Phạm Thị Hoài's Blog, page 29

Ăn mặc & Ăn nói

Tưởng Năng Tiến

Có lần, bên bàn nhậu, tôi nghe một cha nói (y như thiệt) rằng hồi năm 1941 nhà nước thuộc địa đã trao tặng giải thưởng và cấp bằng tưởng lục cho một người dân Việt vì đã chế ra cái đèn dầu Hoa Kỳ – hiện vẫn còn được lưu dụng, ở nhiều nơi.

Cùng thời điểm này, chính xác là vào ngày 7 tháng 12 năm 1941, xẩy ra trận Trân Châu Cảng. Theo Wikipedia:

“Cuộc tấn công bao gồm hai đợt không kích với tổng cộng 353 máy bay xuất phát từ 6 tàu sân bay Nhật Bản. Trận tấn công đã đánh chìm 4 thiết giáp hạm Hoa Kỳ (2 chiếc trong số đó sau này được vớt lên và đưa trở lại hoạt động), và gây hư hỏng cho 4 chiếc khác. Quân Nhật còn đánh chìm hoặc phá hoại 3 tàu tuần dương, 3 tàu khu trục và 1 tàu thả mìn, phá hủy 188 máy bay...”

So như thế (nghĩ) đã buồn nhưng sự thật còn buồn hơn thế nữa. Cha đẻ cái đèn dầu Hoa Kỳ – thực ra – là một người Ba Lan, Ignacy Łukasiewicz. Ông làm ra nó vào năm 1853.

Một trăm năm mươi hai năm sau, báo Tiền Phong – số ra ngày 7 tháng 10 năm 2005 – còn (chua chát) thêm rằng: “Chúng ta chưa tự làm được cái đinh vít!”

Dân Việt, rõ ràng, không có “năng khiếu” cao về khoa học và kỹ thuật. Ít nhất thì cũng không “cao” bằng dân Nhật. Nói cách khác (và nói một cách hơi hoa mỹ) Việt Nam là một xứ sở trọng nông hoặc thuần nông, chỉ chuyên về việc sản xuất lúa gạo thôi.

Đã có một thời mà mọi thứ ở đất nước này đều có thể có thể qui ra gạo, và gạo còn được dùng như một loại hoá tệ cho sinh hoạt mua bán thường ngày, kể cả việc… mua dâm – theo như lời kể của một nhà văn:

“Ga Vinh một buổi tối trời mưa. Một túp nhà lá nằm nép bên vệ đường, phía sau là khoảng nước dở ao dở rãnh, muỗi và cỏ nhiều. Một ngọn đèn dầu run rẩy vì gió, cháy leo lét được treo trước cửa sổ. Một con chó già còm cõi bê bết bùn đất và lạnh, nằm in bóng đèn dầu dưới cửa sổ, tru ư ử trong họng mà không dám vào nhà vì sợ đòn. Gió hú rít xoáy quanh cửa tranh nhau luồn vào nhà. Có tiếng mái tranh cọ nhau xào xạc như van xin. Tiếng chẫu chuộc gọi cái làm nhịp cho mưa rơi…

Có tiếng chân rẽ nước đi tới, rồi một cái đầu đàn ông thò vào cửa sổ, nhễu nước lã chã xuống con chó.

“Bao nhiêu?”

Bên này:

“Năm chục.”

“Ðắt thế, gái Sài Gòn còn chả tới nữa là…”

“Thế muốn bao nhiêu?”

“Hai chục…?”

“Thanh toán trước đi!”

“Gì mà vội thế, chả ‘tình’ tí nào cả.”

“Sao? Có tiền không?”

“Lấy gạo nhé?”

“Gạo gì? Mậu dịch hay gạo mới?”

“Mới chia tiêu chuẩn tháng ở cơ quan về, chưa xem.”

“Gạo mậu dịch rồi, tính bao nhiêu?”

“Hai chục.”

“Ðắt quá, mà cũng không có cân nữa.”

“Mười tám đồng vậy, đong đại bằng ống sữa bò đi…”

“Ừ, thế cho tiện, cân mất công, gạo đi mua nặng ký… mà này, có trộn đá dăm vào không đấy?”

“Mang đèn ra mà soi.”

“Gạo này chỉ mười lăm đồng.”

”Ðong vun tay thế kia thành hai cân của người ta chứ còn gì…”

Một thằng nhóc chừng chín tuổi thình lình hiện ra như chui từ dưới đất lên, đứng mút tay nhìn cảnh đong gạo. Người đàn ông còn đang loay hoay cột lại cái bao của mình thì nó giật túi gạo nơi tay người đàn bà, chạy vụt ra cửa.

“Nấu cơm nhé, đừng nấu cháo… Nhớ để phần cho chị đấy.”

(Thế Giang. “Chỗ nước đọng”. Thằng người có đuôi. Costa Mesa: Người Việt, 1987. 99-104)

Câu chuyện trên, tất nhiên, đã cũ. Thời sổ gạo và tem phiếu đã qua. Ngày 27 tháng 9 năm nay, tại Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc, Thủ tướng Việt Nam – ông Nguyễn Tấn Dũng – đã long trọng thông báo cho toàn thể nhân loại biết rằng:

“ Từ một nước thiếu đói, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Chúng tôi không chỉ bảo đảm an ninh lương thực cho riêng mình mà còn góp phần tích cực bảo đảm an ninh lương thực thế giới.”

Hai năm trước, báo Công an Nhân dân (số ra ngày 20 tháng 7 năm 2011) cũng đã khẳng định tương tự: “Cái đói bị đẩy lùi xa tít tắp”.

Nói như vậy chắc là xa dữ lắm. Theo như tường trình của phóng viên Uyên Nguyên, , hôm 22 tháng 5 năm 2013, cái đói đã bị đẩy tuốt luốt lên tới… những huyện miền núi ở tỉnh Thanh Hoá:

“Nhìn bữa ăn của gia đình người Thái Trắng này, nó cũng giồng như nhiều bữa ăn khác của những gia đình Thái Trắng khác mà chúng tôi gặp ở Mường Lát, Quan Hóa, Ngọc Lặc, Lang Chánh… Một nồi cơm độn sắn lát, một bát cà rừng và một chén mắm chuột để chấm cà, chúng tôi chỉ biết ứa nước mắt nhìn đồng loại nuốt cơm!”

Hoặc còn xa hơn nữa, “tít tắp” mãi đến tỉnh Hà Giang, như tâm sự (nghe được vào ngày 25 tháng 9 năm 2012) của cô phó hiệu trưởng Trần Thị Phúc:

“Học sinh ở đây nghèo lắm, nếu không xuống tận địa bàn chắc khó có thể hình dung hoàn cảnh của từng cháu. Có những em quanh năm chỉ mặc duy nhất một bộ quần áo, chưa từng biết đến đôi tất và thường xuyên phải ăn mèn mén thay cơm.”

Cái đói và chuyện ăn độn, bây giờ, chỉ còn quanh quẩn (quanh năm suốt tháng) ở những vùng xa, vùng sâu, vùng căn cứ cách mạng thôi. Chứ còn ở miền xuôi nói chung thì ngay tại nông thôn người dân vẫn được ăn cơm, và ăn no.

Riêng tại Hà Nội hôm nay còn có những tách cà phê hay những tô phở trị giá (cỡ)… nửa triệu đồng! Câu thơ ngày xưa (Đảng còn kia bát phở hoá thành mơ) của Nguyễn Chí Thiện đã bị thời thế bỏ lại phía sau xa lơ, xa lắc. Uớc mơ của người dân Việt hôm nay, rõ ràng, đã vượt mức ăn/ mặc. Đã đến thời người dân đòi ăn/nói – như họ vừa dõng dạc Tuyên bố về thực thi Quyền Dân sự và Chính trị:

“Chúng tôi yêu cầu nhà cầm quyền tôn trọng quyền bày tỏ quan điểm của công dân, thẳng thắn tranh luận và đối thoại, từ bỏ cách đối xử không công bằng, không minh bạch và không đường hoàng như đã và đang áp dụng đối với những kiến nghị sửa đổi Hiến pháp và những tiếng nói đòi dân chủ khác với quan điểm của nhà cầm quyền.

Ý kiến khác nhau cần được tranh luận thẳng thắn để tìm chân lý; còn dựa vào quyền lực để cản trở việc công bố, không đối thoại mà chỉ đơn phương phê phán, quy kết, thậm chí dùng nhiều cách ngăn cấm và trấn áp thì không những vi hiến và trái với Công ước quốc tế mà còn không đúng với tư cách chính đáng của một nhà cầm quyền.

………..

Thực tế ở nước ta cho thấy rõ: thể chế này đã tạo nên một bộ máy cầm quyền có nhiều quyết sách sai trái và quan liêu, tham nhũng nặng; một “bộ phận không nhỏ” trong bộ máy lợi dụng quyền lực (cả quyền cai trị và quyền sử dụng, định đoạt đất đai, tài nguyên, tài sản công) cấu kết với một số nhà kinh doanh làm giàu bằng nhiều thủ đoạn bất minh (cả trong khu vực kinh tế nhà nước và kinh tế tư nhân), hình thành các nhóm lợi ích bất chính, xâm phạm quyền lợi của nhân dân, dẫn tới sự phân hóa giàu nghèo quá bất công ở nước ta. Không ít người trong giới cầm quyền các cấp cùng với các nhóm lợi ích và sự hậu thuẫn của thế lực bên ngoài đang dựa vào bạo lực cùng nhiều thủ đoạn không chính đáng để duy trì quyền thống trị đất nước theo thể chế toàn trị, có phần do tư duy giáo điều, bảo thủ, nhưng phần quan trọng hơn, phổ biến hơn là do muốn bảo vệ và giành thêm lợi ích riêng bất chấp lợi ích chung của đất nước, của dân tộc…

Để vượt qua những thách thức hiểm nghèo đối với đất nước và dân tộc, giải pháp cơ bản là phải cải cách thể chế chính trị, chuyển từ toàn trị sang dân chủ…”

Điều đáng tiếc là những đòi hỏi thượng dẫn, xem ra, đều quá sức “chịu đựng” của chế độ hiện hành. Mâu thuẫn này khiến cho tình trạng xã hội Việt Nam xem ra có vẻ lôi thôi lắm, và e là sẽ còn lôi thôi lâu, cũng như (chắc chắn) sẽ lôi thôi lớn – trong tương lai gần.

Ông Trần Huỳnh Duy Thức, trước khi trở thành một tù nhân lương tâm, đã bàn luận về tình huống lưỡng nan hiện tại như sau:

“ Trung Quốc và Việt Nam… không thể tiêu hóa nổi kết quả đương nhiên của sự tiến hóa do vận động của nền kinh tế thị trường vốn bắt buộc đòi hỏi một thể chế chính trị ngày càng dân chủ … Mặc dù hai nước này đã chấp nhận kinh tế thị trường và nhận hưởng công trạng của nó, nhưng họ dường như không thấy được quy luật này diễn biến không thể đảo ngược như thế nào và nó sẽ đẩy tất cả các vấn đề kinh tế, xã hội, chính trị đến đâu. Nên họ kịch liệt chống lại sự tiến hóa tất yếu này…”

Ông Trần Duy Thức bị bắt vào ngày 24 tháng 5 năm 2009. Hơn ba năm đã trôi qua. Từ đó đến nay, cả đống nước sông (cùng nước suối, nước mưa, và nước mắt) đã ào ạt chẩy qua cầu và qua cống. Nhiều sự kiện đã xẩy ra khiến cho thái độ “kịch liệt chống lại sự tiến hóa tất yếu này” của Hà Nội – chắc chắn – sẽ không thể kéo dài lâu nữa, ít nhất thì nó cũng không thể lâu bằng bản án 16 năm tù mà chế độ này đã dành cho ông.

Câu hỏi đặt ra người Việt sẽ làm gì sau đó, sau khi những kẻ cầm quyền hiện tại buộc phải buông tay hay thay đổi? Tương lai thường không tốt đẹp, hay sáng sủa gì cho lắm, đối với những ai không sẵn sàng để chờ đón nó.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on October 03, 2013 15:05

Lời thề

Phạm Thị Hoài

Thủ tướng Việt Nam – và những người viết cho ông bài diễn văn vừa đọc ngày 27-9 trước Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc – có lẽ đã rất đắc ý với câu trích dẫn “Một người vì tất cả, tất cả vì một người”.

Mang lời thề sống chết vì nhau của ba chàng ngự lâm trong một cuốn tiểu thuyết kiếm hiệp Pháp lấy bối cảnh là thế kỉ 17 để rọi sáng phương châm cộng tác phát triển của thế giới hôm nay, xin lỗi, là chệch hơi nhiều nốt. Tất nhiên trong thế giới hôm nay câu đó vẫn dùng tốt – và dùng nhàm – đặc biệt trong phim mafia rẻ tiền, trên sân cỏ và bên bàn nhậu, nhưng tưởng rằng nó sẽ đóng đinh ấn tượng cho một cử tọa chính trị quốc tế thì trong trường hợp đáng thông cảm nhất, đó là bệnh tưởng bở ở văn chương.

Tôi để ý, cùng với những chiếc cà-vạt ngày càng nhiều mầu[1], các bài diễn văn xuất khẩu của ông Nguyễn Tấn Dũng cũng ngày càng văn vẻ. Chúng còn lâu mới biến người đứng đầu chính phủ Việt Nam thành một nhà hùng biện. Ông vẫn liên tục vấp trên những dòng chữ mà người ta thấy rõ là không tuôn ra từ chính ông: ngôn từ đang phát ra và ông chẳng có gì thuộc về nhau, mỗi bên đi một ngả như người dưng nước lã; thậm chí người ta còn phải lo rằng ông bị biến thành trò cười trên truyền thông nước ngoài[2]. Chúng cũng không hóa phép biến một chính khách chải chuốt tỉnh lẻ thành một ngôi sao trên chính trường quốc tế, Thủ tướng Việt Nam có diện cà-vạt đính kim cương và trích dẫn Shakespeare thì cũng chỉ cao bằng đúng tầm bệ đỡ của quốc gia mà ông đại diện. Nhưng phải thừa nhận rằng những bài diễn văn ấy đỡ “phô” hơn, thậm chí dễ chịu hơn hẳn, và khác xa những diễn văn nội địa của chính ông và các nhà lãnh đạo ở trong nước. Khác từ cách hành văn khác đi.

Một câu văn chính trị chuẩn trong tiếng Việt hiện đại là một thiết kế gợi nhớ đến những dàn giáo trùng trùng lớp lớp. Nó có thể mở đầu như sau: “Thực hiện Nghị định A, nâng cao quyết tâm B, phát huy thế mạnh C, kiên quyết khắc phục yếu kém D, chủ động nắm bắt thời cơ Đ, tăng cường quản lí E, đề cao tinh thần F, thắt chặt G, củng cố H…” Sau hàng ngàn cụm vị ngữ nối tiếp nhau xông lên ấy, chủ ngữ cũng xuất hiện, chẳng hạn “toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta“, để ngay sau đó chủ ngữ siêu nhân ấy sẽ thực hiện hàng vạn hành vi phức tạp trong cùng một câu, có thể như sau: “khai thác các lợi thế I, xây dựng vững chắc K, chỉnh đốn toàn diện L, phát triển sự nghiệp M, phát huy những mặt tích cực N, hạn chế những tiêu cực O, hoàn thiện và mở rộng P, đào sâu và đẩy mạnh Q, tích cực triển khai R, quyết liệt thực hiện S…”[3] Có người giải thích cho tôi rằng những dàn giáo chóng mặt này không xuất hiện trong các diễn văn xuất khẩu của Thủ tướng, đơn giản vì lí do dịch thuật. Tôi không thấy việc dịch những quái vật tiếng Việt ấy sang một ngôn ngữ quốc tế là bất khả, song tác động của loại diễn văn dàn giáo đó như thế nào, chính ông Thủ tướng và nhóm ghostwriter của ông biết hơn ai hết. Chính trị không phải chỉ là nói gì, mà nói như thế nào. Chính trị còn là phong cách.

Người ta nói đến Abenomics của Thủ tướng Nhật Abe Shinzō, Likonomics của Thủ tướng Trung Quốc Li Keqiang (Lí Khắc Cường) như những chương trình cải cách sâu rộng hai nền kinh tế quốc dân này. Tôi nghĩ Thủ tướng Việt Nam cũng có thể cống hiến một khái niệm, Duconomics, mà nội dung là duy trì một nền kinh tế bí hiểm ở trong nước kết hợp với phong cách cà-vạt diêm dúa và diễn văn xuất khẩu bay bướm ở nước ngoài.

Trở lại với chuyện lời thề. Trái với dư luận dai dẳng và đôi khi sốt hầm hập về tranh chấp ở tam giác thượng tầng chính trị Việt Nam, càng ngày tôi càng có cảm giác rằng bộ ba ngự lâm Nguyễn Tấn Dũng – Trương Tấn Sang – Nguyễn Phú Trọng là một khối bền vững, cùng sống, cùng chết và cùng hết lòng phụng sự chiếc ngai vàng của Đảng theo một phân công lao động hoàn hảo. Trong khi người đứng đầu chính phủ đánh bóng một bộ mặt Việt Nam văn minh, hội nhập, tân thời thì ông trùm Đảng mài vũ khí giáo điều và vị Chủ tịch Nước làm chiếc đồng hồ quả lắc, để thỉnh thoảng phát ra thậm chí vài tín hiệu như thể chúng ta đang ở những phút cuối cùng trong đêm trước của một cuộc cách mạng đầy mong đợi.

“Một người vì tất cả, tất cả vì một người”, lời thề ngự lâm như một trích dẫn dở ở bục Liên Hiệp Quốc là thực tế không cần trích dẫn tại chóp bu quyền lực chính trị Việt Nam.

[1] Đệ tử cà-vạt số một của Thủ tướng chắc chắn là Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, đệ tử cà-vạt số hai có thể là Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh.

[2] Mấy ngày trước trên kênh truyền hình Pháp Canal+, khán giả có thể thưởng thức xuất diễn của Thủ tướng Việt Nam khi ông ”trở lại thăm nước Pháp ở Châu Âu và trên thế giới“.

[3] Hiến pháp Việt Nam, văn bản chính trị tối cao của quốc gia, là chỗ lí tưởng để trưng bày những mẫu văn dàn giáo như vậy. Ví dụ: “Nhà nước ban hành chính sách đầu tư, phát triển sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của nhân dân; huy động các nguồn lực để xây dựng nền y tế hiện đại, công bằng, hiệu quả; phát triển nền y học Việt Nam theo hướng kết hợp đông y và tây y, phòng bệnh và chữa bệnh; thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân và tạo điều kiện để mọi người dân được chăm sóc sức khỏe; ưu tiên thực hiện chương trình chăm sóc sức khỏe cho đồng bào miền núi, hải đảo, dân tộc thiểu số và các vùng đặc biệt khó khăn khác.” (Điều 62.1. Dự thảo sửa đổi 2013)

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on October 02, 2013 05:13

Nguyễn Văn Bông – Luật Hiến pháp và Chính trị học (17)

Xem kì 1, kì 2, kì 3, kì 4, kì 5, kì 6, kì 7, kì 8, kì 9, kì 10, kì 11, 12, kì 13, 14, 15, 16

CHƯƠNG II: VIỆT NAM

Sau gần một thế kỉ dưới ách thống trị ngoại bang, nước Việt Nam đã vùng lên – với Thế giới Đại chiến thứ nhì – giành lại chủ quyền. Nhưng, trong lúc các quốc gia đồng cảnh ngộ đã vượt qua những khó khăn và đang củng cố nền độc lập, xây dựng xã hội trong cảnh thái bình, Việt Nam phải trải qua một giai đoạn lịch sử chính trị vô cùng xáo trộn, với khói lửa của chiến tranh, với đất nước phân li và tương lai mù mịt.

Mục I: TỪ ĐẾ QUỐC ĐẾN CHÍNH THỂ CỘNG HÒA

9-3-1945: Quân đội Thiên hoàng, từ lâu có mặt trên toàn cõi Đông Dương, trong chớp nhoáng lật đổ hệ thống chính quyền thuộc địa và xóa bỏ chủ quyền Pháp Quốc.

11-3-1945: Từ Cơ mật Viện của triều đình Huế, một bản Tuyên cáo được công bố, nguyên văn như sau: “Cứ tình thế chung trong thiên hạ, tình thế riêng cõi Đông Á, chính phủ Việt Nam công nhiên tuyên bố từ ngày nay Điều ước Bảo Đại 1884 với nước Pháp bãi bỏ và nước Việt Nam khôi phục quyền độc lập. Nước Việt Nam sẽ gắng sức tự túc tiến triển cho xứng địa vị một quốc gia độc lập”.

14-3-1945: Hoàng đế Bảo Đại lại ban chiếu hủy bỏ những hiệp ước bất bình đẳng mà nước Pháp đã ép buộc nước Việt Nam kí ngày 6-6-1862 và ngày 15-3-1874 và toàn bộ xứ Nam Kỳ từ ngày ban chiếu, thuộc chủ quyền đế quốc Việt Nam.

Rồi ba hôm sau, ngày 17-3-1945, Dụ số 1 của Hoàng đế Bảo Đại thành lập Chính phủ Trần Trọng Kim, “một Chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam độc lập sau 80 năm thuộc quyền ngoại quốc thống trị”.

Tình thế Việt Nam lúc này rất đen tối. Đảng Cộng sản Đông Dương, núp sau mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội (Việt Minh) đã tuyên truyền khẩu hiệu “Đánh Nhật đuổi Pháp”, hoạt động ráo riết phản tuyên truyền và tranh giành ảnh hưởng chính trị với Chính phủ Trần Trọng Kim và các đảng phái Quốc gia.

Và khi trái bom nguyên tử của Mỹ đã dội xuống Trường Kỳ[1] và Quảng Đảo[2] đưa đến sự đầu hàng vô điều kiện của Nhật, Việt Minh lợi dụng thời cơ với chiến dịch ngấm ngầm và kĩ thuật khéo cướp chính quyền tại Hà Nội nhân một cuộc biểu tình ngày 13-8-1945[3] để ủng hộ chính phủ Trần Trọng Kim.

Trước phong trào chính trị lên cao tại Hà Nội, chính phủ Trần Trọng Kim, thiếu bản lĩnh, mất tinh thần tranh đấu từ chức và Bảo Đại, một con người thiếu ý thức chính trị tuyên bố thoái vị ngày 22 tháng 8-1945.

Trong chiếu thoái vị ngày 25-8-1945 Bảo Đại có viết:

“Nay thấy nhiệt vọng dân chủ của quốc dân Bắc Bộ lên cao quá, nếu Trẫm cứ ngồi yên mà đợi Quốc hội thì không thể nào tránh khỏi nạn Nam Bắc phân tranh, đã thống khổ cho quốc dân lại thuận tiện cho người lợi dụng.

Cho nên mặc dầu Trẫm hết sức đau đớn nghĩ tới công lao Liệt thánh vào sinh ra tử trong gần 400 năm để mở giang sơn đất nước từ Thuận Hóa đến Hà Tiên, Trẫm cũng quả quyết thoái vị để nhường quyền điều khiển quốc dân lại do một chính phủ Cộng hòa.”

Thật là ngây thơ! Thoái vị và trở thành cố vấn tối cao cho Chính phủ Hồ Chí Minh.

Rồi từ đó, tình hình Việt Nam biến chuyển rất mau lẹ trong khung cảnh chính trị rối ren giữa hai khuynh hướng Cộng sản và Quốc gia.

Đoạn: KHUYNH HƯỚNG CỘNG SẢN

Sau khi Bảo Đại thoái vị, Hồ Chí Minh công bố ngày 2-9-1945 Nội các của ông và đồng thời thiết lập “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Tình trạng tạm thời này được hợp thức hóa bằng một cuộc tổng tuyển cử ngày 6-1-1946 bầu Quốc hội Lập hiến gồm 330 dân biểu được phân phối như sau: 230 đại diện Việt Minh; 50 đại diện Việt Nam Quốc dân Đảng; 30 đại diện các dân tộc thiểu số; 20 đại diện Việt Nam Đồng minh Hội.

Ngày 16-11-1946 “Hiến pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa” do Quốc hội Lập hiến soạn thảo và biểu quyết được ban hành. Chiếu theo Hiến pháp này, tổ chức chính quyền được ấn định như sau:

Quyền Hành pháp: được giao phó cho một vị Chủ tịch và một Hội đồng Chính phủ. Chủ tịch đóng vai trò Quốc trưởng vô trách nhiệm chính trị và có một số quyền hạn của các Quốc trưởng trong chế độ Nghị viện như: chỉ định Thủ tướng, ban hành luật pháp, quyền ân xá v.v… Hội đồng Chính phủ do Thủ tướng chủ tọa gồm một số Bộ trưởng và Thứ trưởng nắm thực quyền Hành pháp và chịu trách nhiệm trước Quốc hội.

Quyền Lập pháp do một Quốc hội độc viện đảm nhiệm. Quốc hội mỗi năm chỉ họp hai khóa thường lệ và giữa hai khóa họp được đại diện bởi ủy ban thường trực. Cần ghi nhận hai đặc điểm: thứ nhất ủy ban thường trực sử dụng toàn quyền của Quốc hội nghĩa là có thể lấy những quyết định có hiệu lực như đạo luật, kiểm soát hoặc chỉ trích Chính phủ, tuyên chiến v.v… Thứ hai là các dân biểu có thể bị bãi miễn bởi nhân dân nếu có kiến nghị bất tín nhiệm của 1/4 tổng số cử tri và nếu kiến nghị ấy được 2/3 tổng số dân biểu chấp thuận.

Tóm lại, phân tích Hiến pháp 1946, chúng ta liên tưởng ngay đến Hiến pháp Liên Sô. Trong cả hai, nguyên tắc phân quyền không được áp dụng, trong thực tế quyền lực ở trong tay Đảng Cộng sản, Hiến pháp 1946 của Việt Minh chung quy là một văn kiện xác nhận long trọng địa vị ưu thế của một chính đảng. Quốc hội cũng như Chính phủ chỉ là những định chế hình thức, những phương tiện thực hiện và hợp thức hóa chính sách cùng đường lối của đảng thống trị.

Và tổ chức chính quyền này vẫn tiếp tục áp dụng xuyên qua bao biến cố đưa đến Hiệp định Sơ bộ 6-3-1946; sự tan vỡ của Hội nghị Fontainebleau 27-7-1946; Tạm ước 14-9-1946 và đến đêm 19-12-1946 chiến tranh lại bùng nổ giữa quân đội Pháp và Việt Minh, cuộc chiến tranh tiếp diễn cho đến năm 1954 với Hiệp định Genève 20-7-1954 phân chia lãnh thổ Việt Nam.

Đoạn 2: KHUYNH HƯỚNG QUỐC GIA

Trong khi Việt Minh chiếm và củng cố chính quyền ngoài Bắc tháng 9 năm 1945, trong Nam quân đội Anh đổ bộ lên Saigon với mục đích giải giới Nhật. Cùng theo quân đội Anh có quân đội Pháp lợi dụng cơ hội tái chiếm Đông Dương.

Mặc dù hoàn thành được hệ thống cai trị tại miền Nam với các chính phủ bù nhìn, và sau khi đổ bộ lên Bắc Việt với Hiệp định Sơ bộ 6-3-1946, công cuộc tái chiếm Đông Dương càng ngày càng khó khăn trước sức kháng chiến anh dũng của dân tộc Việt Nam.

Có lẽ nhận thấy không thể dùng võ lực, Pháp liền nghĩ đến giải pháp chính trị. Vì tiếng súng ngày 19-12-1946 đã chấm dứt mọi cuộc thương nghị với Việt Minh, Pháp nhìn về Hương Cảng nơi mà Bảo Đại, cố vấn tối cao của Chính phủ Hồ Chí Minh thừa dịp đi công cán tại Trùng Khánh, ở lại đó. Và sau nhiều cuộc vận động và thương nghị của một số đoàn thể chính trị và tôn giáo, lá bài Bảo Đại được đem ra thí nghiệm.

Ngày 5-6-1948, Hiệp định Hạ Long ra đời, long trọng công nhận nền độc lập của Việt Nam cùng sự gia nhập của Việt Nam vào Liên hiệp Pháp. Thiếu tướng Nguyễn Văn Xuân được chỉ định cầm đầu Chính phủ Lâm thời để kí kết vào Hiệp định.

Ngày 8-3-1949 Hiệp định Elysée được kí kết xác nhận lại mối bang giao Việt-Pháp giữa Hoàng đế Bảo Đại và Tổng thống Pháp V.Auriol. Rồi từ Pháp về Bảo Đại ban hành Dụ số 1 ngày 1-7-1949 ấn định việc tổ chức và điều hành các cơ quan công quyền Việt Nam. Dụ số 1 này, sau phần lí do gồm 4 mục: Mục 1: Quốc hội Lập hiến; Mục II: Quốc trưởng; Mục III: Chính phủ; IV: Hội đồng tư vấn quốc gia.

Sau khi xác nhận rằng “ý chí quốc dân là nguồn gốc của mọi ngành hoạt động quốc gia, nhưng vì tình hình chiến tranh hiện tại, ý chí ấy không thể phát biểu một cách tự do được” và trong lúc chờ đợi một Quốc hội Lập hiến, tổ chức chính quyền ở giai đoạn giao thời, gồm 3 cơ quan; Quốc trưởng, Chính phủ và Hội đồng Tư vấn Quốc gia.

1. Quốc trưởng – tức là Bảo Đại – tượng trưng cho Quốc gia có những quyền hạn như các Quốc trưởng khác như quyền ân xá, quyền chủ tọa Hội đồng Tổng trưởng, quyền cử Đại sứ hoặc tiếp nhận ủy nhiệm thư v.v… Tuy nhiên có điểm đáng lưu ý là Quốc trưởng “ấn định chính sách của chính phủ cho chỉ thị về sự hoạt động của chính phủ trong tất cả các ngành bổ nhiệm và cách chức Thủ tướng và các Tổng trưởng”.

2. Chính phủ: đảm nhiệm quyền Hành pháp. Thủ tướng Chính phủ điều khiển sự hoạt động của Chính phủ và chuyên trách điều hòa sự liên lạc giữa các nhân viên Chính phủ chuyên trách và kiểm soát sự thi hành các Dụ và sắc lệnh.

3. Bên cạnh Quốc trưởng và Chính phủ, Dụ số 1 còn thiết lập một Hội đồng Tư vấn Quốc gia, mục đích để quốc dân có thể phát biểu ý kiến một cách hết sức rộng rãi. Các hội viên Hội đồng Tư vấn Quốc gia “đều do Quốc trưởng ban bố sắc lệnh tuyển lựa trong các nhân sĩ hoặc đại diện cho dư luận quốc dân, hoặc đại diện cho các quyền lợi toàn quốc và địa phương hoặc có tài năng xứng đáng”.

Hội đồng Tư vấn Quốc gia phát biểu ý kiến về các vấn đề do Chính phủ giao xét. Tuy nhiên, Chính phủ bắt buộc phải hỏi ý kiến Hội đồng trước khi chấp thuận luật lệ về ngân sách, quy chế tự do cá nhân, sự cải cách căn bản của nền tảng kinh tế và xã hội, ngoại trừ trường hợp khẩn cấp hoặc bất khả kháng.

Từ ngày ban hành Dụ số 1 cho đến ngày kí Hiệp định Genève 20-7-1954 – 5 năm qua tại miền Nam có tất cả 9 chính phủ liên tiếp nắm chính quyền:

Chính phủ Bảo Đại (2-7-1949)
Chính phủ Nguyễn Phan Long (18-1-1950)
Chính phủ Trần Văn Hữu (6-5-1950)
Chính phủ Trần Văn Hữu II (20-2-1951)
Chính phủ Trần Văn Hữu III (8-3-1952)
Chính phủ Nguyễn Văn Tâm (15-6-1952)
Chính phủ Nguyễn Văn Tâm II (1-1-1953)
Chính phủ Hoàng thân Bửu Lộc (12-1-1954)
Chính phủ Ngô Đình Diệm (7-7-1954)

Một sự lạm phát chính phủ như thế chứng tỏ sự thất bại của giải pháp Bảo Đại. Trong lúc chiến tranh tiếp diễn, càng ngày càng quyết liệt, lòng dân hướng về cuộc đấu tranh chống thực dân, thì các nhà lãnh đạo quốc gia, thoát thân từ một giai cấp trưởng giả, liên hệ mật thiết với đế quốc Pháp, thiếu bản lĩnh, không gây được sự hào hứng cùng đem lại độc lập thực sự cho quốc gia, lần lần mất cả uy tín. Chính nghĩa kháng chiến chống thực dân, giành độc lập lọt vào tay Việt Minh. Để rồi sau trận Điện Biên, Pháp phải điều đình với Việt Minh phân chia lãnh thổ.

Sau Hiệp định Genève, ngoài Bắc theo chế độ độc tài cộng sản, trong Nam Chính phủ Ngô Đình Diệm thành lập ngày 7-7-1954 tìm cách truất phế Bảo Đại bằng một cuộc trưng cầu dân ý tổ chức ngày 23-10-1955. Với uy tín sẵn có thời ấy cùng với một tổ chức khéo léo, Ngô Đình Diệm thâu lượm kết quả: 5.721.735 phiếu – trong số 5.828.907 công dân đi bầu – biểu quyết truất phế Bảo Đại và công nhận Thủ tướng Ngô Đình Diệm giữ chức vụ Quốc trưởng.

Dựa trên kết quả này, chính quyền Ngô Đình Diệm ban hành Hiến ước Tạm thời số I ngày 26-10-1955 nguyên văn như sau:

“Xét rằng kết quả của cuộc Trưng cầu Dân ý ngày 23-10-1955, đã biểu lộ một cách rõ rệt ý chí của toàn dân Việt Nam muốn thiết lập nền dân chủ.

Xét rằng trong khi chờ đợi một Hiến pháp được ban hành, các cơ quan công quyền trong nước cần phải được quy định bởi một Hiến ước Tạm thời.

Xét rằng chính thể Cộng hòa đã được long trọng tuyên bố:

TUYÊN BỐ

Điều thứ 1 – Quốc gia Việt Nam là một nước Cộng hòa.

Điều thứ 2 – Quốc trưởng, đồng thời cũng là Thủ tướng Chính phủ, lấy danh hiệu là Tổng thống Việt Nam Cộng hòa.

Điều thứ 3 – Một ủy ban được thiết lập để soạn dự án Hiến pháp của Quốc gia Việt Nam. Bản Hiến pháp này sẽ được đưa ra trước Quốc hội do dân bầu trước cuối năm nay.

Điều thứ 4 – Trong khi chờ đợi Hiến pháp được ban hành các đạo luật và sắc lệnh hiện hữu vẫn được tạm thời áp dụng, ngoại trừ những điều khoản nào trái ngược với chính thể Cộng hòa.”

Hai hôm sau, Chính phủ Ngô Đình Diệm thứ hai được thiết lập với Ngô Đình Diệm Tổng thống kiêm Thủ tướng và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Ngô Đình Nhu và Ngô Đình Cẩn cố vấn.

Mục II: CHẾ ĐỘ NGÔ ĐÌNH DIỆM (1955-1963)

Sau khi truất phế Bảo Đại và tập trung quyền lực trong tay. Ngô Đình Diệm phát động chiến dịch loại trừ các đoàn thể độc lập và đồng thời tạo một tổ chức chính trị bán chính thức mệnh danh là “Phong trào Cách mạng Quốc gia”. Và ngày 4-3-1956 một cuộc tổng tuyển cử bầu Quốc hội Lập hiến. Sau một thời gian thảo luận, dự án Hiến pháp được Quốc hội Lập hiến chung quyết ngày 20-10-1956 và ngày 26-10-1956 Tổng thống Ngô Đình Diệm ban hành Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa, đánh dấu một giai đoạn lịch sử chính trị Việt Nam. Chúng ta sẽ lần lượt phân tích và nhận xét Hiến pháp này.

Đoạn 1: PHÂN TÍCH HIẾN PHÁP 26-10-1956

Hiến pháp 1956 gồm một phần mở đầu và 10 thiên.

A. Phần mở đầu được soạn thảo dưới hình thức một bản tuyên ngôn xác định sự tin tưởng của Nhà nước lập hiến:

“ở tương lai huy hoàng bất diệt của quốc gia và Dân tộc Việt Nam mà lịch sử tranh đấu oai hùng của Tổ tiên và ý chí quật cường của toàn dân đảm bảo”;
“ở sự trường tồn của nền văn minh Việt Nam”;
“ở giá trị siêu việt của con người”.

Và ý thức rằng Hiến pháp phải thể hiện nguyện vọng của nhân dân, nghĩa là:

Củng cố Độc lập chống mọi hình thức xâm lăng thống trị;
Bảo vệ Tự do cho mỗi người và cho Dân tộc;
Xây dựng Dân chủ về chính trị, kinh tế xã hội, văn hóa cho toàn dân trong sự tôn trọng nhân vị.

B. Về quyền lợi và nhiệm vụ của công dân, Hiến pháp 1956 đã xác nhận một cách rất đầy đủ. Có tự do cá nhân như quyền không bị bắt bớ, giam giữ trái phép, quyền tự do đi lại, tính cách bất khả xâm phạm của gia cư, quyền tự do hội họp, quyền tự do lập hội, tự do tín ngưỡng được công bố long trọng. Ngoài ra, một số quyền kinh tế như quyền tư hữu, quyền tổ chức những hợp tác kinh tế; một số quyền chính trị như quyền bầu cử, ứng cử, quyền tham gia điều khiển việc công hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp qua sự trung gian của đại diện; một số quyền xã hội như quyền tự do nghiệp đoàn, quyền đình công, quyền được cứu trợ khi bị thất nghiệp, già yếu, bệnh tật, thiên tai, quyền làm việc và hưởng thù lao xứng đáng, quyền được hưởng một nền giáo dục cơ bản miễn phí, tóm lại một số quyền căn bản của công dân trong một xã hội dân chủ của thế kỉ hai mươi được công nhận rõ rệt.

Song song với quyền lợi ấy Hiến pháp cũng ghi một số nhiệm vụ công dân như:

Nhiệm vụ tôn trọng và bảo vệ Hiến pháp và luật pháp;
Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, chính thể Cộng hòa nền tự do dân chủ;
Nhiệm vụ góp phần vào việc chi tiêu công cộng.

C. Về cơ cấu chính quyền, Hiến pháp 1956 dành riêng Thiên thứ ba cho Tổng thống và Thiên thứ tư cho Quốc hội.

1. Quyền Hành pháp được ủy nhiệm cho Tổng thống dân cử bởi quốc dân. Tổng thống – có thể nói rằng – là tất cả quyền Hành pháp. Tổng thống có Phó Tổng thống, các bộ Trưởng và Thứ trưởng phụ tá. Các Bộ trưởng do Tổng thống bổ nhiệm và chịu trách nhiệm trước Tổng thống.

Do nhân dân bầu thẳng với nhiệm kì 5 năm, Tổng thống nắm giữ một số quyền hạn tối quan trọng như:

Sáng quyền lập pháp: Tổng thống có quyền đưa ra Quốc hội xét các dự thảo luật;
Quyền gửi thông điệp;
Quyền phủ quyết: tức quyền bác bỏ một đạo luật do Quốc hội chung quyết và yêu cầu Quốc hội phúc nghị một hay nhiều điều khoản;
Quyền hành về quân sự: Tổng thống là Tổng tư lệnh Tối cao của các lực lượng quân sự;
Quyền hành về ngoại giao: quyền kí kết các điều ước, các Hiệp định quốc tế và quyền bổ nhiệm các sứ thần.
Tất cả các quyền với tư cách Quốc trưởng và chỉ huy Hành pháp.

2. Quyền lập pháp được ủy nhiệm cho Quốc hội dân cử. Quốc hội tức là cơ quan Lập pháp. Chiếu theo điều 55, Quốc hội biểu quyết các đạo luật. Ngoài ra cần nhấn mạnh thêm rằng Quốc hội chấp thuận các điều ước và các hiệp định quốc tế, biểu quyết ngân sách quốc gia; có quyền đề nghị sửa đổi Hiến pháp và tham gia vào việc tổ chức và điều hành Đặc biệt Pháp viện, một cơ quan tài phán có thẩm quyền xét xử Tổng thống về các nhân vật trọng yếu của Quốc gia.

Bên cạnh hai định chế căn bản, Quốc hội và Tổng thống còn có một số cơ quan như Hội đồng Kinh tế Quốc gia, Thượng Hội đồng Thẩm phán và Viện Bảo hiến.

Đoạn 2: NHẬN XÉT

Hiến pháp 1956 – thoạt tiên – có thể xem là một bản văn quy định rõ rệt thẩm quyền các cơ quan quốc gia và đồng thời ấn định những mối tương quan thực tế hầu đáp ứng với nhu cầu của thời cuộc. Tuy nhiên nhìn kĩ lại những điều kiện cấu tạo bản Hiến pháp cùng một số điều khoản đặc biệt, chúng ta có thể quả quyết rằng chế độ quy định bởi Hiến pháp 1956 là một chế độ quyền uy, khung cảnh của một sự chớm nở độc tài cá nhân trong thực tế.

A. Trước nhất người ta có thể tự hỏi vì lí do gì mà nhà Lập hiến ưng thuận cho “đương kim Tổng thống (tức là Ngô Đình Diệm) sẽ là Tổng thống đầu tiên theo Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa”? Khi mà đã tổ chức được một cuộc trưng cầu dân ý và một cuộc tổng tuyển cử bầu Quốc hội Lập hiến thì người ta không hiểu vì sao không tổ chức được một cuộc bầu cử Tổng thống chiếu theo bản Hiến pháp mới. Sự kiện này chứng tỏ sự thiếu tinh thần dân chủ của đương kim Tổng thống.

B. Nhận xét thứ hai liên quan đến điều 98: “Trong nhiệm kì Lập pháp đầu tiên (tức từ 1956 đến 1959) Tổng thống có thể tạm đình chỉ sự sử dụng những quyền tự do đi lại và cư ngụ, tự do ngôn luận và báo chí, tự do hội họp và lập hội, tự do nghiệp đoàn và đình công để thỏa mãn những đòi hỏi đích đáng của an toàn chung, trật tự công cộng và Quốc phòng”.

Một câu như thế xóa bỏ hết Thiên thứ ba của bản Hiến pháp! Và chính vì với những quyền rộng như vậy mà chế độ Ngô Đình Diệm có phương tiện loại trừ các đoàn thể quốc gia độc lập, phát động phong trào suy tôn mở đường cho một chế độ độc tài cá nhân.

C. Nhận xét thứ ba liên quan đến chế độ Tổng thống. Một số bình luận gia, khi phê bình Hiến pháp 1956, kết luận rằng Hiến pháp này thiết lập Tổng thống chế theo kiểu Hoa Kỳ. Đây là một khuynh hướng tối quan trọng cần phải xét lại vì sự thất bại của chế độ Ngô Đình Diệm làm nhiều người tưởng rằng chế độ độc tài là hậu quả tất nhiên của chế độ Tổng thống. Thật ra Tổng thống chế Việt Nam năm 1956 không phải là Tổng thống chế Hoa Kỳ. Trong lúc Hiến pháp Hoa Kỳ cố giữ thế quân bình giữa các quyền được thiết lập, đặc điểm của hệ thống tổ chức chính quyền theo Hiến pháp 1956 là ưu thế quá mức của Tổng thống. Và ưu thế này được thể hiện qua những quyền hành của Tổng thống và nhất là sự can thiệp tích cực của Hành pháp vào lãnh vực Lập pháp.

Thật vậy, ngay ở điều khoản thứ ba chúng ta nhìn thấy ”Tổng thống lãnh đạo quốc gia”. Tổng thống bổ nhiệm và cách chức các sứ thần cùng công chức cao cấp không cần ý kiến của Quốc hội. Trái với nguyên tắc phân nhiệm mà điều 3 ghi rõ là “Nguyên tắc phân nhiệm giữa Hành pháp và Lập pháp phải rõ rệt”. Hiến pháp 1956 dành cho Tổng thống quyền kí sắc luật giữa hai khóa họp Quốc hội, quyền kí sắc lệnh tuyên bố tình trạng khẩn cấp, báo động hoặc giới nghiêm.

Một sự tập trung quá mức quyền hành cùng sự thủ tiêu đối lập và sự hiện diện của một chính đảng duy nhất đã đưa chế độ Ngô Đình Diệm lần lần đi đến một chế độ quyền hành cá nhân áp dụng những phương tiện chuyên chế mà tiếng súng ngày 1-11-1963 đã đưa vào dĩ vãng.

Mục III: VIỆT NAM SAU CÁCH MẠNG 1-11-1963

Giai đoạn hậu Cách mạng là một giai đoạn quan trọng đánh dấu một khúc quanh mới mà Việt Nam Cộng hòa cố tìm những công thức phù hợp với thực trạng – Đồng thời cũng là một giai đoạn bất ổn chính trị thể hiện trên bình diện pháp lí qua 5 văn kiện căn bản:

Hiến ước Tạm thời số 1 ngày 4-11-1963;
Hiến ước Tạm thời số 2 ngày 7-2-1964;
Hiến chương Việt Nam Cộng hòa ngày 16-8-1964;
Hiến chương Lâm thời ngày 20-10-1964;
Ước pháp Tạm thời ngày 19-6-1965;

Và liên tiếp 5 Chính phủ cầm quyền:

Chính phủ Nguyễn Ngọc Thơ (4-11-1963 – 30-1-1964);
Chính phủ Nguyễn Văn Khánh (8-2-1964 – 20-10-1964);
Chính phủ Trần Văn Hương (31-10-1964 – 27-1-1965);
Chính phủ Phan Huy Quát (16-2-1965 – 12-6-1965);
Chính phủ Nguyễn Cao Kỳ (19-6-1965).

Một sự lạm phát chính trị như thế rất là tai hại. Nếu lí do chính là tình trạng của một quốc gia đang phát triển lại phải chiến đấu một mất một còn với phiến loạn cộng sản, cần phải ghi thêm rằng sự kiện mà một số tướng lãnh đã lợi dụng danh nghĩa quân đội để thỏa mãn tự ái cá nhân và củng cố địa vị đồng thời sự bất lực của các tổ chức chính trị và bầu không khí nghi kị, chia rẽ giữa các đoàn thể là những yếu tố làm dao động cuộc sinh hoạt chính trị trong vòng 3 năm qua.

Trong khung cảnh đen tối ấy, một cánh cửa đã hé mở: đó là sự hình thành của Quốc hội Lập hiến với sứ mạng hoàn thành Hiến pháp tương lai hầu bình thường hóa cuộc sinh hoạt chính trị trên những tiêu chuẩn vững chắc.

Đoạn 1: SỰ HÌNH THÀNH QUỐC HỘI LẬP HIẾN

Sự thành lập chính phủ Nguyễn Cao Kỳ đánh dấu một giai đoạn ổn định. Nhưng, nếu thành phần lãnh đạo tương đối ổn định, những xáo trộn chính trị lại bắt đầu, những phong trào đấu tranh lại chớm nở đôi khi mang tính cách bài ngoại rõ rệt.

Đặc điểm của thời kỳ xáo trộn này là khẩu hiệu Quốc hội Lập hiến được tung ra để làm mục tiêu tranh đấu và phản đối tính cách bất chính đáng của chánh quyền. Trước tình trạng khẩn trương ấy, Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia cho triệu tập Đại hội Chính trị Toàn quốc.

Được triệu tập từ ngày 12-4 đến 14-1-1966 Đại Hội nghị Chính trị Toàn quốc gồm tất cả 117 đại diện các đoàn thể tôn giáo, chính trị, nghiệp đoàn, thanh niên, sinh viên và Hội đồng Dân cử[4].

Sau 3 ngày thảo luận, trong bản đúc kết trình bày ngay phiên bế mạc, Đại Hội nghị Chính trị Toàn quốc đề nghị các điểm chính sau đây:

Cần phải bầu cử Quốc hội Lập hiến và tổ chức chính quyền dân cử;
Tạo điều kiện thuận tiện để chuẩn bị bầu cử bằng hai biện pháp: ban hành tự do báo chí và khuyến khích sinh hoạt chính trị tạo điều kiện thuận tiện cho các chính đảng hoạt động và liên kết thành những khối lớn ngõ hầu tiến tới một Quốc hội với một đa số vững chãi;
Phát động một phong trào xây dựng dân chủ sâu rộng để giáo huấn quần chúng về mặt chính trị;
Thực hiện đại đoàn kết dân tộc để xây dựng dân chủ, phát triển kinh tế, kiến thiết, công bằng xã hội, chiến thắng cộng sản, tái lập thanh bình cho Tổ quốc.

Sứ mạng của Đại hội nghị đã hoàn tất. Thật ra, trước phong trào đấu tranh đòi triệu tập Quốc hội Lập hiến của Phật giáo – Viện Hóa đạo, trước tính cách chính đáng của một nguyện vọng, Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia, không đường lối vững chắc, không can đảm có một phản đề nghị chín chắn tình hình. Và ý nghĩa sâu xa của Đại hội – đối với Ủy ban Lãnh đạo – chỉ là cơ hội để… nhượng bộ trước áp lực ngoài đường. Và sự nhượng bộ này được thể hiện qua bản sắc luật bầu Quốc hội Lập hiến mà Vị Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia đọc ngay tại phiên bế mạc của Đại Hội nghị, giữa tiếng vỗ tay hoan hô. Sắc luật nguyên văn như sau:

Điều 1: Thể theo nguyện vọng của toàn dân, một Quốc hội Lập hiến sẽ được bầu cử, có nhiệm vụ soạn thảo và biểu quyết Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa.

Điều 2: Quốc hội Lập hiến nói ở Điều I sẽ được thành lập trong thời hạn từ 3 đến 5 tháng kể từ ngày kí Sắc luật này theo thể thức đầu phiếu phổ thông trực tiếp và kín trên toàn lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa.

Điều 3: Ngày bầu cử, số dân biểu, thể thức bầu cử, quy chế dân biểu, tổ chức và điều hành Quốc hội Lập hiến sẽ được một Sắc luật ấn định sau.

Sắc luật triệu tập Quốc hội Lập hiến cũng không làm lắng dịu tình hình chính trị. Mặc dù Phật giáo – Viện Hóa đạo đã biểu tình – ngay trong ngày – để ăn mừng chiến thắng, bầu không khí lại bắt đầu sôi động và cuộc tranh đấu của Viện Hóa đạo lại chuyển sang những mục tiêu khác. Và từ ngày ban hành Sắc luật triệu tập Quốc hội Lập hiến (14-4-1966) đến ngày bầu cử (2-9-1966) cuộc tranh chấp giữa Chính phủ và Viện Hóa đạo vẫn tiếp diễn, dưới nhiều hình thức, có tính cách quá trầm trọng đến nỗi Chính phủ phải dùng võ lực để tái lập uy quyền quốc gia và an ninh công cộng. Rồi – éo le thay! – chính Viện Hóa đạo, ngày 15-8-1966 đã công khai bầy tỏ lập trường “bất hợp tác việc bầu cử Quốc hội Lập hiến do chính quyền đương kim tổ chức”.

Tuy nhiên toàn dân đã nô nức đi bầu. Mặc dầu chưa hẳn là giải pháp duy nhất để giải quyết khủng hoảng chính trị, cần phải thành thật nhận định rằng cuộc bầu cử Quốc hội Lập hiến ngày 11-9-1966 là một thắng lợi lớn. Thắng lợi về mặt an ninh vì các lực lượng bảo vệ an ninh đã chứng minh khả năng trong việc bảo vệ dân chúng chống chiến dịch khủng bố của Việt Cộng. Thắng lợi về mặt chính trị vì dân tộc Việt Nam đã chứng tỏ rằng họ không thờ ơ với quốc sự nếu họ có dịp phát biểu ý kiến.

Bảng Tổng kết bầu cử Quốc hội Lập hiến 11-9-1966

Số dân biểu: 117 (trong số này gồm cả 4 dân biểu gốc Miên và 9 dân biểu gốc Thượng, Chàm và Thượng du Bắc Việt di cư)

Sơ đồ 4

(Theo tài liệu của Phủ Đặc ủy Hành chánh)

Đoạn 3: QUỐC HỘI LẬP HIẾN 1966

Khai mạc long trọng ngày 27-9-1966 với tất cả ước vọng. Quốc hội Lập hiến bắt tay vào việc soạn thảo cơ cấu căn bản của Quốc gia.

A. Những đặc tính của Quốc hội Lập hiến

1. Quốc hội Lập hiến có thể xem là một Quốc hội trẻ. Tuổi trung bình là 40. Phân tích tuổi các dân biểu, chúng ta có thể chia như sau:

* Từ 25 đến 35 tuổi: 41 vị;

* Từ 36 đến 45 tuổi: 35 vị;

* Từ 46 đến 55 tuổi: 28 vị;

* Từ 56 đến 65 tuổi: 13 vị.

2. Về thành phần xã hội, các bác sĩ, dược sĩ, kĩ sư và công chức chiếm đa số.

Thành phần xã hội của dân biểu Quốc hội Lập hiến

Nghề tự do (gồm kĩ sư, dược sĩ, bác sĩ, luật sư, giáo sư, chủ báo, kí giả): 37;
Thương mại: 9;
Nông nghiệp: 6;
Công chức: 38;
Hội viên Hội đồng dân cử: 16;
Linh tinh (công chức, sĩ quan hồi hưu, ban trị sự giáo hội, đại diện Fulro, chánh tông v.v…): 11

3. Phân tích theo miền, thành phần dân biểu chia ra như sau:

* Nam: 49 vị;

* Trung: 36 vị (29 vị đắc cử trại Trung phần và 7 đắc cử nơi khác);

* Bắc: 32 vị.

3. Về phương diện chính trị, vấn đề trở nên phức tạp hơn. Trên nguyên tắc, đối với một nhà quan sát, tư cách ứng cử viên, các chính đảng và chương trình ứng cử là một yếu tố quan trọng trước ngày bầu cử. Tại Việt Nam, vấn đề không được đặt ra như vậy. Trong số 117 dân biểu đắc cử, nếu chúng ta nhìn lại tư cách ứng cử của các vị ấy trước ngày bầu chúng ta thấy có:

93 vị ứng cử với tư cách độc lập;
13 vị ứng cử với tư cách cá nhân;
2 vị ứng cử với tư cách Việt quốc;
7 vị ứng cử với tư cách Giáo phái (Hòa Hảo, Cao Đài);
2 vị ứng cử với tư cách đại diện Fulro.

Tư cách độc lập và tư cách cá nhân khác nhau ở chỗ nào? Rất khó mà trả lời. Nếu không gì trở ngại cho rằng độc lập và cá nhân là một, chúng ta có thể kết luận rằng vấn đề chính kiến, vấn đề chính đảng, tóm lại vấn đề chính trị thuần túy cố ý bị lãng quên để nhường bước cho uy tín và cảm tình cá nhân.

Trong điều kiện ấy, mầu sắc chính trị của Quốc hội Lập hiến trở nên khó hiểu. Vẫn biết rằng đã có 4 khối dân biểu:

Khối Liên minh Dân chủ: 46 dân biểu;
Khối Đại chúng: 22 dân biểu;
Khối Phục hưng Miền Nam: 12 dân biểu;
Khối Độc lập: 16 dân biểu.

và 21 trong tình trạng “độc lập”. Các vị này đã tách khỏi Khối Đại chúng vì bất đồng ý kiến về số lập trường chính trị.

Tuy nhiên cần phải nhận định rằng xuyên qua hoạt động của các khối, chúng ta thấy kỉ luật nội bộ không được chặt chẽ cho lắm và không một tài liệu nào chứng minh một cách xác thực sự khác biệt về chính trị giữa các khối dân biểu.

B. Hoạt động của Quốc hội Lập hiến

Cho đến ngày 1-3-1967 Quốc hội Lập hiến đã tuần tự biểu quyết chấp thuận trên 80 điều khoản trong số 135 điều của bản dự thảo Hiến pháp. Các nét chính của chế độ chính trị tương lai của Việt Nam đã được phác họa. Tuy nhiên hãy còn sớm để có thể phê bình vì Quốc hội còn phải biểu quyết toàn bộ lại và hiện giờ khó tiên đoán được rằng quyền phúc nghị của Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia sẽ áp dụng hay không và đến mức độ nào. Và chính vấn đề này là then chốt.

Thật vậy, có thể nói rằng Quốc hội Lập hiến luôn luôn bị ám ảnh bởi điều 20 của Sắc luật ngày 16-6-1966 ấn định tổ chức Quốc hội Lập hiến. Điều 20, đoạn 2 quy định như sau:

“Trong thời hạn ban hành, Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia có thể yêu cầu Quốc hội phúc nghị một hay nhiều điều khoản đã được Quốc hội biểu quyết. Nếu Quốc hội không đồng ý sửa đổi theo yêu cầu của Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia thì Quốc hội sẽ chung quyết bằng một cuộc minh danh và đích thân đầu phiếu với đa số hai phần ba (2/3) tổng số dân biểu. Nếu đa số 2/3 trên đây không đạt được, bản tu chính của Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia đương nhiên coi như chung quyết.”

Quốc hội Lập hiến đã yêu cầu tu chính điều 20 này, viện hai lí do:

1. Lí do thứ nhất: Quyền lập hiến là một quyền nguyên thủy do quốc dân ủy thác cho Quốc hội Lập hiến. Trên nguyên tắc, với tư cách nguyên thủ quốc gia, Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia chỉ có quyền phủ quyết một đạo luật chớ không được sử dụng quyền này đối với một bản Hiến pháp đã được Quốc hội Lập hiến chung quyết. Hơn nữa trong trật tự pháp lí hiện tại ấn định bởi Ước pháp Tạm thời ngày 19-6-1965, Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia chỉ có quyền Lập pháp và quyền Hành pháp mà thôi.

2. Lí do thứ nhì: Có lẽ khi ban hành Sắc luật, Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia ngại sự len lỏi của các phần tử cộng sản hoặc trung lập vào Quốc hội Lập hiến nên dùng điều 20 phòng ngừa. Sự lo ngại rất chính đáng ấy không còn lí do tồn tại nữa vì thành phần Quốc hội Lập hiến gồm toàn các nhân vật quốc gia chân chính có lập trường chống cộng vững chắc.

Trên đây là hai lí do chính mà Phái đoàn Quốc hội Lập hiến đã trình bày cùng Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia trong cuộc tiếp xúc ngày 18-11-1966. Phản ứng của chính quyền được thể hiện qua bức thông điệp của Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia gửi ông Chủ tịch Quốc hội Lập hiến ngày 26-12-1966.

Trong bức thông điệp, Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia không đề cập trực tiếp đến những luận cứ của Quốc hội Lập hiến mà chỉ khẳng định rằng:

Sự kiện mà ứng cử viên đắc cử cũng như thất cử và đại đa số đồng bào với tỉ lệ 80% đã hăng hái tham gia tổng tuyển cử đương nhiên chứng minh họ đã chấp nhận Sắc luật ngày 19-6-1966.
Sửa đổi Sắc luật căn bản đã được 80% nhân dân chấp nhận cách đây chưa đầy ba tháng sẽ làm cho chúng ta mang tiếng thất tín cùng đồng bào cử tri toàn quốc.

Vấn đề chưa giải quyết! Mặc dù đa số dân biểu đứng dậy giơ tay “Xin thề quyết tâm bảo vệ bản Hiến pháp mà chúng ta sẽ hoàn thành” trong phiên họp ngày 29-12-1966, cuộc tranh chấp sẽ tiếp diễn và liên quan mật thiết đến nội dung bản Hiến pháp tương lai…

(Còn tiếp)

Nguồn: Nguyễn Văn Bông, Luật Hiến pháp và Chính trị học. In lần thứ hai. Sài Gòn 1969. Bản điện tử do pro&contra thực hiện.

[1] Tức Hiroshima ngày 06/08/1945 (p&c)

[2] Tức Nagasaki ngày 09/08/1945 (p&c)

[3] Có lẽ đó là ngày 17/08/1945. ( p&c)

[4] Thật ra chỉ có lối 100 vị tham gia Đại hội. Và sự vắng mặt được chú ý nhất là đại diện của Giáo hội Phật giáo Thống nhất. Chỉ trong buổi bế mạc một nhân sĩ Phật giáo – ông Trần Quang Thuận – có đến nhưng tuyên bố không phải là đại diện chính thức của Giáo hội Phật giáo Thống nhất.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 30, 2013 15:18

Nguyá»n VÄn BÃ´ng â Luáºt Hiáº¿n phÃ¡p vÃ ChÃnh trá» há»c (17)

XemÂ kÃ¬ 1,Â kÃ¬ 2,Â kÃ¬ 3,Â kÃ¬ 4,Â kÃ¬ 5,Â kÃ¬ 6,Â kÃ¬ 7,Â kÃ¬ 8, kÃ¬ 9, kÃ¬ 10, kÃ¬ 11, 12, kÃ¬ 13, 14, 15, 16

CHÆ¯Æ NG II: VIá»T NAM

Sau gáº§n má»t tháº¿ ká» dÆ°á»i Ã¡ch thá»ng trá» ngoáº¡i bang, nÆ°á»c Viá»t Nam ÄÃ£ vÃ¹ng lÃªn â vá»i Tháº¿ giá»i Äáº¡i chiáº¿n thá»© nhÃ¬ â giÃ nh láº¡i chá»§ quyá»n. NhÆ°ng, trong lÃºc cÃ¡c quá»c gia Äá»ng cáº£nh ngá» ÄÃ£ vÆ°á»£t qua nhá»¯ng khÃ³ khÄn vÃ Äang cá»§ng cá» ná»n Äá»c láºp, xÃ¢y dá»±ng xÃ£ há»i trong cáº£nh thÃ¡i bÃ¬nh, Viá»t Nam pháº£i tráº£i qua má»t giai Äoáº¡n lá»ch sá» chÃnh trá» vÃ´ cÃ¹ng xÃ¡o trá»n, vá»i khÃ³i lá»a cá»§a chiáº¿n tranh, vá»i Äáº¥t nÆ°á»c phÃ¢n li vÃ tÆ°Æ¡ng lai mÃ¹ má»t.

Má»¥c I: Tá»ª Äáº¾ QUá»C Äáº¾N CHÃNH THá» Cá»NG HÃA

9-3-1945: QuÃ¢n Äá»i ThiÃªn hoÃ ng, tá»« lÃ¢u cÃ³ máº·t trÃªn toÃ n cÃµi ÄÃ´ng DÆ°Æ¡ng, trong chá»p nhoÃ¡ng láºt Äá» há» thá»ng chÃnh quyá»n thuá»c Äá»a vÃ xÃ³a bá» chá»§ quyá»n PhÃ¡p Quá»c.

11-3-1945: Tá»« CÆ¡ máºt Viá»n cá»§a triá»u ÄÃ¬nh Huáº¿, má»t báº£n TuyÃªn cÃ¡o ÄÆ°á»£c cÃ´ng bá», nguyÃªn vÄn nhÆ° sau: âCá»© tÃ¬nh tháº¿ chung trong thiÃªn háº¡, tÃ¬nh tháº¿ riÃªng cÃµi ÄÃ´ng Ã, chÃnh phá»§ Viá»t Nam cÃ´ng nhiÃªn tuyÃªn bá» tá»« ngÃ y nay Äiá»u Æ°á»c Báº£o Äáº¡i 1884 vá»i nÆ°á»c PhÃ¡p bÃ£i bá» vÃ nÆ°á»c Viá»t Nam khÃ´i phá»¥c quyá»n Äá»c láºp. NÆ°á»c Viá»t Nam sáº½ gáº¯ng sá»©c tá»± tÃºc tiáº¿n triá»n cho xá»©ng Äá»a vá» má»t quá»c gia Äá»c láºpâ.

14-3-1945: HoÃ ng Äáº¿ Báº£o Äáº¡i láº¡i ban chiáº¿u há»§y bá» nhá»¯ng hiá»p Æ°á»c báº¥t bÃ¬nh Äáº³ng mÃ nÆ°á»c PhÃ¡p ÄÃ£ Ã©p buá»c nÆ°á»c Viá»t Nam kÃ ngÃ y 6-6-1862 vÃ ngÃ y 15-3-1874 vÃ toÃ n bá» xá»© Nam Ká»³ tá»« ngÃ y ban chiáº¿u, thuá»c chá»§ quyá»n Äáº¿ quá»c Viá»t Nam.

Rá»i ba hÃ´m sau, ngÃ y 17-3-1945, Dá»¥ sá» 1 cá»§a HoÃ ng Äáº¿ Báº£o Äáº¡i thÃ nh láºp ChÃnh phá»§ Tráº§n Trá»ng Kim, âmá»t ChÃnh phá»§ Äáº§u tiÃªn cá»§a nÆ°á»c Viá»t Nam Äá»c láºp sau 80 nÄm thuá»c quyá»n ngoáº¡i quá»c thá»ng trá»â.

TÃ¬nh tháº¿ Viá»t Nam lÃºc nÃ y ráº¥t Äen tá»i. Äáº£ng Cá»ng sáº£n ÄÃ´ng DÆ°Æ¡ng, nÃºp sau máº·t tráºn Viá»t Nam Äá»c láºp Äá»ng minh Há»i (Viá»t Minh) ÄÃ£ tuyÃªn truyá»n kháº©u hiá»u âÄÃ¡nh Nháºt Äuá»i PhÃ¡pâ, hoáº¡t Äá»ng rÃ¡o riáº¿t pháº£n tuyÃªn truyá»n vÃ tranh giÃ nh áº£nh hÆ°á»ng chÃnh trá» vá»i ChÃnh phá»§ Tráº§n Trá»ng Kim vÃ cÃ¡c Äáº£ng phÃ¡i Quá»c gia.

VÃ khi trÃ¡i bom nguyÃªn tá» cá»§a Má»¹ ÄÃ£ dá»i xuá»ng TrÆ°á»ng Ká»³[1] vÃ Quáº£ng Äáº£o[2] ÄÆ°a Äáº¿n sá»± Äáº§u hÃ ng vÃ´ Äiá»u kiá»n cá»§a Nháºt, Viá»t Minh lá»£i dá»¥ng thá»i cÆ¡ vá»i chiáº¿n dá»ch ngáº¥m ngáº§m vÃ kÄ© thuáºt khÃ©o cÆ°á»p chÃnh quyá»n táº¡i HÃ Ná»i nhÃ¢n má»t cuá»c biá»u tÃ¬nh ngÃ y 13-8-1945[3] Äá» á»§ng há» chÃnh phá»§ Tráº§n Trá»ng Kim.

TrÆ°á»c phong trÃ o chÃnh trá» lÃªn cao táº¡i HÃ Ná»i, chÃnh phá»§ Tráº§n Trá»ng Kim, thiáº¿u báº£n lÄ©nh, máº¥t tinh tháº§n tranh Äáº¥u tá»« chá»©c vÃ Báº£o Äáº¡i, má»t con ngÆ°á»i thiáº¿u Ã½ thá»©c chÃnh trá» tuyÃªn bá» thoÃ¡i vá» ngÃ y 22 thÃ¡ng 8-1945.

Trong chiáº¿u thoÃ¡i vá» ngÃ y 25-8-1945 Báº£o Äáº¡i cÃ³ viáº¿t:

âNay tháº¥y nhiá»t vá»ng dÃ¢n chá»§ cá»§a quá»c dÃ¢n Báº¯c Bá» lÃªn cao quÃ¡, náº¿u Tráº«m cá»© ngá»i yÃªn mÃ Äá»£i Quá»c há»i thÃ¬ khÃ´ng thá» nÃ o trÃ¡nh khá»i náº¡n Nam Báº¯c phÃ¢n tranh, ÄÃ£ thá»ng khá» cho quá»c dÃ¢n láº¡i thuáºn tiá»n cho ngÆ°á»i lá»£i dá»¥ng.

Cho nÃªn máº·c dáº§u Tráº«m háº¿t sá»©c Äau Äá»n nghÄ© tá»i cÃ´ng lao Liá»t thÃ¡nh vÃ o sinh ra tá» trong gáº§n 400 nÄm Äá» má» giang sÆ¡n Äáº¥t nÆ°á»c tá»« Thuáºn HÃ³a Äáº¿n HÃ TiÃªn, Tráº«m cÅ©ng quáº£ quyáº¿t thoÃ¡i vá» Äá» nhÆ°á»ng quyá»n Äiá»u khiá»n quá»c dÃ¢n láº¡i do má»t chÃnh phá»§ Cá»ng hÃ²a.â

Tháºt lÃ ngÃ¢y thÆ¡! ThoÃ¡i vá» vÃ trá» thÃ nh cá» váº¥n tá»i cao cho ChÃnh phá»§ Há» ChÃ Minh.

Rá»i tá»« ÄÃ³, tÃ¬nh hÃ¬nh Viá»t Nam biáº¿n chuyá»n ráº¥t mau láº¹ trong khung cáº£nh chÃnh trá» rá»i ren giá»¯a hai khuynh hÆ°á»ng Cá»ng sáº£n vÃ Quá»c gia.

Äoáº¡n: KHUYNH HÆ¯á»NG Cá»NG Sáº¢N

Sau khi Báº£o Äáº¡i thoÃ¡i vá», Há» ChÃ Minh cÃ´ng bá» ngÃ y 2-9-1945 Ná»i cÃ¡c cá»§a Ã´ng vÃ Äá»ng thá»i thiáº¿t láºp âViá»t Nam DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²aâ. TÃ¬nh tráº¡ng táº¡m thá»i nÃ y ÄÆ°á»£c há»£p thá»©c hÃ³a báº±ng má»t cuá»c tá»ng tuyá»n cá» ngÃ y 6-1-1946 báº§u Quá»c há»i Láºp hiáº¿n gá»m 330 dÃ¢n biá»u ÄÆ°á»£c phÃ¢n phá»i nhÆ° sau: 230 Äáº¡i diá»n Viá»t Minh; 50 Äáº¡i diá»n Viá»t Nam Quá»c dÃ¢n Äáº£ng; 30 Äáº¡i diá»n cÃ¡c dÃ¢n tá»c thiá»u sá»; 20 Äáº¡i diá»n Viá»t Nam Äá»ng minh Há»i.

NgÃ y 16-11-1946 âHiáº¿n phÃ¡p Viá»t Nam DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²aâ do Quá»c há»i Láºp hiáº¿n soáº¡n tháº£o vÃ biá»u quyáº¿t ÄÆ°á»£c ban hÃ nh. Chiáº¿u theo Hiáº¿n phÃ¡p nÃ y, tá» chá»©c chÃnh quyá»n ÄÆ°á»£c áº¥n Äá»nh nhÆ° sau:

Quyá»n HÃ nh phÃ¡p: ÄÆ°á»£c giao phÃ³ cho má»t vá» Chá»§ tá»ch vÃ má»t Há»i Äá»ng ChÃnh phá»§. Chá»§ tá»ch ÄÃ³ng vai trÃ² Quá»c trÆ°á»ng vÃ´ trÃ¡ch nhiá»m chÃnh trá» vÃ cÃ³ má»t sá» quyá»n háº¡n cá»§a cÃ¡c Quá»c trÆ°á»ng trong cháº¿ Äá» Nghá» viá»n nhÆ°: chá» Äá»nh Thá»§ tÆ°á»ng, ban hÃ nh luáºt phÃ¡p, quyá»n Ã¢n xÃ¡ v.vâ¦ Há»i Äá»ng ChÃnh phá»§ do Thá»§ tÆ°á»ng chá»§ tá»a gá»m má»t sá» Bá» trÆ°á»ng vÃ Thá»© trÆ°á»ng náº¯m thá»±c quyá»n HÃ nh phÃ¡p vÃ chá»u trÃ¡ch nhiá»m trÆ°á»c Quá»c há»i.

Quyá»n Láºp phÃ¡p do má»t Quá»c há»i Äá»c viá»n Äáº£m nhiá»m. Quá»c há»i má»i nÄm chá» há»p hai khÃ³a thÆ°á»ng lá» vÃ giá»¯a hai khÃ³a há»p ÄÆ°á»£c Äáº¡i diá»n bá»i á»§y ban thÆ°á»ng trá»±c. Cáº§n ghi nháºn hai Äáº·c Äiá»m: thá»© nháº¥t á»§y ban thÆ°á»ng trá»±c sá» dá»¥ng toÃ n quyá»n cá»§a Quá»c há»i nghÄ©a lÃ cÃ³ thá» láº¥y nhá»¯ng quyáº¿t Äá»nh cÃ³ hiá»u lá»±c nhÆ° Äáº¡o luáºt, kiá»m soÃ¡t hoáº·c chá» trÃch ChÃnh phá»§, tuyÃªn chiáº¿n v.vâ¦ Thá»© hai lÃ cÃ¡c dÃ¢n biá»u cÃ³ thá» bá» bÃ£i miá»n bá»i nhÃ¢n dÃ¢n náº¿u cÃ³ kiáº¿n nghá» báº¥t tÃn nhiá»m cá»§a 1/4 tá»ng sá» cá» tri vÃ náº¿u kiáº¿n nghá» áº¥y ÄÆ°á»£c 2/3 tá»ng sá» dÃ¢n biá»u cháº¥p thuáºn.

TÃ³m láº¡i, phÃ¢n tÃch Hiáº¿n phÃ¡p 1946, chÃºng ta liÃªn tÆ°á»ng ngay Äáº¿n Hiáº¿n phÃ¡p LiÃªn SÃ´. Trong cáº£ hai, nguyÃªn táº¯c phÃ¢n quyá»n khÃ´ng ÄÆ°á»£c Ã¡p dá»¥ng, trong thá»±c táº¿ quyá»n lá»±c á» trong tay Äáº£ng Cá»ng sáº£n, Hiáº¿n phÃ¡p 1946 cá»§a Viá»t Minh chung quy lÃ má»t vÄn kiá»n xÃ¡c nháºn long trá»ng Äá»a vá» Æ°u tháº¿ cá»§a má»t chÃnh Äáº£ng. Quá»c há»i cÅ©ng nhÆ° ChÃnh phá»§ chá» lÃ nhá»¯ng Äá»nh cháº¿ hÃ¬nh thá»©c, nhá»¯ng phÆ°Æ¡ng tiá»n thá»±c hiá»n vÃ há»£p thá»©c hÃ³a chÃnh sÃ¡ch cÃ¹ng ÄÆ°á»ng lá»i cá»§a Äáº£ng thá»ng trá».

VÃ tá» chá»©c chÃnh quyá»n nÃ y váº«n tiáº¿p tá»¥c Ã¡p dá»¥ng xuyÃªn qua bao biáº¿n cá» ÄÆ°a Äáº¿n Hiá»p Äá»nh SÆ¡ bá» 6-3-1946; sá»± tan vá»¡ cá»§a Há»i nghá» Fontainebleau 27-7-1946; Táº¡m Æ°á»c 14-9-1946 vÃ Äáº¿n ÄÃªm 19-12-1946 chiáº¿n tranh láº¡i bÃ¹ng ná» giá»¯a quÃ¢n Äá»i PhÃ¡p vÃ Viá»t Minh, cuá»c chiáº¿n tranh tiáº¿p diá»n cho Äáº¿n nÄm 1954 vá»i Hiá»p Äá»nh GenÃ¨ve 20-7-1954 phÃ¢n chia lÃ£nh thá» Viá»t Nam.

Äoáº¡n 2: KHUYNH HÆ¯á»NG QUá»C GIA

Trong khi Viá»t Minh chiáº¿m vÃ cá»§ng cá» chÃnh quyá»n ngoÃ i Báº¯c thÃ¡ng 9 nÄm 1945, trong Nam quÃ¢n Äá»i Anh Äá» bá» lÃªn Saigon vá»i má»¥c ÄÃch giáº£i giá»i Nháºt. CÃ¹ng theo quÃ¢n Äá»i Anh cÃ³ quÃ¢n Äá»i PhÃ¡p lá»£i dá»¥ng cÆ¡ há»i tÃ¡i chiáº¿m ÄÃ´ng DÆ°Æ¡ng.

Máº·c dÃ¹ hoÃ n thÃ nh ÄÆ°á»£c há» thá»ng cai trá» táº¡i miá»n Nam vá»i cÃ¡c chÃnh phá»§ bÃ¹ nhÃ¬n, vÃ sau khi Äá» bá» lÃªn Báº¯c Viá»t vá»i Hiá»p Äá»nh SÆ¡ bá» 6-3-1946, cÃ´ng cuá»c tÃ¡i chiáº¿m ÄÃ´ng DÆ°Æ¡ng cÃ ng ngÃ y cÃ ng khÃ³ khÄn trÆ°á»c sá»©c khÃ¡ng chiáº¿n anh dÅ©ng cá»§a dÃ¢n tá»c Viá»t Nam.

CÃ³ láº½ nháºn tháº¥y khÃ´ng thá» dÃ¹ng vÃµ lá»±c, PhÃ¡p liá»n nghÄ© Äáº¿n giáº£i phÃ¡p chÃnh trá». VÃ¬ tiáº¿ng sÃºng ngÃ y 19-12-1946 ÄÃ£ cháº¥m dá»©t má»i cuá»c thÆ°Æ¡ng nghá» vá»i Viá»t Minh, PhÃ¡p nhÃ¬n vá» HÆ°Æ¡ng Cáº£ng nÆ¡i mÃ Báº£o Äáº¡i, cá» váº¥n tá»i cao cá»§a ChÃnh phá»§ Há» ChÃ Minh thá»«a dá»p Äi cÃ´ng cÃ¡n táº¡i TrÃ¹ng KhÃ¡nh, á» láº¡i ÄÃ³. VÃ sau nhiá»u cuá»c váºn Äá»ng vÃ thÆ°Æ¡ng nghá» cá»§a má»t sá» ÄoÃ n thá» chÃnh trá» vÃ tÃ´n giÃ¡o, lÃ¡ bÃ i Báº£o Äáº¡i ÄÆ°á»£c Äem ra thÃ nghiá»m.

NgÃ y 5-6-1948, Hiá»p Äá»nh Háº¡ Long ra Äá»i, long trá»ng cÃ´ng nháºn ná»n Äá»c láºp cá»§a Viá»t Nam cÃ¹ng sá»± gia nháºp cá»§a Viá»t Nam vÃ o LiÃªn hiá»p PhÃ¡p. Thiáº¿u tÆ°á»ng Nguyá»n VÄn XuÃ¢n ÄÆ°á»£c chá» Äá»nh cáº§m Äáº§u ChÃnh phá»§ LÃ¢m thá»i Äá» kÃ káº¿t vÃ o Hiá»p Äá»nh.

NgÃ y 8-3-1949 Hiá»p Äá»nh ElysÃ©e ÄÆ°á»£c kÃ káº¿t xÃ¡c nháºn láº¡i má»i bang giao Viá»t-PhÃ¡p giá»¯a HoÃ ng Äáº¿ Báº£o Äáº¡i vÃ Tá»ng thá»ng PhÃ¡p V.Auriol. Rá»i tá»« PhÃ¡p vá» Báº£o Äáº¡i ban hÃ nh Dá»¥ sá» 1 ngÃ y 1-7-1949 áº¥n Äá»nh viá»c tá» chá»©c vÃ Äiá»u hÃ nh cÃ¡c cÆ¡ quan cÃ´ng quyá»n Viá»t Nam. Dá»¥ sá» 1 nÃ y, sau pháº§n lÃ do gá»m 4 má»¥c: Má»¥c 1: Quá»c há»i Láºp hiáº¿n; Má»¥c II: Quá»c trÆ°á»ng; Má»¥c III: ChÃnh phá»§; IV: Há»i Äá»ng tÆ° váº¥n quá»c gia.

Sau khi xÃ¡c nháºn ráº±ng âÃ½ chÃ quá»c dÃ¢n lÃ nguá»n gá»c cá»§a má»i ngÃ nh hoáº¡t Äá»ng quá»c gia, nhÆ°ng vÃ¬ tÃ¬nh hÃ¬nh chiáº¿n tranh hiá»n táº¡i, Ã½ chÃ áº¥y khÃ´ng thá» phÃ¡t biá»u má»t cÃ¡ch tá»± do ÄÆ°á»£câ vÃ trong lÃºc chá» Äá»£i má»t Quá»c há»i Láºp hiáº¿n, tá» chá»©c chÃnh quyá»n á» giai Äoáº¡n giao thá»i, gá»m 3 cÆ¡ quan; Quá»c trÆ°á»ng, ChÃnh phá»§ vÃ Há»i Äá»ng TÆ° váº¥n Quá»c gia.

1. Quá»c trÆ°á»ng â tá»©c lÃ Báº£o Äáº¡i â tÆ°á»£ng trÆ°ng cho Quá»c gia cÃ³ nhá»¯ng quyá»n háº¡n nhÆ° cÃ¡c Quá»c trÆ°á»ng khÃ¡c nhÆ° quyá»n Ã¢n xÃ¡, quyá»n chá»§ tá»a Há»i Äá»ng Tá»ng trÆ°á»ng, quyá»n cá» Äáº¡i sá»© hoáº·c tiáº¿p nháºn á»§y nhiá»m thÆ° v.vâ¦ Tuy nhiÃªn cÃ³ Äiá»m ÄÃ¡ng lÆ°u Ã½ lÃ Quá»c trÆ°á»ng âáº¥n Äá»nh chÃnh sÃ¡ch cá»§a chÃnh phá»§ cho chá» thá» vá» sá»± hoáº¡t Äá»ng cá»§a chÃnh phá»§ trong táº¥t cáº£ cÃ¡c ngÃ nh bá» nhiá»m vÃ cÃ¡ch chá»©c Thá»§ tÆ°á»ng vÃ cÃ¡c Tá»ng trÆ°á»ngâ.

2. ChÃnh phá»§: Äáº£m nhiá»m quyá»n HÃ nh phÃ¡p. Thá»§ tÆ°á»ng ChÃnh phá»§ Äiá»u khiá»n sá»± hoáº¡t Äá»ng cá»§a ChÃnh phá»§ vÃ chuyÃªn trÃ¡ch Äiá»u hÃ²a sá»± liÃªn láº¡c giá»¯a cÃ¡c nhÃ¢n viÃªn ChÃnh phá»§ chuyÃªn trÃ¡ch vÃ kiá»m soÃ¡t sá»± thi hÃ nh cÃ¡c Dá»¥ vÃ sáº¯c lá»nh.

3. BÃªn cáº¡nh Quá»c trÆ°á»ng vÃ ChÃnh phá»§, Dá»¥ sá» 1 cÃ²n thiáº¿t láºp má»t Há»i Äá»ng TÆ° váº¥n Quá»c gia, má»¥c ÄÃch Äá» quá»c dÃ¢n cÃ³ thá» phÃ¡t biá»u Ã½ kiáº¿n má»t cÃ¡ch háº¿t sá»©c rá»ng rÃ£i. CÃ¡c há»i viÃªn Há»i Äá»ng TÆ° váº¥n Quá»c gia âÄá»u do Quá»c trÆ°á»ng ban bá» sáº¯c lá»nh tuyá»n lá»±a trong cÃ¡c nhÃ¢n sÄ© hoáº·c Äáº¡i diá»n cho dÆ° luáºn quá»c dÃ¢n, hoáº·c Äáº¡i diá»n cho cÃ¡c quyá»n lá»£i toÃ n quá»c vÃ Äá»a phÆ°Æ¡ng hoáº·c cÃ³ tÃ i nÄng xá»©ng ÄÃ¡ngâ.

Há»i Äá»ng TÆ° váº¥n Quá»c gia phÃ¡t biá»u Ã½ kiáº¿n vá» cÃ¡c váº¥n Äá» do ChÃnh phá»§ giao xÃ©t. Tuy nhiÃªn, ChÃnh phá»§ báº¯t buá»c pháº£i há»i Ã½ kiáº¿n Há»i Äá»ng trÆ°á»c khi cháº¥p thuáºn luáºt lá» vá» ngÃ¢n sÃ¡ch, quy cháº¿ tá»± do cÃ¡ nhÃ¢n, sá»± cáº£i cÃ¡ch cÄn báº£n cá»§a ná»n táº£ng kinh táº¿ vÃ xÃ£ há»i, ngoáº¡i trá»« trÆ°á»ng há»£p kháº©n cáº¥p hoáº·c báº¥t kháº£ khÃ¡ng.

Tá»« ngÃ y ban hÃ nh Dá»¥ sá» 1 cho Äáº¿n ngÃ y kÃ Hiá»p Äá»nh GenÃ¨ve 20-7-1954 â 5 nÄm qua táº¡i miá»n Nam cÃ³ táº¥t cáº£ 9 chÃnh phá»§ liÃªn tiáº¿p náº¯m chÃnh quyá»n:

ChÃnh phá»§ Báº£o Äáº¡i (2-7-1949)
ChÃnh phá»§ Nguyá»n Phan Long (18-1-1950)
ChÃnh phá»§ Tráº§n VÄn Há»¯u (6-5-1950)
ChÃnh phá»§ Tráº§n VÄn Há»¯u II (20-2-1951)
ChÃnh phá»§ Tráº§n VÄn Há»¯u III (8-3-1952)
ChÃnh phá»§ Nguyá»n VÄn TÃ¢m (15-6-1952)
ChÃnh phá»§ Nguyá»n VÄn TÃ¢m II (1-1-1953)
ChÃnh phá»§ HoÃ ng thÃ¢n Bá»u Lá»c (12-1-1954)
ChÃnh phá»§ NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m (7-7-1954)

Má»t sá»± láº¡m phÃ¡t chÃnh phá»§ nhÆ° tháº¿ chá»©ng tá» sá»± tháº¥t báº¡i cá»§a giáº£i phÃ¡p Báº£o Äáº¡i. Trong lÃºc chiáº¿n tranh tiáº¿p diá»n, cÃ ng ngÃ y cÃ ng quyáº¿t liá»t, lÃ²ng dÃ¢n hÆ°á»ng vá» cuá»c Äáº¥u tranh chá»ng thá»±c dÃ¢n, thÃ¬ cÃ¡c nhÃ lÃ£nh Äáº¡o quá»c gia, thoÃ¡t thÃ¢n tá»« má»t giai cáº¥p trÆ°á»ng giáº£, liÃªn há» máºt thiáº¿t vá»i Äáº¿ quá»c PhÃ¡p, thiáº¿u báº£n lÄ©nh, khÃ´ng gÃ¢y ÄÆ°á»£c sá»± hÃ o há»©ng cÃ¹ng Äem láº¡i Äá»c láºp thá»±c sá»± cho quá»c gia, láº§n láº§n máº¥t cáº£ uy tÃn. ChÃnh nghÄ©a khÃ¡ng chiáº¿n chá»ng thá»±c dÃ¢n, giÃ nh Äá»c láºp lá»t vÃ o tay Viá»t Minh. Äá» rá»i sau tráºn Äiá»n BiÃªn, PhÃ¡p pháº£i Äiá»u ÄÃ¬nh vá»i Viá»t Minh phÃ¢n chia lÃ£nh thá».

Sau Hiá»p Äá»nh GenÃ¨ve, ngoÃ i Báº¯c theo cháº¿ Äá» Äá»c tÃ i cá»ng sáº£n, trong Nam ChÃnh phá»§ NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m thÃ nh láºp ngÃ y 7-7-1954 tÃ¬m cÃ¡ch truáº¥t pháº¿ Báº£o Äáº¡i báº±ng má»t cuá»c trÆ°ng cáº§u dÃ¢n Ã½ tá» chá»©c ngÃ y 23-10-1955. Vá»i uy tÃn sáºµn cÃ³ thá»i áº¥y cÃ¹ng vá»i má»t tá» chá»©c khÃ©o lÃ©o, NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m thÃ¢u lÆ°á»£m káº¿t quáº£: 5.721.735 phiáº¿u â trong sá» 5.828.907 cÃ´ng dÃ¢n Äi báº§u â biá»u quyáº¿t truáº¥t pháº¿ Báº£o Äáº¡i vÃ cÃ´ng nháºn Thá»§ tÆ°á»ng NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m giá»¯ chá»©c vá»¥ Quá»c trÆ°á»ng.

Dá»±a trÃªn káº¿t quáº£ nÃ y, chÃnh quyá»n NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m ban hÃ nh Hiáº¿n Æ°á»c Táº¡m thá»i sá» I ngÃ y 26-10-1955 nguyÃªn vÄn nhÆ° sau:

âXÃ©t ráº±ng káº¿t quáº£ cá»§a cuá»c TrÆ°ng cáº§u DÃ¢n Ã½ ngÃ y 23-10-1955, ÄÃ£ biá»u lá» má»t cÃ¡ch rÃµ rá»t Ã½ chÃ cá»§a toÃ n dÃ¢n Viá»t Nam muá»n thiáº¿t láºp ná»n dÃ¢n chá»§.

XÃ©t ráº±ng trong khi chá» Äá»£i má»t Hiáº¿n phÃ¡p ÄÆ°á»£c ban hÃ nh, cÃ¡c cÆ¡ quan cÃ´ng quyá»n trong nÆ°á»c cáº§n pháº£i ÄÆ°á»£c quy Äá»nh bá»i má»t Hiáº¿n Æ°á»c Táº¡m thá»i.

XÃ©t ráº±ng chÃnh thá» Cá»ng hÃ²a ÄÃ£ ÄÆ°á»£c long trá»ng tuyÃªn bá»:

TUYÃN Bá»

Äiá»u thá»© 1 â Quá»c gia Viá»t Nam lÃ má»t nÆ°á»c Cá»ng hÃ²a.

Äiá»u thá»© 2 â Quá»c trÆ°á»ng, Äá»ng thá»i cÅ©ng lÃ Thá»§ tÆ°á»ng ChÃnh phá»§, láº¥y danh hiá»u lÃ Tá»ng thá»ng Viá»t Nam Cá»ng hÃ²a.

Äiá»u thá»© 3 â Má»t á»§y ban ÄÆ°á»£c thiáº¿t láºp Äá» soáº¡n dá»± Ã¡n Hiáº¿n phÃ¡p cá»§a Quá»c gia Viá»t Nam. Báº£n Hiáº¿n phÃ¡p nÃ y sáº½ ÄÆ°á»£c ÄÆ°a ra trÆ°á»c Quá»c há»i do dÃ¢n báº§u trÆ°á»c cuá»i nÄm nay.

Äiá»u thá»© 4 â Trong khi chá» Äá»£i Hiáº¿n phÃ¡p ÄÆ°á»£c ban hÃ nh cÃ¡c Äáº¡o luáºt vÃ sáº¯c lá»nh hiá»n há»¯u váº«n ÄÆ°á»£c táº¡m thá»i Ã¡p dá»¥ng, ngoáº¡i trá»« nhá»¯ng Äiá»u khoáº£n nÃ o trÃ¡i ngÆ°á»£c vá»i chÃnh thá» Cá»ng hÃ²a.â

Hai hÃ´m sau, ChÃnh phá»§ NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m thá»© hai ÄÆ°á»£c thiáº¿t láºp vá»i NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m Tá»ng thá»ng kiÃªm Thá»§ tÆ°á»ng vÃ Bá» trÆ°á»ng Bá» Quá»c phÃ²ng vÃ NgÃ´ ÄÃ¬nh Nhu vÃ NgÃ´ ÄÃ¬nh Cáº©n cá» váº¥n.

Má»¥c II: CHáº¾ Äá» NGÃ ÄÃNH DIá»M (1955-1963)

Sau khi truáº¥t pháº¿ Báº£o Äáº¡i vÃ táºp trung quyá»n lá»±c trong tay. NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m phÃ¡t Äá»ng chiáº¿n dá»ch loáº¡i trá»« cÃ¡c ÄoÃ n thá» Äá»c láºp vÃ Äá»ng thá»i táº¡o má»t tá» chá»©c chÃnh trá» bÃ¡n chÃnh thá»©c má»nh danh lÃ âPhong trÃ o CÃ¡ch máº¡ng Quá»c giaâ. VÃ ngÃ y 4-3-1956 má»t cuá»c tá»ng tuyá»n cá» báº§u Quá»c há»i Láºp hiáº¿n. Sau má»t thá»i gian tháº£o luáºn, dá»± Ã¡n Hiáº¿n phÃ¡p ÄÆ°á»£c Quá»c há»i Láºp hiáº¿n chung quyáº¿t ngÃ y 20-10-1956 vÃ ngÃ y 26-10-1956 Tá»ng thá»ng NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m ban hÃ nh Hiáº¿n phÃ¡p Viá»t Nam Cá»ng hÃ²a, ÄÃ¡nh dáº¥u má»t giai Äoáº¡n lá»ch sá» chÃnh trá» Viá»t Nam. ChÃºng ta sáº½ láº§n lÆ°á»£t phÃ¢n tÃch vÃ nháºn xÃ©t Hiáº¿n phÃ¡p nÃ y.

Äoáº¡n 1: PHÃN TÃCH HIáº¾N PHÃP 26-10-1956

Hiáº¿n phÃ¡p 1956 gá»m má»t pháº§n má» Äáº§u vÃ 10 thiÃªn.

A. Pháº§n má» Äáº§u ÄÆ°á»£c soáº¡n tháº£o dÆ°á»i hÃ¬nh thá»©c má»t báº£n tuyÃªn ngÃ´n xÃ¡c Äá»nh sá»± tin tÆ°á»ng cá»§a NhÃ nÆ°á»c láºp hiáº¿n:

âá» tÆ°Æ¡ng lai huy hoÃ ng báº¥t diá»t cá»§a quá»c gia vÃ DÃ¢n tá»c Viá»t Nam mÃ lá»ch sá» tranh Äáº¥u oai hÃ¹ng cá»§a Tá» tiÃªn vÃ Ã½ chÃ quáºt cÆ°á»ng cá»§a toÃ n dÃ¢n Äáº£m báº£oâ;
âá» sá»± trÆ°á»ng tá»n cá»§a ná»n vÄn minh Viá»t Namâ;
âá» giÃ¡ trá» siÃªu viá»t cá»§a con ngÆ°á»iâ.

VÃ Ã½ thá»©c ráº±ng Hiáº¿n phÃ¡p pháº£i thá» hiá»n nguyá»n vá»ng cá»§a nhÃ¢n dÃ¢n, nghÄ©a lÃ :

Cá»§ng cá» Äá»c láºp chá»ng má»i hÃ¬nh thá»©c xÃ¢m lÄng thá»ng trá»;
Báº£o vá» Tá»± do cho má»i ngÆ°á»i vÃ cho DÃ¢n tá»c;
XÃ¢y dá»±ng DÃ¢n chá»§ vá» chÃnh trá», kinh táº¿ xÃ£ há»i, vÄn hÃ³a cho toÃ n dÃ¢n trong sá»± tÃ´n trá»ng nhÃ¢n vá».

B. Vá» quyá»n lá»£i vÃ nhiá»m vá»¥ cá»§a cÃ´ng dÃ¢n, Hiáº¿n phÃ¡p 1956 ÄÃ£ xÃ¡c nháºn má»t cÃ¡ch ráº¥t Äáº§y Äá»§. CÃ³ tá»± do cÃ¡ nhÃ¢n nhÆ° quyá»n khÃ´ng bá» báº¯t bá», giam giá»¯ trÃ¡i phÃ©p, quyá»n tá»± do Äi láº¡i, tÃnh cÃ¡ch báº¥t kháº£ xÃ¢m pháº¡m cá»§a gia cÆ°, quyá»n tá»± do há»i há»p, quyá»n tá»± do láºp há»i, tá»± do tÃn ngÆ°á»¡ng ÄÆ°á»£c cÃ´ng bá» long trá»ng. NgoÃ i ra, má»t sá» quyá»n kinh táº¿ nhÆ° quyá»n tÆ° há»¯u, quyá»n tá» chá»©c nhá»¯ng há»£p tÃ¡c kinh táº¿; má»t sá» quyá»n chÃnh trá» nhÆ° quyá»n báº§u cá», á»©ng cá», quyá»n tham gia Äiá»u khiá»n viá»c cÃ´ng hoáº·c trá»±c tiáº¿p hoáº·c giÃ¡n tiáº¿p qua sá»± trung gian cá»§a Äáº¡i diá»n; má»t sá» quyá»n xÃ£ há»i nhÆ° quyá»n tá»± do nghiá»p ÄoÃ n, quyá»n ÄÃ¬nh cÃ´ng, quyá»n ÄÆ°á»£c cá»©u trá»£ khi bá» tháº¥t nghiá»p, giÃ yáº¿u, bá»nh táºt, thiÃªn tai, quyá»n lÃ m viá»c vÃ hÆ°á»ng thÃ¹ lao xá»©ng ÄÃ¡ng, quyá»n ÄÆ°á»£c hÆ°á»ng má»t ná»n giÃ¡o dá»¥c cÆ¡ báº£n miá»n phÃ, tÃ³m láº¡i má»t sá» quyá»n cÄn báº£n cá»§a cÃ´ng dÃ¢n trong má»t xÃ£ há»i dÃ¢n chá»§ cá»§a tháº¿ ká» hai mÆ°Æ¡i ÄÆ°á»£c cÃ´ng nháºn rÃµ rá»t.

Song song vá»i quyá»n lá»£i áº¥y Hiáº¿n phÃ¡p cÅ©ng ghi má»t sá» nhiá»m vá»¥ cÃ´ng dÃ¢n nhÆ°:

Nhiá»m vá»¥ tÃ´n trá»ng vÃ báº£o vá» Hiáº¿n phÃ¡p vÃ luáºt phÃ¡p;
Nhiá»m vá»¥ báº£o vá» Tá» quá»c, chÃnh thá» Cá»ng hÃ²a ná»n tá»± do dÃ¢n chá»§;
Nhiá»m vá»¥ gÃ³p pháº§n vÃ o viá»c chi tiÃªu cÃ´ng cá»ng.

C. Vá» cÆ¡ cáº¥u chÃnh quyá»n, Hiáº¿n phÃ¡p 1956 dÃ nh riÃªng ThiÃªn thá»© ba cho Tá»ng thá»ng vÃ ThiÃªn thá»© tÆ° cho Quá»c há»i.

1. Quyá»n HÃ nh phÃ¡p ÄÆ°á»£c á»§y nhiá»m cho Tá»ng thá»ng dÃ¢n cá» bá»i quá»c dÃ¢n. Tá»ng thá»ng â cÃ³ thá» nÃ³i ráº±ng â lÃ táº¥t cáº£ quyá»n HÃ nh phÃ¡p. Tá»ng thá»ng cÃ³ PhÃ³ Tá»ng thá»ng, cÃ¡c bá» TrÆ°á»ng vÃ Thá»© trÆ°á»ng phá»¥ tÃ¡. CÃ¡c Bá» trÆ°á»ng do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m vÃ chá»u trÃ¡ch nhiá»m trÆ°á»c Tá»ng thá»ng.

Do nhÃ¢n dÃ¢n báº§u tháº³ng vá»i nhiá»m kÃ¬ 5 nÄm, Tá»ng thá»ng náº¯m giá»¯ má»t sá» quyá»n háº¡n tá»i quan trá»ng nhÆ°:

SÃ¡ng quyá»n láºp phÃ¡p: Tá»ng thá»ng cÃ³ quyá»n ÄÆ°a ra Quá»c há»i xÃ©t cÃ¡c dá»± tháº£o luáºt;
Quyá»n gá»i thÃ´ng Äiá»p;
Quyá»n phá»§ quyáº¿t: tá»©c quyá»n bÃ¡c bá» má»t Äáº¡o luáºt do Quá»c há»i chung quyáº¿t vÃ yÃªu cáº§u Quá»c há»i phÃºc nghá» má»t hay nhiá»u Äiá»u khoáº£n;
Quyá»n hÃ nh vá» quÃ¢n sá»±: Tá»ng thá»ng lÃ Tá»ng tÆ° lá»nh Tá»i cao cá»§a cÃ¡c lá»±c lÆ°á»£ng quÃ¢n sá»±;
Quyá»n hÃ nh vá» ngoáº¡i giao: quyá»n kÃ káº¿t cÃ¡c Äiá»u Æ°á»c, cÃ¡c Hiá»p Äá»nh quá»c táº¿ vÃ quyá»n bá» nhiá»m cÃ¡c sá»© tháº§n.
Táº¥t cáº£ cÃ¡c quyá»n vá»i tÆ° cÃ¡ch Quá»c trÆ°á»ng vÃ chá» huy HÃ nh phÃ¡p.

2. Quyá»n láºp phÃ¡p ÄÆ°á»£c á»§y nhiá»m cho Quá»c há»i dÃ¢n cá». Quá»c há»i tá»©c lÃ cÆ¡ quan Láºp phÃ¡p. Chiáº¿u theo Äiá»u 55, Quá»c há»i biá»u quyáº¿t cÃ¡c Äáº¡o luáºt. NgoÃ i ra cáº§n nháº¥n máº¡nh thÃªm ráº±ng Quá»c há»i cháº¥p thuáºn cÃ¡c Äiá»u Æ°á»c vÃ cÃ¡c hiá»p Äá»nh quá»c táº¿, biá»u quyáº¿t ngÃ¢n sÃ¡ch quá»c gia; cÃ³ quyá»n Äá» nghá» sá»a Äá»i Hiáº¿n phÃ¡p vÃ tham gia vÃ o viá»c tá» chá»©c vÃ Äiá»u hÃ nh Äáº·c biá»t PhÃ¡p viá»n, má»t cÆ¡ quan tÃ i phÃ¡n cÃ³ tháº©m quyá»n xÃ©t xá» Tá»ng thá»ng vá» cÃ¡c nhÃ¢n váºt trá»ng yáº¿u cá»§a Quá»c gia.

BÃªn cáº¡nh hai Äá»nh cháº¿ cÄn báº£n, Quá»c há»i vÃ Tá»ng thá»ng cÃ²n cÃ³ má»t sá» cÆ¡ quan nhÆ° Há»i Äá»ng Kinh táº¿ Quá»c gia, ThÆ°á»£ng Há»i Äá»ng Tháº©m phÃ¡n vÃ Viá»n Báº£o hiáº¿n.

Äoáº¡n 2: NHáº¬N XÃT

Hiáº¿n phÃ¡p 1956 â thoáº¡t tiÃªn â cÃ³ thá» xem lÃ má»t báº£n vÄn quy Äá»nh rÃµ rá»t tháº©m quyá»n cÃ¡c cÆ¡ quan quá»c gia vÃ Äá»ng thá»i áº¥n Äá»nh nhá»¯ng má»i tÆ°Æ¡ng quan thá»±c táº¿ háº§u ÄÃ¡p á»©ng vá»i nhu cáº§u cá»§a thá»i cuá»c. Tuy nhiÃªn nhÃ¬n kÄ© láº¡i nhá»¯ng Äiá»u kiá»n cáº¥u táº¡o báº£n Hiáº¿n phÃ¡p cÃ¹ng má»t sá» Äiá»u khoáº£n Äáº·c biá»t, chÃºng ta cÃ³ thá» quáº£ quyáº¿t ráº±ng cháº¿ Äá» quy Äá»nh bá»i Hiáº¿n phÃ¡p 1956 lÃ má»t cháº¿ Äá» quyá»n uy, khung cáº£nh cá»§a má»t sá»± chá»m ná» Äá»c tÃ i cÃ¡ nhÃ¢n trong thá»±c táº¿.

A. TrÆ°á»c nháº¥t ngÆ°á»i ta cÃ³ thá» tá»± há»i vÃ¬ lÃ do gÃ¬ mÃ nhÃ Láºp hiáº¿n Æ°ng thuáºn cho âÄÆ°Æ¡ng kim Tá»ng thá»ng (tá»©c lÃ NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m) sáº½ lÃ Tá»ng thá»ng Äáº§u tiÃªn theo Hiáº¿n phÃ¡p Viá»t Nam Cá»ng hÃ²aâ? Khi mÃ ÄÃ£ tá» chá»©c ÄÆ°á»£c má»t cuá»c trÆ°ng cáº§u dÃ¢n Ã½ vÃ má»t cuá»c tá»ng tuyá»n cá» báº§u Quá»c há»i Láºp hiáº¿n thÃ¬ ngÆ°á»i ta khÃ´ng hiá»u vÃ¬ sao khÃ´ng tá» chá»©c ÄÆ°á»£c má»t cuá»c báº§u cá» Tá»ng thá»ng chiáº¿u theo báº£n Hiáº¿n phÃ¡p má»i. Sá»± kiá»n nÃ y chá»©ng tá» sá»± thiáº¿u tinh tháº§n dÃ¢n chá»§ cá»§a ÄÆ°Æ¡ng kim Tá»ng thá»ng.

B. Nháºn xÃ©t thá»© hai liÃªn quan Äáº¿n Äiá»u 98: âTrong nhiá»m kÃ¬ Láºp phÃ¡p Äáº§u tiÃªn (tá»©c tá»« 1956 Äáº¿n 1959) Tá»ng thá»ng cÃ³ thá» táº¡m ÄÃ¬nh chá» sá»± sá» dá»¥ng nhá»¯ng quyá»n tá»± do Äi láº¡i vÃ cÆ° ngá»¥, tá»± do ngÃ´n luáºn vÃ bÃ¡o chÃ, tá»± do há»i há»p vÃ láºp há»i, tá»± do nghiá»p ÄoÃ n vÃ ÄÃ¬nh cÃ´ng Äá» thá»a mÃ£n nhá»¯ng ÄÃ²i há»i ÄÃch ÄÃ¡ng cá»§a an toÃ n chung, tráºt tá»± cÃ´ng cá»ng vÃ Quá»c phÃ²ngâ.

Má»t cÃ¢u nhÆ° tháº¿ xÃ³a bá» háº¿t ThiÃªn thá»© ba cá»§a báº£n Hiáº¿n phÃ¡p! VÃ chÃnh vÃ¬ vá»i nhá»¯ng quyá»n rá»ng nhÆ° váºy mÃ cháº¿ Äá» NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m cÃ³ phÆ°Æ¡ng tiá»n loáº¡i trá»« cÃ¡c ÄoÃ n thá» quá»c gia Äá»c láºp, phÃ¡t Äá»ng phong trÃ o suy tÃ´n má» ÄÆ°á»ng cho má»t cháº¿ Äá» Äá»c tÃ i cÃ¡ nhÃ¢n.

C. Nháºn xÃ©t thá»© ba liÃªn quan Äáº¿n cháº¿ Äá» Tá»ng thá»ng. Má»t sá» bÃ¬nh luáºn gia, khi phÃª bÃ¬nh Hiáº¿n phÃ¡p 1956, káº¿t luáºn ráº±ng Hiáº¿n phÃ¡p nÃ y thiáº¿t láºp Tá»ng thá»ng cháº¿ theo kiá»u Hoa Ká»³. ÄÃ¢y lÃ má»t khuynh hÆ°á»ng tá»i quan trá»ng cáº§n pháº£i xÃ©t láº¡i vÃ¬ sá»± tháº¥t báº¡i cá»§a cháº¿ Äá» NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m lÃ m nhiá»u ngÆ°á»i tÆ°á»ng ráº±ng cháº¿ Äá» Äá»c tÃ i lÃ háºu quáº£ táº¥t nhiÃªn cá»§a cháº¿ Äá» Tá»ng thá»ng. Tháºt ra Tá»ng thá»ng cháº¿ Viá»t Nam nÄm 1956 khÃ´ng pháº£i lÃ Tá»ng thá»ng cháº¿ Hoa Ká»³. Trong lÃºc Hiáº¿n phÃ¡p Hoa Ká»³ cá» giá»¯ tháº¿ quÃ¢n bÃ¬nh giá»¯a cÃ¡c quyá»n ÄÆ°á»£c thiáº¿t láºp, Äáº·c Äiá»m cá»§a há» thá»ng tá» chá»©c chÃnh quyá»n theo Hiáº¿n phÃ¡p 1956 lÃ Æ°u tháº¿ quÃ¡ má»©c cá»§a Tá»ng thá»ng. VÃ Æ°u tháº¿ nÃ y ÄÆ°á»£c thá» hiá»n qua nhá»¯ng quyá»n hÃ nh cá»§a Tá»ng thá»ng vÃ nháº¥t lÃ sá»± can thiá»p tÃch cá»±c cá»§a HÃ nh phÃ¡p vÃ o lÃ£nh vá»±c Láºp phÃ¡p.

Tháºt váºy, ngay á» Äiá»u khoáº£n thá»© ba chÃºng ta nhÃ¬n tháº¥y âTá»ng thá»ng lÃ£nh Äáº¡o quá»c giaâ. Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m vÃ cÃ¡ch chá»©c cÃ¡c sá»© tháº§n cÃ¹ng cÃ´ng chá»©c cao cáº¥p khÃ´ng cáº§n Ã½ kiáº¿n cá»§a Quá»c há»i. TrÃ¡i vá»i nguyÃªn táº¯c phÃ¢n nhiá»m mÃ Äiá»u 3 ghi rÃµ lÃ âNguyÃªn táº¯c phÃ¢n nhiá»m giá»¯a HÃ nh phÃ¡p vÃ Láºp phÃ¡p pháº£i rÃµ rá»tâ. Hiáº¿n phÃ¡p 1956 dÃ nh cho Tá»ng thá»ng quyá»n kÃ sáº¯c luáºt giá»¯a hai khÃ³a há»p Quá»c há»i, quyá»n kÃ sáº¯c lá»nh tuyÃªn bá» tÃ¬nh tráº¡ng kháº©n cáº¥p, bÃ¡o Äá»ng hoáº·c giá»i nghiÃªm.

Má»t sá»± táºp trung quÃ¡ má»©c quyá»n hÃ nh cÃ¹ng sá»± thá»§ tiÃªu Äá»i láºp vÃ sá»± hiá»n diá»n cá»§a má»t chÃnh Äáº£ng duy nháº¥t ÄÃ£ ÄÆ°a cháº¿ Äá» NgÃ´ ÄÃ¬nh Diá»m láº§n láº§n Äi Äáº¿n má»t cháº¿ Äá» quyá»n hÃ nh cÃ¡ nhÃ¢n Ã¡p dá»¥ng nhá»¯ng phÆ°Æ¡ng tiá»n chuyÃªn cháº¿ mÃ tiáº¿ng sÃºng ngÃ y 1-11-1963 ÄÃ£ ÄÆ°a vÃ o dÄ© vÃ£ng.

Má»¥c III: VIá»T NAM SAU CÃCH Máº NG 1-11-1963

Giai Äoáº¡n háºu CÃ¡ch máº¡ng lÃ má»t giai Äoáº¡n quan trá»ng ÄÃ¡nh dáº¥u má»t khÃºc quanh má»i mÃ Viá»t Nam Cá»ng hÃ²a cá» tÃ¬m nhá»¯ng cÃ´ng thá»©c phÃ¹ há»£p vá»i thá»±c tráº¡ng â Äá»ng thá»i cÅ©ng lÃ má»t giai Äoáº¡n báº¥t á»n chÃnh trá» thá» hiá»n trÃªn bÃ¬nh diá»n phÃ¡p lÃ qua 5 vÄn kiá»n cÄn báº£n:

Hiáº¿n Æ°á»c Táº¡m thá»i sá» 1 ngÃ y 4-11-1963;
Hiáº¿n Æ°á»c Táº¡m thá»i sá» 2 ngÃ y 7-2-1964;
Hiáº¿n chÆ°Æ¡ng Viá»t Nam Cá»ng hÃ²a ngÃ y 16-8-1964;
Hiáº¿n chÆ°Æ¡ng LÃ¢m thá»i ngÃ y 20-10-1964;
Æ¯á»c phÃ¡p Táº¡m thá»i ngÃ y 19-6-1965;

VÃ liÃªn tiáº¿p 5 ChÃnh phá»§ cáº§m quyá»n:

ChÃnh phá»§ Nguyá»n Ngá»c ThÆ¡ (4-11-1963 â 30-1-1964);
ChÃnh phá»§ Nguyá»n VÄn KhÃ¡nh (8-2-1964 â 20-10-1964);
ChÃnh phá»§ Tráº§n VÄn HÆ°Æ¡ng (31-10-1964 â 27-1-1965);
ChÃnh phá»§ Phan Huy QuÃ¡t (16-2-1965 â 12-6-1965);
ChÃnh phá»§ Nguyá»n Cao Ká»³ (19-6-1965).

Má»t sá»± láº¡m phÃ¡t chÃnh trá» nhÆ° tháº¿ ráº¥t lÃ tai háº¡i. Náº¿u lÃ do chÃnh lÃ tÃ¬nh tráº¡ng cá»§a má»t quá»c gia Äang phÃ¡t triá»n láº¡i pháº£i chiáº¿n Äáº¥u má»t máº¥t má»t cÃ²n vá»i phiáº¿n loáº¡n cá»ng sáº£n, cáº§n pháº£i ghi thÃªm ráº±ng sá»± kiá»n mÃ má»t sá» tÆ°á»ng lÃ£nh ÄÃ£ lá»£i dá»¥ng danh nghÄ©a quÃ¢n Äá»i Äá» thá»a mÃ£n tá»± Ã¡i cÃ¡ nhÃ¢n vÃ cá»§ng cá» Äá»a vá» Äá»ng thá»i sá»± báº¥t lá»±c cá»§a cÃ¡c tá» chá»©c chÃnh trá» vÃ báº§u khÃ´ng khÃ nghi ká», chia ráº½ giá»¯a cÃ¡c ÄoÃ n thá» lÃ nhá»¯ng yáº¿u tá» lÃ m dao Äá»ng cuá»c sinh hoáº¡t chÃnh trá» trong vÃ²ng 3 nÄm qua.

Trong khung cáº£nh Äen tá»i áº¥y, má»t cÃ¡nh cá»a ÄÃ£ hÃ© má»: ÄÃ³ lÃ sá»± hÃ¬nh thÃ nh cá»§a Quá»c há»i Láºp hiáº¿n vá»i sá»© máº¡ng hoÃ n thÃ nh Hiáº¿n phÃ¡p tÆ°Æ¡ng lai háº§u bÃ¬nh thÆ°á»ng hÃ³a cuá»c sinh hoáº¡t chÃnh trá» trÃªn nhá»¯ng tiÃªu chuáº©n vá»¯ng cháº¯c.

Äoáº¡n 1: Sá»° HÃNH THÃNH QUá»C Há»I Láº¬P HIáº¾N

Sá»± thÃ nh láºp chÃnh phá»§ Nguyá»n Cao Ká»³ ÄÃ¡nh dáº¥u má»t giai Äoáº¡n á»n Äá»nh. NhÆ°ng, náº¿u thÃ nh pháº§n lÃ£nh Äáº¡o tÆ°Æ¡ng Äá»i á»n Äá»nh, nhá»¯ng xÃ¡o trá»n chÃnh trá» láº¡i báº¯t Äáº§u, nhá»¯ng phong trÃ o Äáº¥u tranh láº¡i chá»m ná» ÄÃ´i khi mang tÃnh cÃ¡ch bÃ i ngoáº¡i rÃµ rá»t.

Äáº·c Äiá»m cá»§a thá»i ká»³ xÃ¡o trá»n nÃ y lÃ kháº©u hiá»u Quá»c há»i Láºp hiáº¿n ÄÆ°á»£c tung ra Äá» lÃ m má»¥c tiÃªu tranh Äáº¥u vÃ pháº£n Äá»i tÃnh cÃ¡ch báº¥t chÃnh ÄÃ¡ng cá»§a chÃ¡nh quyá»n. TrÆ°á»c tÃ¬nh tráº¡ng kháº©n trÆ°Æ¡ng áº¥y, á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia cho triá»u táºp Äáº¡i há»i ChÃnh trá» ToÃ n quá»c.

ÄÆ°á»£c triá»u táºp tá»« ngÃ y 12-4 Äáº¿n 14-1-1966 Äáº¡i Há»i nghá» ChÃnh trá» ToÃ n quá»c gá»m táº¥t cáº£ 117 Äáº¡i diá»n cÃ¡c ÄoÃ n thá» tÃ´n giÃ¡o, chÃnh trá», nghiá»p ÄoÃ n, thanh niÃªn, sinh viÃªn vÃ Há»i Äá»ng DÃ¢n cá»[4].

Sau 3 ngÃ y tháº£o luáºn, trong báº£n ÄÃºc káº¿t trÃ¬nh bÃ y ngay phiÃªn báº¿ máº¡c, Äáº¡i Há»i nghá» ChÃnh trá» ToÃ n quá»c Äá» nghá» cÃ¡c Äiá»m chÃnh sau ÄÃ¢y:

Cáº§n pháº£i báº§u cá» Quá»c há»i Láºp hiáº¿n vÃ tá» chá»©c chÃnh quyá»n dÃ¢n cá»;
Táº¡o Äiá»u kiá»n thuáºn tiá»n Äá» chuáº©n bá» báº§u cá» báº±ng hai biá»n phÃ¡p: ban hÃ nh tá»± do bÃ¡o chÃ vÃ khuyáº¿n khÃch sinh hoáº¡t chÃnh trá» táº¡o Äiá»u kiá»n thuáºn tiá»n cho cÃ¡c chÃnh Äáº£ng hoáº¡t Äá»ng vÃ liÃªn káº¿t thÃ nh nhá»¯ng khá»i lá»n ngÃµ háº§u tiáº¿n tá»i má»t Quá»c há»i vá»i má»t Äa sá» vá»¯ng chÃ£i;
PhÃ¡t Äá»ng má»t phong trÃ o xÃ¢y dá»±ng dÃ¢n chá»§ sÃ¢u rá»ng Äá» giÃ¡o huáº¥n quáº§n chÃºng vá» máº·t chÃnh trá»;
Thá»±c hiá»n Äáº¡i ÄoÃ n káº¿t dÃ¢n tá»c Äá» xÃ¢y dá»±ng dÃ¢n chá»§, phÃ¡t triá»n kinh táº¿, kiáº¿n thiáº¿t, cÃ´ng báº±ng xÃ£ há»i, chiáº¿n tháº¯ng cá»ng sáº£n, tÃ¡i láºp thanh bÃ¬nh cho Tá» quá»c.

Sá»© máº¡ng cá»§a Äáº¡i há»i nghá» ÄÃ£ hoÃ n táº¥t. Tháºt ra, trÆ°á»c phong trÃ o Äáº¥u tranh ÄÃ²i triá»u táºp Quá»c há»i Láºp hiáº¿n cá»§a Pháºt giÃ¡o â Viá»n HÃ³a Äáº¡o, trÆ°á»c tÃnh cÃ¡ch chÃnh ÄÃ¡ng cá»§a má»t nguyá»n vá»ng, á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia, khÃ´ng ÄÆ°á»ng lá»i vá»¯ng cháº¯c, khÃ´ng can Äáº£m cÃ³ má»t pháº£n Äá» nghá» chÃn cháº¯n tÃ¬nh hÃ¬nh. VÃ Ã½ nghÄ©a sÃ¢u xa cá»§a Äáº¡i há»i â Äá»i vá»i á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o â chá» lÃ cÆ¡ há»i Äá»â¦ nhÆ°á»£ng bá» trÆ°á»c Ã¡p lá»±c ngoÃ i ÄÆ°á»ng. VÃ sá»± nhÆ°á»£ng bá» nÃ y ÄÆ°á»£c thá» hiá»n qua báº£n sáº¯c luáºt báº§u Quá»c há»i Láºp hiáº¿n mÃ Vá» Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia Äá»c ngay táº¡i phiÃªn báº¿ máº¡c cá»§a Äáº¡i Há»i nghá», giá»¯a tiáº¿ng vá» tay hoan hÃ´. Sáº¯c luáºt nguyÃªn vÄn nhÆ° sau:

Äiá»u 1: Thá» theo nguyá»n vá»ng cá»§a toÃ n dÃ¢n, má»t Quá»c há»i Láºp hiáº¿n sáº½ ÄÆ°á»£c báº§u cá», cÃ³ nhiá»m vá»¥ soáº¡n tháº£o vÃ biá»u quyáº¿t Hiáº¿n phÃ¡p Viá»t Nam Cá»ng hÃ²a.

Äiá»u 2: Quá»c há»i Láºp hiáº¿n nÃ³i á» Äiá»u I sáº½ ÄÆ°á»£c thÃ nh láºp trong thá»i háº¡n tá»« 3 Äáº¿n 5 thÃ¡ng ká» tá»« ngÃ y kÃ Sáº¯c luáºt nÃ y theo thá» thá»©c Äáº§u phiáº¿u phá» thÃ´ng trá»±c tiáº¿p vÃ kÃn trÃªn toÃ n lÃ£nh thá» Viá»t Nam Cá»ng hÃ²a.

Äiá»u 3: NgÃ y báº§u cá», sá» dÃ¢n biá»u, thá» thá»©c báº§u cá», quy cháº¿ dÃ¢n biá»u, tá» chá»©c vÃ Äiá»u hÃ nh Quá»c há»i Láºp hiáº¿n sáº½ ÄÆ°á»£c má»t Sáº¯c luáºt áº¥n Äá»nh sau.

Sáº¯c luáºt triá»u táºp Quá»c há»i Láºp hiáº¿n cÅ©ng khÃ´ng lÃ m láº¯ng dá»u tÃ¬nh hÃ¬nh chÃnh trá». Máº·c dÃ¹ Pháºt giÃ¡o â Viá»n HÃ³a Äáº¡o ÄÃ£ biá»u tÃ¬nh â ngay trong ngÃ y â Äá» Än má»«ng chiáº¿n tháº¯ng, báº§u khÃ´ng khÃ láº¡i báº¯t Äáº§u sÃ´i Äá»ng vÃ cuá»c tranh Äáº¥u cá»§a Viá»n HÃ³a Äáº¡o láº¡i chuyá»n sang nhá»¯ng má»¥c tiÃªu khÃ¡c. VÃ tá»« ngÃ y ban hÃ nh Sáº¯c luáºt triá»u táºp Quá»c há»i Láºp hiáº¿n (14-4-1966) Äáº¿n ngÃ y báº§u cá» (2-9-1966) cuá»c tranh cháº¥p giá»¯a ChÃnh phá»§ vÃ Viá»n HÃ³a Äáº¡o váº«n tiáº¿p diá»n, dÆ°á»i nhiá»u hÃ¬nh thá»©c, cÃ³ tÃnh cÃ¡ch quÃ¡ tráº§m trá»ng Äáº¿n ná»i ChÃnh phá»§ pháº£i dÃ¹ng vÃµ lá»±c Äá» tÃ¡i láºp uy quyá»n quá»c gia vÃ an ninh cÃ´ng cá»ng. Rá»i â Ã©o le thay! â chÃnh Viá»n HÃ³a Äáº¡o, ngÃ y 15-8-1966 ÄÃ£ cÃ´ng khai báº§y tá» láºp trÆ°á»ng âbáº¥t há»£p tÃ¡c viá»c báº§u cá» Quá»c há»i Láºp hiáº¿n do chÃnh quyá»n ÄÆ°Æ¡ng kim tá» chá»©câ.

Tuy nhiÃªn toÃ n dÃ¢n ÄÃ£ nÃ´ ná»©c Äi báº§u. Máº·c dáº§u chÆ°a háº³n lÃ giáº£i phÃ¡p duy nháº¥t Äá» giáº£i quyáº¿t khá»§ng hoáº£ng chÃnh trá», cáº§n pháº£i thÃ nh tháºt nháºn Äá»nh ráº±ng cuá»c báº§u cá» Quá»c há»i Láºp hiáº¿n ngÃ y 11-9-1966 lÃ má»t tháº¯ng lá»£i lá»n. Tháº¯ng lá»£i vá» máº·t an ninh vÃ¬ cÃ¡c lá»±c lÆ°á»£ng báº£o vá» an ninh ÄÃ£ chá»©ng minh kháº£ nÄng trong viá»c báº£o vá» dÃ¢n chÃºng chá»ng chiáº¿n dá»ch khá»§ng bá» cá»§a Viá»t Cá»ng. Tháº¯ng lá»£i vá» máº·t chÃnh trá» vÃ¬ dÃ¢n tá»c Viá»t Nam ÄÃ£ chá»©ng tá» ráº±ng há» khÃ´ng thá» Æ¡ vá»i quá»c sá»± náº¿u há» cÃ³ dá»p phÃ¡t biá»u Ã½ kiáº¿n.

Báº£ng Tá»ng káº¿t báº§u cá» Quá»c há»i Láºp hiáº¿n 11-9-1966

Sá» dÃ¢n biá»u: 117 (trong sá» nÃ y gá»m cáº£ 4 dÃ¢n biá»u gá»c MiÃªn vÃ 9 dÃ¢n biá»u gá»c ThÆ°á»£ng, ChÃ m vÃ ThÆ°á»£ng du Báº¯c Viá»t di cÆ°)

SÆ¡ Äá» 4

(Theo tÃ i liá»u cá»§a Phá»§ Äáº·c á»§y HÃ nh chÃ¡nh)

Äoáº¡n 3: QUá»C Há»I Láº¬P HIáº¾N 1966

Â Khai máº¡c long trá»ng ngÃ y 27-9-1966 vá»i táº¥t cáº£ Æ°á»c vá»ng. Quá»c há»i Láºp hiáº¿n báº¯t tay vÃ o viá»c soáº¡n tháº£o cÆ¡ cáº¥u cÄn báº£n cá»§a Quá»c gia.

Â A. Nhá»¯ng Äáº·c tÃnh cá»§a Quá»c há»i Láºp hiáº¿n

Â 1. Quá»c há»i Láºp hiáº¿n cÃ³ thá» xem lÃ má»t Quá»c há»i tráº». Tuá»i trung bÃ¬nh lÃ 40. PhÃ¢n tÃch tuá»i cÃ¡c dÃ¢n biá»u, chÃºng ta cÃ³ thá» chia nhÆ° sau:

* Tá»« 25 Äáº¿n 35 tuá»i: 41 vá»;

* Tá»« 36 Äáº¿n 45 tuá»i: 35 vá»;

* Tá»« 46 Äáº¿n 55 tuá»i: 28 vá»;

* Tá»« 56 Äáº¿n 65 tuá»i: 13 vá».

2. Vá» thÃ nh pháº§n xÃ£ há»i, cÃ¡c bÃ¡c sÄ©, dÆ°á»£c sÄ©, kÄ© sÆ° vÃ cÃ´ng chá»©c chiáº¿m Äa sá».

ThÃ nh pháº§n xÃ£ há»i cá»§a dÃ¢n biá»u Quá»c há»i Láºp hiáº¿n

Nghá» tá»± do (gá»m kÄ© sÆ°, dÆ°á»£c sÄ©, bÃ¡c sÄ©, luáºt sÆ°, giÃ¡o sÆ°, chá»§ bÃ¡o, kÃ giáº£): 37;
ThÆ°Æ¡ng máº¡i: 9;
NÃ´ng nghiá»p: 6;
CÃ´ng chá»©c: 38;
Há»i viÃªn Há»i Äá»ng dÃ¢n cá»: 16;
Linh tinh (cÃ´ng chá»©c, sÄ© quan há»i hÆ°u, ban trá» sá»± giÃ¡o há»i, Äáº¡i diá»n Fulro, chÃ¡nh tÃ´ng v.vâ¦): 11

3. PhÃ¢n tÃch theo miá»n, thÃ nh pháº§n dÃ¢n biá»u chia ra nhÆ° sau:

* Nam: 49 vá»;

* Trung: 36 vá» (29 vá» Äáº¯c cá» tráº¡i Trung pháº§n vÃ 7 Äáº¯c cá» nÆ¡i khÃ¡c);

* Báº¯c: 32 vá».

3. Vá» phÆ°Æ¡ng diá»n chÃnh trá», váº¥n Äá» trá» nÃªn phá»©c táº¡p hÆ¡n. TrÃªn nguyÃªn táº¯c, Äá»i vá»i má»t nhÃ quan sÃ¡t, tÆ° cÃ¡ch á»©ng cá» viÃªn, cÃ¡c chÃnh Äáº£ng vÃ chÆ°Æ¡ng trÃ¬nh á»©ng cá» lÃ má»t yáº¿u tá» quan trá»ng trÆ°á»c ngÃ y báº§u cá». Táº¡i Viá»t Nam, váº¥n Äá» khÃ´ng ÄÆ°á»£c Äáº·t ra nhÆ° váºy. Trong sá» 117 dÃ¢n biá»u Äáº¯c cá», náº¿u chÃºng ta nhÃ¬n láº¡i tÆ° cÃ¡ch á»©ng cá» cá»§a cÃ¡c vá» áº¥y trÆ°á»c ngÃ y báº§u chÃºng ta tháº¥y cÃ³:

93 vá» á»©ng cá» vá»i tÆ° cÃ¡ch Äá»c láºp;
13 vá» á»©ng cá» vá»i tÆ° cÃ¡ch cÃ¡ nhÃ¢n;
2 vá» á»©ng cá» vá»i tÆ° cÃ¡ch Viá»t quá»c;
7 vá» á»©ng cá» vá»i tÆ° cÃ¡ch GiÃ¡o phÃ¡i (HÃ²a Háº£o, Cao ÄÃ i);
2 vá» á»©ng cá» vá»i tÆ° cÃ¡ch Äáº¡i diá»n Fulro.

TÆ° cÃ¡ch Äá»c láºp vÃ tÆ° cÃ¡ch cÃ¡ nhÃ¢n khÃ¡c nhau á» chá» nÃ o? Ráº¥t khÃ³ mÃ tráº£ lá»i. Náº¿u khÃ´ng gÃ¬ trá» ngáº¡i cho ráº±ng Äá»c láºp vÃ cÃ¡ nhÃ¢n lÃ má»t, chÃºng ta cÃ³ thá» káº¿t luáºn ráº±ng váº¥n Äá» chÃnh kiáº¿n, váº¥n Äá» chÃnh Äáº£ng, tÃ³m láº¡i váº¥n Äá» chÃnh trá» thuáº§n tÃºy cá» Ã½ bá» lÃ£ng quÃªn Äá» nhÆ°á»ng bÆ°á»c cho uy tÃn vÃ cáº£m tÃ¬nh cÃ¡ nhÃ¢n.

Trong Äiá»u kiá»n áº¥y, máº§u sáº¯c chÃnh trá» cá»§a Quá»c há»i Láºp hiáº¿n trá» nÃªn khÃ³ hiá»u. Váº«n biáº¿t ráº±ng ÄÃ£ cÃ³ 4 khá»i dÃ¢n biá»u:

Khá»i LiÃªn minh DÃ¢n chá»§: 46 dÃ¢n biá»u;
Khá»i Äáº¡i chÃºng: 22 dÃ¢n biá»u;
Khá»i Phá»¥c hÆ°ng Miá»n Nam: 12 dÃ¢n biá»u;
Khá»i Äá»c láºp: 16 dÃ¢n biá»u.

vÃ 21 trong tÃ¬nh tráº¡ng âÄá»c láºpâ. CÃ¡c vá» nÃ y ÄÃ£ tÃ¡ch khá»i Khá»i Äáº¡i chÃºng vÃ¬ báº¥t Äá»ng Ã½ kiáº¿n vá» sá» láºp trÆ°á»ng chÃnh trá».

Tuy nhiÃªn cáº§n pháº£i nháºn Äá»nh ráº±ng xuyÃªn qua hoáº¡t Äá»ng cá»§a cÃ¡c khá»i, chÃºng ta tháº¥y ká» luáºt ná»i bá» khÃ´ng ÄÆ°á»£c cháº·t cháº½ cho láº¯m vÃ khÃ´ng má»t tÃ i liá»u nÃ o chá»©ng minh má»t cÃ¡ch xÃ¡c thá»±c sá»± khÃ¡c biá»t vá» chÃnh trá» giá»¯a cÃ¡c khá»i dÃ¢n biá»u.

B. Hoáº¡t Äá»ng cá»§a Quá»c há»i Láºp hiáº¿n

Cho Äáº¿n ngÃ y 1-3-1967 Quá»c há»i Láºp hiáº¿n ÄÃ£ tuáº§n tá»± biá»u quyáº¿t cháº¥p thuáºn trÃªn 80 Äiá»u khoáº£n trong sá» 135 Äiá»u cá»§a báº£n dá»± tháº£o Hiáº¿n phÃ¡p. CÃ¡c nÃ©t chÃnh cá»§a cháº¿ Äá» chÃnh trá» tÆ°Æ¡ng lai cá»§a Viá»t Nam ÄÃ£ ÄÆ°á»£c phÃ¡c há»a. Tuy nhiÃªn hÃ£y cÃ²n sá»m Äá» cÃ³ thá» phÃª bÃ¬nh vÃ¬ Quá»c há»i cÃ²n pháº£i biá»u quyáº¿t toÃ n bá» láº¡i vÃ hiá»n giá» khÃ³ tiÃªn ÄoÃ¡n ÄÆ°á»£c ráº±ng quyá»n phÃºc nghá» cá»§a á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia sáº½ Ã¡p dá»¥ng hay khÃ´ng vÃ Äáº¿n má»©c Äá» nÃ o. VÃ chÃnh váº¥n Äá» nÃ y lÃ then chá»t.

Tháºt váºy, cÃ³ thá» nÃ³i ráº±ng Quá»c há»i Láºp hiáº¿n luÃ´n luÃ´n bá» Ã¡m áº£nh bá»i Äiá»u 20 cá»§a Sáº¯c luáºt ngÃ y 16-6-1966 áº¥n Äá»nh tá» chá»©c Quá»c há»i Láºp hiáº¿n. Äiá»u 20, Äoáº¡n 2 quy Äá»nh nhÆ° sau:

âTrong thá»i háº¡n ban hÃ nh, Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia cÃ³ thá» yÃªu cáº§u Quá»c há»i phÃºc nghá» má»t hay nhiá»u Äiá»u khoáº£n ÄÃ£ ÄÆ°á»£c Quá»c há»i biá»u quyáº¿t. Náº¿u Quá»c há»i khÃ´ng Äá»ng Ã½ sá»a Äá»i theo yÃªu cáº§u cá»§a Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia thÃ¬ Quá»c há»i sáº½ chung quyáº¿t báº±ng má»t cuá»c minh danh vÃ ÄÃch thÃ¢n Äáº§u phiáº¿u vá»i Äa sá» hai pháº§n ba (2/3) tá»ng sá» dÃ¢n biá»u. Náº¿u Äa sá» 2/3 trÃªn ÄÃ¢y khÃ´ng Äáº¡t ÄÆ°á»£c, báº£n tu chÃnh cá»§a Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia ÄÆ°Æ¡ng nhiÃªn coi nhÆ° chung quyáº¿t.â

Quá»c há»i Láºp hiáº¿n ÄÃ£ yÃªu cáº§u tu chÃnh Äiá»u 20 nÃ y, viá»n hai lÃ do:

1. LÃ do thá»© nháº¥t: Quyá»n láºp hiáº¿n lÃ má»t quyá»n nguyÃªn thá»§y do quá»c dÃ¢n á»§y thÃ¡c cho Quá»c há»i Láºp hiáº¿n. TrÃªn nguyÃªn táº¯c, vá»i tÆ° cÃ¡ch nguyÃªn thá»§ quá»c gia, Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia chá» cÃ³ quyá»n phá»§ quyáº¿t má»t Äáº¡o luáºt chá» khÃ´ng ÄÆ°á»£c sá» dá»¥ng quyá»n nÃ y Äá»i vá»i má»t báº£n Hiáº¿n phÃ¡p ÄÃ£ ÄÆ°á»£c Quá»c há»i Láºp hiáº¿n chung quyáº¿t. HÆ¡n ná»¯a trong tráºt tá»± phÃ¡p lÃ hiá»n táº¡i áº¥n Äá»nh bá»i Æ¯á»c phÃ¡p Táº¡m thá»i ngÃ y 19-6-1965, á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia chá» cÃ³ quyá»n Láºp phÃ¡p vÃ quyá»n HÃ nh phÃ¡p mÃ thÃ´i.

2. LÃ do thá»© nhÃ¬: CÃ³ láº½ khi ban hÃ nh Sáº¯c luáºt, á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia ngáº¡i sá»± len lá»i cá»§a cÃ¡c pháº§n tá» cá»ng sáº£n hoáº·c trung láºp vÃ o Quá»c há»i Láºp hiáº¿n nÃªn dÃ¹ng Äiá»u 20 phÃ²ng ngá»«a. Sá»± lo ngáº¡i ráº¥t chÃnh ÄÃ¡ng áº¥y khÃ´ng cÃ²n lÃ do tá»n táº¡i ná»¯a vÃ¬ thÃ nh pháº§n Quá»c há»i Láºp hiáº¿n gá»m toÃ n cÃ¡c nhÃ¢n váºt quá»c gia chÃ¢n chÃnh cÃ³ láºp trÆ°á»ng chá»ng cá»ng vá»¯ng cháº¯c.

TrÃªn ÄÃ¢y lÃ hai lÃ do chÃnh mÃ PhÃ¡i ÄoÃ n Quá»c há»i Láºp hiáº¿n ÄÃ£ trÃ¬nh bÃ y cÃ¹ng á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia trong cuá»c tiáº¿p xÃºc ngÃ y 18-11-1966. Pháº£n á»©ng cá»§a chÃnh quyá»n ÄÆ°á»£c thá» hiá»n qua bá»©c thÃ´ng Äiá»p cá»§a Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia gá»i Ã´ng Chá»§ tá»ch Quá»c há»i Láºp hiáº¿n ngÃ y 26-12-1966.

Trong bá»©c thÃ´ng Äiá»p, Chá»§ tá»ch á»¦y ban LÃ£nh Äáº¡o Quá»c gia khÃ´ng Äá» cáºp trá»±c tiáº¿p Äáº¿n nhá»¯ng luáºn cá»© cá»§a Quá»c há»i Láºp hiáº¿n mÃ chá» kháº³ng Äá»nh ráº±ng:

Sá»± kiá»n mÃ á»©ng cá» viÃªn Äáº¯c cá» cÅ©ng nhÆ° tháº¥t cá» vÃ Äáº¡i Äa sá» Äá»ng bÃ o vá»i tá» lá» 80% ÄÃ£ hÄng hÃ¡i tham gia tá»ng tuyá»n cá» ÄÆ°Æ¡ng nhiÃªn chá»©ng minh há» ÄÃ£ cháº¥p nháºn Sáº¯c luáºt ngÃ y 19-6-1966.
Sá»a Äá»i Sáº¯c luáºt cÄn báº£n ÄÃ£ ÄÆ°á»£c 80% nhÃ¢n dÃ¢n cháº¥p nháºn cÃ¡ch ÄÃ¢y chÆ°a Äáº§y ba thÃ¡ng sáº½ lÃ m cho chÃºng ta mang tiáº¿ng tháº¥t tÃn cÃ¹ng Äá»ng bÃ o cá» tri toÃ n quá»c.

Váº¥n Äá» chÆ°a giáº£i quyáº¿t! Máº·c dÃ¹ Äa sá» dÃ¢n biá»u Äá»©ng dáºy giÆ¡ tay âXin thá» quyáº¿t tÃ¢m báº£o vá» báº£n Hiáº¿n phÃ¡p mÃ chÃºng ta sáº½ hoÃ n thÃ nhâ trong phiÃªn há»p ngÃ y 29-12-1966, cuá»c tranh cháº¥p sáº½ tiáº¿p diá»n vÃ liÃªn quan máºt thiáº¿t Äáº¿n ná»i dung báº£n Hiáº¿n phÃ¡p tÆ°Æ¡ng laiâ¦

(CÃ²n tiáº¿p)

Nguá»n: Nguyá»n VÄn BÃ´ng,Â Luáºt Hiáº¿n phÃ¡p vÃ ChÃnh trá» há»c. In láº§n thá»© hai. SÃ i GÃ²n 1969. Báº£n Äiá»n tá» do pro&contra thá»±c hiá»n.

[1] Tá»©c Hiroshima ngÃ y 06/08/1945 (p&c)

[2] Tá»©c Nagasaki ngÃ y 09/08/1945 (p&c)

[3] CÃ³ láº½ ÄÃ³ lÃ ngÃ y 17/08/1945. ( p&c)

[4] Tháºt ra chá» cÃ³ lá»i 100 vá» tham gia Äáº¡i há»i. VÃ sá»± váº¯ng máº·t ÄÆ°á»£c chÃº Ã½ nháº¥t lÃ Äáº¡i diá»n cá»§a GiÃ¡o há»i Pháºt giÃ¡o Thá»ng nháº¥t. Chá» trong buá»i báº¿ máº¡c má»t nhÃ¢n sÄ© Pháºt giÃ¡o â Ã´ng Tráº§n Quang Thuáºn â cÃ³ Äáº¿n nhÆ°ng tuyÃªn bá» khÃ´ng pháº£i lÃ Äáº¡i diá»n chÃnh thá»©c cá»§a GiÃ¡o há»i Pháºt giÃ¡o Thá»ng nháº¥t.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 30, 2013 15:18

Nguyễn Văn Bông – Luật Hiến pháp và Chính trị học (16)

Xem kì 1, kì 2, kì 3, kì 4, kì 5, kì 6, kì 7, kì 8, kì 9, kì 10, kì 11, 12, kì 13, 14, 15

THIÊN THỨ BA: NHỮNG CHẾ ĐỘ VÙNG ĐÔNG NAM Á

CHƯƠNG I: CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ ĐẠI HÀN

Nghiên cứu chế độ chính trị Đại Hàn là một điều lí thú. Vì Hàn Quốc và Việt Nam có nhiều điểm tương đồng sâu rộng. Thật vậy, hai quốc gia đều có một nền văn minh lệ thuộc Trung Quốc, bao lần chịu ách ngoại xâm. Cũng như Việt Nam, Hàn Quốc là một xứ chậm tiến chuyên về nông nghiệp: Bắc Hàn có núi đồi, hầm mỏ, Nam Hàn với đồng ruộng phì nhiêu. Và sau Thế giới Đại chiến thứ nhì, cả hai quốc gia đã cùng chung số phận với lãnh thổ qua phân và hai chế độ chính trị hoàn toàn khác biệt.

Mục I: LƯỢC SỬ CHÍNH TRỊ ĐẠI HÀN

Đoạn 1: TỪ 1945 ĐẾN 1960

Sau Thế giới Đại chiến thứ nhì kết liễu, quân đội Đồng minh sang Cao Li để giải giới Nhật: Bắc do quân Nga chiếm đóng. Miền Nam do quân đội Mỹ. Vĩ tuyến 38 là ranh giới tạm thời giữa hai quân đội Đồng minh chiếm đóng. Lợi dụng tình trạng thực tế do chiến tranh gây ra, Mỹ cũng như Nga cố gắng ủng hộ và đặt những chính phủ về phe mình. Ở Miền Bắc Nga đặt hệ thống của bộ máy cộng sản và dung túng chính phủ tả khuynh. Ở Nam, Mỹ và Liên Hiệp Quốc tổ chức một nếp sống dân chủ. Trong cuộc tổng tuyển cử ngày 10.5.1948, Lí Thừa Vãn[1] và Đảng Quốc gia của ông đại thắng. Đến ngày 20.7.1948, Lí Thừa Vãn được bầu làm Tổng thống Đại Hàn, chiếu theo Hiến pháp được ban hành ngày 17.7.1948.

Chính quyền Cộng hòa Miền Nam vừa bắt tay vào việc chưa đầy hai năm thì Chính phủ Bắc Hàn – ngày 25.6.1950 – nghĩa là một năm sau khi Cộng sản Trung Hoa toàn thắng trên Lục địa – lợi dụng ưu thế của quân đội hùng mạnh và có lẽ đó cũng là một kế hoạch thôn tính toàn thế giới của Stalin – mở cuộc tấn công vũ bão tràn qua vĩ tuyến thứ 38 và không bao lâu chiếm Thủ đô Hán Thành! Thiếu chuẩn bị, quân đội Nam Hàn phải thoái lui. Nhưng với sự trợ giúp của Liên Hiệp Quốc – và nhất là của Mỹ – Nam Hàn mở cuộc phản công dữ dội đánh lui quân đội Bắc Hàn, chiếm lại thủ đô, vượt sang vĩ tuyến 38 và tiến luôn đến biên giới Trung Hoa. Trước sự tan vỡ của quân đội Bắc Hàn, Trung Cộng can thiệp. Thế rồi phản công và tấn công tiếp diễn để rồi hai lực lượng quân bình nhau quanh vĩ tuyến 38, chờ đợi một giải pháp chính trị. Một cuộc hòa đàm chậm chạp đã diễn ra tại Bàn Môn Điếm đi đến kết quả: 27-7-1953 thỏa ước đình chiến giữ nguyên tình trạng cũ của hai nước Hàn phân chia.

Trong lúc miền Bắc vẫn củng cố chế độ độc tài vô sản, ở miền Nam Lí Thừa Vãn mặc dù uy tín lên cao sau khi mộng xâm lăng của Bắc Hàn tan vỡ, lại phải đương đầu với một tình trạng khó khăn.

Trên phương diện ngoại giao, chính sách của Chính phủ Lí Thừa Vãn là:

Siết chặt mối bang giao giữa Hoa Kỳ và Đại Hàn;
Cương quyết chống cộng sản và Nhật Bản;
Tranh đấu hầu có đại diện tại Liên Hiệp Quốc.

Đối nội, Tổng thống Lí Thừa Vãn tập trung hết quyền lực trong tay, dựa trên giai cấp đại tư bản và địa chủ. Trong lúc thành phần thống trị sống cuộc đời xa hoa, tráng lệ, các tầng lớp trung gian khác, đã từng chịu đựng mọi đau khổ của chiến tranh, lại vẫn vất vả vì tình trạng kinh tế ngày càng trầm trọng. Quần chúng đã bất bình lại phẫn nộ thêm lên khi hay tin chính quyền gian lận trong cuộc bầu cử năm 1960. Nhiều cuộc biểu tình phản đối Lí Thừa Vãn. Trước sự chống đối của quần chúng và áp lực của quân đội, Lí Thừa Vãn phải ra đi vào tháng 4 năm 1960. Đệ nhất Cộng hòa Đại Hàn và đồng thời cũng là một chế độ độc tài đã cáo chung.

Đoạn 2: TỪ 1960 ĐẾN CUỘC ĐẢO CHÍNH NGÀY 16-5-1961

Sau khi chế độ Lí Thừa Vãn sụp đổ, để tránh sự tập trung quyền lực trong tay Tổng thống, Quốc hội Đại Hàn, tháng 6 năm 1960 tu chính Hiến pháp, ấn định một chế độ Nghị viện, Tổng thống chỉ còn là một vị Quốc trưởng vô trách nhiệm, không quyền hành, tượng trưng cho quốc gia. Tháng 7-1960, Đảng Dân chủ, đối lập với Lí Thừa Vãn toàn thắng trong cuộc tổng tuyển cử và đưa Trương Miễn [2] lên nắm chính quyền.

Chính phủ Trương Miễn ban hành một số biện pháp dân chủ để trấn an dư luận, như tự do báo chí, ân xá chính trị phạm, quyền tự do công khai hoạt động của chính đảng, bắt giam và xét xử nhiều nhân vật liên hệ đến chế độ cũ v.v… Các biện pháp này làm vừa lòng một phần nào giới trí thức, sinh viên và các đảng phái tại đô thị. Nhưng ở thôn quê tình thế vẫn không thay đổi. Tình trạng kinh tế càng ngày càng nguy ngập. Nhiều cuộc biểu tình đã xẩy ra vì nông dân cơ cực phải đứng lên tranh đấu đòi nâng cao mực sống của họ.

Lợi dụng sự bất mãn của nông dân và một chính thể dân chủ hỗn loạn, cán bộ cộng sản hoạt động gây rối. Trước một tình trạng bất an ngày càng trầm trọng, Chính phủ Trương Miễn bắt buộc phải ban hành đạo luật an ninh tháng 3-1961, cấm chỉ mọi tụ tập, biểu tình, bạo động.

Mặc dù vậy, những cuộc biểu tình vẫn tiếp diễn trong toàn quốc. Trước tình trạng bất an, trước nạn tham nhũng lan tràn và sự đe dọa trầm trọng của cộng sản, chính quyền Trương Miễn trở nên bất lực. Dân chúng mất tin tưởng. Và lợi dụng thời cơ, quân đội đảo chính ngày 16-5-1961.

Đoạn 3: SAU CUỘC ĐẢO CHÍNH 1961

Sau cuộc đảo chính thành công, chính quyền quân nhân giải tán Quốc hội và ngưng áp dụng Hiến pháp năm 1948. Tạm thời hai cơ quan công quyền trung ương được thiết lập: Hội đồng Tối cao Kiến thiết Quốc gia và Ủy ban Thường trực.

Hội đồng Tối cao Kiến thiết Quốc gia là cơ quan thể hiện chủ quyền quốc gia gồm 32 hội viên được chia 7 Tiểu ban: Tư pháp, Nội vụ, Ngoại giao và Quốc phòng, Giáo dục và Xã hội, Kinh tế, Tài chính, Giao thông Vận tải.

Ủy ban Thường trực, gồm 1 chủ tịch và 7 ủy viên. 7 ủy viên này là 7 chủ tịch của các Tiểu ban của Hội đồng Tối cao Quốc gia. Trong thực tế, chính Ủy ban Thường trực là cơ quan đầu não, tập trung quyền Hành pháp và Lập pháp.

Tuy nhiên tình thế chính trị vẫn rối ren và bị xáo trộn bởi sự nghi kị tranh giành giữa các tướng lãnh nhất là hai Tướng Trương Đỗ Anh và Phác Chánh Hi[3]. Sau cuộc đảo chính, Tướng Trương Đỗ Anh được cử làm Chủ tịch Hội đồng Tối cao Kiến thiết Quốc gia kiêm Thủ tướng Chính phủ. Tướng Phác Chánh Hi là Phó Chủ tịch đồng thời là Chủ tịch Ủy ban Thường trực. Thực sự, quyền hành nằm trong tay Tướng Phác Chánh Hi vì chính Tướng này là kẻ chủ mưu cuộc đảo chính. Sở dĩ Tướng Trương Đỗ Anh được đưa lên hành danh dự vì Tướng Trương Đỗ Anh là người anh cả, một tướng giỏi được quân đội mến phục. Sự tranh giành giữa hai tướng đã đưa đến một cuộc «Thanh trừng nội bộ» mà hậu quả là việc hạ bệ Tướng Trương và Tướng Phác Chánh Hi trở thành Chủ tịch Hội đồng Tối cao Kiến thiết Quốc gia.

Sau khi củng cố quyền hành, chính quyền quân nhân cho soạn thảo bản Hiến pháp mới và hứa chuẩn bị một sự bình thường hóa cuộc sinh hoạt chính trị. Bầu không khí chính trị Đại Hàn bắt đầu sôi động khi chính quyền ban hành đạo luật ấn định việc tổng tuyển cử dân biểu Quốc hội. Giới quân nhân ủng hộ chính quyền đứng ra thành lập Đảng Dân chủ Cộng hòa. Đồng thời hai chính đảng đối lập Đảng Dân chính và Đảng Dân chủ liên kết nhau và hoạt động ráo riết đòi hỏi một chính phủ dân sự.

Giữa lúc ấy, vào tháng 3-1963, một cuộc âm mưu đảo chính bị tiết lộ. Nhiều tướng lãnh bị bắt giam. Tướng Phác Chánh Hi bất thần, thay đổi lập trường và tuyên bố rằng sẽ mở cuộc trưng cầu dân ý về vấn đề triển hạn nhiệm kì của chính phủ quân nhân thêm 4 năm. Lập trường mới này gây nhiều xúc động trong quần chúng. Các chính đảng đối lập, các đoàn thể sinh viên, thanh niên biểu tình, chống đối mãnh liệt ý định triển hạn chính phủ quân nhân. Chính phủ Hoa Kỳ cũng công khai phản đối Tướng Phác Chánh Hy và yêu cầu ông giữ đúng lời hứa sớm trao quyền lại cho dân sự.

Trước áp lực ấy, Tướng Phác Chánh Hi nhượng bộ. Ông hủy bỏ tu chính Hiến pháp triển hạn 4 năm chính phủ quân nhân, công bố chương trình dân sự hóa chính quyền với việc ấn định ngày bầu cử Tổng thống và Quốc hội, đồng thời ông ra tranh cử Tổng thống dưới lá cờ của Đảng Dân chủ Cộng hòa. Và ngày 15-10-1963 – Tướng Phác Chánh Hi toàn thắng trong cuộc tổng tuyển cử bầu Quốc hội chiếm 110 ghế trong số 175 ghế dân biểu.

Đệ Tam Cộng hòa Đại Hàn, với Hiến pháp 1962, bắt đầu một giai đoạn mới.

Mục II: HIẾN PHÁP ĐẠI HÀN

Hiến pháp Đại Hàn năm 1962, thiết lập nền Đệ tam Cộng hòa đã đem ra trưng cầu dân ý. 8.243.000 phiếu thuận và 1.992.000 phiếu chống. Bản Hiến pháp dài 119 điều khoản gồm lời nói đầu và 5 chương chia ra như sau: Chương I: Điều khoản tổng quát; Chương II: Quyền lợi và nghĩa vụ công dân ; Chương III: Những cơ quan chính quyền; Chương IV: Kinh tế ; Chương V: Tu chính Hiến pháp.

Trước khi phân tích cơ cấu cùng những mối tương quan giữa cơ quan công quyền, thiết tưởng nên nêu lên một vài đặc điểm của Hiến pháp Đại Hàn.

Những đặc tính tổng quát của Hiến pháp Đại Hàn

1. Đặc điểm thứ nhất là bản Hiến pháp xác định tính cách thế tục của Quốc gia. Thật vậy, sau khi bảo đảm rằng mỗi công dân có quyền tự do tín ngưỡng, điều 16 quy định rằng: «Không có một tôn giáo nào được nhìn nhận là Quốc giáo và tôn giáo tách rời chính trị».

2. Đặc điểm thứ nhì liên quan đến các chính đảng. Bản Hiến pháp dành 4 điều khoản quan trọng – các điều 7, 36, 38, 63 nói về chính đảng. Điều thứ 7 quy định rằng: «Các chính đảng được tự do thành lập và chế độ đa đảng được đảm bảo, tổ chức và hoạt động của mỗi chính đảng phải có tính cách dân chủ và các chính đảng sẽ tổ chức thế nào để nhân dân có thể tham gia vào việc ấn định ý chí chung. Nhà nước sẽ bảo vệ các chính đảng. Tuy nhiên nếu mục đích hay hoạt động của chính đảng nào đi ngược lại với trật tự dân chủ căn bản, chính phủ sẽ truy tố chính đảng đó trước Tối cao Pháp viện để phán quyết về việc giải tán chính đảng».

Điều khoản này nhấn mạnh tầm quan trọng của chính đảng trong cuộc sinh hoạt chính trị. Chính đảng là một định chế chính trị ghi vào Hiến pháp. Tầm quan trọng của chính đảng lại được xác nhận thêm bởi điều 36 ấn định rằng: «Không ai có thể là ứng cử viên dân biểu Quốc hội nếu không được đắc cử bởi chính đảng của mình.» Và điều 63: «Không ai có thể là ứng cử viên Tổng thống nếu không được đề cử bởi một chính đảng mình». Và điều 38: «Vị nào từ bỏ đảng mình, hoặc thay đổi chính đảng, hoặc vì lí do đảng mình bị giải tán, trong nhiệm kì Quốc hội sẽ mất ghế dân biểu. Điều khoản này sẽ không áp dụng trong trường hợp vị dân biểu bị trục xuất khỏi đảng hoặc khi có sự hợp nhất chính đảng».

Những đặc điểm chúng ta vừa kể không những nhấn mạnh tầm quan trọng của chính đảng, định chế hóa chính đảng mà còn nhằm mục tiêu giới hạn tổng số chính đảng để tránh hậu quả tai hại của một sự lạm phát đảng phái sau ngày cách mạng Đại Hàn.

3. Đặc điểm thứ ba liên quan đến chính thể. Hiến pháp 1962 dung hòa những yếu tố Tổng thống Chế và Nghị viện Chế. Điều này chúng ta có dịp bàn đến.

Đoạn 1: QUỐC HỘI

A. Tổ chức và thẩm quyền

Quốc hội Đại Hàn, chiếu theo Hiến pháp 1962 là một Quốc hội độc viện, nắm quyền lập pháp. Dân biểu Quốc hội được bầu theo chế độ phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và kín. Ứng cử viên phải do một chính đảng đề cử. Nhiệm kì của Quốc hội là 4 năm. Dân biểu được hưởng những đặc miễn và bị ràng buộc bởi những bất khả kiêm nhiệm.

Quốc hội chỉ nhóm họp, một khóa thường lệ không quá 120 ngày. Và khóa bất thường không quá 30 ngày.

Quốc hội biểu quyết các đạo luật, ngân sách quốc gia, chấp thuận việc tuyên chiến, việc gửi quân lực ra hải ngoại, việc cho phép quân lực ngoại quốc đóng trên lãnh thổ Đại Hàn, phê chuẩn các Hiệp ước liên hệ đến nền anh ninh chung, đến các tổ chức quốc tế, đến quy chế quân lực ngoại quốc đóng trên lãnh thổ, các Hiệp ước đình chiến, thương mại và các Hiệp ước có ảnh hưởng tài chính quốc gia.

B. Quốc hội và chính phủ

Trong mối tương quan giữa Quốc hội và Chính phủ, Hiến pháp Đại Hàn dành một ưu thế tương đối cho Quốc hội. Ưu thế được thể hiện qua hai quyền quan trọng của Quốc hội: đó là quyền đề nghị bãi chức Thủ tướng và các Tổng trưởng và quyền truy tố Hành pháp trong trường hợp vi phạm Hiến pháp.

1. Quyền đề nghị bãi chức Thủ tướng và nhân viên Chính phủ

Chiểu theo điều 59 «Quốc hội có thể yêu cầu Tổng thống bãi chức Thủ tướng hay một nhân viên của Hội đồng Quốc gia. Sự yêu cầu này phải do đa số tổng số dân biểu đề nghị. Trong trường hợp này, Tổng thống bắt buộc phải bãi chức các vị bị Quốc hội bất tín nhiệm ngoại trừ Tổng thống có lí do đặc biệt nào khác».

Đây là một quyền quan trọng của Quốc hội tương đương với quyền bất tín nhiệm Chính phủ trong chế độ Nghị viện. Trên nguyên tắc có một điều dị biệt: trong chế độ Nghị viện, Quốc hội có toàn quyền và Chính phủ bắt buộc phải từ chức ngay sau khi Quốc hội biểu quyết bất tín nhiệm. Theo Hiến pháp Đại Hàn, trái lại, Quốc hội chỉ có quyền yêu cầu Tổng thống và sự bất tín nhiệm của Quốc hội, có thể chỉ nhằm một nhân viên Chính phủ mà thôi. Tuy nhiên, trong thực tế, khi Thủ tướng bị Quốc hội bất tín nhiệm, khó lòng Tổng thống từ chối và như thế có thể đưa đến một sự khủng hoảng Nội các.

Dù sao, đây là một điều khoản áp dụng nguyên tắc trách nhiệm chính trị của Hành pháp vào một chế độ mà Tổng thống do toàn dân bầu lên.

2. Quyền truy tố Hành pháp

Chiểu theo điều 61: Quốc hội có quyền biểu quyết kiến nghị truy tố Tổng thống, Thủ tướng, Nhân viên của Hội đồng Quốc gia, các Tổng trưởng, các Thẩm phán và các công chức đã vi phạm Hiến pháp và luật lệ.

Kiến nghị truy tố phải do ít nhất 30 vị dân biểu đề nghị và phải được đa số tổng số dân biểu tán thành. Sau khi kiến nghị được chấp thuận, đương sự bị ngưng chức ngay và chờ đợi xét xử. Một hội đồng xét xử sẽ được thành lập và gồm:

1 Chủ tịch: Chủ tịch Tối cao Pháp viện
3 Thẩm phán của Tối cao Pháp viện
5 Dân biểu Quốc hội.

Trong trường hợp Chủ tịch Tối cao Pháp viện bị truy tố, vị Chủ tịch Hội đồng Xét xử là Chủ tịch Quốc hội.

Mọi quyết định trừng phạt phải hội ít ra 6 thăm (rất khó mà phê bình điều khoản này).

Đoạn 2: CHÍNH PHỦ

Danh từ chính phủ, theo nghĩa, Đại Hàn gồm 4 định chế riêng biệt: Tổng thống, Hội đồng Quốc gia, các Bộ trưởng và Hội đồng Kiểm soát.

A. Tổng thống

Tổng thống, đứng đầu Hành pháp, đại diện quốc gia trong việc giao thiệp với ngoại quốc. Tổng thống do nhân dân bầu qua một cuộc đầu phiếu phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và kín. Ứng cử viên Tổng thống phải có ít ra 40 tuổi và do một chính đảng đề nghị. Nhiệm kì của Tổng thống là 4 năm. Tổng thống chỉ được tái cử 1 lần. Trong trường hợp khiếm khuyết vì một lí do gì, Thủ tướng và Nhân viên Hội đồng Quốc gia, theo thứ tự luật định sẽ thay thế.

Về quyền hạn của Tổng thống, Hiến pháp Đại Hàn ghi rõ rằng Tổng thống, có quyền:

Kí các hiệp ước, bổ nhiệm các sứ thần, tiếp nhận ủy nhiệm thư của các đại diện ngoại giao ;
Quyền tuyên chiến và kí hòa ước ;
Quyền ân xá, hoàn giảm hay phục hồi các tội phạm ;
Quyền bổ nhiệm các công chức ;
Quyền tuyên bố tình trạng khẩn cấp hay giới nghiêm và nhất là kí Sắc luật trong thời gian Quốc hội không nhóm họp. Điều 73 quy định rằng: «Trong trường hợp chiến tranh hay tình thế hiểm nghèo liên hệ đến bang giao quốc tế trong trường hợp thiên tai hay khủng hoảng kinh tế và tài chính, nếu cần có những quyết định khẩn cấp để bảo đảm an ninh và trật tự công cộng, Tổng thống có quyền kí các Sắc luật về tài chính và kinh tế. Tổng thống chỉ có quyền này trong trường hợp không thể triệu tập Quốc hội kịp thời».

Ngoài ra Tổng thống là Tổng Tư lệnh tối cao quân lực.

B. Hội đồng Quốc gia

Song song với sự hiện diện của Tổng thống, một cơ quan mệnh danh là Hội đồng Quốc gia ấn định và điều khiển chính sách quốc gia. Hội đồng Quốc gia gồm có:

Chủ tịch: Tổng thống
Phó Chủ tịch: Thủ tướng
Và một số nhân viên không quá 20 và không dưới 10.

Thủ tướng do Tổng thống bổ nhiệm. Các nhân viên của Hội đồng Quốc gia cũng do Tổng thống bổ nhiệm, chiếu đề nghị của Thủ tướng.

Về thẩm quyền của Hội đồng Quốc gia, điều 86 của Hiến pháp kê khai một cách rõ ràng: Hội đồng Quốc gia bàn về các vấn đề sau đây:

Các kế hoạch căn bản liên hệ đến các vấn đề quốc gia và chính sách chung của Hành pháp;
Tuyên chiến, đình chiến và các vấn đề liên hệ đến ngoại giao;
Các dự thảo hiệp ước, dự thảo Luật hay Sắc lệnh của Tổng thống;
Các dự thảo ngân sách, các phúc trình tài chính;
Tuyên bố và bãi bỏ tình trạng giới nghiêm;
Các vấn đề quân sự quan trọng;
Việc triệu tập khóa họp bất thường của Quốc hội;
Các vấn đề ân xá, hoán giảm và phục hồi;
Thẩm quyền các Bộ;
Các vấn đề ủy quyền;
Ấn định và phối hợp chính sách của các Bộ;
Truy tố nhằm giải tán các chính đảng;
Xét các đơn khiếu nại hành vi của Chính phủ;
Việc bổ nhiệm một số công chức cao cấp như Tổng Tham mưu Trưởng các quân lực, các sứ thần, Viện trưởng Viện Đại học, các Giám đốc Xí nghiệp quan trọng của quốc gia v.v…

Danh sách các vấn đề này bao gồm tất cả công việc của Hội đồng Nội các. Tuy nhiên danh sách này không có tính cách hạn chế.

C. Các Bộ trưởng

Các Bộ trưởng do Tổng thống bổ nhiệm trong số các nhân viên của Hội đồng Quốc gia, chiếu đề nghị của Thủ tướng. Như thế – và đây là một đặc điểm nhỏ về cơ cấu hành pháp của Hiến pháp Đại Hàn – là có một số nhân viên của Hội đồng Quốc gia không giữ Bộ nào.

Chính Thủ tướng là người điều khiển, đôn đốc và kiểm soát việc quản trị các Bộ của Chính phủ.

D. Hội đồng Kiểm soát

Hội đồng Kiểm soát là cơ quan của Chính phủ, dưới quyền điều khiển trực tiếp của Tổng thống. Hội đồng gồm ít nhất 5 nhân viên, nhiều nhất 16 nhân viên. Vị Chủ tịch do Tổng thống bổ nhiệm chiểu đề nghị của Chủ tịch Hội đồng Kiểm soát.

Nhiệm kì của Chủ tịch và các hội viên là 4 năm. Riêng vị Chủ tịch chỉ được tái bổ nhiệm một kỳ liền.

Hội đồng Kiểm soát có nhiệm vụ xem xét các phúc trình hàng năm về tài chính, chi và thu và trình cùng Tổng thống và Quốc hội.

Đoạn 3: PHÁP VIỆN TỐI CAO

Quyền tài phán, chiếu theo Hiến pháp Đại Hàn, được giao phó cho các Tòa án mà Tối cao Pháp viện là cơ quan tài phán cao nhất.

Thành phần của Tối cao Pháp viện gồm có:

Một Chủ tịch, do Tổng thống bổ nhiệm với sự thỏa thuận của Quốc hội, chiếu theo đề nghị của Hội đồng giới thiệu các Thẩm phán, nhiệm kì là 6 năm.
Một số Hội thẩm, không quá 16, do Tổng thống bổ nhiệm, chiếu đề nghị của Chủ tịch Tối cao Pháp viện.

Nhiệm vụ: Tối cao Pháp viện xử chung thẩm mọi vụ kiện. Tuy nhiên, về phương diện luật Hiến pháp. Tối cao Pháp viện có hai thẩm quyền đáng chú ý: đó là quyền kiểm pháp và quyền giải tán các chính đảng.

Điều 102: “Tối cao Pháp viện có thẩm quyền quyết định chung thẩm về tính cách hợp hiến của một đạo luật, về tính cách hợp hiến hay hợp pháp của những quyết định hành chính”.

Điều 103: “Tối cao Pháp viện có thẩm quyền giải tán một đảng chính trị. Một quyết định như thế phải hội ít ra 3/5 tổng số hội viên của Tối cao Pháp viện. (Xin nhấn mạnh rằng chính Hội đồng Quốc gia truy tố và đề nghị giải tán một chính đảng.)

KẾT LUẬN

Một chế độ Tổng thống với vị chỉ huy Hành pháp mạnh như Hoa Kỳ. Tổng thống do dân bầu trực tiếp, có toàn quyền khi quốc biến. Đồng thời một Quốc hội độc lập không bị giải tán.

Song Hiến pháp Đại Hàn lại thêm một vài điểm thông thường của chế độ Nghị viện: Quốc hội chất vấn, điều tra bất tín nhiệm Thủ tướng Bộ trưởng.

Đứng trên phương diện lí thuyết, cơ cấu chính quyền như thế rất phức tạp và có thể có hiệu quả không hay về mặt ổn định chính trị.

Tuy nhiên tình hình chính trị Đại Hàn tương đối khả quan là nhờ tính cách ưu thế của Đảng Dân chủ Cộng hòa, đảng của Tướng Phác Chánh Hy. Thật vậy, nhìn lại lịch sử chính trị Đại Hàn trước ngày quân đội nắm chính quyền, chúng ta thấy rằng Đảng Dân chủ đã chiến đấu rất dũng cảm chống độc tài thắng một đa số tuyệt đối trong cuộc tuyển cử hồi tháng 7-1960 sau cuộc cách mạng của sinh viên. Đây là cuộc tuyển cử tương đối tự do và công bình nhất trong lịch sử chính trị Đại Hàn. Đảng Dân chủ được 175 ghế trong số 233 ghế trong Hạ Nghị viện và 31 ghế trong số 58 ghế trong Thượng Nghị viện. Đảng Dân chủ được mọi người công nhận là nhóm kết hợp của tất cả các khối chính trị bảo thủ đã nắm ưu thế trong cả Hạ và Thượng viện trong cuộc tuyển cử sau cuộc cách mạng của sinh viên được tổ chức vào ngày 20-7-1960, trong khi đó, các nhóm cải cách bị chế độ Rhee[4] đàn áp dữ dội làm cho trên bước đầu trong trường chính trị quốc gia của họ, họ chỉ được 5 ghế trong Hạ Nghị viện và 2 ghế trong Thượng Nghị viện trong cuộc tuyển cử này. Tuy nhiên, Đảng Dân chủ đã thực sự tách ra làm hai đảng cựu và tân do Yun Po-Sun[5] và Chang Myon lãnh đạo. Sự phân tách rõ rệt khi người lãnh đạo Tân đảng là ông Chang Myon đạt chức Thủ tướng. Cựu đảng do Cựu Tổng thống Yun Po-Sun lãnh đạo tổ chức thành Đảng Simmin hay Đảng Tân dân. Hai đảng này ngấm ngầm tranh đấu chống đối nhau và kết quả là tình hình chính trị chẳng bao lâu trở nên hỗn độn.

Tháng 5-1961 Đảng Dân chủ cầm quyền mất đa số trong Quốc hội vì sự bất hòa của Cựu đảng và bị Đảng Tân dân ngấm ngầm công kích trong Quốc hội, trong khi đó các nhóm cải cách và sinh viên cấp tiến vu khống đảng cầm quyền qua các cuộc biểu tình trên đường phố. Trước tình trạng nguy khốn ấy, ngày 16-5-1961 quân đội làm cách mạng lật đổ chính phủ của Đảng Dân chủ.

Cuộc cách mạng của quân đội mở thêm một chương mới trong lịch sử chính trị Đại Hàn. Các nhà cách mạng quân đội tố cáo các chính trị gia cũ bằng khẩu hiệu tiêu diệt những phần tử xấu xa cũ và sau 2 năm nắm quyền, quân đội tổ chức Đảng Dân chủ Cộng hòa có nhiều thế lực (đầu năm 1963) với những nhà chính trị tận tâm và hăng hái. Đảng có tính cách mới mẻ không những về thành phần đảng viên mà còn về tư tưởng chính trị dựa trên các khẩu hiệu như “Thay đổi thế hệ” – “Chủ nghĩa quốc gia”, “Thay đổi thái độ” cũng như kế hoạch ngũ niên về phát triển kinh tế. Đảng tự cho mình là phần tử tiền phong trong việc xây dựng quốc gia, từ bỏ những cái mà họ gọi là tham nhũng, xung đột đảng phái và âm mưu chính trị. Từ cuộc tuyển cử Tổng thống và Quốc hội năm 1963 cho tới khi Đảng Dân chủ Cộng hòa đạt được một đa số khá lớn trong các cuộc tuyển cử tương đối công bình, Tướng Phác Chánh Hy thành lập Đệ tam Cộng hòa. Đảng Dân chủ Cộng hòa chiếm một đa số gần 2/3 (110 ghế trong số 175 ghế trong Quốc hội), trong khi Đảng Tân dân do cựu Tổng thống Yun Po-Sun cầm đầu được 60 ghế còn Đảng Dân chủ và hai đảng thiểu số khác chiếm các ghế còn lại. Mùa hạ 1965 khi chính phủ Phác Chánh Hy và Đảng Dân chủ Cộng hòa muốn bình thường hóa mối bang giao với Nhật, Đảng Tân dân và Đảng Dân chủ hợp lại thành lập Đảng Quần chúng là đảng đối lập liên hiệp, phản đối đảng cầm quyền. Tuy nhiên, liên minh rộng lớn của các đảng đối lập không bao lâu thì tan rã vì bất đồng quan điểm về sự kiểm soát sự tiến gần giữa Đại Hàn và Nhật và xung đột đảng phái về thủ lãnh đảng.

Tóm lại, các đảng chính trị dưới thời Đệ tam Cộng hòa có hình thức của một hệ thống độc đảng vì Đảng Dân chủ Cộng hòa rất mạnh và người ta có thể tiên đoán rằng Tổng thống Phác Chánh Hy sẽ tái đắc cử trong nhiệm kì 2 và có thể cả nhiệm kì 3. Nếu chính phủ Dân chủ Cộng hòa của Tổng thống Phác thành công mĩ mãn kế hoạch ngũ niên thứ nhất về phát triển kinh tế (1962/66) và kế hoạch ngũ niên thứ hai (1967/71), nâng lợi tức tính trên đầu người lên tới 200 Mỹ kim vào năm 1967 và làm cho nền kinh tế không còn lệ thuộc vào ngoại viện nữa, có thể Đảng Dân chủ Cộng hòa do Tổng thống Phác lãnh đạo sẽ thuộc vào loại chính đảng ưu thế của các nước đang phát triển, nghĩa là chính phủ và đảng cầm quyền cố tạo ảnh hưởng mạnh mẽ trong khi các đảng đối lập sẽ đắm chìm trong thất bại.

(Còn tiếp)

Nguồn: Nguyễn Văn Bông, Luật Hiến pháp và Chính trị học. In lần thứ hai. Sài Gòn 1969. Bản điện tử do pro&contra thực hiện.

[1] Tức Syngman Rhee (p&c)

[2] Tức Chang Myon (p&c)

[3] Tức Park Chung Hee ( p&c)

[4] Tức Lí Thừa Vãn (p&c)

[5] Tức Yun Bo-seon theo cách viết hiện nay (p&c)

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 29, 2013 05:50

Nguyá»n VÄn BÃ´ng â Luáºt Hiáº¿n phÃ¡p vÃ ChÃnh trá» há»c (16)

XemÂ kÃ¬ 1,Â kÃ¬ 2,Â kÃ¬ 3,Â kÃ¬ 4,Â kÃ¬ 5,Â kÃ¬ 6,Â kÃ¬ 7,Â kÃ¬ 8, kÃ¬ 9, kÃ¬ 10, kÃ¬ 11, 12, kÃ¬ 13, 14, 15

THIÃN THá»¨ BA: NHá»®NG CHáº¾ Äá» VÃNG ÄÃNG NAM Ã

CHÆ¯Æ NG I: CHáº¾ Äá» CHÃNH TRá» Äáº I HÃN

NghiÃªn cá»©u cháº¿ Äá» chÃnh trá» Äáº¡i HÃ n lÃ má»t Äiá»u lÃ thÃº. VÃ¬ HÃ n Quá»c vÃ Viá»t Nam cÃ³ nhiá»u Äiá»m tÆ°Æ¡ng Äá»ng sÃ¢u rá»ng. Tháºt váºy, hai quá»c gia Äá»u cÃ³ má»t ná»n vÄn minh lá» thuá»c Trung Quá»c, bao láº§n chá»u Ã¡ch ngoáº¡i xÃ¢m. CÅ©ng nhÆ° Viá»t Nam, HÃ n Quá»c lÃ má»t xá»© cháºm tiáº¿n chuyÃªn vá» nÃ´ng nghiá»p: Báº¯c HÃ n cÃ³ nÃºi Äá»i, háº§m má», Nam HÃ n vá»i Äá»ng ruá»ng phÃ¬ nhiÃªu. VÃ sau Tháº¿ giá»i Äáº¡i chiáº¿n thá»© nhÃ¬, cáº£ hai quá»c gia ÄÃ£ cÃ¹ng chung sá» pháºn vá»i lÃ£nh thá» qua phÃ¢n vÃ hai cháº¿ Äá» chÃnh trá» hoÃ n toÃ n khÃ¡c biá»t.

Má»¥c I: LÆ¯á»¢C Sá»¬ CHÃNH TRá» Äáº I HÃN

Äoáº¡n 1: Tá»ª 1945 Äáº¾N 1960

Sau Tháº¿ giá»i Äáº¡i chiáº¿n thá»© nhÃ¬ káº¿t liá»u, quÃ¢n Äá»i Äá»ng minh sang Cao Li Äá» giáº£i giá»i Nháºt: Báº¯c do quÃ¢n Nga chiáº¿m ÄÃ³ng. Miá»n Nam do quÃ¢n Äá»i Má»¹. VÄ© tuyáº¿n 38 lÃ ranh giá»i táº¡m thá»i giá»¯a hai quÃ¢n Äá»i Äá»ng minh chiáº¿m ÄÃ³ng. Lá»£i dá»¥ng tÃ¬nh tráº¡ng thá»±c táº¿ do chiáº¿n tranh gÃ¢y ra, Má»¹ cÅ©ng nhÆ° Nga cá» gáº¯ng á»§ng há» vÃ Äáº·t nhá»¯ng chÃnh phá»§ vá» phe mÃ¬nh. á» Miá»n Báº¯c Nga Äáº·t há» thá»ng cá»§a bá» mÃ¡y cá»ng sáº£n vÃ dung tÃºng chÃnh phá»§ táº£ khuynh. á» Nam, Má»¹ vÃ LiÃªn Hiá»p Quá»c tá» chá»©c má»t náº¿p sá»ng dÃ¢n chá»§. Trong cuá»c tá»ng tuyá»n cá» ngÃ y 10.5.1948, LÃ Thá»«a VÃ£n[1] vÃ Äáº£ng Quá»c gia cá»§a Ã´ng Äáº¡i tháº¯ng. Äáº¿n ngÃ y 20.7.1948, LÃ Thá»«a VÃ£n ÄÆ°á»£c báº§u lÃ m Tá»ng thá»ng Äáº¡i HÃ n, chiáº¿u theo Hiáº¿n phÃ¡p ÄÆ°á»£c ban hÃ nh ngÃ y 17.7.1948.

ChÃnh quyá»n Cá»ng hÃ²a Miá»n Nam vá»«a báº¯t tay vÃ o viá»c chÆ°a Äáº§y hai nÄm thÃ¬ ChÃnh phá»§ Báº¯c HÃ n â ngÃ y 25.6.1950 â nghÄ©a lÃ má»t nÄm sau khi Cá»ng sáº£n Trung Hoa toÃ n tháº¯ng trÃªn Lá»¥c Äá»a â lá»£i dá»¥ng Æ°u tháº¿ cá»§a quÃ¢n Äá»i hÃ¹ng máº¡nh vÃ cÃ³ láº½ ÄÃ³ cÅ©ng lÃ má»t káº¿ hoáº¡ch thÃ´n tÃnh toÃ n tháº¿ giá»i cá»§a Stalin â má» cuá»c táº¥n cÃ´ng vÅ© bÃ£o trÃ n qua vÄ© tuyáº¿n thá»© 38 vÃ khÃ´ng bao lÃ¢u chiáº¿m Thá»§ ÄÃ´ HÃ¡n ThÃ nh! Thiáº¿u chuáº©n bá», quÃ¢n Äá»i Nam HÃ n pháº£i thoÃ¡i lui. NhÆ°ng vá»i sá»± trá»£ giÃºp cá»§a LiÃªn Hiá»p Quá»c â vÃ nháº¥t lÃ cá»§a Má»¹ – Nam HÃ n má» cuá»c pháº£n cÃ´ng dá»¯ dá»i ÄÃ¡nh lui quÃ¢n Äá»i Báº¯c HÃ n, chiáº¿m láº¡i thá»§ ÄÃ´, vÆ°á»£t sang vÄ© tuyáº¿n 38 vÃ tiáº¿n luÃ´n Äáº¿n biÃªn giá»i Trung Hoa. TrÆ°á»c sá»± tan vá»¡ cá»§a quÃ¢n Äá»i Báº¯c HÃ n, Trung Cá»ng can thiá»p. Tháº¿ rá»i pháº£n cÃ´ng vÃ táº¥n cÃ´ng tiáº¿p diá»n Äá» rá»i hai lá»±c lÆ°á»£ng quÃ¢n bÃ¬nh nhau quanh vÄ© tuyáº¿n 38, chá» Äá»£i má»t giáº£i phÃ¡p chÃnh trá». Má»t cuá»c hÃ²a ÄÃ m cháºm cháº¡p ÄÃ£ diá»n ra táº¡i BÃ n MÃ´n Äiáº¿m Äi Äáº¿n káº¿t quáº£: 27-7-1953 thá»a Æ°á»c ÄÃ¬nh chiáº¿n giá»¯ nguyÃªn tÃ¬nh tráº¡ng cÅ© cá»§a hai nÆ°á»c HÃ n phÃ¢n chia.

Trong lÃºc miá»n Báº¯c váº«n cá»§ng cá» cháº¿ Äá» Äá»c tÃ i vÃ´ sáº£n, á» miá»n Nam LÃ Thá»«a VÃ£n máº·c dÃ¹ uy tÃn lÃªn cao sau khi má»ng xÃ¢m lÄng cá»§a Báº¯c HÃ n tan vá»¡, láº¡i pháº£i ÄÆ°Æ¡ng Äáº§u vá»i má»t tÃ¬nh tráº¡ng khÃ³ khÄn.

TrÃªn phÆ°Æ¡ng diá»n ngoáº¡i giao, chÃnh sÃ¡ch cá»§a ChÃnh phá»§ LÃ Thá»«a VÃ£n lÃ :

Siáº¿t cháº·t má»i bang giao giá»¯a Hoa Ká»³ vÃ Äáº¡i HÃ n;
CÆ°Æ¡ng quyáº¿t chá»ng cá»ng sáº£n vÃ Nháºt Báº£n;
Tranh Äáº¥u háº§u cÃ³ Äáº¡i diá»n táº¡i LiÃªn Hiá»p Quá»c.

Äá»i ná»i, Tá»ng thá»ng LÃ Thá»«a VÃ£n táºp trung háº¿t quyá»n lá»±c trong tay, dá»±a trÃªn giai cáº¥p Äáº¡i tÆ° báº£n vÃ Äá»a chá»§. Trong lÃºc thÃ nh pháº§n thá»ng trá» sá»ng cuá»c Äá»i xa hoa, trÃ¡ng lá», cÃ¡c táº§ng lá»p trung gian khÃ¡c, ÄÃ£ tá»«ng chá»u Äá»±ng má»i Äau khá» cá»§a chiáº¿n tranh, láº¡i váº«n váº¥t váº£ vÃ¬ tÃ¬nh tráº¡ng kinh táº¿ ngÃ y cÃ ng tráº§m trá»ng. Quáº§n chÃºng ÄÃ£ báº¥t bÃ¬nh láº¡i pháº«n ná» thÃªm lÃªn khi hay tin chÃnh quyá»n gian láºn trong cuá»c báº§u cá» nÄm 1960. Nhiá»u cuá»c biá»u tÃ¬nh pháº£n Äá»i LÃ Thá»«a VÃ£n. TrÆ°á»c sá»± chá»ng Äá»i cá»§a quáº§n chÃºng vÃ Ã¡p lá»±c cá»§a quÃ¢n Äá»i, LÃ Thá»«a VÃ£n pháº£i ra Äi vÃ o thÃ¡ng 4 nÄm 1960. Äá» nháº¥t Cá»ng hÃ²a Äáº¡i HÃ n vÃ Äá»ng thá»i cÅ©ng lÃ má»t cháº¿ Äá» Äá»c tÃ i ÄÃ£ cÃ¡o chung.

Äoáº¡n 2: Tá»ª 1960 Äáº¾N CUá»C Äáº¢O CHÃNH NGÃY 16-5-1961

Sau khi cháº¿ Äá» LÃ Thá»«a VÃ£n sá»¥p Äá», Äá» trÃ¡nh sá»± táºp trung quyá»n lá»±c trong tay Tá»ng thá»ng, Quá»c há»i Äáº¡i HÃ n, thÃ¡ng 6 nÄm 1960 tu chÃnh Hiáº¿n phÃ¡p, áº¥n Äá»nh má»t cháº¿ Äá» Nghá» viá»n, Tá»ng thá»ng chá» cÃ²n lÃ má»t vá» Quá»c trÆ°á»ng vÃ´ trÃ¡ch nhiá»m, khÃ´ng quyá»n hÃ nh, tÆ°á»£ng trÆ°ng cho quá»c gia. ThÃ¡ng 7-1960, Äáº£ng DÃ¢n chá»§, Äá»i láºp vá»i LÃ Thá»«a VÃ£n toÃ n tháº¯ng trong cuá»c tá»ng tuyá»n cá» vÃ ÄÆ°a TrÆ°Æ¡ng Miá»nÂ [2] lÃªn náº¯m chÃnh quyá»n.

ChÃnh phá»§ TrÆ°Æ¡ng Miá»n ban hÃ nh má»t sá» biá»n phÃ¡p dÃ¢n chá»§ Äá» tráº¥n an dÆ° luáºn, nhÆ° tá»± do bÃ¡o chÃ, Ã¢n xÃ¡ chÃnh trá» pháº¡m, quyá»n tá»± do cÃ´ng khai hoáº¡t Äá»ng cá»§a chÃnh Äáº£ng, báº¯t giam vÃ xÃ©t xá» nhiá»u nhÃ¢n váºt liÃªn há» Äáº¿n cháº¿ Äá» cÅ© v.vâ¦ CÃ¡c biá»n phÃ¡p nÃ y lÃ m vá»«a lÃ²ng má»t pháº§n nÃ o giá»i trÃ thá»©c, sinh viÃªn vÃ cÃ¡c Äáº£ng phÃ¡i táº¡i ÄÃ´ thá». NhÆ°ng á» thÃ´n quÃª tÃ¬nh tháº¿ váº«n khÃ´ng thay Äá»i. TÃ¬nh tráº¡ng kinh táº¿ cÃ ng ngÃ y cÃ ng nguy ngáºp. Nhiá»u cuá»c biá»u tÃ¬nh ÄÃ£ xáº©y ra vÃ¬ nÃ´ng dÃ¢n cÆ¡ cá»±c pháº£i Äá»©ng lÃªn tranh Äáº¥u ÄÃ²i nÃ¢ng cao má»±c sá»ng cá»§a há».

Lá»£i dá»¥ng sá»± báº¥t mÃ£n cá»§a nÃ´ng dÃ¢n vÃ má»t chÃnh thá» dÃ¢n chá»§ há»n loáº¡n, cÃ¡n bá» cá»ng sáº£n hoáº¡t Äá»ng gÃ¢y rá»i. TrÆ°á»c má»t tÃ¬nh tráº¡ng báº¥t an ngÃ y cÃ ng tráº§m trá»ng, ChÃnh phá»§ TrÆ°Æ¡ng Miá»n báº¯t buá»c pháº£i ban hÃ nh Äáº¡o luáºt an ninh thÃ¡ng 3-1961, cáº¥m chá» má»i tá»¥ táºp, biá»u tÃ¬nh, báº¡o Äá»ng.

Máº·c dÃ¹ váºy, nhá»¯ng cuá»c biá»u tÃ¬nh váº«n tiáº¿p diá»n trong toÃ n quá»c. TrÆ°á»c tÃ¬nh tráº¡ng báº¥t an, trÆ°á»c náº¡n tham nhÅ©ng lan trÃ n vÃ sá»± Äe dá»a tráº§m trá»ng cá»§a cá»ng sáº£n, chÃnh quyá»n TrÆ°Æ¡ng Miá»n trá» nÃªn báº¥t lá»±c. DÃ¢n chÃºng máº¥t tin tÆ°á»ng. VÃ lá»£i dá»¥ng thá»i cÆ¡, quÃ¢n Äá»i Äáº£o chÃnh ngÃ y 16-5-1961.

Äoáº¡n 3: SAU CUá»C Äáº¢O CHÃNH 1961

Sau cuá»c Äáº£o chÃnh thÃ nh cÃ´ng, chÃnh quyá»n quÃ¢n nhÃ¢n giáº£i tÃ¡n Quá»c há»i vÃ ngÆ°ng Ã¡p dá»¥ng Hiáº¿n phÃ¡p nÄm 1948. Táº¡m thá»i hai cÆ¡ quan cÃ´ng quyá»n trung Æ°Æ¡ng ÄÆ°á»£c thiáº¿t láºp: Há»i Äá»ng Tá»i cao Kiáº¿n thiáº¿t Quá»c gia vÃ á»¦y ban ThÆ°á»ng trá»±c.

Há»i Äá»ng Tá»i cao Kiáº¿n thiáº¿t Quá»c gia lÃ cÆ¡ quan thá» hiá»n chá»§ quyá»n quá»c gia gá»m 32 há»i viÃªn ÄÆ°á»£c chia 7 Tiá»u ban: TÆ° phÃ¡p, Ná»i vá»¥, Ngoáº¡i giao vÃ Quá»c phÃ²ng, GiÃ¡o dá»¥c vÃ XÃ£ há»i, Kinh táº¿, TÃ i chÃnh, Giao thÃ´ng Váºn táº£i.

á»¦y ban ThÆ°á»ng trá»±c, gá»m 1 chá»§ tá»ch vÃ 7 á»§y viÃªn. 7 á»§y viÃªn nÃ y lÃ 7 chá»§ tá»ch cá»§a cÃ¡c Tiá»u ban cá»§a Há»i Äá»ng Tá»i cao Quá»c gia. Trong thá»±c táº¿, chÃnh á»¦y ban ThÆ°á»ng trá»±c lÃ cÆ¡ quan Äáº§u nÃ£o, táºp trung quyá»n HÃ nh phÃ¡p vÃ Láºp phÃ¡p.

Tuy nhiÃªn tÃ¬nh tháº¿ chÃnh trá» váº«n rá»i ren vÃ bá» xÃ¡o trá»n bá»i sá»± nghi ká» tranh giÃ nh giá»¯a cÃ¡c tÆ°á»ng lÃ£nh nháº¥t lÃ hai TÆ°á»ng TrÆ°Æ¡ng Äá» Anh vÃ PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi[3]. Sau cuá»c Äáº£o chÃnh, TÆ°á»ng TrÆ°Æ¡ng Äá» Anh ÄÆ°á»£c cá» lÃ m Chá»§ tá»ch Há»i Äá»ng Tá»i cao Kiáº¿n thiáº¿t Quá»c gia kiÃªm Thá»§ tÆ°á»ng ChÃnh phá»§. TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi lÃ PhÃ³ Chá»§ tá»ch Äá»ng thá»i lÃ Chá»§ tá»ch á»¦y ban ThÆ°á»ng trá»±c. Thá»±c sá»±, quyá»n hÃ nh náº±m trong tay TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi vÃ¬ chÃnh TÆ°á»ng nÃ y lÃ káº» chá»§ mÆ°u cuá»c Äáº£o chÃnh. Sá» dÄ© TÆ°á»ng TrÆ°Æ¡ng Äá» Anh ÄÆ°á»£c ÄÆ°a lÃªn hÃ nh danh dá»± vÃ¬ TÆ°á»ng TrÆ°Æ¡ng Äá» Anh lÃ ngÆ°á»i anh cáº£, má»t tÆ°á»ng giá»i ÄÆ°á»£c quÃ¢n Äá»i máº¿n phá»¥c. Sá»± tranh giÃ nh giá»¯a hai tÆ°á»ng ÄÃ£ ÄÆ°a Äáº¿n má»t cuá»c Â«Thanh trá»«ng ná»i bá»Â» mÃ háºu quáº£ lÃ viá»c háº¡ bá» TÆ°á»ng TrÆ°Æ¡ng vÃ TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi trá» thÃ nh Chá»§ tá»ch Há»i Äá»ng Tá»i cao Kiáº¿n thiáº¿t Quá»c gia.

Sau khi cá»§ng cá» quyá»n hÃ nh, chÃnh quyá»n quÃ¢n nhÃ¢n cho soáº¡n tháº£o báº£n Hiáº¿n phÃ¡p má»i vÃ há»©a chuáº©n bá» má»t sá»± bÃ¬nh thÆ°á»ng hÃ³a cuá»c sinh hoáº¡t chÃnh trá». Báº§u khÃ´ng khÃ chÃnh trá» Äáº¡i HÃ n báº¯t Äáº§u sÃ´i Äá»ng khi chÃnh quyá»n ban hÃ nh Äáº¡o luáºt áº¥n Äá»nh viá»c tá»ng tuyá»n cá» dÃ¢n biá»u Quá»c há»i. Giá»i quÃ¢n nhÃ¢n á»§ng há» chÃnh quyá»n Äá»©ng ra thÃ nh láºp Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a. Äá»ng thá»i hai chÃnh Äáº£ng Äá»i láºp Äáº£ng DÃ¢n chÃnh vÃ Äáº£ng DÃ¢n chá»§ liÃªn káº¿t nhau vÃ hoáº¡t Äá»ng rÃ¡o riáº¿t ÄÃ²i há»i má»t chÃnh phá»§ dÃ¢n sá»±.

Giá»¯a lÃºc áº¥y, vÃ o thÃ¡ng 3-1963, má»t cuá»c Ã¢m mÆ°u Äáº£o chÃnh bá» tiáº¿t lá». Nhiá»u tÆ°á»ng lÃ£nh bá» báº¯t giam. TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi báº¥t tháº§n, thay Äá»i láºp trÆ°á»ng vÃ tuyÃªn bá» ráº±ng sáº½ má» cuá»c trÆ°ng cáº§u dÃ¢n Ã½ vá» váº¥n Äá» triá»n háº¡n nhiá»m kÃ¬ cá»§a chÃnh phá»§ quÃ¢n nhÃ¢n thÃªm 4 nÄm. Láºp trÆ°á»ng má»i nÃ y gÃ¢y nhiá»u xÃºc Äá»ng trong quáº§n chÃºng. CÃ¡c chÃnh Äáº£ng Äá»i láºp, cÃ¡c ÄoÃ n thá» sinh viÃªn, thanh niÃªn biá»u tÃ¬nh, chá»ng Äá»i mÃ£nh liá»t Ã½ Äá»nh triá»n háº¡n chÃnh phá»§ quÃ¢n nhÃ¢n. ChÃnh phá»§ Hoa Ká»³ cÅ©ng cÃ´ng khai pháº£n Äá»i TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hy vÃ yÃªu cáº§u Ã´ng giá»¯ ÄÃºng lá»i há»©a sá»m trao quyá»n láº¡i cho dÃ¢n sá»±.

TrÆ°á»c Ã¡p lá»±c áº¥y, TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi nhÆ°á»£ng bá». Ãng há»§y bá» tu chÃnh Hiáº¿n phÃ¡p triá»n háº¡n 4 nÄm chÃnh phá»§ quÃ¢n nhÃ¢n, cÃ´ng bá» chÆ°Æ¡ng trÃ¬nh dÃ¢n sá»± hÃ³a chÃnh quyá»n vá»i viá»c áº¥n Äá»nh ngÃ y báº§u cá» Tá»ng thá»ng vÃ Quá»c há»i, Äá»ng thá»i Ã´ng ra tranh cá» Tá»ng thá»ng dÆ°á»i lÃ¡ cá» cá»§a Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a. VÃ ngÃ y 15-10-1963 â TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hi toÃ n tháº¯ng trong cuá»c tá»ng tuyá»n cá» báº§u Quá»c há»i chiáº¿m 110 gháº¿ trong sá» 175 gháº¿ dÃ¢n biá»u.

Äá» Tam Cá»ng hÃ²a Äáº¡i HÃ n, vá»i Hiáº¿n phÃ¡p 1962, báº¯t Äáº§u má»t giai Äoáº¡n má»i.

Má»¥c II: HIáº¾N PHÃP Äáº I HÃN

Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n nÄm 1962, thiáº¿t láºp ná»n Äá» tam Cá»ng hÃ²a ÄÃ£ Äem ra trÆ°ng cáº§u dÃ¢n Ã½. 8.243.000 phiáº¿u thuáºn vÃ 1.992.000Â phiáº¿u chá»ng. Báº£n Hiáº¿n phÃ¡p dÃ i 119 Äiá»u khoáº£n gá»m lá»i nÃ³i Äáº§u vÃ 5 chÆ°Æ¡ng chia ra nhÆ° sau: ChÆ°Æ¡ng I: Äiá»u khoáº£n tá»ng quÃ¡t; ChÆ°Æ¡ng II: Quyá»n lá»£i vÃ nghÄ©a vá»¥ cÃ´ng dÃ¢nÂ ; ChÆ°Æ¡ng III: Nhá»¯ng cÆ¡ quan chÃnh quyá»n; ChÆ°Æ¡ng IV: Kinh táº¿Â ; ChÆ°Æ¡ng V: Tu chÃnh Hiáº¿n phÃ¡p.

TrÆ°á»c khi phÃ¢n tÃch cÆ¡ cáº¥u cÃ¹ng nhá»¯ng má»i tÆ°Æ¡ng quan giá»¯a cÆ¡ quan cÃ´ng quyá»n, thiáº¿t tÆ°á»ng nÃªn nÃªu lÃªn má»t vÃ i Äáº·c Äiá»m cá»§a Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n.

Nhá»¯ng Äáº·c tÃnh tá»ng quÃ¡t cá»§a Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n

1. Äáº·c Äiá»m thá»© nháº¥t lÃ báº£n Hiáº¿n phÃ¡p xÃ¡c Äá»nh tÃnh cÃ¡ch tháº¿ tá»¥c cá»§a Quá»c gia. Tháºt váºy, sau khi báº£o Äáº£m ráº±ng má»i cÃ´ng dÃ¢n cÃ³ quyá»n tá»± do tÃn ngÆ°á»¡ng, Äiá»u 16 quy Äá»nh ráº±ng: Â«KhÃ´ng cÃ³ má»t tÃ´n giÃ¡o nÃ o ÄÆ°á»£c nhÃ¬n nháºn lÃ Quá»c giÃ¡o vÃ tÃ´n giÃ¡o tÃ¡ch rá»i chÃnh trá»Â».

2. Äáº·c Äiá»m thá»© nhÃ¬ liÃªn quan Äáº¿n cÃ¡c chÃnh Äáº£ng. Báº£n Hiáº¿n phÃ¡p dÃ nh 4 Äiá»u khoáº£n quan trá»ng â cÃ¡c Äiá»u 7, 36, 38, 63 nÃ³i vá» chÃnh Äáº£ng. Äiá»u thá»© 7 quy Äá»nh ráº±ng: Â«CÃ¡c chÃnh Äáº£ng ÄÆ°á»£c tá»± do thÃ nh láºp vÃ cháº¿ Äá» Äa Äáº£ng ÄÆ°á»£c Äáº£m báº£o, tá» chá»©c vÃ hoáº¡t Äá»ng cá»§a má»i chÃnh Äáº£ng pháº£i cÃ³ tÃnh cÃ¡ch dÃ¢n chá»§ vÃ cÃ¡c chÃnh Äáº£ng sáº½ tá» chá»©c tháº¿ nÃ o Äá» nhÃ¢n dÃ¢n cÃ³ thá» tham gia vÃ o viá»c áº¥n Äá»nh Ã½ chÃ chung. NhÃ nÆ°á»c sáº½ báº£o vá» cÃ¡c chÃnh Äáº£ng. Tuy nhiÃªn náº¿u má»¥c ÄÃch hay hoáº¡t Äá»ng cá»§a chÃnh Äáº£ng nÃ o Äi ngÆ°á»£c láº¡i vá»i tráºt tá»± dÃ¢n chá»§ cÄn báº£n, chÃnh phá»§ sáº½ truy tá» chÃnh Äáº£ng ÄÃ³ trÆ°á»c Tá»i cao PhÃ¡p viá»n Äá» phÃ¡n quyáº¿t vá» viá»c giáº£i tÃ¡n chÃnh Äáº£ngÂ».

Äiá»u khoáº£n nÃ y nháº¥n máº¡nh táº§m quan trá»ng cá»§a chÃnh Äáº£ng trong cuá»c sinh hoáº¡t chÃnh trá». ChÃnh Äáº£ng lÃ má»t Äá»nh cháº¿ chÃnh trá» ghi vÃ o Hiáº¿n phÃ¡p. Táº§m quan trá»ng cá»§a chÃnh Äáº£ng láº¡i ÄÆ°á»£c xÃ¡c nháºn thÃªm bá»i Äiá»u 36 áº¥n Äá»nh ráº±ng: Â«KhÃ´ng ai cÃ³ thá» lÃ á»©ng cá» viÃªn dÃ¢n biá»u Quá»c há»i náº¿u khÃ´ng ÄÆ°á»£c Äáº¯c cá» bá»i chÃnh Äáº£ng cá»§a mÃ¬nh.Â» VÃ Äiá»u 63: Â«KhÃ´ng ai cÃ³ thá» lÃ á»©ng cá» viÃªn Tá»ng thá»ng náº¿u khÃ´ng ÄÆ°á»£c Äá» cá» bá»i má»t chÃnh Äáº£ng mÃ¬nhÂ». VÃ Äiá»u 38: Â«Vá» nÃ o tá»« bá» Äáº£ng mÃ¬nh, hoáº·c thay Äá»i chÃnh Äáº£ng, hoáº·c vÃ¬ lÃ do Äáº£ng mÃ¬nh bá» giáº£i tÃ¡n, trong nhiá»m kÃ¬ Quá»c há»i sáº½ máº¥t gháº¿ dÃ¢n biá»u. Äiá»u khoáº£n nÃ y sáº½ khÃ´ng Ã¡p dá»¥ng trong trÆ°á»ng há»£p vá» dÃ¢n biá»u bá» trá»¥c xuáº¥t khá»i Äáº£ng hoáº·c khi cÃ³ sá»± há»£p nháº¥t chÃnh Äáº£ngÂ».

Nhá»¯ng Äáº·c Äiá»m chÃºng ta vá»«a ká» khÃ´ng nhá»¯ng nháº¥n máº¡nh táº§m quan trá»ng cá»§a chÃnh Äáº£ng, Äá»nh cháº¿ hÃ³a chÃnh Äáº£ng mÃ cÃ²n nháº±m má»¥c tiÃªu giá»i háº¡n tá»ng sá» chÃnh Äáº£ng Äá» trÃ¡nh háºu quáº£ tai háº¡i cá»§a má»t sá»± láº¡m phÃ¡t Äáº£ng phÃ¡i sau ngÃ y cÃ¡ch máº¡ng Äáº¡i HÃ n.

3. Äáº·c Äiá»m thá»© ba liÃªn quan Äáº¿n chÃnh thá». Hiáº¿n phÃ¡p 1962 dung hÃ²a nhá»¯ng yáº¿u tá» Tá»ng thá»ng Cháº¿ vÃ Nghá» viá»n Cháº¿. Äiá»u nÃ y chÃºng ta cÃ³ dá»p bÃ n Äáº¿n.

Äoáº¡n 1: QUá»C Há»I

A. Tá» chá»©c vÃ tháº©m quyá»n

Quá»c há»i Äáº¡i HÃ n, chiáº¿u theo Hiáº¿n phÃ¡p 1962 lÃ má»t Quá»c há»i Äá»c viá»n, náº¯m quyá»n láºp phÃ¡p. DÃ¢n biá»u Quá»c há»i ÄÆ°á»£c báº§u theo cháº¿ Äá» phá» thÃ´ng, bÃ¬nh Äáº³ng, trá»±c tiáº¿p vÃ kÃn. á»¨ng cá» viÃªn pháº£i do má»t chÃnh Äáº£ng Äá» cá». Nhiá»m kÃ¬ cá»§a Quá»c há»i lÃ 4 nÄm. DÃ¢n biá»u ÄÆ°á»£c hÆ°á»ng nhá»¯ng Äáº·c miá»n vÃ bá» rÃ ng buá»c bá»i nhá»¯ng báº¥t kháº£ kiÃªm nhiá»m.

Quá»c há»i chá» nhÃ³m há»p, má»t khÃ³a thÆ°á»ng lá» khÃ´ng quÃ¡ 120 ngÃ y. VÃ khÃ³a báº¥t thÆ°á»ng khÃ´ng quÃ¡ 30 ngÃ y.

Quá»c há»i biá»u quyáº¿t cÃ¡c Äáº¡o luáºt, ngÃ¢n sÃ¡ch quá»c gia, cháº¥p thuáºn viá»c tuyÃªn chiáº¿n, viá»c gá»i quÃ¢n lá»±c ra háº£i ngoáº¡i, viá»c cho phÃ©p quÃ¢n lá»±c ngoáº¡i quá»c ÄÃ³ng trÃªn lÃ£nh thá» Äáº¡i HÃ n, phÃª chuáº©n cÃ¡c Hiá»p Æ°á»c liÃªn há» Äáº¿n ná»n anh ninh chung, Äáº¿n cÃ¡c tá» chá»©c quá»c táº¿, Äáº¿n quy cháº¿ quÃ¢n lá»±c ngoáº¡i quá»c ÄÃ³ng trÃªn lÃ£nh thá», cÃ¡c Hiá»p Æ°á»c ÄÃ¬nh chiáº¿n, thÆ°Æ¡ng máº¡i vÃ cÃ¡c Hiá»p Æ°á»c cÃ³ áº£nh hÆ°á»ng tÃ i chÃnh quá»c gia.

B. Quá»c há»i vÃ chÃnh phá»§

Trong má»i tÆ°Æ¡ng quan giá»¯a Quá»c há»i vÃ ChÃnh phá»§, Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n dÃ nh má»t Æ°u tháº¿ tÆ°Æ¡ng Äá»i cho Quá»c há»i. Æ¯u tháº¿ ÄÆ°á»£c thá» hiá»n qua hai quyá»n quan trá»ng cá»§a Quá»c há»i: ÄÃ³ lÃ quyá»n Äá» nghá» bÃ£i chá»©c Thá»§ tÆ°á»ng vÃ cÃ¡c Tá»ng trÆ°á»ng vÃ quyá»n truy tá» HÃ nh phÃ¡p trong trÆ°á»ng há»£p vi pháº¡m Hiáº¿n phÃ¡p.

1. Quyá»n Äá» nghá» bÃ£i chá»©c Thá»§ tÆ°á»ng vÃ nhÃ¢n viÃªn ChÃnh phá»§Â

Chiá»u theo Äiá»u 59 Â«Quá»c há»i cÃ³ thá» yÃªu cáº§u Tá»ng thá»ng bÃ£i chá»©c Thá»§ tÆ°á»ng hay má»t nhÃ¢n viÃªn cá»§a Há»i Äá»ng Quá»c gia. Sá»± yÃªu cáº§u nÃ y pháº£i do Äa sá» tá»ng sá» dÃ¢n biá»u Äá» nghá». Trong trÆ°á»ng há»£p nÃ y, Tá»ng thá»ng báº¯t buá»c pháº£i bÃ£i chá»©c cÃ¡c vá» bá» Quá»c há»i báº¥t tÃn nhiá»m ngoáº¡i trá»« Tá»ng thá»ng cÃ³ lÃ do Äáº·c biá»t nÃ o khÃ¡cÂ».

ÄÃ¢y lÃ má»t quyá»n quan trá»ng cá»§a Quá»c há»i tÆ°Æ¡ng ÄÆ°Æ¡ng vá»i quyá»n báº¥t tÃn nhiá»m ChÃnh phá»§ trong cháº¿ Äá» Nghá» viá»n. TrÃªn nguyÃªn táº¯c cÃ³ má»t Äiá»u dá» biá»t: trong cháº¿ Äá» Nghá» viá»n, Quá»c há»i cÃ³ toÃ n quyá»n vÃ ChÃnh phá»§ báº¯t buá»c pháº£i tá»« chá»©c ngay sau khi Quá»c há»i biá»u quyáº¿t báº¥t tÃn nhiá»m. Theo Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n, trÃ¡i láº¡i, Quá»c há»i chá» cÃ³ quyá»n yÃªu cáº§u Tá»ng thá»ng vÃ sá»± báº¥t tÃn nhiá»m cá»§a Quá»c há»i, cÃ³ thá» chá» nháº±m má»t nhÃ¢n viÃªn ChÃnh phá»§ mÃ thÃ´i. Tuy nhiÃªn, trong thá»±c táº¿, khi Thá»§ tÆ°á»ng bá» Quá»c há»i báº¥t tÃn nhiá»m, khÃ³ lÃ²ng Tá»ng thá»ng tá»« chá»i vÃ nhÆ° tháº¿ cÃ³ thá» ÄÆ°a Äáº¿n má»t sá»± khá»§ng hoáº£ng Ná»i cÃ¡c.

DÃ¹ sao, ÄÃ¢y lÃ má»t Äiá»u khoáº£n Ã¡p dá»¥ng nguyÃªn táº¯c trÃ¡ch nhiá»m chÃnh trá» cá»§a HÃ nh phÃ¡p vÃ o má»t cháº¿ Äá» mÃ Tá»ng thá»ng do toÃ n dÃ¢n báº§u lÃªn.

2. Quyá»n truy tá» HÃ nh phÃ¡p

Chiá»u theo Äiá»u 61: Quá»c há»i cÃ³ quyá»n biá»u quyáº¿t kiáº¿n nghá» truy tá» Tá»ng thá»ng, Thá»§ tÆ°á»ng, NhÃ¢n viÃªn cá»§a Há»i Äá»ng Quá»c gia, cÃ¡c Tá»ng trÆ°á»ng, cÃ¡c Tháº©m phÃ¡n vÃ cÃ¡c cÃ´ng chá»©c ÄÃ£ vi pháº¡m Hiáº¿n phÃ¡p vÃ luáºt lá».

Kiáº¿n nghá» truy tá» pháº£i do Ãt nháº¥t 30 vá» dÃ¢n biá»u Äá» nghá» vÃ pháº£i ÄÆ°á»£c Äa sá» tá»ng sá» dÃ¢n biá»u tÃ¡n thÃ nh. Sau khi kiáº¿n nghá» ÄÆ°á»£c cháº¥p thuáºn, ÄÆ°Æ¡ng sá»± bá» ngÆ°ng chá»©c ngay vÃ chá» Äá»£i xÃ©t xá». Má»t há»i Äá»ng xÃ©t xá» sáº½ ÄÆ°á»£c thÃ nh láºp vÃ gá»m:

Trong trÆ°á»ng há»£p Chá»§ tá»ch Tá»i cao PhÃ¡p viá»n bá» truy tá», vá» Chá»§ tá»ch Há»i Äá»ng XÃ©t xá» lÃ Chá»§ tá»ch Quá»c há»i.

Má»i quyáº¿t Äá»nh trá»«ng pháº¡t pháº£i há»i Ãt ra 6 thÄm (ráº¥t khÃ³ mÃ phÃª bÃ¬nh Äiá»u khoáº£n nÃ y).

Äoáº¡n 2: CHÃNH PHá»¦

Danh tá»« chÃnh phá»§, theo nghÄ©a, Äáº¡i HÃ n gá»m 4 Äá»nh cháº¿ riÃªng biá»t: Tá»ng thá»ng, Há»i Äá»ng Quá»c gia, cÃ¡c Bá» trÆ°á»ng vÃ Há»i Äá»ng Kiá»m soÃ¡t.

A. Tá»ng thá»ng

Tá»ng thá»ng, Äá»©ng Äáº§u HÃ nh phÃ¡p, Äáº¡i diá»n quá»c gia trong viá»c giao thiá»p vá»i ngoáº¡i quá»c. Tá»ng thá»ng do nhÃ¢n dÃ¢n báº§u qua má»t cuá»c Äáº§u phiáº¿u phá» thÃ´ng, bÃ¬nh Äáº³ng, trá»±c tiáº¿p vÃ kÃn. á»¨ng cá» viÃªn Tá»ng thá»ng pháº£i cÃ³ Ãt ra 40 tuá»i vÃ do má»t chÃnh Äáº£ng Äá» nghá». Nhiá»m kÃ¬ cá»§a Tá»ng thá»ng lÃ 4 nÄm. Tá»ng thá»ng chá» ÄÆ°á»£c tÃ¡i cá» 1 láº§n. Trong trÆ°á»ng há»£p khiáº¿m khuyáº¿t vÃ¬ má»t lÃ do gÃ¬, Thá»§ tÆ°á»ng vÃ NhÃ¢n viÃªn Há»i Äá»ng Quá»c gia, theo thá»© tá»± luáºt Äá»nh sáº½ thay tháº¿.

Vá» quyá»n háº¡n cá»§a Tá»ng thá»ng, Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n ghi rÃµ ráº±ng Tá»ng thá»ng, cÃ³ quyá»n:

KÃ cÃ¡c hiá»p Æ°á»c, bá» nhiá»m cÃ¡c sá»© tháº§n, tiáº¿p nháºn á»§y nhiá»m thÆ° cá»§a cÃ¡c Äáº¡i diá»n ngoáº¡i giaoÂ ;
Quyá»n tuyÃªn chiáº¿n vÃ kÃ hÃ²a Æ°á»cÂ ;
Quyá»n Ã¢n xÃ¡, hoÃ n giáº£m hay phá»¥c há»i cÃ¡c tá»i pháº¡mÂ ;
Quyá»n bá» nhiá»m cÃ¡c cÃ´ng chá»©cÂ ;
Quyá»n tuyÃªn bá» tÃ¬nh tráº¡ng kháº©n cáº¥p hay giá»i nghiÃªm vÃ nháº¥t lÃ kÃ Sáº¯c luáºt trong thá»i gian Quá»c há»i khÃ´ng nhÃ³m há»p. Äiá»u 73 quy Äá»nh ráº±ng:Â Â«Trong trÆ°á»ng há»£p chiáº¿n tranh hay tÃ¬nh tháº¿ hiá»m nghÃ¨o liÃªn há» Äáº¿n bang giao quá»c táº¿ trong trÆ°á»ng há»£p thiÃªn tai hay khá»§ng hoáº£ng kinh táº¿ vÃ tÃ i chÃnh, náº¿u cáº§n cÃ³ nhá»¯ng quyáº¿t Äá»nh kháº©n cáº¥p Äá» báº£o Äáº£m an ninh vÃ tráºt tá»± cÃ´ng cá»ng, Tá»ng thá»ng cÃ³ quyá»n kÃ cÃ¡c Sáº¯c luáºt vá» tÃ i chÃnh vÃ kinh táº¿. Tá»ng thá»ng chá» cÃ³ quyá»n nÃ y trong trÆ°á»ng há»£p khÃ´ng thá» triá»u táºp Quá»c há»i ká»p thá»iÂ».

NgoÃ i ra Tá»ng thá»ng lÃ Tá»ng TÆ° lá»nh tá»i cao quÃ¢n lá»±c.

B. Há»i Äá»ng Quá»c gia

Song song vá»i sá»± hiá»n diá»n cá»§a Tá»ng thá»ng, má»t cÆ¡ quan má»nh danh lÃ Há»i Äá»ng Quá»c gia áº¥n Äá»nh vÃ Äiá»u khiá»n chÃnh sÃ¡ch quá»c gia. Há»i Äá»ng Quá»c gia gá»m cÃ³:

Chá»§ tá»ch: Tá»ng thá»ng
PhÃ³ Chá»§ tá»ch: Thá»§ tÆ°á»ng
VÃ má»t sá» nhÃ¢n viÃªn khÃ´ng quÃ¡ 20 vÃ khÃ´ng dÆ°á»i 10.

Thá»§ tÆ°á»ng do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m. CÃ¡c nhÃ¢n viÃªn cá»§a Há»i Äá»ng Quá»c gia cÅ©ng do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m, chiáº¿u Äá» nghá» cá»§a Thá»§ tÆ°á»ng.

Vá» tháº©m quyá»n cá»§a Há»i Äá»ng Quá»c gia, Äiá»u 86 cá»§a Hiáº¿n phÃ¡p kÃª khai má»t cÃ¡ch rÃµ rÃ ng: Há»i Äá»ng Quá»c gia bÃ n vá» cÃ¡c váº¥n Äá» sau ÄÃ¢y:

CÃ¡c káº¿ hoáº¡ch cÄn báº£n liÃªn há» Äáº¿n cÃ¡c váº¥n Äá» quá»c gia vÃ chÃnh sÃ¡ch chung cá»§a HÃ nh phÃ¡p;
TuyÃªn chiáº¿n, ÄÃ¬nh chiáº¿n vÃ cÃ¡c váº¥n Äá» liÃªn há» Äáº¿n ngoáº¡i giao;
CÃ¡c dá»± tháº£o hiá»p Æ°á»c, dá»± tháº£o Luáºt hay Sáº¯c lá»nh cá»§a Tá»ng thá»ng;
CÃ¡c dá»± tháº£o ngÃ¢n sÃ¡ch, cÃ¡c phÃºc trÃ¬nh tÃ i chÃnh;
TuyÃªn bá» vÃ bÃ£i bá» tÃ¬nh tráº¡ng giá»i nghiÃªm;
CÃ¡c váº¥n Äá» quÃ¢n sá»± quan trá»ng;
Viá»c triá»u táºp khÃ³a há»p báº¥t thÆ°á»ng cá»§a Quá»c há»i;
CÃ¡c váº¥n Äá» Ã¢n xÃ¡, hoÃ¡n giáº£m vÃ phá»¥c há»i;
Tháº©m quyá»n cÃ¡c Bá»;
CÃ¡c váº¥n Äá» á»§y quyá»n;
áº¤n Äá»nh vÃ phá»i há»£p chÃnh sÃ¡ch cá»§a cÃ¡c Bá»;
Truy tá» nháº±m giáº£i tÃ¡n cÃ¡c chÃnh Äáº£ng;
XÃ©t cÃ¡c ÄÆ¡n khiáº¿u náº¡i hÃ nh vi cá»§a ChÃnh phá»§;
Viá»c bá» nhiá»m má»t sá» cÃ´ng chá»©c cao cáº¥p nhÆ° Tá»ng Tham mÆ°u TrÆ°á»ng cÃ¡c quÃ¢n lá»±c, cÃ¡c sá»© tháº§n, Viá»n trÆ°á»ng Viá»n Äáº¡i há»c, cÃ¡c GiÃ¡m Äá»c XÃ nghiá»p quan trá»ng cá»§a quá»c gia v.vâ¦

Danh sÃ¡ch cÃ¡c váº¥n Äá» nÃ y bao gá»m táº¥t cáº£ cÃ´ng viá»c cá»§a Há»i Äá»ng Ná»i cÃ¡c. Tuy nhiÃªn danh sÃ¡ch nÃ y khÃ´ng cÃ³ tÃnh cÃ¡ch háº¡n cháº¿.

C. CÃ¡c Bá» trÆ°á»ng

CÃ¡c Bá» trÆ°á»ng do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m trong sá» cÃ¡c nhÃ¢n viÃªn cá»§a Há»i Äá»ng Quá»c gia, chiáº¿u Äá» nghá» cá»§a Thá»§ tÆ°á»ng. NhÆ° tháº¿ – vÃ ÄÃ¢y lÃ má»t Äáº·c Äiá»m nhá» vá» cÆ¡ cáº¥u hÃ nh phÃ¡p cá»§a Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n â lÃ cÃ³ má»t sá» nhÃ¢n viÃªn cá»§a Há»i Äá»ng Quá»c gia khÃ´ng giá»¯ Bá» nÃ o.

ChÃnh Thá»§ tÆ°á»ng lÃ ngÆ°á»i Äiá»u khiá»n, ÄÃ´n Äá»c vÃ kiá»m soÃ¡t viá»c quáº£n trá» cÃ¡c Bá» cá»§a ChÃnh phá»§.

D. Há»i Äá»ng Kiá»m soÃ¡t

Há»i Äá»ng Kiá»m soÃ¡t lÃ cÆ¡ quan cá»§a ChÃnh phá»§, dÆ°á»i quyá»n Äiá»u khiá»n trá»±c tiáº¿p cá»§a Tá»ng thá»ng. Há»i Äá»ng gá»m Ãt nháº¥t 5 nhÃ¢n viÃªn, nhiá»u nháº¥t 16 nhÃ¢n viÃªn. Vá» Chá»§ tá»ch do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m chiá»u Äá» nghá» cá»§a Chá»§ tá»ch Há»i Äá»ng Kiá»m soÃ¡t.

Nhiá»m kÃ¬ cá»§a Chá»§ tá»ch vÃ cÃ¡c há»i viÃªn lÃ 4 nÄm. RiÃªng vá» Chá»§ tá»ch chá» ÄÆ°á»£c tÃ¡i bá» nhiá»m má»t ká»³ liá»n.

Há»i Äá»ng Kiá»m soÃ¡t cÃ³ nhiá»m vá»¥ xem xÃ©t cÃ¡c phÃºc trÃ¬nh hÃ ng nÄm vá» tÃ i chÃnh, chi vÃ thu vÃ trÃ¬nh cÃ¹ng Tá»ng thá»ng vÃ Quá»c há»i.

Äoáº¡n 3: PHÃP VIá»N Tá»I CAO

Quyá»n tÃ i phÃ¡n, chiáº¿u theo Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n, ÄÆ°á»£c giao phÃ³ cho cÃ¡c TÃ²aÂ Ã¡n mÃ Tá»i cao PhÃ¡p viá»n lÃ cÆ¡ quan tÃ i phÃ¡n cao nháº¥t.

ThÃ nh pháº§n cá»§a Tá»i cao PhÃ¡p viá»n gá»m cÃ³:

Má»t Chá»§ tá»ch, do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m vá»i sá»± thá»a thuáºn cá»§a Quá»c há»i, chiáº¿u theo Äá» nghá» cá»§a Há»i Äá»ng giá»i thiá»u cÃ¡c Tháº©m phÃ¡n, nhiá»m kÃ¬ lÃ 6 nÄm.
Má»t sá» Há»i tháº©m, khÃ´ng quÃ¡ 16, do Tá»ng thá»ng bá» nhiá»m, chiáº¿u Äá» nghá» cá»§a Chá»§ tá»ch Tá»i cao PhÃ¡p viá»n.

Nhiá»m vá»¥: Tá»i cao PhÃ¡p viá»n xá» chung tháº©m má»i vá»¥ kiá»n. Tuy nhiÃªn, vá» phÆ°Æ¡ng diá»n luáºt Hiáº¿n phÃ¡p. Tá»i cao PhÃ¡p viá»n cÃ³ hai tháº©m quyá»n ÄÃ¡ng chÃº Ã½: ÄÃ³ lÃ quyá»n kiá»m phÃ¡p vÃ quyá»n giáº£i tÃ¡n cÃ¡c chÃnh Äáº£ng.

Äiá»u 102: âTá»i cao PhÃ¡p viá»n cÃ³ tháº©m quyá»n quyáº¿t Äá»nh chung tháº©m vá» tÃnh cÃ¡ch há»£p hiáº¿n cá»§a má»t Äáº¡o luáºt, vá» tÃnh cÃ¡ch há»£p hiáº¿n hay há»£p phÃ¡p cá»§a nhá»¯ng quyáº¿t Äá»nh hÃ nh chÃnhâ.

Äiá»u 103: âTá»i cao PhÃ¡p viá»n cÃ³ tháº©m quyá»n giáº£i tÃ¡n má»t Äáº£ng chÃnh trá». Má»t quyáº¿t Äá»nh nhÆ° tháº¿ pháº£i há»i Ãt ra 3/5 tá»ng sá» há»i viÃªn cá»§a Tá»i cao PhÃ¡p viá»n. (Xin nháº¥n máº¡nh ráº±ng chÃnh Há»i Äá»ng Quá»c gia truy tá» vÃ Äá» nghá» giáº£i tÃ¡n má»t chÃnh Äáº£ng.)

Káº¾T LUáº¬N

Má»t cháº¿ Äá» Tá»ng thá»ng vá»i vá» chá» huy HÃ nh phÃ¡p máº¡nh nhÆ° Hoa Ká»³. Tá»ng thá»ng do dÃ¢n báº§u trá»±c tiáº¿p, cÃ³ toÃ n quyá»n khi quá»c biáº¿n. Äá»ng thá»i má»t Quá»c há»i Äá»c láºp khÃ´ng bá» giáº£i tÃ¡n.

Song Hiáº¿n phÃ¡p Äáº¡i HÃ n láº¡i thÃªm má»t vÃ i Äiá»m thÃ´ng thÆ°á»ng cá»§a cháº¿ Äá» Nghá» viá»n: Quá»c há»i cháº¥t váº¥n, Äiá»u tra báº¥t tÃn nhiá»m Thá»§ tÆ°á»ng Bá» trÆ°á»ng.

Äá»©ng trÃªn phÆ°Æ¡ng diá»n lÃ thuyáº¿t, cÆ¡ cáº¥u chÃnh quyá»n nhÆ° tháº¿ ráº¥t phá»©c táº¡p vÃ cÃ³ thá» cÃ³ hiá»u quáº£ khÃ´ng hay vá» máº·t á»n Äá»nh chÃnh trá».

Tuy nhiÃªn tÃ¬nh hÃ¬nh chÃnh trá» Äáº¡i HÃ n tÆ°Æ¡ng Äá»i kháº£ quan lÃ nhá» tÃnh cÃ¡ch Æ°u tháº¿ cá»§a Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a, Äáº£ng cá»§a TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hy. Tháºt váºy, nhÃ¬n láº¡i lá»ch sá» chÃnh trá» Äáº¡i HÃ n trÆ°á»c ngÃ y quÃ¢n Äá»i náº¯m chÃnh quyá»n, chÃºng ta tháº¥y ráº±ng Äáº£ng DÃ¢n chá»§ ÄÃ£ chiáº¿n Äáº¥u ráº¥t dÅ©ng cáº£m chá»ng Äá»c tÃ i tháº¯ng má»t Äa sá» tuyá»t Äá»i trong cuá»c tuyá»n cá» há»i thÃ¡ng 7-1960 sau cuá»c cÃ¡ch máº¡ng cá»§a sinh viÃªn. ÄÃ¢y lÃ cuá»c tuyá»n cá» tÆ°Æ¡ng Äá»i tá»± do vÃ cÃ´ng bÃ¬nh nháº¥t trong lá»ch sá» chÃnh trá» Äáº¡i HÃ n. Äáº£ng DÃ¢n chá»§ ÄÆ°á»£c 175 gháº¿ trong sá» 233 gháº¿ trong Háº¡ Nghá» viá»n vÃ 31 gháº¿ trong sá» 58 gháº¿ trong ThÆ°á»£ng Nghá» viá»n. Äáº£ng DÃ¢n chá»§ ÄÆ°á»£c má»i ngÆ°á»i cÃ´ng nháºn lÃ nhÃ³m káº¿t há»£p cá»§a táº¥t cáº£ cÃ¡c khá»i chÃnh trá» báº£o thá»§ ÄÃ£ náº¯m Æ°u tháº¿ trong cáº£ Háº¡ vÃ ThÆ°á»£ng viá»n trong cuá»c tuyá»n cá» sau cuá»c cÃ¡ch máº¡ng cá»§a sinh viÃªn ÄÆ°á»£c tá» chá»©c vÃ o ngÃ y 20-7-1960, trong khi ÄÃ³, cÃ¡c nhÃ³m cáº£i cÃ¡ch bá» cháº¿ Äá» Rhee[4] ÄÃ n Ã¡p dá»¯ dá»i lÃ m cho trÃªn bÆ°á»c Äáº§u trong trÆ°á»ng chÃnh trá» quá»c gia cá»§a há», há» chá» ÄÆ°á»£c 5 gháº¿ trong Háº¡ Nghá» viá»n vÃ 2 gháº¿ trong ThÆ°á»£ng Nghá» viá»n trong cuá»c tuyá»n cá» nÃ y. Tuy nhiÃªn, Äáº£ng DÃ¢n chá»§ ÄÃ£ thá»±c sá»± tÃ¡ch ra lÃ m hai Äáº£ng cá»±u vÃ tÃ¢n do Yun Po-Sun[5] vÃ Chang Myon lÃ£nh Äáº¡o. Sá»± phÃ¢n tÃ¡ch rÃµ rá»t khi ngÆ°á»i lÃ£nh Äáº¡o TÃ¢n Äáº£ng lÃ Ã´ng Chang Myon Äáº¡t chá»©c Thá»§ tÆ°á»ng. Cá»±u Äáº£ng do Cá»±u Tá»ng thá»ng Yun Po-Sun lÃ£nh Äáº¡o tá» chá»©c thÃ nh Äáº£ng Simmin hay Äáº£ng TÃ¢n dÃ¢n. Hai Äáº£ng nÃ y ngáº¥m ngáº§m tranh Äáº¥u chá»ng Äá»i nhau vÃ káº¿t quáº£ lÃ tÃ¬nh hÃ¬nh chÃnh trá» cháº³ng bao lÃ¢u trá» nÃªn há»n Äá»n.

ThÃ¡ng 5-1961 Äáº£ng DÃ¢n chá»§ cáº§m quyá»n máº¥t Äa sá» trong Quá»c há»i vÃ¬ sá»± báº¥t hÃ²a cá»§a Cá»±u Äáº£ng vÃ bá» Äáº£ng TÃ¢n dÃ¢n ngáº¥m ngáº§m cÃ´ng kÃch trong Quá»c há»i, trong khi ÄÃ³ cÃ¡c nhÃ³m cáº£i cÃ¡ch vÃ sinh viÃªn cáº¥p tiáº¿n vu khá»ng Äáº£ng cáº§m quyá»n qua cÃ¡c cuá»c biá»u tÃ¬nh trÃªn ÄÆ°á»ng phá». TrÆ°á»c tÃ¬nh tráº¡ng nguy khá»n áº¥y, ngÃ y 16-5-1961 quÃ¢n Äá»i lÃ m cÃ¡ch máº¡ng láºt Äá» chÃnh phá»§ cá»§a Äáº£ng DÃ¢n chá»§.

Cuá»c cÃ¡ch máº¡ng cá»§a quÃ¢n Äá»i má» thÃªm má»t chÆ°Æ¡ng má»i trong lá»ch sá» chÃnh trá» Äáº¡i HÃ n. CÃ¡c nhÃ cÃ¡ch máº¡ng quÃ¢n Äá»i tá» cÃ¡o cÃ¡c chÃnh trá» gia cÅ© báº±ng kháº©u hiá»u tiÃªu diá»t nhá»¯ng pháº§n tá» xáº¥u xa cÅ© vÃ sau 2 nÄm náº¯m quyá»n, quÃ¢n Äá»i tá» chá»©c Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a cÃ³ nhiá»u tháº¿ lá»±c (Äáº§u nÄm 1963) vá»i nhá»¯ng nhÃ chÃnh trá» táºn tÃ¢m vÃ hÄng hÃ¡i. Äáº£ng cÃ³ tÃnh cÃ¡ch má»i máº» khÃ´ng nhá»¯ng vá» thÃ nh pháº§n Äáº£ng viÃªn mÃ cÃ²n vá» tÆ° tÆ°á»ng chÃnh trá» dá»±a trÃªn cÃ¡c kháº©u hiá»u nhÆ° âThay Äá»i tháº¿ há»â â âChá»§ nghÄ©a quá»c giaâ, âThay Äá»i thÃ¡i Äá»â cÅ©ng nhÆ° káº¿ hoáº¡ch ngÅ© niÃªn vá» phÃ¡t triá»n kinh táº¿. Äáº£ng tá»± cho mÃ¬nh lÃ pháº§n tá» tiá»n phong trong viá»c xÃ¢y dá»±ng quá»c gia, tá»« bá» nhá»¯ng cÃ¡i mÃ há» gá»i lÃ tham nhÅ©ng, xung Äá»t Äáº£ng phÃ¡i vÃ Ã¢m mÆ°u chÃnh trá». Tá»« cuá»c tuyá»n cá» Tá»ng thá»ng vÃ Quá»c há»i nÄm 1963 cho tá»i khi Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a Äáº¡t ÄÆ°á»£c má»t Äa sá» khÃ¡ lá»n trong cÃ¡c cuá»c tuyá»n cá» tÆ°Æ¡ng Äá»i cÃ´ng bÃ¬nh, TÆ°á»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hy thÃ nh láºp Äá» tam Cá»ng hÃ²a. Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a chiáº¿m má»t Äa sá» gáº§n 2/3 (110 gháº¿ trong sá» 175 gháº¿ trong Quá»c há»i), trong khi Äáº£ng TÃ¢n dÃ¢n do cá»±u Tá»ng thá»ng Yun Po-Sun cáº§m Äáº§u ÄÆ°á»£c 60 gháº¿ cÃ²n Äáº£ng DÃ¢n chá»§ vÃ hai Äáº£ng thiá»u sá» khÃ¡c chiáº¿m cÃ¡c gháº¿ cÃ²n láº¡i. MÃ¹a háº¡ 1965 khi chÃnh phá»§ PhÃ¡c ChÃ¡nh Hy vÃ Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a muá»n bÃ¬nh thÆ°á»ng hÃ³a má»i bang giao vá»i Nháºt, Äáº£ng TÃ¢n dÃ¢n vÃ Äáº£ng DÃ¢n chá»§ há»£p láº¡i thÃ nh láºp Äáº£ng Quáº§n chÃºng lÃ Äáº£ng Äá»i láºp liÃªn hiá»p, pháº£n Äá»i Äáº£ng cáº§m quyá»n. Tuy nhiÃªn, liÃªn minh rá»ng lá»n cá»§a cÃ¡c Äáº£ng Äá»i láºp khÃ´ng bao lÃ¢u thÃ¬ tan rÃ£ vÃ¬ báº¥t Äá»ng quan Äiá»m vá» sá»± kiá»m soÃ¡t sá»± tiáº¿n gáº§n giá»¯a Äáº¡i HÃ n vÃ Nháºt vÃ xung Äá»t Äáº£ng phÃ¡i vá» thá»§ lÃ£nh Äáº£ng.

TÃ³m láº¡i, cÃ¡c Äáº£ng chÃnh trá» dÆ°á»i thá»i Äá» tam Cá»ng hÃ²a cÃ³ hÃ¬nh thá»©c cá»§a má»t há» thá»ng Äá»c Äáº£ng vÃ¬ Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a ráº¥t máº¡nh vÃ ngÆ°á»i ta cÃ³ thá» tiÃªn ÄoÃ¡n ráº±ng Tá»ng thá»ng PhÃ¡c ChÃ¡nh Hy sáº½ tÃ¡i Äáº¯c cá» trong nhiá»m kÃ¬ 2 vÃ cÃ³ thá» cáº£ nhiá»m kÃ¬ 3. Náº¿u chÃnh phá»§ DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a cá»§a Tá»ng thá»ng PhÃ¡c thÃ nh cÃ´ng mÄ© mÃ£n káº¿ hoáº¡ch ngÅ© niÃªn thá»© nháº¥t vá» phÃ¡t triá»n kinh táº¿ (1962/66) vÃ káº¿ hoáº¡ch ngÅ© niÃªn thá»© hai (1967/71), nÃ¢ng lá»£i tá»©c tÃnh trÃªn Äáº§u ngÆ°á»i lÃªn tá»i 200 Má»¹ kim vÃ o nÄm 1967 vÃ lÃ m cho ná»n kinh táº¿ khÃ´ng cÃ²n lá» thuá»c vÃ o ngoáº¡i viá»n ná»¯a, cÃ³ thá» Äáº£ng DÃ¢n chá»§ Cá»ng hÃ²a do Tá»ng thá»ng PhÃ¡c lÃ£nh Äáº¡o sáº½ thuá»c vÃ o loáº¡i chÃnh Äáº£ng Æ°u tháº¿ cá»§a cÃ¡c nÆ°á»c Äang phÃ¡t triá»n, nghÄ©a lÃ chÃnh phá»§ vÃ Äáº£ng cáº§m quyá»n cá» táº¡o áº£nh hÆ°á»ng máº¡nh máº½ trong khi cÃ¡c Äáº£ng Äá»i láºp sáº½ Äáº¯m chÃ¬m trong tháº¥t báº¡i.

(CÃ²n tiáº¿p)

Nguá»n: Nguyá»n VÄn BÃ´ng,Â Luáºt Hiáº¿n phÃ¡p vÃ ChÃnh trá» há»c. In láº§n thá»© hai. SÃ i GÃ²n 1969. Báº£n Äiá»n tá» do pro&contra thá»±c hiá»n.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 29, 2013 05:50

6 năm 4 tháng – Em còn sống, hay em đã đi?

Tưởng Năng Tiến

Khi buộc phải rời xa Cựu Kim Sơn, nhiều người đã nghêu ngao (nghe) buồn thảm thiết: I left my heart in San Francisco! Tôi, may mắn, không dở hơi đến thế.

Tôi có thể bỏ lại (vĩnh viễn) quả tim mình ở Quảng Bình, Vĩnh Bình, Ninh Bình, Hoà Bình hay Thái Bình… gì đó – những nơi tôi chưa được đặt chân đến bao giờ – nhưng Cựu Kim Sơn thì không, nhất định là không. Bụt chùa nhà không thiêng. Tôi ở ngay cạnh San Francisco nên tôi ớn nó muốn chết luôn.

Những năm gần đây, tôi lại càng thêm ớn (chè đậu) cái thành phố mắc dịch này. Từ khi nhà nước Việt Nam mở cửa, cho người dân được phép đi ra đi vô thoải mái – hàng tháng, có khi mỗi tuần – tôi đều phải đưa vài vị đồng hương “đi San Francisco chơi cho biết”.

Chơi cái con mẹ gì ở đó, hả Trời?

Thế nào cũng phải ghé Chinatown. Một nơi ồn ào, đông đúc, và chật chội nhất trên hành tinh này. Vì thiếu đất nên S.F phải phát triển theo chiều cao. Cái lối kiến trúc dọc này, cùng với cái tính hay bày biện lộn xộn và hay chưng hoa kết đèn (đỏ loè đỏ loẹt) của người Trung Hoa khiến cho đôi mắt của du khách phải điều tiết thường trực tới chóng mặt luôn.

Đã thế, trong phạm vi chỉ có hai mươi bốn lốc đường mà phố Tầu chứa lúc nhúc đến bốn chục ngàn người – mật độ cao nhất thế giới – lúc nào cũng lớn tiếng xí xa xí xồ (cứ y như là họ đang cãi nhau, và sắp sửa ẩu đả đến nơi) khiến cho ai lạc vào cái đám đông này cũng phải cảm thấy rất nhức đầu.

Sau đó, tất nhiên, là đến mục “tham quan” Golden Gate. Bất kể điều kiện thời tiết ra sao, tôi vẫn được nhắc nhở một cách rất nhẹ nhàng nhưng vô cùng cương quyết:

- Chụp cho vợ chồng em mấy tấm ảnh nhá.

- Sương mù dầy đặc thế này có thấy gì đâu mà…

- Hình nhoà cũng được bác ạ, chứ chả nhẽ đã đến được tận đây mà lại không có cái hình mình đứng (xớ rớ) trên cầu Golden Gate thì nói ai tin.

Khổ thật chứ chả bỡn đâu, Giời ạ! Nghe tôi cứ than thở hoài mấy đứa con cũng trở nên nổi cáu:

- Bố không thích thì cứ từ chối thẳng. Nói với họ là tôi có thể đưa quý vị đến chân trời góc biển nào cũng được nhưng S.F thì miễn. Mất lòng trước được lòng sau. Như thế có phải đỡ phiền hơn không?

Lũ trẻ sinh ra và trưởng thành ở Cali. Chúng đâu biết là khách của bố đều đến từ bên trong bức màn sắt. Họ đã bị giam hãm suốt đời nay mới vừa được xổ lồng. Ai mà lại nỡ chối từ một yêu cầu (nhỏ nhoi) như thế: được chụp một cái hình đứng trước cảnh trí nổi tiếng ở nước ngoài.

Bởi thế, dù với ít nhiều miễn cưỡng, tôi vẫn luôn luôn hoàn thành nhiệm vụ hướng dẫn viên (bất đắc dĩ) của mình. Đây cũng là một cách để tôi (thầm) biểu dương và biểu lộ thiện cảm của mình đối với chính sách thông thoáng, cởi mở của giới lãnh đạo ở Việt Nam hiện nay.

Mối thiện cảm (chứa chan) này, tiếc thay, mới vừa bị vuột mất – sau khi tôi tình cờ nghe được “tâm sự” của thạc sĩ Trần Kiên:

“Tôi đã từng rất ngạc nhiên khi được biết quyền tự do đi lại và cư trú, đặc biệt là quyền tự do xuất nhập cảnh dành cho chính công dân Việt là điều kiện tiên quyết mà Chính phủ Việt Nam phải chấp nhận để nhận được các khoản vay từ World Bank. Luật doanh nghiệp thống nhất với việc tạo một sân chơi bình đẳng giữa nhà nước và tư nhân mà nhà nước thiết lập cũng là một điều kiện khác do tư bản áp đặt. Nên cũng không có gì ngạc nhiên khi tham gia TPP Việt Nam sẽ phải hiện thực hóa quyền lập hội cho chính dân Việt vốn chết lâm sàng từ năm 1957.”

Về sự kiện (rất) đáng phàn nàn này blogger Nguyễn Vạn Phú cũng đã có đôi lời (mai mỉa) rằng: “… điều mỉa mai là Việt Nam phải trông chờ vào một hiệp định ký với các nước tư bản để các nước tư bản này gây sức ép buộc Việt Nam phải bảo vệ công nhân của mình, không để giới chủ bóc lột quá đáng!”

Cái gì chớ “mỉa mai” hay “chì chiết” hoặc “đay nghiến” thì bữa nay tôi không dám đâu nha. Đúng vào hôm ăn chay nên tôi không chỉ kiêng cữ cá thịt mà còn kiêng cả những lời lẽ “đắng cay” hay “chua chát” có thể gây ra khẩu nghiệp hay bút nghiệp.

Tôi hứa (danh dự) sẽ không nói nặng nói nhẹ gì ai mà chỉ xin nhắc lại tên tuổi cũng như những hoạt động (liên quan đến quyền lập hội) của vài ba người bạn trẻ thôi:

Cách đây chưa lâu, vào ngày 20 tháng 10 năm 2006, một công dân Việt Nam, công nhân Đoàn Huy Chương aka Nguyễn Tấn Hoành – cùng với vài người bạn đồng nghiệp – đã gửi đến Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam “nỗi niềm khóc hận thương tâm” của họ với “8 điểm đề nghị”. Xin trích dẫn một đoạn, ngăn ngắn thôi:

“Chúng tôi có quyền hội họp riêng tư, có quyền lập hội, gây quỹ, có quyền đấu tranh, có quyền đình công đòi hỏi các quyền lợi chính đáng, phù hợp mức lương, tương xứng với công sức lao động…”

Kết quả, hay hậu quả, của những đề nghị “thương tâm” này có thể tìm thấy trên báo Công an Nhân dân :

“Sáng 26/10/2010, TAND tỉnh Trà Vinh đã mở phiên xét xử Đoàn Huy Chương, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng và Đỗ Thị Minh Hạnh với tội danh ‘phá rối an ninh trật tự nhằm chống lại chính quyền nhân dân’ theo Điều 89 Bộ Luật Hình sự…

Trước vành móng ngựa, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng, Đỗ Thị Minh Hạnh đã thành khẩn nhìn nhận hành vi vi phạm pháp luật của mình, đồng thời xin được khoan hồng.

Cuối giờ chiều cùng ngày, tòa đã tuyên phạt Nguyễn Hoàng Quốc Hùng 9 năm tù giam, Đỗ Thị Minh Hạnh và Đoàn Huy Chương, mỗi người 7 năm tù giam.”

Tổng cộng là hai mươi ba năm tù. Một thời gian rất dài nhưng vẫn không đáng sợ, ít nhất thì cũng chưa đáng sợ bằng trường hợp rất khuất tất (và mờ ám) của một công dân Việt Nam khác, ông Lê Trí Tuệ.

Vào ngày 20 tháng 11 năm 2006, nhân vật này đã gửi đến tất cả những cơ quan, cũng như mọi giới chức có thẩm quyển ở Việt Nam một lá đơn (Tường trình và tố cáo) dài 1438 chữ. Phần đầu – và cũng là phần chính, gồm 444 chữ – xin được trích dẫn nguyên văn:

Cộng hoà xã hội chủ nghĩa ViệtNam

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

Đơn tường trình và tố cáo

V/v Công an TP. Hồ Chí Minh, liên tục đàn áp, thẩm vấn, tạm giữ người tại cơ quan công an Quận 4, TP. Hồ Chí Minh chỉ vì tôi thực thi những nhân quyền cơ bản của mình.

Tôi tên là: Lê Trí Tuệ.

Sinh ngày 26/07/1979 Tại Hải Phòng.

Đăng ký hộ khẩu thường trú: 942 Tôn Đức Thắng – Sở Dầu – Hồng Bàng – TP. Hải Phòng.

Điện thoại: 0982.152.619, 0912.530.615

Chức vụ:

Hội viên Hội Cựu chiến binh Việt Nam

Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Trí Tuệ

Phó Chủ tịch Công đoàn Độc lập Việt Nam.

Kính thưa các quý vị lãnh đạo Nhà nước CHXHCN Việt Nam và các cơ quan truyền thông, báo chí trong và ngoài nước,

Căn cứ vào Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc năm 1948;

Căn cứ vào Tuyên ngôn Nguyên tắc Tổng Liên đoàn Lao công Thế giới [Tuyên ngôn này đã được chấp thuận chung, trong Đại hội kỳ thứ 16 của Tổng Liên đoàn Lao động Thế giới ILO (International Labor Organizations), họp tại Luxembourg, từ ngày 1 đến 04 tháng 10 năm 1968];

Căn cứ vào Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 1992. Điều 53 và điều 69

Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (CHXHCNVN) nêu rõ:

“Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận các vấn đề chung của cả nước và địa phương, kiến nghị với cơ quan nhà nước, biểu quyết khi nhà nước trưng cầu dân ý.”

“Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, có quyền được thông tin, có quyền hội họp, lập hội, biểu tình theo quy định của pháp luật.”

Căn cứ vào những viện dẫn trên đây, làm cơ sở pháp lý dẫn tới sự ra đời và cơ sở thành lập Công đoàn Độc lập Việt Nam, tuyên bố thành lập vào ngày 20/10/2006 tại Hà Nội.

Hiện nay chúng tôi đang làm thủ tục đăng ký, để từng bước hợp hiến và hợp pháp theo quy định. Nhưng đáng tiếc thay tôi thường xuyên phải bị triệu tập lên cơ quan công an Quận 4, TP. Hồ Chí Minh để làm việc,bị cản trở quyền tự do đi lại của công dân, cản trở hoạt động khiếu nại tố cáo, ngăn cấm hoạt động xã hội, bảo vệ quyền con người cho nhân dân Việt Nam.

Hai ngày sau, sau khi đơn tường trình được gửi đi, Lê Trí Tuệ đã bị công an Việt Nam bắt giữ (từ 22/10/2006 đến 26/10/2006) để tra hỏi về việc ông đã tham gia Ban Vận động Thành lập Công đoàn Tự do ở Việt Nam.

Đến ngày 07/12/2006, trong khi Lê Trí Tuệ còn đang bị lưu giữ tại trụ sở công an quận IV (Sài Gòn) nhân viên an ninh đã lục lọi đồ đạc, và kiểm tra máy vi tính của ông tại nhà trọ.

Sau đó – vào ngày 14/03/2007 – ông Lê Trí Tuệ đã bị một số công an mặc thường phục đánh đập dã man, ngoài đường phố.

Cuối cùng, trong hai ngày ngày 29 và 30 tháng 03 năm 2007, ông Lê Trí Tuệ lại bị bắt giữ và ép buộc tuyên bố công khai giải tán Công đoàn Độc lập, và làm một bản cam kết sẽ từ bỏ tất cả những hoạt động bị nhà đương cuộc Việt Nam cáo buộc là phản động…

Cuối cùng – sau nhiều lần bị giam giữ, tra vấn, hành hung và khủng bố – Lê Trí Tuệ đã trốn khỏi Việt Nam – theo như tin loan của , nghe được hôm 13 tháng 4 năm 2007: “Một nhà bất đồng chính kiến Việt Nam vừa lánh nạn sang Campuchia… ông cho biết ông bị nhà chức trách tại TP HCM chuẩn bị đưa ra xét xử.”

Cũng như hàng nhiều triệu người dân khác – trong suốt thập niên 1980 – Lê Trí Tuệ đã trốn chạy ra khỏi Việt Nam, sau khi đã bị dồn đến bước đường cùng! Vào thời điểm đó, những kẻ đi lánh nạn đều bị nhà nước CHXHCNVN tới tấp ném theo nhiều điều vu cáo (rất) hàm hồ cùng những lời rủa xả (vô cùng) tàn tệ. Trường hợp của Lê Trí Tuệ, tất nhiên, cũng không thể khác.

Báo Công an Nhân dân – số ra ngày 16 tháng 5 năm 2007 – mô tả Lê Trí Tuệ là “kẻ đang bị truy nã “ vì “có hành vi lừa đảo,” và “làm tay sai cho một số đối tượng chống đối Nhà nước.” Cùng lúc, gần như tất cả những cơ quan truyền thông khác ở Việt Nam cũng đều có những bài viết với nội dung (đáng tởm) tương tự.

Câu chuyện của Lê Trí Tuệ, nếu chấm dứt ở đây, cũng đã đủ não lòng. Sự việc, tiếc thay, đã tiếp tục diễn ra một cách tồi tệ hơn như thế. Chỉ vài tháng sau, ông đột nhiên biến mất. Bản tin của VOA, phát đi ngày ngày 17 tháng 5 năm 2007, có đoạn: ”Một giới chức của Cơ quan Tị nạn Liên Hiệp Quốc cho biết một nhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam đang được Liên Hiệp Quốc bảo trợ ở Campuchia, ông Lê Trí Tuệ, đã bị mất tích… Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn đã đề nghị chính phủ Campuchia tìm kiếm ông Tuệ và họ vô cùng quan tâm đến vấn đề này. Người phát ngôn Bộ Nội vụ Campuchia, Thượng tướng Khieu Sopheak nói rằng ông có biết về vụ việc nhưng ông không thể cung cấp thêm thông tin về vụ mất tích hay liệu Bộ Nội vụ có tiến hành điều tra hay không. Đại sứ Việt Nam tại Campuchia, ông Trịnh Bá Cầm, cũng nói rằng ông không có thông tin gì về ông Lê Trí Tuệ.”

Theo bản tin của HRW, gửi đi vào ngày 4 tháng 5 năm 2009: “Người ta nghĩ rằng công an Việt Nam đã bắt cóc ông Lê Trí Tuệ, một trong những sáng lập viên của Công đoàn Độc Lập Việt Nam. Ông Lê Trí Tuệ mất tích vào tháng Năm năm 2007 sau khi đào thoát sang Căm-Bốt để xin tị nạn. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã long trọng ghi nhận trong bản báo cáo 2008 về tình trạng nhân quyền Việt Nam rằng: ‘ông Lê Trí Tuệ hiện vẫn biệt tích… và theo một số lời đồn mật vụ của chính quyền Việt Nam đã giết ông ta.”

Báo An ninh Thế giới, số ra ngày 16 tháng 5 năm 2007, đã có bài viết tựa là “Lê Trí Tuệ đã lừa đảo người lao động như thế nào?” Hôm nay, nhân chuyện “Việt Nam sẽ phải hiện thực hóa quyền lập hội nếu muốn tham gia TPT” tôi xin được ghi lại câu hỏi này để rộng đường dư luận.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 26, 2013 12:15

6 nÄm 4 thÃ¡ng – Em cÃ²n sá»ng, hay em ÄÃ£ Äi?

TÆ°á»ng NÄng Tiáº¿n

Khi buá»c pháº£i rá»i xa Cá»±u Kim SÆ¡n, nhiá»u ngÆ°á»i ÄÃ£ nghÃªu ngao (nghe) buá»n tháº£m thiáº¿t: I left my heart in San Francisco! TÃ´i, may máº¯n, khÃ´ng dá» hÆ¡i Äáº¿n tháº¿.

TÃ´i cÃ³ thá» bá» láº¡i (vÄ©nh viá»n) quáº£ tim mÃ¬nh á» Quáº£ng BÃ¬nh, VÄ©nh BÃ¬nh, Ninh BÃ¬nh, HoÃ BÃ¬nh hay ThÃ¡i BÃ¬nh… gÃ¬ ÄÃ³ â nhá»¯ng nÆ¡i tÃ´i chÆ°a ÄÆ°á»£c Äáº·t chÃ¢n Äáº¿n bao giá» â nhÆ°ng Cá»±u Kim SÆ¡n thÃ¬ khÃ´ng, nháº¥t Äá»nh lÃ khÃ´ng. Bá»¥t chÃ¹a nhÃ khÃ´ng thiÃªng. TÃ´i á» ngay cáº¡nh San Francisco nÃªn tÃ´i á»n nÃ³ muá»n cháº¿t luÃ´n.

Nhá»¯ng nÄm gáº§n ÄÃ¢y, tÃ´i láº¡i cÃ ng thÃªm á»n (chÃ¨ Äáºu) cÃ¡i thÃ nh phá» máº¯c dá»ch nÃ y. Tá»« khi nhÃ nÆ°á»c Viá»t Nam má» cá»a, cho ngÆ°á»i dÃ¢n ÄÆ°á»£c phÃ©p Äi ra Äi vÃ´ thoáº£i mÃ¡i â hÃ ng thÃ¡ng, cÃ³ khi má»i tuáº§n â tÃ´i Äá»u pháº£i ÄÆ°a vÃ i vá» Äá»ng hÆ°Æ¡ng âÄi San Francisco chÆ¡i cho biáº¿tâ.

ChÆ¡i cÃ¡i con máº¹ gÃ¬ á» ÄÃ³, háº£ Trá»i?

Tháº¿ nÃ o cÅ©ng pháº£i ghÃ© Chinatown. Má»t nÆ¡i á»n Ã o, ÄÃ´ng ÄÃºc, vÃ cháºt chá»i nháº¥t trÃªn hÃ nh tinh nÃ y. VÃ¬ thiáº¿u Äáº¥t nÃªn S.F pháº£i phÃ¡t triá»n theo chiá»u cao. CÃ¡i lá»i kiáº¿n trÃºc dá»c nÃ y, cÃ¹ng vá»i cÃ¡i tÃnh hay bÃ y biá»n lá»n xá»n vÃ hay chÆ°ng hoa káº¿t ÄÃ¨n (Äá» loÃ¨ Äá» loáº¹t) cá»§a ngÆ°á»i Trung Hoa khiáº¿n cho ÄÃ´i máº¯t cá»§a du khÃ¡ch pháº£i Äiá»u tiáº¿t thÆ°á»ng trá»±c tá»i chÃ³ng máº·t luÃ´n.

ÄÃ£ tháº¿, trong pháº¡m vi chá» cÃ³ hai mÆ°Æ¡i bá»n lá»c ÄÆ°á»ng mÃ phá» Táº§u chá»©a lÃºc nhÃºc Äáº¿n bá»n chá»¥c ngÃ n ngÆ°á»i â máºt Äá» cao nháº¥t tháº¿ giá»i â lÃºc nÃ o cÅ©ng lá»n tiáº¿ng xÃ xa xÃ xá» (cá»© y nhÆ° lÃ há» Äang cÃ£i nhau, vÃ sáº¯p sá»a áº©u Äáº£ Äáº¿n nÆ¡i) khiáº¿n cho ai láº¡c vÃ o cÃ¡i ÄÃ¡m ÄÃ´ng nÃ y cÅ©ng pháº£i cáº£m tháº¥y ráº¥t nhá»©c Äáº§u.

Sau ÄÃ³, táº¥t nhiÃªn, lÃ Äáº¿n má»¥c âtham quanâ Golden Gate. Báº¥t ká» Äiá»u kiá»n thá»i tiáº¿t ra sao, tÃ´i váº«n ÄÆ°á»£c nháº¯c nhá» má»t cÃ¡ch ráº¥t nháº¹ nhÃ ng nhÆ°ng vÃ´ cÃ¹ng cÆ°Æ¡ng quyáº¿t:

- Chá»¥p cho vá»£ chá»ng em máº¥y táº¥m áº£nh nhÃ¡.

- SÆ°Æ¡ng mÃ¹ dáº§y Äáº·c tháº¿ nÃ y cÃ³ tháº¥y gÃ¬ ÄÃ¢u mÃ …

- HÃ¬nh nhoÃ cÅ©ng ÄÆ°á»£c bÃ¡c áº¡, chá»© cháº£ nháº½ ÄÃ£ Äáº¿n ÄÆ°á»£c táºn ÄÃ¢y mÃ láº¡i khÃ´ng cÃ³ cÃ¡i hÃ¬nh mÃ¬nh Äá»©ng (xá» rá») trÃªn cáº§u Golden Gate thÃ¬ nÃ³i ai tin.

- Bá» khÃ´ng thÃch thÃ¬ cá»© tá»« chá»i tháº³ng. NÃ³i vá»i há» lÃ tÃ´i cÃ³ thá» ÄÆ°a quÃ½ vá» Äáº¿n chÃ¢n trá»i gÃ³c biá»n nÃ o cÅ©ng ÄÆ°á»£c nhÆ°ng S.F thÃ¬ miá»n. Máº¥t lÃ²ng trÆ°á»c ÄÆ°á»£c lÃ²ng sau. NhÆ° tháº¿ cÃ³ pháº£i Äá»¡ phiá»n hÆ¡n khÃ´ng?

LÅ© tráº» sinh ra vÃ trÆ°á»ng thÃ nh á» Cali. ChÃºng ÄÃ¢u biáº¿t lÃ khÃ¡ch cá»§a bá» Äá»u Äáº¿n tá»« bÃªn trong bá»©c mÃ n sáº¯t. Há» ÄÃ£ bá» giam hÃ£m suá»t Äá»i nay má»i vá»«a ÄÆ°á»£c xá» lá»ng. Ai mÃ láº¡i ná»¡ chá»i tá»« má»t yÃªu cáº§u (nhá» nhoi) nhÆ° tháº¿: ÄÆ°á»£c chá»¥p má»t cÃ¡i hÃ¬nh Äá»©ng trÆ°á»c cáº£nh trÃ ná»i tiáº¿ng á» nÆ°á»c ngoÃ i.

Bá»i tháº¿, dÃ¹ vá»i Ãt nhiá»u miá»n cÆ°á»¡ng, tÃ´i váº«n luÃ´n luÃ´n hoÃ n thÃ nh nhiá»m vá»¥ hÆ°á»ng dáº«n viÃªn (báº¥t Äáº¯c dÄ©) cá»§a mÃ¬nh. ÄÃ¢y cÅ©ng lÃ má»t cÃ¡ch Äá» tÃ´i (tháº§m) biá»u dÆ°Æ¡ng vÃ biá»u lá» thiá»n cáº£m cá»§a mÃ¬nh Äá»i vá»i chÃnh sÃ¡ch thÃ´ng thoÃ¡ng, cá»i má» cá»§a giá»i lÃ£nh Äáº¡o á» Viá»t Nam hiá»n nay.

Má»i thiá»n cáº£m (chá»©a chan) nÃ y, tiáº¿c thay, má»i vá»«a bá» vuá»t máº¥t â sau khi tÃ´i tÃ¬nh cá» nghe ÄÆ°á»£c âtÃ¢m sá»±â cá»§a tháº¡c sÄ© Tráº§n KiÃªn:

âTÃ´i ÄÃ£ tá»«ng ráº¥t ngáº¡c nhiÃªn khi ÄÆ°á»£c biáº¿t quyá»n tá»± do Äi láº¡i vÃ cÆ° trÃº, Äáº·c biá»t lÃ quyá»n tá»± do xuáº¥t nháºp cáº£nh dÃ nh cho chÃnh cÃ´ng dÃ¢n Viá»t lÃ Äiá»u kiá»n tiÃªn quyáº¿t mÃ ChÃnh phá»§ Viá»t Nam pháº£i cháº¥p nháºn Äá» nháºn ÄÆ°á»£c cÃ¡c khoáº£n vay tá»« World Bank. Luáºt doanh nghiá»p thá»ng nháº¥t vá»i viá»c táº¡o má»t sÃ¢n chÆ¡i bÃ¬nh Äáº³ng giá»¯a nhÃ nÆ°á»c vÃ tÆ° nhÃ¢n mÃ nhÃ nÆ°á»c thiáº¿t láºp cÅ©ng lÃ má»t Äiá»u kiá»n khÃ¡c do tÆ° báº£n Ã¡p Äáº·t. NÃªn cÅ©ng khÃ´ng cÃ³ gÃ¬ ngáº¡c nhiÃªn khi tham gia TPP Viá»t Nam sáº½ pháº£i hiá»n thá»±c hÃ³a quyá»n láºp há»i cho chÃnh dÃ¢n Viá»t vá»n cháº¿t lÃ¢m sÃ ng tá»« nÄm 1957.â

Vá» sá»± kiá»n (ráº¥t) ÄÃ¡ng phÃ n nÃ n nÃ y blogger Nguyá»n Váº¡n PhÃº cÅ©ng ÄÃ£ cÃ³ ÄÃ´i lá»i (mai má»a) ráº±ng: â… Äiá»u má»a mai lÃ Viá»t Nam pháº£i trÃ´ng chá» vÃ o má»t hiá»p Äá»nh kÃ½ vá»i cÃ¡c nÆ°á»c tÆ° báº£n Äá» cÃ¡c nÆ°á»c tÆ° báº£n nÃ y gÃ¢y sá»©c Ã©p buá»c Viá»t Nam pháº£i báº£o vá» cÃ´ng nhÃ¢n cá»§a mÃ¬nh, khÃ´ng Äá» giá»i chá»§ bÃ³c lá»t quÃ¡ ÄÃ¡ng!â

CÃ¡i gÃ¬ chá» âmá»a maiâ hay âchÃ¬ chiáº¿tâ hoáº·c âÄay nghiáº¿nâ thÃ¬ bá»¯a nay tÃ´i khÃ´ng dÃ¡m ÄÃ¢u nha. ÄÃºng vÃ o hÃ´m Än chay nÃªn tÃ´i khÃ´ng chá» kiÃªng cá»¯ cÃ¡ thá»t mÃ cÃ²n kiÃªng cáº£ nhá»¯ng lá»i láº½ âÄáº¯ng cayâ hay âchua chÃ¡tâ cÃ³ thá» gÃ¢y ra kháº©u nghiá»p hay bÃºt nghiá»p.

TÃ´i há»©a (danh dá»±) sáº½ khÃ´ng nÃ³i náº·ng nÃ³i nháº¹ gÃ¬ ai mÃ chá» xin nháº¯c láº¡i tÃªn tuá»i cÅ©ng nhÆ° nhá»¯ng hoáº¡t Äá»ng (liÃªn quan Äáº¿n quyá»n láºp há»i) cá»§a vÃ i ba ngÆ°á»i báº¡n tráº» thÃ´i:

[image error]CÃ¡ch ÄÃ¢y chÆ°a lÃ¢u, vÃ o ngÃ y 20 thÃ¡ng 10 nÄm 2006, má»t cÃ´ng dÃ¢n Viá»t Nam, cÃ´ng nhÃ¢n ÄoÃ n Huy ChÆ°Æ¡ng aka Nguyá»n Táº¥n HoÃ nh â cÃ¹ng vá»i vÃ i ngÆ°á»i báº¡n Äá»ng nghiá»p â ÄÃ£ gá»i Äáº¿n Bá» ChÃnh trá» Trung Æ°Æ¡ng Äáº£ng Cá»ng sáº£n Viá»t Nam âná»i niá»m khÃ³c háºn thÆ°Æ¡ng tÃ¢mâ cá»§a há» vá»i â8 Äiá»m Äá» nghá»â. Xin trÃch dáº«n má»t Äoáº¡n, ngÄn ngáº¯n thÃ´i:

âChÃºng tÃ´i cÃ³ quyá»n há»i há»p riÃªng tÆ°, cÃ³ quyá»n láºp há»i, gÃ¢y quá»¹, cÃ³ quyá»n Äáº¥u tranh, cÃ³ quyá»n ÄÃ¬nh cÃ´ng ÄÃ²i há»i cÃ¡c quyá»n lá»£i chÃnh ÄÃ¡ng, phÃ¹ há»£p má»©c lÆ°Æ¡ng, tÆ°Æ¡ng xá»©ng vá»i cÃ´ng sá»©c lao Äá»ngâ¦â

Káº¿t quáº£, hay háºu quáº£, cá»§a nhá»¯ng Äá» nghá» âthÆ°Æ¡ng tÃ¢mâ nÃ y cÃ³ thá» tÃ¬m tháº¥y trÃªn bÃ¡o CÃ´ng an NhÃ¢n dÃ¢n :

âSÃ¡ng 26/10/2010, TAND tá»nh TrÃ Vinh ÄÃ£ má» phiÃªn xÃ©t xá» ÄoÃ n Huy ChÆ°Æ¡ng, Nguyá»n HoÃ ng Quá»c HÃ¹ng vÃ Äá» Thá» Minh Háº¡nh vá»i tá»i danh âphÃ¡ rá»i an ninh tráºt tá»± nháº±m chá»ng láº¡i chÃnh quyá»n nhÃ¢n dÃ¢nâ theo Äiá»u 89 Bá» Luáºt HÃ¬nh sá»±…

TrÆ°á»c vÃ nh mÃ³ng ngá»±a, Nguyá»n HoÃ ng Quá»c HÃ¹ng, Äá» Thá» Minh Háº¡nh ÄÃ£ thÃ nh kháº©n nhÃ¬n nháºn hÃ nh vi vi pháº¡m phÃ¡p luáºt cá»§a mÃ¬nh, Äá»ng thá»i xin ÄÆ°á»£c khoan há»ng.

Cuá»i giá» chiá»u cÃ¹ng ngÃ y, tÃ²a ÄÃ£ tuyÃªn pháº¡t Nguyá»n HoÃ ng Quá»c HÃ¹ng 9 nÄm tÃ¹ giam, Äá» Thá» Minh Háº¡nh vÃ ÄoÃ n Huy ChÆ°Æ¡ng, má»i ngÆ°á»i 7 nÄm tÃ¹ giam.â

Tá»ng cá»ng lÃ hai mÆ°Æ¡i ba nÄm tÃ¹. Má»t thá»i gian ráº¥t dÃ i nhÆ°ng váº«n khÃ´ng ÄÃ¡ng sá»£, Ãt nháº¥t thÃ¬ cÅ©ng chÆ°a ÄÃ¡ng sá»£ báº±ng trÆ°á»ng há»£p ráº¥t khuáº¥t táº¥t (vÃ má» Ã¡m) cá»§a má»t cÃ´ng dÃ¢n Viá»t Nam khÃ¡c, Ã´ng LÃª TrÃ Tuá».

VÃ o ngÃ y 20 thÃ¡ng 11 nÄm 2006, nhÃ¢n váºt nÃ y ÄÃ£ gá»i Äáº¿n táº¥t cáº£ nhá»¯ng cÆ¡ quan, cÅ©ng nhÆ° má»i giá»i chá»©c cÃ³ tháº©m quyá»n á» Viá»t Nam má»t lÃ¡ ÄÆ¡n (TÆ°á»ng trÃ¬nh vÃ tá» cÃ¡o) dÃ i 1438 chá»¯. Pháº§n Äáº§u â vÃ cÅ©ng lÃ pháº§n chÃnh, gá»m 444 chá»¯Â â xin ÄÆ°á»£c trÃch dáº«n nguyÃªn vÄn:

Äá»c láºp – Tá»± do – Háº¡nh phÃºc

ÄÆ¡n tÆ°á»ng trÃ¬nh vÃ tá» cÃ¡o

V/v CÃ´ng an TP. Há» ChÃ Minh, liÃªn tá»¥c ÄÃ n Ã¡p, tháº©m váº¥n, táº¡m giá»¯ ngÆ°á»i táº¡i cÆ¡ quan cÃ´ng an Quáºn 4, TP. Há» ChÃ Minh chá» vÃ¬ tÃ´i thá»±c thi nhá»¯ng nhÃ¢n quyá»n cÆ¡ báº£n cá»§a mÃ¬nh.

TÃ´i tÃªn lÃ : LÃª TrÃ Tuá».

Sinh ngÃ y 26/07/1979 Táº¡i Háº£i PhÃ²ng.

Äiá»n thoáº¡i: 0982.152.619, 0912.530.615

Chá»©c vá»¥:

Â Há»i viÃªn Há»i Cá»±u chiáº¿n binh Viá»t Nam

Â Chá»§ tá»ch Há»i Äá»ng Quáº£n trá» CÃ´ng ty Cá» pháº§n TrÃ Tuá»

Â PhÃ³ Chá»§ tá»ch CÃ´ng ÄoÃ n Äá»c láºp Viá»t Nam.

KÃnh thÆ°a cÃ¡c quÃ½ vá» lÃ£nh Äáº¡o NhÃ nÆ°á»c CHXHCN Viá»t Nam vÃ cÃ¡c cÆ¡ quan truyá»n thÃ´ng, bÃ¡o chÃ trong vÃ ngoÃ i nÆ°á»c,

Â CÄn cá»© vÃ o TuyÃªn ngÃ´n NguyÃªn táº¯c Tá»ng LiÃªn ÄoÃ n Lao cÃ´ng Tháº¿ giá»i [TuyÃªn ngÃ´n nÃ y ÄÃ£ ÄÆ°á»£c cháº¥p thuáºn chung, trong Äáº¡i há»i ká»³ thá»© 16 cá»§a Tá»ng LiÃªn ÄoÃ n Lao Äá»ng Tháº¿ giá»i ILO (International Labor Organizations), há»p táº¡i Luxembourg, tá»« ngÃ y 1 Äáº¿n 04 thÃ¡ng 10 nÄm 1968];

“CÃ´ng dÃ¢n cÃ³ quyá»n tham gia quáº£n lÃ½ nhÃ nÆ°á»c vÃ xÃ£ há»i, tham gia tháº£o luáºn cÃ¡c váº¥n Äá» chung cá»§a cáº£ nÆ°á»c vÃ Äá»a phÆ°Æ¡ng, kiáº¿n nghá» vá»i cÆ¡ quan nhÃ nÆ°á»c, biá»u quyáº¿t khi nhÃ nÆ°á»c trÆ°ng cáº§u dÃ¢n Ã½.”

“CÃ´ng dÃ¢n cÃ³ quyá»n tá»± do ngÃ´n luáºn, tá»± do bÃ¡o chÃ, cÃ³ quyá»n ÄÆ°á»£c thÃ´ng tin, cÃ³ quyá»n há»i há»p, láºp há»i, biá»u tÃ¬nh theo quy Äá»nh cá»§a phÃ¡p luáºt.”

CÄn cá»© vÃ o nhá»¯ng viá»n dáº«n trÃªn ÄÃ¢y, lÃ m cÆ¡ sá» phÃ¡p lÃ½ dáº«n tá»i sá»± ra Äá»i vÃ cÆ¡ sá» thÃ nh láºp CÃ´ng ÄoÃ n Äá»c láºp Viá»t Nam, tuyÃªn bá» thÃ nh láºp vÃ o ngÃ y 20/10/2006 táº¡i HÃ Ná»i.

Hiá»n nay chÃºng tÃ´i Äang lÃ m thá»§ tá»¥c ÄÄng kÃ½, Äá» tá»«ng bÆ°á»c há»£p hiáº¿n vÃ há»£p phÃ¡p theo quy Äá»nh. NhÆ°ng ÄÃ¡ng tiáº¿c thay tÃ´i thÆ°á»ng xuyÃªn pháº£i bá» triá»u táºp lÃªn cÆ¡ quan cÃ´ng an Quáºn 4, TP. Há» ChÃ Minh Äá» lÃ m viá»c,bá» cáº£n trá» quyá»n tá»± do Äi láº¡i cá»§a cÃ´ng dÃ¢n, cáº£n trá» hoáº¡t Äá»ng khiáº¿u náº¡i tá» cÃ¡o, ngÄn cáº¥m hoáº¡t Äá»ng xÃ£ há»i, báº£o vá» quyá»n con ngÆ°á»i cho nhÃ¢n dÃ¢n Viá»t Nam.

Hai ngÃ y sau, sau khi ÄÆ¡n tÆ°á»ng trÃ¬nh ÄÆ°á»£c gá»i Äi, LÃª TrÃ Tuá» ÄÃ£ bá» cÃ´ng an Viá»t Nam báº¯t giá»¯ (tá»« 22/10/2006 Äáº¿n 26/10/2006) Äá» tra há»i vá» viá»c Ã´ng ÄÃ£ tham gia Ban Váºn Äá»ng ThÃ nh láºp CÃ´ng ÄoÃ n Tá»± do á» Viá»t Nam.

Äáº¿n ngÃ y 07/12/2006, trong khi LÃª TrÃ Tuá» cÃ²n Äang bá» lÆ°u giá»¯ táº¡i trá»¥ sá» cÃ´ng an quáºn IV (SÃ i GÃ²n) nhÃ¢n viÃªn an ninh ÄÃ£ lá»¥c lá»i Äá» Äáº¡c, vÃ kiá»m tra mÃ¡y vi tÃnh cá»§a Ã´ng táº¡i nhÃ trá».

Sau ÄÃ³ â vÃ o ngÃ y 14/03/2007 â Ã´ng LÃª TrÃ Tuá» ÄÃ£ bá» má»t sá» cÃ´ng an máº·c thÆ°á»ng phá»¥c ÄÃ¡nh Äáºp dÃ£ man, ngoÃ i ÄÆ°á»ng phá».

Cuá»i cÃ¹ng, trong hai ngÃ y ngÃ y 29 vÃ 30 thÃ¡ng 03 nÄm 2007, Ã´ng LÃª TrÃ Tuá» láº¡i bá» báº¯t giá»¯ vÃ Ã©p buá»c tuyÃªn bá» cÃ´ng khai giáº£i tÃ¡n CÃ´ng ÄoÃ n Äá»c láºp, vÃ lÃ m má»t báº£n cam káº¿t sáº½ tá»« bá» táº¥t cáº£ nhá»¯ng hoáº¡t Äá»ng bá» nhÃ ÄÆ°Æ¡ng cuá»c Viá»t Nam cÃ¡o buá»c lÃ pháº£n Äá»ngâ¦

Cuá»i cÃ¹ng â sau nhiá»u láº§n bá» giam giá»¯, tra váº¥n, hÃ nh hung vÃ khá»§ng bá»Â â LÃª TrÃ Tuá» ÄÃ£ trá»n khá»i Viá»t Nam â theo nhÆ° tin loan cá»§a , nghe ÄÆ°á»£c hÃ´m 13 thÃ¡ng 4 nÄm 2007: âMá»t nhÃ báº¥t Äá»ng chÃnh kiáº¿n Viá»t Nam vá»«a lÃ¡nh náº¡n sang Campuchiaâ¦ Ã´ng cho biáº¿t Ã´ng bá» nhÃ chá»©c trÃ¡ch táº¡i TP HCM chuáº©n bá» ÄÆ°a ra xÃ©t xá».â

CÅ©ng nhÆ° hÃ ng nhiá»u triá»u ngÆ°á»i dÃ¢n khÃ¡c â trong suá»t tháºp niÃªn 1980 â LÃª TrÃ Tuá» ÄÃ£ trá»n cháº¡y ra khá»i Viá»t Nam, sau khi ÄÃ£ bá» dá»n Äáº¿n bÆ°á»c ÄÆ°á»ng cÃ¹ng! VÃ o thá»i Äiá»m ÄÃ³, nhá»¯ng káº» Äi lÃ¡nh náº¡n Äá»u bá» nhÃ nÆ°á»c CHXHCNVN tá»i táº¥p nÃ©m theo nhiá»u Äiá»u vu cÃ¡o (ráº¥t) hÃ m há» cÃ¹ng nhá»¯ng lá»i rá»§a xáº£ (vÃ´ cÃ¹ng) tÃ n tá». TrÆ°á»ng há»£p cá»§a LÃª TrÃ Tuá», táº¥t nhiÃªn, cÅ©ng khÃ´ng thá»Â khÃ¡c.

BÃ¡o CÃ´ng an NhÃ¢n dÃ¢n â sá» ra ngÃ y 16 thÃ¡ng 5 nÄm 2007 â mÃ´ táº£ LÃª TrÃ Tuá» lÃ âkáº» Äang bá»Â truy nÃ£ â vÃ¬Â âcÃ³ hÃ nh vi lá»«a Äáº£o,â vÃ âlÃ m tay sai cho má»t sá» Äá»i tÆ°á»£ng chá»ng Äá»i NhÃ nÆ°á»c.âÂ CÃ¹ng lÃºc, gáº§n nhÆ° táº¥t cáº£ nhá»¯ng cÆ¡ quan truyá»n thÃ´ng khÃ¡c á» Viá»t Nam cÅ©ng Äá»u cÃ³ nhá»¯ng bÃ i viáº¿t vá»i ná»i dung (ÄÃ¡ng tá»m) tÆ°Æ¡ng tá»±.

[image error]CÃ¢u chuyá»n cá»§a LÃª TrÃ Tuá», náº¿u cháº¥m dá»©t á» ÄÃ¢y, cÅ©ng ÄÃ£ Äá»§ nÃ£o lÃ²ng. Sá»± viá»c, tiáº¿c thay, ÄÃ£ tiáº¿p tá»¥c diá»n ra má»t cÃ¡ch tá»i tá» hÆ¡n nhÆ° tháº¿. Chá» vÃ i thÃ¡ng sau, Ã´ng Äá»t nhiÃªn biáº¿n máº¥t. Báº£n tin cá»§a VOA, phÃ¡t Äi ngÃ y ngÃ y 17 thÃ¡ng 5 nÄm 2007, cÃ³ Äoáº¡n: âMá»t giá»i chá»©c cá»§a CÆ¡ quan Tá» náº¡n LiÃªn Hiá»p Quá»c cho biáº¿t má»t nhÃ¢n váºt báº¥t Äá»ng chÃnh kiáº¿n Viá»t Nam Äang ÄÆ°á»£c LiÃªn Hiá»p Quá»c báº£o trá»£ á» Campuchia, Ã´ng LÃª TrÃ Tuá», ÄÃ£ bá» máº¥t tÃch… Cao á»§y LiÃªn Hiá»p Quá»c vá» ngÆ°á»i tá» náº¡n ÄÃ£ Äá» nghá» chÃnh phá»§ Campuchia tÃ¬m kiáº¿m Ã´ng Tuá» vÃ há» vÃ´ cÃ¹ng quan tÃ¢m Äáº¿n váº¥n Äá» nÃ y. NgÆ°á»i phÃ¡t ngÃ´n Bá» Ná»i vá»¥ Campuchia, ThÆ°á»£ng tÆ°á»ng Khieu Sopheak nÃ³i ráº±ng Ã´ng cÃ³ biáº¿t vá» vá»¥ viá»c nhÆ°ng Ã´ng khÃ´ng thá» cung cáº¥p thÃªm thÃ´ng tin vá» vá»¥ máº¥t tÃch hay liá»u Bá» Ná»i vá»¥ cÃ³ tiáº¿n hÃ nh Äiá»u tra hay khÃ´ng. Äáº¡i sá»© Viá»t Nam táº¡i Campuchia, Ã´ng Trá»nh BÃ¡ Cáº§m, cÅ©ng nÃ³i ráº±ng Ã´ng khÃ´ng cÃ³ thÃ´ng tin gÃ¬ vá» Ã´ng LÃª TrÃ Tuá».â

Theo báº£n tin cá»§a HRW, gá»i Äi vÃ o ngÃ y 4 thÃ¡ng 5 nÄm 2009:Â âNgÆ°á»i ta nghÄ© ráº±ng cÃ´ng an Viá»t Nam ÄÃ£ báº¯t cÃ³c Ã´ng LÃª TrÃ Tuá», má»t trong nhá»¯ng sÃ¡ng láºp viÃªn cá»§a CÃ´ng ÄoÃ n Äá»c Láºp Viá»t Nam. Ãng LÃª TrÃ Tuá» máº¥t tÃch vÃ o thÃ¡ng NÄm nÄm 2007 sau khi ÄÃ o thoÃ¡t sang CÄm-Bá»t Äá» xin tá» náº¡n. Bá» Ngoáº¡i giao Hoa Ká»³ ÄÃ£ long trá»ng ghi nháºn trong báº£n bÃ¡o cÃ¡o 2008 vá» tÃ¬nh tráº¡ng nhÃ¢n quyá»n Viá»t Nam ráº±ng: âÃ´ng LÃª TrÃ Tuá» hiá»n váº«n biá»t tÃch… vÃ theo má»t sá» lá»i Äá»n máºt vá»¥ cá»§a chÃnh quyá»n Viá»t Nam ÄÃ£ giáº¿t Ã´ng ta.â

[image error]BÃ¡o An ninh Tháº¿ giá»i, sá» ra ngÃ y 16 thÃ¡ng 5 nÄm 2007, ÄÃ£ cÃ³ bÃ i viáº¿t tá»±a lÃ âLÃª TrÃ Tuá» ÄÃ£ lá»«a Äáº£o ngÆ°á»i lao Äá»ng nhÆ° tháº¿ nÃ o?â HÃ´m nay, nhÃ¢n chuyá»n âViá»t Nam sáº½ pháº£i hiá»n thá»±c hÃ³a quyá»n láºp há»i náº¿u muá»n tham gia TPTâ tÃ´i xin ÄÆ°á»£c ghi láº¡i cÃ¢u há»i nÃ y Äá» rá»ng ÄÆ°á»ng dÆ° luáºn.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 26, 2013 12:15

Goodbye, Philipp Rösler!

Phạm Thị Hoài

Bầu cử ở Đức chưa bao giờ là một sự kiện hoành tráng, trống dong cờ mở ầm ĩ, truyền thông rầm rộ, sân khấu chói lòa, hồi hộp thót tim đến phút chót. Tôi đã tưởng năm nay nó còn đạt đến đỉnh cao về sự nhạt.

Không nhạt sao được. Mọi kết quả đều đã được báo trước. Uy tín của bà Merkel trong dân chúng mạnh tới mức có tờ báo đã gọi bà là “người khổng lồ”, vây quanh bởi một loạt các “chú lùn”. Bà đã cầm quyền hai nhiệm kì và trong tám năm thế giới xung quanh chìm trong khủng hoảng, nước Đức dường như chưa một ngày chỉ nhúng một ngón chân vào đó. Trái lại. Chưa bao giờ đất nước này thịnh vượng và bình yên hơn; số người thất nghiệp, đặc biệt trong thanh niên, ít hơn. Chưa bao giờ các trường đại học đông sinh viên hơn, hệ thống chăm sóc y tế dư dả vốn giắt lưng hơn, bữa ăn hàng ngày của người bình thường phong phú hơn. Chưa bao giờ trọng lượng quốc tế của Đức nặng hơn, du khách nước ngoài đến Đức nhiều hơn. Nếu bạn muốn tôi có thể kể thêm: chưa bao giờ bóng đá Đức đáng yêu hơn và các tiệm ăn Đức được nhiều sao Michelin hơn. Đó là chưa kể cũng trong thời gian này Đức đã bỏ hẳn nghĩa vụ quân sự và rút từng bước mạnh mẽ khỏi việc sử dụng điện hạt nhân.

Dễ hiểu là người Đức hài lòng và không muốn thay đổi. Nói chung, người Đức thích những điều vững chãi, an toàn, dài lâu. Bí quyết thành công của họ là ở đó và gót chân Achilles của họ cũng ở đó. Họ được thán phục về điều đó và bị chế nhạo cũng vì điều đó. Thay đổi một điều gì trong xã hội Đức chắc phải cần thời gian gấp bốn lần ở Mỹ, gấp ba lần ở Anh và gấp hai lần ở Pháp. Người Đức ngưỡng mộ khiếu hài hước của người Anh, sự năng động của người Mỹ, nghệ thuật sống của người Pháp, sự thảnh thơi vô lo của người Ý; và tự coi mình là dân tộc có khá nhiều phẩm chất ưu tú, nhưng tẻ nhạt nhất hoàn cầu. Bà Merkel là kết tinh hoàn hảo của những điều rất Đức đó. Người phụ nữ được coi là quyền lực nhất thế giới này áp dụng một phong cách chính trị gây được nhiều thiện cảm trong dân chúng: Chính trị của understatement. Tiết chế, tiết kiệm, giản dị, tuyệt đối không phô trương, cần mẫn, nhẫn nại và không hề vướng bất kì một vụ tai tiếng nào, bà là được coi là lương thiện nhất trong hàng ngũ chính khách Đức, nếu nghề này còn cho phép sự lương thiện. Dễ hiểu là với bà, Liên minh Bảo thủ CDU-CSU chắc thắng trong cuộc bầu cử hôm Chủ nhật vừa rồi. Và mọi chuyện diễn ra đúng như vậy. Với gần 42 % số phiếu bầu, đó là thắng lợi vang dội nhất của Liên minh này từ 20 năm qua. Thậm chí ở Berlin và Brandenburg, hai tiểu bang có truyền thống thiên tả và đang do Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) nắm quyền, Liên minh Bảo thủ của bà Merkel cũng dễ dàng vượt qua đối thủ chính trị. Không có gì chán hơn một cuộc bầu cử mà chưa bầu đã biết trước kết quả.

Cho nên trong mấy tháng vận động tranh cử trước đó và những tuần nước rút sát đó, nội dung chương trình tranh cử của tổng cộng 30 chính đảng và 81 ứng viên độc lập [i] xem ra không khuấy động dư luận bằng chiếc vòng ba mầu đỏ-vàng-đen ở cổ bà Thủ tướng trong cuộc “đấu khẩu” khá buồn ngủ trên truyền hình với ứng viên Thủ tướng của Đảng SPD, ông Peer Steinbrück; hay “ngón tay thối” của ông này trên bìa một tạp chí; hay “sự nhạy cảm châu Á” của Philipp Rösler, chính khách gốc Việt đầu tiên lên đến chức Phó Thủ tướng ở một quốc gia phương Tây.

Trước bầu cử không lâu, Philipp Rösler nhận lời phỏng vấn trực tiếp của tờ taz, một tờ báo thiên tả độc lập ở Berlin. Khi văn bản ghi cuộc phỏng vấn hoàn thành và được chuyển lại để ông và Văn phòng Đảng Dân chủ Tự do (FDP) đọc xác nhận, một thông lệ rất đáng hủy bỏ ở Đức, ông đã từ chối không cho phép đăng. Tờ taz bèn đăng bài phỏng vấn với tiêu đề “Philipp Rösler: Những câu hỏi và không có câu trả lời“, trong đó phần câu hỏi của tòa báo được đăng nguyên văn, phần trả lời bỏ trống bằng những “dòng kẻ chấm”. Nhưng dư luận, thay vì phê phán hành vi có vẻ như kiểm duyệt báo chí của Philipp Rösler, như tờ taz mong đợi, lại tương thẳng một cơn bão cứt lên tờ báo này. Đơn giản vì những câu hỏi của tờ báo thuần túy tập trung vào xuất thân châu Á của Philipp Rösler và những nỗi khổ mà ông phải chịu đựng từ đó. (Chẳng hạn: “Ông đã trải nghiệm việc người khác có vấn đề với ngoại hình châu Á của ông như thế nào?“, “Ông thường nhận được email chửi rủa. Vì ông là Chủ tịch Đảng FDP? Hay vì nhìn ông là thấy gốc gác không phải người Đức?“, “33 tuổi ông mới trở về thăm Việt Nam lần đầu tiên, do vợ ông đề nghị. Vì sao bản thân ông không quan tâm đến đất nước của cha mẹ ông?“…). Nếu là tôi, tôi đã đứng dậy bỏ đi, sau năm phút và chậm nhất là câu hỏi thứ hai. Nhưng Rösler ngồi hết, trả lời hết, và cuối cùng lại từ chối cho đăng.

Có ai ngờ trong bầu cử Quốc hội Đức năm nay, Việt Nam lại đóng một vai trò lạ lùng như thế. Tôi thấy rất ái ngại cho Philipp Rösler. Bản năng làm mẹ của tôi được đánh thức, khi nhìn chàng trai cao ráo, khôi ngô, lễ phép và dễ thương ấy ngơ ngác, bất lực, không dám buông mà cũng không thể vực dậy con tầu FDP mỗi ngày một chìm sâu. Ở chính khu vực bầu cử của mình tại Hannover, Philipp Rösler chỉ thu được 2,6 % số phiếu. Trong toàn liên bang, Đảng FDP của ông không vượt qua mốc 5 % để lọt vào Quốc hội. Một đảng từng cung cấp những chính khách giỏi giang và đóng dấu ấn Tự do của mình lên nền chính trị quốc gia trong suốt lịch sử CHLB Đức từ ngày lập quốc, nay bị cử tri quét phăng khỏi Quốc hội như không. Cái chết của FDP là bất ngờ đúng lúc hạ màn của cuộc bầu cử nhạt nhẽo này.

Philipp Rösler từng ví mình như cây tre uốn mình trong gió mà không gãy, để rồi bị một lãnh đạo cao cấp trong đảng của mình kháy lại rằng “muốn gây dựng niềm tin thì không thể đung đưa như cọng tre mà phải đứng sừng sững như cây sồi. Chính vì thế mà nước Đức là quê hương của sồi chứ không phải của tre“. Cả sồi lẫn tre, sau một ngày Chủ nhật toàn dân đầu phiếu, đều phải dọn sạch chỗ của mình tại Quốc hội và Nội các. Sai lầm của FDP có lẽ là dùng quá nhiều ẩn dụ [ii]. Goodbye, Philipp Rösler!

Tuần này bà Merkel bắt đầu từ từ đi chợ, để tìm một liên danh cầm quyền. Trong trường hợp xấu nhất – điều chưa bao giờ xảy ra với nước Đức – khi không một “chú lùn” nào trong số 4 đảng vừa được bầu vào Quốc hội chịu liên danh với Liên minh trung hữu CDU-CSU quá áp đảo của bà thì “người khổng lồ” sẽ ngự trên vinh quang với tất cả cô đơn và bất lực. Và nước Đức sẽ phải đi bầu một lần nữa. Dân chủ đương nhiên là nhiêu khê và tốn kém.

[i] Trong đó có một chính đảng mang tên “Đảng của những người chống bầu cử” (Partei der Nichtwähler)

[ii] Những đảng cũng thua cuộc khác lại phạm những sai lầm khác. Đảng Xanh yêu cầu mỗi tuần một ngày ăn chay cố định trong các căng-tin trên toàn nước Đức. Dễ hiểu là một dân tộc đã hai lần trải qua chế độ độc tài thì không thích thú gì một nền độc tài mới: “độc tài đậu tương”.

View more on Phạm Thị Hoài's website »

Like • 0 comments • flag

Published on September 24, 2013 13:50

Goodbye, Philipp RÃ¶sler!