Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 30

15.10.2023

Droomde dat ik ergens in Engeland was en me met het openbaar vervoer naar verschillende plekken diende te begeven. Maar dit speelde zich af in een tijd die nog komen moet en ik begreep niks van de laatste digitale snufjes die me wegwijs moesten maken in het vervoerssysteem. Terwijl het klamme zweet me uitbrak werd me te verstaan gegeven dat een slechte voorbereiding niets voor mij is. <> Over de poëzie van Nobelprijswinnaar Louise Glück die eergisteren overleed schreef ik enkele jaren geleden: ‘Hoewel boeketreekstaal niet wordt geschuwd, weet Glück toch dikwijls te ontsnappen aan het sentimentele en banale.’ Uit Poems 1962-2012 vertaalde ik drie gedichten van haar, waaronder:

TELESCOOPEr is een moment nadat je je oog hebt afgewendwaarin je vergeet waar je bentomdat je, ogenschijnlijk,ergens anders was, in de stilte van de nachthemel.Je bent niet meer hier op de wereld.Je bent op een andere plek,een plek waar het menselijk leven geen betekenis heeft.Je bent geen voortbrengsel in een lichaam.Je bestaat zoals de sterren bestaan,deelt in hun stilte, hun onmetelijkheid.Dan ben je weer terug op aarde,'s nachts, op een kille heuvel,en haalt de telescoop uit elkaar.Achteraf realiseer je jedat niet het beeld vals ismaar de samenhang vals is.Je ziet weer hoe ver wegelk ding is van elk ander ding. *

Begonnen in Het moet pijnlijk blijven. De mooiste schrijversinterviews (2011), dat ik tweedehands aanschafte. Kader Abdolah: ‘Wat Wilders en Verdonk zeggen: allemaal prima en interessant, maar zij kunnen de geschiedenis niet bepalen. Over honderd jaar hebben immigranten met een islamitische achtergrond belangrijke posities, in de politiek, de wetenschap, het bedrijfsleven, de cultuur. Dan zijn het Nederlanders, net als jij.’ <> De dagtemperatuur in huis is inmiddels gedaald tot winterniveau: 18 °C. Mijn handen moeten er nog wel aan wennen. <> Onder telkens wisselende luchten gewandeld door de Houtwiel.

14.10.2023

Zat in een flow vanochtend en schreef een gedicht, een goed gedicht, al zeg ik het zelf, waaraan ik ook nog de titel van de derde afdeling kon ontlenen: ‘Flikkeringen’. <> Daarna door de winderige maar zonnige binnenstad van Dokkum gewandeld en een patatje gegeten. <> Las een woord dat ik nog niet kende: ‘nieuwsmijding’, wat staat voor gedrag dat mensen kunnen vertonen als ze de overvloed aan nieuws te belastend vinden, slecht nieuws vooral. <> Las de Volkskrant van a tot z inclusief boekenbijlage. Er is veel loos buiten Brantgum en omstreken, er waren veel tranen, van Joden, Arabieren en de Hollandse pechgeneratie o.a. ‘De drie rijkste miljardairs van Amerika,’ zei Bernie Sanders in een interview, ‘hebben bij elkaar meer vermogen dan de onderste helft van de [Amerikaanse] samenleving, 165 miljoen mensen.’ Allejezus! Ik zou geen oog dichtdoen als ik één van die drie was. Ik ben een bevoorrecht mens. <> En dat er in boekenbijlagen geen regels meer aan poëzie worden besteed is allang geen slecht nieuws meer.

13.10.2023

Vanochtend bij J.W. koffie gedronken. Hij zag er een beter uit. De dokter heeft hem een lage dosis antibiotica voorgeschreven, die hij dagelijks moet innemen om zijn longen vrij te houden van ontstekingen. J. was halverwege Rob Wijnbergs Voor ieders wat waar. Hoe waarheid ons verdeelt en ons ook weer kan samenbrengen en hekelde de stelligheid waarmee Wijnberg zijn waarheden verkondigt. Wat ik wel herkende, een betweterig toontje dat hij ook in zijn journalistieke werk kan aanslaan. <> Bij thuiskomst bleek Japke overleden, de twintigjarige merrie van de overbuurman. Ze lag in de wei, graatmager, doek over haar hoofd. Ik had het lieve dier van de week nog appels gevoerd, en wortelen. Ze was al enige tijd ziek. <> Zette een eerste versie van het eerstvolgende deel van de Gaia Chapbookreeks, nummer 27 al weer: machine poëzei van Harry van Doveren. Smullen, voor wie van alternatieve poëzie houdt! <> At bloemkoolsoep en haalde boodschappen, onweerstaanbare speculaasbrokken o.a. <> Bestelde Hoe het werkt van Nachoem M. Wijnberg, een van Neerlands betere contemporaine dichters, naar mijn opvatting uiteraard. Alweer een Wijnberg die weet hoe het werkt! <> Mijn eigen poëzieproductie? In de maanden juli t/m september schreef ik 22 gedichten, zonder onderbreking, nu stokt de aanmaak. Eventjes, hoop ik. Maar het laatste gedicht, dat in niets lijkt op zijn 21 voorgangers, heeft me aan het denken gezet: is hier sprake van een kleine slingering of word ik geacht een haakse bocht te maken? En eigenlijk weet ik het antwoord al wel.

Herfst, Brantgum

11.10.2023

Vernam gisteravond bij EenVandaag dat demissionair minister-president Mark Rutte er inzake het Israëlisch-Palestijns conflict een ander standpunt op nahoudt dan televisiepersoonlijkheid en miljonair Johan Derksen. Wtf? Waarom heeft de redactie van EenVandaag deze afwijking van standpunten tot nieuws verheven? Omdat aan beide heren wordt toegeschreven dat ze het Nederlandse volk vertegenwoordigen? Rutte uit hoofde van zijn functie en Derksen omdat hij zou zeggen wat de gewone man denkt? Ik gruw bij de gedachte. Rutte alla, maar Derksen, de gecultiveerde populist en charlatan die zich nu juist over de rug van Jan met de pet verrijkt!

Las Het witste woord van Eva Meijer. Hoewel de ondertitel ons duidelijk wil maken dat er in dit boek ‘gedichten’ staan, staan er geen gedichten in. Het witste woord is proza, van het zaaddodend soort.

TWEE BLOEMENTrek nu je kleren maar uit er ligt rijp op het gras de paardenbloemen zullen door ons heen groeien dat kriebelt de meikevers trekken hun schildjes aan de houtduif roekoet de lucht vol en de wilg tekent zwarte takken op onze huid. *

‘De dichter bevrijdt zijn materiaal,’ geeft Octavio Paz in De boog en de lier aan, ‘de prozaïst zet die gevangen.’ Meijers woorden vereenzelvigen zich in de regel met één van hun betekenissen, ten koste van andere, latent aanwezige: gras is gras en huid, huid etc. Dubbelzinnigheid is Het witste woord zo goed als vreemd.

Meijer schreef eerder novelles, romans en filosofische essays. Het witste woord is haar debuut als dichter, maar eigenlijk dus niet. Het weglaten van interpunctie maakt van taal nog geen poëzie. De titel van Meijers boek mag dan alliteratie bevatten, maar ‘witste’ is een lelijk woord, het bekt van geen kanten. Het komt ook nog voor in een strofe van de openingstekst:

Misschien is het witste woord dat ik ken.Misschien laat je het sneeuwen. *

Het woord dat hier de wittigheid veroorzaakt is niet ‘misschien’ maar ‘sneeuwen’. Vergelijk de constructie: Misschien is het witste woord dat ik ken. / Misschien laat je het regenen. Weg wittigheid. Meijer is te weinig met haar materiaal bezig om tot acceptabele poëzie te komen.

Wat ook te vaak ontbreekt zijn aansprekende beelden. Ritme, kleur en betekenis van Meijers woorden roepen zelden boeiende voorstellingen op, die naklinken. Meijers stijl is stijf, onbeholpen, hakkerig:

In het midden van de winter zie ik je gezicht. De vijver is bevroren, het is donker en ik blijf je gezicht zien. De winter wijkt, zoals mijn dromen wijken en de gedachte aan jou me daartussen soms ineens klaarwakker maakt. Overdag wil ik niet aan je denken, ook al praat iedereen over je, maar de nacht is poreus, laat geesten door en wensen en jou dus blijkbaar ook. *

Nee, mijn ontmoeting met Het witste woord mondde niet uit in een amourette. Er staan nietszeggende teksten in die hadden moeten worden weggelaten:

MISSCHIENMisschien bestaan we alleen echt in de ogen van de dieren *

Quasifilosofisch, quasipoëtisch. Jammer. Maar wie niet faalt, kan zich ook niet verbeteren. En alle begin is moeilijk. Wat ik niet begrijp is hoe Awater dit boek tot ‘clubkeuze’ heeft kunnen verheffen, tenzij dat blad door een stel nitwits wordt gerund en/of er zakelijke belangen een rol gespeeld hebben.

10.10.2023

Vanmiddag hoorde ik het weer, in een literaire podcast deze keer: ‘Dit boek is natuurlijk géén literatuur.’ Zonder enige nadere uitleg, tot mijn grote ergernis. Een losse flodder dus.

Las online dat Het diner van Herman Koch geen lectuur maar literatuur is omdat er, ‘direct en indirect, meer vragen [worden] gesteld dan er worden beantwoord.’ Waar ik subiet een vraagteken bij plaatste.

Las Roxane van Iperens essay Eigen welzijn eerst en knikte bij analyses waar de verhandeling mee aanvangt – ‘Het gevaar van “de ander” werd steeds vaker ook vanuit “keurige” partijen op serieuze toon aan het volk gepresenteerd, zelden of nooit met feiten of statistieken onderbouwd.’ – maar kreeg gaandeweg steeds vaker het idee dat ik in drijfzand beland was: ‘[H]et normaliseren van radicaal-rechts gedachtegoed [verliep] in Nederland “over de rug van vrouwen”. Dat klinkt alsof de vrouwen van wellness-rechts pionnen in een groter, door mannen gedomineerd verhaal zijn – en dat is ook zo, op verschillende manieren.’ Van Iperens gevolgtrekkingen worden niet met genoeg argumenten ondersteund.

Bij mijn moeder geweest, auto gewassen, ramen gelapt.

In de dagboeken van Cees Nooteboom begonnen, De danser en de monnik. Ik verwachtte geen hoogstaand proza en kreeg dat in de eerste bladzijden ook niet. Wel lekkere lectuur om de leeshonger te stillen.

Voor reproducties: werkaandemuur.nl

Het wad bij laag water

Ochtend, Berchtesgaden

04.10.2023

Hitler dronk weleens thee in het Kehlsteinhaus, Berchtesgaden, op een hoogte van 1834 meter.

Uitzicht gegarandeerd.

Op naar dat theehuis dus. We zijn er de hele dag zoet mee geweest. Met klimmen en dalen vooral.

Dwars door wolkendekken heen. We vonden het geweldig. Uitzicht gegarandeerd.

Onderweg hoorden we af en toe een koeienbel rinkelen: er moeten dus koeien in alpenweitjes hebben gestaan.

02.10.2023

Van Perugia naar Innsbruck getrokken, door de Brennerpas.

Alle treinen zaten stampvol, alle treinen hebben tot nu toe keurig op tijd gereden. Het reizen op deze wijze bevalt uitstekend.

The relax mode is on.

We hebben een paar toffe dagen in Umbrië achter de rug: sole, vista, vino, pizza & buona compagnia.

Geslapen als ossen, tempels van God bezocht.