Trisa Hugo's Blog, page 10

Smoke

Johannesburg was goed vir my. Daar het ek ‘n baie diep vriendskap gehad wat tragies geëindig het in ‘n gesinsmoord. Sy was ook my fliekmaat. Dit was juis die dag wat ons die laaste keer saam sou fliek, wat daar iets gebeur het, wat uiteindelik gelei het tot twee talentvolle mense se gewelddadige skietdood.

Saam met haar het ek ‘n fliek in Rosebank gesien wat my baie diep geraak het. Smoke.

Well there’s Auggie’s story

A true Christmas story

With the happiest ending ever sung

About a shoplifter

Who got away

Dropping his wallet on the run

It had the home address

Of Blind Granma Ethel

The only lead Auggie had for sure

It was Christmas night

When he came knocking

On Blind Granny’s door

She believed him to be her lost boy

Now with a job in a cigar store

No longer hustling on the streets

Auggie went along with the story

She beamed with such a joy

And finally found her rest in peace

Meer oor die verhaal hier te lees.

Vonkelwyn vir Kersfees

2016 was vir my ‘n vreemde jaar, in verskeie opsigte. Al ons vakansieplanne het skeefgeloop, om redes buite ons beheer. Eers kon ons nie ooreenkom waarheen om te gaan nie, en toe ons eers besluit het, het ons reis na Amerika nie gebeur nie. Ook ons binnelandse reisplanne het skeefgeloop en moes inderhaas aangepas word om familiegebeure te akkkommodeer. Toe loop selfs dit skeef …

So het ek dan my sestigste verjaarsdag iewers langs die pad gevier, in ‘n stowwerige gastekamer in Brandfort, waar die eienaar ‘n fout gemaak het met die datum, ons nie te wagte was nie en die gasgeyser nie wou werk nie. Die eggenoot met Die Verkoue as reisgenoot, het ook nie ‘n feestelike atmosfeer aangemoedig nie.

Die vorige dag in Graaff Reinet, het ek gedink ‘n ordentlike bottel vonkelwyn is die minste wat ek myself sal gun, al moet ek dit saamneem na die restaurant waar ons sou eet die volgende aand. Die beste wat Graaff Reinet se drankwinkels kon bied, was ‘n bottel JC le Roux Brut Cap Classique. So is die bottel koud gehou op die pad, in afwagting op die glas yskoue volkelwyn, saam met ‘n lekker ete by ‘n goeie restaurant die volgende aand.

In Murraysburg het die eienaar se allerliefste krulkoppie, klein Engela, in ons bed kom spring, en gesê: Hie’ slaap… Min het ek geweet die nat neusie wat ek afgevee het, sou ‘n presentjie saamgee – haar verkoue vir die oom wat haar rondgedra het.

In Brandfort aangekom het ek gou gesien, die ete by ‘n goeie restaurant gaan nie gebeur nie, nie ‘n ete by énige restaurant gaan gebeur nie, want daar wás nie ‘n restaurant oop nie. Ons het darem nog biltong en padkossies gehad.

Ons het gedink, die eerste die beste geleentheid op die reis, klap die bottel se prop. Oor die res van die reis trek ons maar ‘n sluier en vergeet die res. Net mooi álles het by elke plek waar ons sou oornag, verkeerd gegaan, van nog ‘n gasheer wat die datum verkeerd gehad het, tot ‘n toegesneeude pad. Ons is darem ook nou nie mense wat gou moed opgee nie en in 2017 het ons weer ‘n kort driedagreis onderneem, weer met einste bottel vonkelwyn, wat wag vir ‘n spesiale oomblik, wat nie aangebreek het nie.

So ‘n maand of drie gelede het John gesê hierdie bottel kom nóú oop, maar ek het gesê nee, dis my spesiale bottel wat ek vir ‘n spesiale oomblik hou. En wat is ‘n spesiale oomblik, wou hy weet? Ek weet nie, maar ek sou weet as die oomblik reg is.

Eergister toe ons so saam-saam voorberei aan ons Kersdagete-vir-twee, toe weet ek die oomblik is hier. Nou. En gister het die prop geklap, om die feit te vier die dat ons kíés om Kersdag saam deur te bring! ‘n Eenvoudige ete vir twee mense wat saam whul wees, nie saam móét wees nie – koningskos.

[image error]

“Life is a series of natural and spontaneous changes. Don’t resist them; that only creates sorrow. Let reality be reality. Let things flow naturally forward in whatever way they like.”
― Lao Tzu

How do I love thee?

“Oor die gediggies self sal nie uitgewei word nie. Vir hulleself spreek hulle en die leser oordeel self of hier iets in Afrikaans gesê word wat die moeite werd was van die vergeetlikheid te red. Wat ook al die kritici mag sê, een feit bly gewis: die hoogste toets van die werklike waarde van ‘n gedig – soos van enige kunswerk – bestaat hierin dat die leser, aanskouer, toehoorder na dieselfde werk teruggedwing word, – en wat gedigte spesiaal betref, dat hulle gelees, geleer en geresiteer word, nie omdat iemand hulle aanbeveel nie maar vanweë die genot wat die leser self daaruit skep.”

Hierdie is ‘n aanhaling deur Eugène Marais uit die voorwoord by die eerste druk van Gedigte, deur AG Visser (1925).

Mens se gedagtes kan darem wye draaie loop. Nadat ek vanoggend bietjie in die stambome van my voorouers rondgekrap het, het ek weer op die naam gekliek van “oorle’ Martiens” soos my ouma altyd na hom verwys het, en dan ‘n veraf kyk in haar oë gekry het en nie verder wou praat nie. (Marthinus Pretorius March 17, 1917 – May 30, 1935 (k1a1a). Wat die sterfte van hierdie pragtige jong man wat in sy matriekjaar oorlede is so hartseer maak, is dat hy dood is aan ‘n seer plekkie in sy nek wat ontsteek geraak het waar dit teen sy kraag skuur, en hy dood is aan bloedvergiftiging. Dit was natuurlik die dae voor antibiotika.

Wat my aan hierdie oudste broer van my pa laat dink het, is sy skooldigbundel wat op my rak lê. My pa was ook besonder lief vir gedigte, en ek het ook twee van sy bundels wat hy op 21 gekoop het. Daarom seker dat hy ook sy oorle’ ouboet se digbundel gekry het, al was hy die jongste van die oorblywende drie broers. (Die jongstetjie is op die ouderdom van 3 weke dood, aan kroep, weereens voor die dae van nebuliseerders.)

[image error]

Aangrypend was die twee verweerde merkplekke in die digbundel, wat een van die twee laaste hanteer het. Die een ‘n verweerde blou lintjie en die ander ‘n voos pienk flentertjie papier. Beide was by liefdesgedigte (Sien foto’s). Was dit Martiens met sy kop vol drome oor die toekoms, was hy dalk reeds verlief? Of was dit my pa in die tyd toe hy na my ma gevry het?

[image error]

Daar is soveel stories opgesluit in die verlede en dit het my diep geroer vandag om te dink aan hierdie twee jong mans, een wat gesterf het op die drumpel van sy grootmenslewe toe drome nog net in digbundels bestaan het; en my pa wat ons nooit vertel het van sy drome as jong man nie, en hy het gesterf en ek het hom nooit daaroor uitgevra nie.

[image error]

[image error]

How Do I Love Thee? (Sonnet 43)

Elizabeth Barrett Browning, 1806 – 1861

How do I love thee? Let me count the ways.

I love thee to the depth and breadth and height

My soul can reach, when feeling out of sight

For the ends of being and ideal grace.

I love thee to the level of every day’s

Most quiet need, by sun and candle-light.

I love thee freely, as men strive for right.

I love thee purely, as they turn from praise.

I love thee with the passion put to use

In my old griefs, and with my childhood’s faith.

I love thee with a love I seemed to lose

With my lost saints. I love thee with the breath,

Smiles, tears, of all my life; and, if God choose,

I shall but love thee better after death.

Van Brood alleen sal ons nie lewe nie…

Die reuk van vars brood uit die oond is so verleidelik, net ‘n foto van ‘n tuisgebakte suurdeegbrood laat almal kwyl. Dis botter en konfyt en kinderdae en Woolies en resepte en almal smul saam, en dan is daar ek en ‘n paar ander wat bitterbek trek.

Deesdae maak koringprodukte my mos siek, vir twee weke lank ly ek as ek my lus op ‘n dag nie kon hou nie. Brood gemaak van stoneground meel, afgesluk met ‘n allergiepil, se lyding is darem bietjie korter. Maar steeds!

My een suster het Celiac-siekte, vir haar is ‘n snytjie gewone brood dodelik. Mens kry hier by ons nie vrylik glutenvry  brood nie en die wat jy kry, is peperduur en glad nie lekker nie. Nou eksperimenteer ek maar self met broderigheid wat nie meel bevat nie.

Die lekkerste een tot dusver, was hierdie een, binne 5 minute gemeng en gaargemaak. Ek is nie ‘n mikrogolfmens nie, maar hierdie een is só suksesvol in die mikrogolf, dat ek hom glad nie in die oond gaan probeer nie. Só maak mens, het Esmé en Jan gesê:

Meng 1 eier met ‘n bietjie melk, ongeveer dieselfde volume as die eier, asook olyfolie ongeveer dieselfde volume as die eier. Klits dan daarby: ‘n Mespunt Bovril, 1 rondvol eetlepel elk vlassaadmeel (flax seed), amandelmeel en klappermeel. Ook ‘n knippie sout, ‘n halwe teelepel Psyllum husk, ‘n teelepel Xylitol en ‘n teelepel bakpoeier. As die deeg droog lyk, roer meer melk/olyfolie in. Vanoggend het ek ook bietjie rosyne en sonneblomsaad bygeroer. Ek wil ook nog eksperimenteer met fyngedrukte pisang, gaar patat en gerasperde wortel.

Deeg kom in ‘n regop beker, jy hoef nie te smeer nie. Mikrogolf 60-90 sekondes, net totdat dit bo-op ferm is. Tiep is en wag dat dit bietjie afkoel voordat jy sny. Plak lekker dik botter op!

Dis nie suurdeegbrood nie, ek weet, dit herinner eerder aan ‘n muffin, maar low carb en glutenvry. Marie Antoinette het immers gesê as die plebs nie brood het nie, voer hulle koek!

[image error]

[image error]

“All sorrows are less with bread.” 

― Miguel de Cervantes Saavedra

Dis jou beurt!

Oorverdowende stilte … Onverwagse donkerte, al het jy geweet die krag gaan netnou af.

Hello darkness, my old friend

I’ve come to talk with you again

Because a vision softly creeping

Left its seeds while I was sleeping

And the vision that was planted in my brain

Still remains

Within the sound of silence

Dit lyk asof Beurtkrag vir die volgende ruk met ons gaan wees. Vloek help nie, ek het probeer. Weerstand bied, teen wie? Hoewel ongerieflik, is daar niks wat ons as gebruikers kan doen, behalwe om die lewe vir onsself so maklik as moontlik te maak nie. So is ons hierdie vakansieseisoen in donkerte gedompel, wanneer die kersliggies nie flikker nie. Enkele wenke wat sommige mense dalk kan help:

[image error]Bring jouself op hoogte van die beurtkragtye in jou area. Kry dit hier. Druk die skedules uit, jy kan dit nie gou opkyk as die krag af is en jou tablet pap is nie. Vir jou Androïd foon is daar die Load Shedding Notifier app, dit werk doodmaklik.
Eerstens – Onthou dis nie jou lewensmaat of jou kinders se skuld nie, dis vir hulle net so ongerieflik soos vir jou.
Tweedens – Skuif jou kop. Daar is baie dinge wat ons kan doen wat nie afhanklik is van elektrisiteit nie. Pak ‘n laai reg elke keer as die krag af is, of sorteer jou ou foto’s. Lê en lees of doen jou admin. Daardie stukkie soom of los naat wat wag om herstel te word, nè? As dit donker is, kyk of jy ‘n verskietende ster sien, dink ‘n bietjie oor jou ou sondes, of gesels met jou gesin.
Bad sover moontlik wanneer daar warm water is. Bietjie verandering van roetine doen mens wondere.
Sorg dat jou foon en ander toestelle gelaai bly. Hou die tye dop wanneer ons wel krag het en laai jou goeters in daardie tyd.
Hou kos in die kas wat nie gaargemaak hoef te word nie. ‘n Blikkie Tuna of sardiens is heerlik saam met slaai. Dis somer, rou groente is gesond.
Wanneer jy iets kook, maak ekstra, om in die yskas te hou. Dis makliker om iets warm te maak as om iets gaar te sukkel op ‘n gasstofie. Maak seker dat daar altyd iets is om te eet wat nie gaarmaak vra nie. En ja, soms is Provitas met Bovril en ‘n appel ook reg.
Maak die kinders deel van die beplanning, dalk leer dit hulle om huiswerk betyds te doen.
Hou jou liggies wat met sonkrag werk wat jy in 2014 met die groot beurtkrag gekoop het, gelaai.
Maak seker jou gasbottel het gas in. En die nie-rokers moet sorg vir vuurhoutjies!
Goeie ou flitse vir nood maak lekker lig, om die kerse te soek. Maar as jy jou tye dophou, is alles mos reggesit, of hoe?
As jy ‘n kragopwekker gebruik, maak seker jy het brandstof.

Beraam nou verder planne wat jy sou doen as jy die land regeer het. Ons weet mos, ons kan dit almal beter doen.

This too shall pass …

“Someone I loved once gave me a box full of darkness. It took me years to understand that this too, was a gift.” 

― Mary Oliver

I’m OK, You’re OK.

Daar is ‘n paar van my vriende wat op die oomblik geweldig swaarkry, met hulle kinders, ouers of naastes.

Een van my beste vriende het eenmaal gesê, mens kan tog nie jou lewensmaat kwalik neem vir hoe hy is nie? Dit het bly steek.

Ons is almal anders, party van ons dink anders as ander, party van ons dóén anders as ander. Maar party van ons ís net eenvoudig anders. Net so met psigiatriese siektes. Party word gediagnoseer en behandel, ander word net gesien as moeilik, stout of buierig. Party is gelukkig, hulle word aanvaar vir wie en wat hulle is.

In die vroeë sewentigs het ek so ‘n geel boek gekoop, I’m OK, You’re OK deur Thomas Harris. Dit was ‘n soort selfhelpgids en het gegaan oor hoe transactional analysis in alledaagse verhoudinge gebruik kan word. Dit het my denke geweldig beïnvloed. Ongelukkig het die boek se rugkant op ‘n dag net bloot disintegreer met die afstofslag.

My uitkyk het geweldig verbreed met die koms van Facebook, toe ek kennis gemaak het met die mense wat ek leer ken het by toenterjare se KletsKerk (ek was net ‘n sluipleser daar, ek kon immers nie saam met daardie slim ouens praat nie). Danksy al die heidense ateïste met hulle kwaai uitsprake en ook ‘n klomp verloopte dominees, dienende dominees en emeritus-dominees; tesame met al my vriende in die spirituele groepe en daaglikse gesprekke met my man, het my vriendekring uitgebrei tot ‘n vlak van kwaliteit wat ek nog nie voorheen in my lewe gehad het nie. Daar waar jou menswees tel, waar ek nie voel ek word geoordeel in terme van wat ek glo/nie glo nie.

Daardie “vriende” wat my laat weet het hulle kan ongelukkig nie meer vriende met my wees as ek so openlik is oor die feit dat ek nie ‘n Christen is nie, het my ‘n groot guns gedoen. Wat bewys dit? Dat die beeld wat jy voorhou vir hulle belangriker is as die mens wat jy is? As die skapies en die bokkies so geskei word, is ek dankbaar vir die geleentheid.

Elke mens is dit aan homself verskuldig om sy kringe so uit te brei en te vestig, dat dit sy vlak van menswees bevoordeel. Daar waar dit sonder oordeel is vir al die dele van jou, wat jou maak wat jy is.

Soos NP van Wyk die vervlegting van ons lig en donker so goed verwoord in sy Ballade van die Bose.

Ken jy my nou?

Het jy die spieël gesien

en ken jy jou?

Wanneer jy wil vlug

uit die stad wat brand,

dan vlug ek saam

soos ‘n vrou aan jou hand.

*

Die veles meen

hulle ken my gesig,

maar ek skuil te glansryk,

te na aan die lig,

en as hul wil waarsku

en wysheid gee,

dan praat ek reeds

in die woordklank mee;

en die snelles vlug,

waarheen? vir wie?

ek is nie skoon

of aaklig nie,

en waar hulle vlug,

daar dra hul my mee

in die grys-wit groewe

van die senuwee.

Ek is ín jou

gevleg, gerank

soos ‘n wortel in

in die donker bank,

en van voor die daeraad

se blank begin

straal ek by albei

jou oë in.

Weet jy genoeg:

wat God vereen het,

hoort saamgevoeg?

*

Ek is jou wese

se ondergrond

en ek trap in jou spoor

soos ‘n goeie hond.

Toe God die aarde,

die silwer bal,

in vreugde en spel

uit sy hand laat val,

was ek die baaierd

waarin dit weeg,

die vormlose,

en woes en leeg.

Toe ‘n stil vroeë water

– voor vis of net –

tot die eerste wit kiem

geëtter het,

was ek die donker

wat onder skuil:

die koue grond en

swart klip van die kuil.

Ek was die skaduwee

van Gods gang:

ál wat Hy verlaat het,

het ek gevang;

en nou dat jy groei

om die baasskap te hê,

is ek die rooi naelstring

waaraan jy lê.

Ek is jou wese

se ondergrond

en ek trap jou spoor

soos ‘n goeie hond.

Wil die kennis nou kom:

ek is die grond

al is jy die blom?

*

Al is julle helder

en slank en vry

moenie dink dat julle

my dood sal kry,

of my strenge gang

op my baan sal stoor:

al is ek die hond,

ek hou die spoor,

ek blaf teen elke

horison

en as Gods Gees

voor die suiwer son

tot skoner gestalte

as julle is, skry,

sal ek weer helder wees,

slank en vry.

O waar sal jy gaan

en met watter skip?

die aarde is branding

en oral is klip,

of as jy wil vlug

uit die stad wat brand,

dan vlug ek saam

soos ‘n vrou aan jou hand.

Ken jy my nou?

Het jy die spieël gesien,

en ken jy jou?

(NP van Wyk Louw)

Ons almal het nodig om te ken, en geken te word. Sonder oordeel oor hoe ons lyk en oor wie ons is.

“One day I heard some guy tell this girl in my class that her gums stuck out too much when she smiled, so she started covering her mouth every time someone cracked a joke or laughed with her.

And I knew a boy in my English class who would always get excited over the tiniest of things, then say sorry afterwards. He’d actually apologize for being over-enthusiastic. This was probably because of the weird looks people would give him when he boasted about his favorite books or movies. He actually thought his passions were silly.

Another time, I was at my best friend’s house. We were trying on clothes, and I threw a crop top of mine for her to wear. She told me she couldn’t wear it because her belly would stick out, and she wouldn’t want people staring or making rude comments. It was only later I found out about the nights she’d spend with two fingers down her throat.

Then a distant friend of mine had this boyfriend who constantly criticized her. He never liked her hair up, so she always wore it to her shoulders. He didn’t like her in skirts or shorts, so she always dressed down. And when he thought her friends were too opinionated, she soon grew distant from me as well. When he eventually left, she had completely lost who she was.

And once upon a time I fell in love with a boy who was afraid to cry because his whole life he was told that it made him weak. So day by day he’d let his problems eat away at him until eventually it consumed everything he was.

What I’m trying to say is, be careful of your words. These might be small instances, but the biggest issues are usually hidden beneath a million smaller ones. Everyone is struggling in little ways. Be kind.”

—Anastasia Fuller

[image error]

Art by Paul Lovering

Rokkies wil sy dra…

[image error]Ek was nege toe ek my eerste rok vir myself gemaak het. My ma het geknip en gepas en ek het gestik. Nogal met ‘n vierkantige hals, ‘n yoke met bias binding afgewerk, en ‘n ingeplooide middel. Die wit agtergrond met die blou blokkies wat uit fyn patroontjies bestaan het, was vir my vreeslik mooi en ek wou rooi binding hê, maar my ma het gesê nee, die blou pas beter. Dis so jammer ek het nie ‘n foto daarvan nie. Ek het mooi gevoel in die rok!

Dis eers later jare wat ek besef het dat my ma regtig besonder talentvol was, as kind het ek maar gedink dis hoe dit gedoen word dat jou ma jou meet en dan die materiaal op die tafel oopgooi, so met die skêr se punt die pante trek en begin knip. Ons rokke was altyd vol detail, bane, pante, moue met omboorsels, sakkies ens. Toe ons heel klein was, het my ma vir ons eenderse rokkies gemaak, maar so in die laerskool, het my ma begin om ons klere by ons individuele lywe aan te pas. Dit was net ‘n natuurlike uitvloeisel dat ek self my eie klere begin maak het, veral toe ek o heugelike dag, my eie some kon insit, altyd net daar waar ma hom meet, minus ‘n paar sentimeter. Dis sestigs en sewentigs was mos mini’s.

[image error]

[image error]Hierdie een was my allergunstelingrok wat my ma ooit vir my gemaak het. Dit was ook blou en wit, met die wit afwerking en kant, ook die onderste dwarsbaan was vir my mooi. Hierdie rok het ek gedra totdat ek omtrent uit hom gebars het.

Maar dan was daar ook die geel rok. Ougoud. Die rok wat ek nie wou hê nie. Dit het gekom in ‘n tyd toe dit finansieel swaar(der) gegaan het. Daar was ‘n geleentheid, ek het uit my kerkrokke uitgegroei en geld vir materiaal was daar nie. Daar was wel ‘n groot stuk ougoud materiaal wat so geritsel het, wat al járe in die kas gelê het. Dit was gekoop vir volkspelerokke wat ons moes hê in 1962/3, die materiaal was klaar gekoop toe hulle besluit het net ‘n uitverkore paar kinders mag deelneem. Ek kan dink hoe bitter my ma moes wees oor die onnodige vermorsing. Die geleentheid was op hande, ek het uit my kerkklere uitgegroei, die nood het gedruk en ek het ‘n rok van daardie haatlike materiaal gekry. Ek het besef dis hoe dit is. Ter wille van my ma het ek stilgebly maar ek moes dit gedra het, want daar was nie ‘n ander keuse nie. Met sokkies en skoolskoene, as groot dogter. My ma het probeer troos deur kantjies op te werk, wat dit eintlik nog erger gemaak het. Maar ek het met ‘n regop ruggie in die kerk ingeloop daarmee, Sondag vir Sondag. Dit was my enigste rok ooit, wat ek gehaat het.

[image error]

Dan het ek ook ‘n romp gehad wat my jonk, mooi en vry laat voel het. In standerd vier het ons ‘n volkspele-aand gehad, en ek wou so graag die romp die middag maak om te dra. Koningsblou, met sulke Mary Quant blommetjies op, met ‘n wit bloese by. My ma het later met die soom begin, terwyl ek plooitjies geryg het. Die romp was so wyd, ons kon elkeen aan ‘n kant begin en soom insit. Daardie jare sou ons nie droom om ‘n soom met die masjien te stik nie! Die romp was nét betyds klaar en die aand het ek vreeslik mooi gevoel as hy so swaai as ons tiekiedraai. Dodelike verlief op Louwtjie vir die aand.

My mooiste rok ooit, het ek nooit gedra nie, die rok wat ek vir onsmatriekafskeid gemaak het, wat ons toe nooit gehad het nie. Donkerpers, in ‘n styl wat die meisies nou dra, eenvoudig en nousluited, met lae V-hals. Om een of ander rede is ons matriekafskeid verander in ‘n oueraand, met skooldrag. Voordat ek die rok kon dra na ‘n geleentheid, het ek hom uitgegroei. (Ek het na matriek nog gegroei, was mos maar nog kind, toe.)

Maar die kind het gegroei en nou dra ek wat ek wil, want ek kan. En ek weet herinneringe hang af van hoe iets jou laat voel het.

“And the day came when the risk to remain tight in a bud was more painful than the risk it took to blossom.” 

― Anais Nin

 

 

Arbeid Adel!

Daar was vandag amper ‘n insident, toe iemand genoem het dat ‘n nederige taak deur ‘n wit vrou gedoen word, wat tradisioneel hier deur mans gedoen word. Die taak is een van daardie noodsaaklike dienste wat mense blitsvinnig op hulle perdjies spring as dit nié betyds gedoen word nie. Een van die dinge in Amerika en ook Engeland wat my getref het met ons reise en wat vir my mooi is daar, is dat daar glad nie neergesien word op nederige werk nie. Ons kan mos so uit die hoogte wees hier.

[image error]

Nog iets wat opvallend was – die waardigheid waarmee die mense die geringste van werk doen. Met trots en dis mooi so, want niks, maar niks wat jy doen is ondergeskik aan enige iets wat iemand anders doen nie. Skoonmakers, padwerkers, plekaanwysers, noem dit, mense doen dit met waardigheid en trots. Daar is huiswerkers en tuinmakers met meer waardigheid as ek.  Werk hard, werk waardig. Al dink jy ander kyk neer daarop, die probleem is die ou wat uit sy hoogte kyk, dat hy nie meer die mens agter die besem raaksien nie. Ek weet hoe dit is, mense is gedurig verstom dat ons self ons gastehuis skoonmaak en ek self was en stryk. Hulle dink selfs ek maak ‘n grap. Waarom tog?

Ek het eenmaal geskryf:

Beroep: Skoonmaker

Beroep: Bemarkingsbestuurder

Beroep: Wasvrou

Beroep: Besigheidsvrou

Beroep: Besigheidsanalis

Beroep: Admin

Beroep: IT

Beroep: Skrywer

Beroep: Huisvrou

Mens moet mos soms jou beroep om die onmoontlikste vorms invul, waar dit eintlik totaal irrelevant is, dan het ek baie pret om sommer enige iets onvanpas in te vul. Hoewel daar eintlik ‘n tikkie erns ook by is, want wat is nou eintlik my beroep? So ‘n tikkie van al bogenoemde. Selfs my beste vriende sukkel daarmee, hulle neem nie my werk ernstig op nie. Waarskynlik my eie skuld, omdat ek my werk geniet en die lewe vir my lekker is. Soms sukkel ek dan self om te onderskei tussen wat werk is en wat nie.

Dan is daar ook ‘n ander sy daaraan. Deel van my werk vir ons vakansie-akkommodasie wat ons bedryf, behels die skoonmaak van die woonstelle, beddegoed was en stryk en storte skrop. Ek weet dit is ‘n nederige werk, ek het immers al kennis gemaak met vlekke van elke soort koekiekrummel, chippies en ook elke soort liggaamsvloeistof/uitskeiding wat daar is. Ek het juis vanoggend daaraan gedink toe ek bloederige vlekke met blouseep uitgevryf het, dat ‘n Vriendin my een dag grappenderwys die Queen van kolle genoem het, omdat ek alles weet van vlekke en vetterige handjies op beddegoed.

Ek kry dikwels dat mense my bejammer oor die nederigheid van die werk en dis glad nie nodig nie, dis maar net deel van my dag. As ek stryk, is dit omdat dit my keuse is, dis lekker dinktyd. As mens ‘n klomp paslakens uit die droër vou en bewustelik aandag gee aan die skoonheid van die fyn, fyn kreukeltjies van die katoenpercale en die hoeke met respek benader, raak die vou daarvan in mooi reghoekige pakkies, meditatief. En stryk ‘n plesier.

Baie jare gelede het ek altyd die huishulpe bewonder, wat laatmiddag langbeen onder die bome op die sypaadjies met hulle vriendinne gesit het en die mooiste borduurwerk op wit katoenlappe gedoen het. Rustig en vol vrede, sodat hulle die apartheidstelsel met ‘n verstommende gelatenheid aanvaar het.

Ek verstaan nóú eers.

On Work – Kahlil Gibran

You work that you may keep pace with the earth and the soul of the earth.

For to be idle is to become a stranger unto the seasons,

and to step out of life’s procession, that marches in majesty and proud submission towards the infinite.

When you work you are a flute through whose heart the whispering of the hours turns to music.

Which of you would be a reed, dumb and silent, when all else sings together in unison?

Always you have been told that work is a curse and labour a misfortune.

But I say to you that when you work you fulfil a part of earth’s furthest dream, assigned to you when that dream was born,

And in keeping yourself with labour you are in truth loving life,

And to love life through labour is to be intimate with life’s inmost secret.

But if you in your pain call birth an affliction and the support of the flesh a curse written upon your brow, then I answer that naught but the sweat of your brow shall wash away that which is written.

You have been told also that life is darkness, and in your weariness you echo what was said by the weary.

And I say that life is indeed darkness save when there is urge,

And all urge is blind save when there is knowledge,

And all knowledge is vain save when there is work,

And all work is empty save when there is love;

And when you work with love you bind yourself to yourself, and to one another, and to God.

And what is it to work with love?

It is to weave the cloth with threads drawn from your heart,

even as if your beloved were to wear that cloth.

It is to build a house with affection,

even as if your beloved were to dwell in that house.

It is to sow seeds with tenderness and reap the harvest with joy,

even as if your beloved were to eat the fruit.

It is to charge all things you fashion with a breath of your own spirit,

And to know that all the blessed dead

are standing about you and watching.

Often have I heard you say, as if speaking in sleep, “He who works in marble, and finds the shape of his own soul in the stone, is nobler than he who ploughs the soil.

And he who seizes the rainbow to lay it on a cloth in the likeness of man, is more than he who makes the sandals for our feet.”

But I say, not in sleep but in the overwakefulness of noontide, that the wind speaks not more sweetly to the giant oaks than to the least of all the blades of grass;

And he alone is great who turns the voice of the wind into a song made sweeter by his own loving.

Work is love made visible.

And if you cannot work with love but only with distaste, it is better that you should leave your work and sit at the gate of the temple and take alms of those who work with joy.

For if you bake bread with indifference, you bake a bitter bread that feeds but half man’s hunger.

And if you grudge the crushing of the grapes, your grudge distils a poison in the wine.

And if you sing though as angels, and love not the singing, you muffle man’s ears to the voices of the day and the voices of the night.

 

 

Tot my verbasing, #metoo!

Toe die hele #metoo ding begin het, het ek gedink dankie tog, seksuele molestering is iets wat my oor die jare gespaar is. Mettertyd het insidente by my opgekom, wat ek vir soveel jaar alleen gedra het, want wie sou my nou glo?

Toe my neef my een skoolvakansie die aand toe almal al slaap Die Groot Geheim wys wat hy my die hele dag van vertel het, het ek my alie afgeskrik vir die enorme ding wat hy vir my aanbied, soos ‘n gawe. Daardie erekte penis was baie ver verwyderd van die nefies se blouwit wurmpies met die tuitkoppies wat ek as kind gesin het. Ek het onder sy hande uit kamer toe gevlug, by my niggie in die bed geklim en my aan die slaap gehuil en my tannie die volgende dag gesê ek wil nie langer kuier nie, ek wil huis toe. Nie sy of my ma het gevra wat dan fout is nie.

Ek was nog onskuldig daardie jare, maar my onskuld is op 17 taamlik hardhandig, met die nodige geweld langs ‘n dam van my ontneem met wat vandag as “date rape” bekend staan. Deur ‘n man wat met my wou trou. Nogal.

So trou ek toe te gou met ‘n goeie man, maar die verkeerde man vir my, bloot omdat ek so vol oersondeskuld is en dink wie anders sal my nou ooit wil hê?

Ek was van skuld en sonde aanmekaargesit, maar ek het met niemand daaroor gepraat nie.

Vir 42 jaar het ek dit so onderdruk, dat ek vandag die eerste keer onthou het dat ek my lisensie vir die vierde keer gedruip het, sonder enige fout soos die vorige drie keer. My enigste fout was dat ek vir die reus van ‘n toetsbeampte met sy rooi hare gesê het om sy hand van my been af te haal. So ‘n growwe, sproeterige hand. Ons het nie eers klaar gemaak nie, is terug kantoor toe waar ek net gesê is ek het nie geslaag nie. Wie sou my glo? Ek het mos gesoek daarvoor, met my kort rokkie! My woord teen syne. Ek was so skaam, ek het nie eers vir my man daarvan gesê nie.

Twee jaar later was daar een van my destydse man se kollegas, wat my tydig en ontydig probeer vasdruk het. Vir hom het ek een goeie dag aan sy skouer gebyt toe hy sy hand met geweld onder my klere wou in, dat die potblou tandmerke vir weke daar gesit het. En hy was woedend vir mý, hoe gaan hy dit aan sy vrou verduidelik? Sy was so ‘n lieflike vrou. Die einste Ernest kon net nie die woord nee verstaan nie en het vir my gesê, as jy nie wil nie, gaan ek nog selfmoord pleeg, en dit gaan jou skuld wees. Een goeie dag het hy toe ook ‘n fatale hoeveelheid pille met ‘n bottel Fanta orange afgesluk. Ek het nooit weer daarna Fanta orange oor my lippe gehad nie.

Dan was daar die werksonderhoud, waar die bestuurder van ‘n onafhanklike radiostasie in Johannesburg, sy gulp oopgemaak het en die korste, dikste penis wat ek ooit gesien het, uitgehaal het. Ek het my verstaar aan die vreemde nommer, met so ‘n stomp punt.

Oor die jare het dit makliker geword om insidente te hanteer, soos ‘n man wat in my winkel inloop, om die toonbank stap en my daar vasdruk en bevoel.

Hierdie is net ‘n paar insidente wat uitstaan, wat ek mettertyd weer onthou het. Ek het dit vergeet, begrawe en onderdruk. Want wie sou jou daardie tyd glo? Ek wonder tog, ek het ‘n besonder goeie geheue en ek onthou baie detail, waarom ek die goed so lank onderdruk het en so skaam was daaroor? Die wete dat ek vir sleg uitgekryt sou word. My woord teen syne. Gesoek daarvoor, aanleiding gegee. Dis hoe dinge daardie jare hanteer is.

So ja, #metoo. Maar ek kyk nou daarna op ‘n afstand, ek dink daaraan dat hulle net aan my vel en vlees gevat het, nie aan my menswees, my psige nie, want dit het uiteindelik nie my menswees geskaad nie. Aan my menssyn het hulle nie geraak nie. Ek is nie ‘n slagoffer nie. Ja, #metoo, maar ek is nie ‘n slagoffer nie.

En Sondag skryf Sonja Loots: “En daarom is dit óók verskriklik dat Suid-Afrikaners steeds onbereid en onkapabel is om te praat oor die alomteenwoordige, klein én groot, ooglopende én subtiele, internasionale én plaaslike verskyningsvorme van patriargale, chauvinistiese houdings wat alles saam skering en inslag vorm van ‘n samelewing waar mans ‘n skrikbewind voer; en waar vroue nie naastenby woedend genoeg is daaroor nie.”

Nee. Genoeg is nou genoeg. As ons geslag nie begin praat nie, dan baklei volgende geslagte steeds onnodig daaroor.

“ So often survivors have had their experiences denied, trivialized, or distorted. Writing is an important avenue for healing because it gives you the opportunity to define your own reality. You can say: This did happen to me. It was that bad. It was the fault & responsibility of the adult. I was—and am—innocent.”

The Courage to Heal by Ellen Bass & Laura Davis

Ons is Alles – Alteïsme

Mense wil alewig weet waarin/waaraan ons glo. My Christenvriende dink ek is ‘n Ateïs, en omgekeerd. Die wat weet ek is nie Ateïs óf Christen nie, wil my dadelik weer klassifiseer as iemand wat sommer in spoke en conspiracies glo. Op ‘n groep elders, waar dominees en ateïste saamgesels, het ek verskil van die definisie waaruit die groep bestaan. Kortliks het die ou gesê: Gelowiges, Ateïste, Agnostici en Post-teïste. Ek het gesê hy kan nog ‘n groep byvoeg, vir die mense wat glo aan ‘n goddelikheid, maar nie in God as entiteit nie. Ek het toe ‘n naam daaraan gekoppel, Alteïs, en in Engels Alltheism. (My eie woord, daar bestaan nie elders ‘n definisie daarvan nie.)

Vir myself is ‘n godsbegrip ons globale menswees, in interaksie met alles in en om ons, die natuur, plant en dier. Daar was ‘n interessante lesing by die 11e Wêreldkongres van die Theosophical Society deur Krista Umbjarv van Estonia, oor die moeilike pad na selfontwikkeling. “One of the most difficult things on the path, is to unlearn.” Hoe waar is dit nie? Dat ons eers alle idees, teorieë en konsepte wat ons met die jare aanvaar het as die waarheid, wat soms aan ons opgedring en afgedwing is in ons vormingsjare, moet aflê, om as’t ware met ‘n skoon lei te begin. Dan eers kan spirituele ontwikkeling vorder. Haar slotwoorde soos deur Helena Petrovna Blavatsky was baie interessant:

“All human beings seek happiness and try to avoid suffering. The question is just how we define it, be it consciously or unconsciously. No spiritual progress at all, is possible except by and through the bulk of Humanity. It is only when the whole of Humanity has attained happiness that the individual can hope to become permanently happy — for the individual is an inseparable part of the Whole.”

Ek glo tog immers ek is deel van Alles, so dit maak sin dat ek nie iets kan wees wat die geheel nie is nie.

Ek glo aan ‘n Universele Bewussyn waarvan ons almal klein fragmentjies is. (Ander mense noem dit God, maar die woord “God” het vir my te veel konnotasies van ‘n messias-figuur, ek glo eerder in Alles.) Ek sien dit nie as ‘n entiteit nie, maar soos die oseaan. Ons is die druppels water wat spat as ‘n golf slaan. Elke druppel bevat volledig alle elemente van die groter entiteit, en word maklik weer deel van die geheel. Ons is die oseaan, ons is Alles. Dit is vir my die samevatting van alles wat is, ons ook. Vir myself is ‘n godsbegrip van Alles ons globale menswees, in interaksie met alles in en om ons. So maak dit dan vir my ook sin dat ons nie iets kan wees wat die groter geheel, nie is nie. Vir onsself om gelukkig en tevrede te wees, moet ons dus ook moeite doen om ander om ons, gelukkig en tevrede te hou. Natuurlik kan een persoon nie die wêreld as geheel red nie, maar elkeen van ons kan in ons eie klein kringetjies invloed hê.

Dit is ‘n idealistiese siening om te dink dit kan iets in die groter prentjie van ons toekoms wat betref mens, natuur, plant en dier verander, maar dan is die resultate van die geskiedenis tot dusver nou ook nie iets waarop ons juis wil voortbou nie, of hoe?

“No man is an island, entire of itself; every man is a piece of the continent, a part of the main. If a clod be washed away by the sea, Europe is the less, as well as if a promontory were, as well as if a manor of thy friend’s or of thine own were: any man’s death diminishes me, because I am involved in mankind, and therefore never send to know for whom the bells tolls; it tolls for thee.”

― John Donne, No man is an island – A selection from the prose