Roberto T. Añonuevo's Blog, page 10

Silid

Sumapit ang sandali na mapagmaramot ang panahon, at ang espasyo ay sinusukat kada metro na magtatadhana ng ginhawang tinutumbasan ng pribilehiyo at salapi. Naiimbento ang dingding at ang partisyong kundi kurtina ay karton; at minamahalaga ang ilaw, tubig, at bintana na pawang ekstensiyon ng aliwalas. Mananaginip ka marahil ng silid, gaya ng kawikaan, na kapag pinasok ay magbubunyag ng sanlibo’t isang silid. Buksan ang pinto sa silid at maaaring makatuklas ng bighani ng salamin sa pader, kisame, at sahig. Masdan ang sarili sa salamin, at ang salamin ay mauunawaan mong silid pa rin na nagtatala ng mga hulagway, tunog, at testura ng mga panauhin. Magtungo sa ibang silid at baka makatuklas ng bakas, mantsa o halimuyak, o kaya’y lihim na kalansay o naiwang salawal o nakaligtaang selfon, ngunit anuman ang bumunyag ay ipagpalagay na karagdagang karanasan. Mapagtitiyagaan ang masisikip na silid na gaya ng bartolina, kapag kapos sa salapi at nagmamadali. Mapanghihinayangan ang maluluwag na silid, kapag nag-iisa’t malayo ang tinatanaw. Marami pang banyaga’t pansamantalang silid na maaaring pasukin mo, may bagyo ma’t may dilim, hanggang sumapit ka sa aking silid upang tanungin ko ng sukdulang tanong na hindi kayang ipaloob sa alinmang silid, at ang tugon mo ay hindi kailanman maisisilid sa gaya ng mga salitang ito.

“Silid,” tulang tuluyan © ni Roberto T. Añonuevo, 10 Enero 2013.

Filed under: Tulang Filipino, Tulang Tuluyan Tagged: aliwalas, bahay, kuwarto, paglalakbay, panahon, pinto, silid, tadhana, Tulang Tuluyan

Alin ang totoo?, ni Charles Baudelaire

salin ng “Laquelle est la vrai?” ni Charles Baudelaire

salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Alin ang totoo?

May kilala ako noon na nagngangalang Benedicta, na pinasisigla sa ideal ang paligid at nagtataglay ng mga matang sumisinag ng pag-asam sa kadakilaan, kagandahan, karingalan, at sa lahat ng bagay na nagdudulot upang maniwala ang sinuman sa inmortalidad.

Ngunit ang mapaghimalang kabataang binibini’y napakarikit para mabuhay nang matagal, at totoo, matapos kaming magtagpo sa unang pagkakataon ay namatay siya. At sa araw na kahit ang mga sementeryo ay nabalani ng insensaryo ng taglagas, ako na mismo ang naglibing sa kaniya. Oo, ako ang naglibing sa kaniya, na ipinaloob ko sa mahalimuyak na kabaong na mahigpit ang pagkakalapat ng matitigas na kahoy, gaya ng mga baul mula sa malayong India.

At habang ang aking paningin ay nakapako sa pook na pinagbaunan ng aking kayamanan, bigla kong nasilayan ang munting nilalang na kahawig ng yumaong Benedicta at siya, na nagpapapadyak nang masidhi at nagwawala, ay bumunghalit ng halakhak saka nagsisigaw: “Ako ito, ang tunay na Benedicta! Ako ito! Ang sikat na puta! At bilang kaparusahan sa iyong pagiging hangal at bulag, iibigin mo ako gaya ng katangian ko!”

Nagngalit ako’t tumugon, “Hindi! Hindi! Hindi!” At upang maigiit ko ang aking pagtanggi, pumadyak ako nang marahas sa lupa at bumaon ang aking binti hanggang tuhod sa bagong tambak na hukay. At gaya ng lobo na nabitag, nananatili ako magpahangga ngayon na bihag, at marahil magpakailanman, sa libingan ng Ideal.

Filed under: halaw, salin, Tulang Tuluyan Tagged: bangkay, binibini, dalaga, gabi, halaw, ideal, inmortalidad, kadakilaan, multo, Pag-ibig, paghanga, patay, salin, Tulang Tuluyan

Mithing Magpinta, ni Charles Baudelaire

salin ng tulang tuluyan sa Pranses ni Charles Baudelaire

salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mithing Magpinta

Malungkot marahil ang tao, ngunit masaya ang alagad ng sining na sakbibi ng mithi.

Nagliliyab ang mithing ipinta ko siya, ang enigmatikong babae na nasilayan ko minsan at naglaho nang mabilis, gaya ng isang bagay na pinanghinayangang maiwan ng isang manlalakbay na hinigop ng gabi. Ay, anung tagal na nang mawala siya!

Marikit siya, at higit sa marikit: siya’y nakayayanig. Lukob siya ng dilim, at siya’y inspirado ng anumang malalim at panggabi. Ang kaniyang paningin ay dalawang yungib na may misteryosang liyab, at ang kaniyang sulyap ay nagpapaningning gaya ng kidlat—isang pagsabog sa karimlan ng magdamag.

Maihahambing ko siya sa itim ng araw, kung maiisip ang isang bituing nagbubuhos ng liwanag at ligaya. Ngunit mabilis na maihahalintulad siya sa buwan; ang buwan na nagmarka nang malalim ang impluwensiya; hindi ang matingkad, malamig na pinilakang buwan ng romantikong katha, bagkus ang mapanganib at langong buwan na nakalutang sa maunos na gabi at hinagod ng nag-uunahang ulap; hindi ang payapa at tahimik na buwan na dumadalaw sa mga walang konsensiyang tao, bagkus ang buwan na hinaltak mula sa kalangitan, bigo at mapanlaban, at nagtutulak sa mga mangkukulam na taga-Tesalya upang magsisayaw sa nahihindik na damuhan.

Sa kaniyang maliit na bungo ay nananahan ang matatag na kusà at ang pag-ibig ng maninila. Gayunman mula sa ibabang bahagi ng nakagigitlang mukha, sa ilalim ng balisang ilong na sabik na singhutin ang anumang lingid at imposible, biglang sumasambulat ang halakhak, at taglay ang di-mabigkas na ringal, ang kaniyang bibig na malapad, na may kapulahan at kaputian—at katakam-takam—ay makapagdudulot ng panaginip ng pambihirang pamumukadkad ng bulaklak sa bulkanikong lupain.

May mga babaeng nagdudulot ng pagnanasa sa mga lalaki na sakupin silang mga babae, at gawin ang anumang nais nila sa kapiling; ngunit ang babaeng ito ay naglalagda ng mithing yumao nang marahan habang ikaw ay tinititigan.

Filed under: halaw, salin, tula Tagged: buwan, damuhan, gabi, kulay, ligaya, lungkot, pinta, pintor

Lambak ng Patay, ni Sorley Maclean

salin ng mga tula ni Somhairle MacGill-Ean [Sorley Maclean]

salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Kalbaryo

Ang aking paningin ay wala sa kalbaryo

o kaya’y sa Pinagpalang Bethlehem,

bagkus sa mabantot na nayon ng Glasgow,

na ang buhay ay naaagnas habang lumalaki;

at sa isang silid sa Edinburgh,

ang silid ng karukhaan at pagdurusa,

na ang maysakit na sanggol

ay nag-iihit at alumpihit hanggang mamatay.

Lambak ng Patay

Winika ng Nazi o iba na ibinalik ng Fuehrer sa Alemang Kalalakihan  ang ‘karapatan at ligayang mamatay sa pakikidigma.’

Nakaupo nang walang tinag sa Lambak ng Patay

sa ibaba ng Tagaytay Ruweisat

ang batang nakatakip ang buhok sa kaniyang pisngi

at nagsaabuhing marungis na mukha;

Nabatid ko ang karapatan at ligaya

na natamo niya mula sa kaniyang Fuehrer,

sa pagsubsob sa larangan ng pagpatay

upang hindi na muling bumangon;

sa ringal at sa kasikatan

na taglay niya, hindi nag-iisa,

bagaman siya ang pinakakaawa-awang makita

sa laspag na lambak

na nilalangaw ang mga abuhing bangkay

sa bundok ng buhanging

makutim na dilaw at hitik sa mga basura

at pira-pirasong bagay mula sa sagupaan.

Ang bata ba ay kasama sa pangkat

na umabuso sa mga Hudyo

at Komunista, o nasa higit na malaking

pangkat nilang

tumututol na mahimok, mula sa simula

ng mga salinlahi, sa paglilitis

at baliw na deliryo ng bawat digmaan

para sa kapakanan ng kanilang mga pinuno?

Filed under: halaw, salin, tula Tagged: bata, dahas, digma, digmaan, gutom, halaw, kalbaryo, Kamatayan, pangkat, salin, sanggol, tula

Pagkamulat, ni Alasdair Gray

Salin ng tulang “Awakening”  ni Alasdair Gray

salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Nagising akong katabi sa lastag na kama ang kirot,

napakalapit, ang kaniyang ulo, na biniyak sa mapusyaw

na bato, ay ang aking ulo, ang kaniyang utak

ay ang aking utak, at hindi ko maiwaglit sa isipan

ang gayong pagkakalapit. Labis siyang napakatalik

na kasama at waring madaramang pag-iisa.

Sinikap kong buksan ang pinto upang siya’y palayasin,

. . . . . . . . . . .  o suhulan upang umalis,

pero naku po, ngumingiti siya saanmang panig

ako tumingin, sa lahat ng bagay na aking gawin.

Nakita ko ang kaniyang anyo kung saan tayo nagtagpo.

Kumakain siya sa tamang oras, sumesenyas sa bawat

kalye, subalit hindi kayang makatiis

kahit sa isang pisil ng iyong kamay.

Magmadali’t bumalik ka sa akin. Magbabago ako

nang wala ka. Lumalamig ang aking isip at kumikinang

gaya ng buwan. Naiipon ang mga susi, barya, at resibo

sa aking mga bulsa. Lumalaki akong kalmado at brutal

sa serbesa at makakapal na karne.

Ang Babae sa mga Alon, ni Gustave Courbet, 1868. Dominyo ng publiko.

Filed under: halaw, salin, tula Tagged: anyo, bumalik, gising, halaw, hulagway, kirot, oras, pagkamulat, panig, salin, sarili, tula, umalis

Katawan, Tandaan . . . , ni C.P. Cavafy

Tula sa wikang Griyego ni C.P. Cavafy (K.P. Kavafis)

Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Katawan, Tandaan . . .

Katawan, tandaan hindi lamang kung gaano ka minahal,

hindi lamang ang mga kama na iyong hinigaan,

bagkus maging ang mga pagnanasa

na kuminang nang lantay sa iyong paningin,

at nangatal sa tinig—at ang ilang pagkakataong

humadlang upang biguin ang gayong kaganapan.

Ngayong ang lahat ng ito ay pawang lumipas na,

waring ipinaubaya mo rin ang sarili

sa gayong mga pananasa—kung paanong kumislap yaon,

kung natatandaan mo, sa mga matang tumitig sa iyo,

at kumatal sa tinig, para sa iyo, tandaan mo, katawan!

Babaeng hubad, guhit ni Guy Rose, oleo, 71.12 x 38.1 cm. Dominyo ng publiko.

Filed under: halaw, salin, tula Tagged: hubad, kaganapan, katawan, lastag, lumipas, nakaraan

Bago sila baguhin ng panahon

Tula sa wikang Griyego ni C.P. Cavafy (K.P. Cavafis)

salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Bago sila baguhin ng panahon

Kapuwa sila namighati   sa kanilang paghihiwalay.

Hindi nila ninais iyon;   ngunit panahon ang nagtakda.

Upang makaraos sa buhay,    ang isa sa kanila’y

napilitang maglakbay tungo  sa New York o Canada.

Ang kanilang pag-ibig, ay!    hindi na gaya noon;

bahagyang tumalam bigla   ang bighaning makipagtalik;

ang bighaning makipagniig  ay tumamlay nang labis;

Ngunit hindi nila hangad   ang kanilang paghihiwalay.

Maaaring pagkakataon lamang.—  O baka ang Tadhana’y

isang alagad ng sining    na pinagbukod sila ngayon

bago pumusyaw ang damdamin  at baguhin ng Panahon;

bawat isa sa kanila’y    mananatili nang habambuhay

na beynte kuwatro anyos   at napakaririt na kabataan.

Psyché et l’Amour (1798) pintura ni Gerard François Pascal Simon. Dominyo ng publiko.

Filed under: halaw, salin, tula Tagged: gunita, halaw, Pag-ibig, paghihiwalay, panahon, salin, tadhana, tula

Isang Gabi at iba pang tula ni C.P. Cavafy

Mga tula ni C.P. Cavafy (K.P. Kavafis)

Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Isang Gabi

Ang silid ay maalikabok at gigiray-giray

na nakatago sa ibabaw ng wasak ng taberna.

Mula sa bintana ay matatanaw ang eskinita,

na marumi at makitid. Mula sa ibaba’y

dinig ang mga tinig ng mga obrero

na nagpupusoy at naghahalakhakan.

At doon, sa gastado’t mumurahing kama’y

inangkin ko ang katawan ng sinta, ang labing

sensuwal, mala-rosas, nakalalangong labi—

ang rosas na labi ng sensuwal na kaluguran

kaya kahit ngayon habang nagsusulat ako

makaraan ang ilang taon, sa aking tahanan,

ramdam ko pa rin ang labis na kalasingan.

Libingan ng Gramatikong si Lisiyas

Sa kanugnog, sa kanan papasok ng aklatan

ng Beirut, inilibing namin ang dalubhasang

gramatikong si Lisiyas. Naaangkop ang pook.

Inilagak namin siya sa mga bagay na pag-aari

niya at magugunita—mga tala, teksto, gramatika,

katha, tomo-tomong puna sa idyomang Griyego.

Sa gayon, makikita at mapagpupugayan namin

ang kaniyang libingan tuwing kami’y lalapit

sa mga aklat.

Sa Parehong Espasyo

Ang mga paligid ng bahay, sentro, at kapitbahayan

na natatanaw ko’t nilalakaran nang kung ilang taon.

Nilikha kita mula sa ligaya at sa pagdadalamhati:

Mula sa maraming pagkakataon at maraming bagay.

Ikaw ay naging lahat ng pagdama para sa akin.

Filed under: halaw, salin, tula Tagged: aklatan, espasyo, gabi, gramatiko, halaw, libingan, magdamag, pagkakataon, rosas, salin, silid, taberna, tula

Ang Lungsod at iba pang tula ni C.P. Cavafy

Tatlong tula ni C.P. Cavafy (K.P. Kavafis)

Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Pagkabalam

Binabalam natin ang gawain ng mga diyos,

sa ating pagmamadali at pagiging muslak.

Sa mga palasyo ni Pítiya at ni Elewsis,

kumakayod nang matwid sina Demeter at Tetis

sa gitna ng liyab ng apoy at makapal na usok.

Ngunit malimit humahangos palabas si Metaneyra

mula sa kaniyang mariringal na silid,

gusot ang damit at buhok bukod sa nahihindik,

at madalas kabado at nanghihimasok si Peleyus.

Ang Lungsod

Sabi mo, “Magtutungo ako sa ibang lupain, sa ibang dagat.

Matutuklasan ang isa pang lungsod, na higit kaysa rito.

Bawat pagsisikap ko’y isinumpa ng kapalaran

at ang puso ko—gaya ng bangkay—ay nakalibing.

Gaano katagal mananatili ang isip sa gayong kabulukan?

Saan man ako bumaling, saan man tumingin,

ang makukutim na guho ng aking buhay ay natatanaw dito,

na maraming taon ang inilaan, ginugol, at winasak.”

Wala kang matutunghayang bagong lupain o ibang tubigan.

Hahabulin ka ng lungsod. Maglalagalag ka sa parehong

mga kalye. At tatanda ka sa parehong kapitbahayan,

at puputi ang mga buhok sa parehong mga tahanan.

Malimit kang sasapit sa parehong lungsod. Huwag umasa

sa iba—Walang barko na laan sa iyo, ni walang lansangan.

Gaya ng paglulustay mo sa buhay dito sa munting sulok,

parang winasak mo na rin ang buhay saanmang lupalop.

Ang mga Mago

Nasasagap ng mga diyos ang hinaharap, ng mga mortal ang kasalukuyan, at ng mga mago ang mga bagay na magaganap.

—Pilostratus, Buhay ni Apolonyus ng Tyana, viii. 7.

Maláy ang mga mortal sa mga nangyayari sa ngayon.

Ang mga diyos, na ganap at tanging nagtataglay

ng lahat ng Karunungan, ay malay sa mga sasapit.

At sa lahat ng bagay na magaganap, nababatid

ng mga mago ang papalapit. Ang kanilang pandinig

sa oras ng pagmumuni ay labis na nabubulabog.

Ang mahiwagang tunog ng darating na pangyayari

ay sumasapol sa kanila. At pinakikinggan nila iyon

nang may matimtimang paggalang. Samantalang

doon sa lansangan, ni walang naririnig ang madla.

Filed under: salin, tula Tagged: diyos, istorbo, lungsod, mago, pagkabalam, salin, tula

Tatlong Tula ni C.P. Cavafy

Tatlong tula ni C.P. Cavafy (K.P. Kavafis)

Salin sa eleganteng Filipino ni Roberto T. Añonuevo

Mga Pagnanasà

Gaya ng maririkit na lawas ng yumao na hindi tumanda,

at ipininid, nang luhaan, sa mariringal na mawsoleo,

may mga rosas sa ulo at may mga hasmin sa mga paa—

ganyan ang mga pagnanasa, na lumipas nang walang

kaganapan; ni isa sa kanila’y nabigong makalasap

ng magdamag na kaluguran, o maningning na liwayway.

Mga Tinig

Mga huwaran at minamahal na tinig

ng mga namatay, o ng mga tao

na naglaho sa atin gaya ng mga patay.

Kinakausap minsan tayo nila sa panaginip;

at naririnig minsan ang mga ito sa isip.

Sasapit ang sandaling pababalikin nito

ang unang panulaan ng ating buhay—

gaya ng musikang nauupos sa malayong gabi.

Unang Antas

Nagreklamo isang araw si Ewmenes

kay Teokritus:

“Dalawang taon na ang nakalilipas

nang ako’y magtangkang magsulat ngunit

isang idilyo lamang ang aking natapos.

Isang tula lamang ang aking naisulat.

Ay, sadyang napakatayog, wari ko,

at napakatarik ng hagdan ng Panulaan;

at sa unang antas na kinatatayuan ko,

ang abang gaya ko ay hindi makaaakyat.”

“Ang ganyang pananalita,” ani Teokritus,

“ay baluktot at mapanyurak.

Kahit nasa unang hakbang ka pa lamang,

dapat na matuwa at magmalaki.

Hindi madali ang pagsapit mo rito,

na pambihirang tagumpay na malayo

sa matatamo ng karaniwang mga tao.

Upang makarating sa unang bahagdan,

kailangan mo munang maging mamamayan

sa lungsod ng mga isip.

At sa lungsod na iyon ay napakahigpit

at bibihira ang nagiging mamamayan.

Matutunghayan sa agora ang mga Mambabatas

na hindi maiisahan ng mga oportunista.

Ang pagsapit dito ay hindi napakagaan;

ang nakamit mo ay labis na kadakilaan.”

Filed under: salin, tula Tagged: Cavafy, mithi, nasa, pagnanasa, panulaan, salin, tinig, tula