Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 27

Oppen en het volk

Hoewel Oppen van goede komaf was en financieel onafhankelijk, zijn vader was diamanthandelaar, voelde hij sympathie voor het gewone volk, waaraan hij o.a. gestalte gaf door zich actief in te zetten voor de rechten van arbeiders en zelf als fabrieksarbeider, timmerman en schrijnwerker aan de slag te gaan. Voor Oppen was Jan met de pet een belangrijke drijfkracht van de samenleving. Het stak hem dat de schijnwerpers maar zelden op de gewone man worden gericht. Het gedicht ‘Debt’ lijkt dan ook uit een zekere schuldbewustheid te zijn voortgekomen.

SCHULD

Dat ‘deel
Van het bewustzijn
Dat verricht’:

Een verdienste, dus, een vaardigheid
Werkbanken betreffend en de schok

Van de stans waar panklaar op het stalen blad
Het verwerkte onderdeel –

Nieuw!
En imperfect. Niet zo perfect
Als de matrijs die ze maakten
En imperfect was. Gecontroleerd

Op tolerantie

Tussen de pin-ups, mededelingen, conversiegrafieken
En vaardigheden, waar zo zelden aandacht voor is.

Iets toevoegen

Een deel van Oppens correspondentie is gebundeld in The Selected Letters of George Oppen, Duke University Press, 1990. Op zoek naar Oppens opvattingen rond poëzie en schrijverschap herlas ik zijn brieven uit 1959 en noteerde de volgende uitspraken:

‘Ik heb onafgebroken geschreven – ik denk wel zo’n acht uur per dag, om de achterstand in te halen van de dingen die ik heb willen zeggen. Maar ik schrijf verschrikkelijk langzaam – een wereldrecord, geloof ik. En wat ik probeer te doen, vind ik heel moeilijk. Tegelijkertijd lijkt het zinloos om nog langer te zwijgen.’

‘Een goede dichter zijn is nogal een ding op zichzelf. Een goede dichter zijn betekent iets toevoegen.’

‘Je moet je eigen weg vinden en zelf denken. […] Je moet uitgaan van je eigen percepties, niet je overtuigingen beargumenteren. […] Want daarin schuilt de enige hoop: oorspronkelijke oprechtheid.’

Jezelf zijn is uniek zijn. Oppen heeft me hiervan doordrongen. Good old George.

Samenzijn

George Oppen bracht zijn eerste levensjaren in New Rochelle door, een stadje dat niet ver van New York City aan de Long Island Sound ligt. Begin jaren zestig zocht hij zijn geboortehuis nog eens op:

GEBOORTEPLAATS: NEW ROCHELLE

Terug naar dat huis
En de keien uit mijn jeugd – Ze zijn goed bewaard gebleven.

Een wereld aan dingen.

Een oudere man,
De knokkels van mijn hand,
Zo knokkelig! Ben ik dat?

Het huis
Ooit van mijn vader, en de grond. Er zit een kleur uit zijn tijd
In het zonlicht.

Een generatiespoor.
Het vraagt om aandacht. Mijn kind,
Nu geen kind meer, ons kind
Dat niet helemaal alleen is in een eenzame wereld die wordt getroffen door tijd
Als stenen in de zon. Wij niet.

Een mijmering over de dingen die voorbijgaan en die eindigt bij de constatering dat niet alles even vergankelijk is. Of even eenzaam. Mensen houden elkaar gezelschap.

Testbericht

Test, test, test …

08.12.2023

Niet wat maar dát ik schrijf, teken. Dat er iets en niet niets. Wat een kernachtige poëtica is.

Veel gedaan de afgelopen dagen, echt.

‘In het begin waren we gewoon, en daarna kwam de taal,’ antwoordde een dichter op een vraag naar ‘het idee van een zondeval, van een moment waarop de mens met de rest van de wereld heeft gebroken.’

Gewoon?

Als Jurriaan Benschop in De berg van Cézanne beweert dat Rothko je met zijn schilderijen brengt ‘bij datgene wat aan vorm voorafgaat. En daarmee bij iets dat niet echt voorstelbaar of denkbaar is. Het grote niets, kun je zeggen’, dan geloof ik daar geen woord van, blijf ik in elk geval achter. Wie naar Rothko’s werk kijkt ervaart wat vorm en kleur in essentie zijn of kunnen zijn. Daar schuilt de grote aantrekkingskracht in. Dat is niet niets. Maar die essentie laat zich niet of nauwelijks in woorden vatten.

Zonder titel, digitale tekening, 2023

Spreeuwen

26.11.2023

At handenvol kruidnootjes met carrot cake smaak.

Zag de laatste bladeren van de bomen waaien.

Verdiepte me in de kunstopvattingen van de Zwitser schilder Helmut Federle: ‘Het gaat om zijnsvragen, om waar we heen willen, om wie we zijn, en om waar we vandaan komen.’

Had meer dan eens spinnende katten op schoot.

Je ziet het al: na bewogen dagen bleef het weekend zichzelf gelukkig trouw.

20.11.2023

Mensen weten niet waarom ze een schilderij mooi vinden. Als ze over mogelijke redenen nadenken, gebruiken ze een bewuste, analyserende manier van denken. Ze richten zich op opvallende kenmerken die ze kunnen bedenken en verwoorden, bijvoorbeeld: dit werk is met groot geduld gemaakt, eerder dan vlot geschilderd, het ademt zachtmoedigheid, en is daarom aangenaam mooi. De werkelijke, onbewuste processen achter hun gevoelens kunnen over iets heel anders gaan en zijn vaak moeilijk onder woorden te brengen, want het onbewuste denken is niet zo verbaal. Je richt je aandacht dan op criteria die makkelijk te verwoorden zijn en plausibel lijken, maar in feite niet van belang zijn. Als je nadenkt over waarom je een schilderij mooi vindt, bedenk je een lijstje positieve kenmerken, en vervolgens kan dat lijstje je gevoel voor dat schilderij beïnvloeden.

Hierboven parafraseer ik Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie, en Rudi Fuchs, kunstcriticus.

Fuchs spreekt zich in het ‘bijvoorbeeld’ uit over enkele monochrome panel paintings van Brit Alan Charlton.

Op onderstaande afbeelding zien we zo’n ‘zachtmoedig’ schilderij van Charlton, die op Wikipedia als ‘conceptueel kunstenaar’ door het leven gaat.

In het museum blijft de een korter en de ander langer voor dit schilderij stilstaan.

19.11.2023

Teken veel, waardoor ik nauwelijks aan schrijven toekom.

Las dat schrijven over beeldende kunst bovenal de kunst van het beschrijven is. Beschrijven wat je ziet. Het liefst op plastisch wijze.

Kan kloppen ja.

Ik bedoel, je kunt onderstaande tekening beschrijven, en dan?

‘De probleemstelling is één zin of een beknopte paragraaf waarin je concreet en bondig de context, het probleem en de relevantie weergeeft.’

Wolken boven de Waddenzee, 2023, digital drawing, 60 x 45cm

17.11.2023

Leven zonder ego, wauw.

‘Gewoon doen. De theorie verzinnen we achteraf.’ – Loesje

Text within this block will maintain its original spacing when published[D]at doellozevan vogels die er van lijkente houden in regen en windte blijven rondhangenboven het land.– Rutger Kopland

Dat doelloze van van alles en nog wat.

Bezocht Museum Belvédère vandaag, om naar werken van o.a. Gerrit Benner, Jan Commandeur en Zoltin Peeter te kijken, maar vergaapte me tot mijn verrassing aan een schilderij van de Belgische kunstenaar Médard Verburgh, uit 1924, getiteld Zee bij Oostende: