Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 14

Sneaky

Negende gedicht. Waarin wordt geobserveerd. En in weinig woorden veel gezegd. Messcherp. Alles.

ACTIE

In McSorley’s
eet de oude man
chips

uit een bruine zak
die hij sneaky
heeft meegenomen

hij eet met een lege blik terwijl
hij nipt aan zijn biertje

zijn hoed vol-
komen recht op zijn hoofd

zijn witte haar grotendeels verbergend
Zijn ogen zijn blauw

en waterhard .Paul Blackburn (l.) met Lee Byrd, die, samen met haar echtgenoot Bobby, Cinco Puntos Press oprichtte, 1967.

Hervelinghen

Hervelinghen, Côte d’Opale, Frankrijk, Ton van ’t Hof, 2025, digital art

Godsgruwelijke hekel

Zijn grote interesse in de troubadourslyriek vormde voor Paul Blackburn de aanleiding tot het volgen van een studie Occitaans aan de universiteit van Wisconsin. Een bloemlezing van door hem vertaalde troubadourslyriek zou na zijn dood verschijnen. Ook Dante Alighieri schreef werken in het Occitaans, die Blackburn ongetwijfeld heeft gekend. Wat we verder nog dienen te weten om Blackburns achtste gedicht uit In . On . Or About the Premises beter te kunnen begrijpen, is dat hij altijd op zwart zaad zat en altijd maar weer op zoek was naar nieuw werk. Maar o wat had-ie een godsgruwelijke hekel aan kantoorbaantjes.

OP ZOEK NAAR EEN BAANTJE

Hoe kunnen we de soep verdragen ?
Hoe kunnen we van de paus houden ?
Hoe kunnen we de politie gedogen ?
en dat doen we . . .

Maar een teveel
aan Dante
vernietigt ons,
dat grote licht dat schijnt over ons

En het licht stroomt de klootzak binnen
en de klootzak gaat het kantoor binnen
en het kantoor registreert het .

Menselijk, menselijker, menselijkst

Hoe word er in het leven gestaan? Wat een aardige kernvraag is voor een dagboekschrijver als ik, die ook alles buiten zichzelf als potentieel onderwerp voor zijn dagboekaantekeningen ziet.

Arie Elshout, columnist bij de Volkskrant, staat zó in het leven: ‘Wat in Gaza gebeurt is inderdaad erg, heel erg, toch was de Holocaust erger. […] De Holocaust was in methode, intentie, uitvoering, schaal en reikwijdte anders dan wat in Gaza gebeurt. Israël wil Hamas vernietigen, niet de bevolking. De tienduizenden burgerdoden zijn een uitvloeisel van het strijdverloop, niet van een uitroeiingsplan.’ Erg, erger, ergst. Elshout maakt zich druk over een etiket. Hamas beging op 7 oktober 2023 een misdaad tegen de menselijkheid, Israel beging er sindsdien vele. Dáár zou Elshout stelling tegen moeten nemen. Een straftribunaal mag dan een straf stellen op deze misdaden. Zo sta ík erin.

Las wéér een pleidooi voor fictie en werd wéér niet overtuigd. En wéér was het hoofdargument dat fictie ons menselijker zou maken. Romans, betoogt schrijfster Elif Şafak in de Guardian, bevatten ‘inzicht, empathie, emotionele intelligentie en compassie. Dit is wat Milan Kundera bedoelde toen hij zei: “De wijsheid van de roman verschilt sterk van die van de filosofie.” […] De roman ontmantelt tegenstrijdigheden. […] Na zijn reizen en mislukkingen vindt Koning Gilgamesj zijn eigen kwetsbaarheid en veerkracht terug. Hij leert mens te worden. Net zoals wij dat doen wanneer we romans over anderen lezen.’ Laat ik hier enkele stellingen tegenin brengen: (1) géén romans lezen is evenzeer menselijk als wél romans lezen; (2) non-fictie kan evenzeer ‘inzicht, empathie, emotionele intelligentie en compassie’ bevatten als fictie; (3) non-fictie kan evenzeer tegenstrijdigheden ontmantelen als fictie; (4) spreken uit ondervinding is overtuigender dan je fantasie de vrije loop te laten. Reis, misluk, word mens! zou ik zeggen.

En tuurlijk, schrijvers verwerken óók eigen ervaringen in romans, het zou zomaar kunnen dat de allerbeste romans er grotendeels uit bestaan.

Gilgamesj verslaat het monster Humbaba.

Borrelpraat?

Ruim anderhalve week nadat William McKinley, 25e president van de VS, door anarchist Leon Czolgosz was neergeschoten, overleed hij aan zijn verwondingen. Op 19 september 1901 werd McKinley uitgedragen in zijn woonplaats Canton, Ohio, maar in het hele land vonden bijeenkomsten ter nagedachtenis plaats. Zo ook in New York, voor de Trinity Church, die ligt aan Broadway, Manhattan. Deze bijeenkomst vormt de achtergrond van Paul Blackburns curieuze zevende gedicht, ‘The Assassination of President McKinley’, uit In . On . Or About the Premises. Waarom dit gedicht is opgenomen in de reeks ‘The Ale House Poems’ is me een raadsel, wellicht hing er een foto van de bijeenkomst voor Trinity Church aan de muur van Blackburns stamkroeg of was het vluggertje (verkrachting?) gebaseerd op borrelpraat aan de stamtafel.

DE MOORD OP PRESIDENT MCKINLEY

Voor Trinity Church
aan Broadway
15:30 - 15:35 uur
terwijl ze de kist lieten zakken in
het graf in Canton, Ohio,

de portalen van grote gebouwen zwart bekleed,
vlaggen halfstok,
was de straat volgestroomd met mensen,
pakweg de helft met dophoeden en mutsen op
de rest blootshoofds . In de verte

enigszins vagelijk, stonden zo’n twintig
Lex & Columbus Ave. & Broadway trolleys stil,
bijna iedereen achter de ramen mompelend of zwijgend,
terwijl de klokken van Trinity luidden, vijf minuten lang .

Bij Jackson Bros., op 66,
de ramen beneden eveneens bekleed, met gordijnen,

zwart, maakt een van de broers
achter in de winkel gebruik
van de plotselinge leegte, van
de nieuwe tengere typiste op de boekhouding, laat
haar buigen over de grote rollen stof
in het magazijn, tilt de wijde rok op, trekt
het plakkerige witte slipje naar beneden,
maakt zijn gulp los,
spuugt op zijn eikel &
neukt haar, de laatste rite
voor de vermoorde meneer McKinley,
19 september 1901
Vijf minuten doodse stilte, de
klokken die dreunen en
schluk-schluk, de soppige schaamlippen, het gekreun &
Tyley Jacksons kreet, die wordt overstemd
door de laatste twee slagen van Trinity’s klok .Menigte in Buffalo, New York, die wacht op nieuws over de toestand van president William McKinley, vlak voor zijn dood in september 1901.

Plage de Strouanne

Plage de Strouanne, Côte d’Opale, Frankrijk, Ton van ’t Hof, 2025, digital art

Egoïsme & hoogmoed

Dat 8 mei de Franse bevrijdingsdag is, nee, dat wisten we niet. En dat op die dag vrijwel alles dicht is, ook niet. Het kasteel zat op slot, de supermarkt zat op slot, en het weer, ja, dat zat ook op slot. Brantgum, waar de zon volop scheen, lonkte. Dus was de keuze snel gemaakt: inpakken en wegwezen.

Poezen hartstikke blij.

(9 mei) Door en door droge tuin. Al om 07.00 uur aan het sproeien geslagen, tegen 15.00 uur was ik klaar. Kuubje of tien water verbruikt. Luisterde ondertussen naar een podcast over Amerikaan Reinhold Niebuhr (1892-1971), theoloog en ethicus. Hij nam de ‘zondige aard’ van de mens, in het bijzonder het egoïsme en de hoogmoed, als een uitgangspunt voor zijn denken.

Is, in een periode van waterschaarste, het onttrekken van tien kuub water aan de gezamenlijk watervoorraad egoïstisch? vroeg ik me vervolgens af. Of hebben de planten, dieren en insecten in mijn tuin ook recht op een (hun?) deel water? Nogal wat vogels genoten zichtbaar van de douche.

‘We accepteren het niet meer om te sterven,’ zei iemand op tv. ‘Nee hoor,’ reageerde Hennie, die op ‘onco’ werkt, ‘ze hebben het alleen zó ingewikkeld gemaakt.’

Schilderachtige mistroostigheid

Na een nacht van acht uur bleek de hemel egaal grijs. Motregen beperkte ons uitzicht tot twee heuvelruggen, de eerste groener dan de tweede. Weg zee, weg boten, weg streepje Engeland. Ook hier snakt de natuur naar water, en dan is motregen niet veel, maar nog altijd beter dan niets. Helaas is de barometer al weer gestegen: er komt meer zon aan en het neerslagtekort zal verder oplopen. Het is en blijft een kurkdroog voorjaar.

Grevelingen bezocht, een oud vestingstadje, en Grand-Fort-Philippe, dat naast Grevelingen ligt en zijn naam te danken heeft aan zijn stichter, Filips de 2e, graaf van Vlaanderen. Over beide plaatsjes hing een sluier van schilderachtige mistroostigheid, wat ongetwijfeld ook met het grauwe weer te maken had. Ik hou er wel van. De lunch van Frans-Vlaamse fantasiegerechten was eveneens bijzonder. Zó hadden we nog nooit zalm (gestoofd in, ja, wat eigenlijk?) en risotto (met zalm, chorizo en een kilo kaas) gegeten. Maar onsmakelijk waren de gerechten nu ook weer niet. Vervolgens nog een botanische tuin met tropische (!) vlinders bezocht en over Kaap Witte Neus gewandeld, waar het hard waaide. We weten zo’n vakantiedag toch altijd wel weer vol te proppen.

Las bij de borrel (lange borrel) in één ruk Koos van Zomerens Stanley zet door (reeks Literaire Juweeltjes, 64 blz.) uit, dat ik voor Hennie had meegenomen, zelf al tien keer gelezen heb en dat me blíjft vermaken. Koos, al jaren mijn favoriete schrijver.

‘Ouderdom als een permanente toestand van afscheid. Natuurlijk, wij staan nog maar op de drempel …’ (Toen Van Zomeren dit schreef, in 2010, was hij een jaartje jonger dan ik nu.)

Grand-Fort-Philippe

Filosofie van de omgeving

Voor onze voordeur, op enkele meters afstand, ligt een flinke akker, waarop graan wordt verbouwd. En vanochtend een tractor reed. Krachtige wind vanuit zee. Recht op onze voordeur af. En ramen, terras. Auto. Achter de gespreide armen van de tractor: opstuivend gewasbeschermingsmiddel (gif).

Op naar Boulogne-sur-Mer, havenstadje, oude kern, op een heuvel. En een basiliek, Notre-Dame-de-l’Immaculée-Conception, waar een fabelachtige crypte onder ligt, die we ook bezochten. De meeste graven waren vervangen door museumstukken, die op een of andere wijze verbonden zijn met de geschiedenis van de kerk. Uurtje vertoefd. De kou sloeg er op mijn blaas.

Over stadswallen gelopen, langs kades geslenterd en een fijne Corsicaanse rosé gedronken bij ingelegd vlees en rauwe tartaar. Op de terugweg nog een appeltaartje met karamel bij de plaatselijke bakker gehaald. We hadden per slot van rekening met ons gewandel heel wat calorietjes verbrand.

Wat ik schrijf, moet geschreven worden, dacht ik, nippend aan een witte, genietend van het uitzicht vanuit ons raam. Wolken trokken van rechts naar links voorbij, de meeste schepen van links naar rechts, richting Antwerpen of Rotterdam. Nog verder, op dertig kilometer afstand, Engeland, een donkerblauwe streep.

Of er ook een filosofie van de omgeving is? vroeg ik me af. De omtrek, in het midden waarvan een ieder zich bevindt. En die mede beslissend is voor ons welzijn. Het is goed toeven hier.

Stokbrood & gebak

Saint-Omer was ons eerste doel vandaag, of Sint-Omaars in het Frans-Vlaams. Dat het stadje ooit floreerde, was aan de vele prachtige, maar vaak slecht onderhouden oude herenhuizen goed te zien. In de grootste bezienswaardigheid, een gotische, aan Maria gewijde kathedraal, werd het gigantische orgel bespeeld. Een enkel lied wisten wij, ongelovigen, zelfs mee te neuriën.

Na een matige lunch naar Le Blockhaus d’Eperlecques gekard, een enorme lanceerplaats voor V1’s en V2’s, die de Duitsers nooit in gebruik hebben kunnen nemen, mede door geallieerde bombardementen. Maar een groot deel van het bunkercomplex staat nog overeind. Ook hier: de efficiëntie wijze waarop bij ingebruikname tientallen Vergeltungswaffen per dag hadden kunnen worden afgevuurd, is verbijsterend.

Het weer? Half tot zwaar bewolkt en winderig. Thuis schijnt het een stuk beter te zijn. Ter compensatie bij de bakker nog effe stokbrood & gebak gehaald.

Vond In geen velden of wegen van Peter Stamm een merkwaardig boek: man verlaat in een opwelling zijn gezin en keert twintig jaar later in een opwelling weer terug. Zonder reden. Omdat dingen soms zomaar gebeuren. Spontaan. En geen tel waarop-ie zich afvraagt: wat bezielt me nu eigenlijk?

Cathédrale Notre-Dame, Saint-Omer