Đỗ Hồng Ngọc's Blog, page 74

Hai Trầu: TUỔI GIÀ THỬ ĐỌC “THƠ NGẮN ĐỖ NGHÊ”

 

TUỔI GIÀ THỬ ĐỌC “THƠ NGẮN ĐỖ NGHÊ”

Hai Trầu (Houston)

 

Thi sĩ Đỗ Nghê và Hai Trầu bên hồ sen Kỳ Hòa (Sài Gòn) sau cơn mưa chiều, ngày 06 tháng 6-2017. (Hình do chị HT chụp)

 

 

 

 

 

Nhớ có lần, khoảng tháng 5 năm 2013, tôi bắt đầu làm quen với thi sĩ Đỗ Nghê (Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc) qua trao đổi trên trang nhà Dutule.com, tôi có hỏi:

“Bài thơ đầu tiên bác sĩ gởi đăng ở tạp chí nào? … Bác sĩ có làm thơ tình lãng mạn không, nếu có, xin bác sĩ cho bạn đọc được đọc một bài mà bác sĩ ưng ý nhứt nhe bác sĩ?

Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc trả lời:

(…)

Những bài thơ học trò thôi không nhắc, thí dụ kiểu: “Những bước chân mềm trên cát thơm/ Em đi sa mạc rợn trong hồn?/ Buổi chiều lên đọng hai vành mắt/ Màu áo hôm nào làm sao quên…” Bài thơ đầu tiên đăng trên báo Bách Khoa năm 1960, ký với một cái tên tắt. Tuy biết ông Ngu Í cậu mình làm ở đó nhưng tôi giấu ông. Khi báo đăng, tôi mới nói. Ông ngạc nhiên và khen ngợi. Sau đó tôi lấy bút hiệu Đỗ Nghê và đăng nhiều thơ trên Bách Khoa, Mai, trong Ban biên tập báo Tình Thương (với Phạm Đình Vy, Ngô Thế Vinh, Trần Mộng Lâm…) rồi ở trong nhóm chủ trương bán nguyệt san văn học nghệ thuật Ý Thức (Nguyên Minh, Lữ Kiều, Lữ Quỳnh, Trần Hoài Thư, Lê Ký Thương…)

Năm 1967, đang là sinh viên y, tôi in tập thơ đầu tay: Tình Người và sau đó là các tập Thơ Đỗ Nghê (1974), Giữa hoàng hôn xưa (1993), Vòng quanh (1997), Thư cho bé sơ sinh & những bài thơ khác (2010)… (1)

 

Thế rồi từ đó, thỉnh thoảng tôi có thư từ liên lạc qua lại với bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc và một hôm có duyên may, tôi từ dưới quê Lấp Vò lên Sài Gòn và gặp được anh lần đầu vào một buổi chiều tháng 6-2017 bên hồ sen Kỳ-Hòa khi cơn mưa vừa dứt hột. Lần đó, tôi thấy mình vốn đã già quá mạng và ngồi nghe anh nói chuyện về thở và thiền mình mới thấy đọc thơ Đỗ Nghê mình phải thiệt là già mới thấu hiểu phần nào cái thâm thúy trong tập bản thảo “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” . Chính vì vậy mà tôi mới mạo muội đặt tựa cho bài viết này là “Tuổi Già Thử Đọc “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” “.

Còn khi nào thì mới gọi là tuổi già? Đó có lẽ, theo tôi là một câu hỏi hơi khó trả lời. Riêng tôi thì, tôi có cảm tưởng là mình nay đã già lụ khụ nhiều rồi, không còn hăng hái như hồi mình còn nhỏ, ít quan tâm tới những gì cao siêu nên có thể có những hiểu biết cùng sự lãnh hội không được thấu đáo qua những vần thơ ẩn mật của một tác giả già giặn như thi sĩ Đỗ Nghê qua tập bản thảo “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” này, nhưng tôi cứ thử lần mò xem sao!

 

Mở trang đầu “Thơ Ngắn Đỗ Nghê”, tôi bắt gặp bài thơ “Trái Đất”, quả đúng như cái tựa sách, thì bài thơ này ngắn thật, chỉ vỏn vẹn có ba câu và mỗi câu chỉ có hai chữ, dưới bài thơ  tác giả ghi: Boston, 1993:

 

“Giữa đêm

Thức giấc

Giữa ngày…”

 

(Trái đất, Boston 1993)

 

Nhờ tác giả ghi Boston, tôi mới lần mò ra bài thơ thật ngắn này nó gói ghém cả một vũ trụ. Chừng như năm 1993, năm tác giả sáng tác bài thơ này là lúc anh đang có mặt ở Boston (Hoa Kỳ) cho một khóa tu nghiệp về y khoa ở trường Đại học Harvard. Người đọc không cần phải tưởng tượng nhiều như hồi còn trẻ mà chỉ cần có chút tưởng tượng như người ở tuổi già, người ta có thể vẽ được một bức tranh với một bóng người ngồi giữa đêm khuya mà ở một góc đối diện phía bên kia biển Thái Bình Dương là mặt trời đang ở trên đỉnh đầu. Vì Boston đang giữa đêm thì Sài Gòn mặt trời đang đứng bóng, giữa ngày. Cái mà tôi thích nhất trong bài thơ này là thi sĩ Đỗ Nghê đã gợi được hình ảnh con người trong vũ trụ bao la này. Hình ảnh đó gói gọn trong hai chữ“thức giấc”. Ai thức giấc đây? Hẳn phải là tác giả và tác giả chính là sự hiện hữu của một con người bằng xương bằng thịt; còn trái đất thì có ngày và đêm. Và chính con người mới biết thế nào là thức giấc, thế nào là giữa đêm và thế nào là giữa ngày ! Bài thơ chỉ sáu chữ mà gom được trời, đất và con người vào cùng một vũ trụ! Nếu không có con người giữa trời và đất, tôi tin là trái đất này, vũ trụ này mất đi phần nào cái hấp dẫn vốn làm cho mọi sinh vật trên trái đất này kể cả loài người luôn luôn muốn sống!

 

Tôi mê cái ý tưởng của nhà nghệ sĩ gởi gấm nỗi lòng của mình vào thiên nhiên, vũ trụ ấy, và đặc biệt những câu thơ Đỗ Nghê làm ở nơi mà bên này là “giữa đêm”và bên kia đại dương  bao la là “giữa ngày”,  nên tôi mới lần mò tìm thêm nhiều bài nữa. Chẳng hạn bài Thu. Những năm tháng tác giả viết về mùa Thu ở Boston cùng những nỗi niềm của kẻ xa nhà, cùng thời điểm ấy tôi cũng có mặt ở Boston, nên tôi mới thấy thấm thía những chữ mà tác giả đã dùng, anh đã chẳng những ghi lại được những giây phút của một chiều thu nghe tiếng quạ kêu rồi chợt giật mình nỗi xa nhà để biết tê tái trong lòng mà thốt nên lời, làm nao nao trong lòng đã đành mà còn làm cho người đọc già như tôi cũng nao nao buồn nhớ những năm tháng cách nay hơn hai mươi lăm năm mình cũng bồi hồi nỗi nhớ nhà như vậy!

 

Chiều thu

Nghe tiếng quạ

 

Giật mình

Nỗi xa nhà

 

Nhớ sao

Mà nhớ

 

Quá!

 

(Thu, Boston 1993)

 

Đúng rồi, thi sĩ ơi! Nhớ sao mà nhớ quá đi thôi!

Chưa hết, tác giả khắc họa mùa Thu xong rồi, anh lại diễn tả tiếp về mùa Đông ở Boston. Bạn có bao giờ tận mắt nhìn thấy mùa Đông ở Boston lần nào chưa? Bạn có bao giờ đứng nhìn tuyết rơi bay bay trong tiết trời giá lạnh ở Boston lần nào chưa? Và bạn có bao giờ nhìn ngắm những thân cây ở Boston vào mùa Đông lá rụng trơ cành không? Vâng thưa bạn, bạn thử đọc mấy câu thơ của tác giả Đỗ Nghe ghi lại, bạn sẽ cùng cảm với nhà thi sĩ về mùa Đông lạnh lẽo ấy:

 

Còn cây

           trơ lại với cành

Với linh hồn lá

           ngập ngừng trút qua…

 

(Đông, Boston 1993)

 

Vâng mùa Đông ở Boston ngày dài lắm, nhưng dưới cái nhìn của nhà nghệ sĩ, thi sĩ Đỗ Nghê  không như chúng ta, những người ở tuổi già muốn kể chi li về những rừng cây với cành nhánh khẳng khiu trụi lá trơ cành mà anh còn muốn đi xa hơn cái cảm xúc của người thường là chỉ thấy cái thực ngoài đời của cảnh vật, nhà nghệ sĩ muốn chia sẽ cùng người đọc cái lạnh, cái buồn, cái cô đơn không những của những cành cây trụi lá mà anh còn muốn nói lên giùm linh hồn những chiếc lá rừng bay bay đâu đó vào những ngày mùa Thu mà chừng như là cũng không đành rời bỏ cành nhánh một thời nuôi sống đời lá những ngày nắng ấm ngày nào! Lá rụng về cội, đã đành rồi, nhưng lá đâu phải tự ý mình muốn rụng hồi nào đâu? Chính vì vậy mới “ngập ngừng trút qua” Những chữ “linh hồn”,“ngập ngừng” quả là những chữ làm cho câu thơ thêm thần sắc, tuyệt diệu!  .

 

Cây khẳng khiu bên bờ hồ Weymouth, Boston với đàn vịt trời trên mặt hồ đóng băng. (Hình do chị Lộc Tưởng chụp)

 

Bạn có thể nhìn thấy những cành cây khẳng khiu trụi lá vào mùa lá rụng nhưng bạn có lần nào đi dưới tuyết giữa phố Tàu của thành phố Boston chưa?

 

Tuyết bay

Bay  nhẹ

Phố tàu

 

Gió co

Ro lạnh

Phố

Đìu hiu

Theo.

 

(Tuyết, Boston, 1993)

 

Tôi có cảm tưởng những chữ “giật mình”, “nỗi xa nhà” ở bài Thu; “ linh hồn lá”, “ngập ngừng” trong tiết trời mùa Đông; cùng “ co ro” và “đìu hiu” trong bài Tuyết này là những chữ dùng mà tôi thấy giản dị nhưng không đơn giản, không dễ dàng chút nào với người đọc nhà quê già như tôi.

 

Ngoài đặc điểm là trong tập bản thảo “Thơ Ngắn Đỗ Nghê”, tác giả tập trung nhiều bài thơ ngắn đã đành, mà dường như tác giả còn muốn cho người đọc có dịp nhìn ngắm lại những hiện tượng thiên nhiên thường xảy ra trong trời đất mà vì quen quá, hoặc xảy ra thường quá, không phải mỗi ngày mà dường như lúc nào cũng có thể xảy đến, ai cũng thấy nhưng ít ai để ý hoặc không màng tới. Chẳng hạn như những lượn sóng bạc đầu cao vòi vọi nhiều khi giận dữ nỗi trận ba đào, nhưng sóng quên mình vốn là nước. Mà đã là nước thì phải ở chỗ trũng, chỗ thấp, phải biết cái yếu cái mềm của mình:

 

“Sóng

Quằn quại

Thét gào

 

Không  nhớ

Mình

Là nước”

 

(Sóng)

 

Ai ai trong chúng ta, có lẽ cũng đã hơn một lần thấy sóng biển đập vào vách đá nơi Đèo Cả, nơi Hòn Chồng (Nha Trang) hay sóng trên dòng sông Hậu làm chòng chành ghe xuồng vùng Vàm Cống (Long Xuyên), Cái Vồn, Cái Côn (Cần Thơ) vào những ngày mưa dông bão táp vùng gió mùa; nhưng mấy ai nghĩ sóng “không nhớ mình là nước” như câu thơ của thi sĩ Đỗ Nghê! Chỉ vỏn vẹn chừng ấy chữ, nhưng tác giả đã gởi đi một thông điệp về căn nguyên của mỗi người, của chính mình!

 

Và sự có mặt của “nước” cũng như sự có mặt của con người là sự có mặt ngẫu nhiên, bất định. Không ai có thể trả lời một cách chính xác nước từ đâu đến và nước trôi về đâu? Và hỏi về nguồn cội của một người cũng là một câu hỏi không dễ trả lời và có thể cũng làm đau lòng nhiều người vì nó dễ chạm vào chỗ yếu nhứt, chỗ riêng tư nhứt của mỗi người, nên thi sĩ Đỗ Nghê có lời khuyên rất nhẹ mà tha thiết biết bao!:

 

“Ai người nỡ hỏi

Nước đến từ đâu

Ai người nỡ hỏi

Nước trôi về đâu…”

 

 Nước

(Paris, 1997)

 

Còn bàn về “vũ trụ”, về “đất” , tác giả cũng gợi cho chúng ta thấy được, biết được vũ trụ vốn biến hóa giữa có và không, giữa không và có:

“Nhẹ như không có

Có mà như không…”

(Vũ trụ)

 

Và con người vốn từ đất từ bùn:

 

“Đất động ta cũng động

Sóng thần ta cũng sóng

Giật mình chợt nhớ ra

Vốn xưa ta là đất”

(Đất)

 

Nhớ có lần, tôi cũng có viết về “nỗi lòng của đất” với câu mở đầu rất thật lòng:

“Tôi là đất. Tôi là bùn. Bạn ơi! Bạn có bao giờ nghĩ rằng tôi đã làm đuợc những gì cho bạn không? “(…) Và câu kết :“Tôi là bùn. Tôi là đất. Bùn là bản thể của tôi lúc tuổi chưa già và đất là hình tướng của tôi khi bùn bị va chạm vào dòng đời của vũ trụ với những vòng quay đến chóng mặt. Bạn ơi, dường như đất là nơi chốn để bạn bắt đầu một đời sống và đất cũng là nơi chốn để bạn trở về sau một đời sống.”  (2)

 

Tóm lại, ngoài những bài thơ vừa dẫn, trong tập bản thảo “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” , còn có thêm những bài như “Biển mặn”, “Viết tên lên cát”, “Biển vắng” có thể nói đó là một kết hợp về sự liên đới giữa cát giữa biển và giữa trái đất với con người một cách khắng khít không rời!

“Thơ Ngắn Đỗ Nghê” với chừng ấy những bài thơ tôi vừa lược dẫn, kể cũng đã gói ghém khá nhiều ý thơ mà tác giả muốn chia sẻ cùng người đọc, nhưng sẽ còn thiếu nếu chúng ta quên những bài thơ ngắn khác như  “Món quà”, “Không tên”, “Lá”, “Nỗi nhớ”, “Quấn quít”… những bài thơ rất hàm súc, nhưng tôi muốn bạn, những bạn đọc rất gần gũi và ái mộ bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc  nên tìm đọc  “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” thì chắc sẽ thú vị hơn!

 

Nhưng ở đây tôi muốn thưa cùng bạn bài thơ “Mới Hôm Qua Thôi” mà với tuổi già như tôi nếu đã đọc qua mà không nhắc lại, tôi nghĩ quả là mình quá thiếu sót nếu không muốn nói là người già sợ những câu thơ trong bài thơ này như một thực tế mà mình cố tình không dám chạm mặt. Và thi sĩ Đỗ Nghê đã vẽ lại bức tranh rất thật này nơi một nhà dưỡng lão mà có lẽ đã một lần anh chứng kiến cảnh người già “mới hôm qua thôi”!

Xin mời bạn:

 

 

Mới hôm qua thôi

 

Họ ngồi đó

Bên nhau

Đàn ông

Đàn bà

Không nhìn

Không nói

 

Họ ngồi đó

Gục đầu

Nín lặng

Ngửa cổ

Giật nhẹ tay chân

 

Có người

Trên chiếc xe lăn

Chạy vòng vòng

Có người

Trên chiếc xe lăn

Bất động

 

Họ ngồi đó

Hói đầu

Bạc trắng

Móm sọm

Nhăn nheo

 

Mới hôm qua thôi

Nào vương

Nào tướng

Nào tài tử

Nào giai nhân

Ngựa xe

Võng lọng

 

Mới hôm qua thôi

Nào lọc lừa

Nào thủ đoạn

Khoác lác

Huênh hoang

 

Mới hôm qua thôi

Nào galant

Nào quý phái

Nói nói

Cười cười

Ghen tuông

Hờn giận

 

Họ ngồi đó

Không nói năng

Không nghe ngóng

Gục đầu

Ngửa cổ

Móm sọm

Nhăn nheo

 

Ngoài kia

Tuyết bay

Trắng xóa

Ngoài kia

Dòng sông

Mênh mông

Mênh mông…

 

Montreal, 1993

 

Bài thơ tác giả ghi: Montreal, 1993. Chắc thi sĩ sáng tác cùng năm với những bài thơ về mùa Thu, mùa Đông, về Tuyết ở phố Tàu thành phố Boston, cũng 1993, khi anh có dịp qua Canada vì từ Boston qua Montreal, đường tuy dài nhưng bạn đi qua đó không phải trở ngại gì nếu bạn muốn đi chơi cho biết.

Đọc bài thơ “Mới hôm qua thôi”, tác giả dưới con mắt của một vị thầy thuốc và dưới con mắt của một nhà nghiên cứu về đạo Phật, và dưới con mắt của một người thương người cùng chất lãng mạn của một nghệ sĩ, thi sĩ Đỗ Nghê nắm tay chúng ta và anh đã dắt chúng ta đi qua một dòng sông đời trôi qua mấy mươi năm rồi với biết bao gian truân, vinh nhục, được và mất rồi ra chỉ còn là “mênh mông” với “ mênh mông…” thôi!!!. Chẳng còn lại gì! Chẳng còn lại chút gì!

 

Thưa bạn,

Trong tập bản thảo “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” còn nhiều bài nữa rất đời mà cũng rất lãng mạn nữa. Nhưng tôi thấy bài thơ “Về thăm quê” hết sức ngắn mà theo thiển ý của tôi thì tôi nghĩ ý thơ trong bài này vô cùng thâm thúy.

 

“Lâu không về thăm quê

Những người xưa biền biệt

Lũ trẻ lớn lên

Ngơ ngác

“Ủa, chú là ai?

Làm sao chú biết…?”

 

Đúng vậy, lâu quá không về thăm quê nên khi mình về lại thì nhiều người, nhiều đời người ta đã ra người thiên cổ bộn rồi! Và trẻ nhỏ đời này, đời kia tiếp tục có mặt và hết sức ngơ ngác với người già. Nhưng có lẽ câu trả lời “Làm sao chú biết…?” mới là tuyệt diệu. Làm sao chú biết chú là ai? Làm sao tôi biết tôi là ai giữa cõi đời ô trọc này? Thực sự trong đời sống này mỗi mỗi chúng ta, có lẽ ai ai cũng tự cho rằng mình rất hiểu, và biết rất rõ về mình, nhưng thực tế không phải vậy! Làm sao mình nhận rằng mình biết hết mọi việc trên đời này!

Đó là chưa kể, người già nghe câu hỏi:“ Ủa, chú là ai?” và trả lời bằng mấy chữ:“Làm sao chú biết”, còn có nghĩa chú còn phải tìm tòi, phải học ở cháu nữa dù thế hệ của cháu đáng con, đáng cháu của chú! Hổng phải vậy sao? Vì nếu một người nói rằng chú biết hết mọi việc thì người đó đã đầy một bụng kinh luân rồi và đâu cần học hỏi ai điều gì nữa, nếu không muốn nói là người ấy chỉ mất thời giờ của họ thôi chứ đâu có ý lãnh hội điều gì và dĩ nhiên đâu có ích lợi gì. “Làm sao chú biết” là một lời đáp của một người biết khiêm nhường, của một người muốn nhận rằng mình dù thông thái cách mấy, dù giỏi cách mấy, dù già giặn cách mấy vẫn tự thấy mình vẫn chẳng là gì giữa dòng đời đầy nhiêu khê, bất trắc này vậy!

Nhưng, thưa bạn, khi mình ở tuổi được gọi là đang già hoặc đã già, thì cái vũ trụ mênh mông ấy cũng chính là một thực thể ở ngay trong chính mình như thi sĩ Đỗ Nghê, cũng là một bác sĩ hơn nửa thế kỷ lăn lóc với nghề qua biết bao kinh nghiệm dạn-dày với bệnh nhân và với chính bản thân mình nữa , nhà thi sĩ đã nhắc với bạn đọc của anh qua bài thơ Vũ trụ rất thực mà cũng rất gần. Nói cách khác, đây cũng là cách gởi gắm ý tưởng rất tế nhị, tác giả vốn là nhà nghiên cứu về Phật Giáo, muốn nhắn nhủ người đọc lời Phật dạy: “Hãy quay về nương tựa chính mình”:

 

“Khi mắt mũi kèm nhèm

Là áp thấp nhiệt đới

Khi bần thần rã rượi

Là áp thấp gần bờ

Khi huyết áp tăng cao

Là bão từ nổi dậy

Từ phía mặt trời xa

Vũ trụ chừng nhỏ lại

Còn chút xíu trong ta!”

 

Tóm lại, qua 103 trang sách với 56 bài thơ ngắn, quả thật tôi đã học hỏi ở thi sĩ Đỗ Nghê rất nhiều ý mới lạ qua những bài thơ ngắn cùng với chữ dùng rất bình dị mà thâm thúy, mà thực sự nếu muốn hiểu cặn kẽ những ý thơ qua từng dòng thơ của tác giả tôi nghĩ không dễ dàng chút nào. Về điềm này, tôi nghĩ rất khế hợp với lời nhận định của một thi sĩ Ba Lan, người nhận giải Nobel năm 1996, bà Wislawa Szymborska (1923-2012), có lần đã viết:”Trong ngôn ngữ thi ca, nơi mỗi chữ đều được cân nhắc, không có gì thông thường hoặc bình thường…”(3) Còn Lâm Ngữ Đường thì viết “Thi sĩ chỉ vẽ phác một cảnh, diễn một nỗi lòng thương cảm rồi để cho độc giả tưởng tượng.”(4)

Theo thiển ý của người đọc nhà quê già như tôi, tập bản thảo “Thơ Ngắn Đỗ Nghê” đều bao hàm cả hai nhận định của hai nhà vừa kể, một ở trời Âu và một ở trời Đông vậy!

 

Hai Trầu

Houston, ngày 22 tháng 11 năm 2017

………………………………………………………………………………………………………………………

Phụ chú:

1/ “Trò chuyện với Bác sĩ, nhà thơ Đỗ Hồng Ngọc qua những lá thư từ kinh xáng” trong bộ sách Người Đọc & Người Viết, Quyển II, của Hai Trầu, ấn hành tháng 10-2017, trang 132. Houston, Hoa Kỳ.

2/ Trong cuốn “Nhớ Về Những Bến Sông”của Hai Trầu, Hoa Kỳ, năm 2013, trang 149 hoặc bạn có thể tìm đọc trên các trang nhà “Gio-o.com”, “thatsonchaudoc.com.”.

3/“Tôi-Không-Biết”:Giới thiệu, nhận định, dịch thơ Wislawa Szymborska, giải Nobel 1996” của nhà thơ Ngu-Yên biên soạn và dịch , Tập một, do Amazon ấn hành, lần thứ nhứt, tháng 3 năm 2017, Hoa Kỳ, trang 90.Toàn tập gồm hai quyển 1&2,dày 1303 trang.

4/”Nhân sinh quan và thơ văn Trung Hoa “của Lâm Ngữ Đường do Nguyễn Hiến Lê dịch, Ca Dao xuất bản, Sài Gòn, 1970, trang 117.

Buổi sinh hoạt Kỳ 6: “Phật học & Đời sống” Tb 18.11.2017

Mời các bạn xem Video clip.

Rất cảm ơn em nvquyen đã chuyển clip Buổi sinh hoạt Kỳ 6 ”Phật học & Đời sống” ngày 18.11.2017 tại Chùa Xá Lợi Tp.HCM.

Xin mời các bạn (cả cũ và mới) tiếp tục đến dự Buổi sinh hoat Kỳ 7, chủ đề Bát Chánh Đạo

15h-16h30 ngày Thứ bảy 25.11.2017

tại Phòng học Chùa Xá Lợi, 89 Bà Huyện Thanh Quan, Quận 3, Tp.HCM.

Trân trọng,

Đỗ Hồng Ngọc.

 

RẤT NGƯỜI “Ningen teki” của Hoshi Shinichi – Quỳnh Chi dịch

 

Một người bạn vừa gởi ”Rất Người” của Hoshi Shinichi, do Quỳnh Chi dịch. Xin Quỳnh Chi cho phép chia sẻ nơi đây nhé.

Chúng ta cũng đang lo tình trạng ”Rất Robot” nữa đây phải không? 

ĐHN 

 

RẤT NGƯỜI

“Ningen teki” của Hoshi Shinichi – Quỳnh Chi dịch

Ông R là một người cao tuổi có gia sản bề thế, đến thăm một học giả trẻ tuổi là tiến sĩ F. Chuyện trò hồi lâu, ông R nói:

-Robot thì cũng tốt rồi, nhưng có thể nào làm cho khá hơn một chút được không? Ở nhà tôi cũng đã có sử dụng robot từ lâu rồi, nhưng không vừa ý lắm.

Tiến sĩ F bèn hỏi lại:

-Bác không vừa ý về điểm nào ạ? Cháu cũng là một chuyên gia về ngành này, nên cũng muốn biết để tham khảo ạ.

– Nói tóm lại là nhạt nhẽo vô vị. Quả là robot rất chính xác, là một thứ tiện lợi thật đấy, nhưng bảo gì cũng đáp vâng hiểu ạ, rồi chỉ biết làm đúng y như thế. Làm thật đúng một cách máy móc. Tôi hiểu là phải biết ơn thành quả này của khoa học, nhưng vẫn thấy chán làm sao ấy.

Những tưởng sẽ bị phản luận là chỉ được voi đòi tiên, nào ngờ tiến sĩ F gật đầu nói:

-Cháu hiểu được tâm trạng ấy. Từ lâu rồi, cháu đã đoán là thế nào cũng sẽ đến lúc có người đưa ra ý kiến này.

-Thật không ngờ lại được nghe những lời như vậy thốt ra từ một học giả về robot. Cậu nói thế, hẳn là đang nghiên cứu cách giải quyết, phải không?

-Vâng đúng thế. Thật ra là cháu cũng mới chế thử một robot kiểu mới. Và đã cho đi tu tập làm người rồi ạ.

-Tu tập làm người là làm sao? Tôi chưa bao giờ nghe nói tới chuyện cho robot đi tu bao giờ cả. Như thế là thế nào?

Ông R rất đỗi ngạc nhiên, mắt trợn tròn cả lên. Tiến sĩ F bèn giải thích:

-Robot từ trước đến nay khi được chế tạo thì đồng thời cũng được cài sẵn những ký ức cơ bản. Tuy nhiên đó chỉ là những ký ức đủ dùng sau này khi cần đến. Nhưng robot mới lần này thì khác. Bộ phận ký ức được chừa lại một khoảng, rồi cho sống chung với người. Vì thế so với robot từ trước đến nay thì có thêm phần trội hơn này.

-Ra là vậy, nghĩa là robot sẽ mang tính người hơn. Thế kết quả ra sao rồi?

-Dạ, chưa biết có thể nói như thế nào ạ. Là vì robot đi tu vừa mới trở về vào ngày hôm qua. Giai đoạn sắp tới là dùng thử để quan sát xem robot làm trò trống ra sao.

Vừa nghe tiến sĩ F nói xong, ông R đã hăm hở nói:

-Vậy thì cậu cho tôi đem về nhà dùng thử có được không. Tôi sẽ viết báo cáo về cảm tưởng khi sử dụng. Tôi đã chán ngấy, không còn chịu nổi những robot lâu nay, chỉ được mỗi một cái là bảo sao làm vậy. Robot mới này không có gì nguy hiểm chứ nhỉ.

-Về điểm đó thì xin bác yên tâm. Robot này đã được thiết kế để tuyệt đối không làm hại người. Thế nhưng, robot đã lĩnh hội được tính nết gì từ người, thái độ làm việc ra sao, thì hiện hoàn toàn chưa rõ ạ.

-Như thế mới là hay cậu ạ. Cậu cho tôi mượn đi. Nếu phải trả lệ phí sử dụng, tôi cũng xin trả.

Ông R cố hỏi mượn cho bằng được nên cuối cùng cũng khiến tiến sĩ F phải xiêu lòng. Thế là ông mượn được robot của tiến sĩ F và đem về nhà.

***

-Xem nào..

Ông R vừa buông mình xuống ghế và nói thế, thì robot đã đáp ngay:

-Dạ thưa ngài, có việc gì ạ?

-Xem ra thì chú mày cũng chẳng khác những robot từ trước đến giờ là bao. Nhưng thôi cũng được vậy. Ta muốn uống rượu. Hãy pha cho ta một ly cốc tay Blue Nova. Nếu không biết cách pha thì có trong sách để trên giá đấy.

Nếu là những robot từ trước đến nay thì đã bắt tay vào việc ngay, nhưng robot lần này vẫn cứ đứng yên. Ông R giục:

-Ơ kìa, sao không pha đi hả? Chú mày không pha được à?

-Dĩ nhiên là được ạ. Nhưng uống rượu là không nên. Không tốt cho sức khỏe. Hoàn toàn không có lợi lộc gì cho cả ruột gan lẫn trí óc.

-Không phải lo. Nếu đau dạ dày thì đã có thuốc uống.

-Chính vì thế nên mới là không ích lợi gì cả. Ngài nên bỏ rượu ạ. Dĩ nhiên là nếu ngài không quyết chí bỏ được, thế nào cũng bảo phải pha rượu thì robot tôi sẽ pha thôi.

-Thôi được, ta hiểu rồi. Chú mày làm ta chẳng còn hứng thú đâu mà uống rượu. Để khi nào ta tự pha lấy mà uống vậy. Thôi, thay vì uống rượu, bây giờ lái xe ra ngoại ô dạo mát vậy. Chú mày hãy lái xe cho ta.

Ông R bèn sai việc khác, nhưng robot vẫn đứng ì một chỗ. Ông R càu nhàu thì robot đáp:

-Dạo này tai nạn xe cộ ngày càng tăng, là vì phải chi giao cho robot lái thì an toàn xong vẫn có những người thích tự mình lái xe. Hễ đụng phải những hạng ấy thì không biết làm sao. Ngài nên ở yên trong nhà cho được an toàn. Nếu muốn ngắm cảnh thì xin hãy dùng tivi mầu lập thể. Nếu muốn hít thở không khí mới thì vặn nút thiết bị điều chỉnh không khí. Trừ phi ngài bảo dù có bị tai nạn cũng không sao, cứ lái xe đi thay đổi không khí, thì dĩ nhiên là tôi xin tuân lệnh. Cơ thể tôi thì dù có thế nào cũng không hề gì, không hỏng được.

-Chỉ nói toàn những chuyện dở hơi làm người ta chẳng còn muốn đi đâu nữa. Ta đi ngủ đây. Chú mày hãy dán giấy tường mới cho căn phòng này.

Thế nhưng robot lại đáp:

-Nếu vậy, ngài nên đợi thêm ít lâu nữa thì hơn ạ…. Là vì chẳng bao lâu nữa người ta sẽ phát minh ra loại giấy dán tường mới, so với các loại giấy từ trước đến nay thì bền, không bẩn, tuyệt hảo về mọi mặt như màu sắc hay âm hưởng. Nếu thay giấy dán tường bây giờ thì sẽ phí đi, vì rồi sẽ dán lại ngay thôi.

-Chú mày không phải lo về chuyện tiền bạc.

-Dạ vâng. Nếu ngài đã biết rõ là phí phạm vô ích mà vẫn ra lệnh thì..

-Thôi được. Không làm nữa. Chú mày hãy ở đấy mà nghỉ đi.

Ông R chán nản không sai robot làm gì nữa. Ông cũng gọi điện thoại cho công ty sản xuất giấy dán tường để hỏi thử xem sao, thì quả đúng như lời robot, công ty này dự định chỉ trong may mai sẽ bán ra loại giấy mới.

Ngày hôm sau, ông R đem robot đến chỗ tiến sĩ F. Tiến sĩ hỏi:

-Bác dùng thấy thế nào ạ?

-Quả là có vẻ như người, khác với những robot từ trước đến nay. Nhưng lại có vẻ người quá. Hễ mình ra lệnh sai bảo điều gì thì nó lại khuyên bảo mình, nào là không tốt cho cơ thể, nào là nguy hiểm hay vô ích. Như thế cũng là trung thành với chủ đấy, nhưng mà khó dùng quá. Hình như nó đã học được khi đi tu làm người hay ở đâu đấy, cái thói dạy đời thì phải.

-Nhưng mà có cho nó đi tu ở những chỗ hay dạy đời đâu chứ.

-Thế nhưng thực tế là như vậy. Cậu hãy xem kỹ lại cho.

Tiến sĩ F lấy làm lạ, bèn xét nghiệm thật kỹ, rất tốn thì giờ. Ông R tò mò muốn biết kết quả, thì chẳng bao lâu được tiến sĩ F cho biết:

-Ra là vậy, đúng là khác với những robot từ trước đến nay, robot này đã có tính người.

-Chắc là vậy rồi. Nhưng mà, tại sao lại có cả cái thói hay dạy đời thế chứ?

-Thưa bác, đấy không phải là thói dạy đời đâu ạ.

-Thế thì là cái gì?

-Đấy là tính lười, chỉ giỏi nại cớ để trốn việc.

 

Quỳnh Chi dịch “Ningen teki” của Hoshi Shinichi

Vài ”phản hồi” về trang web dohongngoc.com

 

Vài ”phản hồi” về trang web dohongngoc.com

Ghi chú: Nhiều bạn đọc gần xa muốn gởi lời cảm tạ, khen ngợi, đến các ”bạn trẻ” đã giúp tôi thực hiện trang www.dohongngoc.com này bấy nay.

Đó chính là Phùng Minh Bảo và Lê Thị Thùy Linh, Cty SGC là người đã thiết kế và hỗ trợ suốt nhiều năm qua trang web này từ ngày khởi sự, tháng 5 / 2009 đến nay. Đến bây giờ, khi gặp khó khăn, tôi vẫn phải làm việc từ xa ”team view” gì đó với các cháu vì tôi vốn dốt đặc vi tính. Lúc mới đầu, viết bài nào tôi đều phải gởi cho các cháu, rồi nhờ cháu Mai Quyên post lên. Sau thấy phiền quá, tôi học dần cách post bài, cách chèn hình… Lò mó làm riết rồi cũng quen, nhưng chậm như rùa.

Thỉnh thoảng có các clip xuất hiện trên youtube, đó là do bác sĩ TrươngTrọng Hoàng giúp, nhất là những đề tài liên quan ngành Y, Hoàng quay rồi post luôn, có khi chưa kịp coi lại! Gần đây Bs Hoàng vì ở xa và quá bận chuyên môn, ít có dịp cùng làm việc. Sau lại có em Trần Quang Hiếu cũng sẵn sàng xách máy tay đi quay những buổi nói chuyện của tôi đây đó…

Nhưng gần nhất, liên tục là các video clip là do các cháu Quyền và Nga… quay, khá chuyên nghiệp, âm thanh, hình ảnh tốt… đã kịp thời đưa lên buổi Nói chuyện về ”Thở và Thiền dưới góc độ khoa học” tại Tu viện Khánh An,  và nhất là loạt trao đổi, sinh hoạt “”Phật học & Đời sống” tại chùa Phật học Xá Lợi Tp.HCM mỗi chiều thứ 7 vừa qua, được nhiều chia sẻ.

Bản thân tôi cũng dần dần ”rành” cách post các bài viết của mình, chọn hình ảnh… đưa lên cho vui. Già rồi, ngày càng lười, sắp thành ”Vườn Chuối lãn ông” (bắt chước ông Tổ Hải Thượng Lãn Ông của mình), có việc làm lai rai như vầy cũng tốt.

Tóm lại, tôi có được nhiều sự giúp đỡ của các bạn trẻ ở trang web này, đặc biệt Phùng Minh Bảo và Thùy Linh, và không biết phải chuyển lời bạn đọc gần xa đến các ”bạn trẻ” đã giúp mình thế nào cho phải, bèn trích vài đoạn dưới đây để lâu lâu cùng đọc với nhau cho vui vậy nhé.

Đỗ Hồng Ngọc.

 

 

Một vài “phản hồi” của bạn đọc (trích):

hiep54321@

Le ra trang web nay phai co mat truoc day chu khong phai den bay gio! Boi nhung dong chu ma bac si Do Hong Ngoc viet ra that su gia tri, that su huu ich, nhe nhang thoi nhung sau sac, nhu chinh cuoc doi anh, nhu chinh nep song cua anh!

quanconghl@

Em thich cai nhin trang nha cua website nay, cach dung “font”, “mau”, va cach trinh bay. Em de y xem anh co trang “doi thoai” khong, thi thay cach anh bay to y kien doi voi nhieu cau hoi bang cach dung mot bai viet de tom tat va huong dan. Em nghi day co le la cach hay nhat de duy tri “doi thoai” voi nguoi doc, gon gang hon cach “go roi to long” cua nhieu websites khac. (…) Gioi tre va nguoi doc co nhieu dieu hoc hoi duoc qua noi dung cua trang web: cai hon nhien, tu tai, cai nhin vo tu, tich cuc cua cuoc song…

phanthuy_baochau@

Khi tìm được trang web này con cảm thấy rất vui. Mỗi lần sau khi lên mạng tìm kiếm đủ thứ thông tin, trước khi offline, con lại vô đây đọc, những bài viết của thầy nhắc nhở con phải trở về. Tâm con bớt lung tung sau khi lang thang trên mạng… Àh, con còn một chuyện nữa. Đó là con đang là một sinh viên y dược. Con rất muốn được trở thành một bác sĩ như thầy…

thanhxuanadc@

Hôm nay tình cờ search trên mạng gặp được trang web của bác em rất vui mừng. Không ngờ hôm nay gặp được bác, em mừng như bắt được vàng. Em vội add vào favorite liền, em sợ bác “chạy” đi đâu mất.

trieuminh020708@

Web của Bác ngon lành nhá! có youtube nửa, cám ơn người giúp nó. TM sẻ nhớ họ đấy…

nhamnhan@

Đã từng cười rúc rich khi đọc “Thư gửi người bận rộn”,”Như thị..” và nhiều nhiều lắm những tạp văn của Bác sỹ (…). Những bài viết thật duyên, những cái nhin ý nhị, thấu suốt… Thật mong Bác sỹ mạnh khỏe, có nhiều bài tạp bút nho nhỏ cho mọi người cùng thưởng lãm. Thật vui vì biết blog này. Cảm ơn Bác sỹ.

thduong86@

… lần đầu gặp trang web này tự nhiên con thấy mừng mừng tủi tủi , vì từ này khỏi cần đi nhà sách ngó nghiêng xem bác có sách mới nào chưa để còn mua về thủ kĩ , đọc rồi để dành mai mốt già đọc tiếp . Hahaha , đừng tưởng con nói giỡn , con nói rất thiệt , tủi vì sao giờ này mình mới biết, mừng vì đã gặp ” người trong mộng ” ( mơ một lần gặp bác sĩ , ra đường lâu lâu ngó tới ngó lui coi có tình cờ gặp không). Những bài viết của bác sĩ cứ ngấm dần vào con, từng ngày từng ngày, từ khi con 16 tuổi ( lúc đó con mua tặng mẹ quyển ” Gió heo may đã về ” và đọc ké ) rồi cứ vậy, trẻ măng mà cứ suốt ngày “gió heo may ” với “già ơi ”, người nào không hiểu tưởng con không bình thường . Về sau này, những ” Như thị ” ” Bát nhã tâm kinh ” của bác vẫn theo con từng ngày, con chưa ngộ ra nhiều điều, nhưng có sao đâu, sống là trải nghiệm từng ngày mà phải không bác… Nhà con giờ rất nhiều người “nghiện” bác, có trang web này chắc sẽ rất vui, cảm ơn bác sĩ đã lập web, cảm ơn luôn người độc giả đã làm web cho bác sĩ…

huynhthi.maihuong@

Thật là đại phước,thật là hữu duyên khi con gặp được trang web này. Cuộc sống con vốn bận rộn, ở quê (Cai Lậy), yêu thích ngành y, yêu văn chương, yêu nhạc Trịnh, thích học Phật, lúc trước rất cầu toàn, bỗng dưng như trúng được kho báu… Thế giới phẳng thật kỳ diệu!!!

Con lưu ngay vào máy và đọc say mê khi vắng khách hàng, có lẽ chư Phật mười phương đã “gửi” đến cõi ta bà này một sứ giả để trị tâm bệnh và thân bệnh cho chúng sanh chăng?!

Con kính chúc bác sĩ vô lượng thọ, vô lượng quang, vô lượng cát tường để luôn là cầu nối giữa phật pháp – khoa học – văn học – và chúng sanh…

quynhanhdvtv@

…Tình cờ vào được trang web của bác, con rất mừng. Cứ như được gặp lại người quen cũ. Con “quen” bác từ khi con bắt đầu mang thai cháu đầu lòng. Năm nay, cháu đã 20 tuổi. Hồi đó, đúng là con đã gối đầu giường quyến sách “Viết cho các bà mẹ sinh con đầu lòng” của bác…

langthangtrada@

…Lại tra thêm trên mạng, ra trang nè; trang mạng của bác mang vẻ fiêu du lãng tử mà cũng thâm sâu lắm^^. Cháu học ở trường, học tôn giáo…

phuthuysimla1982@

Gặp được chú mừng quá không biệt hỏi cái gì trươc cái gì sau nữa. Bữa nay sao mò mẫm tìm được trang web của chú. Cám ơn trời hehe.

ngquynhtram@

Ngưỡng mộ chú lắm, đặc biệt là tài viết văn của chú, nhẹ nhàng mà thâm thúy. Đọc chú mới thấy tâm hồn con người trở nên đẹp với chút văn thơ. Đọc chú thấy sao tiếng Việt mình thật đẹp (đọc sách giáo khoa văn học có khi lại khó thấy!).

Cháu dốt văn số một, đọc chú cháu thấy cái ý nghĩa của văn chương. .

muitran1954@

Có “chôm” vài bài của BS đưa vào trang nhật ký của gia đình, dĩ nhiên là có ghi đủ đường link, để bạn bè và con cháu sau này có ghé mắt vào xem thì cũng theo đường link mà vào trang nhà của BS để mà suy gẫm thêm.

hodinhkhai@

Cảm cúm con uống vài viên tylenol …. Còn Stress quá thì con uống ” dohongngoc.com ” bớt liền . Mang ơn Bác lắm vì lòng tử tế của Bác dành cho mọi người trong đó có con . Mong Bác luôn an vui .

rosathythy@

… Từ ngày cháu phát hiện ra trang web này, cuộc đời cháu như có thêm niềm vui mới và cháu như tìm thấy sức mạnh, niềm tin mới. Đọc những bài viết của Bác Sĩ, nhiều khi cháu muốn phá lên cười, nhiều khi lại thấy bâng khuâng ray rứt muốn rơi nước mắt. Mỗi bài viết một cảm xúc và khi đọc lại, cháu lại tìm thấy cảm xúc mới. Cháu hiểu thêm về cuộc đời và về bản thân mình.

(…)

 

 

 

Nguyễn thị khánh minh: Đọc ”Thơ Ngắn Đỗ Nghê”

 

Nguyễn thị khánh minh: Đọc ”Thơ Ngắn Đỗ Nghê” (bản thảo, 2017)

CON ĐƯỜNG DÀI QUA NHỮNG BÀI THƠ NGẮN CỦA ĐỖ NGHÊ

 

 

Trong những điện thư gửi cho bạn hữu anh em, Nhà Thơ Đỗ Nghê (Đỗ Hồng Ngọc) thường cho đọc những bài thơ ngắn mà anh thường gọi là “thơ trời ơi.” Trời ơi là chuyện không đâu. Trời ơi là tiếng kêu ngạc nhiên. Trời ơi để diễn tả sau đó một vui mừng, một âu yếm. Trời ơi là tiếng than trong cơn bi sầu. Trời ơi đôi khi lại là bótay.com. Mà vì sao lại thốt lên như thế? Vì cảnh đời tang thương ngẫu lục. Vì sáng trưa chiều tối vút qua thoắt cái tất cả đều biến dịch trong từng khoảnh khắc. Trời ơi, Mới Hôm Qua Thôi…

Đến và đi là chuyện thường, biết những thay đổi kia là đương nhiên, thế nên, như hành giả đi ngao du trong đất trời thưởng thức phút giây đang đến rồi đi không vướng bận, sảng khoái đón nhận tất cả như chuyện trời ơi mà nhắn nhe chia sẻ với bạn đồng hành.

Đó là một thái độ sống nhẹ thường với cuộc phù du. Cho nên những bài thơ ngắn này là những trân trọng bật sáng ngay phút giây lúc đang là. Như Thiền sư Chadgud nói, “Thể xác, lời nói, ý nghĩ của chúng ta biến dịch nhanh như thời gian mũi kim xuyên qua cánh hoa hồng.”* Trong tích tắc ấy, Nhà Thơ đã cảm nhận cái trùng phùng của nghìn năm và phút giây, xẹt qua cảm xúc tức thì, lóe lên trong từng nhích kim xuyên qua thời gian lá mỏng.

Tôi cảm nhận như thế vì tính nhanh và chậm cùng cư ngụ trong mỗi bài thơ của Đỗ Nghê (ĐN). Cảm xúc như một đường tơ nối nghìn dặm không gian, thời gian vào lúc con chữ tượng nên lời thơ.

 

Giữa đêm

Thức giấc

Giữa ngày…

 

Boston, 1993

(Trái Đất, tr. 7)

 

Tôi thấy cả một nỗi trăn trở trên ba dấu chấm kia… Lăn về phía đêm hay ngày… lăn qua trở lại bỗng thấy phương em mặt trời đang chiếu sáng, trời ơi quê nhà! Thử hỏi nỗi nhớ xuyên qua đêm và ngày để thấy đây và kia gần quá trong một thức giấc?

 

Tiếng quạ vừa nhấn chiều thu, phản xạ là giật mình bật ra ánh chớp nỗi xa nhà, kêu, nhớ quá, kêu nhanh như vừa thả dây cung. Cái rơi xuống của mũi tên nhớ là một nỗi im lặng dài. Mà âm ba cảm xúc ngân ngân… Tôi không nhớ một nhà phê bình văn học đã nói, đó là “tính Trì Cữu và Trực Tốc ở một bài thơ,” tôi rất thích ý lời này, và thấy thật đúng trong không khí thơ ngắn Đỗ Nghê.

 

Chiều thu

Nghe tiếng quạ

 

Giật mình

Nỗi xa nhà

 

Nhớ sao

Mà nhớ

 

Quá!

 

Boston 1993

(Thu, tr. 74)

 

Khởi đi từ cánh hoa vàng phố thị, người chỉ thấy nhà cao, đi khơi khơi qua những con đường rồi lọt vào cơn gió bấc nhà quê, vỡ trái tim xanh nỗi nhớ nhà, thử hỏi thời gian giữa cánh hoa vàng và cơn gió bấc?

 

Đi giữa Sài Gòn

Phố nhà cao ngất

Hoa nở rực vàng

Mà không thấy Tết

 

Một sáng về quê

Chợt nghe gió bấc

Ơ hay xuân về

Vỡ òa ngực biếc!

 

(Gió Bấc, tr. 67)

 

Trong một tức thì nhìn thôi, mà mùa đang ở đang qua, mà xong bao đời lá, nhờ biết lẽ thay đổi mà người sống rất trọn vẹn từng chớp mi, vậy không phải sao, người sống được miên viễn trong khoảnh khắc?

 

Còn cây

trơ lại với cành

Với linh hồn lá

ngập ngừng trút qua…

 

Boston, 1993

(Đông Boston, tr. 72)

 

Cũng vậy ở bài thơ sau, tính nhanh chậm xô thời gian chập chùng trên cảm xúc chợt đến, ai ngàn năm xa kia bỗng trở thành một làn thơm tho. Trong cột gỗ vô tri bỗng nghe hồn Đường Thi ngân nga trên nét khắc nghìn xưa. Chắc là phút giây thinh lặng lắm nên đôi bên có sức thần thông giao cảm nhau?

 

Dưới những tàng cây

Con đường quanh co

Khúc khuỷu

 

Ai đã qua đây

Ngàn năm cũ

Mà hơi thở còn thơm tho vậy

 

Ta sờ tay vào cột gỗ

Nghe thì thầm

Đẽo gọt

Nét Đường thi.

 

1995

(Văn Miếu, tr. 77)

 

Thời gian ở đây quả là một con đường bất tận của không điểm bắt đầu không nơi kết thúc, mang mang tự hỏi quê nhà ấy là đâu, là nơi chôn nhau cắt rốn hay là nơi mà sinh tử chạm nhau để kết thúc và bắt đầu. Cũng như một vòng biến hóa của hạt nước kia,

 

Lâu không về thăm quê

Những người xưa biền biệt

Lũ trẻ lớn lên

Ngơ ngác

“ Ủa, chú là ai?

Làm sao chú biết…?”

 

(Về Thăm Quê, tr. 52)

 

 

Nước từ đâu đến

Nước trôi về đâu

Từ con suối nhỏ

Từ dòng sông sâu

Từ khe núi lở

Từ dưới nhịp cầu

Từ cơn thác lũ

Từ giọt mưa rơi

 

Nước đến từ đâu

Nước trôi về đâu

Từ cơn gió thoảng

Từ làn mây trôi

Từ hơi biển mặn

Từ phía mặt trời

 

Nước vẫn muôn đời

Không đi chẳng đến

Ai người nỡ hỏi

Nước đến từ đâu

Ai người nỡ hỏi

Nước trôi về đâu…

 

Paris, 1997

(Nước, tr. 9)

 

 

Ta bay vù vù trong không gian

Mà cứ tưởng nằm im

Trên gối

 

Mỗi ngày ta rơi rụng

Mỗi ngày ta phục sinh

Mà cứ tưởng không hề thay đổi…

 

(Vô Thường, tr. 49)

 

Có rơi rụng mới có đâm chồi, có ngày qua đi mới có ngày nay, như hạt nước kia, dòng sông kia luôn chảy và biến hóa phát sinh ra cái khác, có phải người thơ đã nhận biết và chấp nhận nhẹ nhàng những đổi thay, sinh hoại diệt, nên có được an nhiên tự tại, không còn đinh ninh vào ý nghĩ lẫn sự vật?

 

Sông ơi cứ chảy

Cứ chảy về trời

Cứ về biển khơi

Cứ làm suối ngọt

Cứ làm thác cao

Cứ đổ ầm ào

Cứ làm gió nổi

Cứ làm mây trôi…

 

Sông ơi cứ chảy

Chảy khắp châu thân

Chảy tràn ra mắt

Chảy vùi bên tai

 

Dòng sông không tắt

Dòng sông chảy hoài…

 

(Giỗ một dòng sông, tr. 28)

 

Có chút man mác nguyện cầu trong tình ý bài thơ này ở những “cứ, hoài…”

 

 

Ở Hội An Sớm, thấy rõ sự thay đổi nối tiếp nhau theo thời gian trong một vài bước, bước vừa chạm xuống bước cất lên, trăng đã tàn, Hội An, Ta và Gà cùng giật mình vì tiếng chổi sớm, ba câu đầu đều động, nhưng tiếng “gà gáy vàng trong sương” lại u tĩnh vậy…

 

Hội An còn ngái ngủ

Mái chùa ôm vầng trăng

Giật mình nghe tiếng chổi

Gà gáy vàng trong sương

 

(Hội An Sớm, tr. 38)

 

Đâu có gì thường còn, sự vật cùng ý nghĩ ta cứ quay như kính vạn hoa, vậy nên

nhắn bạn đồng hành hãy yêu thương nhau ngay lúc này, tại đây, cái sắc màu vừa hiện,

 

Giả sử sóng thần ập vào Nha Trang

Ập vào Mũi Né

Anh chỉ kịp quẳng em lên một chiếc thuyền thúng

Vút qua những ngọn dừa

Những đồi cát trắng

 

Em nhớ mang theo đôi quả trứng

Vài nắm cơm

Vài hạt giống

Đừng quên mấy trái ớt xanh…

 

Biết đâu mai này

Ta làm An Tiêm

Trở về làng cũ

Nơi này ta sẽ gọi là Nha Trang

Nơi kia gọi là Mũi Né…

 

Cho nên

Sao chẳng sớm mà thương nhau hơn?…

 

2011

(Giả Sử, tr. 21)

 

Trong tập những bài thơ ngắn này, tôi xúc động nhất là bài về Mẹ và những bài về đứa con gái yểu mệnh La Ngà, đọc lên là thấy tim mình phản xạ để đập đồng hành với cảm xúc của người thơ,

 

Con cài bông hoa trắng

Dành cho mẹ đóa hồng

Mẹ nhớ gài lên ngực

Ngoại chờ bên kia sông…

 

2012

(Bông Hồng Cho Mẹ, tr.12)

 

Đâu còn khái niệm sinh tử mất còn, rờ rỡ từng bước hiện thực trong phút giây giao cảm nhất của con và Mẹ, lạ thay phút chia ly lại hoan hỷ đến thế…

 

Mỗi năm

Mỗi người

Thêm một tuổi

Chỉ mình con

Mãi mãi

Tuổi đôi mươi…

 

1990

(La Ngà 3, tr. 26)

                   

 

Ba dạy con

Mỗi ngày

Một chút

 

Không bài học nào

Như ba đã học

Từ con

 

Nỗi mất!

 

1990

(La Ngà 5, tr. 27)

 

Thử đặt mình vào khoảng thời gian con mãi mãi đôi mươi và cha mỗi ngày một thêm tuổi, thì mới thấm thía cảm động nỗi mất con để lại cho cha, và từ đây cha lại học thêm được cách vượt qua phiền não.

Từ đó mà tôi hiểu nghĩa lý bài thơ: Đừng nói điều hạnh phúc / Chẳng ai tin đâu / Hãy nhắc điều bất hạnh / Ai nấy đều vui… (Niềm Tin, tr .54)). Nhắc có nghĩa là chia sẻ, là thương và hiểu, nhắc để cùng nhau tìm cách vượt qua nỗi đau, và vui vì hiểu ra lẽ vô thường.

Việc cùng-tìm cách vượt qua mọi phiền não nghiệp chướng là nguyện của người đang tu tập?

 

Tham chẳng còn

Sân cũng hết

Si đã tuyệt

 

Niết Bàn

Tịch diệt

Để làm chi?

 

(Ngộ, tr. 51)

 

Khi đoạn diệt được Tham Sân Si thì người hẳn sẽ đạt được thân tâm thanh tịnh. Nhưng người tu kia lại tự hỏi Để làm chi, hưởng một mình sao? Khi tôi hỏi, Nhà Thơ bảo, “Niết Bàn này chỉ là ‘hóa thành’ như trong kinh Pháp Hoa nói, còn phải tiến thêm: Phát tâm Bồ Đề để tiếp tục hành Bồ Tát đạo với lòng Từ Bi và Trí Huệ, không chỉ Tự Lợi mà còn Lợi Tha”. (A.Tôi thấy thích thú khi đã viết từ bài Niềm Tin trên, tôi vô tình chạm khẽ vào Tự Lợi Lợi Tha này).

Trong một bài giảng của Thầy Thích Quảng Lục chùa Hội Phước cũng nói, “Có nhiều hành giả đắm chìm trong cảnh giới an lạc tịch tĩnh mà quên mất chí nguyện chia sẻ cho người khác nên đạo hạnh của họ cũng dừng lại ở mức tương đối, vì chỉ có tâm mở rộng đến tha nhân thì trí tuệ mới trải rộng khắp…”** Ra Để làm chi là một nhắc nhở về một chặng đường tiếp nối của đạo hạnh.

 

Con đường rất dài… và phải chăng phải tu tập hằng ngày để mình được vững vàng và theo khả năng đó mà chia sẻ nhắc nhở người khác? Như người thơ đã và đang theo đuổi hằng ngày qua những bài thơ bài viết của mình?

Thiền. Tôi rất thích một thiền đường có lần tôi đến đứng nhìn vào qua ô cửa sổ. Ở đó, thời gian không gian và ý tưởng gặp nhau ở nhịp nhàng hơi thở. Cái không khí lắng trong ấy như tỏa ra bao phủ và thấm vào người tôi. Tôi thích một góc nhỏ trong nhà nơi tôi tập thiền để chữa bịnh, người bạn bảo, cứ tập trung vào hơi thở, nhưng, bao nhiêu thứ trong đầu cứ lăng xăng, tôi thầm nguyện, bước đầu rồi sẽ vượt qua, vượt thêm để đạt được chánh niệm tự thân, vượt nữa… “Hãy nhắm mắt lại, và nghĩ đến niệm lành cho chính bạn, nếu bạn không thể cảm thấy một khát vọng chân thực cho hạnh phúc riêng của bạn- sẽ không có cách nào bạn có thể chân thực ước muốn cho kẻ khác có hạnh phúc.” (Đại SưThanissaro Bhikkhu)***

 

Thả lỏng toàn thân

Như treo móc áo

Ngồi xếp bằng tròn

Vai ngang lưng sổ

Dõi theo hơi thở

Như mượn từ xa

Khi vào khi ra

Khi sâu khi cạn

Chú tâm quãng lặng

Pranasati

Hơi thở xẹp xì

Thân tâm an tịnh

Không còn ý tưởng

Chẳng có thời gian

Hạt bụi lang thang

Dính vào hơi thở

Duyên sinh vô ngã

Ngũ uẩn giai không

Từ đó thong dong

Thõng tay vào chợ…

 

(Vè Thiền Tập, tr. 96)

 

Lại nghe nói, tu ở chợ mới thật là công đức viên mãn, vì tới đây hành giả đã thực sự “tâm bồ đề kiên cố” thõng tay vào chợ để Lợi Tha…

 

Nguyễn thị khánh minh

Santa Ana

11.2017

* Theo Phật Giáo Thực Hành Pháp Đại Hoàn Thiện

**chuahoiphuoc.net

*** https://thuvienhoasen.org/p22a24158/huong-dan-thien-tap

 

Những bài thơ trích từ tâp Bản Thảo 2017 THƠ NGẮN ĐỖ NGHÊ (ĐỖ HỒNG NGỌC) với sự trình bày của Họa Sĩ Lê Ký Thương

 

 

 

 

 

 

Kỳ 5: “Phật học & Đời sống”

 

Video clip Kỳ 5: Chương trình ”Phật học & Đời sống”

Buổi sinh hoạt tại Chùa Phật học Xá-Lợi, Tp HCM, ngày 11.11.2017

 

Thứ bảy 18.11. 2017 từ 15-16h30 tiếp tục kỳ 6 về: ”Đạo đế”.

Thân mời các bạn thu xếp đến vui.

Trân trọng,

Đỗ Hồng Ngọc

“Thơ Ngắn Đỗ Nghê” bản thảo 2017

Thư gởi bạn xa xôi,

“Thơ Ngắn Đỗ Nghê” bản thảo 2017

Vừa mới nhờ Lê Ký Thương layout và làm bìa xong, mình gởi ngay cho bạn coi còn đang nóng hổi đây. Bạn nói đúng. Năm 1967 mình in tập Thơ đầu tay, Tình Người, thơ Đỗ Nghê, bìa do Lữ Kiều Thân Trọng Minh trình bày, và nay 2017, tập Thơ Ngắn Đỗ Nghê này do Lê Ký Thương trình bày. Mới thôi! Mà đã nửa thế kỷ.

Đúng rồi. Thơ ngắn và rất ngắn. Thời hiện đại, người ta không có nhiều thì giờ như xưa bạn ơi.

 

Bìa tập Tình Người, 1967

Và, vài lời ”phi lộ” trích trong bài phỏng vấn Đỗ Hồng Ngọc của Ngô Nguyên Nghiễm (2010):

 

 

‘’Như không thôi đi được…’’

Phút tâm giao với nhà thơ Đỗ Nghê ( Đỗ Hồng Ngọc)

Ngô Nguyên Nghiễm: Nhà thơ Đỗ Nghê/ Đỗ Hồng Ngọc, đã góp mặt với nền văn học nghệ thuật thập niên 60 – 70 thế kỷ qua. Lúc đó, tác phẩm Thơ đầu tay được ấn hành là tập Tình Người (1967), và sau đó Thơ Đỗ Nghê (1973) là một dấu ấn đặc biệt. Sau 1975, rời bỏ bút hiệu Đỗ Nghê, bước sang giai đoạn Đỗ Hồng Ngọc, ấn hành khá nhiều tản văn truyền đạt Y học rồi Phật học. Sự chuyển hướng này có ảnh hưởng thế nào giữa Đỗ Nghê và Đỗ Hồng Ngọc? Ý kiến về cái thực của đời (Y học), và cái huyễn của Thi ca?

Đỗ Hồng Ngọc: Không phải “rời bỏ bút hiệu Đỗ Nghê” đâu. Chỉ là “rửa tay gác kiếm tạm thời” thôi! Thời đó có quá nhiều “Ông Đồ xứ Nghệ”, nên Đỗ Nghê tạm lánh đi để tránh nhầm lẫn. Đỗ Nghê/ Đỗ Hồng Ngọc vẫn là một đó chứ dù là viết dưới dạng nào đi nữa bạn không thấy sao? Đỗ Nghê là bút hiệu do ghép họ Cha và Mẹ đó bạn ạ. Ai bảo y khoa là cái thực và thi ca là cái huyễn? Y khoa vừa là khoa học vừa là nghệ thuật! Còn đọc được một bài thơ hay ta chẳng phải đã “sảng khoái” còn hơn ngàn thang thuốc bổ ư?

Ngô Nguyên Nghiễm: Hình như tản văn viết về y học dưới bút pháp Đỗ Hồng Ngọc lại là những tác phẩm văn chương tuyệt diệu. Anh có xem cả hai như một khối duy nhất? Vì sao?

Đỗ Hồng Ngọc: Hình như trong tôi có sự lẫn lộn nào đó.  Thân và tâm đâu có tách rời, sắc thọ tưởng hành thức vẫn là một, “ngũ uẩn giai Không” mà! Viết, chỉ biết viết. Tôi không biết cách nào phân biệt rạch ròi hai lãnh vực nầy. Tại cái tạng nó vậy. Người đọc thơ tôi bảo “đời thường” quá, không có gì bay bỗng tuyệt vời cả, ngưới đọc tạp văn lại bảo như thơ…

Ngô Nguyên Nghiễm: Sự hiện thực được bày tỏ trong tác phẩm thi ca mới nhất của Đỗ Hồng Ngọc/ Đỗ Nghê, là Thư Cho Bé Sơ Sinh & Những Bài Thơ Khác, càng đọc càng làm rúng động lòng người. Anh có thể tâm sự phút giây về những cảm xúc được ghi lại trong loạt thơ đầy nhân bản này?

Đỗ Hồng Ngọc: Bạn vừa dùng một cụm từ lạ: “loạt thơ đầy nhân bản”. Chẳng lẽ có thơ không đầy nhân bản hay sao? Tôi nghĩ thơ, bản chất đã là nhân bản, dù được thể hiện dưới hình thức này hay hình thức khác, ở thời đại này hay thời đại khác. “Người ta đẻ ra mà tỉnh, ấy là tính Giời cho nguyên như thế, cảm ở vật ngoài mà động thời ấy mới là sự muốn của tính. Đã có muốn thời phải có nghĩ, đã có nghĩ thời phải có nói, đã có nói thời những cái ý nhị không thể nói hết ra được mà hình hiện ở trong lúc ngậm ngùi ngợi than, tự nhiên tất phải có những giọng điệu cung bực, như không thôi đi được. Ấy tại thế mà sinh ra có thơ!”. Chu Hy đã viết như thế ngàn năm trước khi đề tựa cho tập Kinh Thi, khi có người hỏi ông: Thơ tại sao mà làm ra? (Tản Đà địch). “Như không thôi đi được”, bạn thấy không? Những người làm thơ… trên cõi nhân gian đều vậy đó, “như không thôi đi được”…!

(…)

(Ngô Nguyên Nghiễm, Người đồng hành quanh tôi, Tác giả tác phẩm,

NXB Thanh Niên, 2010)

 

 

 

Kỳ 4: ”Phật học & Đời sống” chùa Xá Lợi, Tp.HCM

Video clip buổi sinh hoạt ”Phật học & Đời sống” ngày Thứ bảy 4.11.2017

 

Ghi chú: Trả lời chung các bạn đã hỏi thăm

Ngày Thứ bảy 11.11. 2017 vừa qua Buổi sinh hoạt ”Phật học & Đời sống” tại chùa Xá Lợi Tp.HCM vẫn được tiếp tục bạn ạ, và vẫn chủ đề bàn về Tứ Điệu Đế, căn bản của Phật giáo, được học từ góc độ Đời sống. Cũng vẫn là Khổ đế, Tập đế, Diệt đế, Đạo đế... nhưng đã được thảo luận từ góc độ rất đời, với những câu hỏi đặt ra, và thảo luận sôi nổi. Phật giáo có ”bi quan” không khi nói về ”Khổ”? Vì sao Phật nói chỉ dạy mỗi 2 điều, đó là: Khổ và Diệt khổ? Vì sao đặc điểm của Phật học là “Thiết thực, hiện tại; Không có thời gian và Đến đến để mà thấy’‘… nghĩa là không phải những chuyện viễn vông, xa lạ với đời sống con người, không phải học chỉ để biết mà còn để hành động, để sống. Đến là Thực hành và Thấy là Cảm nhận. Phải tự mình thực hành, tự mình cảm nhận, tự mình chịu trách nhiệm về mình thôi. Phật dạy: Chư ác mạc tác / Chúng thiện phụng hành/ Tự tịnh kỳ ý. Vấn đề chính là Tự mình làm cho cái Tâm ý của mình trở nên thanh tịnh. Và khi Tâm thanh tịnh thì ”cõi Phật thanh tịnh”; cho nên mới nói “Cõi Phật đâu xa!” đó vậy.

Những câu hỏi đặt ra: 1) Khổ đế: Khổ là gì? Ai khổ? Có thiệt khổ không?  Có mấy thứ khổ?… 2) Tập đế: Tại sao khổ? Cái gì làm cho khổ?… 3) Diệt đế? là gi?… và 4) Đạo đế? v.v…

Kỳ sinh hoạt lần thứ 5 ngày 11.11. 2017 đã bàn về Diệt đế. Cuối tuần này mới có bản video clip do em nvquyen gởi qua để bạn theo dõi. Nếu có thì giờ, bạn có thể xem trên trang này các clip từ 1-4 nhé. Tuần tới sẽ bàn tiếp Bát Chánh Đạo (Đạo đế). Rảnh đến vui nhe.

Thân mến,

ĐHN

Vài hình ảnh:

 

 

 

 

 

”Phật học & Đời sống” ngày Thứ bảy 4.11.2017

Chương trình sinh hoạt ”Phật học & Đời sống” ngày Thứ bảy 4.11.2017

 

Một bài viết trên Bách Khoa 426 về Nguyễn Hiến Lê

Một bài viết trên Bách Khoa 426

Nguyễn Hiến Lê và Tôi

Đỗ Hồng Ngọc

 

Ghi chú: Gs Huỳnh Chiếu Đẳng vừa gởi tặng tôi bài viết về Nguyễn Hiến Lê của tôi trên báo Bách Khoa số 426 tháng 4/1975. Đây cũng là số báo cuối cùng của Tạp chí Bách Khoa sau hơn 18 năm có mặt ở Miền Nam. Gần đây, anh Phạm Phú Minh cũng đã sưu tầm và ”số hóa” toàn bộ 426 số báo này trên một CD. Đây là một công trình rất đáng khen ngợi.

Tôi chưa được quen biết Gs Huỳnh Chiếu Đẳng, nhưng mến mộ ông qua quanvenduong, một địa chỉ rất dễ thương sưu tầm được rất nhiều sách báo, ca cổ… phương Nam và các mục hướng dẫn sử dụng vi tính, đặc biệt mục “bắt vịt”… giúp mọi người tránh bị lừa gạt vì những… con vịt cồ trong thời buổi internet ”bát nháo” hiện nay. Ông gởi tặng tôi bài viết này được chụp nguyên trang báo BK nên với tôi, là một kỷ niệm quý giá. Xin chia sẻ cùng các bạn.

Đa tạ Gs Huỳnh Chiếu Đẳng,

Đỗ Hồng Ngọc.

Nguyen Hien Le DHN BachKhoa-426