Alta Cloete's Blog: www.altacloete.wordpress.com, page 18

Kortverhaal: Die leeutemmer

[image error] Die leeutemmer het in Rooirose van Augustus 2006 verskyn. Let op die verskil tussen hierdie illustrasie en die generiese vrouefigure by al die vorige stories wat ek geplaas het.

My hart is seer oor Rooirose – ek hoop vuriglik iemand kan nog ‘n plan maak om haar te red.

Die idee van die meisie wat moeg en swak is na ‘n lang siekbed kom uit Eleanor Baker se lieflike “Weerkaatsings”,  my gunstelingboek in Afrikaans.

My familie sal moontlik die plaas in die Oos-Kaap herken. Die weemoed loop dik vanaand.

“EK HET NET DIE REGTE plan om jou uit hierdie blues te kry!”  My hartsvriendin plons  geesdriftig oorkant my neer.  Ek okkupeer natuurlik die bed.  Darem al met dagklere aan, maar die mistroostigheid hang steeds in dik voue om my.

My lyf is aan die opstaan, en nou’t my gees gaan lê.

“Jy’t nie eens raad vir jouself nie, Bets,” terg ek halfhartig.  Ek spook hard om my sin vir humor weer op die been te kry.

Genadiglik het ek nog siekteverlof; daar’s min plekke waar ‘n springlewendige humorsin so broodnoodsaaklik is soos die braakland van die onderwys.  Smyt ‘n fyngeboude sproetgesig-vroutjie in die spreekwoordelike leeukuil tussen ‘n trop tienerseuns in, en ‘n skerp en soms genadelose humorsin is een van die effektiefste pyle in haar koker.

Bets drapeer haar lang bruin bene laggend oor die stoelleuning.  “Juis – jy sal maar weer eens moet help!  Hierdie vangs kan ek nie laat glip nie!”  Maar sy kyk my nie reguit in die oë nie.  Daar’s alweer ‘n haakplek.

Met Bets se liefdeslewe is daar áltyd ‘n haakplek.

Ek kyk af na my wit stokkiesbene en sidder by voorbaat.  Bets se liefdeslewe is enige sepieskrywer se droom.  En enige vriendin se nagmerrie; sy’t my al by vele intriges van allerlei aard ingesleep.   En dit was vóór sy my lewe vir my teruggegee het.

Hoe kan ek haar ooit weer iets weier?

 

EK SAK DANKBAAR IN DIE naaste harde lughawestoel neer terwyl die ander passasiers kwetterend by my verby stroom.  Ek haat die ewige moegheid; ek is óp van siekwees.

Wáár is die mense tog?  Hoe kon ek my laat ompraat om by wildvreemdes te gaan afklim in haar plek?  Gaan Bets my nou vir die res van my lewe manipuleer?

Die laaste passasier steun by my verby met ‘n oorlaaide trollie waaraan ‘n string kleintjies hang, hul gretige handjies alreeds in die sakke met presente.  Langs my vou ‘n man met twee ore soos radarskerms stralend sy lang arms om ‘n volronde vrou met  bloedrooi pennetjieshare.  Al die groepies vreugdevol herenigde vriende en familie beweeg kletsend na die uitgange.  Diegene wat vreemdes met ‘n naambordjie ingewag het, is ook almal geholpe.  Die blikstem kondig ander vlugte aan; vlug SAL349 van Kaapstad na Port Elizabeth is geskiedenis.

Almal het maats, net ekke nie.  Mý maat het nie van hospitale gehou nie.  En hospitale was vir ‘n lang tyd deel van die pakket.

Die alleen voeg sy gewig by die moeg op my skouers.  Ons drietjies is ou bekendes.  Maar vriende?  Nooit.

“Sê tog vir my jy’s tante Helena!”  Bets se oom Petrus het nie vir my na die sarkastiese soort geklink nie, al het ek Bets se oom Petrus nog nooit ‘n dooie woord hoor sê nie.  Ek draai stadig om; ek het nie die krag vir verrassings nie.

“Ja, ek is Helena,” fluister ek oorbluf vir die verskynsel voor my.

“Nou toe kom, ek wil voor donker op die plaas wees; soek nie ‘n koedoe deur my voorruit nie.”  Hy vat my tas van die trollie af en begin doelgerig aanstap.

Ek tou soos ‘n kermende kleuter agterna.  “Wie’s jy?  Waar’s oom Petrus?”  Enigste probleem:  hy’t alreeds ‘n kleuter aan die hand, hy soek beslis nie nog een nie.  Dié verkyk hom so aan my, hy vergeet skoon om te kerm.

“Ek is Jan Malan en oom Petrus is siek.”  Hy lyk soos ‘n manjifieke leeumannetjie.  Dis nou die pa; die welpie lyk soos ‘n effens verwaarloosde huiskatjie van onsekere afkoms.

Ek word oorval deur intense verleentheid; dis vir die mense ongeleë om my te ontvang.  Bets se reëlings is soos gewoonlik verdag, meer goeie bedoelings as praktiese uitvoerbaarheid.  Ek gaan ‘n oorlas wees, ‘n vyfde wiel aan die wa.  Bets se familie het uitgesien na tien vrolike dae saam met hul maltrap niggietjie.  Nou sit hulle met ‘n wildvreemde geraamte wat te moeg is om te lewe.

“Hoekom is jy so maer?” vra die seuntjie ongeskik.

“Ek is tannie Helena,” sê ek deur geklemde kake, “en ek is so maer oor my ma my nie wil kos gee nie.”

“Is sy ‘n heks?”  Hy’s meer geïnteresseerd as sy pa.

“Stil, Jan,” sê Jan.  Iets aan die kleintjie is vir my vaagweg bekend.

Ons bereik ‘n vuilgroen landrover, stofbedek en ietwat gehawend.  Ek leun verleë teen die voertuig; my bene wil nie ‘n enkele tree verder nie.

Die leeu het geelbruin oë soos sy broers in die bos.  Hy kyk vir die eerste keer ordentlik na my.  “Jy is sieker as oom Petrus,” is sy bondige bevinding.

Ek’s keelvol vir mense se simpatie.  “Wás siek,” sê ek onnodig heftig.   Nou vir die gewone taktvolle gevis wat noodwendig moet volg.

Maar hierdie een stel nie belang nie.  Hy gooi bloot my goed agter in sy voertuig, lig my sonder meer na binne en gee ‘n denimbaadjie aan om onder my kop te sit.  “Dis ‘n goeie paar uur tot op die plaas, slaap solank, die laaste ent sal jy moet hekke oopmaak as jy kans sien.  Die meeste is nog te moeilik vir Klein Jan,  en self oopmaak en deurry en weer toemaak vat ‘n helse klomp tyd.”

“Hoekom het hulle nie laat weet die oom is siek nie?”

Jan Malan se tande flits wit in die donkerblonde baard.  “Oom Petrus is net so min siek as wat jy tant Helena is!”  Die kind lyk sprekend op sy pa.  Behalwe die baard, natuurlik.

Ek besef nou eers wat hy flussies daar binne gesê het.  “Tánt Helena?”

“Ja, tannie Jossie se liewe vriendin uit die Kaap.”  Die glimlag het nou sy oë bereik.  Nie ‘n man wat sommer kliphard lag hierdie nie.

Die tannie se vriendin?  Ek?  Ek het die tannie in my lewe nog nie met ‘n oog gesien nie.

Berge val op my, heuwels bedek my – die mense probeer Cupido speel!  Is dit nou Bets se siek sin vir humor?  Hoe moet ek met my maer lyf en spookwit gesig lyk vir hierdie man met die wildheid van die groot katte in elke beweging?  Dink hy ek is in op dié gekonkel?  En waar’s die kind se ma?

“Ek is nie die tannie se vriendin nie.  Ek wás hulle niggie Betsie se vriendin, maar ek dink dié vriendskap is pas verby.”  Die trane brand agter my ooglede; ek klink en voel soos ‘n imbesiel.

“Moet jou nie so ontstel nie, hulle is twee dierbare mense.  Ek is gewoond mense soek vir my vrou; ek sal jou nie lastig val nie.”  Waar sou hy dan aan die seuntjie gekom het?  Waar ookal, van dissipline het hulle hom daar nie veel geleer nie; die kind is onuitstaanbaar.  Nie ‘n oomblik stil nie, en steur hom weinig aan sy pa se flou betigtinge.

Maar o, om weer deur ‘n aantreklike man lastig geval te word!  Ek wil-wil  glimlag; in die goeie ou dae sou ek nou die ys met ‘n skerp opmerking gebreek het.  Deesdae het ek min te sê.

Ek lê gehoorsaam terug in my hoekie teen die baadjie wat na veld en vuur ruik.  Al die maande van naalde en pype en vreemde hande op my lyf het my op die harde manier geleer:  baklei teen die onvermydelike is dikwels ‘n blote mors van energie.

So kom ek om, so kom ek om.

 

EK KOM TOT MYSELF met die ruie baard en leeu-oë onverwags naby; ek dink vir ‘n enkele gekke oomblik ek is weer in die hospitaal.  Of dood, en die duiwel lyk soos ‘n boswagter.

Maar ek is hoegenaamd nie dood nie; ek voel verbasend lewendig en uitgerus. Ons staan by ‘n vulstasie op ‘n klein dorpie waarvan ek die naam nie ken nie.  Dis warm, my hemp kleef aan my rug vas, onder die kopdoek jeuk en kriewel dit.  Stowwerige bakkies met groot, hartlike mense kom en gaan; die petroljoggies roep na mekaar met helder Afrikaklanke.

Op die agterkussing slaap die klein nagmerrie genadiglik.  Pure engeltjie nou; handjie onder die wang, kwyldruppeltjie op die soenbare bekkie.

Ek vat die energiedrankie gedwee en begin versigtig drink.  My lyf het gewoond geraak aan voeding uit ‘n sakkie.  Ek moes leer om die pype te verduur, en toe weer om sonder hulle klaar te kom.  Nou is ek met elke sluk nog bang die naar kom weer terug, die hele helse siklus begin dalk nog ‘n keer.

Ons ry verder oor geel grasvlaktes met kolle-kolle bos tussenin, veraf rante wat die uitgestrekte landskap omsluit, plaashuise met koel sipreslanings en landerye gespikkel met skaap en angorabokke.  My oë kan hul geluk nie glo nie; hulle brand van al die lekkerte.  Niks is wit of steriel nie, die kleure is ryk en aards, die lug hang swaar van stof en mis en hitte.  Ek sit nou penorent in my hoekie, elke sintuig hongerig gerig op die nuwe wêreld wat om my oopgaan.

In ‘n vorige lewe het ek die Bosveld van die noorde geken; die Oos-Kaap is vir my ‘n openbaring.  Gedagtes aan die bos bring gedagtes aan Gerhard; nie dat hy ooit lank uit my gedagtes is nie.  Gerhard wat ongemaklik was met Die Siekte, verleë en lomp in al die steriele wit, verdwaald tussen die pype en sakke en naalde.

Toe hy sy ring so geredelik terugvat, het ek gedink nou kan ek maar doodgaan.  Maar ek het nie doodgegaan nie.  Om een of ander duistere rede het ek aanhou lewe.  En hier sit ek nou langs ‘n bot vreemdeling met ‘n ongedissiplineerde kind, op pad na ‘n vreemde plaas met twee vreemde oumense.

Maar die grootste vreemdeling is ekself.  Van die jolige party animal  en avontuurvraat het min oorgebly; ek is maer en swak en bang. Die Siekte het my egter ook aanpasbaarheid geleer; ek moes maar altyd reg wees vir ‘n nuwe bal wat onverwags na my kant toe kom.  Ek sal hierdie een darem seker ook kan baasraak.  As mense net wil ophou om my soos ‘n invalide te behandel, kan ek dalk ophou om een te wees.

Dierbare Bets, altyd aan die matchmaker speel.  Al kan sy haarself nie eens help nie.  Iewers – voor ek deel van haar lewe was – het iets skeef geloop in my pel Bets se lewe.

Dinge wat skeef loop het gewoonlik – áltyd – met ‘n man te make.

Die wildewragtig lyk of hy van my vergeet het.  Maar tog nie:  “Het jy kanker gehad?”  Geen taktvolle geskimp nie, dankie tog; min mense kry die gevreesde k-woord so maklik oor hul lippe.

“Leukemie.”  Ek is moedswillig net so pront.

Hy trek nie ‘n spiertjie nie; gewoonlik hap hulle na asem van pure verleentheid.  Dis wat ernstige siek mense vir blakend gesonde mense is: ‘n verleentheid.  “En jy is nou skoon?”

“Ja, ek’s veronderstel om gesond te wees.”

“Maar jy vóél nie gesond nie?”  Nie onder ‘n kalkoen uitgebroei nie, hierdie een.

“Nee, ek sukkel met die aanpassing.”

“Het jy al daaraan gedink dat dit dalk normaal kan wees?”

“Hulle sê so, ja.”

“Maar jy glo dit nie?”

“Dit voel nie normaal nie; dit voel verkeerd.”

“Tannie Jossie sal jou gou-gou regsien; sy’s nie een vir fieterjasies nie.  Het jy nie meer ‘n ma nie?”

“Nee, net verlangse familie wat nie regtig belang stel nie.”  Besoektye was elk sy eie happie van die hel met besorgde familie wat om die ander pasiënte saamdrom, terwyl my ou klompie vriende en kollegas met die maande se verloop meedoënloos uitgedun het.  Mense raak verleë; praatjies oor hul werk of sosiale lewe klink onvanpas en onsensitief.  Mettertyd bly hul maar weg.  Bets is die blinkste van die paar juwele wat uiteindelik oorgebly het.

“Beenmurg gekry?”

“Ja, by my einste maatjie Bets wat my in hierdie penarie ingepraat het.”

“Dit hoef nie noodwendig ‘n penarie te wees nie.  Jy is niks aan my verskuldig nie; ek moes in elk geval inkom stad toe.”

“Is jy ‘n buurman?”

“Fotograaf.  Kamp dikwels in dié omgewing.”  Hy draai op ‘n grondpad af.  “Nie meer ver nie.  Hier’s ‘n paar hekke; sal jy dit maak?”

“Natuurlik, ek’s nie lam nie.”  Weer onnodig heftig.

“Nes jy wil.”  Dankie tog, hy’s nie die ag-foeitog-ag-siestog soort nie.

Plaashekke is toe nie sommer net hekke nie; die goed het elkeen ‘n lewe en persoonlikheid van sy eie.   As ek een kontrepsie baasgeraak het, fnuik die volgende een my weer met ‘n nuwe patent.  Ek blaas en sweet en sukkel.  Jan Malan roer nie ‘n vinger om my lyding te verlig nie; slaan elke klein veldslag rustig gade terwyl hy onverstoord tussen sy tande deur sit en fluit.  Dié bot man verstaan sowaar ek wil nie gepiep word nie.

Janneman lewer deurlopend kommentaar. Hy’s nie beïndruk met my nie.

Die gevoel is wederkerig.

“In jóú is daar nog hope skop oor,” is al wat Jan te sê het toe ek na die laaste hek triomfantlik terugsak teen die kussing.

Dis goed om te hoor; nou moet ek dit net glo ook.

 

DIE OPSTAL Lê IN ‘n kom tussen golwende heuwels, beskut deur stokou bloekoms, toegevou in ‘n liefdevol versorgde grasperk.  Ons hou voor die agterdeur stil:  leiklipstoep silwerskoon gevee, rooi malvas tuimel uit wit potte, gemmerkatte lê soos rangskikkings op die warm klip.  Die plek se naam is Rus-en-Vrede.

Tannie Jossie is toe nie die goedige tante wat ek verwag het nie; sy’s slank met dik, golwende hare en klein raakvat-hande.  Die oom lyk meer soos ‘n oom, met Bets se gelaatstrekke en ‘n stink pyp wat hy liefdevol vertroetel.  En ooglopend blakend gesond.

Op die lang kombuistafel staan die koffiegoed reg.  In die vensterbank sit ‘n glansende donkerbruin kat met alwetende goudgeel leeu-oë.  Oor die rand van ‘n mandjie spoel ‘n stroom klein katjies in ligter skakerings van room en bruin.

Wat ìs dit met my en leeu-oë vandag?

“Annabel en haar kroos, my vierbeenkinders,” glimlag die tante. “Vir Alberta sal jy aanstons ontmoet, haar tyd is naby, het al haar intrek in die kraamkamer geneem.”

“Wat natuurlik ons slaapkamer is,” glimlag die oom rondom sy pyp terwyl hy sy koffie aanvat en die bord met ellelange mosbeskuite na my toe stoot.

Annabel kom klim met waardigheid op Jan se skoot.  Die groot hand vou sagkens om haar kop, krap onder die kennetjie dat haar oë eintlik toegaan van pure lekkerkry.  Twee vrye geeste  wat mekaar perfek verstaan.

Ek word vroegaand in die bed gesit in ‘n kamer met ‘n koperbed en gul geel rose in ‘n swaar glaspot.  In die gang hang ‘n hele galery van foto’s van die omgewing.  Treffende studies in verskillende seisoene.

“Alles Jan se werk; hy los jaarliks sy ateljee in die Baai en kom kamp ‘n ruk hier.”

“Julle het vir Jan gejok oor my.”

“Ons moes, my kind, hy’s vir ‘n vroumens so bang soos ‘n vegetariër vir ‘n lekker braaitjop!”

“Hoekom?” Bly om te hoor my ou nuuskierigheid lig darem weer sy kop.

Die tannie se besige hande huiwer ‘n oomblik bo die rose.  Toe lyk dit of sy tot ‘n besluit kom.  “Jy weet nie van Bets en Jan  nie?”

“Bets en Ján?!”  ‘n Meer onpaar paartjie kan ek my kwalik voorstel.  Omtrent iets soos Skoonlief en die Ondier.

Sies vir jou, Helena, die man is nie so onaardig nie.  Net baie bot en baar.

“Getroud gewees; sy’t hóélank ‘n vuurwarm vryery met sy vennoot aan die gang gehad.  Haar gewete pla haar darem; sy soek knaend vrou vir Jan.”

Nou toe nou.  Ek is verslae; ek dag ek ken my pel.

“Solank sy net besef ek soek nie man nie.”   Ek draai my gesig muur toe; ek is moeg tot in my siel.  En seergemaak, verneuk.

Sy trek die koel laken sorgsaam oor my maer skouers op.  “Natuurlik nie, my hartjie, ons sê almal so.  Tot die regte een opdaag, dan verander ons gou van deuntjie.”

Die regte een het lankal opgedaag.  En toe weer weggegaan.

“Sy soek seker maar ‘n ma vir haar kind ook.”  Tannie Jossie trek die deur saggies agter haar op knip.  Ek lê verlam van skok in die koperbed; meteens versmoor die rose my.

Bets het my gestuur om haar plek in te neem.

 

VOORDAG SKRIK EK BEANGS wakker met die gewig van die dood op my bors.  Maar die dood  het ronde geel oë wat my stip aanstaar en sy giet haar liefde met diep spingeluide oor my lyf uit.  Ek krap onhandig agter die groot regop ore; ek ken nie katte nie.  Onmiddellik skakel die spin na ‘n volgende rat oor;  die voorpote knie-knie van plesier.

“Alberta, jou stouterd!” Dis die tannie, apologeties.  “Boender haar gerus af, kind, sy raak so oordadig liefdevol as dit amper haar tyd is.”

My hand vou vanself vaster om die sagte moederlyf.  Ek is uitgehonger vir liefdevolle aanraking.

“Is die katte nie gevaarlik vir jou nie, kind?  Jy’s nie dalk allergies nie?”

“Glad nie, tante, en die dokters verseker my ek kan nou ‘n normale lewe lei.”

“Dan laat ek julle twee aan mekaar oor; van ontspanning en rus kan die mensdom by katte baie leer.”  En weg is sy met haastige stappies op die blink plankvloer.

 

IN HELDER SONSKYN skrik ek wakker van die tante se ontstelde stem.  Slegte nuus, dit kan ‘n blinde sonder ‘n stok voel.  Teen my lyf slaap Alberta diep.

Ek glip versigtig uit die bed.  In die gang draai die tante huilend van die foon af weg.  Dis toe ek wat tee maak,  rondsoek vir alles in die vreemde kombuis.    “Kind, die oom sal moet kom, ons sal moet ry, so gou as kan.”  Sy beweeg na die burgerbandradio.  “Petrus, kom in!  Kom in, Petrus!”

“Pappie, dis Madeleintjie, sy was vanmôre in ‘n kaping!” Teen dié tyd huil ek net so hard soos die tannie, maar om my eie selfsugtige redes.  O, om ‘n ma te hê wat so oor my sal huil!

“Ek kom, Mammie,”  is al wat die oom sê.

Opeens kalm draai sy om na my toe:  “Nee kind, jy gaan nie dadelik vertrek nie; jy en Jan gaan bly en na my vierbeenkinders kyk!”

Vader tog, Alberta gaan kraam!  Die benoudheid slaan my asem weg.  “Tante, ek weet niks van katte nie!”  Ek wonder hoeveel van my skrik het te doen met Jan Malan.

“Katte kort net liefde en respek, en dié het jy.  Gaan trek gou aan, jy sal vir Jan moet gaan haal, hy’t nie ontvangs by sy kamp nie.”

So gebeur dit dan dat ek met ‘n plaasbakkie en ‘n ekstatiese skaaphond die vreemde veld invaar op soek na Jan Malan en sy stout kind.  En skoon vergeet dat ek beangs, depressief en swak is.  En dat ek nie my kopdoek omgebind het nie.

 

‘N WEEK LATER KYK EK tranerig hoe Jan se groot hande versigtig seker maak dat elke katjie lewendig en welgeskape is.  Janneman sit styf onder my blad, die ogies blink van verwondering.  Hy’s toe nie só ‘n onaardige kind nie.

Ek het al wilder seuns getem as hierdie outjie:  tieners, hardebaardmanne uit die Kaap se betonoerwoude.   Ek is nie verniet onder hulle as Die Leeutemmer bekend nie.  Toe een van my gunsteling belhamels die slag vir sy pelle uitbasuin juffrou Lamprechts moes liewer ‘n leeutemmer geraak het as ‘n onderwyser, het hy vir my dié naam geskep wat ek met trots dra.

Daardie aand huil tannie Jossie weer die lyn van Johannesburg af vuurwarm, maar hierdie keer van pure blygeit:  “Kindjie, Madelein het eindelik bygekom, die ergste is verby.”

Ek en die tannie maak ‘n bielie van ‘n span; ek tjank so dat Jan moet kom praat:  “Alberta het vyf pragtige kleintjies, Tante.  En bly gerus so lank dit nodig is; Helena regeer ons almal hier met ‘n ysterhand.”

Hy’s reg, daar’s toe nog heelwat skop in my.  Ek moes net vir ‘n slaggie van myself vergeet.

 

EN DIS HOE GERHARD ons kom kry.  Dis naar, maar dis ongelukkig waar:  My beste pel (met die verlede) en my verloofde het toe al die tyd ‘n ding aan gehad.  Dit was nie Die Siekte wat hom van my gesteel het nie, dit was die voorste sieketrooster.

Jobstrooster.  Witgepleisterde graf.  Slegte ma.

Bets het vir my blomme en troosgoed aangedra en my verloofde se bed vir hom warm gehou.  My pel Bets is ‘n tweegesig met die sedes van ‘n straatkat.

Wat ‘n belediging vir die kattespesie.  Katte is minstens toegewyde moeders.

Gerhard se gewete het hom al die pad uit die Kaap tot op Rus-en-vrede gejaag.  Dinge  wou nie werk met Bets nie; hy’t bly verlang na my.  Hy kan my nie vergeet nie; hy weet nie wát hy gedink het nie.  Hy’s nog al die pad lief vir my; hy was verward, hy sal vergoed.

Pandemonium.

Ek raas en huil tot die katte die huis uit vlug en Janneman verbouereerd aan sy pa se bene vasklou.  Gerhard se bruin oë soebat, sy mooi hande lok my nader, sy lieflike lyf wag vir my.  Hy’t die ring saamgebring.  “Of ‘n ander een – enigiets, Helena, énigiets.”  Dié beeld van ‘n man is op sy knieë voor mý, brandmaer voëlverskrikker met verdwaalde donsiehaartjies op ‘n knopperige eierkop.

Jan staan en bekyk die affêre só.  Toe draai hy kortom, vat sy kind en ry.

Ek is op my eie.

Toe hulle vier-en-twintig uur later terugkom, is ek uitgewoed.

 

EK ONTMOET EERS OP ONS troudag vir Madelein.  Sy’t volkome herstel en sy is Bets se ewebeeld.  Bets wat toe tog ná alles veel meer as my lewe aan my teruggegee het.  En wat nou vis pak in Alaska; mag sy daar vind wat dit ookal is wat sy so naarstigtelik soek.

En sy’s nog steeds my pel.

Vir ons wittebrood kamp ons op Jan se ou staanplek tussen Rus-en-vrede se verste ver rantjies.  Saans sit ons tot laat om die vuur terwyl die sterre tydsaam oor ons skuif en die mense van Rus-en-Vrede se trougeskenke om ons speel:  twee katjies met goue leeu-oë en glansende sjokoladebruin lyfies.

Jan Malan het sy leeuhart vir my oopgemaak; ek teug weer gulsig aan die lewe.  En die welpie nestel in my skoot; ek het hom lief soos my eie.

 

* Alberta en Annabel is Burmese katte en woon in die werklikheid as Tisha en Twiggy         op Caledon in die Overberg.

Kortverhaal: Operasie opruim – ‘n lentestorie

[image error]
Operasie opruim het in Huisgenoot van 26 Oktober 2006 verskyn en bevat weer eens so ‘n ietsie van die waarheid. Maar net ‘n ietsie.

1 SEPTEMBER:

Dis haatlike lente

Die winter’s verby

Dis tyd dat my lewe

Weer rigting moet kry …

Elke jaar as die eerste hooikoorsaanval my kriewelend en betraand na my snesies laat gryp, begin neurie ek my eie klein parodie op die ou bekende liedjie. Daar’s niks heerliks aan die lente vir my nie; dis ‘n haatlike tyd van die jaar wat ek graag sou wou oorslaan, indien moontlik.

Ek is inderdaad ‘n rare verskynsel: ‘n welgeskape jongmens wat die lente verpes. En dis nie net oor die hooikoors nie. As al wat leef en asemhaal begin somerklere koop en hare tint en bene waks, sak ‘n groot donkerte oor my toe. As die voëlgesang soggens daardie spesifieke histeriese klankie kry, is dit vir my tyd om uit my knusse winterslaap op te staan en die lewe in die oë te kyk.

En dit stem my nie tot vreugde nie.

In die winter sluip ek stil-stil en genoeglik deur die lewe, gekussing in frokkie, jas, serp en mus, op ‘n permanente high van al die koolhidrate wat ek inneem om die koue te beveg. En in ‘n heilige vrees vir die dag van 1 September. Want op 1 September van elke jaar skil ek my lae klere af en bestyg die skaal. En dié brawe aksie bring jaarliks ‘n groot geween en gekners van tande mee.

Elke jaar neem ek my voor om ten minste op 631 Augustus te vas – indien nie die week voor die tyd nie – sodat die waarheid darem ‘n bietjie minder gewigtig kan wees. Maar keer op keer sluit ek Augustus af met ‘n stomende bord sondekos – van die soort wat verswelg in die vet en mank gaan aan vitamines – met genoeg soetigheid agterna om my arme pankreas vir maande ‘n skrik te gee.

Die ritueel van die skaal behels veel meer as die swaarlywige waarheid en die onvermydelike dieet wat daarop volg. Daardie pynlike bestyging van die skaal vroeg in die oggend, op my nugter maag, en sonder ‘n draad klere wat dalk ‘n gram of twee kan weeg, selfs voor ‘n versterkende koppie koffie, is maar net die begin.

Elke jaar op 1 September slaan ek ‘n nuwe blaadjie om. As die Kaapse Suidooster sy kieste begin bolmaak, begin ek skoonmaak, regpak en uitgooi. Declutter is mos deesdae die inding. Nou ja, ek declutter al vir ‘n vale van lánk voor een of ander slim Amerikaner met te veel aardse besittings die woord uitgedink het. Per slot van rekening is dit maar net ‘n nuwe naam vir die goeie, outydse spring cleaning waarmee ons almal grootgeword het. Al doen sommige mense hul spring cleaning in Desember of in die lang Julievakansie – dit bly nog steeds spring cleaning.

En nee, daar is nie regtig ‘n perfekte Afrikaanse woord wat dit presies so lekker sê nie. Of ja, tog: Opruim.

Operasie Opruim – dis waarmee ek myself jaarliks konfronteer.

Probleem is net – ek haat skoonmaak, regpak en uitgooi, watter naam ek ookal daaraan gee. Hoekom ek dit dan hoegenaamd doen? Masochistiese neigings? Nee, glad nie. Maar ‘n totale control freak, dis wat ek is.

En ja, daarvoor hét ons ‘n heerlike Afrikaanse woord: beheervraat.

Ek is ‘n ongeneeslike beheervraat; ek raak paniekerig as ek voel dinge eskaleer buite my beheer. So as ek alles wat ek nie gereeld gebruik of dra nie, na die Heilslese tweedehandse winkel aangepiekel het, en die res blinkskoon en ordelik in rye of groepies of enige logiese rangskikking kan staanmaak, dan voel ek weer vir ‘n tydlank piekfyn. Tot die herfs aanbreek en ek weer eens begin laatlê wanneer ek moet vroeg opstaan, sopperige liefdesverhale lees wanneer ek moet slaap, lekkers eet wanneer dit blaarslaai moet wees, goeters opgaar wanneer hul funksie verstreke is en klere op die mat los om daar wortel te skiet as hul moet kas toe of wasgoedmandjie toe.

In die somer is my woonplekkie amper pynlik netjies, met skoon, reguit lyne van meubelstuk en ornament. In die winter word die skoon ruimtes ontsier deur bonkige stukke winterkleding, wankelende stapels boeke en tydskrifte, opgefrommelde sjokoladepapiere en talle taai koffiebekers met malvalekkerkringe om die borand.

Vanjaar is die heerlike lente egter nog minder heerlik as gewoonlik; vanjaar is hy regtig haatlik.

Want vanjaar moet ek ontslae raak van George.

Ek moet hom vir Justine gee.

En dit oorleef.

Soos ‘n donderstorm is die liefde verby

En ‘n donga vol stof is al wat oorbly …

‘n Verandering van die musiek in my kop help ook nie; my troebel gees koppel blitsvinnig ‘n negatiewe emosie aan elke beeld wat ek oproep.

Laas somer het George my soos ‘n volbloed Hoëveldse storm oorval – onverwags, kragtig en ekstaties. Die afgelope winter moes ek egter magteloos toekyk hoe die storm geleidelik uitwoed, die blitse verbleek en die dreuning van die liefde dowwer en dowwer word.

Ja, die storm is besig om by my verby te trek. En hy trek in die rigting van my beste vriendin.

Nee, ek verbeel my nie. Tussen George en Justine is daar elektrisiteit. Statiese elektrisiteit wat nie meer lank staties gaan bly nie.

“n Meisie moet altyd haar trots behou,” praat my oorlede ouma nou al weke lank helder in my kop. “As jy sien dinge loop skeef, dan spring jy hom voor en jy sorg dat jý die een is wat die afsêwerk doen.” ‘n Totaal verouderde siening, komende uit die donker dae van skreiende ongelykheid tussen die geslagte.

Of is dit?

“Maar hoe sal ek weet, Ouma?” het ek destyd benoud gevra.

“Jy sal weet, my kind,” het sy met ag dekades se wysheid gesê, “Ons vrouens wéét sulke dinge.”

Ouvroustories, het ek toentertyd vererg gedink. Wat weet ‘n oumens nou van vandag se jongmense? Die liefde van my lewe sou my van my voete af swiep en vir altyd en altyd vir my lief bly. Daar sou nie sprake van trots of vrees in ons verhouding wees nie. Ons sou sáám – langs mekaar – die pad loop. Volkome gelyk. En ewe versot op mekaar.

George het my wel deeglik van my voete af geswiep. Maar nie vir altyd en altyd vir my lief gebly nie.

En my hart lê doods en swaar in my borskas. Want ek wéét, nes my ouma voorspel het.

1 OKTOBER:

Dit is die maand Oktober

Die koudste, koudste maand.

Dit ryp nog in die oggend

En die wind waai elke aand.

Ek steier onder die yslike boks tot ek die een hoek op my arme heupbeen gestut kry, die sambreel ongemaklik vasgeknyp in die hand wat ook die boks op sy plek moet hou, terwyl die ander hand sukkel om die kattebak weer toe te kry. Die hoendervleis staan penorent op my winterwit arms; ek kan behoorlik voel hoe kroes my hare in die skielike klammigheid.

Ek laat my soos klokslag elke jaar bluf deur die eerste misleidende klompie lentedae; nes ek begin gewoond raak aan die idee, dan is dit skielik weer winter. Ek is darem nie die enigste nie. Voor my kom ‘n figuur in jeans en ‘n help-my-sterk-lyk-hempie by die winkeldeur uit, beduie ek moet die boks aangee, hou dan met ‘n skouerophaling die deur oop as ek verbete aan my boks bly vasklou.

Terwyl ek onelegant by hom verby worstel met sambreel, handsak, kartondoos en motorsleutels, vang ek net ‘n glimps van blouselblou oë en ‘n biseps wat rimpel onder goudbruin vel.

Hier is nou ‘n siel wat die lente met entoesiasme aanpak; daar’s behoorlik ‘n wip in sy stap.

My entoesiasme vir die lente én die lewe het ‘n algehele laagtepunt bereik. ‘n Volle maand lank het ek gesorteer en uitgegooi en skoongemaak. En afskeid geneem. En gehuil. En geëet.

Hoekom kan ek nie hartseer wees sonder om obsessief aan die eet te gaan nie?

Ander Evas kom met sexy hoë wangbene en diepgesonke oë aan die anderkant van hul krisisse uit, maar nie ek nie. O nee, ek sal met pofferwangetjies en speenvarkogies uit hierdie krisis gestrompel kom, indien dit ooit gebeur.

Dis my lot om hulpelooos miserabel voort te wroeg vir die res van my lewe. En met mý geluk sal ek seker honderd haal; vyf-en-sewentig hárde jare lê vir my voor.

Op 2 September het ek die bul by die horings gepak en my lewe effektief verwoes:

Ek het vir George genooi om by my en Justine te kom eet. Ek het my afgesloof voor die stoof en toe oorkant die tafel gesit en kyk hoe hulle ongemerk probeer flankeer, terwyl hulle my heerlike geregte sit en verorber.

“Ek dink daar is iets aan die gang tussen julle.” Toe ek eindelik opkyk en dit uitblaker, was hul gesigte ‘n studie in verwarring en skuld. Dit het my net vir ‘n oomblik geamuseer; toe was die pret verby. En dit blý verby.

Justine het gestik en badkamer toe gehardloop. Lafaard!

George het rooi geword, toe bleek, en toe sy mes en vurk stadig en presies in sy bord neergesit. “Ek wens ek kon dit ontken,” het hy versigtig gesê.

Nou doen dit dan, ontken dit, wou ek vir hom skree. Maar nie ‘n geluid kon oor my lippe kom nie. O, die ontnugtering – ek het tóg maar gehoop hulle sou dit roerend ontken en my oortuig ek verbeel my en almal sou vir ewig en altyd gelukkig wees.

Ouma was toe reg. ‘n Vrou wéét.

Justine moes maar uiteindelik terugkom. En die aarde het nie oopgegaan en ons almal ingesluk, soos ek so hard gewens het nie.

My geliefde – toevallig ook my werkgewer – en my beste vriendin het oorkant my gesit, hulle hande inmekaar gestrengel, hul gesigte gloeiend van skuld en geluk, en my lewe stukkie vir stukkie uitmekaar geruk. Ja, daar is ‘n gevoel tussen hulle. Ja, hulle sien mekaar gereeld. Ja, hulle wou my graag sê, maar hulle kon dit nog nie oor hulle hart kry nie. Ja, hulle kry my vreeslik jammer. Ja, hulle is altwee vreeslik erg oor my.

En: Kan ons nie maar vriende bly nie? Bid jou aan!

Op een of ander wonderbaarlike manier het ek nog ‘n paar happies ingewurg en toe waardig aangekondig dat ek gaan koffie maak. Toe ek met die skinkbord inkom, het hulle sielsgelukkig sit en vry op die bank, blykbaar doodgerus dat die krisis nou verby is en hulle met hulle lewe saam kan voortgaan.

Hulle het eenvoudig aangeneem ek sou voortgaan om die woonstel met Justine te deel en om as die volmaakte persoonlike assistent George se professionele lewe seepglad te laat verloop.

Hulle het ‘n fout gemaak, ‘n bielie van ‘n fout.

Ek het die skinkbord onsag neergeplak en hulle summier by my blyplek uitgeboender. Dit het my onheilige genot verskaf. Maar net vir ‘n paar minute. Toe het die besef my geslaan: ek verloor nie net my kêrel en my werk nie, maar ook my beste pel en woonstelmaat, die een met wie ek normaalweg hierdie krisis sou gedeel het.

Ek was nog nooit in my lewe so alleen nie. En dit verseg om beter te word.

Ek oorhandig my karton met uitgooigoed aan die vriendelike mens agter die toonbank, krap my naam en adres in hul dankiesê-boek en slof lusteloos deur die lentereën terug kar toe. Ek loop en slobber so in selfbejammering dat ek feitlik by my motor is voor ek sien wat aangaan. Toe steek ek vas en kyk, en kyk weer. En kan my oë nie glo nie.

Die man staan by my motortjie se neus. Met die eerste aanblik kan ‘n mens dalk dink hy staan maar sommer daar vir die lekker, om my karretjie te bewonder, of die mooi dag. Maar daar’s niks te bewonder aan my skedonkie nie, net haar komplekse persoonlikheid, en dié openbaar sy net op spesiale geleenthede en net vir my. En die dag is nie ‘n mooi dag nie, dis ‘n aaklige dag, soos elkeen van die afgelope nege-en-twintig dae én die duisende wat nog op my wag.

Nee, die man staan vasgedruk tussen my motor en dié voor hom. Hy kan nie verroer nie, al wil hy ook. My karaktervolle karretjie het aan die loop gegaan en hom teen sy eie motor vasgepen. Of hy het heldhaftig in die gaping gespring om ‘n ramp af te weer.

Ek het vergeet om die handrem op te trek.

Die man het nie ‘n sambreel nie; sy blonde krulle lê nou nat teen sy kop, die hempie klou aan die goudbruin biseps. En die blou oë spoeg vuur.

“Gee jy om om jou kar ‘n bietjie agtertoe te trek?” vra hy met ys in sy stem.

“Ja, ja, natuurlik! Ek bedoel, nee, ek gee nie om nie,” stotter ek verbouereerd.

Wragtag, ek het die handrem vergeet, én die kar in neutraal gelos. Die moeder van alle idiote, dis wat ek is.

Kêrelloos, werkloos, huismaatloos, verstandloos.

Ek laat die motor twee keer doodruk voor ek daarin slaag om versigtig agtertoe te trek sonder om die welgevormde paar bobene te vergruis. Teen hierdie tyd het ons al ‘n klein skaretjie gelok ten spyte van die reën. Nie ek óf hy waardeer die slim sêgoed van die bekkige omstanders nie.

“Juffrou, het jy al gehoor van iets soos ‘n handrem?”

Maar my ma het my goed grootgemaak; my maniere vergeet ek nie in my diepste smart nie. Hierdie man het my ‘n groot klomp sonde en ergernis gespaar. En geld. Ons albei se motors sou skade opgedoen het as hy nie soos wafferse ridder in blou jeans tussenin gespring het nie. Dankie Vader, hy lyk nie beseer nie. Net lekker befoeterd.

“Ek’s verskriklik jammer, het jy seergekry, baie dankie!” Ek ratel voort soos ‘n wegholtrein.

“Gelukkig nie, en dis ‘n plesier.” Kortaf, en daar trek hy.

Welgevormde sitvlak wat die man aan hom het.

Die waarderende toeskouers begin wegdwaal in die reën; my vermaaklikheidswaarde was van korte duur. Ek trek hortend weg en gaan skuil verwond in my silwerskoon minimalistiese woonstel.

Ek’s nie seker vir wie ek die meeste mis nie: George of Justine. Genadiglik het ek besef dit sal malligheid wees om te probeer voorgee alles is normaal en net voort te gaan met my lewe soos dit was, mét hulle albei daarin.

Maar dis swaar, bitter swaar.

Ek het dus vir Justine uitgegooi en sy het dadelik sak en pak by George ingetrek. George het floutjies geprotesteer toe ek bedank en my laat gaan met ‘n oordadige present en ‘n oordadige getuigskrif, albei net om sy gewete te besweer.

Vandag is die eerste dag van die res van my lewe. En ek begin dit deur ‘n vreemdeling tussen twee motors vas te pen van pure nalatigheid.

7 OKTOBER:

“Daniela? Ek weet jy’s daar; maak asseblief oop!” Ek wil nie mense sien nie. Nie bekendes nie en ook nie vreemdes nie.

“Wie is jy?” Lekker onbeskof.

“Ek’s Ben, Ben de Jager. Maak oop, asseblief.”

“Ek ken nie ‘n Ben de Jager nie.”

Kort stilte.

“Jou kar het amper my bene vergruis. Ek dink die minste wat jy kan doen, is vir my koffie maak.”

Ag nee, ag nee, ag nee. ‘n Week lank spook die man se nat hare en kwaai blou oë en sonbruin spiere al by my. En hier daag hy waaragtig op. En ek sit tienuur in die môre in my nagklere en sjokolade eet. Vir poeding, ná ‘n laat ontbyt van twee skywe suurlemoentert en baie koppies koffie.

“Ek wil jou nie sien nie.”

”Ek wil jóú sien.”

Ek ruk die deur kwaad oop. Onsensitiewe buffel. Kan hy nie hóór ek wil alleen wees nie?

Of wil ek?

Hy staan op my drumpel met ‘n beeldskone bos blomme en ‘n effens skaapagtige glimlag.

“Vir wat bring jy vir my blomme?” vra ek ongeskik terwyl ek dit darem alte gretig by hom vat, “Dis ek wat jou skuld.”

“Ek skuld jou ook; ek was lekker ongeskik.”

“Toemaar, ek vergewe jou. Jy kan nou maar weer loop.” My gesig brand van skaamte; ek lyk soos ‘n bag lady, my plek is slordig, my hare ongewas, my oë opgehewe.

Sy bloue blou oë mis niks. “Gaan jy nie eers vir my koffie maak nie?”

“Nee.” Ek mik betekenisvol deur se kant toe.

“Dan gaan ek vir jou maak.” Hy staan geplant in die middel van die vertrek.

“Ek’s al naar gedrink aan die koffie.” Ek wil hom weg hê, maar ek klou soos ‘n drenkeling aan die bos blomme teen my bors.

“Tee sal ook lekker wees, dankie.” Wat ‘n koppige man.

Ek gee oor; laat hy sy tee drink en sy loop kry. Maar daar’s darem genoeg lewe in my oor om nuuskierig te wees: “Hoe’t jy geweet wie ek is en waar ek bly?”

Hy kry ‘n kleurtjie; hy’s nie regtig so vreeslik seker van homself nie. “Ek het by die Heilsleër in hul boek met die name van donateurs gaan kyk.” Hy glimlag skewerig: “Ek moes van my goed gaan weggee wat ek glad nie wou weggee nie; hulle wou nie jou besonderhede vir my gee nie. Nie dat ek hul kwalik neem nie.”

“Hoe’t jy geweet watter is my naam? Hulle kry tog seker elke dag donasies?”

Hy loop agter my aan kombuis toe, kyk hoe ek die blomme in ‘n emmer water boender, sit die ketel aan toe ek nie aanstaltes maak nie.

“Ek ken mos my eie handskrif; het net vinnig gekyk na die inskrywing direk na myne die vorige dag.”

“Dit was al ‘n week gelede.”

Die kleurtjie raak ‘n skakering dieper: “Ek moes eers moed bymekaar skraap.”

“Hoekom loop jy in werkstyd met blomme agter vreemde vrouens aan? Werk jy nie?”

”Hoekom sit jy in werkstyd en tjoklits eet by die huis?”

Touché.

“Oor ek my eie baas is. Tuindienste en ‘n kwekery.”

“Oor ek werkloos, kêrelloos en vriendinloos is. Alles deur my eie toedoen.”

Hy vat die skinkbord binnetoe en maak hom langbeen tuis op die bank. Hy pas perfek in my blyplek.

“Vertel.”

Ek vertel.

En Ben de Jager luister.

1 NOVEMBER:

Somer en son en saffier vir my …

Ek sien entoesiasties uit na die volgende vyf-en-sewentig jaar. Want Ben de Jager gaan langs my stap, al die pad, tot aan die einde van ons dae.

Kortverhaal: Ek voel stout

[image error] Ek voel stout het in Huisgenoot van 2 November 2006 verskyn. Kyk net daardie selfoon op die illustrasie!

“EK VOEL STOUT – IS JY lus vir speel?”

Koue sweet slaan op my lyf uit; ek voel hoe gloed op gloed in my nek opstoot.  Vervaard maak ek die boodskap toe en plak die foon eenkant neer asof hy die bose vanself is.

Terwyl my hartklop stadigaan weer stabiliseer, begin roer my humorsin versigtig in sy hoekie.  My mondhoeke pluk-pluk; toe ek my kom kry, lag ek kliphard, iets wat ek nie dikwels doen nie.   Ek wíl mos stuitig wees, krap waar dit nie jeuk nie, dan moet ek seker bereid wees om te vat wat kom.

Maar speel?  Spéél!? Hoe speel ‘n mens per sms?  Met ‘n jongman van vyf-en-twintig wat sê hy voel stout?  Veral as jy onherroeplik menopousaal is en die laaste stout ding wat jy gedoen het, was toe jy in standerd een vir jou juffrou agter haar rug tong uitgesteek het?

En as jy nie die vaagste idee het hoe speel  ‘n vrou nou eintlik met ‘n man nie?

Die laaste man wat met my probeer spelerig raak het, was my baas – seker ‘n goeie vyftien jaar gelede – en hy berou dit nou nog.  Ek het doodeenvoudig die foon opgetel en sy vrou gebel.  Hoe moes ek weet dit was netmooi die laaste ragfyn strooitjie wat daardie moeë kameel se rug sou breek?  Ek was maar net die jongste in ‘n lang, lang ry.  Verskil was, ek het my mond oopgemaak.

Vreeslike skandaal was dit, een van die eerste groot seksuele-teistering-sake, klaagster op klaagster wat soos motte na ‘n kers toe aankom.  Siestog, hy’s sit nou nog in ‘n eenmanskooltjie iewers op Putsondergat of Gatsonderwater of êrens.

Soos jy seker kan aflei, is ek nie iemand om mee te speel nie.  Nie letterlik nie en ook nie figuurlik nie.  Ek vermoed mense sien my as ‘n redelik formidabele persoon, iemand om mee rekening te hou.  Ek loop my pad eerlik en reguit en hou my nie met nonsens op nie.  Of so het ek gedink.

Maar hier sit ek nou met gloeiende ore en ‘n skuldige gewete oor iets so verspot soos ‘n suggestiewe sms-boodskap.

Dit het my skaars ‘n minuut geneem om aan te teken by een van die sms-flankeerdienste waarvan jy deesdae oral lees, en nog ‘n blote oogknip voor ‘n bloedjong man met my wou flankeer.  Of vry of flirt of wat ookal.  Veral die wat ookal, lyk dit my.

Hy kan natuurlik enigiets behalwe ‘n bloedjong man wees.  Hy kan stokoud, pervers, eensaam, gay, walglik of selfs vroulik wees.

Veral aangesien hy dink ek is vyf-en-twintig, pas geskei en baie sexy.

 

“JUFFROU VERMAAK, PRESIES HOEKOM IS jy nou eintlik so ontsteld?  Dis nie doodsake nie, dis bloot ‘n kind wat impulsief opgetree het.  Ontspan – Tafelberg staan nog!”

Die man vul die stoel behoorlik; hy vul om die waarheid te sê my kantoor behoorlik.  Hy het donker krullerige hare wat laag teen sy rug in ‘n poniestert hang en warm bruin oë propvol spontane lag.

Die oë lag egter nie mét my nie.  Hulle lag vír my.

Ek rig myself waardig op in my skoolhoofstoel.  Ek is nie ‘n klein vroutjie nie en ek sal my nie deur hierdie vent laat intimideer nie.  “Meneer Venter, ek sien geen grap in hierdie situasie nie.  U doen u dogter geen guns deur hierdie tipe gedrag goed te praat nie.”

Hy lag nie meer nie; hy is skielik doodernstig:  “Ek maak my kind groot met die geloof dat dit goed is om te doen wat jou hart of jou lyf vir jou sê om te doen, solank jy niemand anders daardeur benadeel nie.  En nie jy of enigiemand anders gaan my van die teendeel oortuig nie.”

Ek maak my mond oop en weer toe soos ‘n vis wat die dam gemis het, maar nou’s daar g’n keer aan die man nie:  “In my lewe het ek al gans te veel mense gesien wat totaal uit voeling met hul gees en liggaam leef, mense wat nie ‘n idee van hul eie begeertes en vrese het nie, mense wat nooit regtig leer lééf het nie.  Dis nie wat ek vir my en my kind wil hê nie.”

Ek glo in ‘n waardige, ingetoë lewe; hierdie man bevraagteken die kern van my lewensfilosofie.  “So jy glo elke mens is vry om toe te gee aan elke bevlieging wat hom pak?  En dan’s jy verbaas dat die wêreld deesdae lyk soos hy lyk!”

Hy spring vererg op:  “Ek het gesê solank hy niemand benadeel nie!  Ek propageer nie bandeloosheid nie, ek propageer lééf.  Verantwoordelik leef, maar ook voluit, spontane lewe.  Lééf met hart en siel.  En ek gaan niemand toelaat om my kind van daardie gawe te beroof nie.”

Ek word verskriklik kwaad, en ek is nie ‘n mens wat vir elke bakatel verskriklik kwaad word nie:  “Meneer Venter, jy weet nie wat verantwoordelikheid is nie!”

“Mejúffrou Vermaak, jy weet nie wat lewe is nie!”

Touché.

 

DIT WAS NOG LANK VOOR sonop, feitlik pikdonker, die sand spieëlglad in die klein strepie maan, die branders se wit skuimkoppe spokerig helder bo die donker oseaan.  Ek was moeg en ongedurig na ‘n onrustige nag; die matriekkamp is elke jaar ‘n groter uitdaging.  Ek het gehoop ‘n ongesteurde wandeling langs die strand sal my krag gee vir die laaste kampdag wat soos ‘n berg voor my gelê het.

En daar kry ek die nuwe meisie, uitbundig aan’t dans in die vlakwater, bos hare dwarrelend in die wind, kop agteroor, hande gelig na die hemel.

En toe ek verdwaas stilstaan en staar, neem die volmaakte meisielyf vorm aan in die doflig, onbevange oorgegee aan die goddelikheid van die oggend, die elemente, die see, die lewe.  Feitlik poedelkaal, die nagrokkie swaaiend aan die vingerpunt, in volmaakte harmonie met die ewige ritme van die see.

Dit was magic, absolute magic.

En wat doen ek?  Ek word verskriklik kwaad en skree die magiese oomblik uitmekaar; sy stukke sal ons nooit weer kry nie.

Ek weet nou dit was onnodig om só vreeslik boos te raak.  Maar ek weet nog nie hoekom ek so oorreageer het nie.  En ek is ‘n mens wat hou van wéét.

Ek het haar uitgetrap van ‘n kant af en toe haar ouers gaan bel.  En gewag vir trane en verskonings.

Ek wag nou nog.  Daar was geen trane van haar kant óf verskonings van haar pa se kant af nie.   Die kind het my kalm aangekyk met die paar mooie steenbokkie-oë, g’n sweempie van skaamte êrens te bespeur nie.   Sy’t haar nagrok oor haar lyf gegly en stil weggeraak terug kamer toe.  Oor die foon het die pa het soos ‘n vervlakste hiëna gelag en dit duidelik gestel hy dink ék is die een met die probleem.

Kan dit dalk wees dat hy reg is?

Die nuus het vinniger as die spreekwoordelike veldbrand versprei.  Die hele kampgroep het hulle verkneukel in die insident, verraderlike kollegas inkluis.  Verál die verraderlike kollegas.  En Emma Venter was nie die gek nie; Magdalena Vermaak was die gek.  Vir die res van die dag was ek ekstra streng, die leerders ekstra gehoorsaam, die kollegas ekstra onderdanig.  Té gehoorsaam, té onderdanig.

En ek het meteens helder en duidelik geweet ek het hulle respek, maar nie hulle toegeneentheid nie.

En van léwe weet ek netmooi niks.

 

EN HIER SIT EK NOU met ‘n rooi gesig en allerhande gevoelens wat ek nie kan naam gee nie.  Wat ek nie kan wáág om te probeer naam gee nie.

Maar hoe presies ek van ‘n losbandige leerder met ‘n aweregse pa af by ‘n sms-opteldiens uitgekom het?

Ek weet waarlik nie.

Ek weet net die insident met Emma en haar onuitstaanbare pa het my geordende lewetjie op sy kop staangemaak.

“Kyk ‘n bietjie rond, daar’s pret in die lewe!  Ons hoef nie te vergaan van erns net oor ons nie meer bronstige tieners is nie.  Kyk na jou skool – ‘n wonderlike skool, maar alles is so vreeslik ernstig.”  Hy het dringend vorente geleun, homself op my lessenaar gestut.  Ek het my stoel blitsig teruggewiel op die sagte mat, die man te na aan my vir my gemak.

“Miskien moet jý ‘n slaggie langs die see gaan dans, Mejúffrou Vermaak.”  Kwaad, maar skielik glimlag hy weer:  “Jy is ‘n vrou met soveel pret in jou opgesluit.  Jy was so kwaad, juis oor jy dit so graag sélf wou doen!”

Ek kon die man gerus vermoor.

Van toe af sien ek dinge raak wat ek jare lank toegewyd misgekyk het:  ‘n grysaard se knokkelrige ou hand wat stilweg oor sy vrou se weggevalle boude gly; ‘n matriekmeisie se heupe wat roer onder die vormlose skoolrok; verflenterde kleuters wat jillend tussen plakkershutte hardloop, uitbundig aan die lag te midde van soveel armoede en ellende.

Die ganse wêreld is meteens vol seks en sports.

En die waagmoedigste ding wat ék kan doen, is inteken op ‘n sms-vrydiens en my morsdood skrik vir die reaksie wat ek kry.

Voorwaar ‘n ellendige situasie.

 

ALL WORK AND NO PLAY makes Maggie ‘n dull girl.   Dit was die boodskap by die armvol sonneblomme.

 Die skoolgange het vibreer van nuuskierigheid; ek kon behoorlik síén hoe klop die vergesogte gedagte in die meisies se koppe: Kan dit wees dat die Ice Lady dalk ook ‘n léwe het?

 

METTERTYD NEEM DIE GEDAGTE IN my teensinnige harspan vorm aan:  Ek skuld die mense ‘n verskoning.  Ná ‘n kort maar pynlike sielestryd begin ek op ‘n douvars Maandagmôre by die maklike een – die dogter.

My Lientjie-kind sou ook vanjaar in matriek gewees het.  Deesdae is die pyn weer van nuuts af skerp en rou.

Ek is nie gewoond aan verskoning vra nie; dis gewoonlik die meisies wat voor mý stotter en bloos na húlle verbrou het.  So dit gaan swaar, maar ek kry dit darem uit:  “Emma, ek dink ek het oorreageer.  Dit moes vir jou ‘n onaangename ondervinding gewees het, met dié dat jy nog nuut is in die skool ook.”

Sy lag haar pa se lag, waai my verskoning met die hand weg:  “Ja, ek het my byna dood geskrik; ek was aan die begin verskriklik bang vir Juffrou!”

 “En jy’s nie meer bang vir my nie?”

“Nee wat, Juffrou, my pa sê juffrou is ‘n regte sweetie pie,  pure blaf en g’n niks byt nie.”

Die sweetie pie kry haarself nie sover om die pa te bel nie; dis alte duidelik waar sy dogter haar bekkigheid vandaan kry.

 

DIé SLAG BRING EMMA SELF DIE SONNEBLOMME.  Ek hoor duidelik wat hulle probeer sê:  warmte, vrolikheid, léwe.  Die kaartjie sê bloot:  Dankie, dit beteken vir Emma baie.  En vir my. 

Weer eens pure veldbrand; die personeel en die meisies is in stille beroering.  Is daar ‘n man in die Ice Lady se lewe?  Kan dit wéés?

Vir die eerste keer in baie jare wens ek daar wás ‘n man in my lewe.

 

EN TOE GEBEUR DIE ONDENKBARE:  Braam bel.  Blou jare na ons egskeiding bel die liefde van my lewe my.  Elke greintjie verstand wat ek het, skree Nee, moenie!   Maar ek gee my verstand ‘n onverdiende dwarsklap en stem in om hom (dis nou Braam) vir ‘n drankie te ontmoet.

Dié nag slaap ek bloedweinig; die spoke van die verlede dans ‘n heksedans oor my.  Ek het hom nie weer met ‘n oog gesien ná ek hom daardie dag uit my huis en uit my lewe gegooi het nie.  In die donkerste ure van die lang nag gaan diep ek die ou albums op en huil die eerste keer in jare weer die foto’s sopnat.  Het ek ‘n fout gemaak?  Sou ek kon vergewe as ek werklik probeer het?  Het ons tog ‘n kans gehad?

Ek sal nooit weet nie.

Ek weet net één ding:  my man het met sy pelle gekuier en ons kleuter laat verdrink.  Niks kon weer dieselfde wees nie.

 

DIE LAASTE HITTE VAN DIE laatsomer lê dynserig oor die vallei.  Dis koel op die stoep onder die eike.  Ek is met opset vroeg; ek wil die voordeel hê om hom te sien aankom vóór hy my sien.  Om my gloei die wingerde in bruin en oker, ‘n tortel roep hunkerend na sy maat, die verkeer vloei ver en dof verby.  Ek het my emosies ten volle onder beheer.  Dis hoogtyd dat ek dinge in die gesig kyk; ek het die verlede vir te lank te vasberade geïgnoreer.

“O hallo, Juffrou!”  Dis Emma, in kelnerin-gedaante.  “Welkom by ons plek, Juffrou!  Drankie?”

Dis goed, nou kan die vermetele man ook sien ek het ‘n lewe, dink ek, pure bakvissie.  Behalwe – hy sal verkeerd sien; ek het nié ‘n lewe nie.  Ek het vir jare my seer begrawe en ‘n skyn van welstand en sukses bewaar.  Maar geléwe?  Nee, nie regtig nie.

Braam kom die trappies opgestap:  pynlik middeljarig, ietwat oorgewig, die mooie swart kop amper spierwit  grys.  Maar toe hy afglimlag na my toe, toe val die jare weg.  Die man wat ek liefgehad het, die pa van my kind, die man wat ek nie wou vergewe vir ‘n enkele menslike misstap nie, staan voor my.

Hy vat my hande vas in albei syne, soen my vol op die mond, bestel wat hy dink ek sal drink, praat aanmekaar:  “Maggie, dis so goed om jou weer te sien.  Jy lyk uitstekend!”  Dit het hom nooit getraak dat ek ‘n sterk gesig en boerevoete het nie.

“Ek hoor jy is ‘n formidabele skoolhoof.  Die Ice Lady, né!”  As my beroep nie destyds al so belangrik vir my was nie, het ek self na my kind gekyk.

“Ek en Monica is uitmekaar, ek is terug in die Boland.”  Hy is binne ses maande weer getroud, met sy sekretaresse, ‘n ekstroverte maltrap.  Hulle is hier weg Natal of êrens toe.  Ek het alleen agtergebly met my dubbele verlies, my dubbele verwyt.

“Maggie, ek wil jou weer ….”

“Magdaleen, hoe gaaf om jou hier te kry!  Ons het die plek mooi reggemaak, né?”  Ek kan sweer Peet Venter het êrens in die agtergrond gewag vir presies hierdie oomblik om sy entrance te maak.  En ek is hom innig dankbaar; dinge beweeg te vinnig vir my.

Maar ek bly pure bakvissie:  “O, hallo, Peet!”  Asof ons die beste van pelle is.  “Ontmoet Braam, my eks.”

Goed so, hy’s stomverbaas.  Ek was nog nooit spyt ek het destyds my nooiensvan en ongetroude titel teruggevat nie.

Of nee, hy’s nie bloot stomverbaas nie.  Hy’s diep ontsteld, sy oë yskoue skrefies in sy wit gesig:  “O, ons ken mekaar maar alte goed.”

Die bloed stoot rooi in Braam se gesig op:  “Ek het jou destyds gesê It takes two to tango, en ek sê dit weer!”

“Maar net een dronk bestuurder om ‘n ongeluk te veroorsaak.”

Braam se skouers sak moeg:  “Ek het jou gesê ek is jammer, opreg jammer.”

“Net jammer dit kan nie my kind se ma vir haar teruggee nie.  Of haar vertroue in verhoudings nie.”   Hy draai op sy hakke om; sy rug lyk moeg en hartseer.

Die ontmoeting is onherroeplik bederf: Braam is ontsteld, Peet is ontsteld, ek is ontsteld.

“Braam, wat gaan hier aan?”  Ek klink soos die streng opvoedkundige wat ek is.

Braam sug:  “Ja, so haal ‘n mens se duiwels jou in.  Dat hý nou wragtag ook hier in die Boland moet kom wonde lek!”

Emma kom sit ons wyn neer, maar nou is die gesiggie bleek en geslote.  Braam kyk haar agterna met ‘n droewige mengsel van blydskap en spyt in sy oë.  “Haar ma se ewebeeld,” sug hy.

“Sy was ‘n pragtige vrou, saam met my gewerk.  Een ding lei mos maar tot ‘n ander; dit was lankal nie meer goed tussen my en Monica nie.  En toe die ongeluk … Emmarentia se kastige beste vriendin het ná die begrafnis met die hele sak patas vorendag gekom.  Moenie my vra hoekom nie; kon seker maar nie die thrill weerstaan om die draer van sulke sappige nuus te wees nie.”

Hy maak sy glas met ‘n paar slukke leeg, wink ‘n kelner nader.  Emma is nou nêrens te siene nie.  “Dit het my my huwelik gekos, Maggie.  En weer eens is ek skuldig.”  Sy hande reik meteens desperaat na myne:  “Ek kan nie langer met al hierdie skuld saamleef nie, jy moet my help, asseblief!”

Ek hóm help?  Ek kan nie eens myself help nie!

Ons sal mekáár moet help – ek en Braam, Peet en Emma.  Hierdie is ons almal se kans om ons duiwels te begrawe en nuut te begin.

 

DIS NOG LANK VOOR sonop, feitlik pikdonker, die sand spieëlglad in die klein strepie maan, die branders se wit skuimkoppe spokerig helder bo die donker oseaan. Vanjaar se matriekkamp was ‘n groot sukses, propvol pret en groei vir leerders én opvoeders.  My hart loop oor van vreugde en dankbaarheid.

Ek begin stadig dans in die vlakwater, my hare dwarrelend in die wind, kop agteroor, hande gelig na die hemel.  Ek gee my onbevange oor aan die goddelikheid van die oggend, die elemente, die see, die lewe.

Dis magic, absolute magic.

Toe gly ek my nagrok weer oor my lyf en draf met verkluimde voete terug na die huisie agter die Weskusduin.

Gelukkig is Peet se voete altyd warm.

Kortverhaal: Die laaste sê

[image error]Die laaste sê het in Huisgenoot van 7 Desember 2006 verskyn en het sy ontstaan gehad by werklike bydraes wat ek met vakansie op Gouritsriviermond oor Niekie van den Berg se Sê Wie gehoor het. Die res van die gegewens kom natuurlik uit Manlief se observasieproewe by sy skapies en Jongste se vakansiewerk van porieë in volstruiseiers tel. 

“’n Vrou is nie in staat om sáám met ‘n man besluite te neem nie; ‘n vrou moet altyd òf die laaste sê hê òf die onderspit delf.”

Karla kan haar ore nie glo nie.  Kan dit waar wees dat daar in hierdie tyd en dae nog ‘n vrou kan wees wat sulke snert landwyd – nee, wêreldwyd – oor die radio wil verkondig?  En sy klink nie eens so danig oud nie, nie dat dit ‘n verskoning sou wees nie.  Karla ken bejaarde vrouens wat hul tyd ver vooruit was in hul jongdae, ook wat vroueregte betref.

Haar ma is so ‘n vrou, en háár ma voor haar.  Sterk vroue, wat fier en regop lángs die man van hul keuse kon staan.  Langs hom, nie voor hom of agter hom nie.

Sterk vroue – wat sterk mans nodig gehad het.  Want dis net ‘n sterk man wat ‘n vrou lángs hom kan hanteer.   Haar oupa het die mas opgekom, self sy tyd jare vooruit.  Haar pa?  Helaas nie.  Haar pa het ‘n vrou ágter hom gesoek.  Toe hy op ‘n goeie dag omkyk, was haar ma nie meer daar nie.

Karla is soos haar ma.  As sy nie langs ‘n man kan stap nie, stap sy alleen.

“Nou maar goed, dankie vir jou bydrae,”  knip Niekie die inbeller genadeloos kort.

“Women have many faults,” beweer die volgende inbeller.  “Men have only two –  everything they say and everything they do.”   Karla kan darem hoor haar tong is diep in haar kies.

Die volgende inbeller is ‘n man.  “Ek is nou veertig jaar gelukkig getroud,” deel hy die nasie mee, “en ek weet nou alles van vrouens af, behalwe twee dinge.”

“Ja?”  Hy het sy eerste vyf sekondes op die lug oorleef; Niekie is bereid om hom nog vyf te gun.

“Net twee dinge weet ek nog nie:  Wat vrouens wil hê en wat hulle nié wil hê nie.”

“Ho-ho-ho!” lag Niekie sy lekkerkrylaggie, “Dit kan jy weer sê!”

Is daar dan nie ‘n mens in hierdie land oor wat nie òf spottend òf sinies oor die verskille tussen die geslagte kan praat nie?

Is sy dan die enigste naïewe siel wat nog dink  die Goeie Vader het in sy alwysheid mans en vrouens so verskillend gemaak sodat hul mekaar kan aanvul?  As’t ware die hol plekkies in mekaar kan opvul?  Mekaar volronde mense kan maak?

Karla wil nie noodwendig die laaste sê hê nie.  Maar spreekbeurte moet sy kry, en genoeg daarvan.  Want sy het baie om te sê en baie om te gee.

Vir die régte man.  ‘n Man wat nie belustig raak oor haar lenige lyf en haar vleklose vel en haar oë soos helder bergpoele, net om doodverskrik die hasepad te kies as hy afkom op haar rits kwalifikasies en haar vlymskerp brein nie.

 

“Sit en luister jy alweer na daai snert?  Watter wysheid raak die nasie vandag  kwyt?”  Basjan Rheeder se bruin oë spot met haar, soos altyd.  Ongeskikte vent, het die manier om sommer by haar kantoor in te val en summier weer te loop as wat sy te sê het, hom nie geval nie.   Wat dikwels die geval is.

Basjan Rheeder  is ‘n man wat hou daarvan – of nee, áándring daarop – om die laaste sê te hê.

“Jy weet ek luister graag Sê Wie? omdat ek dink Niekie slaag uitstekend daarin om die gewone mens te laat dink oor alles en nog wat.”

Dié slag loop hy nie; hy maak hom skuinsweg op die hoek van haar lessenaar tuis, die lang bene in verbleikte jeans gemaklik uitgestrek, die yslike stofvaal stewels nonchalant gekruis.  ”En waaroor dink die gewone mens vandag?”

Sy klik summier op die kruisie.  Dit kom nou van op die rekenaar sit en RSG luister as sy moet fokus op haar artikel.  Haar navorsing oor die vogverlies van volstruiseiers is uiteindelik, na maande se donkiewerk, op die punt waar sy voorlopige bevindings op skrif kan begin stel.   Maar vandag sukkel sy ‘n bietjie om te fokus.  Eintlik sukkel sy gewéldig om te fokus.  En nou kom sukkel Basjan ook nog.

“Hulle praat oor die onbegrip tussen die geslagte,” kners sy dit uit, wel wetende dat dit hom groot plesier sal verskaf.  Tot haar nadeel, soos gewoonlik.

Snaaks genoeg het hy nie dadelik ‘n skerp chauvinistiese opmerking gereed nie.   “Ja, daaroor kan ‘n mens baie sê,” sug hy na ‘n lang stilte en ‘n lang kyk wat sy nie kan interpreteer nie.  En daar trek hy.

Karla kyk hom bekommerd agterna.  Basjan is nie ‘n man wat baie sug nie.  En hy laat hom van g’n duiwel stuit as hy sy kop op ‘n ding gesit het nie.

Karla is ook nie ‘n mens wat haar sommer van stryk laat bring nie.  Deesdae is daar egter wel ‘n ding wat haar in haar netjiese nommer-vyf-spore stuit.

Feite is Karla se kos.  Maar sake van die hart?  Moeilik, bitter moeilik.  Want die hart laat hom nou maar eenmaal nie voorskryf nie.

Natuurlik is haar probleem ‘n man.  En nie sommer enige man nie – die régte man.  Ideale man.  Droomman.  Trouman.  Of so het sy gedink.  Bernard van Reenen, akademikus, universiteitsdosent, navorser, operakenner, skaakspeler, bobaasvryer, hartebreker.

Maar nou lig daar ‘n adder sy kop in die paradys:  ‘n Douvars twee-en-twintigjarige addertjie met ‘n mond wat mans laat digterlik raak en ‘n strykplanklyfie gewoonlik geklee in iets wat herinner aan ‘n serpie en ‘n groterige sakdoek.  Haar naam is Annabelle – deur swymelende Adams gewoonlik met ‘n smagtende sug in die stem uitgespreek, so ‘n ademlose verlenging van die belle-gedeelte, waarna die spreker geneig is om vir ‘n hele ruk ingedagte na die naaste horison te tuur.

En Bernard het hom pas by hierdie swymelende, starende broederskap aangesluit.  Enigste verskil is, hy is nog in denial, terwyl die ander onverbonde manne (en party wat wel deeglik verbonde is) geen geheim maak van hul wroeginge en smagtinge nie.  En daarby is Bernard  natuurlik nie onverbonde nie; hy is háre, Karla s’n.

Het sy gedink.

Maar blind is sy helaas nie.  Bernard het vir Annabelle onlangs ontmoet tydens ‘n gesamentlike funksie van hul navorsingseenheid en sy fakulteit, en hy is gegóói.  Soos die meeste mans as hul hul begerige oë op Annabelle lê.

Karla sit skielik regop.  Die meeste mans, ja, maar nie almal nie.  Basjan Rheeder toon nie die geringste teken dat Annabelle na sy kop (of enige ander liggaamsdeel) toe gaan nie.   Die man moet omtrent oor ‘n vroumens val voor hy haar raaksien.

Bewaar die arme vrou wat haar hart op hom sit.  Want Basjan Rheeder se wakker oomblikke word totaal in beslag geneem deur die toonbeeld van vroulikheid – so tussen twee en sewe jaar oud – met die mooiste gevoelvolle bruin oë, fynbesnede gelaatstrekke, ‘n kuise woljassie in alle weerstoestande, en ‘n volronde, hoogswanger lyf.

En daar is nie net een nie; o nee, daar is hónderde van hulle.

Karla kan sweer as Basjan snags sy kop neersit, droom hy ook nog van die trop swaardragtige Merino-ooie wat hy gebruik vir sy baanbreker-gedragstudies oor die moedereienskappe van verskillende skaaprasse.  Agter Basjan se ruwe voorkoms skuil ‘n wetenskaplike met ‘n formidabele werkvermoë, analitiese denkvermoëns om van te droom, ‘n vlak van insig wat baie ouer navorsers hom beny, en dan nog die vermoë om sy bevindings akkuraat en verstaanbaar oor te dra ook.  En sy toewyding is absoluut.

Daarby is die man ook nie onaansienlik nie.  As jy natuurlik van beterweterige, chauvinistiese mans hou.

Karla staan g’n tree terug vir Basjan nie, nie wat akademiese vermoëns, voorkoms of karakter betref nie.   Maar sy soek ‘n bevryde, verligte en gesofistikeerde man wat nie met oogklappe deur die lewe gaan nie.

Daarby hou Karla ook nie van skape nie.  Vir haar is skape dom tropdiere, skaapagtig gedweë, sonder persoonlikheid en nog maar net ‘n paar eeue met die mens.  En alreeds nagevors en ondersoek en getoets tot vervelens toe.

Daarenteen is volstruise so oud soos die dinosaurus en nog glad nie behoorlilk getem of nagevors nie.  Baie oergeheimenisse lê nog verborge agter daardie onskuldige oë omring deur wimpers om van te droom, daardie potsierlike klein koppie op die lang, lang nek, daardie formidabele twee tone wat ‘n bars kan skop as dit moet.  En soms as dit glad nie moet nie.

Basjan se passie is sy skape.  Karla se passie is haar volstruise.  En hulle kan mekaar maar net nie uitlos daaroor nie.  Dis elke teetyd se ding, die vurige bekgevegte tussen die eenheid se twee voorste navorsers.

Hoekom?  Omdat albei die laaste sê wil hê, natuurlik!

 

Om Karla se deur verskyn  Annabelle se blonde kop .  “Karla, jy sal nooit glo nie – Basjan het gevra of ek dalk kan help met die nagskofte tydens lamtyd!” Sy’t vandag ‘n denimsakdoek en ‘n reinwit serpie aan.  “Om te dink, net ek en hy naglank onder die sterrehemel.  So romanties, dink jy nie?”

Karla bars terstond uit van die lag:  “Romanties se voet, man!  Basjan het nie ‘n idee wat die woord beteken nie.  Julle gaan omring wees deur ‘n klomp onnosel skape in stomme barensnood, allerhande grillerige liggaamsprosesse, bondels skaapmis versteek in die lang gras, slymerige, nat lammertjies wat ure sukkel om op hul lendelam pootjies te staan.”  Annabelle se loopbaan het maar pas begin, en haar vakgebied is pomologie; sy het regtig nie ‘n idee wat diereproduksie behels nie.

‘n Wasigheidjie verskyn in Annabelle se babablou oë.  “Juis!  Net ek en hy … en die magiese kragte van die natuur … ”  Sy sak op ‘n stoel neer asof die wete te veel is vir vlees en bloed.

Karla raak nou regtig ontsteld.  Basjan of nie Basjan nie; hierdie mooie kind het werklik nie ‘n idee waaroor dit gaan nie.  “Annabelle, julle gaan nie piekniek hou nie; julle gaan werk!  Elke stappie van elke lam se geboorte moet aangeteken word, tot op die sekonde.  As ‘n ooi drie ure lank sukkel om die lam in die wêreld te kry, beteken dit jy gaan vir drie ure daar staan en kyk en dit akkuraat aanteken die oomblik dat die dingetjie uiteindelik moeder aarde tref.  En dan gaan jy wag tot hy staan … en dan gaan jy wag tot hy die bron van voedsel opspoor en die slag kry met die benutting daarvan … En Basjan gaan waarskynlik dieselfde doen by ‘n ander ooi myle van jou af.  En totaal vergeet van jou!”

Annabelle wip haar, sy wip haar verskriklik.  “Karla, as ek nie geweet het jy gaan uit met Bernard nie, het ek gedink jy wil my net afsit, want jy het self die hots vir Basjan!”  Sy trek die minuskule denimrompie met nadruk reg aan haar perfekte modelheupies.  “En hoe weet jy in elk geval so presies wat die proef behels?  Wag ‘n bietjie … Jy hét die hots vir hom!”

Karla staar verslae na die leë lug waar Annabelle verdwyn het.  Sy die hots vir Basjan?  Is die kind van haar sinne af?

 

‘n Paar weke later begin die lamseisoen vir Basjan se geliefde kudde.  En hy verdwyn vir alle praktiese doeleindes uit Karla se lewe.  Soos Bernard uit haar lewe verdwyn het toe sy hom uiteindelik konfronteer oor Annabelle.  Hy was toe nie regtig in denial oor Annabelle nie, hy was bloot te slapgat om oop kaarte met Karla te speel.  Onvergeeflik wat haar betref.

Maar sy mis hom.  Onder andere is dit stimulerende akademiese geselskap wat sy mis.  So mis sy nou selfs haar en Basjan se heerlike gestry met teetye.

Dit moet die eensaamheid wees wat haar vang.

En as Basjan die slag op kantoor is, dwaal hy soos ‘n slaapwandelaar van taak tot taak.  Heeltemal uitgeput van pure toewyding aan die wetenskap.  Bly natuurlik dag en nag by die skape, om tog net nie één kosbare flentertjie data te mis nie.  En heeltemal te koppig om genoeg hulp te kry dat hy tussenin darem soms ordentlik kan rus ook.

Ook nie in staat om aangebode hulp met grasie en dankbaarheid te aanvaar nie.  Annabelle het met kleur en geur kom vertel hoe die ellendige man haar die tweede aand summier weggejaag het.  En dit net omdat sy ingesluimer het van verveling en één bevalling gemis het.  “Basjan is ‘n pyn in die … nek.” het sy getier.  “Alles moet perfek gedoen word; bewaar jou siel as jy een enkele sekonde bylieg of aftrek!”  Annabelle is beslis genees van Basjan.

Karla begin dink Bernard en Annabelle verdien dalk mekaar.

Toe Basjan eendag met teetyd tog daar is, maar sowaar in die middel van die geselskap sit en indommel, kan Karla dit nie meer hou nie:  “Ag nee, Basjan, nou raak dit darem belaglik.  Gaan tog net huis toe en gaan slaap ‘n slag ordentlik.”

Dis genoeg om lewe in sy lendelam ledemate te blaas; die twee moeë bruin oë verhelder:  “As ek ‘n ding doen, dan doen ek hom ordentlik.  Ons kan nie almal in ‘n lugverkoelde kantoor die gaatjies in ‘n spul eierdoppe sit en tel nie.  Sommige van ons is bereid om ons hande vuil te maak ter wille van die wetenskap.”

Karla vererg haar gruwelik:  “Sê jy ek gaan nie voluit vir my navorsing nie?  Sê jy ek kan nie my man staan buite die kantoor nie?”

Die  min slaap maak hom kort van draad; gewoonlik is hy die toonbeeld van gelykmatigheid:  “Ons almal weet jy gaan voluit vir jou werk, Karla. Dis net baie gerieflik dat jou huidige navorsing jou nie juis aan die werklikheid van die elemente blootstel nie.  Sit lekker op jou bas en dink dan jy weet wat is harde werk en toewyding.”  En daar trek hy, met vuil oorpakbroek en aangepakte stewels, terwyl ‘n subtiele reukie van skaapwol en gekneusde gras nog vir ‘n oomblik in die lug om Karla hang.

Die ellendeling!  Die laaste sê, dis wat hy wil hê.  Sy sal hom vervlaks wys.

Huistoegaantyd wag sy tot die gange om haar leeggeloop het;  sy soek nie getuies nie.  Tien teen een stuur hy haar nog in haar kanon in.

Sy ry huiwerig die entjie na die kampe waar Basjan se geliefde ooie ywerig besig is om die aarde met sagte wit bondeltjies nuwe lewe te vul.  Sy dink aan ‘n reël uit March of the penguins:  It takes so much life to create life … ‘n Wasigheid lê oor die vallei; die veraf rante gloei in die laaste lig.  Sy ry verby haar kampe vol volstruise; die groot, ronde oë kyk haar verwytend agterna.  Sy, gesoute wetenskaplike, voel soos ‘n verraaier.

Basjan staan met sy clipboard  in die verste kamp.  Hy beduie sonder omkyk  agtertoe met die hand dat sy moet saggies wees.  Karla vererg haar tot in haar binneste binnekant, maar sy bly darem staan.  En sy verstom haar.  Vir die eerste keer in haar lewe kyk Karla toe hoe ‘n lammetjie gebore word.  Eers voel sy verleë; asof of sy inbreuk maak in ‘n intieme situasie.  Maar mettertyd vergeet sy haar ongemak en teen die tyd dat die lammetjie wankelrig op onseker beentjies orent kom, is dit sterk skemer en daar is trane in haar oë en ‘n verwonderde glimlag om haar mond.

“Dis so mooi,” prewel sy met ontsag sonder dat sy regtig weet wat sy sê.    Basjan swaai skielik om en iets – blydskap? – flits vir ‘n oomblik in sy oë.  “Karla!”  Maar dan skuif die gewone spottende uitdrukking weer terug oor sy gesig.  “O, het jy bietjie kom kyk hoe lyk régte werk?”

Karla byt op jaar tande.  “Nee, ek kom my hulp aanbied; enige mens kan mos sien jy cope nie.”

Basjan kyk haar op en af:  “En jy reken jy gaan hier in die skaapmis regkom met jou kerkpakkie en high polfaais?”

“Ek hét ander klere, en ek laat my nie van ‘n paar slagysters in die gras afsit nie.”   Wat besiel haar?  Die man is onuitstaanbaar.

“Goed, jy kan daagliks van 16:00 tot middernag werk,” besluit hy skielik.  “Maar ek waarsku jou, g’n geslapery op die job nie, hoor!”

“Toemaar, ons weet almal hoe het jy met arme Annabelle aangegaan!”

“Aangegaan?  Die kind kom dwing haar hier aan my op en sy’t nie ‘n idee van die presisie wat die proef vereis nie en sy hang soos ‘n blerrie seekat aan my – en nou is ek die skurk!”

“Jy’t haar dan gevra!”

“Gevra se alie, man, sy’t haarself gevra.”

Hierdie brokkie inligting vervul Karla met ongekende vreugde.

 

Sy leer inderdaad ‘n ander soort vermoeienis ken.  Maar sy byt op haar tande en sy hanteer dit.  Sy los daagliks van vieruur tot middernag vir Basjan af en soggens agtuur is sy op haar pos op kantoor.  Sy sterf tien dode van die koue en die banggeit so alleen.  Maar sy mis nie ‘n enkele geboorte nie en sy lieg nie ‘n enkele sekonde by of trek een af nie.

Basjan is kort-kort daar, seker om te kom opcheck.  Plaas dat hy gaan slaap, bly blaas hy in haar nek.  Bring nogal altyd ‘n lekker eet- of drinkdingetjie; mens sou kon sweer hy waardeer haar hulp.

En ‘n wonderbare ding gebeur:  Hulle groei op haar.  Basjan én sy skape.  Skape is nie so onnosel nie; hulle weet alles wat ‘n skaap moet weet om ‘n goeie skaap te wees.  En Basjan is nie regtig so chauvinisties nie; hy’s net uitgesproke, ‘n bok vir ‘n lekker redenasie, ‘n ongeneeslike terggees.

En hoegenaamd nie onaansienlik nie.

 

Die aand toe Basjan haar wel aan die slaap vang op die job, jaag hy haar nie huis toe nie.  Nee, hy staan lank op haar en afkyk.  Toe hurk hy en raak met verwondering aan haar rustige gesig.  Haar oë fladder verskrik oop en weer toe; haar hand vat syne stewig vas.  Sy huiwer net ‘n oomblik, toe bring sy sy hand teer tot teen haar lippe.

Liefde ruik sowaar na skaapwol en gekneusde gras, dink Karla toe hy haar teen sy bors vas trek.

En sy sal wel ‘n sê inkry, al is dit dan nie altyd die lááste sê nie.

Kortverhaal: Tyd van goeie dinge

Tyd van goeie dinge het in Huisgenoot van 14 Desember 2006 verskyn en het ontstaan a.g.v. [image error]die insident toe my handsak regtig in ons splinternuwe mall gesteel is. Die res is uit my duim gesuig. Behalwe die heel laaste dingetjie – dié het ook iewers eendag met iemand gebeur.

“Help!  My handsak!  My handsak is weg!”  Wat ‘n nagmerrie; asseblief, asseblief laat dit nie waar wees nie!  Lisensie, ID-boekie, bankkaarte, biblioteekkaartjies, lipstif, naelvyl … haar hele sukkelende ou lewetjie is saamgebondel in daardie gehawende ou leerhandsakkie.

En kontant; omtrent al die geld wat sy besit.  Die geld waarmee sy vir haar en haar kind die vrede en blydskap van die Kersgety wou koop.

Hermien kyk verslae op en af in die winkelgang; dis net mense, mense, mense sover die oog kan sien.  Haastige mense, gespanne mense, bekommerde mense, moeë mense … en niemand is enigsins geïnteresseerd in haar krisis nie.

Soveel vir die gees van liefde en vreugde in die Kersgety.

Of nee, één barmhartige siel steur hom aan haar geskree: “Hoe lyk hy?  Watter kant toe?  Man of vrou?”

Natuurlik is die dief ‘n man.  En as ‘n vrou so-iets doen, sal dit in elk geval wees om vir haar kinders kos te koop.  Maar ‘n man?  Tien teen een al klaar besig om haar swaar verdiende geld by die naaste drankwinkel te blaas.

Hermien besef sy’s aan die veralgemeen;  sy wil tog nie ‘n bitterbek mannehater soos Donna word nie.  Nie dat Donna ‘n reine, manlose lewe lei nie; sy’s openlik gek oor die spesie.

Opgebruik en eenkant gooi, dis Donna se manier.  Soos Jacques s’n ook maar was.

“Ek het nie die vaagste idee nie,” prewel sy vir die vreemde man terwyl magtelose angs en woede in haar keel opstoot.  “Al my geld is in daardie sak, alles, álles!”

Sy staan verlore in die malende, kopende skare; sy wéét nie.  Nie hoe hy lyk óf watter kant toe hy gegaan het nie.  Want niemand hardloop nie, niemand lyk skuldig nie; die dief het net eenvoudig in die skare weggeraak.

“Kom, ons gaan meld dit aan.”  Sy’s nie meer verbaas oor sy bereidheid om betrokke te raak by ‘n vreemdeling nie; sy Namakwalandse aksent het hom klaar weggegee.  Seker nog nie lank in die stad nie, nog nie stadsmaniere aangeleer nie.

“Ons kan maar laat staan; dis nou klaar in ‘n groter sak verdoesel.  Of êrens weggesmyt – minus my geld natuurlik.”

Die bestuurder se moeë bruin oë helder op toe sy haar kop by sy glaskas se deur insteek; hulle is nie onbekendes vir mekaar nie.  ‘n Beleefde man, groet altyd vriendelik as sy met haar skrapse weeklikse aankope by sy uitkykpos verbydraf, soos gewoonlik oormoeg en oorlaai en laat vir die Dagsorgsentrum se afsnytyd.

Hy kan haar nie veel meer bied as soet tee en simpatie nie.  Sy het in elk geval te lank gevat om alarm te maak; sy’t nie ‘n idee presies hóé lank sy haar handsak onbewaak in die trollie vergeet het nie.

O, Jacques sou sy mond vol gehad het hieroor!  Tipies vroumens, sou hy gesê het, wáár was jou gedagtes?

My gedagtes was by my kind, sê sy nou in haar hart vir haar owerspelige eks-man, by jóú kind.  Ek het probeer besluit presies hóé groot die present moet wees om ‘n vyfjarige te laat vergeet van die pa wat toe nooit kom kuier het nie.  En soos ‘n groot speld verdwyn het toe dit tyd raak om onderhoud te betaal.

Dalk is dit ‘n kwessie van good riddance  – die handsakkie was nog ‘n geskenk van Jacques in die goeie ou dae;  lank, lank gelede toe sy nog meer drome en hoop as gesonde verstand gehad het.  Dalk help die diefstal haar ‘n babatreetjie vorentoe in die hele pynlike proses van losmaak en laat gaan.  Want hulp het sy nodig; dis nou maar wors.

Sy is besig om ‘n pynlike mislukking te maak van haar poging om ‘n nuwe lewe vir haar en klein Jaco aanmekaar te timmer.  Vandag se ramp is maar net ‘n skakeltjie in ‘n lang ketting van ellendes.  Blindederm wat oppak, motor wat oppak, geyser wat oppak, senuwees wat oppak … noem maar op, sy ken hulle.

En elkeen van hulle het met geld te doen.  Geld wat altyd te min is, en nou finaal ‘n krisis geword het danksy die groot bedrag waarvan sy flussies so netjies verlos is.

“Gee my jou adres,” dring die beleefde bestuurder aan, “soms los hulle die handsak sommer net hier in die winkel; ons sal ons oë oophou.”

‘n Mens is werklik niks meer as ‘n nietige genommerde spatseltjie lewe in die groot heelal nie.  Sonder haar handsak voel sy gestroop van haar identiteit, haar menslikheid, sommer haar reg om te leef en asem te haal.  En van haar dwase hoop dat goeie dinge na die afgelope paar jaar se ellendes nog met haar kán gebeur.

Maar vir hierdie gawe man is dit maar net een van talle sulke insidente.

Hy kan onmoontlik die winkel sluit en al die honderde kliënte laat deursoek, netso min as wat hy vir elke besteelde kliënt sy/haar trollie vol goed kan present gee.

Sy staan op en skud die hande van die twee vreemdelinge wat vandag medemenslikheid teenoor haar betoon het.  “Dankie vir jul hulp.  En geseënde Kersfees.”  Nie dat sý verwag om veel seën te ervaar nie.

Sonder geld is netmooi niks geseënd nie.  Sonder geld is netmooi niks eintlik móóntlik nie.

Sy moet haarself in rat kry; polisie toe, kaarte gaan stop, die versekering kontak.  Ag genade tog, en dan nog die hele geworstel om eers ‘n tydelike en dan ‘n regte lisensie te kry, en ‘n nuwe ID.  Genoeg om sielsmoeg van te raak.

Sy sit lank in haar skedonkie met haar kop gesak op die stuurwiel.  Dankie tog vir klein genadetjies; haar sleutels was in haar langbroek se sak.  Anders was sy sonder wiele én uitgesluit uit die woonstel.  Maar sy’s nie regtig dankbaar nie; sy’s woedend.  Sy kap magteloos met haar hande op die onskuldige ou karretjie se stuurwiel.  In haar lewe het sy nog nooit iets groter as ‘n vlieg skade aangedoen nie; vir wat moes dit nou juis met háár gebeur?

Maar helaas, nare dinge gebeur nie net met nare mense nie.  Of met ánder mense nie. Hierdie waarheid is die afgelope tyd maar alte deeglik by haar tuisgebring.  En as jy in die Nuwe Suid-Afrika wil bly, moet jy in elk geval aanvaar jy moet óf elke sekonde verbete aan elke besitting op jou naam vasklou, óf af en toe die slagoffer wees van ‘n bietjie regstellende inkopies.

G’n wonder hulle sê die Kersgety en lente is die piektye vir  selfmoord nie.  Vandag kan sy dit goed verstaan – in wat veronderstel is om ‘n vreeslike wonderlike tyd te wees, is die nie-wonderlike dinge wat met jou gebeur, sommer nog ‘n entjie slegter.  Die eensames word dus nog eensamer, die hartseer siele se hartseer styg ‘n paar kerwe, die ontgogeldes word verbitterd, die skelms dan seker nog ‘n bietjie skelmer.  En die armes definitief ‘n hele entjie armer, danksy die koopmalheid wat in Desember op die ganse mensdom toesak.

En sy wat Hermien is?  Net nog ‘n rapsie meer gestres, meer oorwerk en meer platsak as normaalweg.  En sweerlik ‘n nog swakker ouer vir haar kosbare seunskind.  Sy stres oor presente en treats vir hom, maar het nooit tyd vir speel nie; sy is ongeduldig en hap kort-kort oor totale onbenullighede na hom.  En ‘n onskuldige vyfjarige kan tog nie verstaan dat ‘n klein ou strooitjie die oorwerkte kameel se rug finaal kan knak nie.

Waar het haar prioriteite so deurmekaar geraak?

 

Sy kom na ure se gesukkel sleepvoet en – soos gewoonlik – laat by Jaco se dagsorg aan.  Dis die Vrydag voor Kersfees; die staat se wiele het eenvoudig ophou draai.  En sal seker eers ná Nuwejaar weer stadig begin momentum kry.  Die kosbare vry middag waarin sy al die lekker eetgoedjies en doendinge vir die naweek wou koop en organiseer, is in sy peetjie.  Sy kon darem haar bankkaart en tjekboek gestop kry.  Nie dat daar eintlik meer iets in is om te trek nie.  En dis ‘n lang pad na Januarie se salaristjek toe.

Dis drie dae voor Kersfees en sy is finansieel geruïneer.  En emosioneel op ‘n algehele laagtepunt; haar laaste hoop op ‘n bietjie grootmenspret is nou ook daarmee heen.

Want haar sakkie bevat natuurlik ook haar selfoon.

En haar selfoon bevat Neville se nommer.

 

Haar lieflingkind trek soos ‘n orkaan deur die woonstel; binne ‘n halfuur kan sy sy nekkie met liefde omdraai.  Wat dóén hul by die dagsorg dat sy energievlakke saans so hoog is as wat hare laag is?

Nie dat haar energievlakke eintlik ooit enige hoogtes bereik nie.

“Wanneer kom Vader Krismis, Ma?  Gaan hy baie presente bring? Watter lekker goeters gaan ons als doen, Ma?”  Die vrae hou net nie op nie.       Sy het verwagtinge by haar kind geskep en nou sit sy met haar mond vol tande; die trollie vol lekkernye moes net daar in die winkel agterbly, die plesierige uitstappies kan sonder geld en bestuurslisensie eenvoudig net nie gebeur nie.

En sy het verwagtinge by haarself geskep; verwagtinge wat te doen het met Neville se nommer op haar selfoon.  Die nommer wat sy nêrens neergeskryf het nie.

“Bel my gerus ,” het hy met sy heuningstem gesê, “dan ontmoet ons vir ‘n drankie.”

Hermien was skoon verstom  oor die aandag van die aantreklike nuweling by die droë ou kantoorpartytjie.  Sy het nie eens besef hy kon mos maar háár nommer ook gevra het nie.  Dae en nagte het sy omgedroom oor die mooi man wat háár raakgesien het;  paniekerig gewonder of hy haar ooit sal onthou as sy bel.

Sy wou só graag ook gelukkig wees in hierdie Kerstyd.

 

Redding kom uit ‘n onverwagse oord.  Twyfelagtige redding.  Haar buurvrou se veelkleurige bossiekop verskyn in haar voordeur (ja, sy’t alweer vergeet om te sluit):  “Dit gaan ‘n bietjie raas vanaand by my; ek het ‘n klompie pelle oorgevra.”

Understatement  van die jaar; sy weet Donna se klompie pelle is gewoonlik ‘n hele leërskare, en hulle kry nie end voor hanekraai nie.

Hanekraai.  Hoe verlang sy nou huis toe, plaas toe, kindwees toe.

Die dag was meer as wat vlees en bloed kan verduur; sy dop die hele sak patas net daar in Donna se skoot om: “Ek en Jaco sit gestrand vir die hele Kersnaweek, sonder ‘n sent, amper sonder kos, amper niks petrol in my kar nie.”

“Gaan ons strand toe, Mamma?” juig Jaco ekstaties, wat Hermien net harder laat huil.

“Wat jy nodig het, is ‘n paar stewige doppe,” besluit Donna namens haar.  “Vergeet van droëbek hier sit en tjank, vanaand gaan jy ‘n slaggie saamjol.”  Donna kom kerm gereeld sy moet kom saamkuier, maar vir daardie rare klomp het sy nog nooit kans gesien nie.

Donna vat vir Jaco ferm aan die hand:  “Kom, ou bulletjie, kom ons kry jou ma ‘n bietjie uit haar groef!”

Rooi oë en al drentel Hermien belangeloos agterna.  Sy help steek gedwee kerse aan en dop pakke tjips in bakke om en luister met ‘n halwe oor na Donna se gebabbel.  En drink roekeloos dop vir dop saam met haar.

Vir Jaco is Donna se kleurryke woonplek propvol verrassings beter as enige strand.  Hy verwonder hom so dat hy skoon vergeet om verwoesting te saai.

Teen die tyd dat Donna se gaste opdaag, is Hermien nie meer die patetiese ou geskeide vroutjie met die stout kind wat vir die Kersnaweek sonder geld gestrand sit nie.  Haar wange is hoogrooi en haar oë skitter onnatuurlik, en haar stout kind raak vroegaand soos ‘n engeltjie aan die slaap.

Toe Neville uit die malende lywe voor haar verskyn, is sy nie eens danig verras nie; niks is meer onmoontlik op die stasie waar sy teen dié tyd is nie.  Sy stap sorgeloos in sy arms in en bly vir die een dans na die ander doodgelukkig net daar.  Tot ‘n vrou met koue blou oë haar onsag op die skouer tik:  “Toe, jy’t jou nou genoeg vergryp aan my man!  Kom, Neville, kom dans ‘n slaggie met jou eie vrou!”

Hermien skrik haar so nugter soos ‘n spook.  “Hy’s getroud!” snik sy in die kombuis terwyl Donna onverstoord nog spys en drank uit sakke skud en op skinkborde laai.

“So what?”  Donna se strepieswenkbroue skiet omhoog.  “Almal weet Celia gee hom al sy hel en hy vat ‘n kans net waar hy hom kry.  Jy’t maar net jou beurt geniet, dis al.  Komaan, daar’s nog baie visse in die see!”

Maar Hermien gaan vat bewend van skrik en skaamte haar slapende kind op die dubbelbed waar ‘n onbekende paartjie lustig langs hom aan die vry is.  Sy gaan klim met hom en al in haar kuise ou enkelbedjie, druk haar brandende gesig teen sy lomerige seuntjielyf aan.

Dat sy wragtag weer vir ‘n mansmens se slimstories kon val!

 

Vroegdag bons Jaco die ene elmboë en kniekoppe oor haar moeë lyf:  “Wanneer gaan ons strand toe, Mamma?  Wanneer is dit Krismis?  Toe, Maaaa, staan op, man!’

“Ons kan nie strand toe gaan nie, Jaco.”  Sy’s te tam vir mooi broodjies bak.

Die lippie trek onmiddellik lank: “Ek wil strand toe gaan, ek wil, ek wil!”  Het sy haar kind bederf uit pure jammerte?

“Daar’s nie genoeg petrol in ons kar nie, liefie.”

“Die garage sal vir ons nog petrol gee!”  Ag, om maar weer die vertroue van ‘n kind te hê.

“Ons het nie genoeg geld om daarvoor te betaal nie.”

“Jy’s dom, man, die bank sal vir ons nog geld gee!”  Sy weet wat haar ma te sê sal hê van sy ge-man en ge-jy, maar haar ma is ver van hier en onbereikbaar sonder foon.

“Daar is amper niks meer geld in ons bank nie, Jakkie,” en haar trane begin sowaar weer loop.

“Nou waar’s ons geld dan, Ma?”  Sy bravade het verdwyn; hy is nou weer net ‘n vyfjarige seuntjie wie se pes van ‘n pa hom blykbaar heeltemal vergeet het.

“Iemand het gister in die winkel al ons geld gesteel,” sug sy gelate.

“Om wat mee te maak?”  Appelwange opgeblaas, ronde blou oë wyd van woede.

“Dalk was dit ‘n mamma wat graag vir haar kind ‘n Krismisboks wou koop,” probeer sy halfhartig.

“Ek wil ook ‘n Krismisboks hê!”  Nou skree hy kliphard en onbeheers; daar’s niks moois aan ‘n kind wat ‘n tantrum gooi om sy sin te kry nie.

Haar senuwees is rou, sy ruk hom voor sy weet wat sy doen:  “Jy kan nie ‘n Krismisboks kry nie, Jaco, ‘n donnerse vark wat te lui is om te werk, het al ons geld gesteel, hoor jy dan nie?!”

“Aag issie, Ma, varke issie lui nie, hulle vroetel dan die hele dag so met hulle wielietjieneuse!”  en hy stamp-stamp haar in die ribbes met die rosige rosyntjieneusie.  Meteens is hy weer haar engelkind, haar vreugdekind, haar begin en haar einde en alles tussenin.  Sy maak hom in haar arms bymekaar en soen sy trane droog, kielie hom daarna tot hy hik soos hy lag.

Jacques kon haar van selfrespek en aardse goed ontneem, maar haar kind se liefde kan niemand van haar wegvat nie.

 

Sy het nou wel nie geld nie, maar meteens het sy tyd.  Hope daarvan.  Wanneer het sy dan vergeet hoe ‘n kleuter die lewe met albei handjies kan aangryp?  Iewers tussen die werk en die stoof en die onbetaalde rekeninge het sy die kluts kwytgeraak.

Die ellendeling met die lang vingers het haar ‘n yslike guns gedoen.

Daar’s soveel dinge om sonder geld te doen.  Selfs huisskoonmaak is vir ‘n vyfjarige ‘n avontuur.  En swaai in die parkie.  En duiwe voer.  En Kersliedjies oor die radio.

Oukersaand lees sy vir haar kind die Kersverhaal en hulle sing die paar Kersliedjies wat hy ken oor en oor tot sy oë vroegaand moeg toeval.  Toe gaan sit sy op haar balkonnetjie en kyk uit oor die stad en herrangskik haar prioriteite in haar kop.

Toe haar klokkie lui, oorweeg sy dit om doodstil te bly sit, die gevoel van vrede te kosbaar om te versteur.  Maar sy gaan maak tog oop.  Voor haar staan die beleefde winkelbestuurder en ‘n sagte vroutjie wat hy as Bokkie aanspreek met twee yslike  inkopiesakke.  “Mevrou, asseblief, aanvaar dit met ons komplimente.”  Hulle is so opreg, sy kan dit eenvoudig nie weier sonder om aanstoot te gee nie.

Agter hulle staan die man wat haar na die diefstal probeer help het.  O ja, Rudolph is sy naam.  In sy arms is vonkelwyn en blomme.  Hy lyk verleë, maar vasberade:  “Geseënde Kersfees, Hermien.”

‘n Warm hand vou om haar hart, sodat haar glimlag opreg is en haar trots skoon verdwyn.  “Dankie,” is al wat sy kan uitkry, “baie, baie dankie.”

Die hemele het oopgegaan, dink Hermien toe haar klokkie weer lui; die engele word vir my vrygelaat vanaand.  Want haar bejaarde ouers is vaal en verbouereerd van die lang pad en die skrikwekkende stadsverkeer, maar hul verweerde gesigte gloei van ‘n wonderlike liefde, ‘n liefde wat sy weens haar koppige trots eenkant gestoot het.

“My kindjie, ons kon jou nie bereik met die foon nie!  En ons ken niemand hierrond wat ons kon vra om te kom kyk nie.”

Dankie, Here, dankie, dankie, dink Hermien deur die trane en die bekendstellings en die uitpak van die skatte uit die groot afdelingswinkel, die afgeleë plaas in die Noordweste en die hande van die skaam man met die mooi oë wat nie by ‘n vreemdeling in nood kon verbystap nie.

Sy was verkeerd:  Goeie dinge gebeur nog in hierdie bose tyd.  Sy kyk na die kringetjie gesigte in haar beknopte sitkamertjie met die pieperige skewe Kersboompie en sy sien die ware liefde, vrede en welbehae van Kersfees.

Sodat sy nie eens vreeslik verbaas is toe die deurklokkie laataand ‘n derde keer lui nie.  Die seun hou haar handsakkie met albei hande na haar toe uit; die pa se stem is nederig, maar sterk:  “Madam, the Lord told my son to bring it back to you.”  Alles is nog daar, van die kontant tot by die naelvyl.

“Thank you, thank you so much,”  prewel sy met verwondering terwyl sy hulle na binne trek.

Sy weet nie of sy werklik engele hoor sing, en of dit maar haar eie hart se vreugdelied is nie.  Van oorkant die vertrek glimlag Rudolph vir haar; miskien het hy dit ook gehoor.

 

Kortverhaal: Doen dit oor

[image error] Doen dit oor het in Huisgenoot van 1 Maart 2007 verskyn en vertel ietsie van die vreugde wat ons kon ervaar om te sien hoe ons hakkelende ouboet deur die kursus by die McGuire Programme https://www.mcguireprogramme.com/en ‘n nuwe mens word – ‘n mens wat nie terugstaan vir uitdagings nie en wat ten volle tot sy reg kom. 

JA, DIS DIESELFDE ONTVANGSDAME; hy het maar gehoop dis nie twee persone wat die pos deel nie.  ‘n Formidabele tante van onsekere ouderdom; ‘n gesagsfiguur, kon netsowel ‘n skoolhoof gewees het.  Sy onthou hom baie beslis van gister se besoek.  En sy was baie beslis nie beïndruk toe hy vanoggend bel en aandring op ‘n afspraak met presies dieselfde dokter op presies dieselfde tyd as gister nie.

Gesagsfigure was sy lewe lank een van sy grootste probleme; as opstandige tiener het hy sy ouers onredelik verwyt oor hulle hom met respek vir sy meerderes grootgemaak het.

Hy neem sy tyd, bewerkstellig oogkontak, neem ‘n volle diep asemteug en sê met ‘n diep, kragtige stem:  “Goeiemôre, ek is Leon Eksteen.”  Hy verleng die beginklanke van sy naam en van net genoeg sodat hy homself nie heeltemal bluf nie.

Ek is Leon Eksteen en ek is ‘n hakkelaar …

Nee – herstellende  hakkelaar.

Dis die pynlikste deel van die tegniek:  Om soms met opset vas te steek, sodat die luisteraar dadelik kan weet hy het met ‘n hakkelaar te doen.  Sodoende skakel jy daardie ontsettende angs uit wat ‘n hakkelaar se ganse lewe oorheers – gaan die luisteraar agterkom, of gaan ek hom gebluf kry?  Maar vir hom bly dit die heel moeilikste van al die uitdagings op die moeisame pad na herstel.

Deesdae doen Leon Eksteen die ding waarvoor hy sy lewe lank die bangste was, voluit en met toewyding:  Hy praat.  Hy praat met al wat leef en beef, bekend en onbekend, en dis heerlik, heerlik, heerlik.  En hy was fluks op pad om nie net vlot te praat nie, maar om uiteindelik ook góéd te praat, met selfvertroue, van ‘n verhoog af, voor ‘n gehoor.

En toe gaan staan en vou hy gister heeltemal toe hy vir Yolanda Dreyer voor hom sien.

“Sit gerus, meneer Eksteen,” sê die streng tannie nou ‘n aksie vriendeliker.

Hy is hier om gister se nagmerrie-ondervinding uit te kanselleer, te vervang met ‘n beter een.  Die flop as’t ware uit te vee.

Want hy is ‘n bevryde; hy leef nie meer in konstante vrees om ‘n gek van homself te maak nie.  Vir ses maande gebruik hy nou getrou die tegnieke wat hy by die kursus geleer het.  Hy loop al die situasies wat hy voorheen ten alle koste vermy het, eenvoudig trompop.  En die asemhalingstegniek het hom nog deur elke enkele een gedra.  Hy het meedoënloos geoefen, daarin geslaag om homself as herstellende hakkelaar te aanvaar, honderde gesprekke met vreemdes gevoer.  En honderde telefoniese navrae gedoen oor allerhande weird en wonderful  goed; om die vrees vir die telefoon te besweer, bly maar een van elke herstellende hakkelaar se grootste uitdagings.

Vir die eerste keer in sy amper dertig jaar het hy die monster openlik uitgedaag, toegewyd beveg en stadig maar seker op sy knieë gedwing.

Maar gister het hy teruggeval, skouspelagtig teruggeval.  Séér teruggeval.

Hoekom?  Hy weet nie regtig nie.  Dalk was die onverwagse weersiens net eenvoudig te veel vir sy nuut verworwe vaardighede. Miskien ook maar die afgelope tyd ‘n bietjie gerus geraak, nie behoorlik gekonsentreer nie.  Die instrukteurs het hulle tog tot vervelens toe gewaarsku dat almal die een of ander tyd terugval.  Het hy regtig gedink hy gaan dit vryspring?  Wel, hy was verkeerd, verskriklik verkeerd.

Want toe hy in daardie stoel gaan sit, kon hy nie twee vlot woorde agter mekaar uitkry nie.  Meteens was hy terug in die lewende hel wat elke hakkelaar ken:  Jy sit voor ‘n vreemde, jy weet wat jy wil sê, en jy weet vooraf jy gaan dit nie kán sê nie.  Dan begin jy blitsvinnig planne maak.  Die situasie kan jy nie langer vermy nie; die persoon sit  alreeds – meestal ongeduldig – vir jou en wag om te praat en klaar te kry.  Dan begin jy koorsagtig in jou verwarde brein rondtas na ander woorde wat dieselfde betekenis sal oordra, maar wat jy om vadersnaam tog net kan uitkry.

Sodra jy een sinnetjie uitgeworstel het, begin die stryd met die volgende een.

En jy weet, o ja, jy wéét:  Ek is ‘n loser  en ‘n loser  gaan ek bly.

Hy is gister wel die spreekkamer uit met die verlangde voorskrif in sy hand, maar met die ou bekende vernedering, woede en magtelose frustrasie weer siedend in sy hart.  Of nee – dubbele vernedering, woede en frustrasie, omdat dit Yolanda was.

Maar hy gaan nie lê nie.  En nooit ooit weer gaan hy aan homself as ‘n tipiese verloorder dink nie.  Daarom is hy vandag hier.

Vandag gaan hy dit oordoen.  En hy gaan dit reg doen.

Gaan sy hom die kans gee?  Probeer verstaan?  Of sy storie ongeduldig kortknip?

Hy neem plaas langs ‘n yslike man met oorringe en ‘n eierkaal kop, begin blaai deur een van die verlepte tydskrifte op die tafeltjie langs die moedelose varing.  Maar hy sien niks.  Hy konsentreer om sy lyf ontspanne, sy asemhaling reëlmatig en sy gedagtes positief te hou.

Dis egter nogal moeilik om ontspanne en positief oor Yolanda Dreyer te dink.  G’n wonder hy het gister onbedaarlik aan die hakkel gegaan nie; jy kon hom met ‘n veer omtik.

Want vergeet het hy nie.

Deur die jare het hy baie situasies vermy as gevolg van sy spraakprobleem, baie kanse gemis, baie vriendskappe verbeur.  Maar niks daarvoor óf daarna was so pynlik soos die insident met Yolanda Dreyer nie.

‘n Vrou met ‘n neus soos Pinoccio se kleinsus en ‘n wonderbaarlike persblou kapsel kom uit die spreekkamer.  “Gaan gerus deur, mnr. Eksteen,” sê die kropduifie agter die lessenaar nou heel gemoedelik.

Wat het Yolanda gister vir haar gesê ná hy siedend van vernedering en frustrasie hier uit is?  Het hulle twee dalk heerlik gelag oor die arme skepsel wat sowaar nog steeds omtrent nie ‘n woord kan uitkry nie?

Kalm bly, Leon, kalm bly. Jy’s verby selfbejammering, verby woede; jy’s by aanvaarding en hantering.

Sy lyk nog mooier as gister.  Indien moontlik.  So asof sy ekstra moeite gedoen het; helder lipstiffie, en sy ruik na iets blommerig en vars.

Diep asemteug, lig die borskas, oogkontak, ontspanne lyftaal:  “Môre, Yolanda,” sê Leon Eksteen vlot en welluidend.

Sy staan op agter die lessenaar.  Sy is nie meer ‘n meisietjie nie; sy’s ‘n volronde vrou.  En wát ‘n vrou!  “Môre, Leon,” sê sy.  Sy wil-wil iets byvoeg, bedink haarself klaarblyklik en gaan dan professioneel voort: “Sit gerus.  Wat kan ek vandag vir jou doen?”

Lig die borskas, oogkontak:  “Ek is vir ‘n paar weke hier uit die Kaap vir ‘n projek en nou het ek hierdie ellendige hoes opgetel.”

‘n Verwarde fronsie verskyn tussen haar sagte bruin oë.  “Ekskuus, maar ons het mos gister hierdie gesprek gehad?”

Diep asemteug, lig die borskas, die glimlag kom maklik:  “Ja, maar ek het omtrent tien minute gesukkel om die eenvoudige sinnetjie vir jou te sê.  So vandag doen ek dit oor, en ek doen dit reg.”

Sy lyk nog verward, maar sy speel saam:  “Goed, goed … Is dit ‘n droë hoes?  Slym?”

“Droog en aanhoudend, veral soggens vroeg.”  Gister kon hy om sy lewe te red nie die eenvoudige woordjie droog  uitkry nie; het later maar volstaan met ‘n lamlendige nie nat nie.  Pateties.

“Word dit erger deur die dag?”    Sy het die idee gesnap.  Mooi én slim.  Soos destyds.  Net méér so.

“Nee, dit bedaar later.”  Gister  moes hy bedaar  met stop  vervang.  Gefrustreerd, want bedaar  is vervlaks nie dieselfde as stop  nie, hoe nietig die verskil ookal.  Bedaar  was die woord wat hy wou gebruik; stop  was die woord wat hy kon uitkry.

Hoeveel keer in sy lewe het hy al lemoensap gedrink omdat hy die woord Coke  nie oor sy lippe kon kry nie?  Hoeveel keer het hy al ámper gesê wat hy wou sê, maar nooit hééltemal nie?

Diep asemteug, lig die borskas; hy is klaar met daardie tye.

Hulle doen die gesprek feitlik woordeliks oor.  En hy doen dit reg.  Geen dwelm kan jou hierdie skop gee nie; sy kop sing van vreugde.

Sy’s verstom, soos almal wat hom ken:  “Leon?  Jy’s vandag heeltemal vlot!  Jy’s ‘n ander mens … Wat gaan aan?”

“Ek het ‘n tegniek aangeleer wat werk soos ‘n bom; in Huisgenoot  daarvan gelees.  Die toepassing daarvan behels onder andere dat jy moet teruggaan en slegte spraakervarings moet uitkanselleer met ‘n vlot weergawe.”

“Dit is net ongelooflik …”  Sy kyk hom ‘n oomblik intens aan, besluit dan waarskynlik as hý die bul by die horings kon pak, sý ook:  “Destyds … die debakel met die huisdans … was dit oor jou spraak?”

Tien jaar later, en wat ‘n verligting:  “Dit was, ja, en ek kan nou nog die hare uit my kop trek daaroor.”

Jare se vrae dam op in haar oë, drup oor haar wange:  “Oor jou spraak – en nie oor mý nie?”

Daardie aand se magteloosheid stoot soos sooibrand in hom op:  “Hoe kon ek jou help?  Ek kon nie ‘n woord uitkry nie.  Daar was ‘n horde mense wat kon help, wat kon práát.  Ek was nutteloos, ‘n hindernis.”

“Toe loop jy.”

“Toe vlug ek.  Soos my lewe lank.”

“Maar nie meer nie.”

“Nie meer nie.”

Hulle hande het vanself oor die lessenaar na mekaar gereik.

Fokus, diep asemteug, op met die borskas:  “Yolanda, is daar ‘n kans dat ons daardie aand ook kan vervang met iets beters?”

Hy skrik; hierdie deel het hy nie beplan nie:  “Jy’s getroud, jou van het verander?”  Dr. Bakkes, het die ontvangsdame gesê.

“Nee, nie meer nie.”  Daar’s dadelik pyn in haar oë.  As jy self sukkel-sukkel deur die lewe gaan, ontwikkel jy ‘n neus vir ander se ellendes.  Vroeër was hy dikwels aweregs bly as hy ‘n swakplek in iemand ontdek.  Nie meer nie; nou weet hy wat empatie is.

“Verloof?  Verlief?”

Sy huiwer, praat dan versigtig.  “Nee, maar kom ons wag tot ons albei weer terug is in die Kaap.”

Hy’s so verras dat hy spontaan begin stotter, maar hy herstel vinnig, fokus, doen dit reg:  “Jy bly in die Kaap?!”

“Ek is oor ‘n maand terug; ek locum  net hier vir ‘n vriendin.  Hier’s my huisadres, maar nou moet jy my verskoon; my pasiënte wag.”

Hy weet presies wat sy aan die doen is.  Sy gaan hom vir dié maand laat stowe in sy eie sous.  Natuurlik het sy ‘n vervlakste selfoon, maar nee, hy kry net die huisadres!

Kan hy haar kwalik neem?

Nee, hy kan nie en hy gaan ook nie.

 

EN HY STOWE WEL DEEGLIK.  Sy gedagtes bly maar spook met destyds se fiasko, so onbeduidend in die groter prentjie, maar groot genoeg om jare lank by hulle albei te spook.

Hulle het mekaar destyds nie weer gesien nie; hy neem aan sy’s vanaf haar tweede jaar na die mediese kampus in die stad.  Maar daardie klein nederlaag het vir hom die simbool van sy hele ellendige lewe geword.

Nie meer nie; nou kan hy iets daaraan doen.  Maar hy is angsbevange.

 

OP DIE OU END KOM HY maande later eers by Yolanda se plekkie in Bloubergstrand uit; die vrees het hom eenvoudig lamgelê.  Tafelberg hurk wasig aan die oorkant van die baai.  Prentjiemooi, soos Yolanda toe sy die deur oopmaak.

Hy lê die allemintige bos blomme soos ‘n offer in haar arms; die sjokolade sit hy op ‘n tafeltjie neer.  Daar is ‘n glans in haar oë wat sy hart verskrik laat bokspring.

“Yolanda,” sê Leon Eksteen ‘n dekade na die grootste van sy talle sosiale mislukkings, “Yolanda, ek is ontsettend jammer, verskriklik jammer; ek was so ‘n pateet daardie tyd.  En jonk en onnosel, en geheel en al gefokus op my eie swaarkry.  As ‘n mens so jonk is, glo jy mos jou ellende is die grootste, die enigste.”

Die bruin oë is sag op hom gerig:  “Soos ek ook maar gemaak het.”

Nog ‘n bul om by die horings te pak:  “Yolanda, die toeval daardie aand op die dansbaan … Was dit epilepsie?”

“Ja.  En niemand het geweet ek het die probleem nie, dus het niemand geweet wat om te doen nie.”  Destyds se swaarkry en spanning blink in haar oë; hy steek sy hande versigtig na haar toe uit.

“Ja, almal het gepanic, maar niemand het weggehol nie.  Behalwe ek, jou date  vir jou eerste huisdans op Stellenbosch.”

“My enigste huisdans op Stellenbosch; onthou, ons is Kaap toe ná ons eerste jaar.”  Haar kop pas netmooi onder sy ken; hy kan hoor sy glimlag.

“Die aand was in elk geval ‘n nagmerrie; jy weet mos ek kon omtrent nie ‘n woord uitkry nie, en skaars een voet voor die ander sit.  En hoe meer almal rondom ons dans en vry en flankeer, hoe stommer en lomper het ek geword.  Ek sweer ek het iewers binne-in my geglo dis mý skuld toe jy omkap. Ek het nog nooit so-iets gesien nie, ek het nie ‘n clue  gehad wat aangaan nie.  Ek kon dit eenvoudig nie hanteer nie.  Ek is verskriklik, verskríklik jammer, Yolanda!”

In sy ontsteltenis gaan hy onbeheers aan die hakkel, maar meteens is dit ook nie meer die einde van die wêreld nie.  Hy fokus eenvoudig net weer, haal diep asem, en sê die hele toesprakie weer oor.  Mooi stadig en duidelik en vlot, vlot, vlot.

Wat ‘n onverdiende saligheid – om te praat, vlot te praat, góéd te praat.

Maar niks kan so lekker wees soos om vir Yolanda Dreyer in sy arms te wieg en tien jaar gelede se trane van haar wimpers af te soen nie.

Sy hart is lig; die woorde huppel uit sy mond:  “Yolanda, kan ons daardie aand ook oor doen?  Sal jy Oujaarsaand saam met my gaan dans?  Ek kan deesdae praat én ek kan dans!”

Haar lag eggo die vreugde in sy borskas.  “Ek sal, dankie, Leon.  My epilepsie is danksy medikasie baie goed onder beheer, en ek ken nou die tekens; ek sal my nie weer onverhoeds laat vang nie.”

“Dit maak nie saak nie; ek sal nie weer weghardloop nie.  Nooit weer nie.”

Haar mond is so soet, so soet soos suiker onder syne.

Kortverhaal: Sommer is ʼn rede

[image error] Sommer is ‘n rede het in Huisgenoot van 5 April 2007 verskyn.

Aileen skiet haar handsak met ‘n geoefende beweging in die rigting van die bank.  Sy sug behaaglik; heel eerste uit met die skoene.  Op pad kamer toe blaai sy onbelangstellend deur haar paar stukkies pos.   In haar agterkop weet sy dis onverstandig om nie onmiddellik die voordeur agter haar toe te maak – en te sluit – nie, maar sy doen dit nie.  Sy was vervlaks die ganse nag verantwoordelik en effektief; ‘n mens moet darem êrens ‘n bietjie kan laat slaplê ook!

Niks opwindends kom deesdae meer met slakkepos by ‘n mens aan nie.  Dis maar net die gewone paar rekeninge en natuurlik pakke en pakke advertensies.  Oral pronk die Paashaas, verspot met sy nuuskierige neus en oorgroeide flap-ore.  Of so nie is dit skattige kuikentjies wat gebruik word om die mensdom aan te hits om enigiets van selfone tot strandhuise tot onderklere te koop.

Soms is sy op ‘n dwars manier bly sy is te platsak om enigsins deur die vlaag van kommersialisasie geraak te word.   Sy het geleer om gestroop te leef, en sodoende eindelik by haarself uitgekom.  Deesdae koop sy slegs na rype oorweging, en dan slegs kwaliteit.  Sonder die res kom sy eenvoudig klaar.

Maar hoe nader Paasnaweek kom, hoe meer gly haar voete.  Sy is besig om haar greep op haar swaarverdiende nuwe lewe te verloor.  En dit uit pure vrees.  Verlammende, futiele vrees vir wat miskien kan gebeur.

Haar hand vat ‘n ligpers pamfletjie raak net voor sy die hele boel advertensies op haar herwinningshopie gooi.  Ervaar die Paasverhaal:  Passiespel onder die eike … Vanjaar met Etienne de Goede as Jesus Christus.

            Sy het nie geweet Etienne het toneeltalent nie.  Van ander talente  weet sy wel:  vlymskerp verstand, aweregse humorsin.

En ‘n vasbytvermoë soos min.  Die meeste ander mans sou haar sweerlik al afgeskryf het as ‘n swak belegging.  Maar nie Etienne nie; nee, sy koppigheid en vindingrykheid ken geen einde nie.

Die aand toe sy doodmoeg en asvaal gehuil hier aankom met haar skamele klompie besittings, was hy toevallig – maar sy glo nie meer in toeval nie – op besoek by sy suster Alice, haar buurvrou oorkant die gang.  Op die ou end het Alice en Etienne daardie aand help kat soek en meubels dra tot laatnag.  ‘n Goeie basis vir ‘n goeie vriendskap.

Maar hy het dit van die begin af duidelik gemaak vriendskap is hoegenaamd nie al wat hy in gedagte het nie.  Hy het haar egter nie aangestaan nie.  Géén man het haar aangestaan nie.  Daarvoor was sy te stukkend en verskrik.

Maar nou is sy is nie meer stukkend óf verskrik nie.  Sy is weer heel.  Waarom sal sy nie ‘n kans op geluk met albei hande aangryp nie?

As sy ooit nog ‘n kans gaan kry.  Want die laaste tyd sien sy min van hom; dalk het hy genoeg gehad, groener weivelde gaan soek.  En sy mis hom.  Om die waarheid te sê, sy mis hom verskriklik.  Etienne, soos Alice, het vir haar ‘n vriend geword.  Iemand wat vertrou kan word; iemand wat wil help.

Iemand wat ‘n mens lief kan kry.

 

IN HAAR KAMERDEUR STEEK SY IN haar spore vas; haar hand reik vanself na haar mond.  Skrik prik oor haar arms en op tot in haar nekhare.

Sy’s lankal groot genoeg om te weet slegte dinge gebeur nie net met ander mense nie; elke mens kry mos maar sy aflewering van onheile om te hanteer na die beste van sy vermoë.  En in ons dierbare land is die onheile hoeka op die loer om elke hoek en draai.  ‘n Vrou wat alleen woon, is en bly ‘n sagte teiken, en sy is juis soms so agterlosig.  Dis dié dat sy so verskriklik skrik.

Sy staar verstom na die toneeltjie voor haar.  Vandag is hier ‘n skroef los.  ‘n Groot skroef.  ‘n Eienaardige skroef.

Haar bed in koel skakerings van appelgroen tot peperment is netjies opgemaak, haar magdom boeke op die bedkassie mooi in hopies geskik, skoene van oraloor bymekaargemaak en getem tot ‘n ordelike rytjie voor die hangkas.  Onwillekeurig stoot sy haar dienlike verpleegsterskoene gehoorsaam langs mekaar in die ry in.

Dit is beslis nie hoe sy gisteraand die plek gelos het nie.  Iemand was in haar blyplek.  Of … is?

Op die ander bedkassie pryk ‘n enkele rooi roos in ‘n slanke glaspot, aan die voet daarvan ‘n ruim handvol piepklein Paaseiertjies in ‘n mooi glasbakkie.  Van die duur soort met ‘n hemelse soet vulsel, nie net ‘n lagie sjokolade rondom ‘n stukkie leë lug nie.  Knussies op die kontinentale kussing rus ‘n bielie van ‘n Paashaas, heeltemal te mooi om te eet.  Presies die soort luukse wat sy haarself selde gun.

Ten spyte van die skrik begin haar mond terstond water.  Sjokolade bly maar die koning van alle trooskosse.  As daardie soetheid op jou tong kom lê, lyk berge soos molshope en die lewe word ‘n lied sonder ‘n enkele vals noot.  Tog so jammer dat die euforie net ‘n rukkie duur, tot jou bloedsuiker weer die dieptes in val.

Sy is gisteraand ore in die nek hier uit, hopeloos laat vir haar skof.  Dis nou elke dag se storie: sukkel haar gedaan om aan die slaap te raak, slaap morsdood vir ‘n uur of wat as dit eintlik al opstaantyd is, jaag in chaos hospitaal toe, worstel leepoog deur die nag.

Haar plekkie waarop sy so trots is, het sy hopeloos deurmekaar gelos.  Chaos is daar deesdae weer in haar binneste genoeg; sy kan nie aan uiterlike wanorde ook nog toegee nie.  Dit sal die laaste strooi wees; uiterlike orde skep darem minstens die illusie van innerlike orde.  Daarom het dit haar heelnag gepla.

En hier blink haar plek nou soos die spreekwoordelike nuwe sikspens.

Sy vee vererg die nattigheid op haar wange weg.  O, om iemand te hê wat omgee, wat versorg en koester sonder om enigiets in ruil te verwag!

Nag na nag versorg Aileen haar pasiënte in die harteenheid na die beste van haar vermoë.  Soms bo haar vermoë, sodat sy uitgemergel en leeggetap by die huis kom.  Sy put groot bevrediging daaruit om te sien hoe mense wat die dood in sy lelike bakkies moes kyk, weer daar uitstap tussen hul dankbare geliefdes.  Maar niemand verneem met meer as oppervlakkige belangstelling na háár welsyn nie; tuis wag niemand met ‘n koppie tee of ‘n trooswoord as sy die nag ‘n pasiënt moes afgee nie.

Ja, haar moraal is laag.  Boomskraap.  Want Theuns se vrylating kruip genadeloos nader.  En die vrees ry haar bloots.  Dat dit net voor Paasnaweek val, maak dit nie beter nie.  Inteendeel.

Haar verstand sê vir haar daar is nie ‘n manier dat hy haar hier kan opspoor nie.  Sy het haar spore sekuur doodgevee, haar nooiensvan teruggevat, selfoonnommer verander, klinies en deeglik (en baie, baie pynlik) gebreek met die verlede.

Maar haar bewende hart praat ‘n ander storie.  Want hy’t belowe hy gaan haar kry.  En Theuns was nog altyd ‘n man van sy woord.  Veral as hy kwaad is.

Ja, sy onthou nie veel van haar gewese man se ysblou oë of sy soenbare mond of sy doelgerigte hande nie.  Maar sy woede, dié onthou sy maar alte goed.

Sy steek haar hand bewerig uit en vat een van die Paaseiers; die salige soetheid gly gerusstellend op haar tong.  Hemels, soos vloeibare liefde, so smaak dit.

Sy is uitgehonger vir die soetheid van die lewe.

En sy maak, soos alte dikwels in haar lewe, die dwase keuse:  Ignoreer die probleem en hoop hy gaan weg.  Haar gesonde verstand praat hard en duidelik:  Jy’s mal, sênou die mens is nog in die woonstel!  Kyk in die kaste, onder die bed!  Maar sy doen niks van dié aard nie.  Sy ignoreer die lastige stemmetjie en mik kombuis toe vir die spreekwoordelike koppie tee.

Die kombuisdeur is toe.  En sy weet voor haar siel sy het dit gisteraand oop gelos.

‘n Yslike skrik slaan vas in haar bors.  Soos blits is sy terug in die woonkamer.  Sy gryp na haar selfoon waar dit argeloos op die bank neergegooi lê, tree geruisloos agteruit na die voordeur.

Sy moes gemaak het dat sy wegkom die oomblik toe sy lont ruik.

Maar sy vries in die raam van die voordeur met die veiligheid van Alice se oop deur net oorkant die gang.  Uit die kombuis kom ‘n geluid: ‘n klein skreetjie, soos dié van ‘n klein dingetjie wat bang en alleen is. ‘n Kind!?  Het sy mal geword?  Sy luister verstar, kop skeef, selfoon klam gesweet in die een hand,  Paaseier tot ‘n pappery gedruk in die ander.  Daar’s dit weer, onmiskenbaar: ‘n bang alleendingetjie, maar goddank nie ‘n baba nie.

Sy ruk haar kombuisdeur stralend oop, haar angs vergete.  Op die tafel, in ‘n netjiese drahokkie, sit die bang alleendingetjie en kyk haar skewekop aan met die twee verblindende blou oë.

Sy lig hom met verwonderde hande uit die hok.  Hy gaan verwoed aan die spin; die hele lyfie vibreer behoorlik daarvan.  Die donker, spits gesiggie met die twee yslike donker ore in kontras met die amper spierwit lyfie, die rankerige ledemate, die lang donker stert, alles spel opregte Siamees.

Net Alice en Etienne weet van Misha wat sy met die trek hierheen verloor het.  Sy kon haar nie vervang nie; meneertjies soos hierdie enetjie kom nie goedkoop nie.

Op die ander punt van die tafel is ‘n plek gedek, netjies met ‘n doekie oor.  Met haar vry hand lig sy die hoekie versigtig op, asof sy ‘n skerpioen of iets verwag.  ‘n Keurige ontbyt begroet haar.  Beter kon sy dit self nie voorsit nie:  vrugteslaai met jogurt en ‘n strooisel muesli, afgerond tot by die kruisementblaartjie; langsaan ‘n muffin met kaas en aarbeikonfyt, ‘n glas lemoensap waarin die huisies verleidelik dryf.  Die sap is yskoud; die muffin nog louwarm in sy servetnessie.

Die indringer kan nie ver wees nie.

Theuns weet hoe gesteld is sy op die keurige voorsit van maaltye; sy is nie jou deursnee skinkbord-voor-die-TV meisie nie.  Maar Theuns haat katte.

Of wil hy haar net sagmaak?

Teen hierdie tyd huil sy verbouereerd in die wriemelende katlyfie.  Iemand gee om.  Iemand gee verskriklik baie om.  Sy wil dit so bitter graag glo.

Of wag haar eks-man op hierdie oomblik vir haar in die spaarkamer, sy woede tot breekpunt gedryf deur baie maande se swaarkry in die tronk?

            Die katjie kriewel in haar greep en begin kla met sy ras se kenmerkende welluidende stem.  Dogs have masters, cats have staff  lees die magneetjie op haar yskas.  Sy het dit gekoop die dag toe die hofsaak eindelik verby was.

Theuns wou van haar sy hond maak.  Maar sy is en bly ‘n katmens; sy laat verslaaf haar deur niemand nie.

Dit kán nie Theuns wees nie.

Toe sy omdraai, staan hy vlak agter haar.

 

HULLE WAS JONK, TE JONK.  Hulle het nes geskop in hul huisie in ‘n glanslose voorstad, met haar kat en sy hond, twee karige salarisse en armsvol mooi drome.  Die kat en die hond het mekaar van meet af gehaat.  Mettertyd het sy ‘n teensin in die hond ontwikkel; Theuns het die kat van die begin af verpes.

Binne ‘n paar jaar het dinge skeef geloop.  Lélik.  So skeef dat sy in die hospitaal beland het en Theuns in die tronk.

 

HY’S NOU NIE DIE HEEL  mooiste man wat die Vader nog ooit gemaak het nie.  Daarvoor is sy ore net ‘n ietsie te bak, sy tande nie volmaak getem deur ‘n kundige ortodontis nie, sy bos donker hare eens te onregeerbaar.

Maar hy het die pragtigste paar sagte bruin oë en ‘n glimlag wat die hardste hart soos ‘n malvalekker kan laat smelt.  En die baard pas hom.  Sy kan hom sien in die rol van Jesus Christus; hy is ‘n man wat respek afdwing.

“Haai!” sê hy, senuweeagtig.

”Haai!”  sê sy, steeds totaal verskrik.

“Hou jy van die katjie?” vra hy.

“Baie,” sê sy. “Hoekom doen jy dit?”

“Oor ek lief is vir jou,” sê hy.

“Hoekom?”

“Hoekom wat?”  Sy oë begin blink; hy speel met haar.

“Hoekom is jy lief vir my?”  Oor jou goddelike lyf, het Theuns gesê, jou oë soos donker sjokolade, jou lag, jou stem …  Alles woorde, leë woorde.

“Ek weet nie,”  sê Etienne de Goede doodernstig.  En toe:  “Sommer.”

Sommer het nie rede nie, skilpad het nie vere nie.

Sy kyk lank na hom.  “Sommer is ‘n goeie rede,” sê sy eindelik.  Toe sit sy die katjie neer en maak haar hand vol halfgesmelte sjokolade oop.

Kortverhaal: Hemel op aarde

[image error]Hemel op aarde het in Huisgenoot van 3 Mei 2007 verskyn en uit die kombinasie van ons ouboet se operasie en iemand anders se ondervinding met kragonderbrekings ontstaan. O ja, en die gryskopoom het by Ouboet in die saal gelê. En ja, die insident teen die einde het ook werklik gebeur. 

“EK GLO DIT NIE!  JULLE lieg vir my!”  Toe sien ek haar, en my kwaai stem raak tjoepstil in my ribbekas.

Dit moet ‘n engel wees, so pragtig in wit, met die blouste blou oë.  Maar engele se gesigte is seker nie veronderstel om so te swem voor ‘n mens se oë nie.  En hulle is sekerlik nie veronderstel om te loop en leuens verkoop nie.  Of met manstemme te praat nie.

Wat van Gabriël?  Gabriël was ‘n man-engel.  Maar g’n man kan so mooi wees nie.

Die engel se gesig kom weer nader; haar beeld vervorm, trek skewebek en verdwyn.  Definitief ‘n meisie-engel.  Ek steek my hande uit, maar ek kan haar nie raakvat nie.

“Ek is jammer, ou seun, maar dis ongelukkig die waarheid.  Ons het besluit om liewer niks te doen nie.”  Dis ‘n mansgesig wat vir ‘n oomblik in fokus kom voor ek weer in die donkerte wegsak; dis hý wat vir my allerhande twak wil kom wysmaak.

Dis darem seker nie so donker in die hemel nie; dalk lewe ek nog.

 

TOE EK WEER BYKOM, SIT Ma langs my bed en huil fyntjies in ‘n wit kantsakdoekie.  Ek skrik.  Ma is nie ‘n vrou wat met haar hart op haar mou rondloop nie; as sy meer as twee trane op ‘n slag huil, is daar êrens ‘n vreeslike fout.

Sy sien nie ek kyk nie; sy is te besig om te probeer trane stort sonder om haar grimering te bederf.  Ma kan die laaste oorlewende op aarde wees en sy sal nog steeds nie te voorskyn kom sonder perfekte grimering nie, net ingeval iemand dalk loer van Mars of êrens af.

My kop is nou glashelder; ek is definitief nie dood nie.  My hande kruip versigtig, doodbang teen my lyf af.  Ma se trane beteken sekerlik ek is oopgesny; die laparoskopie was dan seker nie sukesvol nie.  Sy was behoorlik opgewerk oor dié moontlikheid, met die langer hersteltyd wat dit sou meebring.  Soos gewoonlik was Ma meer besorg oor my akademie as ekself; ‘n mens sal sweer dis sý wat skool moet mis aan die begin van haar matriekjaar.

Onder die ribbes langs, het die uroloog gesê.  Regs.  Daar’s niks.  Nou skrik ek ‘n vreeslike skrik.  Die verkeerde nier!  Hulle het my aan die verkeerde kant oopgesny!

Hulle was darem nie veronderstel om die nier te verwyder nie, net die vernouing te herstel en die stene uit te suig of te blaas of iets.  Maar sênou …

Links is ook niks.

Dit beteken dit was tóg toe ‘n laparoskopie.  My hand gly versigtig oor my maag.  Vyf gaatjies altesaam, het hy gesê … Daar’s wragtag niks!

“Ma!”  Ek klink vir myself omtrent vyf jaar oud. “Ma, wat gaan aan?”

Ma se kop ruk op; ‘n yslike lag breek deur haar trane.  Sy soen my summier van voorkop tot kennebak vol rooi lippe.  Ek hoef dit nie te sien om te weet nie; ek was al genoeg in my lewe aan die ontvangkant van Ma se noukeurig geverfde soene.

“Ag Boetie, my kind, Ma was so bang … Ag dankie tog!”  Ek is van kleinsdag af gewoond Ma is bang ek gaan dood.  Soos Pa destyds gemaak het.  Partykeer vergeet Ma dis nie net sý wat sonder hom moes agterbly nie.

Maar Ma se vrees was weer eens verniet.  Ek voel uiters lewendig; ek ruk die drup amper uit my arm met die opspringslag.   Ek is waaragtig nie geopereer nie!

Al die ondersoeke en x-strale en sonars en bloedmonsters en voorbereiding en afwagting en Ma se vrese en uiteindelik die honger- en dors ly en al die administratiewe rompslomp en die verspotte agterstevoor teaterjas en die narkotiseur wat ‘n grappie maak voor ek wegraak … Alles pure verniet!

“Hulle kon nie opereer nie, my kind.  Die krag het afgegaan,” sê Ma en vis nog ‘n sakdoekie uit haar handsak.

Ek weet nie of sy huil van blydskap of van spyt nie.  En of ék moet lag of huil nie; dit sou seker snaaks gewees het as dit nie so flippen tragies was nie.

 

MY OË VLIEG VANSELF OOP TOE EK DIE STEM HOOR.  Al het sy nie vanoggend ‘n woord gepraat nie, weet ek dis sy.  Sy buk oor die bed oorkant my.  Sy is beslis baie menslik; ek glo nie engele het as ‘n reël sulke stunning  sonbruin bene nie.  Of dalk wys hulle net nie graag hulle bates nie.

“Toemaar, Oupa, ek is hier!  Wees nou rustig, toe?”  Sy praat kalmerend en streel liefdevol oor die oom se mooi wit hare en adellike voorkop, stryk die laken glad, gee ‘n slukkie water aan.  Sy het ‘n wit geplooide rompie en ‘n los wit toppie aan en sy lyk nie ‘n dag ouer as sestien nie.

Met meisiekinders kan ‘n mens nooit seker wees nie; sy kan twintig wees vir al wat ek weet.  En haar morsdood lag vir die skoolseuntjie wat vanoggend so na haar gegryp het.

Toe sy opkyk, is haar oë net so blou en so lewendig soos vanoggend.  “O, hallo!” roep sy oor die afstandjie wat ons skei, “Is jy al oor die ergste skok? Vanoggend was jy darem moeilik, hoor!”

“Sorry, ek was nog ‘n bietjie deurmekaar.”

Sy lê haar oupa se maer wit hand met die baie blou are versigtig op die wit deken neer en kom die paar treë na my toe.  Sy loop soos iemand wat haar moet inhou om nie te dans nie; sy is die lewendigste mens wat ek nog ooit aanskou het.  Haar blou kraletjie-oorbelle swaai energiek; haar kort, blonde hare vou soos ‘n gladde mussie om haar mooi kop.  “Ek neem jou nie kwalik nie – om darem te dink jy is geopereer en dan word jy wakker en dan’s daar niks!”

Ek wens ek kan weer my hande na haar uitsteek soos vanoggend.  Maar ek het nie meer ‘n verskoning nie; die alles-verniet-narkose is min of meer uitgewerk en ek het die meeste van my varkies weer op hok.  “Die dokter het gesê hulle wou nie ‘n kans vat nie; die kragopwekker kan net vir ‘n sekere tyd genoeg krag voorsien.  Gelukkig het hulle nog nie begin sny nie, my blykbaar pas behoorlik  onder gehad.”

Haar hand gaan verskrik na haar mond toe.  ‘n Mond wat maklik lag, ‘n klein handjie met sagte pienk naels.  “En sê nou hulle was al aan die gang?”

Miskien is die narkose nog nie heeltemal uitgewerk nie; ek voel glad nie myself nie.  Of dalk het dit niks met die  narkose te doen nie.  Ek voel of ‘n shot  hormone reguit na my brein toe geskiet het; ek moet konsentreer om sense te praat.  “Dan sou hulle probeer het om net die vernouing reg te maak in die tyd wat die kragopwekker hulle gee.  Maar hulle wil graag die nierstene ook probeer uitkry, dis dié dat hulle dit liewer eers heeltemal gelos het.”

“En nou?  Die krag kan mos weer afgaan – my pa sê ons moet liewer die ergste verwag, dan is dit ‘n lekker verrassing as dit nie gebeur nie.”  Bo ons koppe zoem die buisligte tevrede; helder TV-beelde hang klankloos bokant elke bed.  Alles dooddollies en normaal.

My ma sê ek’s te ernstig vir my amper agtien jaar.  Ek sê die feit dat ek in beskikking glo, het niks met ouderdom te doen nie.

Hierdie kragonderbreking het spesiaal plaasgevind sodat hierdie meisiekind voor my bed kon beland.  En ek wens sy hoef nooit weer te loop nie; met die elektrisiteitsvelde in my eie lyf is daar definitief g’n fout nie.

“Dokter het gesê hulle gaan vandag seker maak van die reëlings en dan môre opereer.”  Ek hoop nie die bang wys in my stem nie.  Dis ‘n genade hulle hou my sommer hier; as ek vandag by daardie deure kon uitstap, sou hulle my wraggies nie weer hier binne gekry het nie.

“Siestog, dis seker vreeslik sleg vir jou.  Twéé keer van alles; een keer is erg genoeg.  Kyk maar net vir arme Oupa.”  Haar oë word vol trane; sy raak vlugtig aan my hand.

“Sumientjie,” roep die oupa swakkies van oorkant af, “Sumientjie, waar is Oupa se kind?”

Toe sy wegdraai, bly ‘n klein warm kolletjie op my hand agter.

“Hoekom was jy vanoggend hier?  Dis mos nie soggens besoektyd nie?”  roep ek agter haar aan.  Asof ek wil doodseker maak dit was nie net ‘n droom nie.

Sy glimlag oor haar skouer:  “Ek het kastig vir hom skoon slaapklere gebring; ons bly nie ver van die hospitaal af nie.  As die skool eers begin het, moet ek saans saam met my ma-hulle kom.  Dan staan almal in ‘n kring en weet nie wat om te sê nie en dis vir almal aaklig.”  Oupa se wit hand gryp angstig na hare.  “Dis vir hom lekker as ek net rustig by hom sit.”

Vir my ook.

“Hoe lank moet hy nog bly?”

“Nog lank, dink ek.  Dit gaan nie goed nie.”

Jammer, Oupa, dat ek bly is.

Sy is nog in die skool; sy is presies so jonk soos wat sy lyk.

Sumien.

 

HIERDIE KEER HET HULLE NIE ‘n fout gemaak nie; ek voel die pyn nog voor ek behoorlik weet wie en wat en waar ek is.  Maar die pleisters sit in gelid op my maag, my sye albei ongeskonde.

Halleluja!

Ek worry meer oor my akademie as wat Ma dink.  En natuurlik oor al die sport én sports wat ek mis.  Dis my matriekjaar, vervlaks, en hier lê ek op my rug met ‘n drup in my arm en ‘n dreineerpyp in my sy en … o wragtag, ja, ‘n kateter in my …!

Dis om van te huil.  Maar hierdie keer huil Ma nie; sy is te besig om die personeel te organiseer.  Dis hier te kort en daar te lank; die bed is te laag en die aircon te koud, my ys te min en haar tee te flou.

Alles is reg; Ma is terug op volle sterkte.

Net ‘n dag of twee, dan’s die pype uit my lyf en ek is weg uit hierdie plek.  En in ‘n toestand om Sumien van haar danslustige voetjies af te charm.

My oë is alweer toe voor my brein registreer:  Die bed oorkant my is leeg!

“Ma!” Ek is skoon kortasem van skrik.  “Ma, waar’s die oom?”

Eers ‘n paar rooi soene, en dan die woorde wat ek toe klaar verwag:  “Stiantjie, die oom is sommer skielik oorlede kort na jy weg is teater toe.”

Ek draai my kop onder Ma se angstige hande uit.  Hoe kan ‘n mens sommer net so stilletjies doodgaan?  Die oom met die mooi wit hare en die adellike voorkop het nog swakkies ‘n hand gelig toe hulle vanoggend met my hier uit is.  En nou’s hy dood en Sumien was nie by hom nie.

Op hierdie oomblik weet ek, so waar as die kateter wat in my watsenaam sit, dat Sumien stukkend is en my nodig het.

En ek weet nie eens haar van nie.

 

‘N WEEK OF WAT LATER slenter ek lusteloos oor die bekende oop stuk veld tussen die meisieskool en die rivier.  Die koshuisbrakke van die meisieskool en dié van die seunskool ‘n paar blokke verder stap gereeld hierlangs dorp toe.  Hierdie tyd van die dag is dit stil en verlate; almal is voor die boeke of op die atletiekbaan.  Of in die swembad; dis die seisoen van swemgalas en eindelose snikwarm hoogsomerdae.

Ek is nie op een van die genoemde plekke nie.  Omdat ek nie ‘n danige swemmer is nie, omdat ek nog nie mag hardloop of spring na die vergalste operasie nie en omdat ek nie krag en lus vir die boeke kan bymekaar skraap nie.

Ek het net een ding in my kop:  Ek soek vir Sumien.

Ma is raadop met my.  En glad nie behulpsaam nie.  Kan dit wees dat Ma jaloers is op ‘n meisiekind wat sy nog net een keer vlugtig gesien het?  Dit kan seker wees as ‘n mens in ag neem dat ék hulpeloos verlief is na ek haar netmooi twéé keer vlugtig gesien het.

En opspoor is min; oral loop ek ‘n bloutjie.  Ek het darem haar oupa se van uit die hospitaalmense gecharm  gekry, maar dit help my niks.  Daar’s nie so ‘n van in die telefoongids nie; sy adres was die plaaslike ouetehuis en uit hulle kon ek netmooi niks kry nie.  Seker maar bang ek’s ‘n pervert  of iets.  En niemand van my pelle is van enige nut in my soektog nie – die ouens oor hulle nie van haar weet nie en die meisies vermoedelik oor hulle nie van haar wíl weet nie.

Ek dwaal dikwels in die omgewing van die hospitaal rond.  Die mooi huise is suinig met hul inligting, kyk my net stom aan oor die swiepende grasperkspreiers in hul moeë somertuine.  Sumien kom nie by ‘n voordeur uit nie; sy hang nie oor ‘n hekkie en waai verras vir my nie; sy kom nie met haar sportsak taai en moeg in ‘n straat af huis toe nie.

Ek sal moet aanvaar die wye somer het haar ingesluk.

Sy moet nuut wees; of dalk gaan sy in die stad skool, ‘n spesiale skool vir dans of musiek, so verbeel ek my.  Ek kon die ritme sién in haar.

Ek skop ‘n koeldrankblikkie in die gras venynig teen sy maters vas. Ek is g … keelvol niks gedoen.  My lyf smag na aksie, na adrenalien, na iets fisies om te dóén; ek dink te veel en al in ‘n kring.  Sumien … Sumien … en Ma wat nie verstaan nie.  Of liewer, wíl verstaan nie.

Die klank van die blikkies raak weg in die stilte.  Maar iewers vorentoe, rivier se kant toe, hou ‘n ander geluid steeds aan en aan.

Ek vries in die blakende Januarieson.  Dis ‘n meisiestem wat hoog en histeries gil; ‘n man wat diep en dreigend swets met woorde wat my ore laat tuit, my lyf laat ruk van skrik.

Weke se niksdoen en frustrasie skiet deur my lyf; ek spring skoon uit my plakkies uit.  Ek is af by die rivierwal en deur die struike voor ek regtig weet wat ek doen.

Die meisie se hemp is geskeur; daar is bloed aan haar gesig.  Die man skarrel vloekend deur die struike weg terwyl sy haat en woede om ons in die lug bly hang.

Haar blou oë is verwilderd van vrees; haar voete het hul dans verloor; haar klein hande met die sagte pienk naels gryp verwilderd aan my vas.  “Hy wou my … hy wou …”

Ek het die vieslike woord gehoor; dit sing steeds in my kop.

Ek maak haar hande van my los, al is dit die laaste ding wat ek wil doen.  Toe hardloop ek soos nog nooit in my lewe nie.

Ek trap in iets wat sny, maar ek registreer nie regtig nie.  Ek voel hoe iets in my binnekant meegee, maar ek gee nie om nie; hulle sal my weer kan toewerk as dit moet.

Ek gooi my lyf vol sweet en woede met soveel geweld oor hom dat ons meters skuif oor die vaal somergras.  Sy oë is wild en vol haat en pyn; sy drankasem slaan in my gesig vas.  Ek ruk hom regop; ek sien te laat die flits van die mes.

Hierdie keer registreer ek die pyn, maar ek hou wat ek het.

Ek het vir Sumien gekry.  En net betyds.

 

MA IS OP HAAR pos, kantsakdoekie vlytig aan die werk.  Ek haat dit om haar te laat huil, maar dit lyk my ek het ‘n talent daarvoor ontwikkel.  “Boetie, jy kon dóód gewees het!  Wat het jou besiel; het jy jou verstand verloor?”

Ma is woedend; sy is hoegenaamd nie trots op my nie.  My oë soek angstig oor haar skouer, maar my engel is nie daar nie.  “Sumien!  Ma, is Sumien OK?”

Ma se oë sak voor myne.  “Vergeet van die meisie, Stian, dis jý wat belangrik is.  As jy moes …”  Sy skud haar kop; ek sien met skrik haar gesig sonder make-up, die lyne om haar oë.  “Ek sou haar nooit vergewe het nie.  Nóóit.”

Ek vlieg orent; daar is alweer pype in my lyf.  “Ma!  Waar is Sumien?  Het sy seergekry?”  Ek raak bewus van verbande om my skouer en pyn, baie pyn.

Ma druk my plat.  “Lê, Boetie, jou wonde het oopgegaan van die gehardloop.  ”Natuurlik is sy OK!.  ‘n Paar steke in die gesig, verder net behoorlik pimpel en pers.”

“Waar is sy?  Hoekom is sy nie hier nie, Ma?”  Ek hoef nie te vra nie; ek weet alreeds wat die antwoord is.

Maar sy antwoord nogtans, my ma wat my alleen grootgemaak het van ek ‘n haasbek-tjokkertjie was met skurwe knieë en vae herinneringe aan ‘n groot, sterk pa:  “Ek het gesê ons wil haar nie sien nie, Stian.  Sy kon jou dood veroorsaak het!”

Ek trek my hande stadig weg uit Ma se greep.  Ek praat hard en duidelik, soos die man wat ek vandag geword het: “Ma, sorg dat Sumien weet ek wil haar sien.”

“Boetie …”  Ma se oë pleit.  “Verstaan tog …”

Ek verstaan beter as wat sy dink; sy’t my alleen grootgemaak, met absolute toewyding.  Maar sy kan my nie besit nie.  “Ma, ek dink ek is lief vir haar.”

“Jy’s van jou sinne beroof, Stian!  Jy’s nog nie agtien nie; wat weet jy van die liefde af?”

Ek draai my gesig woedend weg van die vrou wat vir my alles was, tot nou toe.  Want nou’t ek grootgeword.

 

HAAR GESIG IS ‘N GEMORS, maar sy’s vir my mooier as ooit.  Ma stoot haar saggies vorentoe; sy steek haar hande skamerig na my toe uit.  “Dankie, Stian.”

“Plesier, Sumien.”   Die ironie laat ons aldrie ‘n bietjie verbouereerd lag.

Ma soen my, net een keer, en vee die rooi smeerseltjie vinnig met haar vinger af.  “Ek het haar gebring, Stian.”  Ma se grimering is weer in plek; haar oë blink met liefde en trots.  Haar arm is liggies om Sumien se skouers.

“Dankie, Ma.”

“Dis ‘n plesier, my kind.”

Ons verstaan mekaar; albei sê veel méér as die paar woorde wat gehoor kan word.

Miskien ís ek in die hemel, die hemel hier op aarde.

Kortverhaal: Geseënde sameswering

[image error] Geseënde sameswering het in Huisgenoot van 13 September 2007 verskyn en het uit ‘n besoek aan die Lord Milner op Matjiesfontein ontstaan. Toe ons verlede jaar weer daar was, was die bekende gids steeds op sy pos.

“Gaan bad nou asseblief tog, Marlene, my maag is al seer gelag!” Sonika trek die kamerdeur dankbaar agter haar toe.  Sy moet sowaar ‘n bietjie asem skep solank haar vriendin in die badkamer besig is; Marlene is vanaand weer stuitig verby.

En hoe gaan hulle twee saam ooit vannag tot ruste kom in die pragtige ou koperkatel?  Die ander klomp is almal in kamers met respektabele driekwartbeddens, maar hulle twee se plek lyk pure wittebroodsuite.  Sy is een wat van haar persoonlike ruimte hou, en hulle is darem nie meer kinders nie.

Sonika sak op ‘n bankie onder ‘n ou peperboom neer. Die maanlig lê bleek oor die klein binnehof van die Lord Milner; donker skadu’s huiwer onder die knoetsige ou bome.  Die pikswart Karoohemel is besprinkel met glashelder sterre. Toe die krieke vir ‘n oomblik stilraak, kan sy Suzanne se hoë lag hoor, gevolg deur Hendrien se bedaarde diep stem, sekerlik weer een van haar onvergeetlike stories aan die vertel.  Uit die volgende twee kamers hoor sy niks, maar sy ken haar vriendinne so goed dat sy presies weet wat in elke kamer aangaan.

Die hoeveelste jaarlikse wegbreek van die Loslit Leeskring is dit nou al?  Seker maklik vyftien jaar gelede het sy en Marlene eendag oor ‘n koppie koffie impulsief besluit hulle gaan ‘n leesklub begin – en dit gaan ‘n anderste leesklub wees.  G’n stywe vergaderings en formele lesings slegs oor polities korrekte of letterkundig hoogaangeskrewe boeke wat statusbewuste siele lees net omdat dit die inding is nie.  O nee, die Loslit Leeskring sou ‘n loslitaanslag hê, lees wat hulle wil en vergader soos en waar hulle wil.  G’n wonder hulle mans het sommer vroeg-vroeg al skertsend van die Loslyf Leeskring begin praat nie!

Hulle het al vergaderings bo-op Paarlberg én Tafelberg op hul kerfstok, op die luukseseiljag van Marianne se ryk skoonfamilie, onder Kirstenbosch se kamferbome, op seilstoele midde-in Namakwaland se blommeweelde, op ‘n stil weeksoggend op die trappies by die haaitenk in die Kaapse Akwarium.  Vandag het hulle ‘n prettige middag met hul stapels boeke in een van die Lord Milner se pragtige ou sitkamers deurgebring; môre het onder andere die Louw-huis op Sutherland op die spyskaart.

Sonika sluit haar oë met ‘n tevrede suggie en laat rus haar kop teen die skurwe stam agter haar.  Moeiteloos verplaas sy haarself meer as honderd jaar terug in die geskiedenis van Matjiesfontein; roep die atmosfeer van die vervloë militêre hospitaal op.  Sy hoor die flink voetstappe van die jong meisies wat uit England gekom het om die soldate van die koningin se ryk te verpleeg in hul stryd teen die verbete Boeremagte, hul uniforms kraakwit, hul peaches and cream gelaat sorgvuldig beskerm teen die bitsige Afrika-son.  Sy sien poëtiese, handgeskrewe liefdesbriewe, wandelinge in die skemer, skugter liefkosings en hartverskeurende afskeidstonele.

Maar bowenal sien sy die liefde wat uiteindelik selfs die grootste ellendes oorwin.  As onversadigbare liefdesverhaalleser en –skrywer is dit haar spesiale missie in die lewe om die onoorwinlikheid van die liefde in elke liewe situasie te sien.

Ai, hoe mis sy nou vir Marius!  Heerlik soos vanjaar se wegbreek saam met  haar mede-boekwurms weer eens is, is dit maar steeds na hom wat haar hart gou-gou verlang.  Dit kan nie anders nie; meer as dertig jaar vul hulle nou al elke holte in mekaar se harte en mekaar se lewens.

Elke holte, ja.  Behalwe daardie één donker, leë gat.  Daardie pyn probeer hulle verbete doodswyg.

Net jammer dit werk hoegenaamd nie.

Deur die rustige roering van die slanke peperboomtakke skyn veraf liggies uit die ander suites. Sy raak bewus van ander lewens as dié van haar vriendinne rondom haar, die beweging van vreemde lywe, dowwe stemme, ‘n veraf lag nou en dan.  Die maanblou Karoonag gee aan alles ‘n skyn van anonimiteit, laat die grense van die stowwerige binnehoffie verskuif, laat haar met ‘n gevoel van volkome onwerklikheid en algehele isolasie.

Haar altyd parate verbeelding teken maklik die paartjies in die ander kamers:  ‘n bejaarde egpaar op ‘n laaste selfstandige wegbreek; bloedjong lovers wat onder Ma en Pa se oë wil uitkom; dalk ‘n paartjie wat vir die eerste keer na die kleinding se geboorte alleen weggaan en nou verbaas ontdek hoe pynlik hulle hom mis.

En dalk, wie weet, werklik ‘n paartjie wat vir die naweek wegglip om ‘n verbode liefde te kom vier.  Of dalk te kom begrawe.

Die los gelukkies is altyd die maeretjies, het die gids vanmiddag onder groot gelag verklaar op sy rondte met die groepie vriendinne deur die geskiedkundige geboue van die eertydse militêre hospitaal, afgerond met Ou Ryperd blikkerig, maar bekoorlik, op die regop kroegklavier.  As dit ‘n frisserige vrou is, dan weet jy die tweetjies is regtig man en vrou en hier vir ‘n broodnodige wegbreek-naweek.  Maar as sy brandmaer en opvallend opgedollie is, kan jy maar weet dis ‘n gesteelde nawekie waar daar volbek aan die groen gras oorkant die draad gewei gaan word.

Gruwelike veralgemening, het sy gedink, terwyl hulle soos ‘n swermpie kwetterende, middeljarige, goedversorgde spreeus deur die ruim ou vertrekke gevul met fluweel en brokaat en kosbare skilderye gestap het.   Maar die welsprekende gids se vinnige bruin oë het sekerlik al baie paartjies by hierdie geskiedkundige vesting sien kom en gaan – wie is sy om met hom te stry?

In die diep stilte klink geluide soms onverwags helder, sodat sy vlugtig opskrik uit haar mymering.

Meteens kantel die Karoosterre bokant Sonika gevaarlik uit hul baan.  Daar is net een man met só ’n lag.

Marius.

Háár  Marius.

Maar Marius is op ‘n spanbou Weskus toe, sy het self vanoggend nog sy naweektassie gehelp pak.

SONIKA KRY METEENS KOUD, slaan haar arms beskermend om haar bors, krimp kleiner in die diep skadu onder die boom.  Sy moet konsentreer of haar tande gaan aan die klapper van skrik.

Saam met wie is Marius? Hoe durf hy, hoe dúrf hy?

En hoekom is dit vir haar so ‘n skok?  Sy is tog al maande lank bewus van ‘n ongedurigheid by hom, vreemde stiltes, soms onverwagse afwesighede.

“Sonika, waar is jy?”  Marlene se oë mis niks – wat op aarde gaan sy máák?

“Sjuut!”  Sy strompel verbouereerd onder die oorhangtakke uit na waar Marlene  in hul suite se deur staan.  “Moenie so skree nie, man!”

“Jammer, ek het net bang geraak jy het verkas na die ander toe en ek wil tog niks mis nie!”

Sonika druk verbouereerd by Marlene verby.  Haar lugborrel het gebars, fyn en flenters, onherstelbaar uitmekaar geskiet.  Marius het genoeg gehad van haar; hy’t vir hom iemand ander gekry.

Dalk iemand wat nog sy hartsbegeerte kan – en wil – vervul?

“Ek … ek gaan net gou badkamer toe.”  Sy kan nie gou genoeg onder haar vriendin se skerp oë uitkom nie.  Uit die spieël staar ‘n bleek gesig met brandende, verskrikte oë haar koorsig aan.  Van pure skok stoot ‘n dwingende naarheid in haar op.  En onmiddellik is sy terug in die nagmerrie van daardie enkele rampspoedige swangerskap knap na hul troue.

As hulle net daardie kind kon behou.  Maar haar liggaam het die fetus verwerp, uitgestoot.  En toe het sy geweet Pa was al die tyd reg:  haar straf sou sy kry.

Sy het die miskraam gelate aanvaar en geweier dat hul weer probeer vir ‘n baba.  Sy het haarself oortuig dat haar liefde vir Marius genoeg sou wees.  Maar nou, na soveel jare, het haar fout haar ingehaal.

Sy kan nie die hele nag hier bly sit nie.  Wat gaan sy vir Marlene sê?  En die ander?

Het haar standvastige man nou totaal gek geword?  Hy weet tog hulle slaap vanaand hier oor voor hulle môre aanstoot na Sutherland se sterrewag en lenteblomme!  Is dit sy siek idee van ‘n grap?  Of is dit nou wat ‘n middeljarekrisis aan ‘n man doen?

Hoe lyk dit nou in die ander kamer oorkant die klein binnehof?  Sou Marius iets spesiaals vir die naweek aangeskaf het?  Een van daardie gladde, blink bokserbroekies met allerhande stout sêgoed?  En die vrou – is sy maer?  Jonk?

Sy het Marius te ver gedryf met haar buierigheid en geneigdheid tot stilstuipe.  Hoe moes hy weet dis juis wanneer die verlange haar oor raak?  Sy gaan hom verloor.  Meer as dertig jaar lank het hy sy alles vir haar gegee, ten spyte van haar weiering om hom te gee wat hy die heel meeste begeer:  ‘n kind.

Maar sy kon nie.  Sy het geglo die miskraam was hulle straf en niks of niemand kon haar van die teendeel oortuig nie.

Sy stap soos ‘n stokou vrou terug kamer toe.  Marlene wag haar angstig in.  Marlene was nog altyd een wat ‘n stemming blitsvinnig kon aanvoel; sy kan vergeet van probeer wegsteek.

“Sonika?  Wat gaan aan?  Jy lyk of jy ‘n spook gesien het!”

Haar bene het in jellie verander; ‘n sonbesie sing verwoed in haar agterkop.  Sy gaan sit versigtig op die bed se kant.  “Marlene … ”  Toe begin sy verlore huil.  “Marius … Marius is hier!  Hier in die hotel!”

Marlene gaan sit langs haar.  “Hoe weet jy dit?”  Tot haar verstomming is daar lagliggies in haar vriendin se oë, ‘n onverklaarbare blos op haar wange.

“Ek het hom hoor lag.  Ek ken sy lag!  Marlene, my man is hier met ‘n ander vrou!  Hier in die hotel, terwyl hy weet ons klomp slaap vanaand hier.  Het hy mal geword?  Is dit sy manier om my te straf?”  Marlene is die enigste wat weet van die donker gat.  Net eenmaal het hulle daaroor gepraat, nooit weer nie.

“Nee, nee, Sonika, nou soek jy bobbejane agter bulte wat nie eens bestaan nie!”  Marlene skakel die ketel aan, skep kitskoffie en twee ruim lepels suiker in ‘n beker.  Maar sy lyk nie soos ‘n besorgde vriendin nie; sy lyk soos ‘n skoolkind wat op ‘n stoutigheid betrap is waaroor sy nie regtig spyt is nie.

“Marlene?”  Sonika ondervind ‘n onstuitbare drang om die koffiebeker uit haar hartsvriendin se goedversorgde hand te klap.  “Jy weet!  Toe komaan, jy kon nog nooit vir my lieg nie!  Jy van alle mense!”  Sy sluk verbouereerd aan die gifsterk koffie, brand haar mond, stort ‘n vieslike bruin blerts op die kraakwit beddegoed.

Slaap Marius ook vanaand in so ‘n reinwit bed?  Saam met wie?  Iemand wat sy ken?

“Stadig, stadig, Sonnie, dis nie wat jy dink nie!”

“Hoe kan jy dit sê?  Wat is dit dan, wat moet ek dink?”

Marlene sak langs haar op die bed neer, neem haar rukkende hand in hare.  “Bel hom, vind uit wat aangaan.”

“Jy’s seker lekker laf?  Dink jy ek gaan so ‘n gek van myself maak?”  Nie dat sy nie alreeds die gek is nie.

“Nou SMS hom dan, dóén net iets!  Ek kan jou nie in so ‘n toestand aanskou nie!”

Sonika plak die kofiebeker aggressief op die bedtafeltjie neer; sy is eintlik meer lus om dit teen die muur stukkend te gooi.  Toe staan sy moeisaam op, kry haar foon uit haar handsak en stuur ‘n SMS aan haar man:  WIE IS SY? tik sy woedend. En: HOE DURF JY?? Sy weet hoofletters lees moeilik en beteken jy skree op die ontvanger van jou boodskap, maar dis soos sy voel:  sy voel vir skree, hard en lelik en aanhoudend.

Haar telefoon lui feitlik onmiddellik.

“Sonnie, dis nie wat jy dink nie.”  Is dit waaragtig al wat almal vir haar kan sê?

“Nou wat is dit dan?”  Sy klou die foontjie krampagtig vas.  Haar hande sweet, haar hele lyf bewe.

‘n Lang stilte suis oor die foon.  Langs haar raak sy weer van Marlene se eienaardige houding bewus – ontsteld, maar met ‘n lag wat onder die opppervlak huiwer.  Het die hele wêreld dan nou gek geword?

“Dis ons dogter, Sonika.  Ek het ons dogter opgespoor, vir die afgelope tyd gereeld gesien.  Sy is ‘n lieflike vrou, en sy wil haar ma leer ken.”

Die kamer kom in beweging.  Die outydse wastafel met geblomde waskom en beker, die swaar gordyne, die blink knoppe van die koperbed – alles skuif weg en kom nader, skuif weg en kom nader.  “Sonika?” Dit klink of Marius van ver af roep. “Sonika, ek kon dit nie meer uithou nie.  Hoe ouer ons word, hoe erger het die verlange geword.”

Sewentien.  Hulle was net sewentien.  Haar pa se onversetlike engheid, sy obsessie met kuisheid ná haar ma se verraad lank gelede, sy wantroue, sy ewige kritiek – dit alles het hulle uit die huis gedryf na skelm vryplekke, die verbode vrugte nog begeerliker laat voorkom. Natuurlik het alles gebeur wat hy gevrees het; natuurlik was hy reg – sy was netso sleg soos haar ma.

Maar hy kon haar en Marius nie skei nie.  Die oomblik toe sy mondig word, het hulle getrou.  Deur die jare het hulle liefde gegroei; hulle het ‘n goeie huwelik, ten spyte van die verlede.  Maar die gat was altyd daar, die donker, leë gat waar hulle kind moes wees.

Dat sy werklik kon dink hy het vergeet!

Die deur bars meteens oop; Marlene slaak ‘n hoorbare sug van verligting toe Marius vervaard binnestorm.  Dan is sy arms om Sonika, hy wieg haar, troos haar, soos al die jare nog.  Hy het nie nuwe duur slaapklere aan nie; hy dra sy stokou rugbybroekie en uitgerekte T-hemp.  “Sy wil jou sien, Sonnie, sy wil jou leer ken.  Sy het dit sleg getref met aanneemouers; hulle is in elk geval albei al oorlede.”  Hy vat haar aan haar skouers, skud haar liggies.  “Sy wil haar má hê, Sonnie, haar regte ma.”

“Die vrou wat haar weggegee het.”  Sy wou nooit dat hulle die kind probeer opspoor nie.  Sy kon nooit glo haar kind sou haar kon vergewe en dalk selfs liefkry nie.

“Die vrou wat nie veel van ‘n keuse gehad het nie; die vrou wat vir dertig jaar oor haar treur.  Sy’s jou ewebeeld, Sonika!”

Sonika raak slap teen haar man se lyf.  Sy kry nie ‘n woord uit nie, sy sit net doodstil en laat die ongelooflike verligting deur haar hele liggaam sypel.  Marius is nie ontrou nie, hy is nie saam met ‘n minnares nie.

Maar wat hy gedoen het, is amper erger.  Hy het haar uitdruklike wens verontagsaam en hulle dogter opgespoor.  En vir geen oomblik kan sy glo ‘n kind wat weggegee is, kan haar ma sommer so vergewe nie.  Jare lank het sy haarself aan die lewe gehou met geheime fantasieë oor ‘n ontmoeting eendag, ver in die verskiet, veilig op ‘n afstand.  Die fantasie kon sy skaars hanteer – hoe nou gemaak met die werklikheid?

Marlene staan van die bed op soos een wat ‘n groot las van haar skouers gegooi het.  Sonika swaai om na haar.  “Jy’t geweet!   Julle was kop in een mus!”  Sy weet sowaar nie of sy moet lag of huil nie.

“Ek het hulp nodig gehad, Sonnie.”  Marius se oë pleit woordeloos met haar.  “Ek het mos geweet jy sal nie instem om haar te ontmoet nie.”

“Ek is mal oor jou dogter, vriendin.  Ek stap nou oor na haar toe, en julle tweetjies beter onmiddellik in hierdie lekker bed klim en die ding uitpraat en ordentlik opmaak, hoor julle my?”  Die bekende tergliggies skitter in Marlene se oë:  “Jy was darem lekker bang om saam met my in die dubbelbed te moet slaap, né!”  Sonika lag verleë saam.  Hiervan gaan sy nie gou die einde hoor nie!

Marius gaan kry sy tas, wat hy voor die deur gelos het.  Was seker doodbang sy jaag hom summier weg, siestog! “Hoe’t jy agtergekom ek is hier, Sonnie?  Die plan was dat ons mekaar môreoggend eers toevallig sal raakloop.  Nie dat ek weet hoe ek die nag sou omgekry het nie!”

“Ek het in die vierkant gesit en na jou verlang en toe het ek jou hoor lag.”  Sy kry skaars die woorde uit; haar hart is besig om totaal op loop te sit.  Haar kind – haar kind is hier!

“Jy’t my gehoor?  Jy’t my wragtig gehoor?”  Marius se lag was die eerste ding wat sy liefgekry het, lank gelede toe hulle skaars meer as kinders was.

Sy arms is nog steeds die veiligste hawe wat sy ooit geken het.  Sy klou hom vas soos die dag toe sy hom die eerste keer weer skelm ontmoet het na sy hulle kind moes afgee.  “Ek het gedink jy’s moeg vir my! Jy was so afgetrokke, selde by die huis, en die verlange … Die verlange na my kind wat oor ‘n paar dae dertig word …”

“Ons gaan daardie verjaardag saam vier, as ‘n gesin, Sonika.”

“Ek kán nie.  Sy moet my haat …”

“Sy haat jou nie.”  Hy lig die punt van die beddegoed uitnodigend.  “Kom, klim in, dan vertel ek jou alles.”

“Sy wil my regtig sien?”  Sy is die ene angs.  Sy kan haar kind nie ‘n tweede keer verloor nie.

“Nie net sien nie – leer ken ook.  Toe ek daar uit is, het sy sit en huil met jou album op haar skoot.  Al die foto’s van jou alleen breek haar hart, het sy gesê. Op al die mooi plekke waar ons deur die jare was, moes sy by gewees het, in jou arms, aan jou hand.  Sy sê sy sien die leegheid in jou oë, die verlange.”  Marius, die platjie, se oë is vol trane.  Soos die dag toe hy, amper ‘n seun nog, vir haar gesê het:  “Dis my kind ook, Sonika, ek het ook ‘n kind verloor.”

Hy klim langs haar in, maak haar bymekaar in sy arms.  “Môre vat ek jou na ons dogter toe, maar nou moet jy eers tot bedaring kom.  Marlene sal haar rustig hou; hulle twee kom goed klaar.”

“Julle het saamgesweer teen my!”  Sy nestel teen sy bekende lyf.

“Maar wat ‘n geseënde sameswering!”  Sy lyf skud skielik weer van die lag.  “Jy was darem lekker jaloers.  En doodbang om saam met jou vriendin te slaap.”

Sy lag gelukkig teen sy skouer.  “Het sy jou humorsin geërf?”

“Ja, sy het.  Ek dink dit was haar redding; haar lewe was nie maklik nie.”

“Dan sal ons oor die weg kom.”

In die stilte hoor sy duidelik Marlene se lag.  En daarna dié van die jong vrou, gul en gelukkig.

Laaste proestukkie: Vir altyd lente

Ongelukkig moet dit die laaste proestukkie wees. Vir altyd lente is by hierdie skakel beskikbaar (tot en met 30 April teen ‘n groot afslag): https://lapa.co.za/catalog/product/view/_ignore_category/1/id/4509/s/vir-altyd-lente-eboek/#reviews

“Surprise, surprise!” Herman roep nie saam met die twintigtal gaste uit nie, maar hou sy oë op Jennie gerig waar sy in die deur van die Blou Olifant se private eetkamer vasgesteek het. Hy het vir Lisa gesê haar idee van ’n verrassingspartytjie om Jennie op die dorp terug te verwelkom, is nie ‘n goeie een nie. Net een kyk in Jennie se bleek gesig is nodig om te weet hy was reg.

Die vrolike uitroepe sterf weg en die stilte wat daarop volg, is vinnig besig om ’n ongemaklike stilte te word. Jennie staan doodstil, haar oë wyd, die toonbeeld van verbasing. Maar sowaar as wat sy naam Herman Fick is, is dit nie ’n lekker soort verbasing nie. As mens goed kyk, sien jy iets van ’n verwilderde bokkie in daardie donkerbuin oë, ’n bokkie in die motorligte wat nie weet waarheen om te ontsnap nie.

Impulsief tree hy vorentoe en slaan sy arm om haar skouers, lig sy glas in ’n oordrewe gebaar. “Kom ons drink daarop – onse Jennie Pennie is weer tuis!”

Uitroepe weergalm en nou storm almal tegelyk op haar af om te groet – oud-kollegas, parkrun-maats, leeskringvriendinne. “Jen, jy’t ons darem ‘n vuil streep getrek om sommer so weg te bly,” verwyt een van die kollegas met ’n glimlag.

“Ek hoop jy’s fiks – ek het my tyd heelwat verbeter solank jy weg was,” daag ’n parkrun-maat haar laggend uit.

“Ons hoop jy het aanhou Afrikaans lees daar oorkant, Jennifer.” Herman versorg al jare die voorsitter van die leeskring se statige, grys kapsel, maar hy kon haar nog nie so ver kry om haar formele maniere te versag nie.

“Was dit jou belaglike idee hierdie?” fluiser Jennie in sy oor toe sy ’n blaaskansie kry.

“Nope, dit was Lisa en Roelien,” fluister hy terug terwyl hy haar nog stewiger onder sy blad intrek. “Hulle bedoel dit goed. Speel maar saam, toe?”

“Dis te veel mense, ek voel benoud.”

“Byt vas, ons kry jou so gou as moontlik hier uit.”

Daar is nie kans vir verdere fluisteringe nie. Die Chief kom gee Jennie ’n ongemaklike drukkie. Hy is ‘n toeganklike mens, maar ook nog iets van die tradisionele formele skoolhoof. “Ons het jou gemis, juffrou Mouton. Jou plaasvervanger vind die aanpassing op die platteland nie so maklik nie.”

Herman spits sy ore. Hier kan die ideale geleentheid wees vir Jennie om haar pos terug te kry. Hy gee haar ’n betekenisvolle kyk, maar sy staan met haar mond vol tande. Dan sal hy maar iets aan die sakie moet doen. “O, die vrou in swart? Ek het gehoor sy voer ’n soort van skrikbewind in die skool met haar vreemde gewade en eienaardige idees oor dissipline. Sekerlik nie baie bevorderlik vir Die Taal nie, of hoe, Meneer?”

Jennie kom hom ongemerk – of dalk nie so onopgemerk nie – met die elmboog by. “Hou jou in, Herman,” sis sy.

Hy was nog nooit ’n man wat aan inhou geglo het nie. “Meneer sal laat weet as die dame dalk besluit sy wil eerder terug stad toe, of hoe?”

Die Chief glimlag ondeund, skuif sy groot bril reg. “En as jy skielik so besorg is oor die stand van Afrikaans-onderrig by ons skool, Herman?”

Hy druk ’n moedswillige soen op Jennie se glansende hare. “Ek is eintlik oor onse Jennie besorg, Meneer. Ons is bly sy’s terug, maar ons is nie van plan om haar onbepaald te onderhou nie, hoor.” Wat deur ’n dawerende gelag van die omstanders gevolg word.

Jennie pluk haar lyf onder sy arm uit en vaar in die bondel in soos een wat besluit het dis nou sink of swem, sy kan nie uit die situasie ontsnap nie. Hy staan en kyk haar met genot agterna. ’n Mooi vrou bly maar een van die heel mooiste goed op hierdie aarde en hy moet sê, haar hare lyk pragtig ná hy haar onder hande gehad het. Dis egter nie net die hare nie. Ná ’n paar dae in die Klein-Karoo is daar al ’n effense blos op haar bleek wange, iets van die ou glans in die amper-swart oë met die digte omkrulwimpers.

“En as jy haar nou so staan en agternakyk?” Michael Oosthuizen het stil-stil langs hom ingeskuif, kyk hom ondersoekend aan. Michael is die ernstige een in hulle vriendegroep, die sielkundige met ’n onwrikbare geloof in die basiese goedheid van die mens en ’n vaste oortuiging dat niemand iets sonder ’n rede doen nie. Daar is altyd ’n rede agter ’n mens se gedrag, al is dit ’n rede waarvan hy nie eens self bewus is nie. Niemand doen sommer net vir die lekkerte dom of nare goed nie, behalwe miskien ’n totale psigopaat. Dis wat Michael glo, en hy wat Herman is, is geneig om saam te stem. Ook vir Jennie se optrede sal daar redes wees, redes wat wel mettertyd te voorskyn sal kom.

“Ek wonder maar net, Michael. Iets het in Pole gebeur. Iets wat nie lekker was nie. Toe sy daai eerste dag by my salon instap, het ek geskrik. Die girl het gelyk of sy deur trauma is. Dowwe hare, dowwe oë, op haar perdjie vir elke ou dingetjie wat mens sê.”

Michael hou sy glas teen die lig, kyk ingedagte na die rooi wyn, asof hy iets daarin kan sien. “Daar was beslis trauma, maar vir my het sy nog niks laat blyk nie. Lisa vertel nie noodwendig alles wat hulle drie meisies vir mekaar te sê het nie. Ek vermoed Wynand weet meer, maar hy is te lojaal om uit te praat.”

“As daai Poolse bliksem haar verniel het …” Herman skrik vir die woede wat in hom opvlam, ’n woede waarmee hy al stoei van Jennie so onverwags hier opgedaag het.

“Ons sal mettertyd hoor. Gee haar maar kans.”

“Ek is nie goed met geduldig wees nie. Ek wil weet wat gebeur het.” Uit die hoek van sy oog sien hy hoe Jennie haar van ’n groepie losmaak en in die rigting van die kleedkamers verdwyn. “Verskoon my, Michael.” Hy plak sy wyn op die naaste tafeltjie neer en glip weg in die rigting waar Jennie verdwyn het.

In die gangetjie voor die kleedkamers steek hy verleë vas. Dis nou nie eintlik die mees geskikte plek om ’n meisie in ’n ernstige gesprek te betrek nie. Hy draai weg na die naaste venster, kyk uit op die winteraand, hou sy ore gespits. En hoor dan iets wat hy nie verwag het nie.

Hy bly huiwerig staan, luister vir vrouestemme, maar hoor niks. Blitsig glip hy by die dameskleedkamer in. Ja, daar is sy, op haar knieë, bitterlik naar, die deur van die hokkie nie eens behoorlik toegestoot nie. Nie net naar nie, aan die huil ook. Instinktief gryp hy sy sakdoek uit sy sak, gaan maak dit haastig nat, buk oor haar en vee haar voorkop af, terwyl hy sirkels oor haar rukkende skouers vryf.

Sy skrik asof ’n skoot in haar ore afgegaan het, skrik nog ’n keer toe sy besef wie by haar is. “Herman! Gaan weg!” Die ellende oorval haar weer voor sy verder kan raas.

Hy draai weg, gaan sluit die deur van die kleedkamer. “Ek gaan nêrens heen nie. Wag, ek help jou.” Hy vat die bos hare wat hy so mooi versorg het, versigtig na agter en druk ’n bondel toiletpapier in haar hand.

Dit voel na ’n lang tyd voor sy orent kom en na die wasbakke toe strompel, duidelik verleë, steeds na aan trane. Sy was haar gesig en haar hande, kyk dan hulpeloos rond. “Ek het nie eens ’n lipstiffie hier nie. Hoe moet ek nou weer tussen al daai mense uitgaan?”

“Ek gaan kry gou jou handsak. Bly jy net hier. En haal asem, Jennifer, jy lyk of jy ’n spook gesien het.”

“’n Man in die dameskleedkamer is so goed soos ’n spook. Wat op aarde het jou besiel?”

Hy bly haar ’n antwoord skuldig, gaan vinnig terug en kry haar handsak waar hy haar dit sien neersit het toe die klomp so op haar afgestorm het. Toe hy daarmee terugkom, word daar net ’n arm by die deur uitgesteek en hy word gedemp bedank. Tyd vir weer inglip en groot prate praat is daar nie. Dis in elk geval beter so, want hy het tyd nodig om die vermoede wat by hom opgekom het, te verwerk. “Jy sal moet opskud, die klomp is al aan die aansit vir ete,” roep hy by die geslote deur. “Kom gou, ek sal saam met jou instap.” Hy weet nie so lekker waar die vreeslike behoefte om haar te beskerm vandaan kom nie. Sy was tevore nie juis ’n meisie wat gelyk het of sy beskerming nodig het nie. Maar dis ’n ander Jennie Mouton wat teruggekom het, ’n verwonde Jennie. Vir haar wil hy ten alle koste teen die lewe se aanslae beskerm.

Toe sy te voorskyn kom, kyk hy haar moedswillig op en af. “Ditsem, jy lyk stunning. Kom, ons gaan charm daardie klomp.” Hy slaan sy arm om haar skouers en tot sy verbasing leun sy effens teen hom aan, stap gewillig saam. By die deur van die eetvertrek hou hy haar terug, kyk haar in die gesig en vra wat hy wil weet: “Jennie, verwag jy?”

Vir ’n oomblik lyk dit of sy gaan vlug, maar dan kyk sy hom reguit in die oë. “Jip.” Daarmee maak sy haar uit sy omhelsing los en stap die vertrek dapper binne, terwyl hy innerlik staan en bewe op die drumpel.