Vasileios Diakovasilis's Blog, page 5

Τα γηρατειά στην τέχνη

   Θυμάμαι πριν αρκετά χρόνια, το 1987, την Εταιρία Δολοφόνων με αρχηγό τον "αξιοσέβαστο" Χρήστο Παπαδόπουλο (είχε κάνει και δήμαρχος αυτός). Σκότωναν ηλικιωμένους, πλαστογραφούσαν τις διαθήκες τους και καρπούνταν την περιουσία τους. Τώρα μάθαμε για το Γηροκομείο Χανίων, όπου απλώς άφηναν τους ηλικιωμένους τροφίμους του, να πεθάνουν από ασιτία και αφροντισιά, ρίχνοντας το κόστος διαβίωσης τους για να καρπούνται το μεγαλύτερο μέρος του τιμήματος των τροφείων. Όπως έμαθα, ακόμα και τις βέρες των θανόντων αφαιρούσαν από τα δάχτυλα τους ως άλλο κολαστήριο του Νταχάου. Ανατριχιαστικά και τα δύο παραδείγματα. Δεν θα αναφέρω όλα εκείνα τα δυσάρεστα παραδείγματα, που απατεώνες κάθε είδους, ξεγελούν ηλικιωμένους για να τους αποσπάσουν τις οικονομίες τους. Ούτε τις μεμονωμένες δολοφονίες τους από αχρείους ανθρώπους, για λίγα τιμαλφή.

  Κι αναρωτιέμαι: Γιατί τα γηρατειά θεωρούνται εύκολα θύματα από κάποιους επιτήδειους; Επειδή είναι ανήμπορα; Άσχημα; Γκρινιάρικα; Αντιπαραγωγικά;

  Ειλικρινά δεν ξέρω. Καταφύγιο μου σε τέτοιες περιστάσεις οι εικαστικοί καλλιτέχνες. Πώς η ευαίσθητη καλλιτεχνική τους ματιά έχει συλλάβει τα γηρατειά και πως τα έχει απεικονίσει στον καμβά; Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη όταν διαπίστωσα ότι το θέμα δεν εμπνέει. Με δυσκολία μπόρεσα να βρω πέντε πίνακες για να σας παρουσιάσω παρακάτω. Βέβαια πορτραίτα υπάρχουν πολλά, αλλά δεν ήταν αυτό το ζητούμενο από μένα. Ήθελα πίνακες, που θα μπορούσαν να μου πουν κάποια πράγματα περισσότερα για το θέμα. Για να δούμε λοιπόν τι βρήκα:

Ο πίνακας αυτός είναι του Jorg Hermle με τίτλο H αγγαρεία του 2016.
Σε πρώτο πλάνο μια γριούλα κουρασμένη, ταλαιπωρημένη, που βρέθηκε στην
εξοχή ή στη θάλασσα με όλη την οικογένεια της. Όπως είναι ορατό, δεν
απολαμβάνει όπως οι υπόλοιποι την χαρά της ημέρας.
Κοιτάζει το γερασμένο σώμα της, η στάση των χεριών της δηλώνει την
προσπάθεια της να στήσει το κορμί της, σίγουρα θα προτιμούσε να βρίσκεται
σε μια αναπαυτική σεζλόνγκ αυτή την ώρα σε κάποιο δροσερό μέρος.
Πίνακας του Πικάσο, με τίτλο Ο γέρος κιθαρίστας της μπλε περιόδου
του καλλιτέχνη. Πέρα από τα χρώματα που προσδίδουν μια διάχυτη 
μελαγχολία στον πίνακα και το ίδιο το πρόσωπο του κιθαρίστα έχει
γείρει σε στάση που δείχνει κούραση ή ακόμη και παραίτηση από τη ζωή.
Από την άλλη, η κιθάρα στέκει όρθια, ίσως για να μας δείξει ότι αυτή
παραμένει το μόνο του αποκούμπι στη ζωή.
Πίνακας του Νικόλαου Γύζη του 1882 με τίτλο Κούκου.
Ασφαλώς και αναφέρεται στο γνωστό παιχνίδι που βλέπουμε να παίζει
η μητέρα με το μωράκι της ενώ η ηλικιωμένη γιαγιά το κρατάει με αγάπη,
δίχως να δείχνει στο πρόσωπό της την όποια ταλαιπωρία ή δυσανασχέτηση.
Ίσα ίσα που δείχνει να παίρνει δύναμη από αυτήν την ενασχόλησή της
με το μικρό. Νιώθει χρήσιμη, σημαντικό συναίσθημα για να
μην παραιτηθείς από τη ζωή, ενεργό μέλος της οικογένειας της.
Το ενδιαφέρον στον πίνακα της Joan Semmel με τίτλο Σχέδια Δέρματος (2013)είναι ότι απεικονίζεται η ίδια η ζωγράφος. Το γυμνό γερασμένο κορμί, θέμα ταμπού, εδώ φανερώνεται με την φθορά του χρόνου πάνω του αλλά και με μία ξεχασμένη αίσθηση ομορφιάς. Η ματιά της καλλιτέχνιδας δείχνει ότι την λυπεί αυτό που βλέπει, το χέρι της όμως προσπαθεί να νιώσεικαι πάλι την ζωντάνια που κάποτε της πρόσφερε.
Ο πίνακας αυτός είναι του Φρανθίσκο Γκόγια με τίτλο Δυο Γέροι τρώνε σούπα
ή Το μαγικό φίλτρο, του 1819-1823. Βλέπουμε δύο γέροντες
(μπορεί και γερόντισσες), όπου ο ένας διακρίνεται για ζωηρή έκφραση 
του προσώπου, ίσως και να είναι και λίγο πονηρή ενώ ο άλλος φαίνεται
παραδομένος ήδη στον επερχόμενο θάνατο (το πρόσωπό του προσομοιάζει πλέον με κρανίο). Σίγουρα ξεχασμένοι από τους  νεότερους, μπορεί σε κάποιο άσυλο,
σίγουρα βιώνουν στενάχωρα τα γηρατειά τους. Ο πίνακας δημιουργήθηκε
από τον καλλιτέχνη στα δικά του γεράματα, που τον κατάτρεχε η μελαγχολία.

  Τι ανακάλυψα λοιπόν;    Πρώτα πρώτα ότι ακόμη και για τους καλλιτέχνες είναι ένα δύσκολο, στενάχωρο θέμα. Γενικά το αποφεύγουν.   Βέβαια υπάρχουν πολλά πορτραίτα, τα τελευταία χρόνια και φωτογραφικά, που επικεντρώνονται στις ρυτίδες του προσώπου και την ματιά των γερόντων. Προσωπική μου άποψη, τα γηρατειά δεν είναι μόνο αυτά.    Ύστερα το φθαρμένο γεροντικό σώμα, λίγοι τολμούν να το απεικονίσουν ή έστω να το φανερώσουν. Τα γηρατειά εμφανίζονται ως μία ανθρώπινη περίοδος όπου κυριαρχεί η παραίτηση και η μελαγχολία (εξαιρείται ο πίνακας του Γύζη).  Δίνουν τελικά οι ζωγράφοι την απάντηση στο ερώτημα, που έθεσα παραπάνω;    Μάλλον όχι! Και δικαίως διότι φταίχτες δεν είναι οι γέροντές μας αλλά οι άλλοι, οι επιτήδειοι, οι κακόψυχοι συνάνθρωποί μας που δεν αναγνωρίζουν σε αυτούς το δικαίωμα της ειρηνικής και αξιοπρεπούς διαβίωσης στα ύστερά τους χρόνια. Ναι είναι εύκολα θύματα, όχι όμως διότι το επέλεξαν αυτοί αλλά διότι κάποιοι άπληστοι τους θεωρούν τέτοιους. Κι αυτό δεν απεικονίζεται εύκολα.

Τώρα θα με ρωτήσετε τι σχέση ε΄χει η είδηση αυτή με τον πολιτισμό; Μα ο τρόπς που αντιμετωπίζουμε τα γηρατειά, δεν είναι μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα του πολιτισμού μας; 

Λόρδος Βύρων (George Gordon, Lord Byron). Έρωτες και Ελλάδα.

Λόρδος Βύρωνας (Byron)   Ο Λόρδος Βύρωνας είναι γνωστός σε όλους μας, ως ο γενναίος Άγγλος,
ρομαντικός ποιητής, ο οποίος άφησε την καλοπέρασή του στα σαλόνια της αγγλικής αριστοκρατίας για να βρεθεί ανάμεσα στους εξεγερμένους Έλληνες και να αγωνιστεί μαζί τους για την Ελευθερία τους. Ήταν ένας από τους πολλούς φιλέλληνες, ο γνωστότερος και ο πιο αγαπητός απ'  αυτούς, ο οποίος επιπλέον άφησε την τελευταία του πνοή στο πολιορκημένο Μεσολόγγι.

  Είναι γνωστό ότι ο Λόρδος Βύρων είχε επισκεφτεί την Ελλάδα και πριν από την Επανάσταση, το 1809, όπου διέμεινε στο σπίτι του προξένου της Αγγλίας Προκόπιου Μακρή. Εκεί γνώρισε την μόλις δεκατριών ετών κόρη του, την Τερέζα, την οποία και ερωτεύτηκε σφοδρά. Ο έρωτας αυτός εκδηλώθηκε και με την ποιητική πένα του, γράφοντας το γνωστό ποίημα, Η κόρη των Αθηνών:

Κόρη γλυκιά των Αθηνών,
σε τούτη δω του αποχωρισμού την ώρα,
δώσε, ώ! δώσε πίσω την καρδιά μου,
π’ αποχωρίστηκε από το στήθος το δικό μου
ή πάρε ό,τι απόμεινε και κράτησέ το.
Προτού να φύγω άκουσε τον όρκο τον δικό μου:
-Ζωή μου, σας αγαπώ!

Μα τα μαλλιά τ' ΄ ατίθασα
τα γλυκανεμισμένα ‘πο τον αγέρα του Αιγαίου,
Μα τα βλέφαρά σου που με τα κατάμαυρα ματόκλαδα αγγίζουν
τα τρυφερά τα μάγουλα τα ροδοβαμμένα.
Μα τα ελαφίσια τ’ ‘αγριωπά τα μάτια σου,
-Ζωή μου, σας αγαπώ!

Μα τα χείλη σου, που λαχταρώ με πόθο,
Μα τη λιγνή τη μέση σου, που ‘ναι σα δαχτυλίδι.
Μα τα λουλούδια που μιλούν κάλλιο από κάθε λέξη.
Μα της αγάπης τη χαρά, που γίνεται μαζί και λύπη :
-Ζωή μου, σας αγαπώ!

Κόρη γλυκιά των Αθηνών,
Σ΄ αφήνω γεια και φεύγω, μα μη με ξεχνάς
Σαν είσαι μοναχή να με συλλογάσαι.
Τι κι αν πηγαίνω μακριά κι αν φεύγω για την Πόλη
μου ΄χει η Αθήνα την καρδιά και την ψυχή σκλαβώσει.
Αγάπη τέτοια σώνεται;
-Ζωή μου, σας αγαπώ!

 

Τερέζα Μακρή   Με την Τερέζα Μακρή, ο όποιος έρωτας του   έμεινε σε καθαρά πλατωνικά επίπεδα. Είναι   γνωστό όμως, από τις βιογραφίες που έχουμε   διαθέσιμες, ότι ο Λόρδος Βύρων, παρότι   χώλαινε από το ένα πόδι, εθεωρείτο ένας πολύ   όμορφος και γοητευτικός νέος της εποχής του.   Πολύ κουβέντα έχει γίνει και για τις   σεξουαλικές του προτιμήσεις, όπου όλοι πλέον   συγκλίνουν στην άποψη ότι πρέπει να είχε   συνάψει σχέσεις και με γυναίκες και με άντρες   (με προτίμηση σε εφήβους). 

  Το 1815 παντρεύτηκε την Αν Ιζαμπέλα Μιλμπανκε και απέκτησε μία κόρη την Άντα Αυγούστα. Ο γάμος αυτός διαλύθηκε το 1816.  Είχε αποκτήσει μία ακόμη κόρη, την Κλάρα Αλλέγκρα (1817) από την σχέση που συνήψε με την Κλαίρη Κλέιμοντ, η οποία όμως πέθανε μόλις στο πέμπτο έτος της ζωής της. Εικάζεται ότι είχε και μία ακόμα κόρη, την Ελισάβετ Μεδόρα Λέιχ (1814), από αιμομικτική σχέση με την αδελφή του, την Αυγούστα Μαρία Λέιχ. Επιπλέον ερωμένες είχε πολλές και μάλιστα γράφεται ότι ήταν ενεργός σεξουαλικά από την προεφηβική του ηλικία(!)

  Στην Αθήνα γνώρισε τον 14/χρονο Γαλλο - Έλληνα, Νικόλα Ζιρώ, με τον οποίο διατηρούσε στενή σχέση, τον συνόδεψε στο ταξίδι του στην Ελλάδα και την Ιταλία και μάλιστα ο Λόρδος Βύρωνας, πλήρωσε τις σπουδές του και του άφησε στη διαθήκη του 7000 λίρες, τις οποίες όμως όμως τελικά με μεταγενέστερη απόφασή του ακύρωσε. 

Η Ακρόπολη των Αθηνών, όπως πρέπει να
ήταν όταν την επισκέφτηκε ο Λόρδος Βύρων.  Μπορεί για μας τους Έλληνες η ερωτική ζωή του Λόρδου Βύρωνα να
μας είναι αδιάφορη ως ένα σημείο και να μένουμε στον εγκλεισμό και τον θάνατό του (1824) στο ηρωικό Μεσολόγγι αλλά σίγουρα θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ήταν ο πρώτος Άγγλος ευγενής, και μάλιστα μέλος της Βουλής, που αντιτάχθηκε στον διαμελισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα από τον έτερο Λόρδο, τον περιβόητο Έλγιν. Μάλιστα, όταν επισκέφθηκε τον βράχο της Ακρόπολης και διαπίστωσε από κοντά την καταστροφή που είχε επέλθει στον Παρθενώνα, έγραψε το παρακάτω ποίημα, στο οποίο η Αθηνά Παλλάδα, ξεχειλίζει από οργή, ενάντια σε αυτούς που βεβήλωσαν τον ναό της.

 Η κατάρα της Αθηνάς

Μεγαλόπρεπα κι αγάλια τώρα ο ήλιος κατεβαίνειπάνω στου Μοριά τους λόφους με θωριά χαριτωμένη·όχι σαν εκεί στις χώρες του Βορρά, σκοτεινιασμένος,αλλ’ αστραφτερός σαν φλόγα, ζωντανός, φωτολουσμένος.Στα βαθιά νερά μια ρίχνει απαλή, χρυσή αχτίνακαι το πράσινο χρυσώνει, το ρυτιδωμένο κύμα.Και στης Αίγινας το βράχο τον αρχαίο και στην Ύδραο θεός του κάλλους βάζει του φιλιού του τη σφραγίδα.Πάνω απ’ το βασίλειό του ρίχνει τη φωτοχυσία,αν κι ο κόσμος έχει πάψει να του κάνει πια θυσία.Των κοφτών βουνών οι ίσκιοι μες στον κόλπο σου ριγμένοι,τον φιλούν και τον χαϊδεύουν, Σαλαμίνα δοξασμένη!Οι γαλάζιες τους οι άκρες μες στην απεραντοσύνηβάφονται σαν την πορφύρα που ο βασιλιάς τη ντύνει.Απαλά τα χρώματά του πάνω στις κορφές τα ρίχνεικαι στολίζει ό,τι αγγίζει με τα χρυσαφένια ίχνη.Ώσπου ο ήλιος, χαιρετώντας την πανώρια τούτη πλάση,πίσ’ απ’ των Δελφών τα βράχια κρύβεται για να πλαγιάσει.Τέτοιο, Αθήνα μου, ένα δείλι ήτανε που ο σοφός σουεχαιρέτησε για πάντα τ’ απαλό, το χρυσό φως σου.Με τί θλίψη οι καλοί σου οι πολίτες τη στερνή τουτην αχτίδα την κοιτούσαν, πού ’παιρνε και την πνοή του.Όχι ακόμα, όχι ακόμα, στα βουνά ο ήλιος μένει,είν’ απρόθυμος να δύσει και ακόμα περιμένει.Μα θλιμμένο είν’ το φως του στα αγωνιώδη μάτιακαι ο λόφος είναι μαύρος που χαρά ήταν γεμάτος,στην αγαπημένη χώρα σαν να έχυνε σκοτάδι’κει όπου ποτέ ο Φοίβος δεν φανέρωσε μαυράδι.Αλλά πριν στου Κιθαιρώνα την κορφή να γύρει, πίνειτο πικρό ποτήρι ο γέρος και το πνεύμα παραδίνει.Κι έφυγε η ψυχή που τα ’χε όλα περιφρονημένα,που ’χε ζήσει και πεθάνει έτσι σαν άλλου κανένα.Αλλά νά, στον κάμπο η νύχτα η βασίλισσα προβαίνειαπ’ του Υμηττού το ύψος, δίχως όμως να υγραίνειτο ωραίο πρόσωπό της και να προμηνάει μπόρα,παίζουνε με την κορνίζα οι ολόλαμπρες αχτίδες·στην ολόλευκη κολόνα τα φιλιά της στέλνει τώραη σελήνη, με το φως της π’ ολοένα τρεμοπαίζειστου τζαμιού τον πύργο όλο μα τον κάνει και να λάμπειτο σημάδι του και γύρω να αστράφτουνε οι κάμποι.Οι πυκνοί μαύροι ελαιώνες κάτω είναι απλωμένοικαι ο Κηφισός κυλώντας απαλά γοργοδιαβαίνει.Στο τζαμί εκεί τριγύρω στέκονται τα κυπαρίσσιακαι ο τρούλος του γυαλίζει με λαμπρότητα περίσσια.Κι ένας φοίνικας θλιμμένος, στη θρησκευτική γαλήνη,εκεί δίπλα στο Θησείο, μόνος έχει απομείνει.Τί μαγευτικό τοπίο που προσφέρει εδώ η φύση,και αναίσθητος θα είναι όποιον δεν τον συγκινήσει.Του Αιγαίου πάλι ο φλοίσβος, που ακούγεται πιο πέρα,νανουρίζει το περγιάλι μεσ’ στον καθαρό αέρακαι το ζαφειρένιο κύμα στη χρυσή ακτή χτυπάεικαι τη γλύκα των χρωμάτων αλαργότερα την πάει.Των νησιών εκεί στο βάθος η σκιά τραχιά μαυρίζει,όταν απαλού πελάγου το χαμόγελο ανθίζει.Όπως έτσι στης Παλλάδας το ναό βρισκόμουν μόνος,και τις ομορφιές κοιτούσα, στο μαγευτικό ακρογιάλιπου η τέχνη κι η ανδρεία είναι σαν μια οπτασίακαι που βρίσκονται μονάχα σε ποιητικά βιβλία,κι όπως έστρεψε η ψυχή μου το ναό για να θαυμάσειτης θεάς, που οι ανθρώποι τώρα έχουν ατιμάσει,οι παλιοί καιροί γυρίσαν, το παρόν πια είχε σβήσεικαι ο Δόξα στην Ελλάδα γύριζε να κατοικήσει!Επερνούσανε οι ώρες. Της Αρτέμιδας τ’ αστέριείχε φτάσει πια στου θόλου τα ψηλότερα τα μέρηκι εγώ γύριζα μονάχος δίχως να ’μαι κουρασμένος,σε θεού ναό που ήταν εντελώς λησμονημένος.Αλλά πιο πολύ σ’ εκείνον τον δικό σου, ω Παλλάδα,ετριγύριζα, ’κει όπου της Εκάτης η λαμπράδαστις ψυχρές κολόνες πέφτει απαλά μα και θλιμμένηκι ήχος την καρδιά παγώνει σαν από νεκρό να βγαίνει.Ονειροπολώντας είχα για πολύ ’κει απομείνει,θεωρώντας τι απ’ τη δόξα την παλιά είχε απομείνει,όταν, ξάφνου, εκεί μπροστά μου, μια γιγάντια θεότης,η Παλλάδα, με σιμώνει πάνω εκεί, μεσ’ στο ναό της!Η Αθηνά ήταν η ίδια, αλλά πόσο αλλαγμένηαπό τότε που στα τείχη των Δαρδάνων οπλισμένηέτρεχε μ’ ορμή. Μα τώρα η μορφή της διαφέρειαπό κείνη που ’χε πλάσει του Φειδία τ’ άξιο χέρι.Του προσώπου της εκείνον δεν τον δείχνει πια τον τρόμοκι η γοργόνα της ασπίδας είχε πάρει άλλο δρόμο.Νά το κράνος της, κομμάτια. Τσακισμένο το κοντάρι,κι ούτε τους νεκρούς δεν σκιάζει. Της ελιάς το νιο βλαστάριπ’ ολοένα το κρατούσε, νά το, είναι μαραμένοκαι ξερό, καθώς το σφίγγει με το χέρι παγωμένο.Αν κι από τους αθανάτους τα λαμπρότερα είχε νιάτα,δακρυσμένη είναι τώρα η θεά η γαλανομάτα.Και η γλαύκα της στο κράνος το σπασμένο καθισμένητην κυρά μοιρολογάει με λαλιά απελπισμένη.« Ω θνητέ , – έτσι μου είπε – της ντροπής σου αυτό το χρώμα Βρετανός μου λέει να ’σαι, όνομα ευγενές ακόμα, μέχρι χτες λαού, ελευθέρου, με ωραία πεπρωμένα, τώρα περιφρονημένου, και ιδίως από μένα. Η Παλλάδα πρώτος θα ’ναι της πατρίδας σου εχθρός· την αιτία θες να μάθεις; – ιδέ τριγύρω σου και ’μπρος. Νά, εγώ είδα πολέμους κι ερημώσεις να πληθαίνουν κι άλλες τόσες τυραννίες να ανεβοκατεβαίνουν. Τούρκου και Γότθων αντάμα γλίτωσα ’γω το κακό, μα η χώρα σου μου στέλνει έναν κλέφτη πιο τρανό. Κοίτα, άδειος ο ναός μου, κατοικία ρημαγμένη, και στοχάσου τι μιζέρια είναι γύρω απλωμένη. Τούτα ο Κέκροπας, κι εκείνα τα ’χε ο Περικλής στολίσει, ο Αδριανός τις Μούσες για να τις παρηγορήσει, και ευγνωμονώ και όσους το ναό μου έχουν χτίσει, – μα ο Αλάριχος κι ο Έλγιν μ’ έχουν άγρια συλήσει. Και σαν να ’πρεπε ο κόσμος το κατόρθωμα να μάθει, τ’ όνομα το μισητό του πάει και στον ναό μου γράφει, σα να νοιάστηκε η Παλλάδα να δοξάσει τ’ όνομά του, κάτω η υπογραφή του, πάνω το κατόρθωμά του! Κι ο απόγονος των Πίκτων είναι φημισμένος όσο είν’ ο αρχηγός των Γότθων, πιθανόν και άλλο τόσο. Ο Αλάριχος τα πάντα είχε άγρια καταστρέψει με το δίκιο του πολέμου, μα ο Έλγιν για να κλέψει όσα οι βάρβαροι αφήσαν, που ’τανε απ’ ό,τι εκείνος είναι βάρβαρος πιο λίγο, γιατί το ’κανε ο Ελγίνος ; Το ’κανε, όπως τη λεία παρατάει το λιοντάρι και ακολουθεί ο λύκος ή ο τσάκαλος να πάρει και να γλείψει κάποια σάρκα που απόμεινε ακόμα απ’ του λέοντα ή του λύκου το αχόρταγο το στόμα. Κοίτα τι ο Έλγιν πήρε, κοίτα και τι έχει χάσει! Τ’ όνομά του μ’ ένα άλλο τον ναό μου τον λερώνει, κάποια αμοιβή η Παλλάδα ν’ απαιτήσει αξιώνει και το φως της να το ρίξει η Αφροδίτη πια θυμώνει! »Κι όταν σώπασε για λίγο, έτσι είχα αποτολμήσει,απαντώντας ν’ απαλύνω της οργής της το μεθύσι:« Κόρη του Διός, της λέω, γι’ όνομα της Αλβιώνος, και σαν Βρετανός που είμαι, διαμαρτύρομαι εντόνως. Μην κακίζεις την Αγγλία, Αθηνά! Απ’ τη Σκωτία ήτανε ο συλητής σου. – Κοίταξε τη Βοιωτία από της Φυλής τους λόφους τους ωραίους κοίτα γύρω, του νησιού μας Βοιωτία, μάθε, είναι η Σκωτία, Και καλά το ξέρω ότι απ’ αυτή τη νόθα χώρα της Σοφίας η θεά μας δεν τιμήθηκε ως τώρα. Χώρα άγονη, που η φύση απλοχέρα δεν εστάθη, που τα σπέρματά της είναι όλα περιορισμένα και που έμβλημά της έχει το ψηλό γαϊδουραγκάθι, χώρα τσιγκουνιάς κι ομίχλης αλλά και της σοφιστείας, που το μόνο προϊόν της είναι τα πηχτά σκοτάδια κι οι τσιγκούνηδες κι αχρείοι που γυρίζουν σαν ρημάδια. Των βουνών και των ελών της το υγρό εκείνο αγέρι στα κεφάλια τα κουτά τους σκοτισμό και άγνοια φέρει. Τα μυαλά τα νερουλά τους άγονα ’ναι σαν το χώμα και ψυχρά, όπως το χιόνι που δεν έλιωσε ακόμα. Για τον πλούτο χίλιους τρόπους εφευρίσκουν τα παιδιά της και το κέρδος τα τραβάει και τα πάει μακριά της. Στην ανατολή, στη δύση, μόνο στον βορρά δεν πάνε, κέρδη να ’βρουν δίχως κόπο, γη και θάλασσες περνάνε. Ά, καταραμένη ώρα και καταραμένη μέρα, που τον Πίκτο για ληστεία είχε στείλει εδώ πέρα! Κι όμως, άξια βλαστάρια γέννησε και η Σκωτία, σαν τον Πίνδαρο που έχει η νωθρή η Βοιωτία, και μακάρι οι σοφοί τους να νικήσουνε το κλίμα κι οι γενναίοι ν’ αψηφίσουν και του θάνατου το μνήμα, και τη σκόνη αυτής της χώρας ξετινάζοντας και πάλι, σαν παιδάκια να αστράψουν σε χαρούμενο ακρογιάλι, γιατί, όπως σ’ άλλα χρόνια, όταν σε μια ψεύτρα χώρα δέκα ανδρείοι αν υπήρχαν, αποφεύγονταν η μπόρα ».« Ω θνητέ, μου είπε τότε η κόρη η γαλανομάτα, στις ακτές της χώρας σου φέρε τούτα τα μαντάτα: Αν και έχω παρακμάσει, να εκδικηθώ μου μένει και ν’ αποστραφώ μια χώρα σκοτεινή κι ατιμασμένη. Άκουσε, λοιπόν, τα λόγια της θεάς Παλλάδας μόνο: άκουσε και σώπα: τ’ άλλα θα λεχθούν από τον χρόνο. Πρώτα στο κεφάλι εκείνου που ’κανε αυτή την πράξη η κατάρα μου θ’ αστράψει, ίδιον και γενιά να κάψει. Ούτε μία σπίθα πνεύμα να μην έχουν τα παιδιά του και αναίσθητα να είναι, όπως και η αφεντιά του. Κι αν βρεθεί απόγονός του με λίγο πνεύμα ή φάτσα, τότε σίγουρα θα είναι νόθος κι από άλλη ράτσα. Να γυρίζει μ’ απογόνους διανοητικά βλαμμένους και αντί για της σοφίας, της βλακείας να ’χει επαίνους. Κι οι κουτοί να επαινούνε την πολλή καλαισθησία που θα τον χαρακτηρίζει στην αγοραπωλησία, να πουλά κι έτσι να κάνει – τί ντροπή και τί απάτη! – της κλεψιάς και αρπαγής του ένα έθνος συνεργάτη. Κι ο Ουέστ, που της Ευρώπης είναι ο ρυπαρογράφος, μα της δύστυχης Αγγλίας κόλαξ και τρανός ζωγράφος, με τα χέρια σαν αγγίξει έργα τέχνης των αιώνων, μπρος τους θα βρεθεί πως είναι μαθητής ογδόντα χρόνων. Και τριγύρω οι αγροίκοι παλαιστές θα μαζευτούνε με της τέχνης τα μνημεία και αυτοί να συγκριθούνε και το «μαρμαράδικό» του βλέποντας, θα το θαυμάσουν κοκορόμυαλοι στην πύλη βιαστικοί σαν καταφθάσουν πλήθη γύρω απ’ την πύλη, τόσα που δεν είδαν άλλοι, θα γουρλώνουνε τα μάτια με κατάπληξη μεγάλη και, τεμπέλικα, τ’ αρχαία σαν χαζοί θα σχολιάζουν, ενώ οι γεροντοκόρες από πόθο θα στενάζουν και θα κατατρώγουν όλες ψηλαφώντας με τα μάτια των υπέροχων γιγάντων τα μαρμάρινα κομμάτια, και θλιμμένες θα φωνάζουν, όταν δουν τους ανδριάντες: ‘Ω, οι Έλληνες οι αρχαίοι ήτανε τέλειοι άντρες!’ Και συγκρίνοντάς τους τώρα με εκείνους τους γενναίους, θα ζηλέψουν τη Λαΐδα για τους φίλους Αθηναίους. Πότε σύγχρονη γυναίκα θα ’χει τέτοιον εραστή; Άχ, αλίμονο, ο σερ Χάρρυ δεν μοιάζει του Ηρακλή! Και στο τέλος, μεσ’ στο τόσο το ανώνυμο το πλήθος, θα βρεθεί κάποιος διαβάτης που θα έχει λίγο ήθος· λυπημένος, βλέποντάς τα, άφωνος θ’ αγανακτήσει, θα θαυμάσει τα κλεμμένα, μα τον κλέφτη θα μισήσει. Ώ, καταραμένη να ’ναι η ζωή του και ο τάφος, και οργή να συνοδεύει το ιερόσυλό του πάθος! Τ’ όνομά του η Ιστορία δίπλα σε ’κείνου θα γράψει του τρελού, που της Εφέσου το ναό ’χε κατακάψει. Κι η κατάρα μου πιο πέρα κι απ’ τον τάφο του να πάει Ο Ηρόστρατος κι ο Έλγιν σε σελίδες παραμένουν που είναι στιγματισμένες και με στίχους όπου καίνε· έτσι πάντα είναι γραμμένοι και οι δυο καταραμένοι, μα ο δεύτερος πιο μαύρος απ’ τον πρώτο θ’ απομένει… »

© 2018 Μετάφραση: Πάνος Καραγιώργος

  Γιατί όμως ο Λόρδος Βύρωνας, έτρεφε τέτοιαν αγάπη για την Ελλάδα;  Το πρώτο του ταξίδι ξεκίνησε από λόγους που έχουν σχέση με την βαρετή ζωή που έκανε στην Αγγλία. Εκτός από την Ελλάδα, τότε, επισκέφτηκε και τη σημερινή Τουρκία και την Ιταλία.   Ήταν αρκετό όμως για τον Λόρδο Βύρωνα, από ένα ταξίδι μόνο να παθιαστεί τόσο, ώστε να μην διστάσει να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της Επανάστασης, να ταλαιπωρήσει την ήδη εύθραυστη υγεία του και τελικά να πεθάνει στην Πατρίδα μας;   Σίγουρα κάτι βαθύτερο υπήρχε, που είχε σχέση με την αίγλη του αρχαίου μας πολιτισμού, ως ιδανικό ανθρώπινο δημιούργημα και στις τέχνες αλλά και τους θεσμούς. Ένας πολιτισμός που ενέπνευσε πολλούς εκείνη την εποχή να επισκεφτούν την σκλαβωμένη Ελλάδα για να αναζητήσουν κάτι από την ιδανική εκείνη εικόνα που είχαν δημιουργήσει στο μυαλό τους, μέσα στα αρχαία της ερείπια που κείτονταν παντού. Κι όταν άκουσαν για την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης δημιούργησαν ένα ισχυρό φιλελληνικό κίνημα, οραματιζόμενοι την ανάσταση ενός Έθνους με ήθος και ιδέες, που όχι μόνο άντεχαν στον χρόνο αλλά υπόσχονταν την αναζωογόνηση στην πολιτική μονολιθικότητα της Ευρώπης. 
  Όλοι αναζητούσαν λίγη από την λάμψη των Αρχαίων,      δυστυχώς, μη λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι αυτό που μπόρεσαν να δημιουργήσουν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, ήταν κάτι μοναδικό στην ιστορία της ανθρωπότητας και δυστυχώς μη επαναλαμβανόμενο, κυρίως από εμάς τους απογόνους τους.

Αρθούρος Ρεμπώ, εμπνέεται κ εμπνέει.

Arthur Rimbaud 1854 - 1891  Έχω την εντύπωση, ότι οι περισσότεροι τον Αρθούρο Ρεμπώ τον ανακαλύψαμε μέσα από το ομότιτλο τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι, σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Εγώ πάντως, σίγουρα. Κι όταν θέλησα να μάθω περισσότερα γι΄ αυτόν, τότε ανακάλυψα έναν άνθρωπο με σύντομη μα  μυθιστορηματική ζωή, που έγραψε ποίηση από τα δεκατέσσερα ως τα δεκαοχτώ του μόνο, ποίηση όμως που ξεχωρίζει και εμπνέει ακόμη και σήμερα, 131 χρόνια από τον θάνατο του. Έναν νέο άνθρωπο που αμφισβήτησε τα πάντα, ομοφυλόφιλο αλλά και τυχοδιώκτη, που όταν γκρεμίζεται το όνειρό του να καθιερωθεί στο Γαλλικό λογοτεχνικό στερέωμα, σταματά να γράφει δια παντός και ζει μια ταραχώδη ζωή ως δραπέτης μισθοφόρος, εξερευνητής στα βάθη της Αφρικής και έμπορος όπλων.  Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η περίοδος που γράφει ήταν στην εξίσου πολυτάραχη εφηβεία του (από τον έρωτα του με τον ποιητή Πολ Βερλαιν ως την συμμετοχή του στην Κομμούνα του Παρισιού), για τέσσερα χρόνια μόνο, όταν στην ίδια ηλικία, άλλοι ποιητές, μεγάλοι ποιητές, δεν είχαν κατορθώσει να κάνουν ακόμη τίποτε σημαντικό. Γράφει ποιήματα, που ξεφεύγουν εντελώς από τις καθιερωμένες φόρμες της εποχής του, ώστε να θεωρείται ο πατέρας του μοντερνισμού και μέχρι τις ημέρες μας να επηρεάζει πλήθος γνωστών και αγνώστων καλλιτεχνών σε όλο τον κόσμο.

  Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα για τον Αρθούρο Ρεμπώ, μπορεί να ανατρέξει στο σχετικό λήμμα της wikipedia.

  Μπορεί ακόμα να διαβάσει μια σειρά εγγραφών του περιοδικού lifo 

  Σκοπός αυτής της εγγραφής είναι να δούμε πως καταφέρνει ο Αρθούρος Ρεμπώ, αυτός ο καταραμένος ποιητής κατά την προσφιλή έκφραση, να εμπνεύσει σημαντικούς  δημιουργούς για να δημιουργήσουν νέα έργα στο όνομα του. Ποια είναι αυτή η μαγική δύναμη, ενός νεκρού εδώ και τόσα χρόνια, που μπορεί να το κάνει αυτό; Τα έργα του; Η ζωή του; Ο χαρακτήρας και το είναι του; Δύσκολο να απαντήσεις και μάλλον διαφορετικό το κίνητρο κάθε καλλιτέχνη. Συγχρόνως όμως θα δούμε και κάποια δείγματα της δικής του δουλειάς κι έτσι ίσως, υποψιαστούμε τις δικές του, πιθανές πηγές έμπνευσης.

  Ας ξεκινήσουμε αυτή τη διερεύνηση των παραπάνω ερωτημάτων με τους στίχους του Νίκου Γκάτσου, που έγιναν τραγούδι σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι 

 Αρθούρε Ρεμπώ 

απόψε θα μπωστο μαύρομεθυσμένο σου καράβιμακριά ν’ ανοιχτώσε κύκλο φριχτόπου ο κόσμοςδεν μπορεί να καταλάβει
Αγγέλου γιασεμιάσκόρπισες μέσα στην βρομιάκληρονομιάγια μαςκι εσύ παντοτινάσε σταυροδρόμια σκοτεινάτο σατανά πολεμάς
Αρθούρε Ρεμπώτο βράδυ θαμπόκαι η πόρτατου παράδεισου κλεισμένηκατάρα κι οργήμοιράζουν την γηκαι χέρι χέρι παν οι κολασμένοι
Αρθούρε Ρεμπώθα μπω στο μεθυσμένο σου καράβιΑρθούρε Ρεμπώνα δω ποια σπίθασώθηκε κι ανάβει
  Οι παραπάνω στίχοι του Γκάτσου κάνουν σαφή αναφορά στο ποίημα του Ρεμπώ: Μεθυσμένο καράβι. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από αυτό:

... Παιδί εγώ κακοτράχαλο, του κεφαλιού μου κάνοντας,πέρσι το μισοχείμωνο ρίχτηκα μες στο σάλοτον άγριο των παλιρροιών! Και του έκπλου μου οι Χερσόνησεςδε θα θυμούνται αναβρασμό ποτέ τους πιο μεγάλο.

Η καταιγίδα ευλόγησε τις ναυτικές αγρύπνιες μου.Δέκα νυχτιές, λαφρή φελλό, χωρίς ν’ αποθυμήσωτο ηλίθιο μάτι των φανών, με χόρεψαν τα κύματαπου μοίρα τους ν’ αργοκυλάν από πνιγμένους πίσω.

Πράσινο αφρόν ερούφηξεν η πλώρη μου η ελάτινη,σαν το χυμό ξυνόμηλου παιδί όταν το δαγκώνει,από κρασιά κι απ’ έμετους μ’ εξέπλυνεν η θάλασσα,σκορπώντας μου στη μάνητα κι αρπάγες και τιμόνι.

Και τότε ήταν που λούστηκα στο γαλατένιο αστρόχυτοθαλάσσιο ποίημα, τους βυθούς ρουφώντας, που συμβαίνει
κάποτε εκεί, κατάχλωμο κι εκστατικό ναυάγιο,ένας πνιγμένος σκεφτικός να σιγοκατεβαίνει,

όπου τις κυανότητες αιφνίδια χρωματίζοντας,ντελίρια κι αργοί ρυθμοί, φωτός χρυσοπλημμύρες,οι πικραμένες του έρωτος εξάψεις συφλογίζονται,δριμύτερες κι από τ’ αλκοόλ κι απ’ τις πλατιές σας λύρες! ...Μετάφραση: Αλέξανδρος Μπάρας
  Ο  Τάσος Λειβαδίτης, στη συλλογή του "Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου"  περιλαμβάνει το ποίημα: Οι ορτανσίες. Απολαύστε το.
Το κουδούνι της εξώπορτας χτυπούσε επίμονα, εγώ αργοπορούσα ν' ανοίξω απολαμβάνοντας όπως πάντα την αγωνία μου. Όταν άνοιξα ένας νέος στεκόταν έξω."Είσαι ο Αρθούρος Ρεμπώ απ' τη Σαρλεβίλ" είπα-"τι θέλετε;" "Κινδυνεύουμε κ' οι δυο" μου λέει. Όμως εγώ δεν έδωσα σημασία. Συνέχισα να σηκώνομαι αργά το πρωί, έψηνα τσάι και διόρθωνα λίγο το καπέλο μουπου για να παραπλανώ τους διώκτες μου το φορούσα ακόμα στον ύπνο μου. Αλλά το πρόβλημα ήταν μετά.Πώς θα περνούσαν οι ώρες. Η μικρή κόρη του κηπουρού είχε πεθάνει σε ένα νοσοκομείο απόρων, οι φυλακισμένοι έκοβαν βόλτες στα γκρίζα προαύλια χωρίς να κοιτάζουν τον ουρανό και το καφενείο "Η Ωραία Ελλάς" που μαζευ-όμαστε νέοι είχε κλείσει. Καθόμουν λοιπόν και χαιρόμουν την ησυχία ή ξεφύλλιζα δρομολόγια τρένων ή πλοίων( η ακτοπλοΐα ήταν ακόμα για τους πολύ τολμηρούς και η λήθη πάντα για τους χαμένους ). "Αρθούρε", του λέω, "πώς μ' ανακάλυψες; Εμένα κανείς δεν με ξέρει."Χαμογέλασε. "Πάντα αγαπούσα τις ορτανσίες." είπε.Και κατεβήκαμε τη σκάλα και πήραμε τους μεγάλους δρόμους που δεν βγάζουν πουθενά...
  Μα και ο μεγάλος Χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούδα, γράφει την παρακάτω ωδή, όπως ο ίδιος την ονομάζει προς τον Αρθούρο Ρεμπώ.  (απόσπασμα)
Τώρα,αυτόν τον Οχτώβρηθα’ κλεινεςτα εκατό χρόνια,σπαραχτικέ μου φίλε.Μπορώνα σου μιλήσω;Είμαι μόνος,στο παράθυρό μουο Ειρηνικός σπάειτην αιώνια σκοτεινή βροντή του.
Είναι νύχτα.
Τα ξύλα που καίνε ρίχνουνπάνω στο οβάλτου παλιού πορτραίτου σουμια φευγαλέα αχτίδα.Ήσουν ένα παιδί,με ξανθούς βοστρύχους,μισοκλεισμένα μάτια,στόμα πικρό.Με συγχωρείςπου σου μιλώόπως είμαι, καθώς πιστεύωπώς θα ’σουν τώρα,που σου μιλώ για θαλασσινό νερόκαι ξύλα που καίνε,για πράγματα απλά κι απλές υπάρξεις.
Σε βασανίσανε και κάψαν την ψυχή σου,σε κλείσανε στα τείχη της Ευρώπηςκαι χτύπαγεςδαιμονισμένοςτις πόρτες.Κι ότανμπόρεσεςνα λευτερωθείςέφυγες πληγωμένος,σιωπηλός και πληγωμένος,νεκρός.
Πολύ καλά· άλλοι ποιητέςάφησαν ένα κοράκι, ένα κύκνο,μιαν ιτιάένα πέταλο στη λύρα,εσύ άφησες ένασπαραχτικόφάντασμαπου καταριέταικαι φτύνεικαι πηγαίνειςακόμηδίχως προορισμό,χωρίς κατοικία,χωρίς αριθμό,στους δρόμους της Ευρώπης,γυρίζοντας στη Μασσαλίαμε αφρικάνικη άμμοστα παπούτσια σου,βίαιοςσαν ένα ρίγος,διψασμένος,ματωμένος,με τσέπες αδειανές,χαμένος,προκλητικός,δυστυχισμένος.
Δεν είν'  αλήθειαπως σ’ έκλεψε η φωτιά,πως έτρεχεςμε την ουράνια ορμήκαι τους υπεριώδεις λίθουςτης κόλασης,δεν είν’ έτσι,δεν το πιστεύω,σου αρνιόνταντην ειλικρίνεια, το σπίτι,τα ξύλα,σ’ απόδιωχναν,σου κλείνανε τις πόρτες,και τότες έκλεβεςοργισμένε αρχάγγελεστους τοίχουςτης απόστασης,και δεκάρα - δεκάρα,ιδρώνοντας και ματώνονταςτο κορμί σουήθελεςνα μαζέψειςτο αναγκαίο χρυσάφιγια την απλότητα, για το κλειδί,για την ήσυχη σύζυγο, για το παιδί,για τη δική σου καρέκλα,για τη μπύρα και το ψωμί.Μετάφραση  ΡΗΓΑ ΚΑΠΠΑΤΟΥ
  Και ποια είναι αυτή η Κόλαση που μας άφησε ως κληρονομιά ο Αρθούρος Ρεμπώ; Παρακάτω ένα απόσπασμα από το σχετικό του ποίημα:

Μια εποχή στην κόλαση

Κάποτε, αν θυμάμαι καλά, η ζωή μου ήταν ένα γλεντοκόπι όπου ανοίγαν όλες οι καρδιές και τα κρασιά κυλούσαν.

Ένα βράδυ πήρα την Ομορφιά στα γόνατά μου. Και τη βρήκα πικρή. Και τη βλαστήμησα.

Οπλίστηκα εναντίον της δικαιοσύνης.

Το έβαλα στα πόδια. Μάγισσες, μιζέρια, μίσος σε σας εμπιστεύτηκα τον θησαυρό μου!

Έπνιξα μες στην καρδιά μου κάθε ανθρώπινη ελπίδα. Και σάλταρα σαν το αγρίμι στη χαρά για να τη στραγγαλίσω.

Πεθαίνοντας, φώναξα στους δήμιους να καταπιούν τις λαβές των τουφεκιών τους. Κάλεσα τις κατάρες να με πνίξουνε στην άμμο, το αίμα. Η δυστυχία ήταν ο θεός μου. Κυλίστηκα στη λάσπη. Στέγνωσα στον αέρα του εγκλήματος. Κι έπαιξα ξύλο με την τρέλα.

Κι η άνοιξη μου έφερε το φρικαλέο χάχανο του ηλίθιου.

Και τώρα τελευταία, πριν τα τινάξω οριστικά, μου ‘ρθε να ψάξω το κλειδί για το παλιό εκείνο γλεντοκόπι, μπας και μ’ ανοίξει η όρεξη ξανά.

Η αγάπη ήτανε, λέει, το κλειδί. Και μόνο αυτό δείχνει το πόσο ονειρευόμουν!

«Θα παραμείνεις ύαινα, κτλ. …» κάγχασε ο δαίμονας ποτίζοντάς με νηπενθή ναρκωτικά της Λήθης. «Αξίωσε το θάνατο μ’ όλα τα θέλγητρά του, και τον εγωισμό σου και όλα τα θανάσιμα αμαρτήματα μαζί.»

μετάφραση Ζ. Δ. Αϊναλής

   Και θα κλείσω την εγγραφή μου αυτή, με το τραγούδι του Μίλτου Πασχαλίδη σε στίχους Άλκη Αλκαίου, Το σαράκι του Ρεμπώ το οποίο μπορείτε και να το ακούσετε στη συνέχεια.
Σαν νεοσύλλεκτος στην πύλη του στρατώνα Σαν ένας δύτης μεθυσμένος στο βυθό Γυρεύω μάταια την κρυμμένη σου εικόνα Σε ποιο καινούργιο παραμύθι να δοθώ

Δρόμοι και σπίτια και μορφές μιας άλλης μέραςΧρώματα, αρώματα, φωνές και μουσικέςΞυπνούν ξανά της νοσταλγίας μου το τέραςΚι εσύ διπλά απ’ τον πυρετό μου να με καις

Χτυπάει νούμερα η φρίκη στην οθόνηΚι έξω η ζωή μελισσολόι ζωντανόΠες μου ποιος φόβος σε μεθά και σε καρφώνειΠώς να φιλτράρω των ματιών σου τον καπνό

Μας κλέψαν τ’ αύριο, μας κλέβουν και το βλέμμαΚι εσύ φρικάρεις που σου λέωσ’ αγαπώΠες το ανόρεχτα το ναι κι ας είναι ψέμαΌτι μας έδεσε για πάντα είναι εδώ

Ο ήλιος άρχισε να γέρνει προς τη δύσηΦυσούν αέρηδες και κόβουν τα στενάΓια το σαράκι του Ρεμπώ μ’ είχες ρωτήσειΚάποια βραδιά στου σινεμά τα σκοτεινά

Στήνει καζούρα στην πλατεία η γαλαρίαΣε τρίτη σύνοδο Αφροδίτη κι ΟυρανόςΤέσσερις τοίχοι η καινούρια μου εξορίαΔε φταις εσύ, δε λέει συγγνώμη ο κεραυνός

   Σίγουρα ο κατάλογος δεν εξαντλείται εδώ, απεναντίας θα έλεγα ότι τα παραπάνω είναι ένα ελάχιστο δείγμα έργων, είτε του ίδιου του Αρθούρου Ρεμπώ είτε άλλων σημαντικών καλλιτεχνών, δικών μας και ξένων, καταξιωμένων στον χώρο τους, που τους έχει γαργαλήσει το φαινόμενο Ρεμπώ.  Δυστυχώς μία μόνο εγγραφή δεν αρκεί, αλλά νομίζω ότι όλοι μας πήραμε μια μικρή γεύση από την αύρα που εκπέμπει ο ποιητής αυτός.  

Ελληνική rap. Υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος.

   Είναι γεγονός ότι η προηγούμενη εγγραφή μου σχετικά με την trap ταρακούνησε, δικαίως, πολλούς φίλους μου. Μάλιστα, κάποιος αναρωτήθηκε κατά πόσο υπάρχουν ποινικά κολάσιμα αδικήματα στους στίχους αυτούς. Ευτυχώς, ο λόγος στην Πατρίδα μας είναι ελεύθερος και ούτε συλλήψεις προθέσεων μπορούν να γίνουν αλλά απ'  ότι ξέρω, πολλοί απ' αυτούς τους τραγουδιστές ήδη ελέγχονται νομικά για συμπεριφορές τους. Θα ήταν αδύνατον ο λόγος τους να είναι διάφορος από τις πράξεις τους. 

Φωτογραφία από TheSunsetHunter από το Pixabay

  Από την άλλη ένας γονέας και μια μαθήτρια Μουσικού Σχολείου, μου επεσήμαναν ότι δεν υπάρχει μόνο η trap με το Chinchilla του Snik ή άλλα, παρόμοια σε λόγο κομμάτια. Κι έχουν δίκιο, διότι υπάρχει και η καλή ελληνική rap.  Από την άλλη, δυστυχώς, αυτοί οι άλλοι εξακολουθούν να βρίσκονται στο περιθώριο, όχι της νεολαίας αλλά απ' ότι καταλαβαίνω των συστημικών ΜΜΕ, που αρέσκονται στον εύκολο εντυπωσιασμό και φοβούνται το καινούριο και την αμφισβήτηση. Εξάλλου από τους στίχους που παραθέτω παρακάτω, θα καταλάβετε το γιατί.

  Το πολιτισμικό κίνημα που σήμερα κατακτά τη Νεολαία είναι το hip hop με την μουσική rap (και το υποπροϊόν της την trap). Ένα κίνημα αμφισβήτησης, λογικό όταν μιλάμε για νεολαία.  Σήμερα θέλω να σας παρουσιάσω μερικούς στίχους της ελληνικής rap, της οποίας μάλιστα οι στίχοι είναι σε μέτρο ιαμβικό. Κι αυτό θα το κάνω, διότι δεν θέλω να δώσω την ψευδή εικόνα ότι η νεολαία μας επικροτεί στο σύνολο της ακούσματα όπως αυτό που σας παρουσίασα στην προηγούμενη εγγραφή μου.

  Εδώ θέλω να κάνω μια αναγκαία υποσημείωση. Δεν σημαίνει ότι συμφωνώ απόλυτα με όλους τους παρακάτω στίχους. Τα χρόνια που έχω φορτωμένα στην πλάτη, με κάνουν να αναλύω πολύ περισσότερο ότι ακούω. Αν ήμουν όμως εικασάρης, ναι, κάπου εκεί θα ήμουν κι εγώ.

  Πρώτα πρώτα όμως θέλω να ακούσετε το παρακάτω τραγούδι του Εισβολέα - στην κουλτούρα της hip hop είναι να μην χρησιμοποιούνται τα πραγματικά ονόματα των δημιουργών - όπου στην αρχή και το τέλος του ακούγεται ο Χρόνης Μίσσιος. Ο τίτλος του: Το αφήσαμε για αύριο. 

Στίχοι:

 N.O.E.  Από το τραγούδι Όλα είναι στο μυαλό (απόσπασμα)

ΑξιοπρεπήςΕιλικρίνεια και Ευθύτητα, Αξίες ζωήςΣυναισθήματα ανεκτίμητα που αξίζεις να ζειςΜονάχα ο εαυτός σου είναι άξιος κριτήςΣπάω αλυσίδες, μ’ ακούνε ατσίδεςΕλεύθεροι άνθρωποι, όχι χασικλήδεςΕύλογη μάθηση, βγάλ' τις παρωπίδεςΕύστοχοι άτρωτοι, εύστροφοι ΆρχοντεςΠάντα του εαυτού με μάτιασες Φτοουυυδεν θέλω να 'σαι ανέντιμος σα ζάλη ποτούΤο ραπ μου είναι έτοιμο, στόμα χοντρούΤο ραπ τους ανέκδοτο σαν του ΤοτούΣτο ραπ μου ανένδοτος, χρέος σκοπούΝα με φτάσουνε ανέφικτο ούτε καν να με δουνΤο τέλος μου ανέλπιστο απ’ το πως και απ’ το πουΤο γέλιο μου ανέγγιχτο στο φως να το δουνΌλοι μου χαμογελούν
Ραμμένος Άσσος  Από το τραγούδι Σε ΠόλεμοΖω μέσα σε εισαγωγικά αφού τριγύρω βλέπω θάνατοΠεθαίνουνε παιδιά κυνηγώντας το μεροκάματοΑν δεν έφτασε το πρόβλημα στο σπίτι σου τότε γάμα τοΜόνη σου απορία που θα πάμε αυτό το Σάββατο Γενιά που ζει μέσα από οθόνεςΑντίδραση εικονική διαλέγοντας απλά ένα κουμπίΓίνατε πόρνες, ανασφαλείς με ανάγκη επιβεβαίωσης4.000.000 θύματα της αποξένωσης Κι αυτά είναι μόνο στην Αθήνακαι στη δουλειά σου πας φοβούμενος μη χάσεις το μισθό του μήναΜα κρατάς πάντα το στόμα σου κλειστόγιατί το αφεντικό θα βρει άλλο θύμα και θα σε αφήσει στην πείνα Ξεκίνα, έχεις αργήσει, Το δημόσιο έχει άλλους όρους, το μπουρδέλο τους μέχρι τις δύο θα έχει κλείσειΚαι ο υπάλληλος που θα σε εξυπηρετήσει έχει κάνει πίπες σε βουλευτή για να τον διορίσει Στις πορείες κατεβάζουν ασφαλίτες να μας δένουν απ' τον καναπέ σου βαφτίζεις πολίτες, αλήτεςΣτην γειτονιά σου κόβουν βόλτες Χίτες και στ' όνομα της χώρας σου μαχαιρώνουνε πρόσφυγες τις νύχτες Είσαι περήφανος που βρέθηκες τυχαία σε μια χώρα με ιστορία λες και υπόλοιπες δεν έχουνΌσοι δεν έθεσαν προσωπική πορεία είναι καταδικασμένοι μέσα σε μάζες να τρέχουν Πίσω από ένα άτομο, ο ορισμός του φασισμούΝτυμένος με δημοκρατία, έρμαια του καπιταλισμούΠαρασυρμένοι από στερεότυπα, οπαδοί του ρατσισμούΗ άνοδος του ναζισμού στη ''χώρα του πολιτισμού '' Με θέλουν να υπηρετώ ένα ΘεόΠου απ' τα προβλήματα δεν μ΄ έκανε ποτέ ν' απαλλαγώΚαι γάμα εμένα εγώ έχω και υγεία και φαγητόΠως να πιστέψω στο Θεό όταν βλέπω ένα παιδί νεκρό; Όταν παπάδες βιάζουν μικρά παιδιάΜε τα ίδια χέρια που απλώνουν για να τα φιλήσει μια γιαγιάΠου έχει μεγαλώσει και δεν αλλάζει πλέον μυαλάΠαρ' όλ' αυτά , με τα σημερινά μυαλά, καμία διαφορά Αμαρτία λέει να βρίζω τα θείαΜα δεν είναι αμαρτία να εκτελούνται άνθρωποι για την θρησκείαΚι αν σέβομαι μέχρι τώρα λέγεται ήθοςΜα οι μαθητές ακούν ό,τι διδάσκονται από τη χώρα σας και η χώρα σας, διδάσκει μίσος Κι ίσως ξέρουμε στο τέλος τι θα γίνειΦλόγες , σφαίρες να σφυρίζουνε, τίποτα δεν θα μείνειΕίστε κτήνη, η ανθρωπιά από τον άνθρωπο παρεκκλίνειΕίμαι σε πόλεμο, μη μου ζητάς να μιλήσω για ειρήνη Κι ίσως ξέρουμε στο τέλος τι θα γίνειΦλόγες , σφαίρες να σφυρίζουνε, τίποτα δεν θα μείνειΕίστε κτήνη, η ανθρωπιά από τον άνθρωπο παρεκκλίνειΕίμαι σε πόλεμο, μη μου ζητάς να μιλήσω για ειρήνη
Ταφ λάθος Από το τραγούδι Έχω (απόσπασμα)
Έχω έναν ήλιο κρυμμένο πίσω από τα βουνάένα παρελθόν που έφυγε σαν σφαίραπήρε μαζί τους αράχνες, δράκους, φαντάσματα, μαύρα μάγια, ελπίζω να μην πέτυχε καθένανέχω έναν σκύλο που με ξυπνάει, κάθε χάραμα μου υπενθυμίζει να ξυπνάω νωρίς για μένα,μια βόλτα, ένας καφές ψηλά στον Υμηττό, περπάτημα να κάνω δικό μου, ότι μου χωράει μέσα στα χέρια,έχω ένα μόνιμο ανακάτεμα τον τελευταίο καιρό, κουνάει πολύ μέσα στην ελπίδα έχει αέρα,τα κύματα δεν φτάνουν ούτε καν όμως κατάστρωμα και όπως μ' είπε ο αετός κοντεύουμε ν' βρούμε ξέρα,έχω έναν φίλο μου τον έρωτα, όσα χρόνια και να περάσαν δεν μου έχει πει ποτέ ούτε ένα ψέμα,με περιμένει κάθε βράδυ στο ίδιο μέρος γεμίζοντας με αγάπη για την επόμενη μέρα,έχω ένα πρόβλημα όταν λείπεις,της μέρας μίσος δεν καλύπτεις,γι' αυτό και δίνω κακό στο κακό, υπήρξαν στιγμές όπου δεν θα ήθελες μαζί μου να τις ζήσεις,έχω προβλέψει καταλήξεις, έχω ένα άγγιγμα που δεν σε αφήνει αν δεν πω να με αγγίξεις,έχω σταλθεί για κάποιο λόγο εδώ, στα σίγουρα νομίζω είσαι κοντά μαζί μου να τ' ανακαλύψεις


Sosial Waste Από το τραγούδι Σαν πρόκες (οι δύο πρώτοι στίχοι είναι από ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη - απόσπασμα)
Σα πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις Να μην τις παίρνει ο άνεμος να μην τις παίρνει Σαν έρθει η ώρα τη μεριά σου να διαλέξεις Κάποια απ’ αυτές να σε τραβά και να σε φέρνει Σαν τα μαχαίρια να χαράζουνε τα λόγια Μην είναι κάστρα στην άμμο, μπαίγνιο του ανέμουΟ στόχος είναι στο μυαλό όχι στα πόδιαΣτις Πλαταιές τούτου του άνισου πολέμου
Είναι παράξενη τούτη που γράφω η πέναΚι όσο το σκέφτομαι τόσο μοιάζει με μέναΣτα λόγια είναι φειδωλή δε λέει πολλάΜα όταν σαλτάρει δεν την κάνω πια καλάΜου λέει μαλάκα ώρα να κόψουμε την πλάκαΒρες πια το θάρρος για να τους τα πεις σταράτα-Κι αν δεν ακούσουνε; -Ν’ ακούσουν δε με νοιάζειΒάλε μπροστά τις μηχανές και πάτα γκάζιΜας κουμαντάρουν και μας κάνουνε το μάγκαΚάτι καριόληδες που έτυχε να ’χουν φράγκαΈχουν καράβια, εφημερίδες και κανάλιαΚι όλο μου σφίγγει τη θηλιά τούτη τη τανάλιαΚι άκου να δεις τώρα πως παίζουν το παιχνίδιΠου τους κανόνες του ίσως τους ξέρεις ήδηΜε τα κανάλια και τα ράδια ακόμηΚαθοδηγούν αυτό που λέμε «κοινή γνώμη»Της λένε πως αυτά που νόμιζες καρύδιαΑποφανθήκαμε πως είναι βελανίδιαΚι αν θέλεις φίλε μου στον πόλεμο να αντέξειςΝα τους καρφώνεις μάθε με όπλο σου τις λέξεις
Τέλος αν θέλετε να εντρυφήσετε περισσότερο στο θέμα, σας παραπέμπω στον παρακάτω σύνδεσμο, όπου θα ακούσετε, σύμφωνα με τον συντάκτη του άρθρου την ιερή δεκάδα του ελληνικού hip hop:
https://provocateur.gr/out-about/11587/ayth-einai-h-ierh-dekada-toy-xip-xop

Trap μουσική, πόσο αποδεκτή μπορεί να είναι;

  Είναι αλήθεια ότι μια εγγραφή σχετική με την μουσική trap, ήθελα από καιρό να την κάνω. Δεν είναι η μουσική που ακούω (εννοείται), είναι όμως η αγαπημένη της πιτσιρικαρίας. Από το Δημοτικό ως το Λύκειο, σε ορισμένες περιπτώσεις και ακόμη μεγαλύτερων.   Είχα ενδοιασμούς όμως διότι σκεφτόμουν το κυνηγητό της ροκ στην πατρίδα της δεκαετίες τους 60' και 70' από συντηρητικούς κύκλους της εκκλησίας, κλπ, που προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι οι στίχοι της έχουν σατανιστικό λόγο, ότι διέφθειραν τη νεολαία κι άλλα ευτράπελα.    Εδώ όμως, σίγουρα πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό. Κι όταν η Μαρία Συρεγγέλα, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και αρμόδια για θέματα Δημογραφικής Πολιτικής, Οικογένειας και Ισότητας των Φύλων αναγκάστηκε να σχολιάσει ένα συγκεκριμένο τραγούδι αυτού του είδους, θεώρησα ότι έπρεπε κι εγώ να γράψω επιτέλους γι΄ αυτό το θέμα. Λέει η κ. Συρεγγέλα στην ανακοίνωση της: 
"Καταδικάζουμε κάθε μορφή βίας και κάθε μέσο που αναπαράγει βία, σεξιστικά πρότυπα και έμφυλες διακρίσεις που υποβαθμίζουν τη θέση των γυναικών. Η προβολή τέτοιων στερεοτύπων μόνο αρνητικές συνέπειες έχουν για την κοινωνία, ειδικά όταν γίνεται από μέσα που έχουν πρόσβαση παιδιά. ..."
  Η trap αρέσει για τον ρυθμό της, τα beat όπως λένε, για τον ιδιαίτερο μουσικό χρονισμό, για τις φωνητικές εναλλαγές, μέχρι εδώ δεν μπορείς να πεις ότι έχεις κάποια αντίρρηση. Οι στίχοι όμως είναι άκρως προβληματικοί. Επιθετικούς τους χαρακτηρίζουν, σε απλά ελληνικά θα έλεγα  ότι μιλάνε για όπλα, ναρκωτικά, ισχυρά και πλούσια αρσενικά και αντικείμενα-υποδεέστερα θηλυκά, στίχοι που εκθειάζουν τους αοιδούς για την παραβατική συμπεριφορά τους, που έχουν κερδίζει όμως την επιτυχία (δεν ξέρω για την ευτυχία) και όλοι οι υπόλοιποι τους ζηλεύουν.  Αρέσουν, διότι οι νεαροί άρρενες φαντασιώνονται ότι θα τους μοιάσουν - χρήματα πολλά, γκόμενες στη σειρά, δύναμη στην πιάτσα. Αδυνατώ όμως να καταλάβω έναν ώριμο στο μυαλό εικοσάρι, να προσπερνά όλον τον λεκτικό οχετό, που μας γυρίζει στην εποχή των δεινοσαύρων, για να ονειρευτεί ότι έχει Chinchilla (ακριβή γούνα από τρωκτικά), ότι ονομάζει την κοπέλα του που@@@, ότι έχει χρήματα διότι είναι dealer (Ναρκωτικών), ότι θα τον φωνάζουν papi chulo (λαικιστή; παιδαρά), με FLG (οπλοπολυβόλο) και Ο.44 (σαραντα-τεσσάρι περίστροφο) και τη δική του G63 ( βαρύ τζιπ της Μερσέντες). Να προσπερνά στίχους όπως αυτούς του τραγουδιού  με τον τίτλο Chinchilla του Snik:                    Έχω πάρει στη πουτ@@@ μου chinchilla            Bitches μας κοιτάνε, θέλουν να φάνε τον πο@@@            Κούνα τη κωλ@@@ σου mami, ξέρει πώς το κάνει (Uh)Τη ρίχνω στο κρεβάτι, λέω “άνοιξε σουσάμι” (Yeah)Φωνάζει σαν τρελή, θα μας ακούσουνε στον Άρη (Prr)Μπαίνω μέσα της κι αμέσως γίνεται τσουνάμι, yeah (Pow)Πουτ@@@ δεν τις αγαπώ (No-no)Διψάνε οι βρωμ@@@ που δεν έχουνε ευρώ (Ha)Μ’ ένα φιλί νομίζει ότι θα την παντρευτώΜόλις γά@@@ τη γκόμενα ενός rapperΜη με κάνεις να γαμ@@@ άλλη μία              Θα με άφηνε "ξερό" αν ήξερα και κάποια νεαρή που να "συμπάσχει" με τους παραπάνω στίχους και λογικές. όχι ότι δεν ακούνε, αλλά μάλλον δεν έχουν ακόμη την νοητική ωριμότητα να αντιληφθούν τι ακούνε. 
   Δεν μπορεί να είναι "αυτό", το όνειρο των σημερινών νέων. Δεν θέλω μα πιστέψω ότι γαλουχούνται με τέτοιους στίχους. Ίσως είναι κάποια μόδα, που θα περάσει όπως τόσες άλλες. Ή πάλι τα trap τραγούδια αντικατοπτρίζουν την σκληρή κοινωνική πραγματικότητα, που εμείς αδυνατούμε να δούμε, έτσι λένε κάποιοι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι.
  Τι λέω εγώ; Κάποιοι καλλιτέχνες της εποχής, εκμεταλλευόμενοι την πνευματική ένδεια που δυστυχώς υπάρχει σε μεγάλο μέρος της νεολαίας μας, βρήκαν έναν ωραίο τρόπο να κονομάνε στην πλάτη αυτών και των γονιών τους, που τους κάνουν τα χατίρια. Και οι "υπεύθυνοι" γονείς δεν έχουν τη δύναμη, να κάνουν μια απλή συζήτηση με τα παιδιά τους, να τους εξηγήσουν με απλά λόγια, τι λένε οι στίχοι που ακούν και αν πράγματι θέλουν να γίνουν όπως οι trap τραγουδιστές ευαγγελίζονται.Για την περιέργεια και μόνο σας παραθέτω ολόκληρους τους στίχους παρακάτω. Δικό σας:
Huh, Fly Lo gang huhChinchilla (Yeah-yeah, chinchilla, chinchilla)Yeah, yeah, yeah, yeahΈχω money, έχω drugs, είμαι dealer (Είμαι dealer)Έχω πάρει στη πουτ@@@ μου chinchilla (Chinchilla)Yeah-yeah-yeah-yeah-yeah-yeah (Ayy-ayy)Bitches μας κοιτάνε, θέλουν να φάνε τον πο@@@Σκάνε στο τραπέζι μου, φωνάζω “papi chulo” (Yeah)15 μπουκάλια στοιβάζουμε, είναι βουνό (Woo)Πίσω τα αμάξια μου, της μοιάζουνε σαν UFO, yeah (Uh)FLG on top (On top)Σκάμε μες τον χώρο κι όλοι μένουν παγωτό (Pow-pow)Ξέρουνε οι φλώροι, κουβαλάμε τα .44 (Pow-pow-pow-pow)Του πιάνουμε τα πόδια, τον πετάω στον ΚηφισόΚούνα τη κωλ@@@ σου mami, ξέρει πώς το κάνει (Uh)Τη ρίχνω στο κρεβάτι, λέω “άνοιξε σουσάμι” (Yeah)Φωνάζει σαν τρελή, θα μας ακούσουνε στον Άρη (Prr)Μπαίνω μέσα της κι αμέσως γίνεται τσουνάμι, yeah (Pow)Enemies on lock (On lock)Πουτ@@@ δεν τις αγαπώ (No-no)Διψάνε οι βρωμ@@@ που δεν έχουνε ευρώ (Ha)Μ’ ένα φιλί νομίζει ότι θα την παντρευτώ

Βάλ’ το να πέσουν τα ηχείαΜεθυσμένος στα βραβεία μες στο G63 (Woo)Μόλις γά@@@ τη γκόμενα ενός rapperΜη με κάνεις να γαμ@@@ άλλη μίαEnеmies on lock, 5 χρόνια σας γα@@@ non-stopΈχω 30 στο Glock και 50 μάγκες που δίνουνε κόκα στο block (Pow)Αλλάζω φώτα στην πισίνα μουΓάμ@ τους λαϊκούς, δε βγαίνεις βόλτα στην Αθήνα μουΡωτήσανε πως έβγαζα το μήνα μουΧορεύαν τα Pyrex μες στην κουζίνα μουATH no go κάνε μαλα@@@ θα γνωρίσεις το ΘεόΠεταλούδες στα doors, βαράμε τα drones από τα Avеntadors
Photo by Levi Guzman on Unsplash

Η βία ενάντια στις γυναίκες μέσα από την Τέχνη

  Ένα από τα θέματα που τελευταία ταλανίζει την κοινωνία μας είναι οι κάθε είδους βία στη οποία υπόκεινται οι γυναίκες στην πατρίδα μας. Μεγάλη αίσθηση έκαναν οι 15 αποτρόπαιες δολοφονίες γυναικών, που καταγράφηκαν μόνο μέσα στο 2021. Βέβαια οι βιασμοί και οι ξυλοδαρμοί, κυρίως από το συγγενικό ή στενό τους περιβάλλον, δεν υστερούν, και σίγουρα δεν καταγράφονται όλα τα περιστατικά. Πολλοί έχουν την αίσθηση ότι τα τελευταία χρόνια τα γεγονότα αυτά έχουν πολλαπλασιαστεί. Προσωπικά δεν ενστερνίζομαι αυτήν την άποψη, αντίθετα βλέπω ότι οι γυναίκες αντιδρούν πλέον και δεν φοβούνται να απευθυνθούν στην δικαιοσύνη, παρά την απίστευτη ταλαιπωρία, αλλά και τον συγκαλυμμένο χλευασμό, που ξέρουν ότι θα υποστούν. Δεν οικτίρουν τον εαυτό τους, ξέρουν ότι δεν ήταν αυτές το πρόβλημα, απαιτούν τον σεβασμό που τους αρμόζει στην κοινωνία. Κι από την στιγμή που γίνεται αυτό, είμαι αισιόδοξος ότι τα φαινόμενα αυτά, σε ορατό χρόνο, θα αποτελούν παρελθόν η τουλάχιστον θα αποτελούν "είδηση". Εξάλλου το μόνο αξιόπιστο καταγεγραμμένο στοιχείο, που είναι οι δολοφονίες γυναικών στην πατρίδα μας, αυτό δείχνει. Έτσι:

Το 2015, 23 γυναίκες σκοτώθηκαν από άνδρες, οι 8 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2016 21 γυναίκες σκοτώθηκαν από άνδρες, οι 11 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2017 16 γυναίκες σκοτώθηκαν από άνδρες, οι 8 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2018 21 γυναίκες σκοτώθηκαν από άνδρες, οι 10 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2019 17 γυναίκες σκοτώθηκαν από άνδρες, οι 12 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2020 14 γυναίκες σκοτώθηκαν από άνδρες, οι 8 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.(στοιχεία από την ΕΡΤ)
    Μέσα από δύο έργα τέχνης θα προσπαθήσω να αναδείξω, στο μέτρο του δυνατού, πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η πεποίθηση, ότι οι άντρες μπορούν να συμπεριφέρονται όπως αυτοί θέλουν πάνω στις γυναίκες.     Το πρώτο είναι ένας πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Antonio Allegri da Korreggio, με θέμα τον Δία με την Ιώ (1533). Όπως γνωρίζουμε από την μυθολογία μας, ο Δίας δύσκολα άφηνε ήσυχη όποια νεαρή κοπέλα του γυάλιζε στο μάτι. Έτσι μια μέρα είδε την Ιώ να βγαίνει από ένα σπίτι και εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της. Αμέσως της ζήτησε να πάνε σε ένα πιο απόμερο μέρος να τα "πούνε", εκείνη δεν δέχθηκε και προσπάθησε να τoν αποφύγει. Τότε ο Δίας, που συχνά μεταμορφωνόταν για να ξεγελάσει τα κορίτσια που έβαζε στο μάτι, πήρε τη μορφή ενός σύννεφου και ουσιαστικά βίασε την Ιώ. Μα τα βάσανα της νεαρής καλλονής δεν τελείωσαν εκεί. Από τον Όλυμπο ψηλά, η Ήρα, βλέποντας κάτω τον ουρανό που ξαφνικά σκοτείνιασε κατάλαβε ότι κάποια μπαγαποντιά έκανε ο δικός της και προσπάθησε να τον αιφνιδιάσει. Ο Δίας το κατάλαβε και πριν προλάβει να πλησιάσει η αγαπημένη του σύζυγος, μεταμόρφωσε την Ιώ σε αγελάδα(!). Η Ήρα τότε ζήτησε να της την παραδώσει, πράγμα που έκανε ασμένως ο Δίας κι εκείνη έβαλε τον Άργο, ένα σκύλο ακοίμητο με εκατό μάτια να την φυλάει νυχθημερόν. Κάποια στιγμή ο Δίας λυπήθηκε την Ιώ και έστειλε τον Ερμή να σκοτώσει τον Άργο, πράγμα που έγινε. Η Ιω μη βρίσκοντας ησυχία από μια ενοχλητική αλογόμυγα που της έστειλε η Ήρα, για αρκετό καιρό περιπλανήθηκε σε πολλά μέρη μέχρι που έφτασε στην Μέμφιδα της Αιγύπτου, όπου και απόκτησε και πάλι την ανθρώπινη της μορφή και γέννησε το παιδί της με τον Δία, τον Έπαφο. Η Ήρα όμως, που ακόμα δεν την είχε συγχωρέσει, της έκλεψε το παιδί της κι εκείνη έζησε όλη την υπόλοιπη, σύντομη ζωή της, αναζητώντας το.

   Ο Δίας είναι γνωστό ότι δεν ήταν το υπόδειγμα του πιστού συζύγου. Το αντίθετο θα λέγαμε, με ιδιαίτερη προτίμηση της νεαρές και όμορφες κοπέλες που κάποια στιγμή συναντούσε. Στην Δανάη μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή και συνουσιάστηκε μαζί της, την δε Ευρώπη την ξεγέλασε μεταμορφωμένος σε ταύρο, την Λήδα την πλησίασε ως κύκνος κλπ.
Ο Βασιλιάς των Θεών λοιπόν, μπορούσε να χρησιμοποιεί κάθε κόλπο για να φέρει στο κρεβάτι του όποιαν επιθυμούσε. Μπορεί η Ήρα να προσπαθούσε να τον σταματήσει και να τιμωρήσει τις ερωμένες του αλλά το μήνυμα είχε δοθεί. Αν είχες τον τρόπο, μπορούσες. Κι αν ήσουν ακόμη και μοιχός, έμεινες ατιμώρητος ενώ οι δύστυχες ερωμένες σου, ακόμη κι αν είχαν βιαστεί, θα τιμωρούντο μια ζωή.
  Και φτάνουμε στον πίνακα, όπου ο ζωγράφος με μεγάλη μαεστρία όπως βλέπουμε, μας δείχνει όχι την τσακισμένη αλλά την ηδυπαθή Ιώ να παραδίδεται στον Δία, ενώ η αλήθεια, πάντα σύμφωνα με τον μύθο, είναι ότι είχαμε έναν κλασσικό βιασμό . Έτσι βλέπουμε τον Δία με το δεξί νεφελένιο του χέρι να έχει αγκαλιάσει την Ιώ και εκείνη να τον έχει γραπώσει με το αριστερό, ενώ το στόμα του ψάχνει το δικό της. Είναι η ίδια λογική, του ισχυρού αρσενικού στο οποίο υποτάσσεται εντέλει το ασθενές θηλυκό.
  Οι αιώνες περνούν και φτάνουμε στο 1972 και την ερωτική-δραματική ταινία, Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι, σε σκηνοθεσία του Μπερνάντο Μπερτολούτσι και πρωταγωνιστές τους Μάρλον Μπράντο και Μαρία Σναίντερ. Με λίγα λόγια το στόρυ, ένας χήρος Αμερικανός (Μπράντο) φτάνει στο Παρίσι και συνάπτει σχέση με μια νεαρή Γαλλίδα (Σνάιντερ). Όσοι έχουν δει την ταινία, θυμούνται την τελευταία σκηνή αποχωρισμού όπου ο Μπράντο βιάζει την Σνάιντερ. (Την περίφημη σκηνή, που είναι γνωστή ως αυτή με το βούτυρο) Πέρα από την αναπαράσταση για μία ακόμη φορά, ενός αποτρόπαιου γεγονότος, το τραγικό είναι ότι ο βιασμός ήταν πραγματικός, μεθοδευμένος από τον Μπερτολούτσι και τον Μπράντο, ενώ η νεαρή τότε Σναίντερ τον υπέμενε, διότι δεν γνώριζε πλήρως τα δικαιώματά της (οτιδήποτε εκτός σεναρίου δεν είναι αποδεκτό). Για την ιστορία, ο Μπερτολούτσι και ο Μπράντο προτάθηκαν για Όσκαρ ενώ η Σνάιντερ σημαδεύτηκε βαθιά από την όλη αντιμετώπιση που υπέστη, ποτέ δεν έκανε καριέρα σημαντική, ποτέ ξανά δεν δέχθηκε να παίξει σε γυμνή σκηνή. Ο ίδιος ο Μπερτολούτσι, που όντως είναι μεγάλος σκηνοθέτης, κυνικά έχει δηλώσει: Νιώθω ενοχές γι αυτό που συνέβη αλλά  δεν έχω μετανιώσει (!)  Με μία αναζήτηση στην wikipedia, στο λήμμα: βιασμοί σε ταινίες, ανακαλύπτουμε 392 ταινίες, που στην πλοκή τους υπάρχει κάποιος βιασμός, γεγονός που δείχνει ότι ο κινηματόγραφος, η 7η μορφή τέχνης, έχει "συζητήσει" επαρκώς το θέμα.    
  Από το 1972 ως σήμερα έχουν περάσει πενήντα ολόκληρα χρόνια. Είμαστε σε ένα σημείο όπου, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, τα δικαιώματα των γυναικών όχι μόνο αναδεικνύονται και κατακτούνται αλλά έχουν αρχίσει να καταρρίπτονται και πολλά από τα παλιά στερεότυπα . Η υπάκουη, αδύναμη, κατώτερη, υποταγμένη, νοικοκυρά, με γαλλικά και πιάνο γυναίκα, τείνει να μην είναι το υπόδειγμα αλλά η εξαίρεση. Ο δρόμος βέβαια είναι μακρύς ακόμη, διότι αν ο δυτικός κόσμος ζει αυτά τα φαινόμενα ακόμα, φανταστείτε τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο, για παράδειγμα του φανατικού Ισλάμ.   Ας είμαι όμως κι εδώ αισιόδοξος ελπίζοντας ότι ο δικός μας κόσμος, ο δυτικός πολιτισμός με τα πιθανά στραβά του αλλά και τις πολλές κατακτήσεις, θα μπορέσει να πείσει και τον υπόλοιπο πλανήτη, για τη σημασία του σεβασμού προς τις γυναίκες μας, τις μανάδες μας, τις κόρες μας, τις φίλες και συντρόφους μας, την άγνωστη που βλέπουμε να περπατά στο απέναντι πεζοδρόμια. Κι ας έχουμε κατά νου ότι, ως πολιτισμικοί φάροι που θέλουμε να είμαστε, πρωτίστως θα πρέπει να απομονώσουμε, με κάθε τρόπο, αυτά τα λίγα ακόμη κτήνη που κινούνται ανάμεσά μας ακόμη. Με οποιοδήποτε τίμημα.  Τέλος για την τέχνη, με τα παραπάνω έργα, κι άλλα παρόμοια, τι κάνουμε; Τα καταστρέφουμε, όπως μια μια σημερινή τάση προτείνει, κυρίως από τις ΗΠΑ ή τα μελετάμε και τα κρίνουμε, όπως επιχείρησα κι εγώ; photo: Four women -cinacci (freeimages)

Η βία ενάντια στις Î³Ï Î½Î±Î¯ÎºÎµÏ‚ μέσα από την Τέχνη

  Ένα από τα θέματα που τελευταία ταλανίζει την κοινωνία μας είναι οι κάθε είδους βία στη οποία υπόκεινται οι γυναίκες στην πατρίδα μας. Μεγάλη αίσθηση έκαναν οι 15 αποτρόπαιες δολοφονίες γυναικών, που καταγράφηκαν μόνο μέσα στο 2021. Βέβαια οι βιασμοί και οι ξυλοδαρμοί, κυρίως από το συγγενικό ή στενό τους περιβάλλον, δεν υστερούν, και σίγουρα δεν καταγράφονται όλα τα περιστατικά. Πολλοί έχουν την αίσθηση ότι τα τελευταία χρόνια τα γεγονότα αυτά έχουν πολλαπλασιαστεί. Προσωπικά δεν ενστερνίζομαι αυτήν την άποψη, αντίθετα βλέπω ότι οι γυναίκες αντιδρούν πλέον και δεν φοβούνται να απευθυνθούν στην δικαιοσύνη, παρά την απίστευτη ταλαιπωρία, αλλά και τον συγκαλυμμένο χλευασμό, που ξέρουν ότι θα υποστούν. Δεν οικτίρουν τον εαυτό τους, ξέρουν ότι δεν ήταν αυτές το πρόβλημα, απαιτούν τον σεβασμό που τους αρμόζει στην κοινωνία. Κι από την στιγμή που γίνεται αυτό, είμαι αισιόδοξος ότι τα φαινόμενα αυτά, σε ορατό χρόνο, θα αποτελούν παρελθόν η τουλάχιστον θα αποτελούν "είδηση". Εξάλλου το μόνο αξιόπιστο καταγεγραμμένο στοιχείο, που είναι οι δολοφονίες γυναικών στην πατρίδα μας, αυτό δείχνει. Έτσι:

Το 2015, 23 γυναίκες ÏƒÎºÎ¿Ï„ώθηκαν από άνδρες, οι 8 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2016 21 γυναίκες ÏƒÎºÎ¿Ï„ώθηκαν από άνδρες, οι 11 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2017 16 γυναίκες ÏƒÎºÎ¿Ï„ώθηκαν από άνδρες, οι 8 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2018 21 γυναίκες ÏƒÎºÎ¿Ï„ώθηκαν από άνδρες, οι 10 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2019 17 γυναίκες ÏƒÎºÎ¿Ï„ώθηκαν από άνδρες, οι 12 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.Το 2020 14 γυναίκες ÏƒÎºÎ¿Ï„ώθηκαν από άνδρες, οι 8 από αυτές στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο.(στοιχεία από την ΕΡΤ)
    ÎœÎ­ÏƒÎ± από δύο έργα τέχνης θα προσπαθήσω να αναδείξω, στο μέτρο του δυνατού, πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η πεποίθηση, ότι οι άντρες μπορούν να συμπεριφέρονται όπως αυτοί θέλουν πάνω στις γυναίκες.     Î¤Î¿ πρώτο είναι ένας πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Antonio Allegri da Korreggio, με θέμα τον Δία με την Ιώ (1533). Όπως γνωρίζουμε από την μυθολογία μας, ο Δίας δύσκολα άφηνε ήσυχη όποια νεαρή κοπέλα του γυάλιζε στο μάτι. Έτσι μια μέρα είδε την Ιώ να βγαίνει από ένα σπίτι και εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της. Αμέσως της ζήτησε να πάνε σε ένα πιο απόμερο μέρος να τα "πούνε", εκείνη δεν δέχθηκε και προσπάθησε να τoν αποφύγει. Τότε ο Δίας, που συχνά μεταμορφωνόταν για να ξεγελάσει τα κορίτσια που έβαζε στο μάτι, πήρε τη μορφή ενός σύννεφου και ουσιαστικά βίασε την Ιώ. Μα τα βάσανα της νεαρής καλλονής δεν τελείωσαν εκεί. Από τον Όλυμπο ψηλά, η Ήρα, βλέποντας κάτω τον ουρανό που ξαφνικά σκοτείνιασε κατάλαβε ότι κάποια μπαγαποντιά έκανε ο δικός της και προσπάθησε να τον αιφνιδιάσει. Ο Δίας το κατάλαβε και πριν προλάβει να πλησιάσει η αγαπημένη του σύζυγος, μεταμόρφωσε την Ιώ σε αγελάδα(!). Η Ήρα τότε ζήτησε να της την παραδώσει, πράγμα που έκανε ασμένως ο Δίας κι εκείνη έβαλε τον Άργο, ένα σκύλο ακοίμητο με εκατό μάτια να την φυλάει νυχθημερόν. Κάποια στιγμή ο Δίας λυπήθηκε την Ιώ και έστειλε τον Ερμή να σκοτώσει τον Άργο, πράγμα που έγινε. Η Ιω μη βρίσκοντας ησυχία από μια ενοχλητική αλογόμυγα που της έστειλε η Ήρα, για αρκετό καιρό περιπλανήθηκε σε πολλά μέρη μέχρι που έφτασε στην Μέμφιδα της Αιγύπτου, όπου και απόκτησε και πάλι την ανθρώπινη της μορφή και γέννησε το παιδί της με τον Δία, τον Έπαφο. Η Ήρα όμως, που ακόμα δεν την είχε συγχωρέσει, της έκλεψε το παιδί της κι εκείνη έζησε όλη την υπόλοιπη, σύντομη ζωή της, αναζητώντας το.

   ÎŸ Δίας είναι γνωστό ότι δεν ήταν το υπόδειγμα του πιστού συζύγου. Το αντίθετο θα λέγαμε, με ιδιαίτερη προτίμηση της νεαρές και όμορφες κοπέλες που κάποια στιγμή συναντούσε. Στην Δανάη μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή και συνουσιάστηκε μαζί της, την δε Ευρώπη την ξεγέλασε μεταμορφωμένος σε ταύρο, την Λήδα την πλησίασε ως κύκνος κλπ.
Ο Βασιλιάς των Θεών λοιπόν, μπορούσε να χρησιμοποιεί κάθε κόλπο για να φέρει στο κρεβάτι του όποιαν επιθυμούσε. Μπορεί η Ήρα να προσπαθούσε να τον σταματήσει και να τιμωρήσει τις ερωμένες του αλλά το μήνυμα είχε δοθεί. Αν είχες τον τρόπο, μπορούσες. Κι αν ήσουν ακόμη και μοιχός, έμεινες ατιμώρητος ενώ οι δύστυχες ερωμένες σου, ακόμη κι αν είχαν βιαστεί, θα τιμωρούντο μια ζωή.
  Και φτάνουμε στον πίνακα, όπου ο ζωγράφος με μεγάλη μαεστρία όπως βλέπουμε, μας δείχνει όχι την τσακισμένη αλλά την ηδυπαθή Ιώ να παραδίδεται στον Δία, ενώ η αλήθεια, πάντα σύμφωνα με τον μύθο, είναι ότι είχαμε έναν κλασσικό βιασμό . Έτσι βλέπουμε τον Δία με το δεξί νεφελένιο του χέρι να έχει αγκαλιάσει την Ιώ και εκείνη να τον έχει γραπώσει με το αριστερό, ενώ το στόμα του ψάχνει το δικό της. Είναι η ίδια λογική, του ισχυρού αρσενικού στο οποίο υποτάσσεται εντέλει το ασθενές θηλυκό.
  Οι αιώνες περνούν και φτάνουμε στο 1972 και την ερωτική-δραματική ταινία, Το τελευταίο Ï„ανγκό ÏƒÏ„ο Παρίσι, σε σκηνοθεσία του Μπερνάντο Μπερτολούτσι και πρωταγωνιστές τους Μάρλον Μπράντο και Μαρία Σναίντερ. Με λίγα λόγια το στόρυ, ένας χήρος Αμερικανός (Μπράντο) φτάνει στο Παρίσι και συνάπτει σχέση με μια νεαρή Γαλλίδα (Σνάιντερ). Όσοι έχουν δει την ταινία, θυμούνται την τελευταία ÏƒÎºÎ·Î½Î® αποχωρισμού όπου ο Μπράντο βιάζει την Σνάιντερ. (Την περίφημη σκηνή, που είναι γνωστή ως αυτή με το βούτυρο) Πέρα από την αναπαράσταση για μία ακόμη φορά, ενός αποτρόπαιου γεγονότος, το τραγικό είναι ότι ο βιασμός ήταν πραγματικός, μεθοδευμένος από τον Μπερτολούτσι και τον Μπράντο, ενώ η νεαρή τότε Σναίντερ τον υπέμενε, διότι δεν γνώριζε πλήρως τα δικαιώματά της (οτιδήποτε εκτός σεναρίου δεν είναι αποδεκτό). Για την ιστορία, ο Μπερτολούτσι και ο Μπράντο προτάθηκαν για Όσκαρ ενώ η Σνάιντερ σημαδεύτηκε βαθιά από την όλη αντιμετώπιση που υπέστη, ποτέ δεν έκανε καριέρα σημαντική, ποτέ ξανά δεν δέχθηκε να παίξει σε γυμνή σκηνή. Ο ίδιος ο Μπερτολούτσι, που όντως είναι μεγάλος σκηνοθέτης, κυνικά έχει δηλώσει: Νιώθω ενοχές γι αυτό που συνέβη αλλά  δεν έχω μετανιώσει (!)  Με μία αναζήτηση στην wikipedia, στο λήμμα: βιασμοί σε ταινίες, ανακαλύπτουμε 392 ταινίες, που στην πλοκή τους υπάρχει κάποιος βιασμός, γεγονός που δείχνει ότι ο κινηματόγραφος, η 7η μορφή τέχνης, έχει "συζητήσει" επαρκώς το θέμα.    
  Από το 1972 ως σήμερα έχουν περάσει πενήντα ολόκληρα χρόνια. Είμαστε σε ένα σημείο όπου, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, τα δικαιώματα των γυναικών όχι μόνο αναδεικνύονται και κατακτούνται αλλά έχουν αρχίσει να καταρρίπτονται και πολλά από τα παλιά στερεότυπα . Η υπάκουη, αδύναμη, κατώτερη, υποταγμένη, νοικοκυρά, με γαλλικά και πιάνο γυναίκα, τείνει να μην είναι το υπόδειγμα αλλά η εξαίρεση. Ο δρόμος βέβαια είναι μακρύς ακόμη, διότι αν ο δυτικός κόσμος ζει αυτά τα φαινόμενα ακόμα, φανταστείτε τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο, για παράδειγμα του φανατικού Ισλάμ.   Ας είμαι όμως κι εδώ αισιόδοξος ελπίζοντας ότι ο δικός μας κόσμος, ο δυτικός πολιτισμός με τα πιθανά στραβά του αλλά και τις πολλές κατακτήσεις, θα μπορέσει να πείσει και τον υπόλοιπο πλανήτη, για τη σημασία του σεβασμού προς τις γυναίκες μας, τις μανάδες μας, τις κόρες μας, τις φίλες και συντρόφους μας, την άγνωστη που βλέπουμε να περπατά στο απέναντι πεζοδρόμια. Κι ας έχουμε κατά νου ότι, ως πολιτισμικοί φάροι που θέλουμε να είμαστε, πρωτίστως θα πρέπει να απομονώσουμε, με κάθε τρόπο, αυτά τα λίγα ακόμη κτήνη που κινούνται ανάμεσά μας ακόμη. Με οποιοδήποτε τίμημα.  Τέλος για την τέχνη, με τα παραπάνω έργα, κι άλλα παρόμοια, τι κάνουμε; Τα καταστρέφουμε, όπως μια μια σημερινή τάση προτείνει, κυρίως από τις ΗΠΑ ή τα μελετάμε και τα κρίνουμε, όπως επιχείρησα κι εγώ; photo: Four women -cinacci (freeimages)

Αν όχι Μαραντόνα, τι;

   Η ανάρτησή μου αυτή γίνεται με αφορμή μία εικαστική παρέμβαση σε ένα σχολείο της χώρας μας, τον Γενάρη του 2020. Συγκεκριμένα μιλώ για το 3ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς, όπου ο γκραφίστας Ηλίας Στύλου με την καλλιτεχνική υπογραφή Hayate έφτιαξε την μορφή του διάσημου Αργεντίνου ποδοσφαιριστή Ντιέγκο Μαραντόνα. 

  Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου και μερίδα γονέων διαμαρτυρήθηκαν και ζήτησαν το σβήσιμο του έργου διότι με την εικόνα αυτή διαφημίζεται ένας άνθρωπος που στην προσωπική του ζωή κάθε άλλο από καλό παράδειγμα ήταν (ναρκωτικά). Ο καλλιτέχνης δεν δέχεται με κανέναν τρόπο την καταστροφή του έργου του, υποστηρίζοντας ότι έχει φτιάξει τον ποδοσφαιριστή, όπως ήταν στα νιάτα του, τότε που από ένα φτωχό παιδί των παραγκουπόλεων ξεκινούσε για να κατακτήσει τον κόσμο και ο Δήμαρχος, παίρνει παίρνει την θέση του καλλιτέχνη, δηλώνοντας ότι το έργο θα παραμείνει ως έχει. Από μένα, σεβαστές και οι δύο απόψεις.

  Με την ευκαιρία λοιπόν αυτού του γεγονότος, θα σας παρουσιάσω κάποια άλλα έργα τα οποία διακοσμούν με επιτυχία, τους κενούς και άχαρους τοίχους των σχολείων μας. Και στη συνέχεια θα τοποθετηθώ επί του θέματος.

  Το παραπάνω έργο είναι από το 133ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Κυψέλη), το οποίο φιλοτέχνησε ο γκραφίστας streetart Gospel με τίτλο Πάνθεον. Το έργο έγινε με την ευκαιρία των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και διακρίνονται οι μορφές της Μπουμπουλίνας, του Κολοκοτρώνη και του Κανάρη. Για την ιστορία, πριν από λίγες μόλις μέρες το έργο βανδαλίστηκε αγρίως από τους γνωστούς, αγνώστους.

  Το Δημοτικό Σχολείο Καναλακίου της Πρέβεζας, συνεργάστηκε με τον εικαστικό Λεωνίδα Γιαννακόπουλο που δημιούργησε το έργο: Η κιβωτός των Ονείρων. Στην προσπάθεια να ομορφύνουν το σχολείο τους, υπήρξε άριστη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου, των τοπικών αρχών, του συλλόγου γονέων και κατοίκων του τόπου. Και απ'  ότι βλέπουμε, το αποτέλεσμα τους δικαιώνει.
  Το καλοκαίρι του 2020, ο σύλλογος Γονέων του Δημοτικού Σχολείου Άνω Σύρου σε συνεργασία με την εικαστικό, Αγνή Ρούσσου και την χειροτέχνη Κατερίνα Ρούσσου, αποφασίζουν να δώσουν μια πιο ευχάριστη νότα στο σχολείο τους και απ' ότι βλέπουμε, έχουν κατορθώσει να δώσουν στον χώρο μία σύνθεση με φαντασία και χρώματα, σίγουρα κατάλληλη για τον συγκεκριμένο χώρο.
   Η  τοιχογραφία που βλέπουμε, έγινε στο Δημοτικό Σχολείο Μαντουδίου, με δημιουργό του έργου τον grafiti art ΚΕΖ και με χορηγία των χρωμάτων Vitex και του PraktikerHellas. Κι εδώ πιστεύω, ότι πέρα από το καλόγουστο αποτέλεσμα, υπάρχει κι ένα πολύ διακριτό για τους μαθητές μήνυμα. 

   Ο θρυλικός, λογοτεχνικός ήρωας, Δον Κιχώτης, του Θερβάντες, κοσμεί το 52ο Δημοτικό Σχολείο της Αθήνας, έργο του Ισπανού καλλιτέχνη Monomatic.

  Το Σχολικό συγκρότημα ΤΑΛΩΣ του Ηρακλείου Κρήτης, επέλεξε ως θέμα του τον μυθικό μας ήρωα, Θησέα, τον φονέα του Μινώταυρου. Το έργο δημιούργησε η ομάδα VV Crew, που αποτελείται από τους Νεφέλη Σουλακέλλη και τον Νίκο Τσιρκινίδη.  
  Θα μπορούσα να παραθέσω και πολλά ακόμα παραδείγματα ή αν θέλετε κι εσείς να ψάξετε διαμέσου του google, όπου θα διαπιστώσετε ότι η φαντασία των καλλιτεχνών δεν έχει όρια. Η θεματολογία τεράστια. Από την μυθολογία, τη λογοτεχνία, την ιστορία, τον πολιτισμό, τον κόσμο των παραμυθιών, τα προβλήματα που απασχολούν τον σημερινό άνθρωπο  κ.α.  Φυσικά και από τον αθλητισμό. Αν όμως είχα λόγο, και λαμβάνοντας υπόψη μου ότι όλη η φασαρία έγινε στη Θεσσαλονίκη, θα προτιμούσα κάποιον από τους μεγάλους αθλητικούς σταρ της πόλης, όπως τον Κούδα ή τον Χατζηπαναγή για παράδειγμα. Ή ακόμα τον Γκάλη. Γιατί όχι έναν από τους Ολυμπιονίκες: Πατουλίδου, Μελισσανίδη, Ταμπάκο, ή ακόμη και κάποιον παραολυμπιονίκη όπως τον Ταϊγανίδη.
  Καλός λοιπόν ο Μαραντόνα αλλά ας μάθουμε στα παιδιά μας, πρώτα πρώτα να είναι υπερήφανα για ανθρώπους της δικής τους πόλης, της δικής τους χώρας, οι οποίοι έχουν σίγουρα και σημαντική προσωπική ζωή  ο καθένας τους.

Αν όχι Μαραντόνα, τι;

   Î— ανάρτησή μου αυτή γίνεται με αφορμή μία εικαστική παρέμβαση σε ένα σχολείο της χώρας μας, τον Γενάρη του 2020. Συγκεκριμένα μιλώ για το 3ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς, όπου ο γκραφίστας Ηλίας Στύλου με την καλλιτεχνική υπογραφή Hayate έφτιαξε την μορφή του διάσημου Αργεντίνου ποδοσφαιριστή Ντιέγκο Μαραντόνα. 

  Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου και μερίδα γονέων διαμαρτυρήθηκαν και ζήτησαν το σβήσιμο του έργου διότι με την εικόνα αυτή διαφημίζεται ένας άνθρωπος που στην προσωπική του ζωή κάθε άλλο από καλό παράδειγμα ήταν (ναρκωτικά). Ο καλλιτέχνης δεν δέχεται με κανέναν τρόπο την καταστροφή του έργου του, υποστηρίζοντας ότι έχει φτιάξει τον ποδοσφαιριστή, όπως ήταν στα νιάτα του, τότε που από ένα φτωχό παιδί των παραγκουπόλεων ξεκινούσε για να κατακτήσει τον κόσμο και ο Δήμαρχος, παίρνει παίρνει την θέση του καλλιτέχνη, δηλώνοντας ότι το έργο θα παραμείνει ως έχει. Από μένα, σεβαστές και οι δύο απόψεις.

  Με την ευκαιρία λοιπόν αυτού του γεγονότος, θα σας παρουσιάσω κάποια άλλα έργα τα οποία διακοσμούν με επιτυχία, τους κενούς και άχαρους τοίχους των σχολείων μας. Και στη συνέχεια θα τοποθετηθώ επί του θέματος.

  Το παραπάνω έργο είναι από το 133ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Κυψέλη), το οποίο φιλοτέχνησε ο γκραφίστας streetart Gospel με τίτλο Πάνθεον. Το έργο έγινε με την ευκαιρία των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και διακρίνονται οι μορφές της Μπουμπουλίνας, του Κολοκοτρώνη και του Κανάρη. Για την ιστορία, πριν από λίγες μόλις μέρες το έργο βανδαλίστηκε αγρίως από τους γνωστούς, αγνώστους.

  Το Δημοτικό Σχολείο Καναλακίου της Πρέβεζας, συνεργάστηκε με τον εικαστικό Λεωνίδα Γιαννακόπουλο που δημιούργησε το έργο: Η κιβωτός των Ονείρων. Στην προσπάθεια Î½Î± ομορφύνουν Ï„ο σχολείο Ï„ους, υπήρξε άριστη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου, των τοπικών αρχών, του συλλόγου γονέων και κατοίκων του τόπου. Και απ'  ότι βλέπουμε, το αποτέλεσμα τους δικαιώνει.
  Το καλοκαίρι του 2020, ο σύλλογος Γονέων του Δημοτικού Σχολείου Άνω Σύρου σε συνεργασία με την εικαστικό, Αγνή Ρούσσου και την χειροτέχνη Κατερίνα Ρούσσου, αποφασίζουν να δώσουν μια πιο ευχάριστη νότα στο σχολείο τους και απ' ότι βλέπουμε, έχουν κατορθώσει να δώσουν στον χώρο μία σύνθεση με φαντασία και χρώματα, σίγουρα κατάλληλη για τον συγκεκριμένο χώρο.
   Î—  τοιχογραφία που βλέπουμε, έγινε στο Δημοτικό Σχολείο Μαντουδίου, με δημιουργό του έργου τον grafiti art ΚΕΖ και με χορηγία των χρωμάτων Vitex και του PraktikerHellas. Κι εδώ πιστεύω, ότι πέρα από το καλόγουστο αποτέλεσμα, υπάρχει κι ένα πολύ διακριτό για τους μαθητές μήνυμα. 

   ÎŸ θρυλικός, λογοτεχνικός ήρωας, Δον Κιχώτης, του Θερβάντες, κοσμεί το 52ο Δημοτικό Σχολείο της Αθήνας, έργο του Ισπανού καλλιτέχνη Monomatic.

  Το Σχολικό συγκρότημα ΤΑΛΩΣ του Ηρακλείου Κρήτης, επέλεξε ως θέμα του τον μυθικό μας ήρωα, Θησέα, τον φονέα του Μινώταυρου. Î¤Î¿ έργο δημιούργησε η ομάδα VV Crew, που αποτελείται από τους Νεφέλη Σουλακέλλη και τον Νίκο Τσιρκινίδη.  
  Î˜Î± μπορούσα να παραθέσω και πολλά ακόμα παραδείγματα ή αν θέλετε κι εσείς να ψάξετε διαμέσου του google, όπου θα διαπιστώσετε ότι η φαντασία των καλλιτεχνών δεν έχει όρια. Η θεματολογία τεράστια. Από την μυθολογία, τη λογοτεχνία, την ιστορία, τον πολιτισμό, Ï„ον κόσμο των παραμυθιών, Ï„α προβλήματα που απασχολούν τον σημερινό άνθρωπο  κ.α.  Φυσικά και από τον αθλητισμό. Αν όμως είχα λόγο, και λαμβάνοντας υπόψη μου ότι όλη η φασαρία έγινε στη Θεσσαλονίκη, θα προτιμούσα κάποιον από τους μεγάλους αθλητικούς σταρ της πόλης, όπως τον Κούδα ή τον Χατζηπαναγή για παράδειγμα. Ή ακόμα τον Γκάλη. Γιατί όχι έναν από τους Ολυμπιονίκες: Πατουλίδου, Μελισσανίδη, Ταμπάκο, ή ακόμη και κάποιον παραολυμπιονίκη όπως τον Ταϊγανίδη.
  Καλός λοιπόν ο Μαραντόνα αλλά ας μάθουμε στα παιδιά μας, πρώτα πρώτα να είναι υπερήφανα για ανθρώπους της δικής τους πόλης, της δικής τους χώρας, οι οποίοι έχουν σίγουρα και σημαντική προσωπική ζωή  ο καθένας τους.

Κωδικός Γκάντερ της Φωτεινής Τομαή ( ή η ζωή του Αλέξανδρου Γεωργιάδη )

  Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης, με καταγωγή από το Όθος της Καρπάθου, έγινε γνωστός ακόμα και σε μας τους συγχωριανούς του, χάρις στο μυθιστόρημα της Φωτεινής Τομαή: Κωδικός Γκάντερ. Η κ. Τομαή είναι πρεσβευτής Α΄ επί τιμή, πολυγραφότατη συγγραφέας, ιστορικός και υπήρξε διευθύντρια για πολλά χρόνια της υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπ. Εξωτερικών. Ως εκ τούτου, το έργο της αυτό σίγουρα υπερβαίνει την μυθιστορηματική αφήγηση κι αυτά που αναφέρει έχουν πραγματική ιστορική βάση. Εξάλλου τα ιστορικά στοιχεία που αναφέρει επιβεβαιώνονται από τα αρχεία που μας παραθέτει στο τέλος του βιβλίου αλλά και από μαρτυρίες άλλων αγωνιστών της εποχής. Το βιβλίο της κ. Τομαή δεν το αξιολογώ ως λογοτεχνικό αλλά ως ιστορικό έργο, μιας κ παρουσιάζει τη δράση του Ελληνοαμερικανού, Καρπαθιακής καταγωγής, Αλέξανδρου Γεωργιάδη, στον κατεχόμενο Έβρο και στον πρώτο χρόνο της απελευθέρωσης μας από τις δυνάμεις του Άξονα. Ενδιαφέρουσα ιστορικά στοιχεία, αλήθειες που δεν λέγονται  εύκολα ακόμα και σήμερα και η απρόβλεπτη αντιμετώπιση από την δεύτερη πατρίδα του, περιγράφονται σε πρώτο πρόσωπο στο βιβλίο αυτό. Διαβάζεται ως μυθιστόρημα, διδάσκει όμως το ίδιο με πανεπιστημιακό εγχειρίδιο.   Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης είναι ένας ήρωας, που αγάπησε με όλη του την ψυχή και τις δύο πατρίδες του, αν και απογοητεύτηκε από αυτές το ίδιο. Από τη μία, η Αμερική του γκρέμισε την εικόνα της ιδανικής δημοκρατίας που πίστευε γι΄ αυτήν και από την άλλη, η Ελλάδα τον πόνεσε με τον αχρείαστο αδελφοκτόνο πόλεμο την ώρα που οι άλλοι Ευρωπαίοι, (νικητές και ηττημένοι) μονιασμένοι ανάσταιναν από τα ερείπια τις χώρες τους.

Ποιος  όμως ήταν ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης; Για ποιον λόγο η κυρία Τομαή, γράφει ένα μυθιστόρημα για τη ζωή του; Και για ποιον λόγο είμαστε σήμερα εμείς, οι συγχωριανοί του, υπερήφανοι και για τη δράση του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και όλη τη ζωή του;

  Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης, γεννήθηκε στο Όθος της Καρπάθου το 1898. Το 1912 με την κατάληψη των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς στέλνεται από τους δικούς του στην Αθήνα για καλύτερες σπουδές. Ανήσυχο πνεύμα όπως ήταν, η στενάχωρη χώρα μας δεν τον ικανοποιεί και σε ηλικία μόλις 18 ετών φεύγει για την χώρα της ελευθερίας, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Κυνηγά το Αμερικάνικο όνειρο και μετά από πολύ προσπάθεια αλλά και τύχη το κερδίζει. Το 1942 καλείται από την Αμερικανική κυβέρνηση, μαζί με άλλους Ελληνοαμερικανούς, να στελεχώσει τη νεοσύστατη υπηρεσία πληροφοριών την γνωστή O.S.S. με σκοπό να διεισδύσει στην κατεχόμενη Ελλάδα. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο. Πέρα από τους προφανείς λόγους ότι έπρεπε να δράσει σε μία εχθρική χώρα, οι ΗΠΑ εξαιτίας του μέχρι τότε απομονωτισμού τους, δεν είχαν ανάλογη εμπειρία σε τέτοιου είδους αποστολές. Επιπλέον η Ελλάδα ανήκε στην σφαίρα επιρροής των Άγγλων και οι Αμερικάνοι κατάσκοποι αν και σύμμαχοι, αντιμετωπίζονταν με μεγάλη καχυποψία, όχι μόνο από αυτούς αλλά και από το διπλωματικό κατεστημένο της χώρας μας.  Ο Γεωργιάδης όμως καταφέρνει με τον καλύτερο τρόπο να φέρει σε πέρας την αποστολή που του είχε ανατεθεί από την αρχή. Να οργανώσει το σαμποτάζ  στις γραμμές ανεφοδιασμού των Γερμανών από την Τουρκία, και συγκεκριμένα να σταματήσει τη ροή χρωμίου, απαραίτητου υλικού για τη στρατιωτική της βιομηχανία. Επιπλέον ξεσκέπασε ένα δίκτυο Βούλγαρων κατασκόπων κι ένα άλλο Τούρκων. Η βάση του ήταν στο ελληνικό προξενείο της Ανδριανούπολης και το πεδίο δράσης του ο κατεχόμενος από τους Γερμανούς Έβρος.  Για να πετύχει τον σκοπό του, συνεργάζεται με τo τοπικό κλιμάκιο του ΕΛΑΣ, αφού πρώτα κερδίζει την εμπιστοσύνη τους. Γι΄ αυτούς ήταν ο Αλέκος ο Αμερικάνος, ο ντόμπρος συνεργάτης σε αυτά που τους έταζε, ο αγνός πατριώτης, που πέρα από τις εντολές που είχε, πολεμούσε στο πλάι τους με την ίδια αυταπάρνηση με εκείνους.  Η πετυχημένη δράση του στον Έβρο, δεν θα ήταν δυνατή, εάν δεν είχε το σθένος να παρακάμπτει τους ασφυκτικούς γραφειοκρατικούς κανόνες της υπηρεσίας του, αν δεν είχε την διορατικότητα να βλέπει τι κρυβόταν πίσω από τις χειραψίες και τα κτυπήματα στην πλάτη κι αν δεν είχε το ηθικό ανάστημα να συνομιλεί με τους Ελασίτες αντάρτες, την γλώσσα της αλήθειας. 

  Μετά την θετική έκβαση της αποστολής του και την απελευθέρωση της Ελλάδας, παίρνει νέες εντολές. Αυτή τη φορά έπρεπε να εκμεταλλευτεί τις πολύ καλές σχέσεις που είχε αναπτύξει στην περιοχή της Θράκης με στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος προκειμένου να διερευνήσει τις προθέσεις τους αμέσως μετά την απελευθέρωση. Ήταν το μοναδικό στέλεχος της O.S.S. που εμπιστεύονταν οι πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ.  Όλοι ανησυχούσαν κατά πόσο τα ένοπλα στρατιωτικά τμήματα του ΕΑΜ, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, ήταν διατεθειμένα να καταθέσουν τα όπλα τους μετά τις συμφωνίες  του Λιβάνου(1) και της Καζέρτας (2). Κατά την παραμονή του στην Αθήνα ζει από κοντά τα τραγικά γεγονότα των Δεκεμβριανών του 44, τα οποία όπως διαπιστώνουμε σημαδεύουν για πάντα την ψυχή του. Αν και είχε ζήσει στη Θράκη τις ένοπλες συγκρούσεις ανάμεσα στον περιβόητο Τσαούς Αντών (Αντώνης Φωστερίδης) και των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, τις οποίες υποδαύλιζαν οι Άγγλοι, καταλάβαινε ότι το χάσμα που υπήρχε ανάμεσα στους Έλληνες θα θα τελείωνε εκεί αλλά θα είχε ολέθριες συνέπειες για το μέλλον της χώρας μας. Ήταν εξοργισμένος με τον ύπουλο ρόλο των Άγγλων και κατά τη διάρκεια της Κατοχής αλλά και μετά την απελευθέρωση, βλέποντας τους να μην σέβονται έναν Λαό, που σε όλη τη διάρκεια του Πολέμου έχυσε ποταμούς αίματος τασσόμενος στο πλευρό των Συμμάχων.  Μία ακόμα αποστολή του στην Βόρεια Ελλάδα ακολουθεί, όπου συναντά τον Μάρκο Βαφειάδη και τον Ευριπίδη Μπακιρτζή, προβληματισμένους με την πολιτική που ακολουθούσαν τα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ των Αθηνών. Τότε ανακαλείται στο Κάιρο για να δώσει αναφορά για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα και για να παρασημοφορηθεί. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1945 και τότε του δίνεται επιτέλους η πολυπόθητη άδεια που ζητούσε, να επισκεφτεί τον γενέθλιο τόπο του, την Κάρπαθο. Την μόνη που βρίσκει ζωντανή από τους δικούς του, είναι η ογδονταδιάχρονη μητέρα του. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά, που επισκέφτηκε τον τόπο καταγωγής του. 

  Επιστρέφοντας στην Αμερική του ζητείται να ενταχθεί εκ νέου στις μυστικές υπηρεσίες με αποστολή την παρακολούθηση των νέων εχθρών, των κομμουνιστών, με έδρα του τα παράλια της Μικράς Ασίας. Αυτή τη φορά αρνείται. Ήδη έχει πληγωθεί με τον αλληλοσπαραγμό μεταξύ των Ελλήνων, που μετά την απελευθέρωση τους αντί μονιασμένοι να οικοδομήσουν την πατρίδα τους, αυτοί αλληλοεξοντώνονται μεταξύ τους. Ακατανόητη του ήταν και η εχθρότητα που επέδειξαν οι Άγγλοι ενάντια στους μαχητές του ΕΛΑΣ και η διαγραφή κάθε προδοσίας των δωσίλογων, πρώην συνεργάτες των ΝΑΖΙ.  Ο Καρπάθιος, που έφυγε από τα σκλαβωμένα Δωδεκάνησα, που υπέρτατη αξία γι΄ αυτόν ήταν η Ελευθερία και η δικαιοσύνη, πονούσε βλέποντας την κατάντια των ομοεθνών του. Κυρίως όμως, δεν μπορούσε να κατανοήσει την αναγκαιότητα που ώθησε τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές στον εμφύλιο πόλεμο. Έβλεπε με συμπάθεια τους μαχητές του ΕΛΑΣ, αναγνώριζε τον πατριωτισμό τους, πίστευε όμως ότι η Ελλάδα δεν θα κέρδιζε τίποτα, αν προσδενόταν στο άρμα της Σοβιετικής Ένωσης.

  Η άρνησή του αυτή, όπως και κάποιες αντιζηλίες από πρώην συμμαχητές του στον O.S.S. τον έβαλαν στο στόχαστρο των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ. Οι καλές του σχέσεις με τους αντάρτες του ΚΚΕ, γίνεται το όπλο για να τον κυνηγήσουν. Είναι η εποχή όπου τα πάντα εξουσιάζει η πολιτική του Μακαρθισμού και ο Γεωργιάδης είναι ένα καλό θύμα για να δείξουν ως υπαρκτό, έναν ανύπαρκτο κίνδυνο για τις ΗΠΑ. Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης όμως δεν είναι από εκείνους που δειλιάζουν ή φοβούνται μπροστά στις απειλές. Τους αγνοεί και δεν πέφτει στην παγίδα να συνδιαλλαγεί μαζί τους. Αυτοί του το κρατάνε, παρενοχλώντας τον για πολλά χρόνια ακόμα. Πέρασε δύσκολα! Δεν υπήρχε χειρότερη κατάσταση τότε από το να υποδειχθείς ως φίλα προσκείμενος στην Σοβιετική Ένωση. Ο Τζόσεφ Μακάρθυ είχε απλώσει ένα πλέγμα τρόμου πάνω από την αμερικανική κοινωνία, που διαπερνούσε όχι μόνο όσους έβαζε στο στόχαστρό του αλλά και κάθε έναν, που πιθανόν να είχε την όποια σχέση μαζί του.

  Μόλις το 2018 του απονέμονται στρατιωτικές τιμές και η ανώτατη διάκριση ήρωα Πολεμιστών του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, στο Εθνικό Μνημείο Πολεμιστών της Ουάσιγκτον. Μόνο που ο ένθερμος αυτός αγωνιστής της Ελευθερίας και της δικαιοσύνης, έχει ήδη αποβιώσει.  

  Περισσότερα για τη ζωή και τη δράση του, μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο της Φωτεινής Τομαή αλλά και στην σχετική εγγραφή των Καρπαθιακών Νέων: Alekos ο Αμερικάνος, ο Οθείτης κατάσκοπος της O.S.S.  

  Όπως λέει η κυρία Τομαή, ο άντρας αυτός, με την ηρωική του δράση στον ακριτικό μας Έβρο σημάδεψε την πορεία του πολέμου. Το αποτέλεσμα ήταν η επιβράδυνση της παραγωγής πολεμικού υλικού  από την βιομηχανία των Γερμανών  στους τελευταίους κρίσιμους μήνες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Αυτό ήταν σημαντικό γεγονός διότι έκανε πιο εύκολη την τελική επικράτηση των Συμμαχικών δυνάμεων, που αντιμετώπιζαν τη λυσσαλέα άμυνα των Γερμανών σε όλα τα μέτωπα. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, ότι επιτάχυνε την λήξη του πολέμου στην ήπειρό μας. Ήταν ένας πράκτορας που εκμεταλλεύτηκε όλα τα χαρίσματα που του έδωσε ο σκληρός τόπος της γέννησής του αλλά και όσα έμαθε καθώς ωρίμαζε στη χώρα των θαυμάτων. Επί δεκαοχτώ μήνες σήκωνε το βάρος της επιτυχημένης αποστολής του, όταν το ορισμένο από την O.S.S. χρονικό διάστημα που μπορούσε κάποιος πράκτορας να βρίσκεται σε αποστολή ήταν το εξάμηνο. Αυτόν τον ήρωα, τον Αλέξανδρο Γεωργιάδη, τον Αλέκο τον Αμερικάνο για τους αριστερούς του ΕΛΑΣ, η Αμερική του επεφύλαξε την πιο άδικη και σκληρή αντιμετώπιση. Δεν μπορώ να φανταστώ με ποιον τρόπο συνεχίζεις τη ζωή σου μετά από αυτό. Εμείς όμως, οι επόμενες γενιές του χωριού μας, του Όθους της Καρπάθου, οφείλουμε όχι μόνο να μην ξεχάσουμε αλλά και να αναδείξουμε όλα εκείνα με τα οποία ο μικρός τόπος μας γαλούχησε τις γενιές εκείνων των αντρών. Ένας τόπος σκλαβωμένος πολύ πιο πέρα από τα τετρακόσια χρόνια Οθωμανικής Κυριαρχίας, που ποτέ του όμως δεν έπαψε να ονειρεύεται την Ελευθερία του, την Ένωσή του με την μητέρα Ελλάδα.

Όθος Καρπάθου, αρχές του 20ου αιώνα Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω, την κ. Φωτεινή Τομαή, για την εξαίρετη δουλειά που έκανε στο βιβλίο της: Κωδικός Γκάντερ, αλλά και διότι πρώτη έβγαλε από την ιστορική λήθη ένα σημαντικό αγωνιστή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον συγχωριανό μας, τον Αλέκο τον Αμερικάνο, όπως τον φώναζαν οι Εβρίτες αντάρτες. 

(1) Συνέδριο του Λιβάνου:  (17 - 20 Μαΐου 1944) Διάσκεψη των αρχηγών των ελληνικών πολιτικών παρατάξεων και αντιστασιακών οργανώσεων,  με σκοπό τη δημιουργία κυβέρνησης εθνικής ενότητας στη χώρα, μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής.

(2) Συμφωνία της Καζέρτας: (26 Σεπτεμβρίου 1944) Συμφωνία μεταξύ της «ελεύθερης» ελληνικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας που συστάθηκε στο Κάιρο , αφενός, και αφετέρου των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων (ΕΑΜ και ΕΔΕΣ) που δρούσαν τότε στην Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή έγινε υπό την επίβλεψη των Βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων της Μεσογείου. Σκοπός της συμφωνίας αυτής ήταν να καθορισθούν θέματα σχετικά με τη δράση, τον έλεγχο και/ή τον αφοπλισμό των ένοπλων τμημάτων αντίστασης που είχαν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής στον ελληνικό χώρο προκειμένου η χώρα να οδηγηθεί στην ομαλότητα, μετά την απελευθέρωση.