Huy Đức's Blog, page 8

Nếu Không Có Rượu Mới

Con số cơ cấu 35-40% đại biểu chuyên trách trong Quốc hội khóa tới là một bước đi đúng. Nhưng việc những người như Nguyễn Quang A, Nguyễn Cảnh Bình… bị loại bỏ bằng những công cụ hết sức võ biền cho thấy Đảng vẫn chỉ muốn, ngay cả những người tự ứng cử, cũng phải chắc chắn là người của họ.

Cho dù cách hành xử đó là “truyền thống” hay chỉ từ các mệnh lệnh địa phương, để hệ thống ứng xử như vậy, cho thấy Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chưa chuẩn bị tâm thế và chưa có bước đi quan trọng nào được coi là cải cách.

Khi ông Nguyễn Tấn Dũng bị loại bỏ, số người vui chẳng nhiều hơn bao nhiêu số người bị hụt hẫng. Không ai nghĩ Nguyễn Tấn Dũng là một nhà lãnh đạo anh minh nhưng nhiều người hy vọng nếu ông Dũng toàn quyền, ông sẽ giải tán hoặc làm cho Đảng này sụp đổ.

Không có bất cứ một bằng chứng khoa học nào cho thấy ông Dũng sẽ làm điều đó ngoài những bài viết vu vơ trên những trang mạng nặc danh.

Chỉ vì quá chán ngán cái thể chế đã kìm hãm sự phát triển của dân tộc này suốt hơn 70 năm người ta sẵn sàng đặt niềm tin vào một con người đang trục lợi nhiều nhất từ thể chế cả về châu báu và chức tước.

Không có ai đáng trách.

Khát vọng thoát cộng lớn đến nỗi làm lú lẫn không chỉ những cái nicks vô danh mà còn cả với nhiều trí thức.

Là người đứng đầu một Đảng đang cầm quyền nếu ông Nguyễn Phú Trọng không nhận thức đầy đủ khát vọng này của những người dân có học, để thúc đẩy cải cách chính trị, thì chiến thắng của ông trước Nguyễn Tấn Dũng sẽ bị coi là chiến thắng của một người tham vọng quyền lực chứ không phải của một người vì đất nước.

Năm nay, ông Nguyễn Phú Trọng sẽ là người chủ trì những hoạt động kỷ niệm 30 năm đổi mới. Đừng cắt lát miếng nạc từ năm 1986 mà hãy quay về khúc xương khởi đầu từ khi Hồ Chí Minh mang chủ nghĩa Marx – Lenin đến Việt Nam. Để thấy, đổi mới đơn giản chỉ là một tiến trình Đảng gỡ bỏ dần dần những gông cùm mà Đảng từng áp đặt.

Từ “Chính sách kinh tế nhiều thành phần” đến “Kinh tế thị trường” là một bước tiến chưa đủ nhưng khá dài. Và khi, Đại hội XI bãi bỏ nguyên tắc “sở hữu công là chủ yếu”, thì các “đặc trưng của chủ nghĩa xã hội” ghi trong Cương lĩnh không còn dấu hiệu nào của chủ nghĩa cộng sản theo mô hình mà Marx và các cộng sự của ông thiết lập trong Tuyên Ngôn Cộng Sản.

Hiến pháp 1992, tuy còn dùng dằng giữa “hai con đường” đã vẽ cho Việt Nam một nền cộng hòa trên giấy. Ngay cả những tổng bí thư bị coi là bảo thủ nhất như Đỗ Mười hay Lê Khả Phiêu, sau Hiến pháp 1992, cũng đã phải chuyển dần từ một chế độ đảng trực trị sang một chế độ đảng cầm quyền thông qua nhà nước.

Việc tái lập các ban Đảng thời ông Nguyễn Phú Trọng là một bước lùi về chính trị.

Sinh thời, Nguyễn Bá Thanh là một người rất được công chúng tung hô nhưng nếu những người am hiểu nhà nước pháp quyền biết cách ông Trưởng ban Nội chính Nguyễn Bá Thanh ngồi sau cánh gà các phiên tòa “lãnh đạo án” như thế nào chắc chắn họ sẽ vô cùng thất vọng.

Chống tham nhũng bằng Ban Nội chính thay vì gỡ bỏ “vòng kim cô nội chính” cho các cơ quan tư pháp, để họ tiến hành tố tụng theo các nguyên tắc dân chủ, pháp quyền, thì không chóng thì chày sẽ có Ba X tân thời thay cho Ba X cũ.

Dân chủ đơn giản chỉ là một phương thức cầm quyền theo nguyên tắc không để ai có quyền lực tuyệt đối. Dân chủ không phải là đích đến mà là một phương tiện được lựa chọn để tránh sự tha hóa tuyệt đối của những người cầm quyền. Dân chủ không phải là một cây gậy thần để quốc gia nào cầm nó trong tay cũng trở nên thịnh vượng. Nhưng, chưa có phương thức quản trị quốc gia nào ít rủi ro hơn dân chủ.

Vấn đề là đi tới dân chủ như thế nào.

Những người kỳ vọng Nguyễn Tấn Dũng “giải tán đảng” không chỉ là những nhà dân chủ nôn nóng mà còn là những người suy nghĩ đơn giản. Họ chờ đợi dân chủ theo cách của Đại Lãn. Họ nghĩ có ai đó sẽ dọn sẵn mâm cỗ dân chủ cho mình mà không thấy rằng dân chủ là một hành trình của chính mình.

Không thể có dân chủ trong một thể chế độc tài đảng trị. Nhưng, nếu như độc tài sụp đổ sau một đêm chúng ta có thể có đa đảng ngay thì tự do chính trị mà ta có đó chỉ mới là một tiền đề cần nhưng chưa đủ.

Chúng ta có thể buộc các nhà cộng sản phải chịu trách nhiệm về những gì đã làm trong quá khứ. Nhưng tôi không nghĩ là con đường đi đến dân chủ dứt khoát phải loại bỏ những người cộng sản đang nắm quyền. Thay vì đẩy họ về phía đối địch, dân chúng cần tạo áp lực đủ để họ thay đổi và nhận thức được rằng, dân chủ hóa là một tiến trình kiến tạo tương lai cho chính cả những người cộng sản.

Trong lộ trình đó, cần phải có những bước đi vững chắc để sao cho “nền cộng hòa trên giấy” hiện nay từng bước có thể vận hành. Hãy để Quốc hội tập dượt vai trò giám sát của mình và chuẩn bị để các cơ quan tư pháp thoát dần ra khỏi tình trạng bị địa phương cát cứ. Trước mắt, không để nhánh quyền lực nào, cơ quan nào nắm giữ quá nhiều quyền lực, mũi đột phá cần được chọn ngay là Bộ Công an.

Giờ đây, tuy đứng vị trí cao hơn nhưng chắc chắn sẽ có khi đại tướng Trần Đại Quang cảm thấy mình lơ lửng. Bộ Công an hiện đang có đủ quyền để biến, thậm chí, cả những người trong bộ tứ trở thành con tin. Do quyền lực của Bộ bao trùm lên các cơ quan tố tụng, không dễ để chống tham nhũng, rất khó để tránh oan sai.

Đây là lúc, Tổng bí thư có thể đánh thức vai trò đồng minh từ ông Quang để tách Bộ Công an thành các cơ quan độc lập: Tình báo; Phản gián; Cảnh sát quốc gia – Cảnh sát địa phương – Cảnh sát giao thông; trả Trại giam về cho Tư pháp; lập Cơ quan Điều tra quốc gia.

Chức năng, nhiệm vụ của tình báo và phản gián không có gì tương thích với lực lượng cảnh sát. Đừng để lực lượng tình báo – phản gián tham gia quá sâu vào các cuộc chơi chính trị nội bộ mà sự “màu mỡ” của nó rất dễ làm họ sao nhãng nhiệm vụ chính là cảnh giác thù ngoài.

Cần có một Tư lệnh cảnh sát quốc gia để duy trì sự thống nhất quyền lực trung ương nhưng việc gìn giữ an ninh trật tự chủ yếu do cảnh sát địa phương đảm trách. Cảnh sát công lộ cũng nên là một lực lượng độc lập (vì điều tra không cùng một nhà họ sẽ không dám nhận mãi lộ phổ biến như hiện nay).

Nếu để điều tra trong Bộ Công an rất khó chống tiêu cực trong các cơ quan cảnh sát. Nên lập cơ quan điều tra quốc gia. Cảnh sát địa phương có thể điều tra các vụ án, trộm cướp… nhưng đã là án liên quan đến chức vụ, quyền hạn, liên quan đến tham nhũng phải do cơ quan điều tra quốc gia tiến hành [Tòa cũng lập thành tòa sơ thẩm, phúc thẩm… bố trí ở các khu vực; địa phương có tòa nhưng chỉ xử hình sự thường].

Điều mà nền kinh tế cần Chính phủ làm ngay là chấm dứt sự can thiệp bằng các công cụ hành chánh vào các quan hệ kinh tế, dân sự của người dân và doanh nghiệp.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nên ra ngay một quyết định yêu cầu các bộ ngưng ban hành các điều kiện kinh doanh mới (giấy phép con). Đồng thời, yêu cầu Tổ thi hành luật doanh nghiệp phối hợp với VCCI đưa ra một danh sách các giấy phép (trong số hơn 6000 giấy phép con ban hành dưới thời Nguyễn Tấn Dũng) có dấu hiệu lạm quyền, đình chỉ thi hành chúng cho đến khi Chính phủ có thời gian rà soát lại.

Để làm được việc này, Chính phủ của ông Nguyễn Xuân Phúc phải đủ dũng cảm để từ bỏ các bổng lộc mang lại do sự lạm quyền (hành chánh hóa các quan hệ dân sự, kinh tế) bằng cách tách ngay chức năng hành pháp chính trị và hành chính công vụ. Lập các vụ tham mưu chính sách bên cạnh các cục thực thi chính sách. Quan chức nào, vụ nào đã tham gia vào tiến trình ban hành chính sách thì không được dính vào quy trình thi hành (cấp phép, thanh tra, giám sát…).

Nếu chưa đủ sự ủng hộ chính trị để tư nhân hóa đất đai, Chính phủ cần sửa luật để đảm bảo đối xử với quyền sử dụng đất của người dân như quyền về tài sản. Bãi bỏ các điều luật cho phép chính quyền thu hồi đất (không thể dùng quyền hành chính để can thiệp vào quyền về tài sản). Chỉ khi thật cần thiết, chính quyền mới áp dụng quyền trưng mua, trưng dụng.

Mặc dù, đã từng có nhiều đại biểu ăn nói rất được lòng dân, nhưng Quốc hội không chỉ là một diễn đàn. Kể từ sau Hiến pháp 1959, lịch sử Quốc hội Việt Nam chỉ ghi nhận hai sự kiện đại biểu thực thi quyền: 1985, bà Đào Thị Biểu, đoàn Cửu Long, đòi quy trách nhiệm những người quyết định chính sách Giá – Lương – Tiền; 2010, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đòi lập Ủy ban điều tra độc lập, đình chỉ chức vụ và điều tra ông Nguyễn Tấn Dũng.

Tham nhũng sẽ không lúc nhúc như hiện nay, Chính phủ sẽ không thao túng như thời Nguyễn Tấn Dũng nếu có nhiều đại biểu như Nguyễn Minh Thuyết, Đào Thị Biểu…; Những người như Đào Ngọc Dung sẽ khó trở thành bộ trưởng nếu tuần trước ông ta phải điều trần ở các ủy ban cho báo chí tham gia và nếu Bộ chính trị không chỉ muốn Quốc hội hợp thức hóa quyết định của mình mà còn là nơi giúp loại bỏ những người tai tiếng.

Muốn như thế, không chỉ nâng số đại biểu chuyên trách lên 35 hay 40% mà phải mở cửa cho 15-20% những người thực sự tự ứng cử vào trong quốc hội.

Cần bãi bỏ ngay quy chế dân chủ ở cơ sở. Việc để các nhân viên trong một bộ bỏ phiếu tín nhiệm cho bộ trưởng là một việc làm lố bịch [bộ trưởng phải chịu trách nhiệm trước dân, chính sách của ông nếu có lợi cho dân có thể làm cho nhân viên khó chịu].

Để tổ dân phố bỏ phiếu quyết định một người có thể trở thành ứng cử viên đại biểu quốc hội hay không lại càng phản khoa học và phi dân chủ. Tử tế với nơi mình sống là cần thiết, nhưng đánh giá họ là phải dựa trên khả năng tham gia của họ trong các chính sách ở tầm quốc gia chứ không chỉ chuyện cản con mèo ăn vụng cá nhà hàng xóm.

Hoặc Đảng cứ nắm toàn quyền Đảng cử. Hoặc sửa luật, để theo đó, ứng cử viên gồm những người có thể do đảng chính trị đề cử hoặc tự ứng cử (nếu thu thập đủ số chữ ký bằng một tỷ lệ luật định trên số cử tri).

Dân trí đã thay đổi, quan trí cũng phải theo; đừng tiếp diễn các trò hề dân chủ nữa.

Những người biết chuyện cung đình đánh giá cao sự giữ gìn của ông Nguyễn Phú Trọng và vợ con ông (ít nhất là cho đến nay). Nhưng, quản trị quốc gia (trong đó có chống tham nhũng) phải bằng thể chế chứ không thể trông chờ vào “tấm gương đạo đức” của một vài cá nhân hay việc bắt bớ, loại bỏ một vài con sâu chúa.

Tuy cảm phục mức độ liêm chính, về mặt vật chất, của ông Nguyễn Phú Trọng, dân chúng vẫn chưa thấy các dấu hiệu chứng tỏ sẽ có “đổi mới II” trong nhiệm kỳ cuối của ông. Nếu cho đến ngày nghỉ hưu, ông không đưa ra được một lộ trình chính trị để đất nước dân chủ hơn, sự sạch sẽ của ông sẽ là vô nghĩa.

Huy Đức

Bộ Tứ

“Bộ Tứ” sẽ chính thức được quyết định vào đầu tuần tới. Xin chưa đề cập đến các vị trí khác. Chỉ mong các bạn đừng quá thất vọng nếu ông Nguyễn Phú Trọng thì ở lại mà ông Nguyễn Tấn Dũng lại ra đi.

Ông Trọng đã làm mỏi mệt chúng ta bởi những tuyên bố rất lỗi thời. Nhưng, cũng như các tổng bí thư khác, người đứng đầu đảng cộng sản làm sao có thể tuyên bố từ bỏ định hướng xã hội chủ nghĩa. Cho dù trong số các tổng bí thư gần đây ông là người thuộc lòng cái “lý luận” ấy nhất, lẽ ra, ông chỉ nên nói điều đấy trước các đồng chí của ông trong Đảng.

Ông Trọng, rất tiếc đã “buông lá cờ cải cách”. Ở Đại hội XI, khi đa số biểu quyết bỏ “Chế độ công hữu về tư liệu sản xuất là chủ yếu” (đặc trưng quan trọng nhất của chủ nghĩa xã hội viết trong Cương lĩnh 1991), ông ở phái thiểu số, hứa sẽ “phục tùng đa số”. Nhưng ông vẫn đưa “quốc doanh chủ đạo” vào Hiến pháp và không đa sở hữu hóa đất đai.

Nhưng khác với những gì dân mạng mắng mỏ, ông Trọng đã rất khôn ngoan trong đối ngoại (trừ phát biểu ở Cuba mà có lẽ ông tưởng là ở nhà – và, ông sẽ khôn ngoan hơn nhiều nếu sau những thành tựu rất đáng ghi nhận, bao gồm cả việc loại bỏ [nếu thành công] một nhà độc tài, tham nhũng, ông nên vui thú điền viên, tiếp tục sống cuộc đời thanh bạch).

Khi tôi hỏi về các chuyến thăm Hà Nội – Bắc Kinh và ngược lại, Đại sứ của một nước EU nói: “Việt Nam hiểu Trung Quốc”. Còn các nhà ngoại giao phương Tây mà tôi tiếp xúc đều cho rằng, không có phe thân Mỹ hay thân Tàu trong các nhà lãnh đạo Việt Nam, họ tin là chính sách ngoại giao sẽ vẫn như thế bất luận ai lên, ai xuống.

Tôi phải nói với các bạn “thích Mỹ” rằng, nếu giờ đây Hà Nội đối đầu với Bắc Kinh, “nhất biên đảo” với Washington, Obama sẽ cuống lên ngay vì… khó xử.

Khi Trung Quốc kéo giàn khoan 981 vào biển Đông. Ông Trọng cho nhóm họp BCT ngay và đưa ra những kết luận và nguyên tắc ứng xử rất rõ ràng. Sinh thời, ông Võ Văn Kiệt vài lần gặp tổng bí thư Nông Đức Mạnh yêu cầu BCT đưa ra bộ nguyên tắc này nhưng ông Mạnh đã không làm.

Giàn khoan 981 đã xuất hiện ở biển Đông như một đường banh chạy qua khung thành đối phương khi “cầu thủ” Nguyễn Tấn Dũng đang đứng ở vị trí dễ dàng nhất để “sút”. Chính trị là một vai diễn. Trong sân khấu đơn điệu này, Nguyễn Tấn Dũng không có đối thủ.

Ba tuần sau đó, Nguyễn Tấn Dũng có chuyến thăm Philippine và ông đã rất xuất sắc khi đưa ra khái niệm “không đánh đổi chủ quyền thiêng liêng lấy tình hữu nghị viển vông”.

Tuy thoát hiểm sau vụ Vinashin, Nguyễn Tấn Dũng đã bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai với uy tín xuống chưa từng có. Kể từ sau kiểm điểm Hội nghị Trung ương 4 và đặc biệt là sau khi thoát án kỷ luật, ông đã bám rất chặt vào “lá bài chủ quyền”.

Nhưng, những người quan sát trực tiếp biết rõ, khi rời những tờ giấy viết sẵn, Nguyễn Tấn Dũng ngay lập tức trở lại với trình độ của mình.

Tại diễn đàn an ninh châu Á – Thái Bình Dương (Đối thoại Shangri-La 31-5-2013), trong bài phát biểu nói về “niềm tin chiến lược”, Nguyễn Tấn Dũng có đề cập mơ hồ tới những hành động áp đặt trên biển Đông mang tính cường quyền. Trong phần đặt câu hỏi, một nữ quân nhân Trung Quốc đề nghị ông chỉ ra những hành động “cường quyền” đó đến từ đâu, Thủ tướng Dũng đã đực ra không tìm được một từ đáp trả.

Cũng tại Shangri-La, khi được một học giả Philippine đặt câu hỏi, Việt Nam có cùng Philippine kiện Trung Quốc ra tòa không, ông Dũng cũng chỉ trả lời ấp úng. Một nhà báo Việt Nam hoạt động nhiều năm trong khối ASEAN nói: “Trong các cuộc tiếp xúc thượng đỉnh, là người Việt Nam, tôi rất xấu hổ khi trong giờ giải lao trong khi thủ tướng Lào, Thái, CPC… tả xung hữu đột, Thủ tướng Việt Nam chẳng biết bắt chuyện với ai dù có phiên dịch ngay bên cạnh”.

Nguyễn Tấn Dũng bắt đầu có thể xây dựng lực lượng, thâu tóm quyền lực từ khi làm thứ trưởng Bộ Nội Vụ (1994 – Công An hiện nay) và đặc biệt, đã từng làm ủy viên thường vụ BCT trước cả Nông Đức Mạnh và Phan Văn Khải (7-1996).

Trong tất cả các đời thủ tướng của chính thể cộng hòa xã hội chủ nghĩa VN, Nguyễn Tấn Dũng là người có nhiều quyền lực nhất. Nhưng rất tiếc là ông đã không tận tâm sử dụng quyền lực đó cho quyền lợi quốc gia.

Khi ngành Dầu khí bổ nhiệm con trai làm Phó tổng giám đốc OSC, ông Võ Văn Kiệt đã cho thu hồi ngay quyết định. Khi chuẩn bị làm thủ tướng ông Phan Văn Khải cũng yêu cầu con trai rời khỏi các công ty tư nhân. Tôi không dám khẳng định có ai trong sạch trong thể chế này. Nhưng “người quân tử đi qua ruộng dưa không buộc dây giày”. Khi đương chức, những người tiền nhiệm của ông Dũng đã đều có ý thức giữ gìn rất rõ.

Thời gian vẫn còn để ông Dũng lật ngược thế cờ. Nhiều người lấy tỉ lệ phiếu Trung ương ở lần xét kỷ luật ông hay ở lần gạch tên ông Nguyễn Bá Thanh để phán đoán. Điều này hoàn toàn vẫn có thể xảy ra trong tuần sau. Nhưng phiếu của Trung ương hiện nay rất khác với hai lần trước.

Việc các ủy viên TƯ không bầu cho ông Nguyễn Bá Thanh – như tôi đã viết – là do ông khi chưa ấm chỗ ở Ba Đình đã dọa bắt với hốt. Các ủy viên TƯ cũng không kỷ luật Nguyễn Tấn Dũng vì mức kỷ luật mà BCT đưa ra chỉ là “khiển trách”, có nghĩa, dù bị kỷ luật, theo Điều lệ, ông Dũng vẫn tại vị và tái cử. Không ai dám làm nhục một kẻ vẫn ngồi trên đầu họ, đang nắm kho thóc và đại đao.

Ông Dũng có rất nhiều người bỏ phiếu cho ông trước đây vì đơn giản, trong số các nhân vật trong bộ Tứ, ông có quá nhiều gót chân A-sin. Người ta bỏ phiếu bầu cho ông như giữ một con tin. Số phận của ông ở Trung ương 14 sẽ được quyết định ở chỗ họ còn tiếp tục nắm quyền lực thông qua con tin hay tự tay làm lấy.

Nhiều người hy vọng Nguyễn Tấn Dũng ngồi lại để “làm sụp cái thể chế này”. Tôi nhìn thấy một khả năng đen tối hơn đó là sự chiếm đoạt thể chế cho một kế hoạch lâu dài mang tính cha truyền con nối.

Tôi mong những dự đoán bi quan này của tôi là sai.

Tất nhiên, cho dù chúng ta “dồn phiếu ảo” cho ai. Chúng ta không có bất cứ một vai trò nào cả. Và, tất nhiên, cho dù, chúng ta bị đặt ra ngoài cuộc chơi, số phận của đất nước này vẫn nằm trong tay người thắng cuộc trong cuộc chơi của họ.

“Hào kiệt thời nào cũng có” nhưng hào kiệt làm sao có thể xuất hiện trong một môi trường chính trị không minh bạch. Cho nên, nếu chúng ta muốn tìm hào kiệt, chúng ta phải góp tay xây dựng dân chủ. Trên con đường đi tới dân chủ đó, thay vì sợ hãi, thỏa hiệp với những tên bạo chúa, độc tài, chúng ta phải góp phần để loại bỏ độc tài, bạo chúa.

Đừng vì quá mỏi mệt với giáo điều, trì trệ mà tung hô một nhà độc tài vì nghĩ ông ta dám phá bỏ những gì đang làm chúng ta mỏi mệt.

Không nên rủi ro một quốc gia bằng cách đặt cược sinh mệnh của quốc gia đó vào tay một cá nhân vì nghĩ ông ta là một nhà độc tài anh minh. Bởi, nếu ông ta không anh minh chúng ta sẽ tốn nhiều máu xương hơn để đòi lại.

“Quyền lực có khuynh hướng tha hóa, quyền lực tuyệt đối thì tha hóa tuyệt đối” (Lord Acton). Dân chủ chỉ là cách phân chia quyền lực để hạn chế sự tha hóa của những kẻ cầm quyền. Dân chủ không phải là sản phẩm độc quyền của phương Tây dù nó bắt đầu ở phương Tây.

Cũng như internet – không phải được phát minh ở phương Đông nhưng vẫn rất được chúng ta hoan nghênh và đang làm thay đổi xã hội phương Đông.

Mưu cầu dân chủ không chỉ là công việc của những nhà đấu tranh, những người anh hùng, mà còn là của chúng ta, bằng chính những nỗ lực hàng ngày: tẩy chay cái ác, cái xấu; đồng cảm, lên tiếng khi có thể để bảo vệ những người lương thiện.

Dân chủ không phải là thứ được ban phát bởi những tên bạo chúa đã vơ vét cho đến khi thừa mứa. Dân chủ đòi hỏi chúng ta, trước hết, phải bước ra khỏi sự sợ hãi; dũng cảm nhưng không nên liều lĩnh, vội vàng.

Huy Đức

Ai Bảo Kê Ông Trầm Bê

Quốc hội sẽ để Thống đốc Nguyễn Văn Bình yên với cam kết ngân sách không ảnh hưởng khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua 3 ngân hàng với giá 0 đồng? Quốc hội cũng để ông Bình liều mình “cứu chúa” bằng cách để NHNN đứng ra “nhận ủy quyền” phần vốn âm nhiều chục nghìn tỷ đồng của gia đình ông Trầm Bê sau khi sáp nhập ngân hàng Phương Nam (Southern Bank) vào Sacombank?

Southern Bank là một ngân hàng vi phạm gần như tất cả các quy định mang tính nguyên tắc mà Luật ràng buộc đối với một tổ chức tín dụng.

Hai cổ đông lớn nhất đều sở hữu cổ phần vượt 5% vốn điều lệ (ông Trầm Bê sở hữu 8,36%; con gái, Trầm Thuyết Kiều, sở hữu 7,36%). Nhóm cổ đông trong gia đình ông Trầm Bê và người có liên quan sở hữu tới 26,26% vốn điều lệ trong khi Luật cho phép tối đa chỉ 20%.

Đặc biệt, 71,28% tổng dư nợ được tập trung cho các nhóm khách hàng với mức cho vay mỗi nhóm vượt nhiều lần quy định so với vốn tự có của Southern Bank.

Cũng như Nguyễn Văn Mười Hai sử dụng “Nước Hoa Thanh Hương”, ông Trầm Bê đã sử dụng Southern Bank như một công cụ huy động vốn. Thường, những khoản “vốn” này được dùng để kinh doanh địa ốc.

“Khách hàng” Thạch Thị Thúy An – nhân viên tín dụng của Southern Bank – được vay 280 tỷ VND mà không cần tài sản thế chấp gì để một thời gian sau thì đưa về 25 “sổ đỏ”. “Khách hàng” Thạch Thị Qui – nhân viên phòng đầu tư – vay 280 tỷ cũng không thế chấp gì và khi bổ sung tài sản đảm bảo thì lại là 28 “sổ đỏ”.

Việc rút hàng trăm tỷ đồng rồi sau đó mang “sổ đỏ” về còn được lặp lại với hàng loạt “khách hàng”: Phạm Thị Ngọc Điệp, 280 tỷ VND; Lưu Thị Lợi, 280 tỷ VND; Châu Khương, 457 tỷ VND; Diệp Thị Linh, 384 tỷ VND; Ngô Thị Bích Duyên, 380 tỷ VND; Trương Cẩm Linh, 390 tỷ VND…

Hàng chục công ty “khách hàng” của Phương Nam được lập ra để “vay” hàng trăm, hàng nghìn tỷ từ Phương Nam mà các cổ đông có khi là con dâu, con rể ông Trầm Bê hoặc “cháu ông Trầm Bê”, “cháu vợ ông Trầm Bê và có khi chỉ là một “nhân viên tập sự” của chính ngân hàng này (Ngày 2-2-2012 bà Trương Cẩm Linh được “nhận thử việc” tại Công ty quản lý nợ của Phương Nam; Ngày 10-2-2012, bà Linh được “cho vay” 390 tỷ).

Nếu không phải là con cháu trong nhà thì “khách hàng” của Phương Nam cũng là những người nằm trong “nhóm lợi ích” như Bầu Kiên; như nhóm của “Bầu” Thắng Đồng Tâm (có số dư nợ tới 6-2012 là 4.440 tỷ VND); như nhóm công ty của Trần Minh Chí – em vợ Thủ tướng đương nhiệm (có số dư nợ tới 6-2012 là 1.245 tỷ VND)…

Rất nhiều “hợp đồng tín dụng” chỉ như để rút tiền ra khỏi ngân hàng. Hàng trăm tỷ được rút ngay một lần và không ai biết rõ những số tiền khổng lồ đó được đưa đi đâu vì con số thực chi cho các “dự án” so với quy mô thế chấp vay tiền là vô cùng nhỏ.

“Khu dân cư Trần Thái” – của ông Trần Minh Chí, em vợ Thủ tướng – được định giá 603 tỷ VND, đã vay và dư nợ tới 6-2012 là 249 tỷ VND, nhưng cùng thời, các chi phí tư vấn, giám sát, đền bù cho người dân và các chi phí quản lý công trình cho công trình này mới được ghi nhận là 12,58 tỷ đồng. Tương tự, 110.158 m2 đất tại xã Phong Phú huyện Bình Chánh được định giá 551 tỷ đồng, trong khi trên thực tế Phong Phú chỉ mới chi đền bù 24 tỷ đồng chứ chưa làm gì cả.

Làm thế nào để năm 2012, khi Phương Nam đã lỗ lũy kế 15.756 tỷ VND, ông Trầm Bê lại còn có thể thu gom cổ phiếu của Sacombank.

Không phải ngẫu nhiên khi rất nhiều khoản “vay” của các “khách hàng” có liên quan tới ông Trầm Bê cho những dự án mà chúng ta thấy là chi tiêu rất nhỏ so với các khoản tiền đã giải ngân. Những lần “tăng vốn” cho chính Southern Bank, lần theo các khoản vay và góp vốn, thấy rất rõ sự liên quan giữa việc gia đình ông Trầm Bê đã “rút” tiền gửi của khách hàng với việc “góp vốn” vào ngân hàng.

Trong lần tăng vốn đợt 2, từ 3,2 nghìn lên 4 nghìn tỷ, (tháng 6-2012), gia đình Trầm Bê “góp” 289,4 tỷ VND. Trong các khoản vay cùng thời điểm, ta thấy: Ngày 4-6-2012, “khách hàng” Nguyễn Thị Hồng, con dâu ông Trầm Bê, vay 140 tỷ, “khách hàng” Nguyễn Thị Thu Hà vay 150 tỷ từ Southern Bank

Cùng ngày 4-6-2012, Southern Bank “giải ngân” 280 tỷ, ngày hôm sau “giải ngân” tiếp 10 tỷ, tất cả đều được chuyển vào tài khoản của “Công ty Thành Long”, nơi con rể Trầm Bê là Lê Trọng Trí làm Chủ tịch. Ngay trong ngày 4-6-2012, Lê Trọng Trí rút hết 280 tỷ đồng ra khỏi tài khoản Thành Long.

Ngay trong ngày 4-6-2012, người ta thấy “22 cổ đông” nhà Trầm Bê mua cổ phần với số tiền 280 tỷ 243 triệu. Ngày 5-5-2012, Lê Trọng Trí rút 9 tỷ đồng; cùng ngày, con trai ông Trầm Bê – Trầm Trọng Ngân – mua cổ phần với số tiền 9 tỷ 217 triệu.

Những sai phạm này có thể chưa cần phải “hình sự hóa” nếu nó không gây hậu quả to lớn như những gì ông Trầm Bê gây ra ở Southern Bank.

Tính tới 30-6-2012, dư nợ cho vay của Phương Nam là 51.300 tỷ VND; vốn chủ sở hữu đã thực âm 11.653 tỷ VND trong khi những khoản vay lên đến hàng chục nghìn tỷ khác của Phương Nam lại ở trong tình trạng “một đi không trở lại”. Chỉ tính trong số 42.829 tỷ VND dư nợ được thanh tra, đã có 9.531 tỷ VND có khả năng mất vốn; 8.529 tỷ VND khó có khả năng thu hồi khi xử lý tài sản.

Ông Trầm Bê, với tư cách Chủ tịch hội đồng tín dụng đã cho vay tới 6.343 tỷ đồng không có tài sản đảm bảo và đứng trước nguy cơ mất vốn; 3.236 tỷ VND khác được cho vay với tài sản đảm bảo không đủ điều kiện thế chấp, được đánh giá là có khả năng mất vốn; 8.521 tỷ khác cho vay với tài sản chưa hoàn tất thủ tục pháp lý, khó có khả năng thu hồi nợ.

Phải chăng sau Vinashin, thất thoát hàng nghìn tỷ đồng vẫn có thể được Quốc hội và NHNN coi là “chuyện nhỏ”.

Ở thời điểm đầu năm 2012, Southern Bank đã hội đủ bệnh tật để bị kiểm soát đặc biệt. Ai đã đưa ra kịch bản thâu tóm Sacombank hòng “đánh bùn sang ao”. Vì sao NHNN đã im lặng để “nhái ốm” Southern Bank “nuốt” xong “con rắn hổ mang” Sacombank rồi mới “nhận ủy quyền” món nợ từ ông Trầm Bê đã trở nên chồng chất.

Theo tính toán của Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn, chi phí minh bạch mua một cổ phiếu Sacombank của ông Trầm Bê lên đến hơn 30 nghìn VND/ cổ phiếu trong khi ông chỉ có thể thu lợi khoảng 25 nghìn VND/ cổ phiếu (gộp cả cổ tức tính từ khi mua). Sáp nhập vào Sacombank rõ ràng là một cuộc đào thoát chứ không phải là một thương vụ.

Vào thời điểm Trầm Bê thâu tóm cổ phiếu Sacombank, đầu năm 2012, Southern Bank đang lỗ 15.756 tỷ VND, nợ xấu đang ở mức 45,6%. Vào thời điểm Trầm Bê và các thân hữu của ông “thôn tính” Sacombank, nợ xấu của Southern Bank lên tới 55,31%. Con số tuyệt đối thì mới kinh hoàng.

Quốc hội nên dành cho Thống đốc Nguyễn Văn Bình một ngày trên hội trường, để các đại biểu và, đặc biệt, các thành viên Ủy ban Tài chánh & Ngân sách chất vấn ông Nguyễn Văn Bình.

Chỉ cần bạch hóa hồ sơ về những gì ông Trầm Bê đã làm ở Southern Bank, các vị sẽ biết rõ cái gọi là tái cấu trúc ngân hàng, xử lý nợ xấu là gì. Chỉ cần xem xét vài hồ sơ “đảo nợ” ở Southern Bank, các vị sẽ rõ các món nợ đã được “làm đẹp sổ sách” như thế nào, sẽ hiểu vì sao GDP vẫn tăng mà nền kinh tế thì càng èo uột, ngân sách thì trống không mà quan chức và các con nợ thì vẫn chi xài như đại gia.

Nếu không dùng ngân sách thì ông Bình sẽ dùng phép thần thông nào để chi trả nhiều chục nghìn tỷ đồng thâm thủng ở Southern Bank và các ngân hàng “0 đồng” khác.

Cách “tái cấu trúc” ngân hàng của Thống đốc Nguyễn Văn Bình có thể sẽ nuôi được các con bệnh ngân hàng qua mùa Đại hội nhưng khi những món nợ nhiều chục nghìn tỷ đồng của ông Trầm Bê và của các “ngân hàng 0 đồng” liên tục đáo hạn ông Bình sẽ chi trả cho dân bằng gì.

Các sai phạm của ông Trầm Bê thì khác gì với ông Thắm Đại Dương, với ông Danh ngân hàng Xây Dựng. Từ 2012 tới nay, ai đang bảo kê cho ông Trầm Bê.

Huy Đức

TPP & Công Đoàn Độc Lập

Điều mà chúng ta chờ đợi đã trở thành sự thật: Để tham gia TPP, Việt Nam đồng ý với Hoa Kỳ, sẽ chấp nhận Công Đoàn Độc Lập (theo một văn bản mà Bộ Công Thương công bố chiều nay).

Theo cam kết này: Người lao động VN sẽ có quyền thành lập công đoàn cơ sở mà không cần chính quyền chấp nhận trước (Chính phủ không có quyền cho phép hay không cho phép). Để hoạt động, công đoàn cơ sở có thể ĐĂNG KÝ với tổng liên đoàn, hoặc một cơ quan nhà nước có chức năng (competent government body).

Dù đăng ký với cơ quan nào, người lao động vẫn toàn quyền xây dựng điều lệ hoạt động, chọn người đứng đầu, tự quản lý tài chính/ hành chính; tự tổ chức và lãnh đạo các cuộc đình công.

Các cơ quan chức năng, trong luật cũng như trên thực tế, phải đảm bảo sao cho, quyền của các tổ chức công đoàn cơ sở này không kém hơn quyền của các tổ chức công đoàn cơ sở thuộc Tổng Liên Đoàn Lao Động. Chính quyền không được phép ưu tiên công đoàn nhà nước (hơn các công đoàn động lập khác).

Lộ trình để Việt Nam thực hiện những cam kết này là 5 năm sau khi gia nhập TPP. Việt – Mỹ sẽ cùng xem xét việc tuân thủ các quy định này hàng năm.

Năm ngoái, tại hội trường Thời báo Kinh Tế Sài Gòn, Cựu Bộ trưởng Trương Đình Tuyển – đặc phái viên của Thủ tướng bên cạnh đoàn đàm phán TPP – vẫn tuyên bố: VN không bao giờ chấp nhận công đoàn độc lập vì đây là một vấn đề cốt tử, mang tính nguyên tắc của chế độ, là “bất khả thương nghị”. Thế nhưng “vấn đề mang tính nguyên tắc của Chế độ” này đã được “thương nghị” và khai thông trong chuyến đi đến Mỹ của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Hãy coi “21 phát đại bác đón Tập Cận Bình” cũng chỉ là đãi bôi như “16 chữ vàng” của Bắc Kinh để đón nhận thông tin này và suy nghĩ nghiêm túc hơn về việc chuẩn bị những tiền đề phát triển xã hội dân sự, đặc biệt là công đoàn độc lập.

Năm năm tới không phải là thời gian để chúng ta chờ đợi.

Cho dù lập hội là quyền của dân, nó cũng không đến một cách đương nhiên và cũng như không thể trông đợi vào sự ban phát của “trên”. Những quyền đó chỉ có thể thành hiện thực nếu chúng ta tiếp tục đấu tranh để yêu cầu chính quyền thực hiện những điều cam kết.

http://tpp.moit.gov.vn/default.aspx?page=home

PS: Trong văn bản không dùng từ “độc lập”, tôi chỉ diễn giải theo cách hiểu những công đoàn nằm ngoài hệ thống “công đoàn nhà nước” đều được gọi là “độc lập”.

Nên Đình Chỉ Ngay Chức Vụ Của Tướng Liêm

Hôm nay, Tòa án NDTP HCM đã cho hoãn tuyên án vụ Dương Thanh Cường để thẩm vấn thêm là có cân nhắc. Các luật sư bảo vệ quyền lợi cho Agribank nên tận dụng cơ hội này, yêu cầu tòa làm rõ thương vụ mua bán 5 hecta đất giữa vợ chồng tướng Trần Quốc Liêm – Trần Hoa Mai và “siêu lừa” Dương Thành Cường có yếu tố “đồng phạm, tiếp tay” hay không.

Tại sao tiền do Cường vay mà lại chuyển qua tài khoản cá nhân của bà Trần Hoa Mai tới 566 tỷ trên tổng số 628 tỷ đồng. Nếu không “đồng phạm lừa đảo” thì với giá bán cao gấp gần chục lần so với giá thị trường như vậy, tướng Trần Quốc Liêm có dấu hiệu “lợi dụng chức vụ và quyền hạn để trục lợi” hay không. Khoản tiền 171,2 tỷ đồng mà Cường “trả” cho tướng Tư Liêm này rõ ràng là “do Dương Thanh Cường phạm tội mà có”, vậy, không lẽ Agribank chịu mất (cuối cùng là ngân sách và tiền thuế của chúng ta) mà gia đình tướng Tư Liêm thì hưởng trọn.

Chúng ta không ủng hộ Ban Chỉ đạo Chống Tham nhũng, Ban Nội chính TW Đảng can thiệp vào tiến trình tố tụng nhưng đây là lúc hai cơ quan này nên yêu cầu Bộ Công an đình chỉ ngay chức vụ Tổng cục phó Tổng cục An ninh của tướng Liêm. Một khi Trần Quốc Liêm còn ngồi trên vị trí đó, một khi cảm giác “cánh tay thủ tướng vẫn ở sau lưng mình” làm sao có thể đòi các cơ quan tố tụng, các luật sư và báo chí “độc lập, chỉ tuân theo pháp luật”.

Huy Đức

Em Vợ Thủ Tướng & “Siêu Lừa” Dương Thanh Cường

Vợ chồng tướng công an Trần Quốc Liêm – em vợ Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng – là “mắt xích” quan trọng nhất trong vụ án Dương Thanh Cường (lừa đảo ngân hàng Agribank 966 tỷ đồng). Thế nhưng, khi tường thuật phiên tòa diễn từ 22-10-2015 và kéo dài suốt tuần, các nhà báo (lại) đều làm như không nhìn thấy “cặp voi này trong phòng khách”.

Không một lần, cái tên Trần Quốc Liêm và vợ ông, Trần Hoa Mai, xuất hiện trong các bài tường thuật. Vụ án, vốn được xếp trong “tám Đại án tham nhũng”, nếu vẫn được tuyên vào thứ Tư, 4-11-2015, sẽ đi qua như một vụ hình sự thường.

Dương Thanh Cường, sinh năm 1965, vào giữa thập niên 1990 đã từng đối diện án tử hình với 5 tội danh trong đó có tội lừa đảo và đưa hối lộ; sau đó được giảm xuống chung thân rồi 20 năm. Cường ở tù tới năm 2005 thì được tha.

Năm 2007, nhờ mối quan hệ riêng và trên cơ sở 5 ha đất của ông bà Trần Quốc Liêm – Trần Hoa Mai tại xã Phong Phú, huyện Bình Chánh, Cường lập dự án “cao ốc căn hộ và khu biệt thự vườn Thanh Phát”. Ngoài việc “chuyển nhượng” đất cho Dương Thanh Cường, bà Trần Hoa Mai còn nhận đứng ra “mua gom đất đai” cho Cường làm dự án.

Theo lời khai ban đầu của Cường, anh ta có nhờ tướng Trần Quốc Liêm “trao đổi với ông Nguyễn Thế Bình, Tổng giám đốc Agribank” để ngân hàng cho Cường vay tiền. Cho dù khi bị tạm giam, Cường đã “rút lại lời khai” này, nhưng các diễn tiến của vụ án cho thấy, trong lịch sử làm ăn rất “liều” của mình, nếu không có sức ép đủ lớn, chưa bao giờ Agribank “giải ngân” theo kiểu “ném tiền” như thế.

Chỉ với 23 “sổ đỏ” đất nông nghiệp, “Dự án” chưa hề có một “bút phê” nào của cấp có thẩm quyền, vậy mà Dương Thanh Cường “xin vay 700 tỷ đồng”, Agribank “duyệt ngay cho vay 700 tỷ đồng”. Và, chỉ trong một thời gian mấy tháng, Agribank đã giải ngân 628 tỷ đồng cho dù “dự án” của Cường không hề có bất cứ dấu hiệu nào khởi động.

Theo Cáo trạng (liệt kê), có tới 566 tỷ đồng (một con số khác là 386,36 tỷ đồng – trong số 628 tỷ đồng này) ngân hàng Agribank chuyển cho Cường thông qua tài khoản cá nhân của bà Trần Hoa Mai.

“Giải ngân” xong, Agribank liền cho Cường “mượn” những cuốn “sổ đỏ” đang được thế chấp này đi làm thủ tục sang tên. Trưởng phòng tín dụng Agribank, chi nhánh 6, Hồ Văn Long khai, lẽ ra Agribank phải cử cán bộ “áp tải” những cuốn sổ đỏ này đến cơ quan chức năng, nhưng Long tin lời Dương Thanh Cường, “nếu để Cường trực tiếp cùng bà Trần Hoa Mai và ông Trần Quốc Liêm đi làm sẽ nhanh hơn”.

Cường mang khối tài sản đã thế chấp này đi gặp ông Trầm Bê, ông Trầm Bê cho vay tiếp 1.500 lượng vàng (từ ngân hàng Phương Nam – chúng ta còn có cơ hội “gặp” lại ông Trầm Bê khi nói về gia đình này).

Những hành động tiếp tay khá đắc lực cho Dương Thanh Cường lừa đảo đã không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Các cơ quan tố tụng cho rằng, mối quan hệ giữa vợ chồng thiếu tướng Trần Quốc Liêm và Cường là “quan hệ dân sự”.

Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao vừa đặt vấn đề áp dụng án lệ ở Việt Nam. Tham khảo án lệ trong trường hợp này không có ví dụ nào tốt hơn là đối chiếu với hợp đồng chuyển nhượng đất giữa công ty Bình Giã và Tamexco hồi 1994.

Ông Trần Quang Vinh, chủ công ty Bình Giã, vì bán đất cho Tamexco và sau đó số đất này được “định giá cao lên” để Tamexco đi thế chấp mà cả ông, ông giám đốc Tamexco và ông trưởng phòng công chứng Vũng Tàu đều bị tử hình.

Hội đồng thẩm định giá TP HCM định giá “23 sổ đỏ của Cường” chỉ tương đương 126 tỷ đồng – giá tại thời điểm thế chấp – vậy mà Agribank vẫn cho vay 628 tỷ. Và, chỉ riêng 5 hecta của vợ chồng thiếu tướng Trần Quốc Liêm, đã “bán” được cho Dương Thanh Cường 347,9 tỷ đồng (giá 7 triệu đồng/m2 đất ruộng). Vợ chồng ông Liêm bà Mai đã nhận 171,2 tỷ đồng (119 tỷ chuyển khoản; 52,2 tỷ do Cường nhiều lần mang tới tận nhà).

So sánh vụ này với Tamexco là xúc phạm vong linh các bị án trong vụ Tamexco, đặc biệt là xúc phạm ông Trần Quang Vinh. Ông Vinh là một nhà doanh nghiệp nghiêm túc. Ông đã bỏ ra rất nhiều tiền để làm “cơ sở hạ tầng đổi đất”, góp phần làm thay đổi bộ mặt Bãi Trước Vũng Tàu. Cho đến khi ông bị hành quyết, Chính quyền Vũng Tàu vẫn còn nợ ông Trần Quang Vinh 17 tỷ.

Khoản tiền “thất thoát” trong vụ án Dương Thanh Cường chủ yếu nằm ở “Dự án Thanh Phát”. Một “Dự án ma” – có sự tham gia rất trực tiếp của ông bà Trần Quốc Liêm, Trần Hoa Mai – đã giúp Cường chiếm đoạt của Agribank 966 tỷ đồng (con số thiệt hại trên thực tế theo luật sư Trương Thị Hòa là 1.500 tỷ đồng). Vậy nhưng, trong mấy ngày xử án vừa qua, cho dù được các luật sư yêu cầu, Tòa cũng không triệu tập ông bà Liêm – Mai.

Đất nông nghiệp, chưa được chuyển mục đích sử dụng, không được chấp thuận làm dự án, được mua bán với giá 7 triệu/m2, có thể coi là một “giao dịch dân sự ngay tình” không.

Nếu đã xác định khoản tiền 171,2 tỷ đồng mà Dương Thanh Cường trả cho vợ chồng tướng Trần Quốc Liêm được lấy từ Agribank thì nên coi đó là những đồng tiền “do Cường phạm tội mà có” chứ không thể coi đó là tiền của Cường để xác nhận thương vụ này là bình thường.

Có một câu hỏi mà các “đồng chí trong Đảng” của ông Liêm cũng cần đối chiếu với Nghị quyết TW 4 để đặt ra là, khối tài sản khổng lồ mà tướng công an Trần Quốc Liêm có, liệu đã được kê khai trung thực.

Không phải tự nhiên mà vài bị cáo từ Agribank đã “đấm ngực” trước tòa. Những cán bộ ngân hàng ấy, nếu không có sức ép như các lời khai ban đầu, liệu họ có dám giải ngân một khoản tiền khổng lồ cho một người có nhân thân như Dương Thanh Cường với các điều kiện thế chấp vu vơ như thế.

Tòa án nhân dân TP HCM nên hoãn tuyên án; trả hồ sơ để cơ quan điều tra điều tra lại từ đầu như đề nghị của một số luật sư. Và, theo tinh thần mà các vị đại biểu đang đề nghị ở Quốc hội: Với những vụ án liên quan đến những người quyền lực như thế này, nên trao cho một cơ quan điều tra đủ quyền độc lập.

Ông Trần Quốc Liêm không những là em của bà Trần Thanh Kiệm – phu nhân đương kim Thủ tướng – mà còn đang là một viên tướng quyền thế.

Năm 2010, Công an TP HCM (PC46) đã phát hiện, điều tra vụ án này và đã lên kế hoạch bắt “siêu lừa Dương Thanh Cường”. Thiếu tướng Phan Anh Minh đích thân chỉ đạo. Nhưng ông Minh – một người được tiếng cương trực – cũng đã không vượt qua được những áp lực. Phải mất hơn hai năm sau, Cơ quan cảnh sát điều tra C48 của Bộ mới khởi tố được một vụ án “lừa đảo hai năm rõ mười”.

Nếu phiên tòa xử “đại án tham nhũng” này khép lại vào thứ Tư, 4-11-2015. Và báo chí vẫn vờ như không có hai cái tên Trần Quốc Liêm – Trần Hoa Mai. Thì, cho dù Nghị quyết “Bốn, Năm” của TW có lấy chức Trưởng ban chống tham nhũng ra khỏi tay Thủ tướng. Trưởng ban chống tham nhũng mới, có vẻ như, vẫn chưa nắm được “thượng phương bảo kiếm”.

Huy Đức

Bao Giờ Bằng Được CAMPUCHIA

Không biết có phải vì các “thái tử đảng” xuất hiện ồ ạt ở Việt Nam mà Phnom Pênh cũng đang có tin đồn, Hun Sen sắp đưa con trai mình lên thay thế. Hôm 19-10-2015, Hun Sen đã phải trấn an: “Campuchia (CPC) là một thể chế dân chủ. Thậm chí, Vua cũng được chọn bởi Hội đồng tôn vương. Ở CPC muốn trở thành lãnh đạo phải thông qua bầu cử “.

Hun Sen hiện đang có hai người con theo chân bố: Hun Manet sinh 1977 và Hun Many sinh 1982. Hun Manet tốt nghiệp West Point năm 1999, sau đó lấy bằng tiến sỹ tại đại học Bristol (Anh), hiện đang là Phó tư lệnh Lục quân CPC. Hun Many – từng du học ở Mỹ, Pháp, Úc – là thủ lĩnh thanh niên CPP, đắc cử nghị sỹ trong cuộc bầu cử tháng 7-2013.

Hun Manet là người CPC đầu tiên học ở Học viện quân sự West Point và là một trong bảy học viên nước ngoài tốt nghiệp cùng khóa. Tất nhiên, yếu tố “con trai Hun Sen” đóng một vai trò quan trọng để Hun Manet trở thành tướng ba sao (2013) [Quân đội CPC đang có 5400 tướng + khoảng hơn 500 tướng công an]. Nhưng, để trở thành Phó tư lệnh Lục quân, Hun Manet cũng đã phải trải qua từng nấc thang: Phó tư lệnh cảnh vệ; Tư lệnh lực lượng chống khủng bố… Và, phải lập công.

Trong cuộc đụng độ với quân đội Thái Lan trên biên giới, nổ ra từ năm 2008 đến 2011, Hun Manet đã được tăng cường vào thời điểm khó khăn nhất và trở thành một trong những chỉ huy xuất sắc; rồi trở thành một trong những người thương thảo chính với Thái Lan về vấn đề biên giới; là thành viên quan trọng đại diện cho Campuchia tại tòa án quốc tế La Haye với phán quyết cuối cùng về ngôi đền Preah Vihear nghiêng về phía Campuchia.

Ngày 16-10-2015, trả lời phỏng vấn đài truyền hình ABC của Australia về việc liệu ông có thể trở thành Thủ tướng CPC trong tương lai, Hun Manet nói: “CPC là một thể chế dân chủ đa đảng. Hiến pháp quy định cứ 5 năm chúng tôi phải tiến hành bầu cử. Vì thế sự lựa chọn ai và khi nào trở thành lãnh đạo tùy thuộc vào nhân dân CPC”.

Cũng hôm 19-10-2015, Son Chhay – một nghị sỹ đối lập, CNRP – đã phải thừa nhận: “Hun Manet có khả năng và tất cả kỹ năng để cải thiện hình ảnh quân đội. Khi CNRP lên nắm quyền, tướng Hun Manet có thể vẫn là một tư lệnh tốt của lực lượng vụ trang Hoàng gia”. Thế nhưng, người em của Manet, Hun Many hiện lại đang được đánh giá cao hơn cả người anh.

Năm 2015, Hun Many là một trong 19 người nhận giải thưởng Gusi Peace Prize – giải thưởng của tổ chức Gusi Prize Interrnational có trụ sở tại Manila (Philippine) – dành cho lãnh đạo thanh niên và những nhà hoạt động nhân đạo. Hun May cũng đã nhận giải thưởng quốc tế với tư cách là một người “Bảo vệ các di sản văn hóa”. Năm 2013, Hun Many, chứ không phải ông anh, ra tranh cử và trở thành nghị sỹ.

Chỉ đến khi Hun Sen rời khỏi vị trí quyền lực, chúng ta mới biết rõ thực tài của Manet và Many nhưng cái cách mà họ đang “đi” rõ ràng rất khác hai người con trai của Thủ tướng Việt Nam và con của các nhà lãnh đạo địa phương mới xuất hiện sau kỳ đại hội.

Tại sao những người có bằng cấp và trẻ tuổi được “trao trọng trách” thay vì là tín hiệu đáng mừng lại trở thành câu chuyện đám tiếu trong thiên hạ.

Trong một nhà nước minh bạch, những người phục vụ trong bộ máy công quyền được phân chia ra các ngạch chính như: chính trị gia (nắm quyền thông qua bầu cử); các viên chức chính trị bổ nhiệm (được các nhà hành pháp lựa chọn và được các cơ quan lập pháp phê chuẩn) và các viên chức hành chánh…

Không phải tuổi tác hay bằng cấp mà là lá phiếu của cử tri quyết định số phận của các chính trị gia. Các chính trị gia đứng đầu các cơ quan hành pháp vẫn thường bổ nhiệm một số thành viên trẻ tuổi, có bằng cấp, để “làm đẹp nội các” nhưng không chính trị gia nào lại đi chọn những người vô danh. Vì, ngoài việc phải đối diện với nghị viện khi phê chuẩn họ còn phải đối diện với cử tri. Nếu chọn những kẻ vô tích sự thì không sớm thì muộn, họ sẽ bị cử tri lật đổ.

Các chính trị gia, các nhà hoạch định chính sách mới cần có những năng lực hơn người. Còn viên chức hành chánh là những vị trí thừa hành, thủ tục thế nào thì cứ thế mà làm, không được cật vấn, không sáng kiến. Một nền hành chính chuyên nghiệp không ai lãng phí nguồn nhân lực bằng cách chọn “người tài” làm công việc của những người chỉ cần có trình độ trung bình.

Nếu không tách bạch như vậy, nếu cứ đẩy các chuyên viên hành chánh leo từng bậc, nhảy từ ngạch này sang ngạch kia. Thì nếu không phải con ông cháu cha, cũng chỉ chọn được những kẻ quen thừa hành và giỏi ăn chia lên làm lãnh đạo.

Nếu xét về bằng cấp chuyên môn, Nguyễn Thanh Nghị chỉ là một kỹ sư chuyên về kết cấu. Đâu phải cứ học về xi măng sắt thép là có thể đứng đầu ngành xây dựng. Sẽ là hợp lý nếu cho Nghị phụ trách kỹ thuật của một công trình hay trực tiếp đào tạo các kỹ sư. Đưa Nghị lên thứ trưởng là đánh đổi một nhà chuyên môn được học bài bản lấy một amateur về chính sách.

Những người như Nghị cũng có thể từ bỏ chuyên môn để làm chính trị và không nên hỏi tuổi một người làm chính trị. Nhưng không thể không hỏi Nghị đã làm được những gì để ở tuổi ấy và chỉ trong một nhiệm kỳ lại có thể “ghế trên ngồi tót sỗ sàng” như thế.

Một người được học hành đàng hoàng ở những nền giáo dục tiến bộ trở thành lãnh đạo dù sao cũng vẫn tốt hơn những người đi từ trong rừng ra với văn hóa lớp ba. Nhưng, không thể không hỏi vì sao những người cùng thời, tự tìm kiếm học bổng (chứ không phải đi học bằng tiền ngân sách) có nhiều thành tích cá nhân lại không thể leo lên như những người có bố làm thủ tướng hay bí thư tỉnh ủy.

Hổ phụ có thể sinh hổ tử.

Một nhà lãnh đạo tử tế chắc chắn sẽ để lại những di sản chính trị tốt đẹp cho con cái. Những di sản đó sẽ thêm giàu có nếu con cái họ “nhận thừa kế” thông qua lá phiếu của dân (như Benigno Aquino III, Park Geun-Hye hay Justin Trudeau…). Và, những di sản đó cũng sẽ ngay lập tức trở thành vết nhơ lịch sử nếu những đứa con vội vã nhận trực tiếp “từ tay bố” dưới hình thức những chiếc ghế.

Ngay cả các “thái tử đảng” của Trung Quốc cũng phải tự lặn ngụp trong chính trường và phần lớn đều thăng tiến sau khi cha mẹ họ không còn sống hoặc không còn chức tước.

Năm 1982, từ văn phòng Quân ủy Tập Cận Bình được “luân chuyển” xuống cơ sở, làm bí thư huyện ủy. Phải mất 18 năm, leo từng bậc thang, Tập mới lên được chức tỉnh trưởng Phúc Kiến (2000). Bạc Hy Lai cũng mất một thời gian tương tự (1984-2001) để đi từ phó bí thư huyện ủy lên tới chủ tịch tỉnh Liêu Ninh, dù cha – Bạc Nhất Ba – lúc đó là một người rất có ảnh hưởng tới Giang Trạch Dân.

Ở CPC, Hun Sen thực sự thâu tóm phần lớn quyền bính và đang điều hành đất nước này như một nhà độc tài. Nhưng, ngay cả Hun Sen cũng không dám trơ trẽn cho con cái nắm quá nhiều quyền lực.

Hun Sen làm như thế vì vừa là một người khôn ngoan. Một tiểu thương trước khi để lại tiệm phở cho con cũng phải thử thách người thừa kế bằng những việc như rửa chén, bưng bê. Chỉ có những nhà lãnh đạo thiển cận mới trao quyền lực cho những “cậu ấm”, ngoài việc đèn sách, chưa bao giờ tự mình làm một việc gì cho tới đầu tới đũa.

Nhưng Hun Sen phải làm như thế còn vì nền chính trị CPC, dẫu chưa thực sự dân chủ, cũng đã có đối lập và có khá nhiều quyền tự do ngôn luận. Campuchia không phải là một hình mẫu cho Việt Nam. Nhưng còn rất lâu, Việt Nam mới có thể bằng CPC, kể cả dân trí và quan trí.

Chỉ trong một nền chính trị không có vai trò của dân, những nhà lãnh đạo thiếu liêm sỉ mới có thể thu vén cá nhân vô độ.

Huy Đức

Cựu Binh Gạc Ma

Hồ Văn Ba đón chúng tôi bằng khoảng chục lon bia và hai con tôm, đặt trên một manh chiếu rách, trải giữa sàn xi măng chỗ lành, chỗ vá. Tôi nhìn căn nhà dột nát của anh và đoán chắc mấy lon bia đó vợ chồng anh đang phải mua thiếu ngoài chợ. Tôi “ra lệnh” cho anh không được mở lon bia nào.

Hồ Văn Ba sinh năm 1966 tại Đức Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình. Anh nhập ngũ tháng 8-1985. Ngày 9-3-1988, Ba – khi ấy đang là lính công binh thuộc Lữ 83 – được lệnh lên tàu 604, rời Cam Ranh ra Gạc Ma.

Trong buổi sáng 14-3-1988 lịch sử đó, Hồ Văn Ba cùng Lê Hữu Thảo, Nguyễn Văn Thống, Lê Văn Dũng… đứng bên cạnh Trần Văn Phương – người về sau được gọi là anh hùng giữ cờ. Thống bị thương nặng. Ba sau đó cùng với Lê Hữu Thảo và những đồng đội sống sót khác, dùng chiếc thuyền nhôm thủng lỗ chỗ, đưa xác hai liệt sỹ (tìm thấy) và những người bị thương về đảo Sinh Tồn Lớn.

Trước khi xuất ngũ vào tháng 12-1988, Hồ Văn Ba – sau trận Gạc Ma – còn quay lại Trường Sa hai lần, mang xi măng, sắt thép ra xây đảo Co Lin và Lan Đao. Người lính “làm xong nghĩa vụ” ấy, với trình độ lớp 3 trường làng, đã trở về với nghề đi biển.

Năm 2004, anh góp 100 triệu cùng với bạn chài mua thuyền đánh cá. Gặp lúc giá dầu tăng cao, vỡ nợ, phải bán thuyền. Tới nay, vẫn còn nợ ngân hàng 50 triệu. Chị Lê Thị Thảo, vợ Ba, nói: “Mỗi tháng anh ấy đi biển 20 ngày. Từ Tết tới giờ được chủ thuyền chia cho 15 triệu”. Trong khi đó, theo giấy nợ ngân hàng, mỗi tháng gia đình anh phải trả lãi 1 đến 2 triệu đồng (bao gồm lãi phạt). Từ 4 tháng nay, nhà không có tiền trả lãi.

Cô con gái đầu của Ba, sinh 1992, học hết lớp 9, lấy chồng sanh con rồi cũng như mẹ, ngồi nhà vá lưới, chờ chồng. Chợ ở ngay đầu nhà nhưng cũng xác xơ như ngôi nhà xây đã 23 năm chưa một lần có tiền chống dột. Cô con gái thứ hai, sinh năm 1994, học hết lớp 9, nghe nói đi làm thợ may, thỉnh thoảng mới gọi về, không rõ đang ở đâu.

Cách đó mấy chục cây số là nhà của một cựu binh Gạc Ma khác, Dương Văn Lê (1966-2010), một người lính công binh thuộc Lữ 83. Xuất ngũ, Lê về quê ở xã Tây Trạch, Bố Trạch, làm nghề thợ xây.

Lê bị ung thư gan năm 2010, mất năm 2014. Cô con gái đầu của Lê thi đỗ đại học nhưng nhà không có tiền, định bỏ. Rất may, qua Lê Hữu Thảo, chúng tôi kịp liên lạc với chị Dương Thị Sen, vợ anh Lê, động viên chị và cháu mạnh dạn nhập học. Nhịp Cầu Hoàng Sa quyết định sẽ cấp học bổng cho cháu.

Một cựu binh Gạc Ma (E83) khác, Dương Văn Hường, còn có hoàn cảnh nghiệt ngã hơn. Hường bị thương khá nặng trong trận Gạc Ma, anh xuất ngũ ngay sau khi được chữa trị ở bệnh viện 175. Những chấn thương ở đầu đã khiến anh thỉnh thoảng bị lên cơn, nhiều khi vật vã ngoài rừng, nhiều khi bạo hành với vợ con.

Chị Trần Thị Huyên, vợ anh nói: “Khi tỉnh, anh dặn, nếu thấy anh lên cơn thì xin mẹ con hãy tránh ra xa, đợi khi anh qua cơn hẵng tới gần”. Tháng 3-1998, khi Hường đang chờ giám định thương binh thì, trong một lần đang chạy xe, anh bị lên cơn, chưa kịp dựng xe thì ngã lăn ra chết. Từ đó một mình chị Huyên làm rẫy nuôi ba con, đứa lớn nhất mới bảy tuổi, đứa nhỏ nhất chưa đầy hai tuổi.

Con trai lớn của Hường, sinh 1991, học xong trung cấp tin học ở Huế không xin được việc làm, trở về cùng mẹ – ở nông trường Việt – Trung, Bố Trạch, Quảng Bình – làm rẫy nuôi hai cô em gái ăn học tiếp. Hai cô con gái của Hường, đang học cao đẳng – một ở Đà Nẵng, một ở Hà Nội – ao ước có tiền để học liên thông cho hết đại học, nhưng chị Huyên nói: “Tôi phải dằn lòng mà nói với các con, mẹ hết khả năng rồi”.

Ở Bố Trạch còn có ba cựu binh Gạc Ma khác: Lê Văn Dũng, Lê Văn Đông và Nguyễn Văn Thống. Thống bị Trung Quốc bắt làm tù binh sau trận Gạc Ma trong điều kiện bị thương rất nặng. Chính anh cũng không hiểu nhờ đâu anh sống sót khi mãi ba ngày sau mới được cứu chữa.

Đông có cuộc sống, theo anh nói, là tạm ổn. Còn Thống, là thương binh 1/4, có trợ cấp, vừa đủ để sống qua ngày cùng với một hàng gạo do vợ buôn bán thêm. Trong khi Lê Văn Dũng, vợ mất khi đứa con thứ ba chưa biết lật. Một mình làm thuê nuôi ba con và một bà chị là người tàn tật, không thể kể hết khổ cực.

Nhịp Cầu Hoàng Sa – qua Ban liên lạc những người lính có mặt trên tàu HQ 604 cũng chỉ vừa mới tìm thấy những cựu binh này – trong ngày 6-10-2015, đã đến thăm từng gia đình và đang cân nhắc phương thức hỗ trợ từng trường hợp cụ thể. Trước mắt, sẽ giúp con em của các cựu binh tiếp tục học hành. Tiếp đến, giúp các anh giải quyết nợ nần, sửa nhà và tìm một kế sinh nhai căn cơ để vượt qua hoàn cảnh cơ cực hiện tại.

Nhịp Cầu Hoàng Sa mong tiếp tục nhận được sự ủng hộ của các bạn theo các địa chỉ sau:

1, Đỗ Thanh Triều – Vietcombank TP.HCM – số TK 0071001176816 cho tiên đồng VN (VND) Vietcombank TP.HCM số TK 0071370974455 cho dollar

2, Trường hợp chuyển tiền mặt xin gửi: Đỗ Thanh Triều, báo Tuổi Trẻ, 60A Hoàng Văn Thụ, quận Phú Nhuận, điện thoại: 0903383994.

3, Tài khoản Paypal: nhipcauhoangsa@gmail.com

4, Những người ở Mỹ có thể gửi check cho “Thai Dinh” (tức Đinh Quang Anh Thái ) địa chỉ 14771 Moran Street, Westminster, CA 92683, USA ; với memo “Đóng góp cho quĩ Nhịp cầu Hoàng Sa”

Lê Hữu Thảo, Lê Nguyễn Hương Trà, Do Thai Binh, Nguyễn Thế Thanh,Nguyễn kc Hậu, Vu Kim Hanh, Tran Triet, Thanh Triều

Click to view slideshow.

Biết Xấu Hổ

Tuần qua, FB & báo chí tràn ngập thông tin về cậu ấm 30 tuổi Lê Phước Hoài Bảo làm Giám đốc sở Kế hoạch – Đầu tư Quảng Nam. Công chúng và cả báo chí nhà nước đã trưởng thành tới mức không thể im lặng trước sự trơ trẽn của đám ăn trên ngồi trốc.

Nhưng, báo chí và cả các quan chức khi nói về trường hợp xếp ghế cho con này đều làm như không nhìn thấy “con voi trong phòng khách”. Bố của Hoài Bão chỉ còn là cựu Bí thư tỉnh ủy. Trong khi, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, trong thời gian tại chức đã đưa hai cậu ấm: Nguyễn Thanh Nghị tót lên ngồi ghế thứ trưởng khi mới 35 tuổi, khi nhận bằng tiến sỹ chưa được năm năm (và sắp làm quan đầu tỉnh); cậu ấm út, Nguyễn Minh Triết, vừa mới mải chơi, bỗng trở thành tỉnh ủy viên, khi mới 24 tuổi.

Những chức vụ mà cậu ấm Nghị và cậu ấm Triết đang ngồi và sắp ngồi nhiều đảng viên phải mơ, phải phấn đấu, thậm chí phải hy sinh xương máu cả đời cũng không mong với được. Xưa nay, người trẻ nhận được những chức tước to cũng không ít (cả trong và ngoài nước). Con cháu các nhà lãnh đạo rồi lại làm lãnh đạo cũng không ít. Nhưng họ hoặc phải qua tranh cử hoặc cũng phải có những thành tích xuất chúng ở đâu đó rồi được cất nhắc, đề bạt Lên.

Bà Tôn Nữ Thị Ninh có nhắc các cậu ấm nên biết xấu hổ. Thật khó để cha con họ biết xấu hổ. Nhưng, những người trong cấp ủy, trong đại hội các cấp bỏ phiếu cho các cậu ấm ấy thì cũng nên biết xấu hổ. Thấy như thế là trơ trẽn mà cũng bỏ phiếu cho đám trơ trẽn ngồi trên đầu mình thì chỉ xứng đáng làm nô lệ.

Huy Đức

Gậy Ông Đập Lưng Ông

“Quy hoạch” cho thấy não trạng bao cấp hoặc cho thấy sự sợ hãi, thù ghét báo chí của các nhà lãnh đạo. Tuy nhiên, điều này chỉ làm suy yếu báo chí nhà nước, một công cụ mà thực ra dẫu có mạnh thì cũng chỉ có lợi cho chế độ.

Nếu tôn trọng quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận đã ghi trong Hiến pháp thì việc quy hoạch báo chí nhà nước là rất cần và phải dựa trên nguyên tắc: Những cơ quan đã nắm giữ các quyền lực nhà nước (các bộ, tòa án, VKS, Chính phủ…) thì không nắm các cơ quan ngôn luận. Chính phủ, Quốc hội có thể có một cơ quan thông tin (chứ không phải ngôn luận).

Không nói các bộ, ngành khác, thử xem: Công an vừa bắt người, báo chí của Công an đã mô tả người bị bắt như tội phạm; tòa án vừa có quyền kết án hình sự, phán quyết dân sự lại có quyền ra “bản án công luận…” thì làm sao còn có thể tiến hành tố tụng khách quan, công lý làm sao còn tồn tại.

Đặc biệt, điều quan trọng hơn, ngân sách chỉ được chi để đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của người dân, tuyệt đối không được chi cho các cơ quan ngôn luận của các đảng phái, tổ chức chính trị và kể cả các cơ quan quyền lực khác.

Nếu theo nguyên tắc này thì các tờ báo đang trực thuộc các cơ quan quyền lưc nhà nước hiện nay sẽ được bán, ưu tiên bán cho những người đang trực tiếp làm những tờ báo đó. Những tờ báo khác không thuộc diện phải từ bỏ cơ quan chủ quản thì cắt ngân sách ngay, ai có khả năng tự hạch toán kinh doanh thì tồn tại, ai không có khả năng thì phá sản.

Quốc hội rất cần chất vấn về những khoản ngân sách đã được sử dụng cho các cơ quan báo chí né tránh sự thật và không nói tiếng nói của người đóng thuế.

Huy Đức