Yanis Varoufakis's Blog, page 123

2nd anniversary of the OXI vote & our parallel payments system: Its importance confirmed by the oligarchic press’ continuing, ritualistic distortions

Today, on the anniversary of the stupendous NO with which 62% of Greek voters responded to a third predatory loan ultimatum from Greece’s ‘official’ lenders (the troika: IMF, ECB, EU), Greece’s oligarchic press – in cahoots with the troika itself – is hard at work in its attempt to demonise the people of Greece for having dared to say NO to yet another lost generation. The memory of our collective defiance still prevents the oligarchy from sleeping tightly at night, it seems. In the process of demonising the NO, they are paying me, personally, a huge compliment. This is why/how:

Kathimerini, the official organ of Greece’s oligarchy and the local representative of the troika’s collective will, has (just as they did a year ago, on the first OXI/NO anniversary) chosen to portray the Greeks’ NO as reckless folly. To build up their argument, they begin with a correct hypothesis: The only viable alternative to surrendering to the troika (i.e. to ignore the NO vote and turn it into a YES, which is what Alexis Tsipras did on the night of that famous referendum), was to implement the parallel payments system that I had been devising since at least February 2014 (see this).

So, to ‘demonstrate’ that the NO was foolish and dangerous, Kathimerini is trying its hardest to portray my parallel payments system as amateurish and sure to fail. In today’s edition, they seize up0n a presentation by my close aide, Glenn Kim, to continue along the lines of two distortions that they have invested a great deal of time and energy in:

Distortion 1: My parallel payment system was clandestine and only exposed by their investigative reporting – when, in reality, they only know of it because I told the world about it – in response to accusations I had entered into negotiations without a Plan B. (See this article in the Financial Times, less than a month after I resigned the Ministry of Finance.)

Distortion 2:  That I was designing a parallel currency – when, in reality, I had rejected a parallel currency from the outset, opting instead for a parallel payment system. (Nb. journalists incapable of distinguishing between a payments system and a currency should perhaps disqualify themselves from this debate!)

In short

Kathimerini have a point: Either the parallel payments system I was designing, along with Glenn Kim and other members of my team, represented a good alternative to a 3rd predatory debt-deflationary ‘bailout’ loan, or it was dangerous folly. I was convinced, and still believe strongly, – as do other analysts (e.g. Wolfgang Munchau in the Financial Times) – that the activation of my payments system would be the by far preferable option from the perspective of a crushing majority of Greeks and of the country’s long-term interests.

In a functioning liberal democracy, it would be interesting to conduct this debate calmly, logically but passionately. Alas, in a debtor’s colony, that is today’s Greece, ruled over by  unscrupulous lenders and unfathomable oligarchs, given voice by newspapers like Kathimerini, it is impossible to have this conversation with the powers-that-be. For they are only interested in demonising anything and anyone that stands in their way. That 62% NO vote, and the parallel payments system that could support it, sticks to their throats like thorns. And they react violently, via propaganda, alternative-news, truth reversal and monumental distortion. All we can do, as sensible democrats, is remain calm and stick to the issues.

To this purpose, I copy below two extracts from Chapter 4 of my recent book, Adults in the Room, pertaining to the parallel payments system that I was about to implement in 2015 in support of our people’s NO. The first extract relates the manner in which I presented the concept of the parallel payments system to Syriza’s leadership one night in November 2014; the same meeting in which Alexis Tsipras offered me the Ministry of Finance. The second extract explains the great difference between a payment system and a currency (that Kathimerini’s journalists seem incapable of grasping), as well as the reason I opposed capital controls.

 

1st Extract from CHAPTER 4 – Subsection: A parallel payments system

The scheme I outlined, alluded to in June 2012 … was based on theoretical work I had done previously on how fiscally stressed eurozone governments could gain some room for manoeuvre through a novel utilization of their tax office websites. The gist of it was simple.

Suppose that the state owes Company A €1 million but is delaying payment due to the state’s liquidity squeeze. Suppose also that Company A owes €30,000 to Jill, one of its employees, plus another €500,000 to Company B, which supplied it with raw materials. Meanwhile, Jill and Company B also owe, respectively, €10,000 and €200,000 in taxes to the state. Now imagine that the tax office creates a reserve account for each taxpayer (per tax file number, to be precise), including for Companies A and B and Jill. The state can then just ‘deposit’ €1 million into Company A’s reserve account simply by typing it in and provide each taxpayer with a PIN to be used to transfer ‘funds’ from one taxpayer’s reserve account to another. Company A could then transfer €30,000 to Jill’s reserve account and €500,000 to Company B’s reserve account, which Jill and Company B could then use to repay the €10,000 and €200,000 they respectively owe the state in tax arrears. The immediate cancellation of many arrears would have been thus effected.

Such a system would be great to have in Portugal, in Italy, indeed in France even during the best of times, but it would be critical in Greece during the emergency of an ECB-enforced bank holiday, allowing all sorts of transactions to continue, not just those with the state. For example, pensions could be partly paid into a pensioner’s tax office reserve account, and the pensioner could then transfer a part of that sum to, say, her landlord, who would also have tax to pay. Even though these credits could not be withdrawn from the system as cash, the scheme would continue to work for as long as the state continued to accept the credits in lieu of tax. And it could work remarkably well if it were developed further in two ways.

Every Greek citizen already has an identity card. Imagine if this were reissued as a smart card featuring a microchip[WH1]  similar to those in modern debit and credit cards. The ID cards of pensioners, public-sector workers, people on benefits, government suppliers – anyone who has financial dealings with the state – could be linked to their tax office reserve accounts and used to pay for goods and services at supermarkets, petrol stations and the like. In other words, even if the banks were to close down, even if the state was rendered illiquid, the government could still meet its obligations simply by assigning tax credits to people’s ID cards – as long as the total value credited did not run the government into a fiscal deficit, of course.

Second, the same system could be used to allow the government to borrow from Greek citizens, thus bypassing the commercial banks, the hostile and suspicious money markets and, of course, the troika. As well as receiving tax credits from the state, citizens could be given the option to buy credits from the tax office online, using web banking linked to their normal bank accounts. Why would they want to do this? Because the government would offer them a discount of, say, 10 per cent, if they later used those credits to pay their taxes, say, a year down the line. The state would in effect be borrowing from its citizens at an interest rate (10 per cent) that no European can get from any bank these days. As long as the total level of tax credits sold by the government was capped and fully transparent, the result would be a fiscally responsible increase in government liquidity, greater freedom from the troika and thus a shorter path to the ultimate goal of a viable new agreement with the EU and the IMF.

Seemingly impressed, Dragasakis asked me to produce a written blueprint for this scheme, while Alexis and Pappas appeared soothed by the thought of the precious time it would buy them after a rupture with the creditors. Within forty-eight hours of my return to Austin I had sent a ten-page technical blueprint to Pappas to pass on to Alexis and Dragasakis.

Let’s briefly fast-forward four months to March 2015 and to a cabinet meeting of the Syriza government with Alexis, as prime minister, in the chair. After an assessment of the confrontation with the troika that had begun with a vengeance on day one, just as anticipated, I outlined a bill my ministry had tabled in parliament to combat the humanitarian crisis: debit cards would be issued to three hundred thousand families living below the poverty line, with a credit of a few hundred euros per month to cover their basic needs.

‘But these cards are just the beginning,’ I said. ‘Soon they could replace ID cards and provide the basis of a payments system that functions in parallel with the banks.’

After I explained how the system would work, I outlined its many advantages: it would give the government more fiscal space, support the poor without subjecting them to the stigma of using coupons and, above all, signal to the troika that Greece had a payments system that would allow our economy to function even if they closed down our banks. Lastly, I pointed out that if the troika decided to push Greece out of the eurozone, as the German finance minister had been wanting to do for years,[1] this same payment system could be redenominated to a new currency at the press of a button.

When the cabinet meeting was adjourned, most of the ministers present approached me to express their enthusiasm, some patting me on the back, others embracing me, one telling me that she was moved and inspired.

Five months later, after my resignation, the press lambasted me for having entered into a tough negotiation without a back-up plan. For days I was mocked in the media not just by opposition politicians but also by many Syriza MPs for walking into the lion’s den without a strategy for what to do if the banks were shut down. I waited to see if Alexis or anyone else in the cabinet came forward to put the record straight. None did. So, during a teleconference conducted by David Marsh of the Official Monetary and Financial Institutions Forum in which I was replying to questions on what had gone wrong with the Greek government’s negotiations with the EU and the IMF I made known my plans for a parallel payments system.

The discussion was supposedly being held under the Chatham House Rule[YV2] , but this convention was ignored. Recordings of my entire presentation were soon made public. Immediately those same journalists and politicians who had been ridiculing me for not having a Plan B suddenly accused me of the direct opposite: varoufakis’s secret grexit plan was a typical headline, suggesting that I had gone behind Alexis’s back to engineer a devilish plot for getting Greece out of the euro. Calls to indict me on criminal charges began to mount. Indeed, while these lines are being written a charge of high treason is hanging over me in Greece’s parliament for undermining Prime Minister Tsipras by means of a ‘secret plot’.

It is a source of personal pride and joy to me that the troika’s cheerleaders within Greece use every opportunity they can to undermine me. I consider their attacks a badge of honour, conferred for having dared to say no to their demands in the Eurogroup. But to have former cabinet colleagues, those very same people who filed past me to praise my proposed payments system, either pretend they have never heard of it or join in with the denunciations fills me only with sadness.[WH3]

2nd Extract from CHAPTER 4 – Subsection: Rejecting the enemy’s weapons

Many of my economist friends – who suspected that I was about to land the worst job in the universe – wrote to me, emailed and phoned to lend support. Some suggested that on my first day in office I should introduce capital controls. That is, rather than wait for the ECB to close down our banks and ATMs on the grounds of halting the very bank run that they had begun, why not pre-empt them by slapping restrictions on how much cash depositors could withdraw from their accounts or wire abroad? The idea was that by slowing the bank run we could buy more time before the banks were closed in which to negotiate under calmer circumstances. There were three reasons for rejecting this counsel.

The first was that imposing capital controls would have been the obvious first step of a party that intended to return to the national currency in order to devalue it and thus gain competitiveness: in that case, introducing capital controls would be essential to prevent the outflow of money caused by the expected devaluation. In other words, introducing capital controls would have been the right move only if we were intending to leave the eurozone – to opt for Grexit – and would therefore have contradicted both my negotiating aims and my strategy for signalling credibly what these aims were. Moreover, even if we managed to convince Brussels of our sincere desire to remain within the euro, capital controls would signal a willingness to become second-rate citizens of the eurozone, as stragglers who had euros but who could not do as they pleased with them. My intention was to signal the precise opposite.

The second reason was that the time available for negotiations was fixed by our debt repayment schedule, so capital controls would not actually buy us any time. These repayments were due to begin in April 2015 and continue until August, which demanded a new agreement by June 2015 at the very latest. Even if I could have waved a magic wand to stop the bank run dead, the negotiations would still have to be completed within four to five months at the very most. Capital controls would not change this one iota.

The third reason was that capital controls are inconsistent with monetary union, whose spirit and reality they violate. The whole point of the eurozone or any common currency area is that money is free to move unimpeded. If I were to introduce capital controls on day one of our administration, how could I censure the ECB for threatening us with them? The moment I did so, all the accusations against me and the Syriza government – of being anti-European, of preparing Greece for Grexit, of undermining the indivisibility of the eurozone – would be vindicated. Moreover, our own people would be puzzled: why is a government pressing for a good agreement within a common currency area stopping us from getting our money out of our own bank accounts or sending it to other countries in the same monetary union? The blame game would have been lost before the negotiations even started.

Another suggestion for helping a Syriza government buy time during the negotiations came from, among others, Thomas Mayer, formerly chief economist at Deutsche Bank. His idea was to introduce a second currency parallel to the euro within Greece in order to create more liquidity and space for us to manoeuvre. It was an interesting idea but one I had actually considered and rejected back in 2010 as a solution to the euro crisis.[2] Its gist was that wage rises, aimed at reversing austerity, be awarded in a new currency backed by government debt. The new currency would of course devalue immediately in relation to the euro. Thus, while Greek workers’ pay packets and pensions would increase a little, Greek labour, as measured in euros, would devalue in relation to German, French or Portuguese labour, making Greece more competitive. [WH4]

I gave Thomas Mayer[YV5]  two reasons why I could not endorse a parallel currency. First, ‘Parties and interests opposed to us are already creating an atmosphere of terror by claiming that we have a hidden agenda to bring Greece out of the euro, plunder people’s savings and put Greece on the road to a new Argentina. Your proposal’s propaganda value to our opponents would tend to infinity.’ Second, there was no need for it because the parallel payments system that I was working on provided us with the flexibility we required.

Months later it struck me that these two measures – capital controls and a parallel currency – would be wielded by Germany’s finance minister, Dr Wolfgang Schäuble, against me. Rejecting them as the enemy’s weapons had been vindicated, and yet, soon after the government’s surrender and my resignation I was accused of devising diabolical plans to introduce them both.

C’est la vie in Bailoutistan.

ENDNOTES

[1] A former PASOK finance minister reported in 2011 that Wolfgang Schäuble had expressed his preference for Greece to exit the euro and return to the drachma. My conversations with Dr Schäuble, described fully in following chapters, confirmed this.

[2] I met Thomas Mayer at the conference in Florence that I attended in November 2014, the day before flying to Athens for the pivotal meeting with Alexis, Pappas and Dragasakis. We had a long, interesting conversation about the eurozone and exchanged details. He called his parallel currency solution the G-euro. Other advocates of a parallel currency included Dimitri Papadimitriou, who led the Levy Institute at Bard College.

Επέτειος Δημοψηφίσματος & παράλληλο σύστημα πληρωμών – οι επετειακές διαστρεβλώσεις της “Καθημερινής” επιβεβαίωση της σημασίας εκείνου του σχεδίου

Επέτειος του μεγαλειώδους δημοψηφίσματος σήμερα και η τρόικα εσωτερικού κάνει, άλλη μια φορά, ό,τι μπορεί να αμαυρώσει την θύμηση εκείνης της γιορτής της δημοκρατίας νομιμοποιώντας τον παραγκωνισμό του 62% του ελληνικού λαού που τόλμησε να πει ΟΧΙ.

Άλλη μια φορά, το επίσημο όργανο της τρόικας εσωτερικού, η Καθημερινή, επιλέγει την επέτειο του δημοψηφίσματος για να πείσει το κοινό της πως η καταστροφή της χώρας ήταν η μόνη εναλλακτική της μετατροπής του ΟΧΙ σε ΝΑΙ.

Για να στοιχειοθετήσει αυτό το επιχείρημα με τιμά θέτωντας το ερώτημα: “Ποια ήταν η εναλλακτική στο ΝΑΙ;” – παραθέτοντας την (ορθή) απάντηση: ηΗεφαρμογή του συστήματος πληρωμών που σχεδίαζε ο Βαρουφάκης και η ομάδα του. Κατόπιν, στην φιλότιμη προσπάθεια αποδόμησης (για να μην πω δαινονοποίησης) του εν λόγω σχεδίου προβαίνει σε δύο κύριες διαστρεβλώσεις: πρώτον, παρουσιάζει το σχέδιο μου ως κάτι το διαβολικό που “ξεσπέπασε” η καλή εφημερίδα και, δεύτερον, ως πρόταση παράλληλου νομίσματος.

Στην πραγματικότητα, ο μόνος λόγος που γνωρίζουν οι δημοσιογράφοι της Καθημερινής για το παράλληλο σύστημα που σχεδίαζα είναι γιατί το έμαθαν από εμένα – κι όχι από διαρροή ή δική τους δημοσιογραφική έρευνα. (Π.χ. άρθρο μου του Φεβρουαρίου 2014 για την χρήση ψηφιακών μέσων στην δημιουργία παράλληλου συστήματος πληρωμών εντός της Ευρωζώνης, άρθρο μου στους Financial Times αμέσως μετά την παραίτησή μου από το υπουργείο στο οποίο περιγράφω ακριβώς το εν λόγω σήστημα). Περαιτέρω, συνεχίζοντας να το περιγράφουν ως παράλληλο νόμισμα – κι όχι ως παράλληλο σύστημα πληρωμών – παρουσιάζονται είτε ως αδαείς (που δεν καταννοούν την ειδοποιό διαφορά μεταξύ νομίσματος και συστήματος πληρωμών) είτε ως σκοπίμως διαστρεβλωτές. (Ας κρίνει ο αναγνώστης ποιο από τα δύο ισχύει.)

Εν κατακλείδι

Η Καθημερινή έχει δίκιο σε ένα: Είτε το παράλληλο σύστημα πληρωμών που σχεδίαζα να εφαρμόσω με την ομάδα μου (της οποίας ο Glenn Kim ήταν επιφανές μέλος) αποτελούσε μια πραγματική εναλλακτική στην συνθηκολόγηση στο 3ο Μνημόνιο που καταστρέφει την χώρα – είτε ήταν μια επικίνδυνη ανοησία. Πίστευα και πιστεύω, όπως πιστεύουν πολλοί άλλοι σοβαροί αναλυτές π.χ. ο Wolfgang Munchau των Financial Times, ότι η ενεργοποίηση του παράλληλου συστήματος πληρωμών ήταν σαφώς καλύτερη επιλογή για την συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων, και για την χώρα μακροπρόθεσμα, από τον ζουρλομανδύα ενός ακόμα Μνημονίου, και όσων άλλων έπονται.

Σε μια δημοκρατία, αυτή θα ήταν μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Στην χρεοδουλοπαροικία μας όμως, όπου το επίσημο όργανο της τρόικας εσωτερικού – η Καθημερινή – ενδιαφέρεται μόνο για την δαιμονοποίηση του μόνου εναλλκτικού σχεδίου που διέθετε η χώρα, οι μετριοπαθείς δημοκράτες δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτ’ άλλο από το να παραμείνουμε ψύχραιμοι και προσηλωμένοι στις αρχές του αυθεντικού διαλόγου, λέγοντας την αλήθεια, ξανά και ξανά.

Προς αυτή την κατεύθυνση παραθέτω πιο κάτω δύο αποσπάσματα από το Κεφάλαιο 4 του νέου μου βιβλίου ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Πατάκη (κυκλοφορεί ήδη στο εξωτερικό στα αγγλικά ως ADULTS IN THE ROOM).

Το πρώτο απόσπασμα αφορά την περιγραφή του συστήματος παράλληλων πληρωμών όπως την έκανα ένα βράδυ του Νοεμβρίου 2014 στο διαμέρισμα του Αλέξη Τσίπρα, παρουσία των Νίκου Παππά και Γιάννη Δραγασάκη (το βράδυ που μου έκαναν την πρόταση ανάληψης του υπουργείου οικονομικών σε περίπτωση εκλογικής νίκης του Σύριζα) – και λιγότερο από τρεις μήνες μετά στο υπουργικό συμβούλιο.

Το δεύτερο  απόσπασμα εξηγεί την μεγάλη διαφορά αυτού του πρότεινα (παράλληλο σύστημα πληρωμών) από ένα παράλληλο νόμισμα (το οποίο είχα απορρίψει – βλ. πιο κάτω). Να δούμε αν αυτή την φορά οι καλοί δημοσιογράφοι της Καθημερινής καταφέρουν να κατανοήσουν την διαφορά!

Απόσπασμα πρώτο από το Κεφάλαιο 4: Παράλληλο σύστημα πληρωμών, βασισμένο στο TAXISnet

Το να υπάρχει μέσο, ή όπλο, αποτρεπτικό δεν αρκούσε βέβαια. Αν και ήταν σίγουρο ότι η ΕΚΤ θα δίσταζε να κλείσει τις ελληνικές τράπεζες εφόσον η ελληνική κυβέρνηση σηματοδοτούσε ότι ένα τέτοιο κλείσιμο θα πυροδοτούσε κούρεμα στα ομόλογα SMP το οποίο, με την σειρά του, θα έθετε υπό αμφισβήτηση το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, και το ευρώ γενικότερα, κανείς δεν μπορούσε να εγγυηθεί ότι η ΕΚΤ δεν θα τις έκλεινε. Άλλωστε οι θεσμοί της Ευρώπης έχουν μακρά παράδοση στις αυτο-κατααστροφικές κινήσεις. Αυτή η σκέψη οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι μια κυβέρνηση Σύριζα έπρεπε να είναι προετοιμασμένη για την περίπτωση που η ΕΚΤ έκλεινε τις ελληνικές τράπεζες. Το μέγα ερώτημα ήταν: Υπήρχε τρόπος να κρατηθεί η Ελλάδα εντός της ευρωζώνης σε μια τέτοια περίπτωση;

Το ερώτημα αυτό ήταν, και παραμένει, καίριο. Αν δεν υπήρχε τρόπος να διατηρηθεί η χώρα στην ευρωζώνη με κλειστές τις τράπεζες, τότε το Grexit θα ήταν αναπόφευκτο την στιγμή που η ΕΚΤ ανακοίνωνε την διακοπή της παροχής ρευστότητας, μέσω του ELA, στις ελληνικές τράπεζες. Σε αυτή την περίπτωση, η κυβέρνηση δεν θα είχε εναλλακτική από το να εκδώσει δικό της χρήμα, βγάζοντας την Ελλάδα από το ευρώ. Αν όμως υπήρχε υπήρχε τρόπος να διατηρηθεί η χώρα στην ευρωζώνη με κλειστές τις τράπεζες, τότε τα πράγματα άλλαζαν. Το επιχείρημά μου, εκείνο το βράδυ στο διαμέρισμα του Αλέξη, ήταν ότι υπήρχε! Ποιος; Η δημιουργία ενός παράλληλου συστήματος πληρωμών, βασισμένο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών TAXISnet, που θα επέτρεπε την συνέχιση των συναλλαγών, σε ευρώ, ακόμα κι αν τρόικα και ΕΚΤ μας έκλειναν τις τράπεζες.

Αφού, λοιπόν, εξήγησα στον Αλέξη, στον Δραγασάκη και στον Παππά το αποτρεπτικό μας όπλο (τα ομόλογα SMP), προχώρησα στην περιγραφή του παράλληλου συστήματος πληρωμών που μπορούσε να μας κρατήσει ζωντανούς στην ευρωζώνη, τουλάχιστον για όσο καιρό χρειαζόταν έως ότου η τρόικα άρχιζε να διαπραγματεύεται καλή τη πίστη. «Σήμερα», τους είπα, «ο κάθε φορολογούμενος, το κάθε ΑΦΜ, διαθέτει, εν δυνάμει, χρεωστικό λογαριασμό στο TAXISnet στον οποίο καταβάλει του φόρους που του αναλογούν κάνωντας μεταβίβαση (π.χ. μέσω Web Banking) από τον τραπεζικό λογαριασμό του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να δώσουμε σε κάθε φορολογούμενο την δυνατότητα, μ’ ένα PIN, να μεταφέρει πιστωτικές μονάδες από το ΑΦΜ του σε οποιοδήποτε άλλο ΑΦΜ στην επικράτεια.»

Για να το κάνω πιο λιανά, έδωσα το εξής παράδειγμα: Π.χ., έστω ληξιπρόθεσμη οφειλή του δημοσίου προς την Εταιρεία Άλφα ύψους €200.000. Έστω ακόμα ότι η Εταιρεία Άλφα χρωστά €50.000 στην Εταιρεία Βήτα και μισθό ύψους €2000 στον Υπάλληλο Κώστα. Παράλληλα, η Εταιρεία Βήτα χρωστά πάνω από €48.000 στην Εφορία και €2000 στην Υπάλληλο Άννα η οποία, με την σειρά της, χρωστά €800 στον φίλο της τον Γιώργο που, και αυτός, έχει να πληρώσει φόρους άνω των €800 στο κράτος. Ας δούμε τι θα γινόταν αν το δημόσιο ενέγραφε πίστωση €200.000 (απλά δακτυλογραφώντας το νούμερο αυτό) στο ΑΦΜ της Εταιρείας Άλφα και παρείχε σε κάθε φορολογούμενο ένα PIN με το οποίο θα μπορεί να μεταφέρει αυτές τις πιστώσεις από το δικό του ΑΦΜ σε όποιο άλλο ΑΦΜ θέλει. Έχοντας λάβει πίστωση €200.000, η Άλφα έχει κάθε λόγο να χρησιμοποιήσει το PIN της για να μεταφέρει €50.000 στο ΑΦΜ της Εταιρείας Βήτα και €2000 στο ΑΦΜ του Κώστα. Τώρα, η Εταιρεία Βήτα έχει κι αυτή λόγο να μεταφέρει €48.000 πίσω στην Εφορία και €2000 στην Άννα, η οποία με την σειρά της χρησιμοποιεί το PIN της για να μεταφέρει €800 στον φίλο της τον Γιώργο ο οποίος, με την σειρά του κι αυτός αποπληρώνει κάποιους από τους φόρους που χρωστά!

Ένα τέτοιο σύστημα θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, από την Πορτογαλία μέχρι την Φινλανδία και από την Ιρλανδία μέχρι την Ιταλία. Για την Ελλάδα, βέβαια, θα ήταν θείο δώρο, δεδομένων των ληξιπρόθεσμων οφειλών όλων προς όλους. Πέραν όμως αυτών των χρήσεων, υπήρχαν κι άλλοι δύο λόγοι που το εν λόγω σύστημα πληρωμών ήταν, και είναι, απαραίτητο για την χώρα μας.

Ο πρώτος λόγος είναι επειδή θα μας έδινε την δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα ένα απότομο κλείσιμο τραπεζών από την ΕΚΤ, με παράλληλη ασφυξία ρευστότητας του δημοσίου. Πολύ εύκολα, εάν έκλειναν οι τράπεζες και κατέρρεε η ρευστότητα κράτους και ιδιωτών, θα μπορούσε το σύστημα αυτό να διευκολύνει τις συναλλαγές και να κρατήσει την αγορά ζωντανή υπό συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Π.χ. συντάξεις και μισθοί θα μπορούσαν, μερικώς, να κατατίθενται στους λογαριασμούς του TAXISnet, από όπου οι ιδιώτες θα μπορούσαν να πληρώνουν αλλήλους. Στον βαθμό που όλοι, και τα σούπερμαρκετ, έχουν να πληρώνουν φόρους, όλοι θα δέχονταν (ιδίως σε περίοδο χαμηλής ρευστότητας μετρητών) αυτές τις πληρωμές.

Ο δεύτερος λόγος ήταν πιο μακροπρόθεσμος: Έχοντας πρώτα εξοικειωθεί με αυτό το σύστημα πληρωμών, οι πολίτες στους οποίους το κράτος δεν χρωστά χρήματα, κι έτσι ο λογαριασμός τους στο τέτοιες TAXISnet είναι μηδενικός, θα μπορούσαν να μεταφέρουν χρήματα από τον τραπεζικό τους λογαριασμό στον λογαριασμό που τους παρέχει το κράτος στο TAXISnet – ουσιαστικά δανείζοντας το κράτος. Γιατί να το κάνουν; Γιατί να μεταφέρουν τα χρήματά τους από την τράπεζα στο κλειστό κύκλωμα του TAXISnet;

Επειδή το κράτος θα έκανε στους πολίτες την εξής προσφορά: «Κάθε, π.χ., 1000 ευρώ που μεταφέρετε σήμερα από την τράπεζά σας στον λογαριασμό σας στο TAXISnet ένα χρόνο αργότερα θα αποπληρώνουν 1.100 ευρώ φόρων– μια έκπτωση δηλαδή φόρων (εισοδήματος, ΦΠΑ, εταιρικών, τέλη κυκλοφορίας κλπ) που αντιστοιχεί σε αστρονομικό επιτόκιο της τάξης του 10%.» Έτσι, εν καιρώ, το παράλληλο σύστημα πληρωμών θα έδινε την δυνατότητα στο κράτος να δανείζεται χρήματα απ’ ευθείας από τους πολίτες του, χωρίς την διαμεσολάβιση των επιτήδειων χρηματιστών, των τραπεζών και, βεβαίως, της ΕΚΤ. Εφόσον το κράτος κρατούσε το μέγεθος τέτοιου δανεισμού εντός λογικών ορίων, και το σύστημα λειτουργούσε υπό καθεστώς διαφάνειας, θα αποτελούσε εξαιρετικό εργαλείο στα χέρια μιας νέας κυβέρνησης που πάσχιζε να δημιουργήσει δικές της μορφές ρευστότητας με απώτερο στόχο την ενίσχυση της διαπραγματευτικής της δύναμης προς την κατεύθυνση μίας βιώσιμης συμφωνίας εντός της ευρωζώνης.

Ο Αλέξης και ο Παππάς έδειχναν, αν όχι ανακουφισμένοι, πάντως ικανοποιημένοι με την ιδέα ότι υπήρχαν τρόποι να δημιουργηθεί ρευστότητα, σε ευρώ, ικανή να τους δώσει βαθμούς ελευθερίας σε περίπτωση που η ΕΚΤ έκλεινε τις τράπεζες. Ο Δραγασάκης, αφού άκουσε προσεκτικά την περιγραφή του παράλληλου συστήματος, μου ζήτησε να του την στείλω εγγράφως για να την μελετήσει, κάτι που με ευχαρίστησε. Πράγματι, την επόμενη μέρα, έχοντας μόλις αφιχθεί στο Όστιν έκατσα και ξαναέγραψα, σε λιγότερο τεχνική γλώσσα, ενδελεχή δεκασέλιδη περιγραφή του συστήματος παράλληλων πληρωμών, το οποίο έστειλα στον Παππά ζητώντας του να το μεταφέρει στον Αλέξη και στον Δραγασάκη.

Σε αυτό το σημείο αξίζει μια παρένθεση, ένα άλμα τέσσερεις μήνες αργότερα, στον Μάρτιο του 2015 και σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου υπό την προεδρία του πρωθυπουργού, πλέον, Αλέξη Τσίπρα. Μετά από μια δική του ανασκόπιση της έως τότε σύγκρουσής μας με την τρόικα, μου ζητήθηκε να εισηγηθώ το νομοσχέδιο για την καταπολέμιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Εξήγησα πως, σε πρώτο στάδιο, είμασταν έτοιμοι να εκδώσουμε χρεωστικές κάρτες που περιείχαν μερικές εκατοντάδες ευρώ μηνιαίως και οι οποίες θα μοιράζονταν σε τρακόσιες περίπου χιλάδες οικογενειών που βρίσκονταν πολύ κάτω από το όριο της φτώχειας. «Αυτές οι χρεωστικές κάρτες», συνέχισα «είναι μόνον η αρχή. Σύντομα θα αντικαταστούσαν, πρότεινα, τις αστυνομικές ταυτότητες και, έτσι, θα μετατρέπονταν στην βάση για την πλήρη επέκταση του παράλληλου συστήματος πληρωμών. Πολύ γρήγορα, μάλιστα, δεν θα χρειάζονται καν αυτές οι πλαστικές κάρτες καθώς η λειτουργία τους θα μπορούσε να γίνεται με εφαρμογή κινητών τηλεφώνων – όπως εκείνες του Apple Pay ή του Google Wallet.»

Αφού εξήγησα την λειτουργία του (βλ. προηγούμενες παραγράφους), αναφέρθηκα στα πολλά του πλεονεκτήματα:

Δίνει την δυνατότητα στο κράτος και τους ιδιώτες να αλληλο-ακυρώσουν ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου στους ιδιώτες, των ιδιωτών στο δημόσιο, αλλά και των ιδιωτών μεταξύ τους
Απελευθερώνει «κανονικά» ευρώ τόσο του δημόσιου τομέα όσο και των ιδιωτών
Δημιουργεί νέο δημοσιονονομικό «χώρο» (ή βαθμούς ελευθερίας) για την κυβέρνηση, π.χ. της επιτρέπει να χρηματοδοτεί φτωχούς ανθρώπους να κάνουν πληρωμές στα σουπερμάρκετ χωρίς κανένα στίγμα (καθώς όλοι οι πολίτες θα έφεραν αυτές τις κάρτες, και θα μπορούσαν να πληρώνουν με αυτές)
Επιτρέπει στο κράτος να δανείζεται απ’ ευθείας από τους πολίτες, από μικρά μέχρι μεγάλα ποσά, παρακάμπτοντας τις «αγορές» και προσφέροντας σημαντικές φοροαπαλλαγές στους πολίτες
Υπερβαίνει το τραπεζικό σύστημα, με σημαντική μείωση του κόστους των συναλλαγών για τους ιδιώτες καθώς αναιρεί το μονοπώλιο των τραπεζιτών απέναντι στην κοινωνία και στο σύστημα πληρωμών πάνω στο οποίο βασίζεται η οικονομική ζωή
Δημιουργεί ένα παράλληλο ηλεκτρονικό-διαδικτυακό ευρώ το οποίο, αντίθετα με τα «κανονικά» ευρώ, μπορεί με το πάτημα ενός κουμπιού – σε μια έκτακτη κατάσταση – να μετατραπούν σε άλλο νόμισμα. Έτσι σηματοδοτεί στην τρόικα ότι, εάν προχωρήσει στο κλείσιμο των τραπεζών ή στην εκπαραθύρωση της Ελλάδα από το ευρώ, το ίδιο σύστημα πληρωμών θα μπορούσε να μετατραπεί σε εναλλακτικό εθνικό νόμισμα εν ριπή οφθαλμού.

«Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να βγούμε από το ευρώ», επιβεβαίωσα. «Όμως, έχει σημασία να γνωρίζουν οι δανειστές πως δεν θα σταματήσουν οι συναλλαγές αν προσπαθήσουν να μας στραγγαλίσουν κλείνοντας τις τράπεζες – πως και το πρόγραμμα ανθρωπιστικής κρίσης μπορούμε να τρέξουμε και συναλλαγές μεταξύ ιδιωτών μπορούμε να υποστηρίζουμε. Κι αν το γνωρίζουν αυτό, μειώνεται η άνεση με την οποία θα προσπαθήσουν να μας στραγγαλίσουν καθώς δεν θα μπορούν να βασιστούν πλέον στην πεποίθηση ότι απειλώντας μας με κλείσιμο τραπεζών εμείς θα κάνουμε πίσω, θα συνθηκολογήσουμε όσον αφορά το μέγα ζητούμενο, την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.»

Όταν το υπουργικό συμβούλιο ολοκληρώθηκε, οι περισσότεροι υπουργοί με πλησίασαν για να εκφράσουν τον ενθουσιασμό τους για το παράλληλο σύστημα πληρωμών που τους παρουσίασα, κάποιοι μάλιστα χτυπώντας με στην πλάτη λέγοντας ότι η παρουσίαση τους ενδυνάμωσε, εμψύχωσε και, γενικότερα, εντυπωσίασε.

Πέντε μήνες αργότερα, μετά την παραίτησή μου, ο συστημικός τύπος οργίασε εναντίον μου, ως μέρος της στρατηγικής της τρόικας εσωτερικού να δαιμονοποιήσει το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος και όσους συνέχισαν να το τιμούν. Αρχικά, με χαρακτήριζαν ανόητο κατηγορώντας με ότι πήγαινα κατ’ ευθείαν στο στόμα του λύκου, στο Eurogroup, χωρίς σχέδιο αποτροπής του κλεισίματος των τραπεζών και χωρίς σχέδιο για την περίπτωση που μας έκλειναν τις τράπεζες. Κανείς από τους συντρόφους μου που είχαν παραβρεθεί σε εκείνο το υπουργικό συμβούλιο δεν είπε κουβέντα. Έτσι, αποφάσισα να διαρρεύσω ο ίδιος τα σχέδια αποτροπής (που βασίζονταν στο κούρεμα των ομολόγων SMP κατοχής της ΕΚΤ – βλ. σελ. ΧΧΧ) και παράλληλου συστήματος πληρωμών.

Τότε συνέβη το εξής καταπληκτικό: Οι ίδιοι δημοσιογράφοι και αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί που έλεγαν «ο γελοίος ο Βαρουφάκης πήγαινε στα Eurogroup χωρίς σχέδιο αποτροπής του κλεισίματος των τραπεζών, χωρίς Σχέδιο Β σε περίπτωση κλεισίματος των τραπεζών» ξάφνου εξαπέλυσαν νέα κατηγορία: «Ο προδότης Βαρουφάκης σφετερίστηκε την θέση του καταστρώνοντας πίσω από την πλάτη του πρωθυπουργού και του υπουργικού συμβουλίου, υποχθόνιο Σχέδιο Β εναντίον του εθνικού νομίσματος, του ευρώ!» Και πάλι κανείς από τους υπουργούς που, μήνες μόλις πριν, δήλωναν ενθουσιασμένοι με το παράλληλο σύστημα πληρωμών που τους είχα ενδελεχώς παρουσιάσει, σφύριζαν αδιάφορα προσποιούμενοι ότι δεν είχαν ακούσει τίποτα. Κάποιοι μάλιστα προχώρησαν ακόμα περισσότερο, συνηγορώντας προς την αντιπολίτευση και τον συστημικό τύπο ότι έπρεπε να συρθώ ενώπιον ειδικού δικαστηρίου. Πράγματι, απ’ όσο γνωρίζω, ακόμα και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές υπάρχει ενεργή δικογραφία εναντίον μου για σχέδια υπονόμευσης του εθνικού νομίσματος που έκανα… πίσω από την πλάτη του πρωθυπουργού.

Αποτελεί πηγή περηφάνειας και ανάτασης το ότι οι εν Ελλάδι μαζορέτες της τρόικας δεν χάνουν ευκαιρία να με λοιδωρήσουν. Εκλαμβάνω τις διασκεδαστικές κατηγορίες τους ως τιμητικά παράσημα που τα κέρδισα λόγω της αποκοτιάς μου να πω «όχι» στις απαράδεκτες απαιτήσεις της τρόικας και του Eurogroup. Όμως, πρέπει να ομολογήσω την λύπη και απορία που ένιωσα παρακολουθώντας σύντροφους υπουργούς, οι οποίοι σε εκείνο το υπουργικό συμβούλιο παρέλαυναν μπροστά μου για να μου δώσουν συγχαρητήρια για την σύλληψη και εφαρμογή του παράλληλου συστήματος πληρωμών, να αρνούνται ότι γνώριζαν για αυτό και μάλιστα να ενώνουν τις φωνές τους στις κραυγές της τρόικας εσωτερικού που ζητούσαν την κεφαλή μου επί πίνακι.

Προσέξτε ότι αυτές οι πιστώσεις είναι εγκλωβισμένες εντός του TAXISnet. Η Εταιρεία Άλφα, λοιπόν, δεν μπορεί να τα τραβήξει μετρητά. Για αυτό έχει κάθε λόγο να τα μεταφέρει στο ΑΦΜ της Εταιρείας Β.

Ήταν η εφαρμογή της ιδέας που πρωτοεκφράστηκε στο σχέδιο πέντες σημείων, που κατέθεσα στην ηγεσία του Σύριζα το 2012.

Απόσπασμα δεύτερο από το Κεφάλαιο 4: Απορρίπτοντας τα όπλα του εχθρού: capital controls & παράλληλο νόμισμα

Πολλοί φίλοι μου οικονομολόγοι, που έβλεπαν ότι επρόκειτο να αναλάβω την χειρότερη δουλειά στον πλανήτη, προσπάθησαν, με επιστολές, μέιλ και τηλεφωνήματα, να εκφράσουν την στήριξή τους. Κάποιοι εκτιμούσαν ότι θα έπρεπε να επιβάλω κεφαλαιακούς περιορισμούς (capital controls) ήδη από την πρώτη μέρα της θητείας μου, δηλαδή να μην περιμένω την ΕΚΤ να κλείσει τις τράπεζες και τα ΑΤΜ μας με τη δικαιολογία της ανάσχεσης του τραπεζικού πανικού που εκείνη, η ίδια, είχε ξεκινήσει, αλλά να την προλάβω και να θέσω με δική μου πρωτοβουλία περιορισμούς στις αναλήψεις και στα εμβάσματα σε τράπεζες του εξωτερικού. Η ιδέα τους ήταν να επιβραδυνθεί ο τραπεζικός πανικός με περιοριστικά μέτρα ώστε να κερδίσουμε περισσότερο χρόνο διαπραγμάτευσης σε πιο ήρεμο κλίμα πριν κλείσουν οι τράπεζες. Την απέρριψα για δύο λόγους.

Ο πρώτος ήταν ότι, εντός μιας νομισματικής ένωσης, επιβάλεις χωρίς περιορισμούς στην διακίνηση του χρήματος (capital controls) αν σκοπός σου είναι η έξοδος από την ένωση και η δημιουργία εξ αρχής εθνικού νομίσματος – προκειμένου αυτό το νέο νόμισμα να υποτιμηθεί κι έτσι να κερδηθεί μεγάλη αύξηση της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων αγαθών. Πράγματι, τότε είναι απαραίτητη και εκ των ων ουκ άνευ η άμεση επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών με σκοπό την αποτροπή της εκροής χρημάτων που θα προκαλούνταν από την αναμενόμενη υποτίμηση. Εν συντομία, η εφαρμογή των capital controls θα ήταν η σωστή κίνηση μόνο αν στόχος μας ήταν το Grexit.

Μόνο που δεν ήταν αυτός ο στόχος μας. Στόχος μας ήταν η ανάκαμψη εντός του ευρώ και επιχείρημά μας στις απειλές της ΕΚΤ και της τρόικας ότι θα μας επέβαλαν capital controls ήταν ότι τέτοιοι περιορισμοί εντός μιας νομισματικής ένωσης δεν συνάδουν με την λογική νομισματικών ενώσεων καθώς δημιουργούν πολλά ευρώ – τα κυπριακά, τα ελληνικά, τα ιταλικά, ανάλογα με το ποια μπορούν και ποια δεν μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της ένωσης. Θα ήταν παράλογο εμείς, που στηλιτεύαμε τις απειλές της ΕΚΤ για capital controls εντός της ευρωζώνης, να τα εφαρμόσουμε σε μια περίοδο που πασχίζαμε να διαπραγματευτούμε το δικαίωμα να αναπνέουμε εντός της Ευρωζώνης.

Επιπλέον, ακόμη και αν καταφέρναμε να πείσουμε τις Βρυξέλες ότι θέλαμε πραγματικά να παραμείνουμε στο ευρώ, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί θα εκλαμβάνονταν ως προθυμία μας να γίνουμε δευτέρας κατηγορίας πολίτες της ευρωζώνης, βραδυπορούντες που θα έχουν ευρώ, αλλά όχι τη δυνατότητα να τα κάνουν ό,τι θέλουν. Πρόθεσή μου ήταν να δημιουργήσω ακριβώς την αντίθετη εντύπωση.

Επιπλέον, ο λαός μας θα πάθαινε σύγχυση: γιατί μια κυβέρνηση που πιέζει για μια καλή συμφωνία εντός της ζώνης του κοινού νομίσματος μας εμποδίζει να σηκώσουμε τα δικά μας χρήματα μας από τους δικούς μας τραπεζικούς λογαριασμούς και να τα στείλουμε σε άλλες χώρες μέλη της ίδιας νομισματικής ένωσης; Θα χάναμε την αξιοπιστία μας προτού καν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις.

Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι ο διαθέσιμος διαπραγματευτικός χρόνος καθοριζόταν από το πρόγραμμα αποπληρωμών του χρέους μας κατά την διάρκεια του 2015. Οι μεγάλες δόσεις αποπληρωμής που αντιμετωπίζαμε, σύμφωνα με το 2ο Μνημόνιο που είχαν υπογράψει οι προηγούμενες κυβερνήσεις, ξεκινούσαν τον Απρίλιο του 2015 και θα συνεχίζονταν έως τον Αύγουστο, γεγονός που καθιστούσε επιβεβλημένη μια νέα συμφωνία μέχρι τον Ιούνιο του 2015 το αργότερο. Διαφορετικά θα είχαμε επίσημη χρεοκοπία και σύγκρουση μεγατόνων με την τρόικα – μια σύγκρουση που δεν με φόβιζε αλλά την οποία δεν επεδίωκα βέβαια. Υπό αυτό το πρίσμα, τα capital controls έτσι κι αλλιώς δεν θα μας εξασφάλιζαν μεγάλο περιθώριο. Ακόμα κι αν διέθετα μαγικό ραβδί, με το οποίο θα σταματούσα τον τραπεζικό πανικό, και πάλι οι διαπραγματεύσεις θα έπρεπε να ολοκληρωθούν το πολύ μέσα σε τέσσερις-πέντε μήνες. Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί δεν θα άλλαζαν κάτι ως προς αυτό.

Άλλη πρόταση, για να βοηθηθεί η κυβέρνηση Σύριζα να κερδίσει χρόνο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ήρθε, μεταξύ άλλων, από τον Τόμας Μάγερ, πρώην Chief Economist (επικεφαλής του τμήματος οικονομικών ερευνών) της Deutsche Bank. Πρότεινε να εισαγάγουμε στην Ελλάδα ένα δεύτερο νόμισμα, παράλληλο με το ευρώ (G-euro το ονόμαζε), προκειμένου να δημιουργήσουμε περισσότερη ρευστότητα και ζωτικό χώρο ελιγμών για την κυβέρνησή μας. Ήταν ενδιαφέρουσα ιδέα, αλλά την είχα ήδη εξετάσει και απορρίψει, ως λύση στην κρίση του ευρώ, το 2010 – όπως εξήγησα στον Τόμας τον Νοέμβριο του 2014, στο περιθώριο του διεθνούς συνεδρίου στην Φλωρεντία, στο οποίο παραβρέθηκα μόλις πριν πετάξω για την Αθήνα με σκοπό να συναντηθώ στο διαμέρισμα του Αλέξη με την τριανδρία που, τελικά, μου πρότεινε το Υπουργείο Οικονομικών.

Σύμφωνα με την πρόταση του Μάγιερ για διπλό νόμισμα, αυξήσεις μισθών και συντάξεων μπορούσαν να δοθούν, με στόχο την αναστροφή της λιτότητας, στο νέο νόμισμα που θα στηριζόταν από κυβερνητικό χρέος. Το νέο νόμισμα, φυσικά, θα υποτιμούνταν αμέσως σε σχέση με το ευρώ. Έτσι, ενώ οι μισθοί και οι συντάξεις των Ελλήνων θα σημείωναν μια κάποια αύξηση, η εργασία των Ελλήνων, αποτιμούμενη σε ευρώ, θα υποτιμούνταν σε σχέση με την εργασία των Γερμανών, των Γάλλων ή των Πορτογάλων, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να γίνει πιο ανταγωνιστική.

Έδωσα στον Τόμας Μάγερ δύο λόγους για τους οποίους απέρριπτα, από το 2010, παρόμοιες προτάσεις για διπλό νόμισμα. Πρώτον, «κόμματα και συμφέροντα που είναι εναντίον μας ήδη δημιουργούν μια ατμόσφαιρα τρόμου, ισχυριζόμενα ότι έχουμε κρυφή ατζέντα, να βγάλουμε την Ελλάδα από το ευρώ, να λεηλατήσουμε τις καταθέσεις των πολιτών και να ανοίξουμε τον δρόμο για να γίνει η χώρα μια νέα Αργεντινή. Η προπαγανδιστική αξία που θα είχε η προτασή σου για τους αντιπάλους μας θα έτεινε στο άπειρο». Δεύτερον, δεν υπήρχε καμμία τέτοια ανάγκη, γιατί το παράλληλο σύστημα πληρωμών που επεξεργαζόμουν θα μας παρείχε την προσαρμοστικότητα που χρειαζόμασταν έτσι κι αλλιώς, χωρίς να χρειαστεί να μιλάμε για νέο νόμισμα. Μάλιστα, ο Τόμας Μάγιερ, αφού μελέτησε το σχέδιό μου για ένα παράλληλο σύστημα πληρωμών (αντί για το δικό του παράλληλο νόμισμα), μου έγραψε ότι συμφωνεί και ότι θεωρούσε το σχέδιο που είχα μοιραστεί μαζί του «ιδιοφυές».

Μήνες αργότερα ο γερμανός υπουργός οικονομικών, Δρ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μου πρότεινε επιτακτικά την άμεση επιβολή δύο μέτρων: capital controls και παράλληλο νόμισμα! Θυμάμαι να νιώθω μια κάποια δικαίωση για την σταθερή αποφασιστικότητα με την οποία απέρριπτα τα ίδια τα όπλα του εχθρού πριν καν εκλεγούμε. Το καταπληκτικό βέβαια είναι ότι, λίγο μετά την παραίτησή μου από το Υπουργείο Οικονομικών, η Αριστερή Πλατφόρμα του Σύριζα με χαρακτήριζε ανόητο που δεν είχα εφαρμόσει capital controls και παράλληλο νόμισμα ενώ, την ίδια στιγμή, η τρόικα εσωτερικού με κατηγορούσε ότι απεργαζόμουν διαβολικά σχέδια για την εφαρμογή capital controls και παράλληλου νομίσματος!

C’ est la vie στο Διασωσιστάν.

Adults in the Room – reviewed by Adam Tooze (Columbia University)

Reading Varoufakis: Frustrated Strategist of Greek Financial Deterrence (click here for the original site)

by Adam Tooze 

Adam Tooze holds the Shelby Cullom Davis chair of History at Columbia University and serves as Director of the European Institute. He is currently at work on a history of the global financial crisis 2008-2018, which will appear in time for the anniversary in September 2018.

Adults in the Room is a book that anyone interested in modern European politics should read. To say it is the best memoir of the Eurozone crisis is an understatement. It is a devastating indictment of current state of Europe and a fascinating inside account of the logic of reformist politics and its limits and why it keeps going anyway.

It’s a truly complex document for a variety of reasons:

It’s a highly personal even confessional memoir of recent history.

Varoufakis is an intensely self-conscious historical subject.

He has a pronounced aesthetic and writerly self-consciousness. One may argue as to taste.

He has an outsized ego and this was seized on by the world’s media, who made his persona into the target for vast amounts of public comment and criticism. He has reason to feel victimized.

He is also an academic and an intellectual with wide-ranging interests: political theory, social theory and economics.

And he is a political activist with a cause, DiEM25, to promote.

All of these interests and concerns inflect the text. All of them would be worth expanding on at some length. But I’ll focus on three of the more “substantive” aspects of his memoir.

The complex logic of the battle

Despite what at least one of the jacket blurbs suggest, this is not an account of how the “forces of capital have prevailed over the common good”. Varoufakis’s account of the Greek debt crisis of 2015 is not that of a death match between democracy and bond vigilantes. It cannot be simply because by 2015 Greece owed relatively little money to banks, insurance funds or hedge funds. Private debt holders had been repaid, converted or wiped out in the 2012 restructuring. 85 % of Greece’s debts were owed to official agencies and other European governments. Only 15 % was owed to banks and other private investors and Varoufakis started the debt negotiations by reassuring the private creditors that their interests would be protected. The struggle was with the governments of the Eurogroup and the troika “institutions” i.e. EU Commission, ECB, IMF. If this was a battle with “capitalism”, it was a highly mediated one and one in which Varoufakis actually tried to bring the “markets” and their spokespeople over to his side against the recalcitrance of the Eurogroup. Varoufakis’s gamble was to play the logic of the market against the “ideology” of the creditors.

This has a noticeable impact on his account of his dealings with London and Washington, on which more below. It also inflected his dealings with the IMF. The Syriza government resisted the IMF as a member of the troika and sought to curb the overbearing authority of its officials in dealings with elected Greek Ministers. But at the same time Varoufakis and his team tried to win the IMF as a center of macroeconomic expertise and orthodox “best practice” policy over to their side. Since the crucial issue was debt sustainability, Athens played on the Fund’s guilty conscience about the patently unsustainable debt deal the IMF had endorsed in 2010 and then re-endorsed in 2012. In so doing the IMF violated its own internal code of operations laid down after the Argentine debacle that barred lending to insolvent debtors. What Varoufakis wanted above all was for the IMF to announce that it was finally going to stick to its guns and to refuse any participation in a debt deal that was not sustainable, i.e. one that did not offer dramatic debt reduction. He was to be disappointed.

Varoufakis’s position, in the terms of Geoff Mann’s recent book, is the quintessence of Keynesian liberalism – and I say that approvingly. For Varoufakis the Greek debt crisis by 2015 was essentially unnecessary. It was, in Keynes’s terms, “a muddle” that clear-headed people of good will ought to be able to resolve, provided they have the right kind of leadership and are willing to make “brave”, “honorable” and “honest” political sacrifices.

In the Varoufakis account, the “muddle” starts with the panic-stricken reaction of European politicians to the recurrence in Greece in 2010 of the bank-debt crisis, which they thought they had put to bed in 2008-2009. The “muddle” arises because for reasons of political expediency, the politicians decided in May 2010 to hide their second rescue of the French and German banks by disguising it as “assistance for Greece”. Why? This was convenient for the banks, of course. But that was not the main reason. The main reason was that the politicians feared being punished by the electorate if they had to ask parliaments to endorse another round of direct assistance for the banks, which would have been necessary if the Greek debt had been immediately written down. So, instead, they asked for funds for Greece, which were then paid to the banks in various more or less direct ways. The result was that Greece ended up owing more not less money and owing it not to banks but to governments and tax-payers.

Once the baneful 2010 Greek program was put in place there was no going back. The narrative was set. The political investments were made. It was incredibly difficult to get to the 2012 the debt restructuring. It was predictable that it would be inadequate. What it did, was not so much to cut Greece’s debts to manageable levels, as to complete the substitution of public funds for private lending.

Once the troika structure was established in 2010, another logic came into play. This too was a logic of “power” or “technocracy”, but not capital in any obvious sense. The troika built an apparatus of control with which to oversee and discipline the debtors. That apparatus and its apparatchiks began to take on a life of their own. Much of the fury that animated Syriza and Varoufakis in 2015 was directed at the humiliating cavalcades of unelected technocrats who descended on Athens in their “convoys of Mercedes-Benzes and BMWs”. In Varoufakis’s kind of leftism,  questions of recognition, of sovereignty, dignity and equality are key. Poverty is grinding, but above all it is humiliating. The troika operated in Greece not a productive colony that it was exploiting, but a prison from which Syriza must lead the escape.

Beyond the self-serving logic of a bureaucracy bent on preserving its own authority and control, beyond the need of politicians to cover their tracks, what purpose does this apparatus serve? This is less clear. For Varoufakis, after all, the troika program makes no economic sense. On his “Keynesian” reading, everyone is worse off as a result of austerity. Greek oligarchs may have been relatively well protected. But they can hardly have been said to have profited from austerity. Greece’s banks were bailed out but they were kept on a drip. Varoufakis does not claim that the interests of the German economy were best served by the ruinous policy, though it was certainly convenient for some of its banks in the short-run. The main function of disciplining Greece, Varoufakis tells us, was to serve as a warning to the French of the price of fiscal indiscipline. In other words its purpose was to perpetuate and widen discipline. But that in turn was not so much an economic as a political problem. Berlin wanted to avoid the terrifyingly difficult distributional politics of even larger scale exercises in cross border bail outs and “transfers”. Holding the line in Greece was a way of containing what could have become a spiraling political disaster for the CDU and their coalition partners. The specific economic interests that this strategy served or the wider macroeconomic rationale is not spelled out. And it is indeed obscure. Varoufakis and any other reasonable economist must clearly conclude that Europe as a whole, including Germany, would be more prosperous under a regime that was more expansive all around. If it took a short, sharp debt cut in 2010, 2011, 2012 or whenever else, to get there, so be it. Only once in passing does Varoufakis point to a larger strategic rationale. In one conversation with Schäuble, the German Finance Minister revealed a morbid fascination with the pressures of globalization and the necessary adjustments Europe must make to its welfare state. As wee know, this is also a preoccupation shared by Chancellor Merkel. But with this vision in mind, Greece is once again a means to an end. It is the first country in which a comprehensive rollback of the European welfare state will be put into effect.

Whether this elaborate construction is a fully convincing characterization of the crisis is a question for another time. But it is this characterization, which allows Varoufakis to position himself as the clear-eyed surgeon, whose decisive intervention will resolve the conflict. Insolvency will be acknowledged. Greece will find a way out of its disastrous economic impasse. Greece’s humanitarian crisis will be relieved. But the stakes go beyond the social crisis. In a more general sense Europe’s reputation, “European civilization” will be restored – dignity, honesty, the value of ancient civilizations etc. One could hardly ask for a more classic instance of what are, in Mann’s term, the deep preoccupations of “Keynesianism”.

The insanity of the Europe’s deep establishment

Varoufakis does not stop at this general characterization of “the muddle”. It is never a good idea to look inside a sausage factory. But Varoufakis’s account of the operations of EU “decision-making” is truly shocking. He delivers a truly shocking anatomy of an apparatus bent on perpetuating its own bad logic and excluding alternatives.

The Kafkaesque absurdities of the Brussels process occupy the bulk of the book. But in a few brilliant pages Varoufakis helpfully breaks down the basic obstructionist tactics used against Syriza:

(1) The Eurozone runaround: In the Eurogroup meetings of the member states, the Germans have the upper hand. When you talk to Schäuble he refers you to the “institutions”. When you talk to the Commission, the lead EU institution, they nod and smile and then in the Eurogroup they are overruled by the nation states under the influence of Germany … and you are back to square one.

(2) Constructive proposals are simply met with silence. In the Eurogroup in particular it is a breach of protocol either to table specific proposals or to circulate them by email since this would require parliaments to be notified which would require them to be discussed. So the aim of the meeting is simply to draft a communique … of the meeting.

(3) External requests for data became a method not just of asserting control but of endlessly deferring a decision.

(4) Truth reversal – under which the Greeks were accused of time wasting whilst the troika and Eurogroup insisted on the need for a “comprehensive” solution that actually excluded the single question that was most fundamental i.e. debt restructuring.

(5) Blaming the victim: in which the ECB banned Greek banks from buying treasury bills because they were unsafe, and the bills traded at a large discount because the markets were unsettled by advanced warning that the ECB intended to strictly apply rules which it had otherwise been willing to bend.

(6) Demanding that Greece explore all possible avenues for reform, privatization and foreign investment, whilst applying pressure behind the scenes to ensure that potential outside investors such as the Chinese remained away.

It is a one sided account, no doubt, but illuminating as to how the agonizing process appeared to Athens.

Varoufakis is at pains, throughout, to stress his own desire to pursue a rational solution. He was not a Syriza insider and he describes himself as determined to overcome “archaic” and “boorish” leftism within the party. He stresses throughout his deep agreement with Schäuble. But this resulted in its own ridiculous spiral, in which Varoufakis sees both Greece and Germany as being caught.

Schäuble and Varoufakis agreed that Greece was insolvent. They neither of them wanted to go on pretending. But neither Varoufakis nor Schäuble had the mandate to negotiate a restructuring and/or Grexit. Furthermore, the position of both their principals, Tsipras and Merkel respectively, was unclear. Furthermore, Schäuble did not want to put Merkel in a position where she had to suggest Grexit to Tsipras, because Athens would leak this to the press and use it against Germany. So Schäuble briefed Varoufakis to tell Tsipras to open the door, by asking Merkel to deny rumors that Schäuble favored Grexit. On that basis they could then start a conversation without either the Chancellor or the Prime Minister having initiated it. But the ploy did not work. Merkel did not want to discuss Schäuble’s proposal. So when Tsipras brought him up, Merkel shut the conversation down, leaving Schäuble and Varoufakis in the lurch. In the end, for Varoufakis, Schäuble emerges as a tragic figure, caught in a political logic that denies the logic of his position and ultimately produces one pseudo-solution after another.

Against the craziness of the inner workings of the EU, it is striking how positively Varoufakis characterizes his interactions with the Anglophone world. His closest advisors are Americans, Jamie Galbraith and Jeff Sachs. The book starts with a Chandleresque description of an encounter with Larry Summers, who Varoufakis is at pains to present as a skeptical but benevolent mentor to the Syriza government. Would it have been “boorish” or “archaic” to recognize Summers for what he is? Varoufakis’s tastes are truly catholic. Britain’s Tory chancellor of the 1990s Norman Lamont is a friend. Varoufakis enjoyed chummy conversations with George Osborne. These judgements reflect Varoufakis’s personal tastes. But they are also an effect of the structure of his argument and narrative. Europe is caught in a tragic mechanism that blinds it to its own contradictions. Those not caught in the EU’s impasse – outsiders like British and American economists – can see more clearly, are able to imagine how to break the impasse and are thus able to sympathize with Varoufakis. In the background lurks Varoufakis’s belief in the need for a hegemon. Unfortunately, what Varoufakis seriously underestimates is the complicity of the Obama administration and the Geithner Treasury in the construction of the “prison” from which Syriza was trying to escape. In 2010 the Obama administration was determined that there should be no European “Lehman moment”. Washington ruled out restructuring and pushed the IMF into going alone with the botched first bail out. What Varoufakis is reluctant to acknowledge is that Europe’s “extend and pretend” was made in Washington as well as in Brussels, Paris and Frankfurt.

 

Breaking the deadlock

For Varoufakis the impasse that Greece was in in 2015 was basically a balance of force. If Athens was to escape it needed to shift the balance and it had to devise a strategy to do so. How Varoufakis proposed to do this is the real revelation of the book. It is a bit of a bombshell and it is surprising that its implications have so far not been more widely commented on.

The common view of Varoufakis and the kindest, was that he was an academic and intellectual who was out of his depth. He was a man who took the knife of logic and sweet reason to a gunfight. What the book reveals, or at least is at pains to make us believe, is that Varoufakis fully understood the power play he was caught in, but was prevented from revealing his own heavy weaponry by the divisions within the Syriza government and Tsipras’s slide into collaboration.

The part of Varoufakis’s arsenal that did become common knowledge was the secret plan to prepare a new currency system that would replace the Euro if it came to a “rupture”. This earned him accusations of treachery. But the parallel currency plan was really just a measure of self-defense and functional necessity. The far more dangerous weapon, was the one that Varoufakis proposed to direct against the ECB.

The ECB was key because it controlled the funding of the Greek banks. The banks were the core of the Greek oligarchy but they were also functionally essential for Greek economy and society. The ECB could shut them down. It would act through its local representative, the head of the Greek national bank Stournaras. Varoufakis is convinced that even as New Democracy’s grip on power waned in 2014, a holding position was being prepared involving the insertion of Stournaras as the conservative head of the Greek central bank, where he remains today. But the ECB’s lock grip went beyond control over the Greek banking system. It extended to the Euro area as a whole.

Three days before Syriza was elected in January 2015 Draghi announced a new policy of Quantitative Easing for the Eurozone. This was a measure of last resort against deflation in the Eurozone. But as a side effect it fundamentally altered the balance in the battle with Syriza. By buying the bonds of the other “peripheral” Eurozone countries, the ECB stabilized their debt markets and immunized them against contagion from Greece. QE had been hugely unpopular with conservatives and most notably in Germany. But it was behind the shield of Draghi’s QE that they were able to lay siege to Athens without fear of greater destabilization. They could prioritize the fight against political contagion without having to worry about the financial kind.

How could the Syriza government respond? Was there any way of piercing the QE shield? Greece was not included in the buying program. It could not stop Draghi. The response that Varoufakis’s devised was truly Machiavellian. The Greeks should exploit the divisions amongst their opponents. In particular they should drive a wedge between Draghi, who was trying to make the Eurozone work, and the German conservatives who both opposed QE and wanted to drive Greece out. When bond buying was proposed Draghi had faced legal challenges in Germany. The German constitutional court in February 2014 had referred the case to the European Court of Justice, which had given Draghi a waiver, but on conditions. The way for Greece to blow QE up was to trigger those conditions. What Varoufakis proposed was that Athens should default unilaterally on the Greek bonds that the ECB had purchased in 2010 and 2011 and that the ECB still held. They had not been written down like the rest in 2012. They were under Greek law. Their face value was c. $ 33 bn. If Greece imposed a haircut on those bonds, it would inflict a painful loss on the ECB. That would force it to reevaluate its entire portfolio of Eurozone sovereign bonds and it would throw the door open to a new legal challenge against QE from the right-wing in Germany. Greece would throw a spanner in the works.

Oddly, as far as I can see, none of the reviews to date have noted the significance of this extraordinary plan. Of course, people worried at the time about a disorderly Grexit.  But the discussion was couched in terms of general contagion, of which there was in fact little risk, so long as bond buying continued. I have read pretty widely in the newspaper coverage of the period, but I have seen no references to any targeted attack on the political and legal underpinnings of Draghi’s QE. Paul Mason, who was close to Varoufakis and Syriza, referred to the basic idea in one of his reports as the “nuclear button”. But he did not spell out its implications for the wider Eurozone or the way in which it was directed at sabotaging QE. If anyone can point me to references to this plan, I would be most grateful.

In any case, it was ingenious. It was potentially very powerful. It refutes the idea that Varoufakis was naïve. The revelation of this “Greek deterrent” seemed almost too convenient, too precisely calculated to rebut the main criticism leveled at Varoufakis. Was it a retrospective construction? Varoufakis tells us that he warned both Coeuré and Draghi about this plan and both reacted with alarm. I have made enquiries with well-informed sources close to Varoufakis and they confirmed to me that Varoufakis did indeed have the “legal authority” to default on the Greek bonds held by the ECB. “(T)he order was drafted”, but the faction within the Tsipras cabinet that wanted to avoid a break was too strong. Varoufakis was never allowed to make the critical threat at the right moment. Greece was driven to a humiliating compromise without ever having deployed its deterrent.

It was a dramatic plan. But what is striking is that Varoufakis nowhere discusses the likely repercussions of his strategy for the other stressed peripheral borrowers. As far as Portugal, Spain and Italy were concerned the Greek threat carried very real risks. Indeed, the entire point of Varoufakis’s proposal would have been to put them in jeopardy, thereby forcing Draghi and the Germans to back off. How this would have worked out politically, what consequences it might have had for the left in Portugal and Spain, are not questions that Varoufakis takes up.

Mason’s talk of the nuclear option is not wrong. But given Greece’s subordinate position, the threat would seem to be more akin to a “dirty bomb” than an ICBM. Varoufakis was proposing a way to unhinge QE from within, of heightening the political and legal contradictions within the Eurozone. Though the Tsipras government shrank from exercising the option, Varoufakis’s proposal lays out an escalatory logic internal to the Eurozone crisis, by which the politicization of economic policy might take on ever more radical, comprehensive and transnational forms.

Why Europe is failing – video

ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΚΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Μαύρη επέτειος σήμερα.

Πριν 2 χρόνια, την 29η Ιουνίου 2015, το Eurogroup και η τρόικα, εκτελώντας την απειλή που αρχικά εκτόξευσε στο γραφείο μου ο Γερούν Ντάιζελμπλουμ στις 30 Ιανουαρίου 2015 (τρεις μέρες αφότου ανέλαβα το υπουργείο οικονομικών) έκλεισαν στην στρόφιγγα της ρευστότητας για τις ελληνικές τράπεζες καθιστώντας το κλείσιμό τους αναπόφευκτο.

Από τότε, οι συμπατριώτες μας που τον Γενάρη του 2015 φώναζαν «ΒΑΣΤΑ ΓΕΡΟΥΝ!» επιδίδονται στην θλιβερή τους καμπάνια να λοιδωρήσουν το 62% των ελλήνων που στάθηκαν παλικάρια με εκείνο το βροντερό ΟΧΙ του Ιουλίου 2015.

Το κλείσιμο των τραπεζών οι ΒΑΣΤΑ ΓΕΡΟΥΝ το χρεώνουν στον λαό που, ορθά, είπε ΟΧΙ σε νέο μη βιώσιμο Μνημονιακό δάνειο.
Αντί να στρέφουν τα πυρά τους σε εκείνους που διέταξαν το κλείσιμο των τραπεζών, την τρόικα, με τιμούν στρεφόμενοι εναντίον μου επειδή υπέγραψα την… διαπίστωση ότι τις έκλεισαν.
Το κόστος του μη βιώσιμου χρέους, που φόρτωσαν στους ώμους της σημερινής γενιάς αλλά και γενεών που θα έρθουν, και πάλι με τιμούν οι ΒΑΣΤΑ ΓΕΡΟΥΝ πασχίζοντας, φιλότιμα είναι η αλήθεια, να το βαφτίσουν Κόστος Βαρουφάκη!

Είναι σαν να ισχυρίζονται ότι για την Κατοχή έφταιγαν όσοι πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο για εκείνο το ΟΧΙ, ξεχνώντας ότι ο ελληνικός λαός δεν κακκίζει όσους δεν κιότεψαν. Δεν κακίζει όσους τίμησαν το ΟΧΙ. Δεν κακίζει τους προστάτες της δημοκρατίας. Δεν υποκλίνεται σε κατακτητές που έτσι κι αλλιώς αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση τους ικέτες ή εκείνους που μετατρέπονται σε ικέτες εν μία νυκτί.

Αν δεν υπέφερε τόσος κόσμος, τα καμώματα των ΒΑΣΤΑ ΓΕΡΟΥΝ θα ήταν διασκεδαστικά. Όμως μια ολόκληρη χώρα ερημοποιείται εξ αιτίας της ιδιόρρυθμης αποικιοκρατικής κατάστασης που η τρόικα εσωτερικού στηρίζει, υποστηρίζει και επεκτείνει καθημερινά.

Εμείς όμως δεν ξεχνάμε. Κρατάμε ζωντανή την Ελληνική Άνοιξη στην Ελλάδα αλλά και παντού στην Ευρώπη.

Συνεχίζουμε!

Η Βρετανία πρέπει να μάθει το μάθημά της από την Ελλάδα, και να έχει Plan Β όπως ο Βαρουφάκης – Wolfgang Munchau στους Financial Times της 25ης Ιουνίου 2017

Γιατί οι Βρετανοί θα έπρεπε να συμβουλευτούν τον πρώην Υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας, για να χαράξουν στρατηγική στο παζάρι με την ΕΕ. Η ανάγκη για Plan B του Γιάνη Βαρουφάκη. Γράφει ο Βόλφγκανγκ Μουνχάου.

του Wolfgang Münchau

[Το άρθρο βρίσκεται εδώ και μεταφράστηκε/δημοσιεύτηκε από το EURO2day]
Οι ηγέτες που καλούνται να προσδιορίσουν τη στρατηγική των διαπραγματεύσεων για το Brexit θα ήταν καλύτερα να ακούσουν τους Ελληνες πρώην υπουργούς Οικονομικών από το να βασιστούν στη συμβατική «σοφία» των πεπειραμένων διπλωματών στις Βρυξέλλες.Η δουλειά των διπλωματών που εργάζονται στις Βρυξέλλες είναι να προετοιμάζουν τις συναντήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Είναι πεπειραμένοι διαπραγματευτές που αντιλαμβάνονται τις πολιτικές και οικονομικές αγκυλώσεις των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και τις νομικές διαδικασίες σε επίπεδο ΕΕ. Εχουν δίκιο να λένε ότι η εμπιστοσύνη μετράει. Στις δουλειές τους, συνεχώς δίνουν ανταλλάγματα για να πετύχουν κάτι. Ποτέ δεν κοροϊδεύουν τους αντιπάλους τους, γιατί τον επόμενο μήνα θα τους ξαναδούν.

Οι διαπραγματεύσεις για το Brexit είναι διαφορετικής φύσεως. Πρόκειται για μια μάχη 27 εναντίον ενός, με αρκετές ομοιότητες με τις διαπραγματεύσεις για τις διασώσεις στην Ευρωζώνη. Ο επικεφαλής διαπραγματεύσεων της ΕΕ, Μισέλ Μπαρνιέ, εντέλλεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τους επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων. Οποιον συμβιβασμό αποδεχτεί, θα πρέπει να γίνει αποδεκτός, πρακτικά ομόφωνα, από τους 27 ηγέτες. Η ομάδα διαπραγματευτών του Μπαρνιέ ασχολείται με τις λεπτομέρειες. Τα μεγάλα θέματα έχουν αποφασιστεί ήδη γι’ αυτόν.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ευρωζώνης και Ελλάδας το 2012, το 2015 και οι φετινές, είναι καλύτερο παράδειγμα του τι διαδικασία θα πρέπει να αναμένουμε. Πριν τις εκλογές, η Τερέζα Μέι συνήθιζε να λέει ότι μια μη συμφωνία είναι καλύτερη από μια κακή συμφωνία, προκαλώντας κακεντρεχή σχόλια. Η αλήθεια είναι ότι μπορείς να συμπεράνεις αν η μη συμφωνία θα ήταν καλύτερη, μόνο αν γνωρίζεις τη φύση μιας κακής συμφωνίας.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η μη συμφωνία όντως θα ήταν καλύτερη από μια κακή συμφωνία. Η χώρα βρίσκεται σε συνεχιζόμενη ύφεση από το 2008. Με βάση την τελευταία συμφωνία, η Ελλάδα είχε συμφωνήσει να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% ως το 2022, ένα νούμερο που το ΔΝΤ θεωρεί ότι δεν είναι διατηρήσιμο.

Η χώρα έχει παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλής ανάπτυξης και λιτότητα. Το 2015, η Ελλάδα είχε την επιλογή να μετατραπεί σε αποικία της ευρωζώνης ή να αποχωρήσει. Επέλεξε την υποταγή και πληρώνει το τίμημα υπό τη μορφή μιας σχεδόν μόνιμης ύφεσης.

Το δεύτερο μάθημα από αυτό το επεισόδιο είναι ότι χρειάζεσαι ένα Plan B. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας Γιάνης Βαρουφάκης είχε σχέδια να εισάγει ένα σύστημα παράλληλων πληρωμών που θα επέτρεπε στην Ελλάδα να κηρύξει στάση πληρωμών επί του χρέους της, παραμένοντας επίσημα μέλος της ευρωζώνης. Ηταν ένα τολμηρό σχέδιο και κατά τη γνώμη μου θα είχε καλύτερα αποτελέσματα από τη συνθηκολόγηση.

Και η Βρετανία χρειάζεται ένα αξιόπιστο Plan B, μια μελετημένη διαδικασία βημάτων σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις δεν τελεσφορήσουν. Θεωρώ ακόμη ότι μια συμφωνία με βάση τη διαδικασία του Αρθρου 50 για την έξοδο από την ΕΕ δεν είναι κακή, γιατί τα περισσότερα από τα «αγκάθια» μπορούν να αντιμετωπιστούν με λίγη φαντασία.

Το τρίτο μάθημα είναι ότι οι μονομερείς προσφορές πάντοτε απορρίπτονται. Δεν με εξέπληξε που άκουσα ότι οι ηγέτες της ΕΕ απέρριψαν ως ανεπαρκή τη μονομερή προσφορά της κ. Μέι να εγγυηθεί τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ. Αυτό συνέβαινε και κάθε φορά που οι Ελληνες πρότειναν έναν συμβιβασμό από το 2015.

Αλλά εάν έχω λάθος και δεν υπάρξει συμφωνία με βάση το Αρθρο 50, η Βρετανία και η ΕΕ θα χρειαστούν τουλάχιστον μια διμερή εμπορική συμφωνία απλώς και μόνο για τη διαχείριση της ροής προϊόντων. Το να έχει κανείς ένα Plan B στέλνει το μήνυμα στην άλλη πλευρά ότι υπάρχει το ρίσκο να υπερτιμήσει τα διαπραγματευτικά του χαρτιά.

Ως έχουν τα πράγματα, μπορεί να υπάρξει μόνο ένα λογικό αποτέλεσμα, η εκδοχή που έθεσε και ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ: Η συνέχιση των διαπραγματεύσεων επί του Αρθρου 50, με βάση και την εντολή που έχει η κ. Μέι -με σταδιακή αποχώρηση από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση-, αλλά και η αναζήτηση μιας μεταβατικής περιόδου για να περιορίσει τις οικονομικές επιπτώσεις. Θεωρώ ότι θα μπορούσε να είναι πενταετής και ενδεχομένως να επιδέχεται ανανέωσης.

Θα πρέπει να δίνει χρόνο και στις δύο πλευρές να διαπραγματευθούν μια βαθιά σύνδεση και μια εμπορική συμφωνία.

Είναι κρίμα που τόσοι πολλοί υποστηρικτές της παραμονής στην ΕΕ επιμένουν στην ακύρωση του Brexit αντί να τάσσονται υπέρ της ρεαλιστικής ιδέας μιας μακράς μεταβατικής περιόδου εντός της ενιαίας αγοράς. Με τη στάση τους, έχουν περιορίσει την επιρροή τους στην όλη συζήτηση. Επίσης, θεωρώ ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ έχει δεχτεί λανθασμένες συμβουλές να επιμένει σε αυτή την πιθανότητα.

Η σημαντική δουλειά που πρέπει να κάνουν και οι δύο πλευρές είναι να διαχειριστούν τις προσδοκίες, θέτοντας σε προτεραιότητα την αρχή της μεταβατικής περιόδου. Αυτό, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, θα παράσχει σιγουριά σε επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει να αναζητήσει μια ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη της μετάβασης. Το μήνυμα που πρέπει να στείλει η Βρετανία στην ΕΕ είναι ότι η δέσμευση στο Brexit είναι σκληρή, αλλά ότι η διαδικασία θα είναι ήπια. Και οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να σταματήσουν να ονειρεύονται ακύρωση του Brexit.

Europe’s Gradualist Fallacy – Project Syndicate op-ed

ATHENS – Europe is at the mercy of a common currency that not only was unnecessary for European integration, but that is actually undermining the European Union itself. So what should be done about a currency without a state to back it – or about the 19 European states without a currency that they control?

The logical answer is either to dismantle the euro or to provide it with the federal state it needs. The problem is that the first solution would be hugely costly, while the second is not feasible in a political climate favoring the re-nationalization of sovereignty.

Those who agree that the cost of dismantling the euro is too high to contemplate are being forced into a species of wishful thinking that is now very much in vogue, especially after the election of Emmanuel Macron to the French presidency. Their idea is that, somehow, by some unspecified means, Europe will find a way to move toward federation. “Just hang in there,” seems to be their motto.

For the rest of the article click here.

Το ανακοινωθέν του Eurogroup της 15ης Ιουνίου μεταφρασμένο σε απλά ελληνικά

Όπως κάθε τυρρανία έτσι και η τρόικα έχει δημιουργήσει την δική της φρασεολογία, για να μην πω γλώσσα, ώστε να αμπαλάρει τα ανακοινωθέντα της ως ανθρωπιστικές, λογικά αναπόφευκτες, αποφάσεις που προαναγγέλλουν θετικές εξελίξεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόσφατο ανακοινωθέν του Eurogroup . Καθήκον όσων αντιστέκονται είναι η «μετάφραση» τέτοιων ανακοινωθέντων από την τρόικα- speak (όπως θα την ονόμαζε ο μακαρίτης ο Όργουελ) σε απλά ελληνικά. Με αυτό τον σκοπό παραθέτω το κείμενο της τρόικας (με πλαγιαστά γράμματα) και αμέσως από κάτω την «μετάφραση».

[Η έκδοση του παρόντος όπως την δημοσίευσε η ΕφΣυν διατίθεται εδώ: Μέρος Α και Μέρος Β. Για ένα pdf πατήστε εδώ]

Εισαγωγικά: Χαράς ευαγγέλια



Το Eurogroup καλωσορίζει τη συμφωνία που έχει επιτευχθεί μεταξύ της Ελλάδας και των θεσμών για ένα πακέτο διαρθρωτικών μέτρων που αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανάπτυξης και στην αντιμετώπιση των διαρθρωτικών ανισορροπιών στα δημόσια οικονομικά, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιτυχημένη ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης του προγράμματος του ESM.
Το Eurogroup καλωσορίζει την επιβολή στην Ελλάδα άλλης μιας δόσης δανείων που επιτρέπουν στην τρόικα να πληρώσει την τρόικα υπό όρους που βαθαίνουν την πτώχευση του δημοσίου, επεκτείνουν την κρίση του ιδιωτικού τομέα, προωθούν την ερημοποίηση της χώρας αλλά και συνεχίζουν την προσποίηση ότι η κρίση επιλύεται.



Νέα λιτότητα που βουλιάζει ό,τι απέμεινε από τον ιδιωτικό τομέα



Το Eurogroup καλωσορίζει επίσης την υιοθέτηση από το ελληνικό κοινοβούλιο των συμφωνηθέντων προαπαιτουμένων της β’ αξιολόγησης, ιδίως του φιλόδοξου δημοσιονομικού πακέτου για την περίοδο μετά το πρόγραμμα, που αφορά στη μεταρρύθμιση στη φορολογία εισοδήματος με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση. Μαζί αυτά παρέχουν καθαρή εξοικονόμηση πόρων ύψους 2% του ΑΕΠ που θα στηρίξει τους δημοσιονομικούς στόχους που τίθενται για μετά το 2018.
Η ελληνική κυβέρνηση, που κατάγγελνε ως πρόσφατα ότι η νομοθέτηση περικοπών για μετά το 2018 είναι παράνομη, δέχτηκε ότι, μετά το 2018, οι συντάξεις θα μειωθούν κι άλλο ενώ η εφορία θα παρακρατά ένα ολόκληρο μηνιάτικο (μισθό ή σύνταξη) ετησίως των φτωχότερων ελλήνων καθώς και το ίδιο εξοντωτικό ποσοστό από τις επιχειρήσεις. Το ότι μία στις δύο οικογένειες δεν έχει ούτε έναν εργαζόμενο, και ζει με τη σύνταξη του παππού ή της γιαγιάς, δεν αφορά την τρόικα. Ούτε το γεγονός ότι η μείωση του τζίρου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που ζουν από τους φτωχούς, θα τις αναγκάσουν να κλείσουν με αποτέλεσμα περισσότερους άνεργους και περαιτέρω καθίζηση των ασφαλιστικών ταμείων.



Όργιο πλειστηριασμών χωρίς βελτίωση της θέσης των τραπεζών



Καλωσορίζουμε επίσης την υιοθέτηση πακέτου αποφασιστικών μέτρων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων , όπως είναι η δημιουργία ενεργούς δευτερογενούς αγοράς, πλαισίου εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, όπως και δράσεων για να καταστεί πλήρως λειτουργική η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας.
Τα «κόκκινα» δάνεια πωλούνται και μεταπωλούνται στην αγορά όπου κυριαρχούν αρπακτικά funds με συνακόλουθη διαδικασία ηλεκτρονικών πλειστηριασμών των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων. Έτσι, οι τιμές των ακινήτων συνεχώς πέφτουν, ο αριθμός των αστέγων αυξάνεται, και οι ελληνικές επιχειρήσεις ή κλείνουν ή αποκτούνται από ξένες οι οποίες όμως δεν έχουν σκοπό να επενδύσουν όσο τα μέτρα λιτότητας και υπερφορολόγησης αναπαράγονται.



Τα εργασιακά & συνδικαλιστικά δικαιώματα παραμένουν κατηργημένα ενώ οι ομαδικές απολύσεις «απελευθερώνονται»



Όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, το Eurogroup χαιρετίζει την ισχύουσα νομοθεσία που διασφαλίζει προηγούμενες μεταρρυθμίσεις όσον αφορά στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και ευθυγραμμίζει τις ομαδικές απολύσεις με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ.
«Διασφαλίζει τις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις» σημαίνει, απλά, ότι διατηρείται η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της συνδιαλιστικής εκπροσώπησης των εργαζομένων η οποία νομοθετήθηκε το 2012. Πάει, λοιπόν, και η τελευταία κόκκινη γραμμή του Σύριζα! Επί πλέον, όσον αφορά τις ομαδικές απολύσεις η φράση «βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ» σημαίνει, σε τρόικα-speak, ότι χαλαρώνουν και οι τελευταίοι περιορισμοί ως προς το ποσοστό των εργαζομένων που μπορούν να απολύουν κάθε μήνα.



Οι μικρές επιχειρήσεις στο χείλος του γκρεμού



Το Eurogroup επίσης συγχαίρει τις ελληνικές αρχές για την υιοθέτηση της νομοθεσίας που αφορά στην εφαρμογή των συστάσεων του ΟΟΣΑ για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη διευκόλυνση της χορήγησης αδειών για επενδύσεις και στην περαιτέρω απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων.
Το 2015, σε κοινή συνέντευξη τύπου με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΟΣΑ κ. Άνχελ Γκουρία, ανακοινώσαμε ότι: (α) οι λεγόμενες εργαλειοθήκες του ΟΟΣΑ ήταν ξεπερασμένες και ανεπιθύμητες τόσο από την ελληνική πλευρά όσο και από τον ίδιο τον ΟΟΣΑ, και (β) θα συνεργαζόμασταν προς ένα νέο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που θα έβγαζε από το στόχαστρο τους μικρομεσαίους μεταφέροντάς σε αυτό την ολιγαρχία. Η τρόικα τότε αντέδρασε βίαια, στον βαθμό που έφτασε να απειλεί στελέχη του ΟΟΣΑ να μην αναμειγνύονται στα του ελληνικού μνημονίου! Τώρα, το Eurogroup συγχαίρει την ελληνική κυβέρνηση επειδή επανέφερε εκείνες τις «εργαλειοθήκες» του ΟΟΣΑ, που θα φέρουν νέα πανωλεθρία στους μικρομεσαίους, κατ’ απαίτησιν της ολιγαρχίας και των ξένων πολυεθνικών.



Μείωση του ΕΣΠΑ, παρουσιαζόμενη ως πράξη γενναιοδωρίας



Το Eurogroup συγχαίρει επίσης την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εξαιρετική κινητοποίηση των κονδυλίων της Ε.Ε. για την τόνωση των επενδύσεων… [και] για την υποστήριξη της απασχόλησης και της ανάπτυξης από τον Ιούλιο του 2015, που ανέρχονται περίπου σε 11 δισ. ευρώ… επιπρόσθετα 970 εκατ. ευρώ, … για την περίοδο 2017 – 2020…
Πριν πούμε «να και κάτι καλό!» αξίζει να σημειωθεί ότι το συνολικό ποσό που προβλέπεται από το ΕΣΠΑ για την περίοδο 2015-2020 είναι κατά 25% μικρότερο από το αντίστοιχο της περιόδου 2010-2015! Η μείωση της χρηματοδότησης παρουσιάζεται, παραπλανητικά, ως μοχλός… ανάπτυξης.

 

Το Eurogroup καλεί την Ελλάδα από κοινού με τους θεσμούς…να αναπτύξουν και να στηρίξουν μια ολιστική στρατηγική για την ενίσχυση της ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης και της βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος. Πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω επιλογές κινητοποίησης επιπρόσθετων κεφαλαίων από εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες και άλλους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (όπως είναι η ΕΤΕπ και η ΕΤΑΑ).
Καταπληκτικό: Θυμίζει «ναυαγοσώστη» που δένει σιδερένια μπάλα στο πόδι αδύναμου κολυμβητή, τον πετάει στα βαθιά νερά, και μετά τον καλεί «να αναπτύξει «ολιστική στρατηγική για τη βελτίωση των κολυμβητικών του δεξιοτήτων»!



Αναπτυξιακή τράπεζα άνευ περιουσιακών στοιχείων



Το Eurogroup στηρίζει τις προσπάθειες των ελληνικών Αρχών να συνεργαστούν με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς για τη δημιουργία μιας Εθνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας που θα συντονίζει την εφαρμογή αναπτυξιακών δραστηριοτήτων….
Η ίδρυση Δημόσιας Επενδυτικής-Αναπτυξιακής Τράπεζας ήταν από τις βασικές προτεραιότητές μας το 2015. Με την διαφορά ότι η δική μας πρόταση τότε απαντούσε στο ερώτημα που η τρόικα σήμερα δεν απαντά: Από που θα προέλθουν τα κεφάλαια, τα περιουσιακά στοιχεία, της εν λόγω τράπεζας; Η δική μας απάντηση ήταν: Τα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου που είχαν περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ, και τα οποία θα χρησιμοποιούνταν ως εχέγγυα για την προσέλκυση επενδύσεων από την νέα Επενδυτική-Αναπτυξιακή Τράπεζα (αντί να πωλούνται για ένα κομμάτι ψωμί). Φυσικά η τρόικα απορρίπτει κάτι τέτοιο, καθώς απαιτεί η περιουσία του Δημοσίου να πωλείται όσο-όσο στους αγαπημένους της πλειοδότες. Έτσι, αντί να προικοδοτηθεί με περιουσία και κεφάλαιο η νέα τράπεζα, προικοδοτείται με… την «στήριξη» και «τεχνική βοήθεια» της τρόικας!



Καμία απολύτως δέσμευση για ελάφρυνση χρέους, ταφόπλακα στην «ποσοτική χαλάρωση»!



Σήμερα το Eurogroup συζήτησε ξανά τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους με στόχο η Ελλάδα να επανακτήσει την πρόσβαση στις αγορές με βιώσιμα επιτόκια. Το Eurogroup επαναβεβαίωσε τις δεσμεύσεις και τις αρχές που περιέχονται στις δηλώσεις του Μαΐου του 2016.
Επαν-επιβεβαίωσαν δηλαδή ότι δεν δεσμεύονται επουδενί για κάποιου είδους ελάφρυνση χρέους! (Αυτό δεν έλεγε, άλλωστε, το ανακοινωθέν του Μαίου του 2016, δηλώνοντας ότι συμφωνούν πως διαφωνούν και συνεπώς δεν μπορούν να κάνουν κάτι για την ελάφρυνση του χρέους παρεκτός, ίσως, σε κάποια απροσδιόριστη στιγμή στο μέλλον – πιθανώς όταν η χώρα ολόκληρη έχει πάψει να είναι κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμη;)
…η εφαρμογή των συμφωνηθέντων βραχυπρόθεσμων μέτρων συμβάλλουν ήδη στη σημαντική μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα και βελτιώνει σημαντικά το προφίλ του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Εντάξει, το πιάσαμε! Το Eurogroup πιστεύει ότι το ελληνικό χρέος είναι πλέον βιώσιμο και δεν χρειάζεται ελάφρυνση χρέους.

 

…[Τ]ο Eurogroup υπενθύμισε [πως οι] … ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης θα πρέπει να παραμένουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και εν συνεχεία κάτω από το 20% του ΑΕΠ… 
Το ελληνικό κράτος θα πληρώνει στους πιστωτές του το 33% των φορολογικών του εσόδων μέχρι το 2022 και από τότε και μετά, το 44% αυτών. Η τοκογλυφία έχει πλέον αποκτήσει ένα νέο όρο στη γλώσσα της τρόικας: Βιωσιμότητα του χρέους!

 

Το Eurogroup είναι έτοιμο να εφαρμόσει, με την επιφύλαξη της τελικής μελέτης βιωσιμότητας του χρέους (DSA), …μία περαιτέρω αναβολή του επιτοκίου και της απόσβεσης του EFSF από 0 έως 15 έτη.
Λέγοντας «με την επιφύλαξη του τελικού DSA» η τρόικα παραδέχεται πως δεν υπάρχει συμφωνημένη (ιδίως από το ΔΝΤ) μελέτη βιωσιμότητας του χρέους! Χωρίς τελικό DSA, η ΕΚΤ έχει άλλωστε δηλώσει ότι δεν θα συμπεριλάβει το ελληνικό χρέος στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (αγορές ομολόγων). Πρόκειται για την θανατική καταδίκη κάθε ελπίδας ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές όπως έκαναν η Ιρλανδία και η Πορτογαλία στο παρελθόν – δεδομένου μάλιστα ότι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ βρίσκεται στα τελευταία του, με την Γερμανία να πιέζει προς την κατάργησή του λόγω «τσιμπημένου» γερμανικού πληθωρισμού.
Όσο για την « περαιτέρω αναβολή του τόκου και του χρεολυσίου του EFSF από 0 έως 15 έτη», όταν συνδυάζεται με τη δέσμευση στους δανειστές ότι «δεν θα υπάρξουν επιπλέον έξοδα», σημαίνει ένα και μόνο πράγμα: Όπως κάθε δανειολήπτης γνωρίζει, όταν ο πιστωτής σου επιτρέπει να αναβάλεις την καταβολή δόσεων, καταλήγεις με ένα πολύ μεγαλύτερο χρέος. Οι ευκολίες και αναβολές πληρωμών συνιστούν το αντίθετο της ελάφρυνσης του χρέους!

 

Προκείμενου να ληφθούν υπόψιν οι ενδεχόμενες διαφορές μεταξύ των παραδοχών του DSA για την ανάπτυξη και των πραγματικών εξελίξεων της ανάπτυξης κατά την περίοδο μετά το πρόγραμμα
Το Eurogroup λέει καθαρά ότι: «Καθώς σφάλουμε στις προβλέψεις μας εδώ και επτά χρόνια, εμαφνιζόμενοι και ανόητα υπεραισιόδοξοι, ορίστε τι προτείνουμε να γίνει όταν για ακόμα μια φορά αποδειχθεί ότι σφάλαμε άσχημα»:

 

[Τ]ο reprofiling του EFSF θα επαναπροσδιοριστεί σύμφωνα με έναν λειτουργικό μηχανισμό προσαρμογής στην ανάπτυξη ο οποίος θα συμφωνηθεί. Το Eurogroup δίνει εντολή στο EWG να εργαστεί περαιτέρω επί αυτού από το 2018.
Πρόκειται για απλή αναφορά, χωρίς καμία δέσμευση υλοποίησης, στη σύνδεση του ονομαστικού ΑΕΠ και των ρυθμών μεγέθυνσής του με τις αποπληρωμές χρέους που προτείνω από το 2010, και το οποίο ενστερνίστηκε η νέα γαλλική κυβέρνηση. Σε αντίθεση με τις δικές μου προτάσεις του 2015, που προσδιόριζαν επακριβώς την ακριβή σύνδεση ΑΕΠ-αποπληρωμών, το Eurogroup απλά λέει ότι κάτι τέτοιο ίσως να προσδιοριστεί στο μέλλον, και με τρόπους που θα αρχίσουν να συζητούν στο EuroWorkingGroup το… 2018 – όταν δηλαδή πλέον θα έχει παγιωθεί η ερημοποίηση της χώρας.



Η ασφυκτική λιτότητα συνεχίζεται διογκούμενη έως το 2022 και σταθεροποιούμενη από το 2022 ως το 2060



Το Eurogroup καλωσορίζει τη δέσμευση της Ελλάδας να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και από εκεί και έπειτα μία δημοσιονομική πορεία που θα είναι σύμφωνη με … ένα πρωτογενές πλεόνασμα ίσο ή μεγαλύτερο, αλλά κοντά στο 2% του ΑΕΠ, στην περίοδο από το 2023 έως το 2060.
Το παράλογο και μισανθρωπικό επίπεδο λιτότητας (που αντιστοιχεί στο 3,5% πρωτογενούς πλεονάσματος) θα συνεχιστεί λοιπόν μέχρι το 2022. Για όσους έλληνες, και όσες επιχειρήσεις, θα έχουν παραμείνει στη χώρα έως τότε, η λιτότητα πρόκειται να διατηρηθεί κάπως αμβλυνθείσα έως το… 2060.



Μέρος των κερδών της ΕΚΤ από την καταστραμένη Ελλάδα θα επιστραφούν ώστε να αποπληρηθεί η τρόικα



To Eurogroup υπενθυμίζει ότι είναι έτοιμο να [επιτρέψει]… την χρήση των κερδών του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (SMP) του 2014 [και] την αποκατάσταση της μεταφοράς του ισοδύναμου των κερδών της [ΕΚΤ]
Το 2010 η ΕΚΤ είχε αγοράσει από γερμανικές και γαλλικές τράπεζες σημαντικό πλήθος ελληνικών ομολόγων (χωρίς να επωφεληθεί το ελληνικό κράτος ούτε κατά ένα ευρώ), σε βάρος μάλιστα της ελληνικής κυβέρνησης (καθώς αυτά τα ομόλογα θα κουρεύονταν, τελικά, το 2010 μέχρι και 90% επί της αξίας τους αν η ΕΚΤ δεν τα είχε αγοράσει). Τότε, το 2012, είχε συμφωνηθεί ότι τα κέρδη της ΕΚΤ από την αγορά αυτών των ομολόγων (που προήλθαν από το γεγονός ότι τα αγόρασε στο 70% της αξίας τους) θα επιστρέφονταν στην Ελλάδα. Όμως αυτή η επιστροφή σταμάτησε ετσιθελικά από την τρόικα το 2014. Τώρα, ανακοινώνουν ότι η επιστροφή εκείνη τελικά θα γίνει. Δηλαδή θα μας επιστρέφουν τα δικά μας χρήματα (τα κέρδη τους εις βάρος μας) αλλά μόνο για να αποπληρώνουμε ένα χρέος σε εκείνους που δεν είναι δυνατόν να αποπληρωθεί! Οποία γενναιοδωρία!



Δέσμευση για μόνιμη λιτότητα ως προάγγελος 4ου Μνημονίου



Στο τέλος του προγράμματος, υπό την προϋπόθεση της επιτυχούς εφαρμογής του και στο βαθμό που είναι αναγκαίο, θα εφαρμοστεί αυτή η δεύτερη δέσμη μέτρων…
Πρωτοφανής στάση ακόμα και για τα δεδομένα της τρόικας: Για πρώτη φορά στην ιστορία των χωρών που δανειοδοτήθηκαν από την τρόικα, το Eurogroup επιβάλει «προληπτική» λιτότητα για την περίοδο μετά την «επιτυχή» ολοκλήρωση του μνημονιακού προγράμματος. Μέχρι τώρα, η επιβολή της λιτότητας γινόταν κατά τη διάρκεια της περιόδου που γίνονταν εκταμιεύσεις, ως προϋπόθεση για τις δόσεις του δανείου. Τώρα, που η κυβέρνηση Τσίπρα έχει ήδη νομοθετήσει τα ειδεχθή μέτρα λιτότητας που του ζητήθηκαν για μέχρι το 2018, το Eurogroup επιμένει σε περαιτέρω λιτότητα για μετά το 2018 (προνομοθέτηση μέτρων). Υπάρχει μόνο μία εξήγηση γι’ αυτό: Το Eurogroup ξέρει πως, δεδομένων ότι (α) το χρέος δεν είναι βιώσιμο, (β) το Βερολίνο δεν θα συνεναίσει σε σοβαρή αναδιάρθρωση χρέους ούτε το 2018, και (γ) το δημόσιο δεν θα καταφέρει να δανείζεται όσα πρέπει να αποπληρώνει από ιδιώτες, η Ελλάδα θα «χρειαστεί» 4ο Μνημόνιο. Αυτό είναι το τίμημα της μόνιμης χρεοκοπίας που συγκαλύπτεται από νέες μη βιώσιμες δόσεις δανείων.

 

Ο ακριβής προσδιορισμός αυτών των μέτρων θα επιβεβαιωθεί στο τέλος του προγράμματος από το Eurogroup με βάση μία επικαιροποιημένη ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους (DSA) σε συνεργασία με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους και η συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής.
Με άλλα λόγια: Δεν έχουμε ιδέα για το τι πρόκειται να κάνουμε όταν θα έρθει η ώρα του 4ου Μνημονίου!



Το Eurogroup γνωρίζει ότι το «πρόγραμμα» θα αποτύχει ενώ το ΔΝΤ υποχωρεί (ξανά!)



Μακροπρόθεσμα, το Eurogroup υπενθυμίζει τη συμφωνία του Μαΐου του 2016, σύμφωνα με την οποία στην περίπτωση ενός απροσδόκητα δυσμενέστερου σεναρίου θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ένας μηχανισμός έκτακτης ανάγκης για το χρέος.
Κανένας δεν μπορεί να κατηγορήσει το Eurogroup ότι δεν προειδοποιεί, κεκαλλυμένα πλην σαφώς, για την αποτυχία του 3ου Μνημονίου!

 

Αναγνωρίζοντας τη συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων (staff level agreement) με την Ελλάδα, η διοίκηση του ΔΝΤ σύντομα θα προτείνει στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ την κατ ‘αρχήν έγκριση του αιτήματος της Ελλάδας για 14μηνη Προληπτική Συμφωνία (Stand-By Arangement). Το ΔΝΤ εκφράζει την ικανοποίησή του για την περαιτέρω διευκρίνιση των μέτρων για το χρέος που δόθηκε σήμερα από τα κράτη μέλη και συμφωνεί ότι αποτελεί σημαντικό βήμα προς τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Η Κριστίν Λαγκάρντ θα προτείνει στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ να κάνει αποδεκτή την άρνηση του Βερολίνου στο αίτημα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Καθώς δεν έχει προκύψει καμία συγκεκριμενοποίηση αναφορικά με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, το ΔΝΤ δεσμεύεται να συμμετάσχει με ένα μικρό νέο δάνειο και μόνον αφού συγκεκριμενοποιηθούν κάποια μέτρα ελάφρυνσης του χρέους – καθώς, διαφορετικά, τα ίδια του τα στελέχη στην Ουάσινγκτον θα ξεσηκωθούν εναντίον των ευρωπαίων προϊσταμένων τους!



Η τρόικα θα δώσει 8,5 δις ευρώ στην Αθήνα για αποπληρωμές (μέχρι τελευταίου ευρώ) στην… τρόικα



Υπό το πρίσμα της πλήρους εφαρμογής όλων των προαπαιτούμενων και με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών, τα διοικητικά όργανα του ESM αναμένεται να εγκρίνουν το συμπληρωματικό μνημόνιο κατανόησης (MoU) και την εκταμίευση της τρίτης δόσης του προγράμματος του ESM ύψους 8,5 δισ. ευρώ για την κάλυψη τρεχουσών χρηματοδοτικών αναγκών και την εκκαθάριση ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, και ενδεχομένως για τη δημιουργία ενός “μαξιλαριού” ρευστότητας.
Γι’ αυτό ακριβώς γίνονται όλα: για την δόση των 8,5 δις που απαιτεί η ΕΚΤ ώστε να πληρωθεί η ίδια για τα περίπου 7 δις που της «χρωστά» το ελληνικό δημόσιο. Και τα υπόλοιπα περίπου 1,5 δις; Να μην χαίρονται κάποιοι νομίζοντας ότι το δημόσιο τουλάχιστον εξασφάλισε «ανάσες», έστω και υπό την μορφή δανείου. Από το 2015, το ελληνικό κράτος πληρώνει προς στην ΕΚΤ και το ΔΝΤ ποσά μεγαλύτερα από τα συμφωνηθέντα. Γιατί; Επειδή οι συμπεφωνημένες εκταμιεύσεις των δόσεων καθυστερούσαν από τη μεριά της τρόικας ενώ το ελληνικό κράτος αποπληρώνει κανονικά. Το κενό αυτό, καλυπτόταν τα τελευταία δύο χρόνια από χρήματα που το κράτος εκταμίευε από τα αποθεματικά δημόσιων οργανισμών και καθυστερώντας οφειές του σε ιδιώτες. Μερικά από εκείνα τα ποσά επιστρέφουν τώρα με το 1,5 δις που δίνουν πάνω από τα 7 δις που θα δοθούν αμέσως στην ΕΚΤ. Και μην ξεχνάμε: Η δόση αυτή δίνεται με αντάλλαγμα τα εργασιακά δικαιώματα, την νέα λιτότητα, και την στο διηνεκές περαιτέρω αναβολή οποιασήποτε απόφασης για το χρέος!



Η επιστροφή στις… αγορές!



Υπό το πρίσμα της ολοκλήρωσης του τρέχοντος προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, το Eurogroup δεσμεύεται να παράσχει στήριξη στην επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές
Δεδομένης της απόφασης η σοβαρή συζήτηση για την όποια αναδιάρθρωση χρέους να ξεκινήσει μετά το 2018, η υπόσχεση παροχής στήριξης ώστε η χώρα να βγει στις αγορές το 2018 θυμίζει προσφορά σε γαϊδάρους να τους μάθουν να πετάνε…

 

 

 

On Snowden, Putin & NATO

Extracts from an event that took place on 3rd December 2016 in Zagreb’s National Theatre.

Martin Wolf, in The Financial Times, on ‘Adults in the Room’: “A tragedy because Varoufakis was – and is – right. The bulk of Greek debt should indeed be cancelled outright.”

This is a superbly written account of the struggle to alleviate the austerity imposed upon the Greek people by the eurozone. Greece, argues Varoufakis, has been put in a debtors’ prison and robbed of autonomy and dignity for the indefinite future. Critics would argue that he failed as finance minister in 2015 because he was insufficiently politic. More plausibly, he could never have succeeded, such were the vested interests arrayed against him. This outcome was — and is — a tragedy, because he was — and is — right. The bulk of Greek debt should indeed be cancelled outright. Read and weep.

Adults in the Room: My Battle with Europe’s Deep Establishment, by Yanis Varoufakis, Bodley Head, RRP£20

Martin Wolf, Chief Economic Commentator, The Financial Times

For Martin’s other book choices, click here.