Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 23

Landschappen 2023

Tekeningen, 2023

Gaia Chapbooks, 2024

Begin 2018 maakte ik de overstap naar digitaal tekenen. Voor dit boek heb ik een keuze gemaakt, 48 stuks, uit de vele landschappen die ik in 2023 tekende. Ze zijn in chronologische volgorde en in full colour afgebeeld. Wie goed kijkt kan de seizoenen ontdekken. De meeste tekeningen geven het Noordoost-Friese landschap weer, dat zich kenmerkt door lucht en leegte. Weidser worden uitzichten niet.

#1241#1250

Duiding & meningsuiting

Dagboek 2023

Gaia Chapbooks, 2024

Duiding & meningsuiting is het zesde deel in een reeks dagboeken van Ton van ’t Hof, die hij sinds 2018 bijhoudt.

24.01.2023

Er was veel om over na te denken vandaag.

Of fixdit een machtsdingetje is, bijvoorbeeld; ik dacht van wel.

Of machtsdingetjes deel uitmaken van emotionele grondpatronen; absoluut, meende ik.

En of op canonieke lijstjes van dichters steeds evenveel vrouwelijke als mannelijke poëten moeten worden geplaatst; neu, wist ik zeker.

Kloofde hout, beeldde me niets in.

Van de luchtogel

Gedichten

Gaia Chapbooks, 2023

In zijn dertiende dichtbundel, Van de luchtogel, stelt Ton van ’t Hof in een reeks experimentele gedichten en niet zonder humor het failliet van de wereld centraal: ‘Van wat het geweten bezwaart, vooral / het eigen falen: we hebben hopeloos gefaald / en kijken verdwaasd om ons heen’.

‘Deze bundel toont een onuitgesproken antwoord op de vraag naar het wezen van de poëzie.’ – Kine Brettschreider

‘De bundel is een bijzonder experiment waarvoor je tijd moet nemen en terugnemen.’ – F.A. Brocatus

‘Van ’t Hof zegt BOE tegen de boze wereld.’ – Mark van der Schaaf

Dat waarin

In 1965 verscheen Oppens bundel This in Which. De titel vindt zijn oorsprong in het gedicht ‘Psalm’ en is daarin vertaald naar ‘dat waarin’. Deze ‘dat’ kondigt een bepaling aan: dat waarin we zien, voelen, ervaren: de wereld. De ware wereld. Het motto is ontleend aan Thomas van Aquino’s Veritas sequitur esse rerum: De waarheid volgt uit het bestaan der dingen.

PSALM

Veritas sequitur …

In de pretentieloze schoonheid van het bos
Legeren de wilde herten zich –
Dat ze er zijn!

Hun ogen
Speels, de zachte lippen
Die wroeten en de weird kleine tanden
Die rukken aan het gras

De wortels ervan
Bungelen uit hun bek
Aarde rondstrooiend in de wonderlijk bossen.
Zij die er zijn.

Hun paden
Door de velden geknaagd, de bladeren die schaduw geven
En hangen op afstand
Van zon

De kleine zelfstandige naamwoorden
Die schreeuwen om vertrouwen
In dat waarin de wilde herten
Opschrikken, en staren naar.

Wat de wind langsbrengt

Uit The Materials:

CALIFORNIË

De kaap torent boven de oceaan uit
Bij Palos Verdes. Wie zal het zeggen
Hoe de romanticus stond in de natuur.
Maar ik zit in een auto
Terwijl Mary, lieftallig in een huisjurk, tomaten koopt bij een kraampje langs de weg.

En ik kijk uit over de Stille Oceaan, blauwe golven die klein lijken en slaan tegen de voet van de punt,
Een stuk oceaan in de zon –
Ginds ligt China. Ergens in de lucht.
Boom bij het kraampje
Die beweegt in de wind die beweegt
Meebuigt met de voorbijrollende golven van de Stille Oceaan.

Het strand: een kind
Dat leunt op een elleboog. Ze heeft met een arm geveegd
Om in het zand een kom en een teken om haar heen te maken,
In de claimende veeg van één arm een plek naast de oceaan gladgemaakt,
Relaxed langs de kust kijkend,
Een westers kind.
En alle lucht voor haar – wat de wind langsbrengt
In de stralende eenvoud en wonderbaarlijkheid van het zandstrand.

PS Ik vertaalde ‘sands’ naar ‘zandstrand’, maar het betekent ook ‘tijd’.

Zwijgen is zilver

In een brief aan Denise Levertov reageert Oppen op een recensie van The Materials die Levertov heeft geschreven:

‘Wat de intentie van de gedichten betreft: ik weet niet goed hoe ik die kan verduidelijken, of hoe ik staande kan houden dat ik vrij eenvoudige taal spreek, hoewel ik geloof dat ik dat wel doe. Ik probeer niet ingewikkeld, vernuftig of zelfs geheimzinnig te doen. Soms vraag ik me af of het niet beter is om gewoon de mond te houden. Maar zwijgen betekent dat we elkaar in de steek laten. Uiteindelijk. En leugenachtigheid is niet het beste beleid. Door jovialiteit te omarmen, of romantisch of rationalistisch optimisme, creëren we, meen ik, de wreedste en meest verweesde beschaving die er ooit heeft bestaan. Ik geloof dat poëzie een test van de waarheid is. Een test, op zijn minst, van overtuigingen. Ik denk dat poëzie geen ander nut heeft dan dat.’

De onzichtbaren, Frank Nellen

Vloeiend geschreven B-verhaal. Krab me nog steeds achter de oren. Waarom dit, waarom zo? Dat Frank Nellen een vlotte babbel heeft is me wel duidelijk, maar de moraal, als die er al is, is me ontgaan. Toch is dit boek allerwegen geprezen. Verwacht ik soms iets anders van literatuur? De onzichtbaren heeft te weinig authenticiteit voor me, al vind ik authenticiteit niet per se een literaire kwaliteit. Maar Nellens beschrijving van bestrijding en nasleep van de kernramp van Tjernobyl komt me in vergelijking met Svetlana Aleksijevitsj’s Wij houden van Tjernobyl: Verhalen van getroffenen toch als quasi-authentiek over. Ook de weergave van het de Oekraïense samenleving en het communistische bestel in de jaren zeventig en tachtig doet een tikkeltje karikaturaal aan. Wat niet wil zeggen dat ik de grappen in De onzichtbaren niet weet te waarderen; dat doe ik bij herhaling wel. Dan toch: behendig geschreven, maar amper uit ondervinding.

De geur van springstoffen

Oppens oorlogservaringen vormen een terugkerend thema. De dood van kameraden en zijn eigen overleving hebben hem altijd en overal beklemd. Waarom bleven zij wel levenloos achter ‘in dezelfde modder in de gruwelijke grond’ en ik niet? Gedrukt door schuldgevoel moet ‘Survival: Infanterie’ zijn geschreven. De brieven? Van familie, het wervingsbureau, de militaire meerdere die het overlijden overbrengt.

OVERLEVING: INFANTERIE

En de wereld veranderde.
Er waren bomen geweest en mensen,
Stoepen en wegen

Er waren vissen in de zee.

Waar kwamen al die stenen vandaan?
En de geur van springstoffen
IJzer dat uit modder stak
Overal kropen we over de grond zonder de aarde weer te zien

We schaamden ons voor ons halve leven en onze ellende: we zagen dat alles dood was.

En de brieven kwamen. Mensen die tijdens ons leven tot ons spraken
Ze lieten ons naar adem happen. In tranen achter
In dezelfde modder in de gruwelijke grond

Oppen en de schok der herkenning

George Oppen geloofde in de mens, mits hij er in slaagt om te definiëren wat hij werkelijk wil, op basis van wat hij werkelijk ziet en werkelijk voelt. Als individu. Oppen was pessimistisch over de slagingskans.

In zijn essay The Mind’s Own Place (1963) citeert hij met betrekking tot de roeping van de dichter een regel van William Stafford: ‘Het is jouw taak om te ontdekken wat de wereld probeert te zijn.’

Oppen was niet geïnteresseerd in de kunst van het schone, die hij ‘een kunst van de masseur en de parfumeur’ noemde. Hij wilde doordringen tot de werkelijkheid en beschouwde het ‘willekeurige feit’ en niet wijsheid als bepalend voor de dichterlijke impact, die hij definieerde als ‘de schok der herkenning’.

Naar onvervalste en aanschouwelijke beschrijvingen van de wereld zocht Oppen, de werkelijkheid weergevend, zonder toeters en bellen, teneinde het inzicht te verkrijgen dat de inhoud van het gedicht is.

Verlangend uitkijken

In 1926 vielen Mary Colby en George Oppen voor elkaar en trouwden niet veel later. Hun hele leven bleven ze onafscheidelijk. Ergens las ik dat Mary blauwe ogen had. Ik veronderstel dan ook dat ‘O Western Wind’ over haar gaat. De titel zinspeelt op een middeleeuws liefdesvers, waarin verlangend wordt uitgekeken naar de ander. In Georges gedicht is de geliefde eveneens afwezig en tegelijk aanwezig. Voor mijn geestesoog doemt ook nog een gebogen dichter op, die eenzaam in zijn schrijversstudiootje zit te zweten op onderstaande regels.

O WESTENWIND

Een wereld rondom haar als een schaduw
Verplaatst ze een stoel
Iets wordt gemaakt –
Bereid
Vlak voor haar als openlucht

De ruimte die een vrouw maakt en inneemt
Na al die jaren
Schrijf ik weer
Vanzelf, over jouw gezicht

Mooie en wijde
Blauwe ogen
In mijn blikveld en de glimp van vlees
Blauwe ogen
In de metrolijnen, in de regenbuitjes
De silhouetten.