Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 25

26.11.2023

At handenvol kruidnootjes met carrot cake smaak.

Zag de laatste bladeren van de bomen waaien.

Verdiepte me in de kunstopvattingen van de Zwitser schilder Helmut Federle: ‘Het gaat om zijnsvragen, om waar we heen willen, om wie we zijn, en om waar we vandaan komen.’

Had meer dan eens spinnende katten op schoot.

Je ziet het al: na bewogen dagen bleef het weekend zichzelf gelukkig trouw.

20.11.2023

Mensen weten niet waarom ze een schilderij mooi vinden. Als ze over mogelijke redenen nadenken, gebruiken ze een bewuste, analyserende manier van denken. Ze richten zich op opvallende kenmerken die ze kunnen bedenken en verwoorden, bijvoorbeeld: dit werk is met groot geduld gemaakt, eerder dan vlot geschilderd, het ademt zachtmoedigheid, en is daarom aangenaam mooi. De werkelijke, onbewuste processen achter hun gevoelens kunnen over iets heel anders gaan en zijn vaak moeilijk onder woorden te brengen, want het onbewuste denken is niet zo verbaal. Je richt je aandacht dan op criteria die makkelijk te verwoorden zijn en plausibel lijken, maar in feite niet van belang zijn. Als je nadenkt over waarom je een schilderij mooi vindt, bedenk je een lijstje positieve kenmerken, en vervolgens kan dat lijstje je gevoel voor dat schilderij beïnvloeden.

Hierboven parafraseer ik Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie, en Rudi Fuchs, kunstcriticus.

Fuchs spreekt zich in het ‘bijvoorbeeld’ uit over enkele monochrome panel paintings van Brit Alan Charlton.

Op onderstaande afbeelding zien we zo’n ‘zachtmoedig’ schilderij van Charlton, die op Wikipedia als ‘conceptueel kunstenaar’ door het leven gaat.

In het museum blijft de een korter en de ander langer voor dit schilderij stilstaan.

19.11.2023

Teken veel, waardoor ik nauwelijks aan schrijven toekom.

Las dat schrijven over beeldende kunst bovenal de kunst van het beschrijven is. Beschrijven wat je ziet. Het liefst op plastisch wijze.

Kan kloppen ja.

Ik bedoel, je kunt onderstaande tekening beschrijven, en dan?

‘De probleemstelling is één zin of een beknopte paragraaf waarin je concreet en bondig de context, het probleem en de relevantie weergeeft.’

Wolken boven de Waddenzee, 2023, digital drawing, 60 x 45cm

17.11.2023

Leven zonder ego, wauw.

‘Gewoon doen. De theorie verzinnen we achteraf.’ – Loesje

Text within this block will maintain its original spacing when published[D]at doellozevan vogels die er van lijkente houden in regen en windte blijven rondhangenboven het land.– Rutger Kopland

Dat doelloze van van alles en nog wat.

Bezocht Museum Belvédère vandaag, om naar werken van o.a. Gerrit Benner, Jan Commandeur en Zoltin Peeter te kijken, maar vergaapte me tot mijn verrassing aan een schilderij van de Belgische kunstenaar Médard Verburgh, uit 1924, getiteld Zee bij Oostende:

Herfst, akkers

Van ’t Hof, A.T. (2023). Herfst, akkers [Digitale tekening].

10.11.2023

Schreef een vers dat vastliep in de aanzet:

Text within this block will maintain its original spacing when publishedWas niet de enigedie in de tijd van The Man Who Sold the World stoereen paarse bandplooi droeg. *

Vond in onze tuin een aan een roofvogel ten prooi gevallen tortelduif, of wat er nog van over was.

Ben van nature een onrustige ziel, maar als ik minnetjes ben en eigenlijk in bed zou moeten liggen helemáál.

Lag dus niet in bed maar las twee kranten van a tot z en stak niets dan ellende op, waarna het eigen gesukkel met gemak gerelativeerd kon worden.

Halsoverkop keerde mijn smaak terug en niets kon me meer van een glas rode wijn afhouden.

09.11.2023

Griep, geen corona, volgens de test, en dan verveel je je dus dood.

Boeken lezen, podcasts beluisteren, naar buiten staren. ‘Is het al tijd voor de lunch?’ Alsof je met pensioen bent.

Links van het midden ga ik stemmen, wat vergeleken met vorige verkiezingen een persoonlijke ruk naar rechts is.

Herlas Greg Thomas’ threshholds en bleef ditmaal hangen bij het gedicht ‘grey’, en dan met name bij de laatste regel ‘ysea’ (zie foto hieronder). Hoe moet die begrepen worden: y sea ? wai see ? why sea ? why see ? you see ? you see sea ? you see/sea ? you se(e)(a) ?

Maar Schots (Thomas is een Schot) doet dit gedicht wel aan.

sur place | Miriam Van hee

Herlas onlangs de bundel ook daar valt het licht van Miriam Van hee, die in 2013 verscheen en werd genomineerd voor de VSB Poëzieprijs. Tegen de verwachting in bevielen de gedichten me nu wél goed, zó goed dat ik stante pede het Van hee handboek (PoëzieCentrum, 2022) aanschafte, las en aan liefhebbers van kritische literatuur kan aanbevelen. Toen ik destijds alle genomineerden voor de VSB Poëzieprijs besprak had ik Van hees bundel nog aan de kant gezet als ‘afgezaagd, belegen’, maar daar kom ik nu op terug.

In Van hees bundel trof ik op een opgevouwen A4’tje mijn bespreking uit 2014 aan, die zich toespitst op het openingsgedicht, dat ik als exemplarisch voor ook daar valt het licht beschouwde. Hieronder eerst het openingsgedicht, daarna wat ik er toentertijd van vond en tot slot mijn bijgestelde mening.

Text within this block will maintain its original spacing when publishedsur placebeneden ligt het dorp, het lijktalsof het alles heeft, een toreneen plein, een brug, een achtergrondeen eikenwoud waarin de windtekeer kan gaan, en huizende luiken zijn gesloten, vlekkenlicht bewegen op de aarden weghet is een wonder, zo bewoonbaarals de wereld is, dat druivenkunnen groeien in zulke harde gronden de wingerd schaduw geeftzonder bedoeling, de appelboomdraagt appels nog, kleine, rode dievoor niemands ogen zullen vallenals hun tijd gekomen is *

Toen: ‘Wat mij als eerste opvalt aan dit gedicht is de vlakke, nagenoeg stijlloze stijl: er komen geen ongebruikelijke woorden in voor, het is niet bijzonder klankrijk, de syntaxis is alledaags en ik heb er geen stijlfiguur in kunnen ontdekken. Hier is sprake van een zakelijk gedicht dat communiceert zonder stilistisch vertier. Waarmee ik het gedicht niet wil bekritiseren: functionele schrijverij wijst vaak op dichters die op zoek zijn naar waarheid en van dergelijke queesten houd ik wel.

‘Een dorp dus dat alles heeft, behalve het eeuwig leven. Het wordt kinderlijk eenvoudig en met vermijding van elke abstractie neergezet: een toren, een plein, een brug, wat bos, slaperige huizen, een gaard met druiven en een appelboom. Een plek kortom waar men wonen en leven kan. De ongekunstelde verwondering hierover van Van hee is van een ontroerende onnozelheid. Alsof het voor de eerste maal tot haar doordringt dat wij onze dagen hier op deze aardkloot slijten. En dan in de afsluitende regels het besef dat alles voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij zal gaan: rode appels die zullen vallen als hun tijd gekomen is. De vergankelijkheid dus, die ook tot uitdrukking komt in een bijbetekenis van de titel van het gedicht: surplace, de balancerende stilstand op een fiets, die slechts enige tijd kan worden volgehouden.

‘Al met al een gedicht waarin weliswaar met ijver en toewijding maar helaas ook op oubollige wijze een onsterfelijke waarheid wordt verkondigd: hier is sprake van naïef imagisme van middelmatige kwaliteit.’

Nú zou ik dit gedicht niet meer als onnozel, oubollig of middelmatig karakteriseren. Er zit een subtiele ondertoon in die ik destijds bewust of onbewust moet hebben genegeerd. Van hees verwondering over de bewoonbaarheid van de wereld gaat gepaard met een besef van het leed dat eveneens harde realiteit is. Toespelingen hierop worden op vernuftige wijze onder de aandacht van de lezer gebracht. Van hee zet meerduidigheid en bijklank in om over te brengen wat iedereen wel weet maar graag vergeet: dat er zich onder de huid van elk oord dingen afspelen, waaraan liever geen openbaarheid wordt gegeven.

Al in de eerste regels verwijst de zinsnede ‘lijkt / alsof het alles heeft’ naar de schone schijn die door en in het dorp wordt opgehouden: wat je ziet lijkt mooi, maar dat is het niet of niet allemaal, ieder huisje heeft nou eenmaal zijn kruisje. En op dit besef wordt in het vervolg van het gedicht voortdurend gezinspeeld. Zo wordt het dorp een ‘achtergrond’ toegedicht, waarmee niet alleen naar een decor wordt verwezen maar ook naar diepere oorzaken of beweegredenen en zaken die vroeger gedaan of geleerd zijn. Ook een passage als ‘waarin de wind / tekeer kan gaan, en huizen / de luiken zijn gesloten’ hint op aangelegenheden die zich aan het oog onttrekken. En neem nou deze toespelingen: ‘vlekken // licht bewegen’ en ‘kunnen groeien in zulke harde grond / en [dat] de wingerd schaduw geeft / zonder bedoeling’. Het leven is vol doornen en distels, een vallen en opstaan. En dat opstaan mag gezien worden, maar dat vallen doen we het liefst als appels ‘voor niemands ogen’.

Wie ‘sur place’ vluchtig leest ziet alleen wat er zich aan de oppervlakte bevindt, dringt er niet in door. Wat jammer is. Want er valt in dit op het oog idyllische dorp zoveel meer te ontdekken. Mijn petje af.

ook daar valt het licht, Miriam Van hee, De Bezige Bij, 2013 (#ad)

Van hee handboek, Carl De Strycker & Yves T’Sjoen (red.), PoëzieCentrum, 2022 (#ad)

Opeens valt het

© Ton van ’t Hof, 2023

De zon, Greg Thomas

Zo zie ik ze graag.

threshholds, Greg Thomas, Timglaset, 2023