Trisa Hugo's Blog, page 11

Esmerelda en my haarkapper se swembad

Daar is seker nie ‘n beter tyd vir biegstories as enige ander tyd nie, maar sedert gister se hofuitspraak oor die wettiging van dagga vir privaatgebruik, is daar soveel stories daaroor, dat nog ‘n skandelikheid of twee seker in orde is.

Voorheen het ek al geskryf oor tronkbendes en naïewe vroutjies toe ek die eerste keer as jonggetroude kennis gemaak het met dagga, maar biegstories het mos ‘n bietjie meer van ‘n skandelike klank.

Noudat ek ouer is, is ek glad nie meer skaam oor enige iets nie, so as die kleinkinders ‘n probleem het, moet hulle nou maar net daaroor kom.

[image error]Ontmoet Esmerelda. By die RGN was ons ‘n klomp mal sielkundiges en navorsers, waar ons baie pret saam gehad het. Een kollega, Nigel, was ‘n alleenloper. Hy het vir Esmerelda gekweek en ons het haar grootword, groei en vordering met belangstelling dopgehou, met beloftes van deel in die vrug van haar groei.

Uiteindelik het die dag aangebreek en is drie van ons vroeg by die werk weg, waar Nigel ons ingelei het in die geheimenisse van die bak van koekies en die rol en rook van ‘n zol. Dit was ‘n heerlike ervaring, maar ek was verbaas omdat dit my nie soos ‘n druggie laat voel het nie. Ongelukkig het ek net ‘n foto van Ersmerelda self, en nie van ons vier nie…

Die ander ervaring was ‘n bietjie swakker beplan en minder wetenskaplik uitgevoer. Dit was ‘n paar jaar later, toe ek ses Gold Crest boompies by my jong haarkapper gaan aflewer het, op pad huis toe van ons kwekery af. Sy gooi toe wyn en sê ons laai later die boompies af. Haar broer en sy vriend en vriendin was ook daar en die paartie daar om haar swembad raak toe lekker, toe sy vertel van die daggaplante wat die tuinier die dag uitgetrek het. Ons het almal saamgestem dat dit mors sou wees om dit met die tuinvullis te laat wegry, want dit was ryp en gedroog in die son. Die broer was baie behendig en het Rizla’s uit sy sak gehaal vir die rollery. Nou weet ek nie of dit die wyn of die gerokery was nie, maar toe ons almal op ‘n stadium amper  in die swembad beland, onthou ek net ek het geskree: Nee, my rok, ek kan nie nat by die huis aankom nie… Nou trek hom uit, het almal gejil. Kan julle glo, al waaraan ek gedink het toe ek my rok uitpluk, was dat ek ten minste ‘n mooi bypassende ligblou stelletjie onderklere aangehad het. Asof iemand omgegee het!

Nou ja. Goeie betrekkinge met jou kollegas is uiters belangrik, het ek met Esmerelda gereken. En besigheid is besigheid, ses Gold Crest boompies is ses Gold Crest boompies. Nè?

 

Ek is skatryk!

Deesdae voel ek skatryk, en word steeds daagliks verryk. Gister was ek net skielik intens bewus van watse voorreg dit is om bewustelik te kan lewe, en bloot deur waarneming en meelewing, jou eie leefwêreld te kan verruim.

Daar was ‘n tyd wat ek geestelik verryk gevoel het deur teater. Teaterproduksies in Pretoria en Johannesburg was toeganklik en bekostigbaar, die kinders is saamgesleep en ek het gevoel ek is ‘n verantwoordelike ouer om hulle hieraan bloot te stel. My flieksmaak  het ontwikkel saam met die ontstaan van die Nouveau-teaters in Johannesburg en ek het elke enkele nuwe een gaan kyk.

Later jare was ons bevoorreg om meer te kon reis. As ons reis, beleef ons so baie. Alles is vreemd. Tog is alles op ‘n manier so bekend as jy uiteindelik op ‘n plek staan wat voorheen net ‘n prentjie op die internet of ‘n beskrywing in ‘n boek was, dat mens baie klein voel as jy dink aan jou eie spikkeltjie in die grote Universe. Hoe onbenullig jyself eintlik is. Daar is wêrelde buite jouself wat aanhou draai, terwyl ons elkeen op ons eie klein eilandjie bly woon. Dis op my eilandjie wat ek kyk en lees en leer, wil weet van dinge. Dan die oomblik wat jy dit beleef, dit waarvan jy voorheen gelees het. Dit werk ook andersom, as jy iets in ‘n boek of op TV raaksien waar jy was, dan beleef jy ‘n oomblik waar wêrelde bymekaarkom.

Maar altyd, sedert my kinderjare tot nou, was die goue draad deur alles, boeke. Met tegnologie se ontwikkeling het ander inligtingsbronne en die internet bygekom, maar dis deur lees op enige medium wat my wêreld verruim en verryk word.

Daar sal altyd iewers, iets of iemand wees wat jou inspireer tot meer, wat jou laat ontwaak en ontwikkel in die beste weergawe van jouself en dis eers dán dat jy besef hoe diep was jou slaap. Dan eers is jy reg om ryk te word.

Ek het voorheen geskryf van daardie oomblik wat jy aanklank vind by iets of iemand, dit laat mos jou hele lyf in ekstatiese verrukking, dat jy één voel met die lewe en die Universe. Namate ons ouer word gebeur dit nou al hoe meer dat ons emosioneel geraak word deur iets wat ons beleef. En om dit te beleef, om een te word met die emosie en die Déjà vu. Dan voel jy vir een oomblik, jy ken jouself, jy is jouself, jy behoort. Jy is een met alles.

Om hierdie gevoel te beleef kry ook ‘n dieper dimensie as jy dit kan deel, as daar iemand na aan jou is met wie jy jou ervarings kan deel, wat aanklank vind by dieselfde plekke, boeke en flieks. Dit gee net soveel meer sin aan alles as jy dit kan deel. Deesdae is ek intens bewus van die voorreg om ‘n lewensmaat te kan hê, wat dit wat vir my belangrik is, soms saam met my te beleef, maar altyd daar is om dit mee te deel.

A generation after Kafka wrote to his best friend that “a book must be the axe for the frozen sea inside us,” 28-year-old Anaïs Nin writes in December of 1931:

“You live like this, sheltered, in a delicate world, and you believe you are living. Then you read a book (Lady Chatterley, for instance), or you take a trip, or you talk with [someone], and you discover that you are not living, that you are hibernating. The symptoms of hibernating are easily detectable: first, restlessness. The second symptom (when hibernating becomes dangerous and might degenerate into death): absence of pleasure. That is all. It appears like an innocuous illness. Monotony, boredom, death. Millions live like this (or die like this) without knowing it. They work in offices. They drive a car. They picnic with their families. They raise children. And then some shock treatment takes place, a person, a book, a song, and it awakens them and saves them from death.”

 

 

As Barbie jou rolmodel is

“Barbie was een van my rolmodelle …” Die nou ‘n vrou van Johannesburg wat ‘n weelderige lewe lei en 1 000 paar skoene besit, baie trots dat dit netjies georden volgens kleur is. Sy maak afsprake met haar man om gehaltetyd deur te bring. Kry vir jou, my pop, kry jou lewe vir jou…

Dan het ek veel eerder respek vir Dolly Parton wat sing: “I’m just a backwoods Barbie in a push-up bra and heels. I might look artificial, but where it counts I’m real.” Daar word vertel sy het die dorp se prostituut met haar bottelblonde hare en kunsmatige glans bewonder en besluit sy wil ook so lyk. Ek het net vanoggend weer na Clark Gable gekyk en gedink hoe het hy as Rhett Butler Belle Watling se goue hart raakgesien.

Daar is iets wat my al die hele week pla en hierdie is dalk ‘n goeie plek om dit van my hart af te kry. Ons dorp het onlangs tydens ‘n verwoestende storm meer as 40 mense dakloos gehad, hulle huise het met al hulle besittings uitgebrand. ‘n Groepie vroue het eenvoudig saam met ons plaaslike raadslid (dit is nie eers in sy wyk nie!) ingeklim en begin sorg. Die mense is in die nag half verkluim met net die klere aan hulle lywe in die Gemeenskapsaal geherberg. Ons plaaslike Spar het vroeg-vroeg groot potte sop begin kook, maar daarna? Daarna het ‘n paar mense eenvoudig begin reël en kook en insamel en aanry en uitdeel. Totdat hulle nuwe strukture weer gebou is en daar genoeg was om weer hulle huishoudings aan die gang te kry en elke kind weer skoolklere, skryfbehoeftes en ‘n skoolsak het. Tussenin is een vrou se beste vriend oorlede, maar wat het die vrou gedoen? Genoeg begrafniskos gemaak dat die weerlose mense ook elkeen ‘n bord kon kry. Self het ek ‘n klein rol gespeel, maar ek moes ook opdaag vir die foto en berig in ons plaaslike koerant. Angels is ons genoem! Nogal.

Hierdie is wat ek die dag van die foto vir iemand per WhatsApp geskryf het: Ek kyk ons spulletjie vandag so, elkeen verinneweer op ‘n ander manier, een is vol hondehare, ek kom gesweet en gehawend na oefenklas aangejaag, een is daar met uitgerafelde skoene, een het ‘n kopdoek oor ‘n ongewaste kop, elkeen het net gelos waarmee hy besig was, gou kom cheeze vir die foto en weer aangegaan met hulle dag, en die absolute laaste ding waaroor enige een bekommerd was, was voorkoms en grimering. En dan kyk jy die verskil wat die klomp verkeerdeveerhoenders gemaak het. Julle, met hierdie klomp gaan ek enige dag oorlog toe. Enige dag. Daar was anonieme skenkers, anonieme helpers, maar wat hierdie handjievol mense reggekry het, is eenvoudig ongelooflik. Never judge a book by its cover. Ever.

Natuurlik was daar ook kritiek, oor “hulle” volgende week weer als afbrand. Dis ons eie mense hier en die vyand daar. Reg geraai, dit het gekom van die styweliptannies met die mooi haartjies en die rooi lippies. Dié wat die kerk se banke blink sit. Maar in die geheel gesien is ek bitterlik trots op hoe mense in ons gemeenskap saamgestaan het en brûe gebou en vriendskappe gesmee is, hoe daar uit ‘n tragedie ook waardevolle lesse geleer is.

“Actions are the first tragedy in life, words are the second. Words are perhaps the worst. Words are merciless. . .”

― Oscar Wilde

Oor fobies en vreeslikhede

Mense wat my ken, weet van my fobie oor die W-woord. Dis so erg, ek wil dit nie eers uitskryf nie.

In my jonger jare het ek ‘n aaklige ervaring gehad, ons het gekamp by ‘n baie groot familiesaamtrek en die karavaantent waar ons geslaap het, het op ‘n pragtige grasperk gestaan. Toe ek die oggend wakker word van ‘n krieweling op my maag en ek so kyk, sit daar mooi ‘n graswurm op my maag, en twee op Anria se voorkoppie (sy was ‘n baba). Toe ek weer van my histerie bykom, sit ek met ‘n beker skoon brandewyn wat die ooms aandra, net in ‘n panty buite die tent, pens en pootjies bo-op ‘n kampstoel.

By ons kwekery het ek weer op ‘n dag vir ‘n seuntjie ‘n mooi insek op ‘n plant uitgewys, maar hy sien toe ‘n groot vet wurm daar naby raak. Toe ek skrik vir die ding so naby, sê die ma mooi vir die kind: The aunty is scared of worms, chase her with it… Kyk, ek is bekend dat ek kalm bly in tye van trauma en kan voorvat en reël en organiseer, maar toe die klein snuiter ewe gehoorsaam die wurm gryp en na my toe mik, toe hardloop ek vir my blindweg met my voorkop teen ‘n paal vas. Lights out. Ek het ‘n mooi netjiese snytjie op my wenkbrou gehad en ‘n bloedsak vir ‘n oog – vir weke het dit daar gesit, in alle skakerings van pers en groen en swart. My arme man. Mense het dit probeer miskyk agter die sonbril wat ek nooit andersins gedra het nie, en onderlangs na sy kneukels geloer. Selfs ons heel beste vriend het my nie geglo nie, en toe ek een goeie dag sê dit pla my dat hy dit van sy vriend kan dink, het hy gesê, yea right. Dit pla my steeds, 20 jaar later.

Daar was ander insidente ook, maar hierdie twee grotes bly by my.

Nou het ek gisteraand twee nagmerries gehad, van wurms. In beide drome het hulle krioel oor my arms, in die een selfs vasgekleef. Ek het elke keer geskree vir hulp, maar niemand het my ernstig opgeneem nie. Die verklaring daarvan is oor die algemeen: To dream that the worm is crawling on your body indicates that you feel someone around you is taking advantage of you and feeding off your kind heartedness.

Ek het dadelik gevoel dan is die betekenis seker dat ek voel asof die héle wêreld my leegsuig (die groot getalle wurms) en dat ek magteloos daarteen staan en misbruik voel, maar ek het bietjie oë toegemaak en gemediteer daaroor. Ek het gewonder oor die ironie dat dit nie grillerig was nie, ek het in al twee drome geskrik bloot omdat dit skielik was, maar dit het my glad nie vreesagtig  en angsbevange laat voel soos wat ‘n enkele nommer my in werklikheid laat voel nie. Dit was doodgewoon, kyk hoe sit hier duisende van die goed op my arms. Dit het agterna gevoel of dit ‘n soort skoonmaakdroom was. Ek laat nie meer vir my misbruik nie, op geen vlak nie. Klaar.

(Geen foto by hierdie blog nie, om voor die hand liggende redes.)

“I must not fear. Fear is the mind-killer. Fear is the little-death that brings total obliteration. I will face my fear. I will permit it to pass over me and through me. And when it has gone past I will turn the inner eye to see its path. Where the fear has gone there will be nothing. Only I will remain.”

― Frank Herbert, Dune

ʼn Sussie vir Simone

Bitterbessie-dagbreek

bitterbessie-son

’n spieël het gebreek

tussen my en hom

Ingrid vryf met haar duim oor die saggevatte sakdoek. Sy kyk deur die venster, sonder om die grysheid van die see raak te sien, die mistige sout lug laat die vensters so vinnig aanpak. Die lug is grou en slierte reën maak strepe teen die venster. Sy kruis haar arms en vryf oor die hoendervel op haar bo-arms. André se nuutste brief het haar dieper getref as die bakleiery toe hy die laaste keer daar was. Sy was so opgewonde toe sy die bekende handskrif op die blou koevert sien, dat sy skaars die koevert kon oopkry. Hy sou soos altyd intens jammer wees omdat hy geïrriteerd reageer het en haar oor en oor verseker van sy liefde. Dit was ʼn besonder dun koevert, sy was amper te bang om dit oop te maak. Daar was toe net ʼn enkele velletjie van die dun tikpapier, en ook ʼn posorder vir R5. Haar vingers het gebewe toe sy die papier oopvou.

Liefste Kokon-myne,

Dis met groot spyt, maar tog ook ʼn mate van verligting, wat ek gelees het van ons moesiemeisietjie wat nóg ʼn maand nie gebeur het nie. Hierdie konflik kry my onder, ek wil ons liefde laat voortleef in ons meisietjie, tog kan ek nie dink om van Anton weg te gaan nie.

Ek is besig om vir jou ʼn lang, lang brief te skryf, maar moes dringend hierdie by jou kry. Estelle was baie omgekrap omdat ek een van die stel sakdoeke waarop sy my voorletters laat borduur het, “verlê” het.

Ai, my klein vleeslike vuur, my allerliefste kokon, ek dink aan ʼn verlate strand, om poedelkaal saam met jou te swem, en daarna onder die warm son by en ín mekaar te gaan lê.

Alles hierdie is in die lang brief waarmee ek besig is, maar intussen wil ek vra dat jy dringend vir my die sakdoek sal terugpos. Ek het vir Estelle gesê iemand by die werk se neus het gebloei en ek het my sakdoek aangebied en sy het dit saamgeneem om te was. Die posorder is om vir jou ʼn wit bikini te koop vir ons verlate strandjie, of ʼn geel rok, soos die son.

Later, liefste.

Altyd joune.

André is altyd so presies op sy klere, sy sakdoek altyd skoon en gestryk. Elke keer as hulle opmaak na ʼn hewige rusie, vee hy haar trane met sy sakdoek af en hierdie een het van die kassie langs haar enkelbed geval, waar hulle saam op haar knoppiesmatras gelê en rook het. Kaal, vermoeid en vervuld, was daar weer vrede na die rusie van vroeër.

Ingrid vryf met haar duim oor die riffies van die letters APB, gevorm deur die fyn, blinkerige blou borduurgare op die sakdoek. Die kontras van haar slordige rooi naels met die blou op die wit sakdoek lyk nogal mooi, mymer sy. Estelle het so alles van André, tog waardeer hulle mekaar nie, deel hulle nie hulle diepste geheime nie. Die gedagte aan sy “geheime” diep in haar, laat haar oë blink word van hartseer. Enige gewone liefdesverhaal sou dit diep poele van verdriet noem, maar hulle liefde is só anders, hulle is so rég vir mekaar, asof hulle mekaar net herken het uit vorige lewens en net aangegaan het waar hulle verhaal voorheen opgehou het. Maar nou is daar Estelle.

Daar kom ʼn wildheid in haar oë as sy dink aan André by Estelle, besig met die gewone goedjies in ʼn huishouding, hoe hy vir Anton opstaan in die nag. Die gedagte dat hy weer agter Estelle se slaapwarm lyf gaan inklim as Anton weer slaap, laat haar haar hare vasgryp en sy skree ten hemele. Sy dink aan hoe André, gou op sy perdjie maar tog altyd die een wat konflik vermy, aan haar hierdie wonderlike briewe skryf, hoe hulle in mekaar se skryfwerk kan opgaan, hulle diepste wese inmekaar laat vloei, een word op ʼn vlak ver verby die aardse. Wanneer hulle lywe by mekaar is, teen mekaar en in mekaar, is dit asof daar ʼn gedeelde bewussyn is en sy eers teruggolf na die hede as hy sy vinger om ʼn krul op haar voorkop draai.

Deur dieselfde newels sien sy nou vir Estelle, wat tog sekerlik moet wéét André lieg vir haar, moet weet daar is ʼn ander vrou. Hoe kan sy nie weet nie? Sy verbeel haar hoe Estelle vir André kyk, met versluierde oë en net ʼn glimlag wat wil-wil bewe om haar mondhoeke, effens spottend. Dan voel dit asof daar bloed agter haar oë opstoot om haar binne-in haar kop te verblind, sy haar harder asem en sy ruk aan die sakdoek, probeer dit skeur om die blou geborduurde letters te verwoes, asof sy vir André los wil skeur van Estelle, maar die dun soompie is te sterk. Sy gryp haar naelskêrtjie ek kap so hard in die sakdoek in, dat sy die bedkassie dwarsdeur die sakdoek krap. Sy ruk verder todat die fyngeweefde materiaal meegee en dit skeur. Toe dit vashaak teen die blou borduurgare, gee sy dit ʼn ekstra pluk en sy sit skielik met ʼn klein stukkie materiaal uit die hoek van die sakdoek. Nou is sy naam verwoes, soos wat hy haar lewe verwoes.

* * *

André draai die koevert om. Dit is dikker as die normale briewe. Hy is moeg, tot die dood toe moeg, na die gesprek met Estelle om haar voor te berei op sy voorneme om ʼn egskeiding aanhangig te maak. Sy hande bewe toe hy die sakdoek uithaal, toegevou deur ‘n enkele vel papier. Hy sien nie hoe die los stukkie materiaal val nie. Hy het die hele dag gewag op ʼn teken, iets konkreets wat rigting aanwys, want die hemel weet, hierdie konflik en sy liefde vir Ingrid gaan hom dood maak, of mal. Hy kan nie meer nie, hy kan nie meer sonder haar nie, maar hoe moet hy seker weet? Hoe? Jan en Marjorie sê reguit sy gaan hom verwoes, maar wat weet hulle van daardie goddelike lyf onder sy hande, hoe sy tintel en glim, asof sy lig afgee in die donker waarin hulle saam kan baai?

My liefste André,

Jy het my hart gebreek aan duisend stukke, die brokke lê versprei oor land en see. Gom sal dalk my hart weer aanmekaar kan las en plak, maar my siel, my siel is week en swak.

Die donkerte wil nie wyk, ek word verswelg onder die swaar wolk. Dis dik en taai en swart, en daal af. Af oor my, waar ek inmekaargekrul hier sit en voel hoe die taai swart kloue om my spin.

Nog ’n pil. Afgesluk sonder water. Niks help nie, die donkerte wil nie wyk. Waar is my kind? Kyk iemand na haar?

Jy, André, dit was net jy. Altyd jy. Jy kon jou hand uitsteek, en as ek aan jou raak, het ek lig gevoel. Lig gelyk en lig gedans. Lig en blink het ek dan gedartel deur my dag.

Maar nou het jy jou hand teruggetrek, en daarmee saam my lig. En my lag.

My lyk lê uitgespoel in wier en gras.

Op al die plekke waar ons eenmaal was

* * *

André word koud. Hy gaan nie een enkele dag wag nie, hy gaan nie nog ʼn uur wag nie, of hy nou ʼn teken kry of nie. Hy draai ʼn skoon vel papier in die tikmasjien, haal dit weer uit en staan op om ʼn vel deurslagpaier te kry. Hy huiwer net ʼn oomblik om die flenter materiaal met die letters PB daarop, op te tel, om dit by die res van die verrinneweerde sakdoek te sit. Dan gooi hy sy vuis in die lug. Die teken waarop hy gewag het. Ja!

Myne, liefste hart.

More bel ek jou. Dis verby. My huwelik is verby, nou kan niks meer tussen ons staan nie. Ek wil jou hê, my liefste kokon, die hele jy, net vir myself. Jy maak my heel, jy voltooi my. Hierdie flenter van my sakdoek met my halwe naam, stuur ek aan jou terug, as simbool van die halwe mens wat ek is sonder jou, my naam ontneem. Ek wil jou my naam hoor sê, vir altyd. Ek wil jou my naam hoor roep as jy kom, elke nag. Ek wil my hele self aan jou bied, as jy my sal aanvaar, my hele ek. ʼn Hele nuwe ons, en Simone natuurlik. Vir haar sal ek ʼn pa wil wees en saam sal ons ons moesiemeisietjie maak, ʼn sussie vir Simone.

Altyd joune,

Die hele ek.André Phillipus Brink.

PS: Het jy toe daardie wit bikini gaan koop?

[image error]

Hierdie verhaal van Trisa Hugo is beloon met Kreatiwiteitsprys vir ‘n kortverhaal, ‘n Sussie vir Simone (2018) – Deur LAPA Uitgewers aangewys

(Hierdie fiktiewe briewe en gebeure is suiwer fiksie en met apologie aan Ingrid Jonker, André P Brink en Umuzi uitgewers wat die liefdesbriewe tussen Brink en Jonker gepubliseer het. Kliek hier om Vlam in die sneeu se eerste stuk gratis te lees.)