Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 31

Assisi

27.09.2023

Legde vanochtend de laatste hand aan het negende en laatste gedicht van reeks twee. Dit bericht eindigt ermee.

Daarna dakgoten schoongemaakt, vloeren geboend, gekookt en vier emmers van schalen met kattenbrokjes gevuld.

Ransels gepakt. Morgenochtend zakken we met de trein duurzaam naar het zuiden af, waar Milano onze eerste stop zal zijn.

De verbouwing van de badkamer is overigens zo goed als afgerond: alleen de antieke deur die we onlangs op de kop hebben getikt moet nog worden opgeknapt en afgehangen.

BUITEN HAKENAchteloos schrijven zonderonderwerp in houding en gebaarmaar niet zonder verlangen naar of onuitspreekbaarverdriet. Wat slijt mettertijd niet tot kleinigheid,wissewasje? Elk punt dat je maakt verdwijnt als ultrafijnstofje in de emulsie die het leven nu eenmaalis. De vlietende werkelijkheid als kouwe drukte vanverspilling en versplintering. Zie het kortstondige maar eenste vangen, in woorden, poëzie die ons overleeft. *

tangohotel #63

Achtertuintje

Donderwolk boven Waaxens

23.09.2023

‘[Een gedicht] is een vertaling van een sentiment, een verlangen of een idee, op zo’n manier dat anderen het ook kunnen voelen, echt invoelen.’ – Bab Gons, Dichter des Vaderlands, in NRC

Niet taalgericht dus, althans niet in de eerste plaats. Wat me zal jeuken, eerlijk gezegd, wat iedereen een rotzorg zal zijn, vandaag de dag. Er is geen richtingenstrijd meer. Of ik zie hem niet.

Thans is de essentie van poëzie een strikt individuele aangelegenheid geworden. Alles kan, alles mag.

Overwoog om mijn laatste bundel, Van de luchtogel, in te zenden voor de Herman de Coninckprijs 2024 en besloot om dat te doen. Hoewel ik geen schijn van kans heb. U weet inmiddels wel hoe ik denk over de prijzenkans, ongeacht de kwaliteit, van bundels die door kleine uitgeverijen worden uitgebracht. Vanwaar dan toch mijn beslissing? Nou, die nam ik dus intuïtief, onberedeneerd, gevoelsmatig.

Voltooide in de ochtenduren een gedicht voor mijn nieuwe bundel, nummer negentien als ik goed geteld heb:

VERTROUWDOveral landschap, alleslandschap buiten de innerlijke monoloog.Bij wijze van kijken. Waarop ieder mens warm of koudzijn eigen laag patina aanbrengt, week in, weekuit. Ook kennis heeft kleur, een magischedekmantel, zoals het groenvan een grote liefde of het witvan een turende eskimo, waaronder de werkelijkheidvan verschuivende tektonische platen. *

Het wad bij Moddergat, Noardeast-Fryslân

21.09.2023

Of wat het nog ís vandaag de dag: poëzie? Dus ernaartoe. Een reeks die wordt opgetekend in de stijl die men van mij gewend is: peuterend. Welke poëzie speelt Champions League en welke niet? Wat gebeurt er aan de periferie? Aan welke oudere dichters laven de jongere zich? Met wie kun je lachen? Und so weiter.

Buiten regende het, binnen las ik Zbigniew Herberts Rapport uit een belegerde stad, dat in 1994 bij De Bezige Bij verscheen. Buiten werd geschoten, op hazen waarschijnlijk, binnen las ik:

moordend is het gezag van de Zeitgeistdat wil zeggen van de duivel van de mode de duivel van het vergaande klok van het tijdperk blijft staan – de goden gaan ten onder *

en vroeg me af of Herberts poëzie de jongere van nu ook gedateerd in de oren klinkt? Mijn antwoord: op zijn minst een beetje. Zijn onderwerpen zijn geregeld klassiek en zijn stijl doet meer dan eens archaïsch aan.

Herbert werd in 1924 in de stad Lwów geboren, die toentertijd bij Polen hoorde, maar thans als het Oekraïense Lviv door het leven gaat. De Russische bezetting van Polen na de Tweede Wereldoorlog heeft grote invloed gehad op zijn leven en literaire oeuvre. Hij ontving vele nationale en internationale literaire prijzen. Herbert stierf in 1998, op 73-jarige leeftijd, te Warschau.

Rapport uit een belegerde stad verscheen oorspronkelijk in 1983 en werd door Gerard Rasch (1946-2004) naar het Nederlands vertaald. Rasch tekende overigens ook voor de vertaling van Herberts Verzamelde gedichten (De Bezige Bij, 2000). Ik tikte Rapport enkele weken geleden voor € 5 tweedehands op de kop.

Maar wie in Nederland of Vlaanderen leest vandaag de dag Herberts gedichten nog? Tuurlijk, een enkele poëzieveteraan als ik, maar jongere generaties die zijn geboren na het vallen van de Berlijnse Muur?

Zelf loop ik niet erg warm voor de meeste Nederlandstalige poëzie van voor 1945, het stempel van de tijd vlakt te vaak mijn enthousiasme af. Het zou me niets verbazen als het jaar 2000 voor Gen Z dichters is, wat 1945 voor mij is: veel poëzie van ervoor is een ver-van-je-bedshow.

Erg? Neu. Waarmee ik niet wil zeggen dat Herberts poëzie ons, jong en oud, tegenwoordig niets meer te zeggen heeft. Hij blijft een grote. J.M. Coetzee schreef er een verhelderend essay over, ‘Zbigniew Herbert en de figuur van de censor’, dat is opgenomen in Coetzee’s essaybundel Wat is een klassieke roman? (Cossee, 2008):

‘Herberts gedichten confronteren ons met een galerij van absolutisten die geloven dat het universum dat wij op dit moment hebben een onvolmaakte vorm van een andere, ideale orde is – een onvolmaakte vorm van het paradijs, bijvoorbeeld, of van de klasseloze maatschappij, of van het volmaakt kneedbare soort maatschappij dat door totalitaire terreur wordt gecreëerd.’

En getuige ook het volgende indrukwekkende gedicht uit 1957:

DE VIJF1’s Morgens worden zenaar de stenen plaats gevoerden tegen de muur gezetvijf mannentwee nog heel jongde overigen in de kracht van hun leven2wanneer het pelotonde wapens naar het oog toe brengtverstart alles opeensin het helle lichtvan het onontkoombareeen gele muurkoud helderblauwzwart draad op de muurin plaats van een horizondat is het ogenblikwaarop de vijf zinnen in oproer komenhet liefst zouden ze vluchtenals ratten van een zinkend schipvoor de kogel zijn bestemming bereiktzal het oog het projectiel zien naderenhet oor het stalen suizen registrerenzal scherpe rook de neusgaten vulleneen blaadje bloed het verhemelte beroerenterwijl de tast verkrampt verslaptnu liggen ze al op de grondtot de ogen toegedekt met schaduwde afmars van het pelotonhun knopen riemenstalen helmenzijn meer levenddan zij die liggen bij de muur3ik heb dat niet vandaag gehoordweet dat niet sinds gisteren paswaarom dan schreef ikonbenullige gedichten over bloemenwaarover spraken de vijfin de nacht voor hun executieover voorspellende dromeneen avontuur in een hoerenkastauto-onderdeleneen zeereisals hij schoppen hadmoest hij niet beginnenwodka was beter dan wijnwaarvan je hoofdpijn kreegover meisjesvruchtenover het levenen daarom kun jein de poëzie de namen van Griekse herders gebruikende kleuren van de ochtendhemel trachten te vereeuwigenover de liefde schrijvenen ooknog een keermet dodelijke ernstde bedrogen wereldeen roosaanbieden *

tangohotel #62

tangohotel #61