Bebang Siy's Blog, page 49
March 3, 2014
Copyright at Manunulat na Filipino
Kahapon ay may ginanap na forum para sa mga manunulat ng trade books sa National Book Development Board, 2401, Prestige Tower, Ortigas Center, Ortigas, Pasig.
Ito ay tungkol sa negosyo ng paglilimbag ng aklat. Nang pinaplano ito, isa ako sa mga nagbigay ng mungkahi kung paano itong makakatugon sa mga usapin na kinakaharap ng manunulat. Dalawang beses akong nakipagpulong sa NBDB. Ang una’y sa tanggapan nila at naroon sina Mam Ciela Cayton, ang Executive Director, Camille dela Rosa, ang Deputy Executive Director, Wilfred Castillo, Director I, Jun Briola, Project Development Officer at Alvin J. Buenaventura, Executive Director ng FILCOLS.
Ang pinag-usapan noon ay kung paanong makakatulong ang NBDB sa mga manunulat. Isa lang ang Cry of Pugadlawin ko: 100% copyright sa writers. Siyempre, may mga nag-devil’s advocate sa meeting na iyon. Sabi ni Boss Alvin, “kunwari, ako ay publisher. Hindi puwede sa akin iyan. Ang laki ng puhunan ko para maging aklat iyan. Marami akong gastos. Marami akong pinapasuweldo. Kaya dapat, 50-50 tayo.” Sinegundahan ito nina Mam Ciela at Camille. Sabi pa ni Camille, “paano naman iyong ambag ng publisher sa editing ng manuscript mo? Hindi ba dapat may share siya sa copyright kapag libro na ito?”
Ang sagot ko, unang-una, wala namang negosyo ang publisher kung wala ang akda, kung walang manuscript. At hindi naman lahat ng akda, dumadaan sa heavy editing. Isang halimbawa ay ang Marne Marino kong kuwentong pambata. Nagbayad ako para ma-edit ang akda ko sa Ingles dahil hindi naman Ingles ang wika ko sa pagsusulat. Duda ako sa grammar ko kaya pina-edit ko muna ito bago ipadala sa Vibal Publishing.
Ibinahagi ko rin na hindi totoong imposible ang 100% copyright para sa authors. Dahil nangyayari naman ang pagbibigay ng copyright sa kasalukuyan.
Sa Visprint, ang copyright ay nasa authors nila. Walang hati rito ang publisher. Kaya andami-daming nakapila sa kanilang manunulat, nag-a-apply, nagbibigay ng book proposal. Alam ng mga manunulat na protektado ang akda nila sa publisher na ito. (Napakabait pa ng publishing manager nilang si Mam Nida Ramirez.) Kung nagagawa ito ng Visprint, na relatively ay batang-bata pa sa publishing industry sa Pilipinas (mahigit sampung taon pa lang ito at higit 40 pa lang ang titles nito sa merkado), bakit hindi ito magawa ng higanteng mga publisher sa mga manunulat nila?
Isa pang halimbawa, kapag nagbuklat ng copyright page ng anumang libro ni Virgilio S. Almario, ang makikita doon ay pangalan niya sa tabi ng copyright symbol. Kanya ang copyright ng kanyang libro. So, bakit hindi ito magawa ng mga higanteng publisher sa lahat ng uri ng manunulat? Dahil ba Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan ang taong ito ay automatic nang kanya ang copyright?
Therefore, kayang ibigay ng publisher ang copyright sa isang author. Hayan sa mga nabanggit ko ang dalawang ebidensiya.
E, bakit humahati ang publisher sa copyright ng bagitong manunulat o ng batang manunulat? Kapag ang isang bagitong manunulat, first time na mapa-publish, hindi puwedeng umangkin ng copyright sa kanyang sariling akda?
Hindi pa rin kumbinsido sa mga sinabi ko ang mga nakaharap ko sa meeting na iyon. Kahit nang sabihin ko, o sige, kung hindi talaga puwede ang 100% copyright for authors, gawin na lang itong batas para doon sa mga bagito, bata at writers na first time na mapa-publish. Para hindi sila maging vulnerable sa mga maltreatment at abuse ng salbaheng publishers sa industriya. At least, ito man lang uri ng mga manunulat na ito ang maprotektahan.
Hindi pa rin kumbinsido ang mga nasa meeting.
So kinailangan kong magbago ng taktika. Appeal to emotions na.
Ikinuwento ko ang mga nakasalamuha kong authors. Sina Sir Lamberto Antonio, na nasa Nueva Ecija, bihira nang makaluwas dahil sa sakit niya, lahat ng pera niya (mula sa royalty at pagsusulat ng akda) at ng pamilya nila ay ambag para sa kanyang mga gamot, Mam Damiana Eugenio, na mag-isa lang sa buhay dahil hindi nakapag-asawa’t anak dahil sa pananaliksik tungkol sa mga mito, alamat at salawikaing Filipino, matandang-matanda na, higit nobenta, lahat ng perang dumarating sa kanya mula sa mga royalty ng kanyang aklat, pambili na lang ng gamot, pagkain at pangsuweldo sa kasambahay na mag-isang nag-aalaga sa kanya, at Sir Frank Rivera, na nagpapagamot dahil sa kanser, kabi-kabila pa ang fundraising para sa gastusin sa ospital, sa kasalukuyan, pumapatak na ng milyon ang bill sa ospital (naroon pa siya hanggang ngayon).
Iyan ang future ng mga kabataang writer natin ngayon, kako. Hindi sa lahat ng panahon ay malakas ang writer, produktibo at nakakapagsulat. Tumatanda rin sila, nagkakasakit din sila. Ang source ng income nila ay ang mga akda nila. Kung hahati pa ang publisher sa copyright ng mga akda ng writers, kalahati ng lahat ng potensiyal ng akda nila. Kalahati ng kinabukasan ng writers ang kinukuha ng publishers.
Mukhang hindi pa rin masyadong nakumbinsi ang mga ka-meeting ko.
The thing is, kaya nababahala ang NBDB, magkakaroon kasi ng ASEAN integration sa 2015. Inaasahang papasok sa publishing industry natin ang mga publisher ng ASEAN nations. Siyempre, ang writers, dahil hindi naman nakatali sa mga publisher sa Pilipinas, ay inaasahang dadagsain ng alok ng mga ASEAN publisher. At lahat ng akda nila ay lilipad, dadapo sa mga kamay ng ASEAN publishers.
So?
So, ang nakikita rito ng NBDB, mas mabubuhay ang Filipino writers sa ganitong sitwasyon. Ang mga publisher sa Pilipinas, maiiwang nakatunganga. Wala nang mai-publish dahil lahat ng akda ng mga Filipino ay makukuha na nga ng foreign publishers.
Kaya, ang mga event na inoorganisa ng NBDB ay mas nakakiling sa kung paanong mananatiling buhay ang publishers natin come ASEAN integration 2015.
Wrong perspective.
Palagay ko, hindi porke't dadagsain ng offers from abroad ang Pinoy writers e mananatili na silang buhay.
Kung hindi marunong ang writers na makipagnegosasyon para sa kanilang copyright at iba pang karapatan, malaki ang posibilidad na malugi na naman sila, maloko at mapagsamantalahan. Kumbaga, nag-iba lang ng amo, alipin pa rin ang alipin.
That night, pag-uwi ko, di ko napigilan ang sarili ko. Tinext ko si Boss Alvin. Sabi ko, ba't mo ko hindi sinuportahan? Ba't nasa kabilang panig ka? Ikaw ang nag-train sa akin kaya ganito ang mind set ko tungkol sa kapwa ko manunulat. Bakit bigla-bigla e, iniwan mo ako sa ere sa pagtatanggol ng copyright ng writers?
Sagot niya, playing devil's advocate lang naman ako. Wala namang representative ang publisher doon, kaya kunwari, ako nga ang publisher. Sinabi ko lang ang mga posibleng sasabihin ng isang publisher sa ipinapanukala mo.
Saka ko naisip, oo nga naman. Tama naman siya. Pero naisip ko rin na kung gusto ng NBDB na marinig ang opinyon ng publisher, hindi siya, si Alvin ng FILCOLS, ang iimbitahan sa meeting na iyon. Ang meeting na iyon ay para sa mga manunulat na Filipino. Hindi para sa publisher.
Nang gabing iyon, naisip ko rin na hindi naman hinihingi ng writers ang 100% profit. Kaya para isagot ni Alvin (bilang representative kuno ng publisher) ang tungkol sa mga gastos nito at pamumuhunan para lang mailabas ang isang aklat, palagay ko ay nagkamali siya roon. Ang hinihingi ng writers, represented by me, ay 100% copyright. Magkaiba iyon.
Dahil imposibleng mahingi ng writer ang 100% profit, hahaha. Kahit baliw ang isang publisher, hinding-hindi siya papayag sa ganoong uri ng hatian. 100% profit sa writer? hahaha! IMPOSIBLE. Sa kasalukuyan, 10-15% ng retail price ng isang aklat ang napupunta sa writer. Ang tawag sa 10-15% na 'yan ay royalty.
Sa libro ko with Anvil, ganyan. No cash out sila. Yearly ang bayad ng royalty. Sa libro ko, ang Marne Marino, with Vibal, 5% lamang. Yearly din ang bayad ng royalty na 5%. Pero meron silang binigay sa akin na P10,000 bago pa man ma-publish ang Marne Marino.
So ayun, hindi 100% profit ang hinihingi ko (representing writers). Dahil naiintindihan ko na kailangan ding mabawi ng publisher ang kanyang puhunan at kailangan nitong kumita.
Ang hindi ko lang maintindihan ay kung bakit kailangan pang humati ng publisher sa copyright ng writer.
Bakeeeeeeet?
(Ipagpapatuloy)
Ito ay tungkol sa negosyo ng paglilimbag ng aklat. Nang pinaplano ito, isa ako sa mga nagbigay ng mungkahi kung paano itong makakatugon sa mga usapin na kinakaharap ng manunulat. Dalawang beses akong nakipagpulong sa NBDB. Ang una’y sa tanggapan nila at naroon sina Mam Ciela Cayton, ang Executive Director, Camille dela Rosa, ang Deputy Executive Director, Wilfred Castillo, Director I, Jun Briola, Project Development Officer at Alvin J. Buenaventura, Executive Director ng FILCOLS.
Ang pinag-usapan noon ay kung paanong makakatulong ang NBDB sa mga manunulat. Isa lang ang Cry of Pugadlawin ko: 100% copyright sa writers. Siyempre, may mga nag-devil’s advocate sa meeting na iyon. Sabi ni Boss Alvin, “kunwari, ako ay publisher. Hindi puwede sa akin iyan. Ang laki ng puhunan ko para maging aklat iyan. Marami akong gastos. Marami akong pinapasuweldo. Kaya dapat, 50-50 tayo.” Sinegundahan ito nina Mam Ciela at Camille. Sabi pa ni Camille, “paano naman iyong ambag ng publisher sa editing ng manuscript mo? Hindi ba dapat may share siya sa copyright kapag libro na ito?”
Ang sagot ko, unang-una, wala namang negosyo ang publisher kung wala ang akda, kung walang manuscript. At hindi naman lahat ng akda, dumadaan sa heavy editing. Isang halimbawa ay ang Marne Marino kong kuwentong pambata. Nagbayad ako para ma-edit ang akda ko sa Ingles dahil hindi naman Ingles ang wika ko sa pagsusulat. Duda ako sa grammar ko kaya pina-edit ko muna ito bago ipadala sa Vibal Publishing.
Ibinahagi ko rin na hindi totoong imposible ang 100% copyright para sa authors. Dahil nangyayari naman ang pagbibigay ng copyright sa kasalukuyan.
Sa Visprint, ang copyright ay nasa authors nila. Walang hati rito ang publisher. Kaya andami-daming nakapila sa kanilang manunulat, nag-a-apply, nagbibigay ng book proposal. Alam ng mga manunulat na protektado ang akda nila sa publisher na ito. (Napakabait pa ng publishing manager nilang si Mam Nida Ramirez.) Kung nagagawa ito ng Visprint, na relatively ay batang-bata pa sa publishing industry sa Pilipinas (mahigit sampung taon pa lang ito at higit 40 pa lang ang titles nito sa merkado), bakit hindi ito magawa ng higanteng mga publisher sa mga manunulat nila?
Isa pang halimbawa, kapag nagbuklat ng copyright page ng anumang libro ni Virgilio S. Almario, ang makikita doon ay pangalan niya sa tabi ng copyright symbol. Kanya ang copyright ng kanyang libro. So, bakit hindi ito magawa ng mga higanteng publisher sa lahat ng uri ng manunulat? Dahil ba Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan ang taong ito ay automatic nang kanya ang copyright?
Therefore, kayang ibigay ng publisher ang copyright sa isang author. Hayan sa mga nabanggit ko ang dalawang ebidensiya.
E, bakit humahati ang publisher sa copyright ng bagitong manunulat o ng batang manunulat? Kapag ang isang bagitong manunulat, first time na mapa-publish, hindi puwedeng umangkin ng copyright sa kanyang sariling akda?
Hindi pa rin kumbinsido sa mga sinabi ko ang mga nakaharap ko sa meeting na iyon. Kahit nang sabihin ko, o sige, kung hindi talaga puwede ang 100% copyright for authors, gawin na lang itong batas para doon sa mga bagito, bata at writers na first time na mapa-publish. Para hindi sila maging vulnerable sa mga maltreatment at abuse ng salbaheng publishers sa industriya. At least, ito man lang uri ng mga manunulat na ito ang maprotektahan.
Hindi pa rin kumbinsido ang mga nasa meeting.
So kinailangan kong magbago ng taktika. Appeal to emotions na.
Ikinuwento ko ang mga nakasalamuha kong authors. Sina Sir Lamberto Antonio, na nasa Nueva Ecija, bihira nang makaluwas dahil sa sakit niya, lahat ng pera niya (mula sa royalty at pagsusulat ng akda) at ng pamilya nila ay ambag para sa kanyang mga gamot, Mam Damiana Eugenio, na mag-isa lang sa buhay dahil hindi nakapag-asawa’t anak dahil sa pananaliksik tungkol sa mga mito, alamat at salawikaing Filipino, matandang-matanda na, higit nobenta, lahat ng perang dumarating sa kanya mula sa mga royalty ng kanyang aklat, pambili na lang ng gamot, pagkain at pangsuweldo sa kasambahay na mag-isang nag-aalaga sa kanya, at Sir Frank Rivera, na nagpapagamot dahil sa kanser, kabi-kabila pa ang fundraising para sa gastusin sa ospital, sa kasalukuyan, pumapatak na ng milyon ang bill sa ospital (naroon pa siya hanggang ngayon).
Iyan ang future ng mga kabataang writer natin ngayon, kako. Hindi sa lahat ng panahon ay malakas ang writer, produktibo at nakakapagsulat. Tumatanda rin sila, nagkakasakit din sila. Ang source ng income nila ay ang mga akda nila. Kung hahati pa ang publisher sa copyright ng mga akda ng writers, kalahati ng lahat ng potensiyal ng akda nila. Kalahati ng kinabukasan ng writers ang kinukuha ng publishers.
Mukhang hindi pa rin masyadong nakumbinsi ang mga ka-meeting ko.
The thing is, kaya nababahala ang NBDB, magkakaroon kasi ng ASEAN integration sa 2015. Inaasahang papasok sa publishing industry natin ang mga publisher ng ASEAN nations. Siyempre, ang writers, dahil hindi naman nakatali sa mga publisher sa Pilipinas, ay inaasahang dadagsain ng alok ng mga ASEAN publisher. At lahat ng akda nila ay lilipad, dadapo sa mga kamay ng ASEAN publishers.
So?
So, ang nakikita rito ng NBDB, mas mabubuhay ang Filipino writers sa ganitong sitwasyon. Ang mga publisher sa Pilipinas, maiiwang nakatunganga. Wala nang mai-publish dahil lahat ng akda ng mga Filipino ay makukuha na nga ng foreign publishers.
Kaya, ang mga event na inoorganisa ng NBDB ay mas nakakiling sa kung paanong mananatiling buhay ang publishers natin come ASEAN integration 2015.
Wrong perspective.
Palagay ko, hindi porke't dadagsain ng offers from abroad ang Pinoy writers e mananatili na silang buhay.
Kung hindi marunong ang writers na makipagnegosasyon para sa kanilang copyright at iba pang karapatan, malaki ang posibilidad na malugi na naman sila, maloko at mapagsamantalahan. Kumbaga, nag-iba lang ng amo, alipin pa rin ang alipin.
That night, pag-uwi ko, di ko napigilan ang sarili ko. Tinext ko si Boss Alvin. Sabi ko, ba't mo ko hindi sinuportahan? Ba't nasa kabilang panig ka? Ikaw ang nag-train sa akin kaya ganito ang mind set ko tungkol sa kapwa ko manunulat. Bakit bigla-bigla e, iniwan mo ako sa ere sa pagtatanggol ng copyright ng writers?
Sagot niya, playing devil's advocate lang naman ako. Wala namang representative ang publisher doon, kaya kunwari, ako nga ang publisher. Sinabi ko lang ang mga posibleng sasabihin ng isang publisher sa ipinapanukala mo.
Saka ko naisip, oo nga naman. Tama naman siya. Pero naisip ko rin na kung gusto ng NBDB na marinig ang opinyon ng publisher, hindi siya, si Alvin ng FILCOLS, ang iimbitahan sa meeting na iyon. Ang meeting na iyon ay para sa mga manunulat na Filipino. Hindi para sa publisher.
Nang gabing iyon, naisip ko rin na hindi naman hinihingi ng writers ang 100% profit. Kaya para isagot ni Alvin (bilang representative kuno ng publisher) ang tungkol sa mga gastos nito at pamumuhunan para lang mailabas ang isang aklat, palagay ko ay nagkamali siya roon. Ang hinihingi ng writers, represented by me, ay 100% copyright. Magkaiba iyon.
Dahil imposibleng mahingi ng writer ang 100% profit, hahaha. Kahit baliw ang isang publisher, hinding-hindi siya papayag sa ganoong uri ng hatian. 100% profit sa writer? hahaha! IMPOSIBLE. Sa kasalukuyan, 10-15% ng retail price ng isang aklat ang napupunta sa writer. Ang tawag sa 10-15% na 'yan ay royalty.
Sa libro ko with Anvil, ganyan. No cash out sila. Yearly ang bayad ng royalty. Sa libro ko, ang Marne Marino, with Vibal, 5% lamang. Yearly din ang bayad ng royalty na 5%. Pero meron silang binigay sa akin na P10,000 bago pa man ma-publish ang Marne Marino.
So ayun, hindi 100% profit ang hinihingi ko (representing writers). Dahil naiintindihan ko na kailangan ding mabawi ng publisher ang kanyang puhunan at kailangan nitong kumita.
Ang hindi ko lang maintindihan ay kung bakit kailangan pang humati ng publisher sa copyright ng writer.
Bakeeeeeeet?
(Ipagpapatuloy)
February 27, 2014
TRIPLE SA SITENTA
Malugod kayong inaanyayahan ng
UST Center for Creative Writing and Literary Studies
kasama ang
Ateneo de Manila University Press
Filipinas Institute of Translation, Inc. at
Komisyon sa Wikang Filipino
sa
TRIPLE SA SITENTA
(Isang Hapon ng Lektura, Poetry Reading, at Booklaunch)
ni National Artist
Virgilio S. Almario
7 Marso 2014, Biyernes
ika-2 ng hapon
Tanghalang Teresita Quirino, Benavidez Bldg., UST
RSVP
Maria Christina Pangan
pangan.christina@gmail.com
0906-4801620
Copyright ng larawan: Beverly Siy
UST Center for Creative Writing and Literary Studies
kasama ang
Ateneo de Manila University Press
Filipinas Institute of Translation, Inc. at
Komisyon sa Wikang Filipino
sa
TRIPLE SA SITENTA
(Isang Hapon ng Lektura, Poetry Reading, at Booklaunch)
ni National Artist
Virgilio S. Almario
7 Marso 2014, Biyernes
ika-2 ng hapon
Tanghalang Teresita Quirino, Benavidez Bldg., UST
RSVP
Maria Christina Pangan
pangan.christina@gmail.com
0906-4801620
Copyright ng larawan: Beverly Siy
Book Spine Poetry Contest sa Beacon Academy
Ngayong National Arts Month, kakaibang patimpalak sa tula ang aking nilahukan bilang isang hurado. Pinamagatan itong Book Spine Poetry Contest na nilahukan ng mga estudyante ng Grades 9-12 ng Beacon Academy at inorganisa ng kanilang librarian na si Bb. Zarah C. Gagatiga.
Lahat ng kalahok ay kailangang makagawa ng isang tula gamit ang iba’t ibang pamagat ng aklat, na nakalimbag sa spine ng aklat. Ang isang spine ay katumbas ng isang taludtod.
Dito ay hindi ako nagbago ng criteria sa ginawa kong paghusga sa mga kalahok. Ang ginawa ko ay katulad din ng paghusga ko sa karaniwang patimpalak sa tula.
Bakit?
Sapagkat ang proseso lamang ng paglikha ng tula ang naiiba rito. Ang Book Spine Poetry ay isang halimbawa ng Found Poetry. Ito ‘yong uri ng tula na binubuo ng mga salita o pariralang basta na lamang natagpuan. Malabo ba? Ganito, halimbawa ay ang tula na gawa sa ilang headline ng ilang diyaryo. O kaya ay ang tula na gawa sa unang pariralang matatagpuan sa unang pahina ng unang sampung libro na madadampot sa isang aklatan. Ibig sabihin, pre-selected ang (mga) salita na siyang titindig bilang isang taludtod. Walang babaguhin ang sinumang nais gumawa ng tula mula sa mga natagpuan niyang salita o parirala. Ang maaari lamang baguhin (depende na sa makata) ay ang pagkakasunod-sunod ng taludtod at/o ang mga bantas na nakapaloob sa mga ito.
Kumbaga, hindi kailangang likhain mula sa bula ang isang taludtod. Sa patimpalak na ito ng Beacon Academy, nariyan ang mga spine ng aklat, nariyan ang salita o parirala sa bawat spine na siyang bubuo sa taludtod. Kailangang piliin ang mga ito at ayusin ang pagkakasunod-sunod para makalikha ng isang tula.
At dahil tula pa rin ito, inaasahang matatagpuan pa rin dito ang mga elemento ng nasabing anyong pampanitikan.
Narito ang ilan sa palagay ko na dapat taglayin ng isang tula (in no particular order po!):
1. Mapaglarong gamit ng wika
-ito ang dahilan kung bakit nagiging manunulat ang isang karaniwang tao. Nagbabago ang simpleng salita dahil sa mapaglarong gamit niya rito. Nagbabago ito ng anyo, ng kulay, ng hugis, ng amoy, ng lasa, ng tunog dahil sa masining na paggamit ng isang manunulat.
Sa kaso ng mga spine bilang taludtod, maaaring nagbabago ang kahulugan ng orihinal na pamagat sa spine dahil sa mapaglaro at masining na pagkakasunod-sunod ng bawat spine. Nalalaro niya ang mga salita, at ang kahulugan at tunog nito batay sa pagkakasunod-sunod ng spine.
2. Talinghaga
Ito raw ay pinagsanib na dalawang salita: nakataling hiwaga. Walang eksaktong salin sa Ingles ang salitang talinghaga. Ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, ito ay mapagbuong simulain ng isang akda, lalo na kaugnay ng malikhaing pangangasiwa sa tayutay at retorika.
Ito ‘yong bagay sa loob ng tula na kapag naaninag mo, ikaw ay mapapa-“aaa… iyon pala!” Maaaring maipahayag ang talinghaga sa pamamagitan ng paggamit ng tayutay tulad ng simile, metaphor, irony, personification at marami pa. Maaari din namang ang talinghaga ay ang bagay na siyang hindi ipinapahayag sa isang tula.
3. Mapaglarong gamit ng taludtod
Dahil sa patimpalak na ito, pre-selected ang (mga) salita sa isang spine o taludtod, ang kailangang bantayan ay kung paanong nagagamit ang pagkakaputol ng mga salita at diwa ng bawat spine. Nakakapagdagdag ba ito sa mensaheng nais iparating ng tula? Nakakapagdagdag ba ito para lalong maging interesting ang talinghaga sa tula? Dahil ba sa huling salita ng piniling spine ay nadagdagan ang pananabik para basahin ang susunod na spine? Ika nga ay, page turner ba ang huling salita ng bawat spine?
4. Persona
Ang persona ay ang mata na pinagmumulan ng isang tula. Kaninong mata ang nakakakita ng karanasan na nasa tula? Sa isang bata ba? Sa isang teenager o sa isang matanda? Sa isang mayaman ba, mahirap o middle class? Sa isang tao ba noong unang panahon o ngayong modernong panahon?
Paalala: hindi kailangang tao ang may ari ng mga mata na ito. Maaaring maging mata ito ng isang yelo o kaya ng isang penguin. Puwede ring mata ng isang buong bansa na naghihikahos. O kaya ng isang bansang gustong manakop ng ibang bansa. Kahit anong persona ay posible, walang hanggan ang posibilidad na mapagpipilian ng sinumang gustong tumula.
5. Mensahe at Tema
Bilang hurado, mahalaga rin sa akin ang tema o mensahe, hindi lang ang paraan kung paanong nilalaro ang mga salita o kung paanong ibinabaon sa mga salita ang isang talinghaga o kung paanong nayayari ang isang taludtod. Aanhin natin ang tulang napakahusay sa mga teknikalidad na nabanggit ngunit ampaw naman ang mensahe o di naman makabuluhan ang tema?
Napakahirap gumawa ng tula ngunit sa kasawiang-palad, ang tula ay isa lamang messenger. Mas importante pa rin ang message na dala-dala ng messenger. Ang pogi nga ng messenger, wala namang kuwenta ang message niya, wala rin, di ba? Sayang lang ang panahon ng nakatanggap ng message.
Kaya para sa akin, mahalagang nagbibigay ng angkop at makabuluhang mensahe ang isang tula o ang anumang pampanitikang akda.
Ngayon ay dadako na ako sa ilang kalahok na nanalo:
Last Night I Dreamed of Peace
Looking Back
The First Escape
Before We Were Free
A Hero of Our Time
Jump
Fences
Shaking the Foundation
Nagustuhan ko ang tulang ito sapagkat buo ang naratibo at nagtapos ito sa mga action word tulad ng jump at shaking na kapwa nagpapakita ng paglampas sa mga harang sa pangarap tulad ng “fence” at pagbabanta sa “foundation.” Nagustuhan ko rin ang pag-isolate ng makata sa salitang jump dahil ipinakita nito kung gaano kahalaga ang action na iyon sa buong tula. Palagay ko, ang persona ay isang nilalang na nangangako ng matinding uri ng pakikilahok sa isang bagay na napakahalaga sa kanyang panahon. At naramdaman ko sa pagsasalita ng persona kung gaano karaming pag-asa ang itinataya nito sa kanyang sarili at sa mga tulad niya. Bilib ako sa tangan na ideyalismo ng akdang ito.
Dear Bully
You say more than you think
Solitude
When No One Understands
The idea of evil
On Truth and Untruth
This I believe
Relevant ang paksa. Napapanahon at napakalinaw ng mensahe. Para sa akin, matapang ang persona dahil diniretso niya ang pakikipag-ugnayan sa bully. Ipinakita rin dito na may alam siya sa utak ng mga bully (na palagay ko ay hindi alam ng karamihan sa mga aktuwal na bully, sa tunay na buhay) at sa kanilang mga sinasabi sa kanilang mga biktima. Isa itong tunggalian ng nilalang na malalim ang pag-unawa at ng isang nilalang na bully lamang at wala nang iba.
In the Country of Men
Seeking the Heart of Wisdom
Atlas Shrugged
…and a hard rain fell
Natuwa ako dahil may alusyon ito kay Atlas, isa sa mga diyos sa mitolohiyang Griyego. Mukhang well read ang estudyanteng sumulat nito. Napakatingkad din ng imahen na lumabas sa tula. Gaano nga ba kaliit ang tao sa iskema ng isang uniberso? Nagustuhan ko rin kung paanong nagpokus sa tao ang unang taludtod at sa abalang mundo nito na siyang nangyayari ngayon. Ang ikalawang taludtod ay paglalarawan sa information era na ginagalawan nating lahat. Akala natin, tayo at ang ating talino ang sentro ng uniberso. Ay, maling-mali. Nariyan si Atlas para ipakita kung gaano tayo kaliit, gaano ka-insignificant. Siyang may hawak ng daigdig! Magkibitbalikat lamang siya’y puwede nang masira ng ulan ang iyong araw.
Snow falling on cedars
Unclean
Unholy
Undead
In between the sheets
Of the dawn of freedom
Nagustuhan ko ang ipinipintang imahen ng tulang ito, ang pag-ulan ng niyebe sa lugar na may mga puno ng cedar, isang madaling araw ng kalayaan. May ritmo ang pagkakasunod-sunod ng mga salitang unclean, unholy, undead dahil sa paulit-ulit na tunog ng prefix na “un” at maiikling salitang karugtong nito: clean, holy, dead. Nakakagulat din kung paanong tinapos ang serye ng “un”. Unclean, negative. Marumi, nakakadiri. Unholy, negative. Hindi banal, pariwara, walang kuwenta, bastos. At undead. Undead, negative. Kumbaga, zombification ng mga patay na nilalang.
Maaaring ang tula ay nagpipinta ng larawan ng isang katatapos lamang na digma. Lahat ng digma ay nagluluwal ng mga unclean, unholy at undead na pagkatao. Dahil sa imahen sa mga taludtod, parang gusto kong sabayan ang persona sa pag-aabang ng mga susunod na pangyayari sa umagang ito.
Maligayang bati sa lahat ng nanalo sa Book Spine Poetry Contest at sa mga nag-organisa nito lalo na kay Bb. Zarah C. Gagatiga. Nawa’y magpatuloy kayong lumikha at tumula. Mabuhay ang kabataang makata!
Bebang Siy
Kamias, Quezon City
Pebrero 2014
PS Para sa dagdag na detalye hinggil patimpalak na ito at sa mga nanalo, bumisita sa:
http://lovealibrarian.blogspot.com
Lahat ng kalahok ay kailangang makagawa ng isang tula gamit ang iba’t ibang pamagat ng aklat, na nakalimbag sa spine ng aklat. Ang isang spine ay katumbas ng isang taludtod.
Dito ay hindi ako nagbago ng criteria sa ginawa kong paghusga sa mga kalahok. Ang ginawa ko ay katulad din ng paghusga ko sa karaniwang patimpalak sa tula.
Bakit?
Sapagkat ang proseso lamang ng paglikha ng tula ang naiiba rito. Ang Book Spine Poetry ay isang halimbawa ng Found Poetry. Ito ‘yong uri ng tula na binubuo ng mga salita o pariralang basta na lamang natagpuan. Malabo ba? Ganito, halimbawa ay ang tula na gawa sa ilang headline ng ilang diyaryo. O kaya ay ang tula na gawa sa unang pariralang matatagpuan sa unang pahina ng unang sampung libro na madadampot sa isang aklatan. Ibig sabihin, pre-selected ang (mga) salita na siyang titindig bilang isang taludtod. Walang babaguhin ang sinumang nais gumawa ng tula mula sa mga natagpuan niyang salita o parirala. Ang maaari lamang baguhin (depende na sa makata) ay ang pagkakasunod-sunod ng taludtod at/o ang mga bantas na nakapaloob sa mga ito.
Kumbaga, hindi kailangang likhain mula sa bula ang isang taludtod. Sa patimpalak na ito ng Beacon Academy, nariyan ang mga spine ng aklat, nariyan ang salita o parirala sa bawat spine na siyang bubuo sa taludtod. Kailangang piliin ang mga ito at ayusin ang pagkakasunod-sunod para makalikha ng isang tula.
At dahil tula pa rin ito, inaasahang matatagpuan pa rin dito ang mga elemento ng nasabing anyong pampanitikan.
Narito ang ilan sa palagay ko na dapat taglayin ng isang tula (in no particular order po!):
1. Mapaglarong gamit ng wika
-ito ang dahilan kung bakit nagiging manunulat ang isang karaniwang tao. Nagbabago ang simpleng salita dahil sa mapaglarong gamit niya rito. Nagbabago ito ng anyo, ng kulay, ng hugis, ng amoy, ng lasa, ng tunog dahil sa masining na paggamit ng isang manunulat.
Sa kaso ng mga spine bilang taludtod, maaaring nagbabago ang kahulugan ng orihinal na pamagat sa spine dahil sa mapaglaro at masining na pagkakasunod-sunod ng bawat spine. Nalalaro niya ang mga salita, at ang kahulugan at tunog nito batay sa pagkakasunod-sunod ng spine.
2. Talinghaga
Ito raw ay pinagsanib na dalawang salita: nakataling hiwaga. Walang eksaktong salin sa Ingles ang salitang talinghaga. Ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, ito ay mapagbuong simulain ng isang akda, lalo na kaugnay ng malikhaing pangangasiwa sa tayutay at retorika.
Ito ‘yong bagay sa loob ng tula na kapag naaninag mo, ikaw ay mapapa-“aaa… iyon pala!” Maaaring maipahayag ang talinghaga sa pamamagitan ng paggamit ng tayutay tulad ng simile, metaphor, irony, personification at marami pa. Maaari din namang ang talinghaga ay ang bagay na siyang hindi ipinapahayag sa isang tula.
3. Mapaglarong gamit ng taludtod
Dahil sa patimpalak na ito, pre-selected ang (mga) salita sa isang spine o taludtod, ang kailangang bantayan ay kung paanong nagagamit ang pagkakaputol ng mga salita at diwa ng bawat spine. Nakakapagdagdag ba ito sa mensaheng nais iparating ng tula? Nakakapagdagdag ba ito para lalong maging interesting ang talinghaga sa tula? Dahil ba sa huling salita ng piniling spine ay nadagdagan ang pananabik para basahin ang susunod na spine? Ika nga ay, page turner ba ang huling salita ng bawat spine?
4. Persona
Ang persona ay ang mata na pinagmumulan ng isang tula. Kaninong mata ang nakakakita ng karanasan na nasa tula? Sa isang bata ba? Sa isang teenager o sa isang matanda? Sa isang mayaman ba, mahirap o middle class? Sa isang tao ba noong unang panahon o ngayong modernong panahon?
Paalala: hindi kailangang tao ang may ari ng mga mata na ito. Maaaring maging mata ito ng isang yelo o kaya ng isang penguin. Puwede ring mata ng isang buong bansa na naghihikahos. O kaya ng isang bansang gustong manakop ng ibang bansa. Kahit anong persona ay posible, walang hanggan ang posibilidad na mapagpipilian ng sinumang gustong tumula.
5. Mensahe at Tema
Bilang hurado, mahalaga rin sa akin ang tema o mensahe, hindi lang ang paraan kung paanong nilalaro ang mga salita o kung paanong ibinabaon sa mga salita ang isang talinghaga o kung paanong nayayari ang isang taludtod. Aanhin natin ang tulang napakahusay sa mga teknikalidad na nabanggit ngunit ampaw naman ang mensahe o di naman makabuluhan ang tema?
Napakahirap gumawa ng tula ngunit sa kasawiang-palad, ang tula ay isa lamang messenger. Mas importante pa rin ang message na dala-dala ng messenger. Ang pogi nga ng messenger, wala namang kuwenta ang message niya, wala rin, di ba? Sayang lang ang panahon ng nakatanggap ng message.
Kaya para sa akin, mahalagang nagbibigay ng angkop at makabuluhang mensahe ang isang tula o ang anumang pampanitikang akda.
Ngayon ay dadako na ako sa ilang kalahok na nanalo:
Last Night I Dreamed of Peace
Looking Back
The First Escape
Before We Were Free
A Hero of Our Time
Jump
Fences
Shaking the Foundation
Nagustuhan ko ang tulang ito sapagkat buo ang naratibo at nagtapos ito sa mga action word tulad ng jump at shaking na kapwa nagpapakita ng paglampas sa mga harang sa pangarap tulad ng “fence” at pagbabanta sa “foundation.” Nagustuhan ko rin ang pag-isolate ng makata sa salitang jump dahil ipinakita nito kung gaano kahalaga ang action na iyon sa buong tula. Palagay ko, ang persona ay isang nilalang na nangangako ng matinding uri ng pakikilahok sa isang bagay na napakahalaga sa kanyang panahon. At naramdaman ko sa pagsasalita ng persona kung gaano karaming pag-asa ang itinataya nito sa kanyang sarili at sa mga tulad niya. Bilib ako sa tangan na ideyalismo ng akdang ito.
Dear Bully
You say more than you think
Solitude
When No One Understands
The idea of evil
On Truth and Untruth
This I believe
Relevant ang paksa. Napapanahon at napakalinaw ng mensahe. Para sa akin, matapang ang persona dahil diniretso niya ang pakikipag-ugnayan sa bully. Ipinakita rin dito na may alam siya sa utak ng mga bully (na palagay ko ay hindi alam ng karamihan sa mga aktuwal na bully, sa tunay na buhay) at sa kanilang mga sinasabi sa kanilang mga biktima. Isa itong tunggalian ng nilalang na malalim ang pag-unawa at ng isang nilalang na bully lamang at wala nang iba.
In the Country of Men
Seeking the Heart of Wisdom
Atlas Shrugged
…and a hard rain fell
Natuwa ako dahil may alusyon ito kay Atlas, isa sa mga diyos sa mitolohiyang Griyego. Mukhang well read ang estudyanteng sumulat nito. Napakatingkad din ng imahen na lumabas sa tula. Gaano nga ba kaliit ang tao sa iskema ng isang uniberso? Nagustuhan ko rin kung paanong nagpokus sa tao ang unang taludtod at sa abalang mundo nito na siyang nangyayari ngayon. Ang ikalawang taludtod ay paglalarawan sa information era na ginagalawan nating lahat. Akala natin, tayo at ang ating talino ang sentro ng uniberso. Ay, maling-mali. Nariyan si Atlas para ipakita kung gaano tayo kaliit, gaano ka-insignificant. Siyang may hawak ng daigdig! Magkibitbalikat lamang siya’y puwede nang masira ng ulan ang iyong araw.
Snow falling on cedars
Unclean
Unholy
Undead
In between the sheets
Of the dawn of freedom
Nagustuhan ko ang ipinipintang imahen ng tulang ito, ang pag-ulan ng niyebe sa lugar na may mga puno ng cedar, isang madaling araw ng kalayaan. May ritmo ang pagkakasunod-sunod ng mga salitang unclean, unholy, undead dahil sa paulit-ulit na tunog ng prefix na “un” at maiikling salitang karugtong nito: clean, holy, dead. Nakakagulat din kung paanong tinapos ang serye ng “un”. Unclean, negative. Marumi, nakakadiri. Unholy, negative. Hindi banal, pariwara, walang kuwenta, bastos. At undead. Undead, negative. Kumbaga, zombification ng mga patay na nilalang.
Maaaring ang tula ay nagpipinta ng larawan ng isang katatapos lamang na digma. Lahat ng digma ay nagluluwal ng mga unclean, unholy at undead na pagkatao. Dahil sa imahen sa mga taludtod, parang gusto kong sabayan ang persona sa pag-aabang ng mga susunod na pangyayari sa umagang ito.
Maligayang bati sa lahat ng nanalo sa Book Spine Poetry Contest at sa mga nag-organisa nito lalo na kay Bb. Zarah C. Gagatiga. Nawa’y magpatuloy kayong lumikha at tumula. Mabuhay ang kabataang makata!
Bebang Siy
Kamias, Quezon City
Pebrero 2014
PS Para sa dagdag na detalye hinggil patimpalak na ito at sa mga nanalo, bumisita sa:
http://lovealibrarian.blogspot.com
Naga City Public Library Poetry Project
The Naga City Public Library Poetry Project (Lectures, Readings, Performances,Books): Pagsasatubuanan Lecture by Jose Jason Chancoco starts at 4:00 p.m., 28 February 2014 at Raul Roco Public Library, City Hall Compound, Naga City, Camarines Sur.
For details, please text: 0919-9470406.
For details, please text: 0919-9470406.
February 19, 2014
NATIONAL ARTIST, INT’L CULTURAL STUDIES SCHOLAR AT PUP LECTURE
National Artist Bienvenido Lumbera and International Cultural Studies scholar Epifanio San Juan, Jr. will deliver on February 22, 2014 from 1:00-5:00 p.m. at PUP Mabini Campus in Sta. Mesa their lectures to mark the fifty years of Mga Agos sa Disyerto, an anthology of Filipino prize-winning short stories which until 2010 had published its fourth edition. Among its authors Edgardo M. Reyes, Rogelio R. Sicat and Dominador B. Mirasol only two are still living , Efren R. Abueg and Rogelio L. Ordoňez.
A landmark in the history of Philippine fiction, writes Dr. Lumbera, Mga Agos sa Disyerto linked up “with the tradition of social consciousness of Rizal novels and departed in method and temper from the writings of earlier generations.” When the book first came out (1964), he said that its writers “demonstrate skill in the craft of modern fiction” and their stories are superior to those written in English in terms of “structure, tone and texture”. The authors of Mga Agos … dominate the literary scene in Filipino in the last forty years. The anthology likewise inspired other anthologies, noted among them Sigwa (1971) and many other younger writers in Filipino and in English.
Sponsored by the Office of the Vice President for Research, Institute for Cultural Studies and Center for Creative Writing of the Polytechnic University of the Philippines (PUP), the lectures will be opened by PUP President Emmanuel C.de Guzman, Ph.D and concluded by writer-Prof. Merdeka Morales.
This event is free and open to the public.
A landmark in the history of Philippine fiction, writes Dr. Lumbera, Mga Agos sa Disyerto linked up “with the tradition of social consciousness of Rizal novels and departed in method and temper from the writings of earlier generations.” When the book first came out (1964), he said that its writers “demonstrate skill in the craft of modern fiction” and their stories are superior to those written in English in terms of “structure, tone and texture”. The authors of Mga Agos … dominate the literary scene in Filipino in the last forty years. The anthology likewise inspired other anthologies, noted among them Sigwa (1971) and many other younger writers in Filipino and in English.
Sponsored by the Office of the Vice President for Research, Institute for Cultural Studies and Center for Creative Writing of the Polytechnic University of the Philippines (PUP), the lectures will be opened by PUP President Emmanuel C.de Guzman, Ph.D and concluded by writer-Prof. Merdeka Morales.
This event is free and open to the public.
Mensa Philippines' first Qualifying Test for 2014
Mensa Philippines' first Qualifying Test for 2014 is on March 8 at PSE West Tower, Pasig City
The next Mensa qualifying exam will be on March 8, 2014 (Saturday) at 12/F PSE West Tower, Philippine Stock Exchange Building, Pasig City; at the Main Hall Conference Venue of Business Makers Academy.
PSE West Tower is located at the building after San Miguel, near SM Megamall.
Test sessions will be held every hour on 10:00am, 11:00am, 12:00pm, 1:00pm, 2:00pm, 3:00pm and 4:00pm. The Mensa test typically takes 40 minutes to complete.
Interested test-takers are free to walk-in anytime, but some waiting may apply depending on the time of the next test, and availability of venue seats.
We recommend pre-registering at... http://www.mensaphilippines.org/p/con...
and adding your preferred time at the "OTHER QUERIES" portion of the registration form.
Scoring in the top two percentile of the Mensa test is the only prerequisite to becoming a Mensa member.
The test fee is Php800; and all test-takers are required to bring a valid ID with photo. Undergrad students may avail of the discounted price of Php500 if they show a current school ID.
The minimum age to take the Mensa test is 14 years old.
Mensa Philippines also has an FB page for this event at https://www.facebook.com/events/22528...
The next Mensa qualifying exam will be on March 8, 2014 (Saturday) at 12/F PSE West Tower, Philippine Stock Exchange Building, Pasig City; at the Main Hall Conference Venue of Business Makers Academy.
PSE West Tower is located at the building after San Miguel, near SM Megamall.
Test sessions will be held every hour on 10:00am, 11:00am, 12:00pm, 1:00pm, 2:00pm, 3:00pm and 4:00pm. The Mensa test typically takes 40 minutes to complete.
Interested test-takers are free to walk-in anytime, but some waiting may apply depending on the time of the next test, and availability of venue seats.
We recommend pre-registering at... http://www.mensaphilippines.org/p/con...
and adding your preferred time at the "OTHER QUERIES" portion of the registration form.
Scoring in the top two percentile of the Mensa test is the only prerequisite to becoming a Mensa member.
The test fee is Php800; and all test-takers are required to bring a valid ID with photo. Undergrad students may avail of the discounted price of Php500 if they show a current school ID.
The minimum age to take the Mensa test is 14 years old.
Mensa Philippines also has an FB page for this event at https://www.facebook.com/events/22528...
February 16, 2014
Mula kay Joelle Ieca Caipang
Hello Ate Bebang!!
You may not remember me but I am Tthe girl who asked for your autograph for your story: Marne Marino
Thank you so much for your story Marne Marino it has taught me a lot and I have really enjoyed it!!
Si Joelle ay isa sa mga batang nakilala ko sa MIBF noong Setyembre 2013. Maraming salamat sa pagtangkilik, Joelle!
You may not remember me but I am Tthe girl who asked for your autograph for your story: Marne Marino
Thank you so much for your story Marne Marino it has taught me a lot and I have really enjoyed it!!
Si Joelle ay isa sa mga batang nakilala ko sa MIBF noong Setyembre 2013. Maraming salamat sa pagtangkilik, Joelle!
February 13, 2014
Consider writing awit
On the 16th February, it will be the 100th day after Yolanda.
The Foundation for Advancing Wellness, Instruction, and Talents (AWIT) deemed it necessary to commemorate 100 days of challenge, change, and chance to recover after a disaster, natural or not.
In line with the National Arts Month festivities, we invite you to re-live the dying art of awit or auit, literally defined as song, to celebrate life as well as death.
Consider writing awit, a prehispanic quatrain composed of 12 syllables per line, which our editorial board will collect after a month. Post onwww.facebook.com/FoundationAWIT
AWIT SA IKA-100 ARAW
Espanya, Estados Unidos, at Hapon
Ang saksi sa aming pagtumba’t pagbangon.
Hayan, ngayong ikaw itong nagkatsansa --
Kaya mo ba kaming lupigin, Yolanda?
Foundation AWIT is a non-profit non-government organization that aims to uplift the well being of special populations through research and capacity building by integrating heath (wellness), education (instruction) and creativity (talents).
The Foundation for Advancing Wellness, Instruction, and Talents (AWIT) deemed it necessary to commemorate 100 days of challenge, change, and chance to recover after a disaster, natural or not.
In line with the National Arts Month festivities, we invite you to re-live the dying art of awit or auit, literally defined as song, to celebrate life as well as death.
Consider writing awit, a prehispanic quatrain composed of 12 syllables per line, which our editorial board will collect after a month. Post onwww.facebook.com/FoundationAWIT
AWIT SA IKA-100 ARAW
Espanya, Estados Unidos, at Hapon
Ang saksi sa aming pagtumba’t pagbangon.
Hayan, ngayong ikaw itong nagkatsansa --
Kaya mo ba kaming lupigin, Yolanda?
Foundation AWIT is a non-profit non-government organization that aims to uplift the well being of special populations through research and capacity building by integrating heath (wellness), education (instruction) and creativity (talents).
Kasal reminder
tuwing lumalabas ako ng bahay, naalala ko ang aming kasal.
hayan ang bugambilya ng katapat naming bahay.
feeling ko, entourage pa rin ang mga ito at ako ay naglalakad papasok sa wedding reception
tip para sa mga bride:
sa inyong kasal, subukang gumamit ng mga bagay na karaniwan pero maganda pa rin. pagkatapos ng kasal, matutuwa kayo sa tuwing makikita ninyo ang mga bagay na ito diyan sa tabi-tabi.
Maligayang araw ng mga puso!
hayan ang bugambilya ng katapat naming bahay.
feeling ko, entourage pa rin ang mga ito at ako ay naglalakad papasok sa wedding reception
tip para sa mga bride:
sa inyong kasal, subukang gumamit ng mga bagay na karaniwan pero maganda pa rin. pagkatapos ng kasal, matutuwa kayo sa tuwing makikita ninyo ang mga bagay na ito diyan sa tabi-tabi.
Maligayang araw ng mga puso!
February 12, 2014
criminal mind
kagabi, mula 7pm hanggang 12 midnight, nasa main library ako.
nag-aral ba ako para sa thesis?
hindi. apat na oras akong nagbasa ng aklat na the world's worst criminals.
haha! diyos ko. hindi ko mabitiwan. sadya lang talaga akong interesado sa mga ganitong book. kaya natapos ko ito kahit na nagmamakaawa na ang dalawang thesis na pina-extended reading ko mula sa archives section.
heto ang ilan sa mga insight na nakuha ko:
1. karamihan sa mga murderer na na-feature sa aklat ay naumpog sa ulo o kaya naoperahan sa ulo noong bata pa sila
2. iisa ang dahilan ng pagpatay ng mga serial killer: ang pleasure na nararamdaman nila pagka nakita nilang hindi na humihinga ang taong inabuso nila.
3. karamihan sa mga target ng serial killers ay mga taong hindi agad hahanapin ng awtoridad o komunidad: backpacker, mga alipin (meron din kasing entries noong unang panahon), mga vagrant o 'yong mga taong walang bahay, sa kalsada natutulog at prostitute. wala silang permanenteng lugar kaya hindi rin napapansin o wala namang kailangang pagdudahan kung ilang araw na silang nawawala o di nakikita.
4. may mga unsolved murder case na 20-30 years ago naganap pero dahil sa techonological advancement, lalo na sa forensics, ay nalutas na sa wakas.
5. minsan, ang kawalan ng sistema sa imbestigasyon ang dahilan kung bakit hindi nahuhuli ang mga kriminal. at minsan pa, nasa harap na nila ang kriminal at ilang beses nang nakasalamuha, hindi pa rin nila na-pinpoint, kaya nakakawala uli at nakakapambiktima pa.
6. minsan, kahit na napakasama na ng diagnosis ng isang psychologist sa isang taong may history ng krimen, pinapakawalan pa rin ito sa publiko, at hindi ipinakukulong, hindi ibinabalik sa ospital.
7.
nag-aral ba ako para sa thesis?
hindi. apat na oras akong nagbasa ng aklat na the world's worst criminals.
haha! diyos ko. hindi ko mabitiwan. sadya lang talaga akong interesado sa mga ganitong book. kaya natapos ko ito kahit na nagmamakaawa na ang dalawang thesis na pina-extended reading ko mula sa archives section.
heto ang ilan sa mga insight na nakuha ko:
1. karamihan sa mga murderer na na-feature sa aklat ay naumpog sa ulo o kaya naoperahan sa ulo noong bata pa sila
2. iisa ang dahilan ng pagpatay ng mga serial killer: ang pleasure na nararamdaman nila pagka nakita nilang hindi na humihinga ang taong inabuso nila.
3. karamihan sa mga target ng serial killers ay mga taong hindi agad hahanapin ng awtoridad o komunidad: backpacker, mga alipin (meron din kasing entries noong unang panahon), mga vagrant o 'yong mga taong walang bahay, sa kalsada natutulog at prostitute. wala silang permanenteng lugar kaya hindi rin napapansin o wala namang kailangang pagdudahan kung ilang araw na silang nawawala o di nakikita.
4. may mga unsolved murder case na 20-30 years ago naganap pero dahil sa techonological advancement, lalo na sa forensics, ay nalutas na sa wakas.
5. minsan, ang kawalan ng sistema sa imbestigasyon ang dahilan kung bakit hindi nahuhuli ang mga kriminal. at minsan pa, nasa harap na nila ang kriminal at ilang beses nang nakasalamuha, hindi pa rin nila na-pinpoint, kaya nakakawala uli at nakakapambiktima pa.
6. minsan, kahit na napakasama na ng diagnosis ng isang psychologist sa isang taong may history ng krimen, pinapakawalan pa rin ito sa publiko, at hindi ipinakukulong, hindi ibinabalik sa ospital.
7.
Bebang Siy's Blog
- Bebang Siy's profile
- 136 followers
Bebang Siy isn't a Goodreads Author
(yet),
but they
do have a blog,
so here are some recent posts imported from
their feed.
