deur en ruk haar karretjie se deur oop. Op die agtersitplek wag Teddie vir my. Ek sien die kar is volgepak met ons goed. Ma jaag by die hek uit, sy mis die pilaar net-net. Pa kom by die voordeur uit en waai met sy arms en skree iets. Ma luister nie; sy jaag. Ek en Teddie knyp ons oë toe en klou so al wat ons kan.

Toe ons baie later versigtig ons oë oopmaak, sien ek die tydskrif op die sitplek langs my. Daar is ‘n klomp foto’s van ‘n oom wat goeters van klei maak. Dis ‘n mooi oom, maar hy lyk baie arm. Sy hemp rafel uit om sy nek en hy dra ‘n snaakse bont hoedjie. Sy hare krul om sy ore. Sy hare lyk nogal baie soos myne.

Ma kyk vir my in die spieël. Sy ry nou ‘n bietjie stadiger. “Pieter, ek moet jou iets vertel,” sê Ma.

Ek word yskoud tot in my derms. Sy gaan my terugvat en by Pa los. Sy wil my nie meer hê nie. Ek is nie slim genoeg nie, en ek is te simpel om te praat in die skool.

“Pa is nie jou regte pa nie.” Dít weet ek hoeka lankal, ek hoor mos hoe hulle praat. My asem loop stadig terug in my lyf.

“Die oom daar in die boek is jou regte pa.” Dít is nuus vir my. “Sy naam is Petrus. Hy is ‘n pottebakker.”

“O,” sê ek. Ek weet ‘n pottebakker maak potte van klei. Ek weet nie wat om nog te sê nie.

Teddie vroetel tót ek vra: “Hoekom bly ons dan nie by hom nie?”

Ma bly ‘n lang ruk stil. Toe sy praat, is haar stem sag en hartseer: “Ek het nie gedink hy sal ‘n babatjie wil hê wat skree as hy wil werk of slaap nie.  Hy was baie arm, maar al wat hy wou doen, was potte maak. Dit sou vir hom vreeslik gewees het as hy ‘n ander werk moes begin doen net om vir ons twee te kan sorg. Toe gaan ek weg, nog voor hy geweet het jy is in my maag. Ek het ‘n groot fout gemaak.”

Ek kyk weer na die foto’s: “Hy lyk vir my maar nog netso arm. Kyk hoe klein is sy ou huisie.” Die huisie het ‘n swart dak en wit mure en ek sien die see agter uitsteek.  Daar’s nie eens ‘n tuin nie, sommer wilde bome en bosse.

Ons is al uit die stad en dit begin donker word.  “Pieter, ons ry nou na jou regte pa toe. Hy is ‘n goeie man.  Hy sal vir jou baie lief wees.”

“Hoe weet Ma?” laat Teddie my vra. Hy’s nou skielik baie astrant, net oor hy gesien het Pa jaag nie agter ons aan nie.

“Ma weet nie,” sê sy na ‘n rukkie, “Ma hoop maar net so.”

Dis al pikdonker toe ons by die huisie kom. Ek kan die see hoor en ruik. Ek en Teddie het ‘n ruk geslaap, maar nou is ons wakker. En ons is bang. Sê nou die oom jaag ons weg?

Teddie klou my so vas, ek kan amper nie asem kry nie. Ma staan eers lank voor die deur en toe klop sy hard. Dis die oom van die foto’s wat die deur oopmaak. Hy is nog mooier as in die boek. Sy hare lyk rêrig nes myne. Dis te donker om sy oë lekker te sien, maar ek wéét sommer hulle is ook blou soos myne. Sy hande hang langs sy sye; hulle gaan oop- en-toe, oop‑en-toe. Hy kyk lank na Ma. Toe kyk hy lank na my en Teddie. Ons probeer mooi regop staan en glimlag, maar ons bewe so ons lê naderhand omtrent teen Ma se bene.

“Petrus, ek het jou seun gebring. Sy naam is Pieter.” Ma se stem klink bewerig en bang.

Die oom sê niks; hy kyk net. Na ‘n láng tyd kruip ‘n glimlag stadig oor sy gesig tot in sy oë met die plooitjies om.  Toe maak hy sy arms wyd oop. Ek en Ma en Teddie pas netmooi in sy arms.

My bang is nou helemaal weg.

Kortverhaal: ‘n Kursus vir Pa

[image error]ʼn Kursus vir Pa het iewers in 2014 in Vrouekeur verskyn.

“Nee, moenie knip nie, dis te kort!” Maar helaas, hy het klaar die wol afgeknip.

Die kursusleier is aansienlik, maar hy kan nie regtig sien hóé aansienlik nie; daarvoor is die oorlogsverf te veel. Kan sy dan nie self sien die baie grimering laat haar hard lyk nie?

Sy Elize was altyd ‘n sagte vrou. Voor sy streke haar verbitterd gemaak het. Hy wens dinge kon nog so eenvoudig wees soos in die ou dae toe mans en vroue vaste rolle gehad het en daarby gehou het. Daardie tyd het vrouens met hul mans se sondes saamgeleef terwille van die vrede. Daardie tyd sou Elize hom nie uitgeskop en sy kind saamgevat het nie.

Natuurlik is hierdie tipe gedagtes uit die heel oudste oude doos, maar soms kan hy die bietjie nostalgie nie keer nie. Moet seker ‘n teken van die naderende ouderdom wees.

“Toemaar, dis nie die ergste nie, onthou net om volgende keer nie so kort te knip nie,” word die oordeel oor hom darem versag.

Rondom hom werk die vroue met stywe lippe en fronse van konsentrasie. Hy het gedink dit gaan ‘n gesellige oggend met koffie en skinderpraatjies wees, nou’s dit ‘n vervlakste strafkamp.

Wys jou net hoe ‘n man hom kan misgis as hy sy groot voete op die vrou se terrein durf plaas. Almal sit en stoei op hierdie lieflike herfsoggend in ‘n stywe stilte met hul breipenne en veelkleurige bolletjies wol. Dis duidelik dat sy teenwoordigheid hulle ongemaklik maak.

Ja, Sybrand Johannes le Roux, ware man in murg en been, sit en brei saam met ses vroue om ‘n tafel tussen rakke breiwol en hekelpenne en allerhande ander goetertjies waarvan hy nie veel verstaan nie.

Dis net ‘n dogter wat dit aan ‘n pa kan doen. Maar selfs sy het nie geweet presies wat sy hom aandoen nie. Of dalk het sy juis geweet. Hy sal wel uitvind.

 

“Pa kan maar kopgee, natuurlik is ek reg,” het sy meisiekind met haar laaste kuier gelag. “Natuurlik kan vrouens als doen wat mans kan doen, net beter.”

“Behalwe goed wat fisieke krag vereis,” het hy saamgespeel. Dit was nie die eerste keer dat hulle hierdie gesprek voer nie. Op sestien is sy oogappel ‘n entoesiastiese feminis. Wanneer dit háár pas, natuurlik.

“Aag, Pá, dis nie waarvan ek praat nie. Ek praat van verstandgoeters. En fyn handwerk. Enige mens kan swaar goed optel as hy oor ‘n spul spiere beskik, daar’s niks aan nie.”

Hy het maar nog ‘n rooiwyntjie geskink. Elzette geniet dit om hom uit te lok; dieselfde moedswillige streep van haar ma wat hom so aangetrek én geïrriteer het.

“Maar mans kan nié alles doen wat vrouens kan doen nie,” het sy lekker vermakerig voortborduur.

“Natuurlik kan ons.” Teen sy beterwete was hy aan die warm word onder die kraag.

“Behalwe kinders kry!” Triomfantlik, asof dit ‘n nuwe ontdekking is.

“Maar dis mos nou logies,” het hy haar van haar eie medisyne gegee, “Enige mens kan ‘n baba kry as jy met die nodige organe toegerus is, daar’s niks aan nie.”

“Daar hét Pa my!” Haar lag was soos altyd musiek in sy ore. “Maar daar’s ander goed ook …”

“Soos wat miskien, Slim San?”

“Soos … soos … naaldwerk doen of hekel of brei.” Sy’t dit uitgeskater by die blote gedagte.

“Van die wêreld se beste ontwerpers is mans, Elzette.”

“Ek praat nie van ‘n paar begaafdes nie, Pa, ek praat van gewóne mans, soos jy en jou gholfpelle. Julle sal nie kan brei of hekel om julle lewe te red nie!”

Hy het opgestaan en hom tot sy volle twee meter uitgerek: “Dís juis waar jy die fout maak, ou sussie, hierdie pa van jou kan baie goed brei.”

“Wát!”

Sy weet van sy kleintyd se langdurige siekte. Maar hy het nooit vertel van die wankelmoedige serpe wat hy as elfjarige onder sy ma se leiding geproduseer het om die lang dae in die bed korter te maak nie. Dit was knap voor die dae van TV, en ‘n mens kan ook net sóveel legkaarte bou en sóveel stories lees. Hy het later Springbok Radio se stories beter geken as sy ma, en dit wou gedoen wees.

Kan dit wees dat hy selfs as grootmens nog bietjie skaam is oor die breiery? Arme Ma moes altyd sorg dat nie ‘n breinaald of wolletjie te siene is as sy maters kom kuier het nie. En veral as Pa huis toe kom. Pa was nie beïndruk met sy breiery nie, om die  minste te sê.

Maar dit was donkiejare gelede. Die vrou is intussen bevry en die man ook, hoewel hy nie dink hulle het dit al almal agtergekom nie.

Elzette het met blink oë na hierdie brokkie geluister en kop geskud vir haar oupa se engheid. “Ek is darem bly Pa is nie so vertraag nie.”

“Jou oupa was nie gemeen nie, my kind, hy was bloot ‘n produk van sy tyd. Daardie tyd het die mans nog mansdinge gedoen en die vrouens vroumensdinge. Baie eenvoudig.”

“Baie boring, as jy mý vra,” het sy pront verklaar.

“Ja, maar baie makliker vir almal. Die pa het die gesin finansieel versorg en die kinders getugtig wanneer nodig, en die ma het kos en liefde gegee.”

“Was Oupa dan rêrig niks lief vir sy kinders nie?”

“Natuurlik was hy lief vir ons, báie lief, maar hy het dit gewys deur hard te werk vir ons, definitief nie deur drukkies en soentjies nie.”

Sy’t hom summier om die nek gegryp. “Dankie tog Pa is nie so nie! Maar ek sweer jy sal nie meer twee steke agter mekaar gebrei kry nie.”

En so het dit dan gekom dat hy vir Vadersdag van sy dogter die inskrywing vir ‘n breikursus gekry het. ‘n Gevórderde breikursus.

Hy was nog nooit ‘n man wat ‘n uitdaging kon ignoreer nie. Maar die vangplek het hy nie verwag nie.

 

“Kind,” vertel hy die volgende naweek, “daar sit almal in doodse stilte en brei en ek sien net hoe loer hulle onderlangs vir my.”

“Was daar darem talent, Pa? Hoe lyk die tannies?” Ewe onskuldig.

“Elzette, soek jy vir my vrou?” Kastig baie streng, maar sy hart klop in sy keel.

“Natuurlik, ja!”

“Ek kan my eie vrywerk doen, klein klits.”

“Dit lyk nie vir my so nie. Julle is al sewe jaar uitmekaar en ek sien nie vir Pa enige move maak nie.”

“Ai kind, niemand kan jou ma vervang nie.” Die dobbelduiwel het hom van meer as sy vrou beroof. Sy selfrespek kon hy mettertyd terugwen en sy skuld kon hy afbetaal, maar die berou en die gevoel van verlies het deel van sy bestaan geword.

Sy vat nie die aas nie. “Vertel nou liewer van die vrouens, Pa.” Reken natuurlik hy gaan eerste bes gee. Sy wag verniet.

“Almal geholpe en in elk geval nie na my sin nie, my kind. Die een se naels is te rooi, die ander s’n is te vaal; die een praat te veel en die ander te min. Maar na hulle aanvanklike skok was ek ‘n treffer, hoor. Ek is koekies gevoer en van raad bedien en na die volgende kursus uitgenooi.”

“Ag nee, my bedoeling was nie dat Pa ‘n harem van getroude tantes moet opbou nie.”

“Om die waarheid te sê, daar was enetjie sonder ringe.” Verleë voel hy die hitte in sy nek opstoot.

Elzette hou haar asvaal. “En hoe lyk sy? Mooi? Dik? Dun?”

“Ag nee, Zettie, julle kinders van vandag is darem té gewigsbehep. Mooi en dun is nou wragtig nie meer al waarna ek in ‘n vrou soek nie.”

“Ma is nog steeds mooi en dun.”

“Ja, my kind, sy is.” Een kyk en hulle verstaan mekaar perfek.

 

ʼn Week later het hy eers die moed bymekaar om te bel. Sy hande sweet asof hy sestien is. “Uhm …” Hy moet ʼn slaggie keel skoonmaak. “Is daar nog plek?”

“Ja,” sê sy, “daar is nog plek in die kursus.”

“En in jou hart? Vir vergifnis?”

Sy bly lank stil. “Ja, Sybrand, daar is.”

“Hoekom dra jy deesdae soveel grimering?”

“Om die hartseer weg te steek. Maar net werk toe. Saans lyk ek soos ek altyd gelyk het, net ouer.”

“Ek het my streke laat staan, Elize. Jare gelede al.”

“Dit het ek al tevore gehoor.” Maar natuurlik sou Elzette vertel het as hy weer van die smalle weg afgewyk het.

“Hoe moet ek jou oortuig dis regtig die waarheid?”

Lang stilte waarin hy minstens tien jaar ouer word, dan die laggie wat hy so goed onthou. “Kom kursus toe en brei vir my ʼn kombers, Sybrand. ʼn Ordentlike dubbelbedkombers, dan sal ek jou glo.”

Hy was nog altyd ʼn bok vir ʼn uitdaging. “Afgespreek, Elize, afgespreek. En maak dit twee plekke.”

“Zettie,” roep hy kamer se kant toe, “jy gaan saam na die volgende kursus toe, hoor!”

Sy is soos blits uit die kamer en in sy arms. “Natuurlik, Pa, ek oefen lankal in die geheim.”

Vir Vadersdag het hy ‘n tweede kans gekry.

Kortverhaal: Sterk genoeg vir die liefde

[image error]Sterk genoeg vir die liefde het in Vrouekeur van 8 Desember 2017 verskyn. Die titel kom van die Springsteen-liedjie Tougher than the rest, maar dis eintlik Elandré Schwartz se weergawe wat my by die storie uitgebring het. (Dit het ook vir hom ‘n deurbraak en ‘n platekontrak gebring.) Ek plaas albei skakels aan die einde van die storie. En ek sit liewer vir Bruce in sy fleur hier op, want die skets by die storie het regtig nie reg laat geskied aan die twee mooi manne ter sprake nie. 

“Op die troue van die jaar!” Barend lig sy glas met ‘n triomfantlike gebaar wat die hele restaurant insluit.

Sunita raak net liggies met haar glas aan syne, laat haar oë liewer sak. Sy kan hom eenvoudig nie behoorlik in die gesig kyk sonder dat hy raaksien hoe deurmekaar haar emosies is nie. Barend is ‘n wakker man, iemand wat die mense rondom hom baie effektief kan lees. Dis deel van sy wapenrusting wat hom so ‘n goeie sakeman maak. Die ander deel is die roekeloosheid waarmee hy versperrings uit sy pad wegvee. Al is daardie versperrings dikwels mense met hul eie nood en behoeftes en drome. Ongelooflik dat sy dit nou eers behoorlik besef.

“Jy lyk nie besonder entoesiasties nie.” Barend se donker wenkbroue trek saam in ‘n verergde frons. “Ek het darem gedink jy sal nou oor jou nonsens wees. Was ‘n maand se ‘kop-skoonmaak’ nie genoeg nie?”

Dis juis haar probleem: Die kop-skoonmaak het haar by ‘n paar ongemaklike insigte uitgebring. Sunita neem ‘n diep sluk van die beleë rooiwyn, dwing haarself om op te kyk. “Jy het nog nie eens een keer uitgevra oor my reis nie, Barend. Ek het soveel ervaar, daar is soveel wat ek jou wou vertel.”

Die frons keep nog ‘n bietjie dieper. “Ek het tog jou ellelange e-posse gelees, Sunita. Daar kan nie veel meer wees om te vertel nie. Dis vir my belangriker dat jy terug is en dat ons ons reëlings kan finaliseer.”

Die kelner wat hulle hoofgereg bring, gee haar ‘n paar oomblikke om haar woorde agtermekaar te kry. In die stilte word sy  weer bewus van die musikant in die hoek oorkant haar. Hy het haar tevore al opgeval. Ernstig, intens, so opgeneem in sy musiek dat dit nie lyk of hy veel notisie neem van sy gehoor nie. So asof hy eintlik vir homself sing. Op die agtergrond, nie iemand wat oormatige aandag verwelkom nie. Hy is een van die redes hoekom sy nie omgee vir Barend se voorliefde vir die Blou Affodil nie. Seker omtrent haar ouderdom, dalk bietjie ouer. Blonde hare tot op die skouers, net deurmekaar genoeg dat sy ‘n onverklaarbare drang kry om haar vingers daardeur te trek. Leerbaadjie, afgeleefde jeans, ouerige stewels. Diep, ryk stem, lang vingers wat oor die kitaar se snare streel. Sy ken die ou Springsteen-liedjie maar te goed. “Well if you’re lookin’ for love … Honey I’m tougher than the rest …”

Sy weet nie meer of sy sterk genoeg vir die liefde is nie. Die maand se wegbreek voor hulle troue het vir haar ongemaklike insigte gebring. En nou moet sy iewers vandaan die moed kry om volgens daardie insigte op te tree.

“Ek sê …”

Sy skrik op, kyk haar verloofde in die gesig. In sy donker oë sien sy frustrasie, ergernis, dalk ook ‘n tikkie hartseer. “Daar is soveel plekke waarheen ek graag sou wou teruggaan,” kry sy dit eindelik uit. “Ek wens ons kon die troue ‘n bietjie uitstel.” Dis ‘n flou poging om te sê wat gesê moet word, maar dis beter as niks.

Sy was nie verniet bang vir Barend se reaksie nie. Sy vuis kom met so ‘n knal op die tafel neer dat almal rondom hulle se koppe opruk. “Ons wittebrood is tog lankal bespreek, Sunita. Ons gaan al die belangrike toeristeplekke in Europa doen. Wat neuk jy nou met alleen teruggaan?”

Sy probeer sluk aan die keurige pastagereg, maar dis asof die kos in haar mond gestol het. Hoe om te verduidelik sy wil nie die belangrikste plekke “doen” nie? Sy wil ervaar, beleef, tyd verwyl, die plaaslike kos proe, met die mense praat. Sy wil nie net saam met ‘n massa toeriste by elke beroemde plek vir foto’s poseer en dan aandraf na die volgende een nie. “Jy verstaan nie, Barend.”

In die ongemaklike stilte dring die sanger se stem weer tot haar deur. Hy sing nou Koos du Plessis se Sprokie vir ‘n stadskind. “As jy geluk en vrede wil vind … soek die neonboog se punt …” Sy weet nie meer waar is geluk en vrede vir haar te kry nie. Maar sy weet dis nie by Barend nie.

“Nee, ek verstaan hoegenaamd nie.” Hy smyt sy servet op die tafel neer, stoot sy stoel met ‘n kras geluid agteruit. “Ek loop liewer ‘n draai, voor ek dinge sê wat ek nie moet sê nie.”

Sunita dwing haarself om te probeer ontspan. Sy teug aan haar wyn en gee haar oor aan die musiek. Sy het nie krag vir verder dink nie. Toe dink sou gehelp het, het sy net gevoel. Sy het haar laat meesleur deur Barend se dinamiese persoonlikheid, sy sukses, sy besondere sjarme. Sewe warrelwindmaande – en nou weet sy nie hoe om uit die maalstroom te ontsnap nie.

Sy word uit haar gedagtes geruk deur Barend se foon wat langs sy bord aan die lui gaan. Outomaties vat sy die foon, druk die groen knoppie en bring dit na haar oor.

“Hallo, liefsteling … Wanneer verwag ek jou vanaand? Die verloofdetjie al meer inskiklik? In elk geval, ék voel besonder inskiklik …”

Sunita hou die foon voor haar gesig, staar daarna asof sy só iets wys kan word van die vreemde woorde. Al wat sy sien, is dat die oproep van Sharon af kom. En die profielfoto wys Barend se persoonlike assistent in al haar sexy glorie. Veral by die boesem langs.

“Barend? Liefie? Is alles reg?” kom die stem nou onrustig uit die onskuldige instrumentjie.

Soos in ‘n droom kyk Sunita hoe haar linkerhand met die skitterende diamant die foon weer netjies langs die bord neersit. Hitte stroom deur haar lyf, gevolg deur ‘n ysige koue. Haar hart dawer in haar keel. Benoud probeer sy op haar asemhaling konsentreer. Gaan sy hier in die openbaar ‘n paniekaanval of iets kry?

Toe sy opkyk, is dit reg in die musikant se oë. Sy blik is vraend, bekommerd. Hy het raakgesien iets het gebeur. Vir ‘n lang oomblik hou hulle oë mekaar vas. Toe knik hy vir haar, ‘n klein bemoedigende beweging wat sê: Byt net vas, dinge sal regkom.

 

Barend kom terug, oënskynlik kalm. Hy skuif gemaklik in sy stoel, neem ‘n sluk wyn en kyk haar met opgetrekte wenkbroue aan.

Sy sluk ‘n slaggie, weeg haar woorde mooi. Die eerste vlaag paniek het genadiglik teruggesak. Sy het juis ‘n restaurantete gekies omdat dit makliker is om in die openbaar beskaafd te bly. En die musiek kan help om ongemaklikhede te verberg.“Wat verwag jy alles van jou vrou, Barend? Getrouheid, veronderstel ek?”

“Dit spreek vanself.” Verbeel sy haar, of stoot ‘n ligte gloed onder sy sonbruin vel op?

“En verwag jy presies dieselfde van jouself ook? Of verskil dit vir ‘n man?” Sy slaag nie heeltemal daarin om die sarkasme uit haar stem te hou nie.

“Wel …” Hy rek die woord uit. Om tyd te wen, natuurlik.

Sunita sluk diep aan die rooiwyn sonder om die geur of tekstuur te registreer. Dis nou die tyd om toe te slaan. “Ek wil weet van Sharon, Barend. Hoe lank is dit al aan die gang?”

Nou twyfel sy nie meer oor die gloed nie. Selfversekerde Barend Mouton is aan die bloos. Iets wat sy nie gedink het sy sal ooit aanskou nie. “Ek was eensaam toe jy so skielik hier weg is, Sunie. Dit het niks beteken nie. Sharon moes dit geweet het. Maar nou wil sy nie laat los nie.”

O, nou is dit die arme Sharon se skuld. Die heel laaste greintjie twyfel verlaat Sunita. Sy kan haar amper verbeel sy hoor die vlerkies klap soos dit die lenteaand in vlieg. “Ek wil nie meer met jou trou nie, Barend.”

Amper stort hy die rooiwyn op die wit tafeldoek. Sy mond val effens oop, sy oë word hard. In die dawerende stilte registreer sy  die musikant se liedjie. “I’m tougher than the rest …” sing hy. Vir ‘n oomblik is sy van stryk gebring. Hy het tog al vanaand die liedjie gesing. Is dit ‘n boodskap aan haar? Wat ‘n verregaande gedagte. Maar dit help, dit help ongelooflik baie. Sy het agtergekom sy is eintlik sterker as wat sy gedink het. Sterk genoeg om ‘n selfversekerde man soos Barend teen te gaan.

“Mag ek vra hoekom?” Barend se stem drup van sarkasme.

“Natuurlik mag jy vra. Maar kom ons bestel eers nagereg.”

“Kan jy regtig nog aan poeding dink?”

“Ja, ons moet ten minste nog iets in ons mae kry na die wyn.” Eintlik soek sy die Blou Affodil se beroemde sticky toffee pudding. Trooskos by uitstek. Suiker vir die senuwees. Die romerige pasta was nie genoeg om haar te kalmeer nie. Vannag is dit sy en die Eno-bottel.

“Dis seker waar.” Hy rammel hulle  bestelling aan die kelner af. Dié maak hom so gou soos kan uit die voete.

Sy neem nog ‘n sluk wyn, probeer die bewing in haar binneste tot bedaring dwing. “Ek wil nie met jou trou nie, Barend, want jy respekteer nie my begeertes en besluite nie.” Die woorde kom moeilik, maar sy druk deur. “Jy wil my na jou smaak vorm. Ek kan dit nie toelaat nie. Ek wil my eie mens wees.”

“En wat het van jou danige liefde geword?”

“Ek weet nie meer wat liefde is nie. Miskien was ek net oorweldig deur jou persoonlikheid. Jy is ‘n baie aantreklike en dinamiese man, Barend. Jy sal gou ‘n plaasvervanger kry. As dit nie Sharon is nie.”

“Dit gaan eintlik oor Sharon, nè?”

“Sy het my maar net met die besluit gehelp. Ek het reeds in Europa besef ons is besig om die fout van ons lewens te maak. Ek kon net nie die moed bymekaar geskraap kry om jou te sê nie.”

“Dis nou die grootste pot tjol wat ek nog ooit gehoor het. Al die beplanning, al die geld, die uitnodigings, die wittebrood – en nou wil jy kop uittrek oor ‘n kleinigheidjie soos ‘n PA wat te groot vir haar skoene geword het?”

Die taaierige soet poeding sal haar hierdeur moet dra, anders maak sy dit sowaar nie. Sy hou haar met haar wynglas besig, praat nie weer voor die poeding voor haar neergesit word nie. Sy het intussen ‘n hele paar keer tot honderd getel. Dit het nie veel gehelp nie. Sy is nog steeds smoorkwaad. “Moenie met my praat of ek ‘n dom kind is nie, Barend. En moenie nou van Sharon die skuldige maak nie.”

“Om wat tussen ons is, weg te gooi oor een ou misstappie, is regtig nie baie slim nie, Sunita.”

Laat sy liewer nog ‘n keer tot tien tel. Of tot honderd. Maar toe sy by dertig die tweede happie taai poeding in haar mond plaas, gebeur dit. Sy weet onmiddellik wat aangaan, want dis nie die eerste keer nie. ‘n Gekroonde voortand kan ‘n blikskottel wees. Soos blits is sy op, ‘n snesie voor haar mond. “Verskoon my gou, ek is nou weer hier.” En weg is sy, kleedkamers toe, so vinnig soos haar pers stiletto’s haar toelaat. Die pers stiletto’s wat Barend so haat, maar vanaand nog nie eens raakgesien het nie.

Genadiglik is sy alleen in die kleedkamer. In die spieël kyk iets veel erger as Liewe Heksie haar met verskrikte donker oë aan. Nee, nie die gawe heksie nie – liewer Dracula se kleinsus. Sy dwing haar gesig in ‘n glimlag in, staar na die haasbekmeisie in die spieël tot die trane begin loop. Maar dis verbasend genoeg nie huiltrane nie. Dis effens histeriese lagtrane. Sy het te veel wyn te vinnig gedrink. Dis pure senuwees wat so maak. Hoe moet sy haar troue finaal kanselleer met ‘n haasbek? Toe die woorde “passion gap” haar te binne skiet, begin sy opnuut giggel. Sy moet ‘n oomblik aan die wasbak vashou voor sy tot bedaring kom. Toe spoel sy haar mond plus die gewraakte kroon mooi af – en staan dan besluiteloos. Hoe nou gemaak?

Wag, dalk kan dit lossies inpas. Sy kyk ‘n slaggie oor haar skouer soos een met ‘n skuldige gewete, maar sy is steeds alleen in die vertrek. Niemand om haar verleentheid te aanskou nie. Dis darem een genade. Vinnig druk sy die tand terug op sy plek, voel-voel versigtig. Wraggies, hy sit! Vir die oomblik, natuurlik. Halleluja! Dit sal moet doen tot tyd en wyl sy by die huis kan kom. Mag die gode net gee dat die ding bly sit tot sy kon wegkom onder Barend se skerp oë uit.

Terug in die restaurant staan sy ‘n oomblik verstom. Daar is niemand by hulle tafel nie.  Haar foon pieng in haar handsak. Ek het die rekening betaal. Jy kan die ring vir my pos. En ek verwag van jou om self al die reëlings te kanselleer.

            ‘n Meisie was seker nog nooit so dankbaar om in die steek gelaat te word nie. Sy is die verleentheid gespaar van ‘n tand wat uitskiet terwyl sy in ‘n stylvolle restaurant met ‘n stylvolle man sit en redeneer. En boonop het sy die insig gehad om met haar eie motor te kom.

Die laaste ding wat sy sien, is die kitaarman se opgetrekte wenkbroue. En die feit dat hy regtig mooi blou oë het. Oë wat haar vraend agterna kyk toe sy kop omhoog uit die restaurant stap.

Sy skakel haar foon af en probeer om die sanger in die restaurant se kalm stem op te roep terwyl sy soos in ‘n dwaal huis toe ry. Maar dit werk net gedeeltelik. Sy kan om die dood nie kalm bly nie. Sy sluk na suurstof soos ‘n vis op droë grond, ry amper oor ‘n rooi robot, voel kort-kort of die kroon nog sit. As sy vanaand die blerrie ding insluk, is haar ellende volmaak en haar begroting in sy kanon. Hopelik kan oom Ben dit môre net weer deeglik vasplak, dan is dié stukkie ellende ten minste verby. Oor die ellende om almal te vertel, al die reëlings te kanselleer, kan sy nou nie eens dink nie. Môre moet maar vir homself sorg.

By haar woonstel bêre sy die kroon noukeurig in ‘n pilhouertjie, maak ‘n groot beker kruietee, staan lank onder ‘n warm stort en huil die ergste skrik en ontnugtering uit haar uit. Toe kruip sy in die bed met haar gehawende ou teddie van lank gelede. Die hartkloppings het genadiglik verby gegaan. Na die trane bly net ‘n yslike leegheid oor. Deur die leegheid draal die woorde nog: “Well if you’re lookin’ for love … Honey I’m tougher than the rest …”

 

Sy was nog nooit gek oor ‘n tandarts nie. Nie regtig bang nie, daarvoor is ou dokter Booysen te goed en te gaaf. Net ongemaklik, verleë. Dis regtig nie elegant om so met ‘n oopgesperde mond vol pypies en wattetjies voor ‘n ander persoon  te lê nie. As dit ‘n man is, is dit nog erger, maar sy het nog nooit ‘n vroulike tandarts teengekom nie. Behoede haar as oom Ben die dag besluit hy het genoeg gehad van ander mense se gebit en finaal na sy seehuis toe trek. As ‘n aantreklike jong man in sy plek kom, gaan soek sy vir haar ‘n ander goedige arts met ‘n magie en ‘n eindelose voorraad grappies om sy pasiënte se verleentheid te temper.

Sunita maak seker die  kroon sit nog waar sy dit vanoggend weer vasgedruk het en tree huiwerig oor die drumpel van die wagkamer. Agter die toonbank glimlag tannie Booysen skitterwit. “Môre, Sunita! Jong, dat jy nou so ‘n ding moet oorkom so kort voor jou troue … Gelukkig dat jy die kroon kon behou. Genadiglik het dokter Muller juis hierdie maand begin, anders was ons nou in ‘n verknorsing. Ek het vir Bennie vanoggend terug bed toe gejaag, ek sweer dis die nuwe griep wat hy het. Sit net so ‘n bietjie, hoor.”

Dokter Muller? ‘n Vreemdeling? Ag hel tog, nie vandag van alle dae nie. “Oom Ben het ‘n vennoot gekry?”

“Deon is baie oulik, jy sal sien. Ek is so bly die oom het hom gekry om geleidelik oor te neem. Ons wil maar die einde van die jaar klaarmaak. Jy weet, ons word nie jonger nie. Die oom se ou hande is nie meer so steady nie en dié winter was hy kort-kort olik.”

Ja, steady hande is belangrik vir ‘n tandarts en griepkieme wil sy werklik nie hê nie. Maar broos soos sy vanoggend voel, sou sy liewer bekende  hande verkies het. Sy gaan sit maar, maak of sy in ‘n tydskrif verdiep raak. Dalk doen die nuwe dokter Muller darem iets aan die afgeleefde hopie leesgoed waarmee mens jou hier moet vermaak.

“Jy kan maar deurkom, Sunita.” Oom Ben se assistent was saam met haar in matriek. Danelle is salig getroud en gevestig met ‘n gawe man en ‘n dierbare dogtertjie en kan ‘n hond uit ‘n bos uit praat.

Sy staan teensinnig op. Sy is nie lus vir gesels nie. En nog minder vir die vreemde tandarts. “Dankie, Danelle.”

“Hy is gorgeous. En single,” fluister Danelle vinnig in die kort gang op pad spreekkamer toe. “Ek is glad spyt ek is gelukkig getroud!”

Ag liewe hemel tog. Dis die heel laaste ding wat sy nou nodig het – ‘n aantreklike, hubare man om met tange en suiers en dinge in haar mond rond te vroetel. Soos ‘n lam ter slagting laat sy haar sitmaak en kry die belaglike borslappie om die nek. Sy luister met ‘n halwe oor na Danelle se storie oor haar gesinnetjie se lief en leed.

“Goeiemôre! Ek is Deon Muller.”

En daar staan hy in die deur: inderdaad gorgeous verby. Sonder sy kitaar. Maar onmiskenbaar die sanger in die Blou Affodil. Sy blou oë kyk verstom in hare. Maar net vir ‘n oomblik, toe trek hy sy professionaliteit soos ‘n mantel om sy skouers. “Kom ons kyk wat ons vir jou kan doen.”

“Môre,” fluister sy verstom.  O hemel, hy het haar herken. Die verleentheid trek warm en koud deur haar. Wat gaan sy sê as hy begin uitvra? Sy is nie reg om daaroor te praat nie; sy het nog nie eens haar ma vertel dat daar  nie meer ‘n troue gaan wees nie. Sy het naglank tussen verwarde drome verdwaal, met elke wakkerword met haar tong in die opening gewoel en kort-kort seker gemaak die kroon is nog veilig in die pilboksie op haar bedkassie. En verder gestres oor al die reëlings wat gekanselleer moet word, al die verduidelikings wat sy sal moet gee.

Die gebreekte tand het vir haar die simbool geword van haar verpletterde drome. Hierdie mooi man kan die tand heelmaak, maar durf sy ook hoop op die herstel van haar stukkende hart, op nuwe drome?

“En jy is Sunita? Gee jy om as ek jou so noem?”

Stom skud sy haar kop. Nee, sy gee nie om nie. Wat hy haar noem, is die minste van haar bekommernisse. Dat hy haar  herken het, dat hy gaan uitvra oor die rampspoedige ete wat hy aanskou het, dis ‘n veel groter kwessie. En dat sy sal moet antwoord met ‘n tand wat enige oomblik kan uitspring. Of nog erger: sonder ‘n tand. Want nou enige oomblik gaan hy vra sy moet die ding uithaal.

“Jy sê jy kon die kroon behou?” Genadiglik trek hy die masker in posisie en skuif op sy wielietjiestoel skuins agter haar in. Nou hoef sy hom ten minste nie in die gesig te kyk nie. Maar sy het reeds te veel gesien: Die blonde bos hare is netjies na agter vasgemaak, die leerbaadjie is deur ‘n baie mooi handgebreide trui vervang, ‘n netjiese langbroek in die plek van die afgeleefde jeans, skoene nuut en blink. ‘n Pragtige prentjie van ‘n professionele persoon in die werkplek. Maar dit maak nie vir haar sin nie. Wat soek hy hier? Of liewer: Wat soek hy Woensdagaande in die Blou Affodil met ‘n kitaar in die hand?

“Hmm.” Is al wat sy kan uitkry.

“Maak oop, asseblief..” Sy stem is afstandelik, koel. Dalk het sy haar bloot verbeel hy het haar herken.

Met die gevoel dat sy besig is om in ‘n moeras weg te sink, maak sy haar oë styf toe en haar mond wyd oop. Maar nie voor sy die ondeunde glinstering in Danelle se oë gesien het nie. Danelle se radar het die onderstrominge opgevang en sy kan nie wag om te hoor wat aangaan nie.

Vir die volgende uur – wat vir Sunita soos ‘n jaar voel – doen hy sy ding flink en bekwaam. Sy maak oop, maak toe, volg elke instruksie stiptelik en probeer tevergeefs om nie te dink hoe sy vir hom moet lyk nie. Alles terwyl sy haar oë styf toegeknyp hou. Wat hy natuurlik verkeerd interpreteer: “Sunita, jy kan regtig maar ontspan. Ons gaan hierdie tand sommer vinnig vir jou opfix. Verdowing is nie eens nodig nie.”

Sy knik so baie dat sy naderhand soos Noddy voel. Sy sal vir flippen enigiets instem as sy net hier kan wegkom.

En eindelik is die ellende verby. “Daar’s hy, so goed soos nuut!” straal die mooie dokter Muller wat Koos Doep se musiek so goed verstaan.

“Dankie,” mompel Sunita kop onderstebo en maak dat sy wegkom. Haar binneste is so deurmekaar soos ‘n bondel sokkies in ‘n tuimeldroër. Sy is ongelooflik verlig dat hy nie uitgevra het nie, maar terselfdertyd teleurgesteld dat hy na die aanvanklike verrassing glad nie weer laat blyk het hy onthou haar nie.

Die res van die dag probeer sy uitpluis hoekom sy so verskriklik oorreageer het. Is dit net die verleentheid van ‘n jong, aantreklike man wat so in jou oopgesperde mond moet werk? Is dit omdat sy nie die kitaarspeler en die professionele persoon by mekaar kan uitbring nie? Is dit omdat die uiters onromantiese beeld van iemand wat in jou mond werk, nie strook met die romantiese prentjie van die kunstenaar met die ou jeans en die wanordelike bos hare nie? Is dit omdat hy die krisisoomblikke tussen haar en Barend sien afspeel het? Is dit omdat sy musiek haar so diep geraak het, haar eintlik gehelp het om haar sê te sê? Of is dit omdat sy kan sweer sy het vreugde op sy gesig gesien in die oomblik voor hy die masker oor sy neus en mond getrek het?

 

‘n Week later kom die e-pos waarvoor sy diep in haar hart die hele tyd gewag het. Daardie klein sprankie van onverklaarbare hoop het die nagmerrie van verduidelikings en kansellasies ‘n titseltjie draagliker gemaak. Aan die een kant is sy opgewonde. Aan die ander kant weet sy nie hoe om hom in die oë te kyk nie. Hoe verkeer mens sosiaal met ‘n man wat al in jou tande gevroetel het, jou met oopgesperde kake moes aanskou, met daardie gorrende spoegsuier soos ‘n flippen Kreepy Krawly oor jou onderlip gehaak?

Sy weet nie hoe om te maak met die gevoelens wat die twee uiterstes in haar wakker maak nie: Aan die een kant die romantiese kitaarspeler met die hare en die klere wat by die stem pas, aan die ander kant die tandarts met sy maskertjie en handskoene en kliniese instrumente? Is daar op die aarde iets minder romanties as iemand wat in jou mond werk?

En hoekom ontstel dit haar so? Sy het nog nie meer as drie woorde met die man gepraat nie. Hoe durf sy nou in romantiese terme aan hom dink? En wat sê dit van haar dat sy pas haar troureëlings gekanselleer het en nou alweer oor ‘n nuwe persoon droom?

Toe sy die e-pos oopmaak, raak alles in haar sag en week. Sy baklei nie meer met haarself nie. Sy lees net gretig.

Hallo Sunita

Ek wil graag seker maak  jy is tevrede met die diens wat jy ontvang het. Sal ons dit oor die Blou Affodil se sticky toffee pudding bespreek?Ek speel môreaand tot negeuur. ‘n Soetigheidjie daarna sal lekker wees.

Groete

Deon Muller

Sy sit lank stil, vertroetel net die vreugde. Hy het haar onthou; hy wou haar net verleentheid spaar deur nie tydens die konsultasie praatjies te maak nie. Eindelik tik sy met ‘n singende hart:

Hallo Deon

Van wanneer af beveel tandartse soetigheid vir hulle kliënte aan?

Groete

Sunita

‘n Paar uur later is die antwoord daar:

Hallo Sunita

Dis werklik ‘n teken van ‘n swak tandarts. Ek beveel aan dat jy hom onmiddellik afdank.

Groete

Deon

Sy hou met groot moeite tot die aand uit voor sy terugskryf. Net een woord:

Hoekom?

Die antwoord kom blitsvinnig: Ek verkies om nie persoonlik betrokke te raak by my pasiënte nie.

Sy wik en weeg lank voor sy antwoord: Goed, jy is afgedank. En deesdae eet ek liewer malvapoeding.

 

Sy sorg dat sy halfnege by die blou Affodil is. Toe sy nog rondkyk vir ‘n oop tafeltjie, kom die hoofkelner haar verwelkom en word sy na ‘n tafel geneem waar sy ‘n goeie uitsig op die musikant het. Daar is ‘n kers op die tafel en ‘n enkele pienk roos op die kleinbordjie. Verras kyk sy op in Deon se gesig, bloos sowaar vuurwarm toe die blou oë hare vasvang. Sy kyk nie weer op nie. Sy bestel ‘n glasie wyn en ‘n voorgereg, sit terug en luister na die musiek en probeer nie haar gevoelens ontleed nie.

Toe hy skielik oorkant haar praat, slaan haar hart bollemakiesie. “Kan ons van vooraf begin? Sonder enige sprake van tegniese tandsake?” Sy hare val wanordelik op sy skouers, sy gesig is oop en sonder masker. En baie ernstig, ‘n bietjie skaam ook.

Sy steek haar hand uit. “Hallo, ek is Sunita Hamman. Ek hou van jou musiek.”

Haar hand raak weg in syne. Hy het regte kitaarvingers, skraal, maar sterk. “Hallo, ek is Deon Muller. Ek speel kitaar om van mense se monde weg te kom.”

“Haat jy dan jou werk?” vra sy spontaan. Sy kan nog nie die twee kante van die man bymekaar uitbring nie.

Hy sak oorkant haar neer, neem die glas wyn wat die kelner hom aanbied. “Ja, baie. Dis interessant, die tegnologie is fassinerend, dis ‘n uitdagend, dis lekker om mense hul glimlag terug te gee. Maar mens moet iets hê om dit mee te balanseer.”

“Dit kan ek verstaan.”

Hy kug, skuif sy wynglas, kyk dan op in haar oë. “Sunita, wil jy my vertel wat tussen jou en jou verloofde gebeur het?”

Sy sluk, weet nie hoe om dit te formuleer nie. Vryf oor die wit strepie om haar ringvinger. Die vernedering van die openbare spektakel maak nog seer. “Ek het na die woorde sit en soek om die verlowing te verbreek. En toe gaan hy kleedkamer toe en ek antwoord sy sekretaresse se oproep. Sy héél private sekretaresse, kom ek toe agter. Dit was die finale strooi.”

“Ek het gesien jy is baie ontsteld.”

“Kyk jy altyd na die gaste in die restaurant? Wat sien jy alles raak?”

“Nee, ek is nie veel van ‘n entertainer nie. Ek verskaf agtergrondmusiek. Maar vir jou het ek raakgesien. Lankal, voor jy vir ‘n tyd weg was. Julle het gereeld hier kom eet.”

“Barend is ‘n creature of habit.”

“En ‘n ontroue verloofde.”

“Dis reg, ja. Hy is ook dominerend en selfsugtig.”

Sy glimlag is skamerig. “Ek is nie dominerend of besonder selfsugtig nie.”

“En wat is jy wel?”

“Ek is eerlik en ‘n harde werker en ‘n opregte mens.” Hy sluk weer, skuif sy wynglas effens na links, dan weer terug. “En ek is verlief op jou.”

“Hokaai!” Sy keer verskrik met haar hande. “Ek het ‘n week gelede my verlowing verbreek. Ek kan nie nou al weer …”

“Ek is jammer, dit was voortvarend van my. Ek gaan jou nie onder druk plaas nie. Ek wil net graag jou vriend wees.”

“Daarmee kan ek saamleef.”

“Het jy al ‘n idee wat jou toekoms inhou?”

“Sodra al die reëlings gekanselleer is, vat ek die pad terug Europa toe. Ek is reeds besig met my visumaansoek vir die Schengen-lande. Ek het in Europa besef ek kan nie met Barend trou nie. Hopelik kry ek nog antwoorde daar.”

“Ek sal hier wees as jy terugkom. Elke Woensdag- en Saterdagaand.”

“Ek sal onthou. Maar nou moet ek gaan.” Sy moet wegkom voor sy onverantwoordelik raak. Die man se sagtheid spreek haar aan, sy eerlikheid, sy omgee. Geen poging om haar te stoomroller nie, geen druk nie, net ‘n eerlike poging tot begrip.

Sy voel sy oë op haar rug toe sy uitstap. Maar dit maak haar nie ongemaklik nie.

 

Dis kort voor Kersfees toe sy stil-stil by dieselfde tafeltjie inskuif. Dit lyk of die hoofkelner haar onthou, sy word flink en vinnig van ‘n glasie wyn en ‘n spyskaart voorsien. Deon is op sy plek, besig met Moenie van Theuns Jordaan. Waar ek ookal wegdraai … Moenie my alleen laat loop nie … Sy loer onder haar wimpers deur na hom; sy het nie die moed om sy aandag te trek nie. Wie sê hy onthou haar ooit? Dalk het sy haar heeltemal misgis.

‘n Onverwagte vals akkoord laat haar kop opruk. Hy het haar raakgesien. Die vreugde op sy gesig is mooier as enigiets wat sy in Europa gesien het. Mooier as die mere van Kroasië, mooier as die mooiste katedraal in Parys, mooier as die kasteel by Heidelberg. Haar verwarde hart kom stadig tot rus. Sy sit agteroor en teug rustig aan haar wyn. Sy is nie verbaas toe die eerste akkoorde van die ou liedjie opklink nie: “Well if you’re lookin’ for love … Honey I’m tougher than the rest …”

Toe hy opkyk in haar gesig, kan sy sonder voorbehoud vir hom glimlag. Ja, dit het tyd geneem, maar sy is weer sterk genoeg vir die liefde.

En sy het met haar terugkoms uit Europa alreeds vir haar ‘n nuwe tandarts gekry. ‘n Gawe omie met ‘n boepie en ‘n bles en ‘n onuitputlike voorraad flouerige grappies. Al wat sy nou nog in haar lewe kortkom, is ‘n man wat nie net met oortuiging oor die liefde kan sing nie, maar dit ook in die praktyk kan uitleef.