Bebang Siy's Blog, page 46
May 18, 2014
SECRETS TO HEALTH & LONGEVITY: A Workshop on Traditional Chinese Medicine & Internal Energy Exercise (Qigong)
This workshop introduces and discusses Qigong and Traditional Chinese Medicine (TCM) and is designed for anyone who prefers a low impact workout and who is interested in self-healing and reaching better health conditions. It is also designed for those who want to gain a basic understanding of TCM.
About the resource persons:
QIGONG OR INTERNAL ENERGY EXERCISE
Master Zhou Baofa is currently an Instructor of Qigong, Tai Chi, and Calligraphy at the Confucius Institute (Philippines), Master Zhou has extensive experience teaching the Chinese Internal Energy Exercises from around Shanghai, China. He specializes in teaching Health and Wellness seminars based on the Traditional Chinese Medicine’s perspective.
Health and Wellness Talk: TRADITIONAL CHINESE MEDICINE
Trained by a certified Chinese Medicine Physician in the Philippines, Mr. Robert Ma Yee is a practicing Acupuncturist with a clinic at Networld Hotel, SM Kenko Spa & Wellness Center. His unique background in Chinese Medicine enables him to share the intricacies of TCM’s perspective on health to the layperson and to those without any theoretical background of Chinese Medicine.
DATE & TIME: June 7, 2014, Saturday, 1 pm to 5 pm
VENUE: Ananda Marga, 46 Maamo St., Sikatuna Village, Quezon City
Workshop Fee: PhP 1,000. Limited slots only. To ensure that you have a slot, kindly reserve on or before May 31, 2014.
For inquiries and reservations, please contact
Irene Chia
Landline: (+63 2) 436 1860
Mobile: +63 917 845 6856
E-mail: peace.blossoms.society@gmail.com
May 11, 2014
Done!
eto ang regalo ko sa sarili ko para sa araw na ito wehehe
idedeliver ko na mamya ang pinakahuling proofs ng raining mens sa anvil.
juscolored. ang huling note ng editor ay agosto pa ang petsa. agosto 2013. talaga namang napaka-challenging ng pagbubuo sa manuscript na ito.
sa part ko tapos na.
heto na lang ang kulang:
2 studies ng cover mula kay poy
adjustment ng isang font sa isang akda
blurb ni mam elyrah
table of content (shemps gusto namin happy uli ang table of content)
harinawang lumabas ang aklat na ito ngayong 2014.
happy labor day sa lahat ng nanay!!! mabuhay ang uring manggagawa!
idedeliver ko na mamya ang pinakahuling proofs ng raining mens sa anvil.
juscolored. ang huling note ng editor ay agosto pa ang petsa. agosto 2013. talaga namang napaka-challenging ng pagbubuo sa manuscript na ito.
sa part ko tapos na.
heto na lang ang kulang:
2 studies ng cover mula kay poy
adjustment ng isang font sa isang akda
blurb ni mam elyrah
table of content (shemps gusto namin happy uli ang table of content)
harinawang lumabas ang aklat na ito ngayong 2014.
happy labor day sa lahat ng nanay!!! mabuhay ang uring manggagawa!
May 10, 2014
thoughts on a mothers' day
hay. antagal ko ring hindi naka-blog. nalulukring na ako sa mga ginagawa ko sa buhay.
Fail. me. in the past few weeks. and months.
walang pag-usad ang thesis ko. pino-postpone ko nang pino-postpone ang pagharap dito. lagi kong katwiran sa sarili, ay, marami pa akong backlog, iyon muna ang uunahin ko.
pero gusto ko nang bumalik sa sibilisasyon! gusto ko nang tumanggap ng trabaho, ng writing gig, ng pagsasalin, ng tanghalian kasama ang mga kaibigan, ng lakwatsa, at ng marami pang iba. gusto ko naaaa. gusto ko na ng normal na buhaaaay.
at netong huli, nang matanto kong wala pala akong makakapitan na institusyon samantalang tumatanda na ako, naisip kong parang kailangan ko na ring maghanap at tumanggap ng permanenteng trabaho.
lahat halos ng kaibigan ko, settled na sa mga institusyong pinaglilingkuran nila. si jing, permanent na sa kwf. si rita, sa bar, fossil na nga siya doon. si haids, permanent writer na sa up. si mam cora at wennie, permanent na teachers na sa ust. sina vlad at anna, permanent na sa up. si adam, may sariling bltx. si beng, 10 years na sa ateneo high school. si badong, isang dekada nang guro sa Miriam high school. si sir tolits, alamat na sa MSU marawi. si boss Alvin, permanent na sa filcols, at papatatag na nang patatag ang filcols.
mahirap kasi para sa akin iyon, iyong papasok araw-araw sa iisang opisina o sa iisang paaralan. bibiyahe araw-araw papunta sa iisang lugar. at makakasalamuha araw-araw ang pare-parehong tao. mahirap para sa akin iyon. well, hanggang ngayon kasi, wala pa rin akong sense of permanence. kaya para akong kitikiti. kung saan-saan napupunta. isang padyak, kaliwa. isang padyak, sulong. isang padyak, patimog. ewan ko ba.
iniisip ko tuloy, parang nanghihinayang ako ngayon na natanggal ako sa unibersidad na pinaglingkuran ko dati dahil sa MA ko. ang ganda na ngayon ng kalagayan ng mga Filipino teacher doon, very academic na ang kanilang tunguhin. at palagay ko ay makakasundo ko ang karamihan sa mga Filipino teacher doon ngayon dahil halos lahat naman ay kakilala at kaibigan din. mga bata. higit sa lahat, ang LAKI ng suweldo. at balita ko ay tataasan pa ang suweldo nila in the next few years.
e, kailangan ko ng pera.
hindi na uubra ang pa-freelance-freelance ko at ni poy. oo't nakakaalpas kami sa araw-araw. pero wala nang nangyari sa savings ko. at ngayong me asawa na ako, namin. wala pa kaming savings. (oa ba? hahaha e kalahating taon pa lang akong may asawa.) (pero kasi, dati, magaling akong mag-ipon! hehe kahit paano may nasusubi ako sa pagtatapos ng bawat taon!)
isa pa, magkokolehiyo na kasi si ej next year. what if makapasa siya sa up? hindi na mura ngayon ang up. 20-25k na per sem. saan ko na kukunin ang pantuition niya? (meron nga pala akong prudential educational plan na na fully paid ko noong 5 years old pa lang si ej, pero my gas, hindi ba nagsara na ang prudential?) ok lang kung di siya makapasa sa up, kasi di hamak na mas mura na ang iba pang state u (assuming na makapasa siya sa iba pang state u). kumbaga, makakayanan na ng bulsa namin ang tuition nya pag sa ibang state u siya pumasa.
isa pa (uli), gusto na talaga naming mag-baby. saan kami kukuha ng panggastos sa panganganak ko? sabi ko kay poy, ok naman ako sa public hospital. sabi nya, wag naman. pag-iipunan na lang natin iyan. sabi ko, e sakaling dumating ang time na wala talaga tayong pera at manganganak na ako, kesa naman magkautang tayo, sa public hospital na lang ako. hindi umimik si poy.
san kami kukuha ng pambili ng pampers? keri na yung gatas kasi mukhang sagana ako sa gatas (wala sa laki ng boobs yan, I swear).
iniisip ko rin ang aking pagsusulat. kaya ko pa rin bang pagsabayin ang pagsusulat at ang karir na pagtuturo?
siguro naman. doon ko kaya natapos ang its a mens world?!
hay. andaming dapat isaalang-alang.
eto pa pala, parang ayoko nang maging empleyado. at si poy, interesado ring magnegosyo. sabi ko nga, karerin na lang namin ang balangay. sa ngayon kasi, parang past time pa lang namin ito. (past time pa sa lagay na iyan, nanalo ng best poetry anthology sa Filipino readers choice award ang ebook na Lita: Poems for Women na produkto ng balangay books last year). pero may potential kasi ang balangay. lalo na at napakabilis ng pag-evolve ng teknolohiya kahit sa book publishing industry ngayon.
ano nga ba ang gusto kong sabihin?
nagpa-panic na ako dahil I still don't know what to do because of the things that I really want to do.
gusto kong magsulat na lang nang magsulat. at magpublish nang magpublish at magworkshop nang magworkshop. sa buong pilipinas! ang problema, hindi ka naman iimbitahan sa mga workshop para magpanel kung hindi ka nakadikit sa isang educational institution. hahaha para ngang naisip ko, eto ang mafia. mafia ng writers na mula sa akademya.
gusto ko pa naman iyong ganon, iyong magta-talk ako sa mga school. sa mga estudyante. though not exclusively sa mga estudyante. gusto ko ring magturo ng pagsusulat sa lahat ng uri ng tao
pero seriously, if this is what I want to do (write, publish, workshop, lecture about writing, publishing and copyright) does that mean I have to teach and work as a teacher as well? or be part of and work for an institution?
hay.
I have to make up my mind! tumatanda na ako :(
Fail. me. in the past few weeks. and months.
walang pag-usad ang thesis ko. pino-postpone ko nang pino-postpone ang pagharap dito. lagi kong katwiran sa sarili, ay, marami pa akong backlog, iyon muna ang uunahin ko.
pero gusto ko nang bumalik sa sibilisasyon! gusto ko nang tumanggap ng trabaho, ng writing gig, ng pagsasalin, ng tanghalian kasama ang mga kaibigan, ng lakwatsa, at ng marami pang iba. gusto ko naaaa. gusto ko na ng normal na buhaaaay.
at netong huli, nang matanto kong wala pala akong makakapitan na institusyon samantalang tumatanda na ako, naisip kong parang kailangan ko na ring maghanap at tumanggap ng permanenteng trabaho.
lahat halos ng kaibigan ko, settled na sa mga institusyong pinaglilingkuran nila. si jing, permanent na sa kwf. si rita, sa bar, fossil na nga siya doon. si haids, permanent writer na sa up. si mam cora at wennie, permanent na teachers na sa ust. sina vlad at anna, permanent na sa up. si adam, may sariling bltx. si beng, 10 years na sa ateneo high school. si badong, isang dekada nang guro sa Miriam high school. si sir tolits, alamat na sa MSU marawi. si boss Alvin, permanent na sa filcols, at papatatag na nang patatag ang filcols.
mahirap kasi para sa akin iyon, iyong papasok araw-araw sa iisang opisina o sa iisang paaralan. bibiyahe araw-araw papunta sa iisang lugar. at makakasalamuha araw-araw ang pare-parehong tao. mahirap para sa akin iyon. well, hanggang ngayon kasi, wala pa rin akong sense of permanence. kaya para akong kitikiti. kung saan-saan napupunta. isang padyak, kaliwa. isang padyak, sulong. isang padyak, patimog. ewan ko ba.
iniisip ko tuloy, parang nanghihinayang ako ngayon na natanggal ako sa unibersidad na pinaglingkuran ko dati dahil sa MA ko. ang ganda na ngayon ng kalagayan ng mga Filipino teacher doon, very academic na ang kanilang tunguhin. at palagay ko ay makakasundo ko ang karamihan sa mga Filipino teacher doon ngayon dahil halos lahat naman ay kakilala at kaibigan din. mga bata. higit sa lahat, ang LAKI ng suweldo. at balita ko ay tataasan pa ang suweldo nila in the next few years.
e, kailangan ko ng pera.
hindi na uubra ang pa-freelance-freelance ko at ni poy. oo't nakakaalpas kami sa araw-araw. pero wala nang nangyari sa savings ko. at ngayong me asawa na ako, namin. wala pa kaming savings. (oa ba? hahaha e kalahating taon pa lang akong may asawa.) (pero kasi, dati, magaling akong mag-ipon! hehe kahit paano may nasusubi ako sa pagtatapos ng bawat taon!)
isa pa, magkokolehiyo na kasi si ej next year. what if makapasa siya sa up? hindi na mura ngayon ang up. 20-25k na per sem. saan ko na kukunin ang pantuition niya? (meron nga pala akong prudential educational plan na na fully paid ko noong 5 years old pa lang si ej, pero my gas, hindi ba nagsara na ang prudential?) ok lang kung di siya makapasa sa up, kasi di hamak na mas mura na ang iba pang state u (assuming na makapasa siya sa iba pang state u). kumbaga, makakayanan na ng bulsa namin ang tuition nya pag sa ibang state u siya pumasa.
isa pa (uli), gusto na talaga naming mag-baby. saan kami kukuha ng panggastos sa panganganak ko? sabi ko kay poy, ok naman ako sa public hospital. sabi nya, wag naman. pag-iipunan na lang natin iyan. sabi ko, e sakaling dumating ang time na wala talaga tayong pera at manganganak na ako, kesa naman magkautang tayo, sa public hospital na lang ako. hindi umimik si poy.
san kami kukuha ng pambili ng pampers? keri na yung gatas kasi mukhang sagana ako sa gatas (wala sa laki ng boobs yan, I swear).
iniisip ko rin ang aking pagsusulat. kaya ko pa rin bang pagsabayin ang pagsusulat at ang karir na pagtuturo?
siguro naman. doon ko kaya natapos ang its a mens world?!
hay. andaming dapat isaalang-alang.
eto pa pala, parang ayoko nang maging empleyado. at si poy, interesado ring magnegosyo. sabi ko nga, karerin na lang namin ang balangay. sa ngayon kasi, parang past time pa lang namin ito. (past time pa sa lagay na iyan, nanalo ng best poetry anthology sa Filipino readers choice award ang ebook na Lita: Poems for Women na produkto ng balangay books last year). pero may potential kasi ang balangay. lalo na at napakabilis ng pag-evolve ng teknolohiya kahit sa book publishing industry ngayon.
ano nga ba ang gusto kong sabihin?
nagpa-panic na ako dahil I still don't know what to do because of the things that I really want to do.
gusto kong magsulat na lang nang magsulat. at magpublish nang magpublish at magworkshop nang magworkshop. sa buong pilipinas! ang problema, hindi ka naman iimbitahan sa mga workshop para magpanel kung hindi ka nakadikit sa isang educational institution. hahaha para ngang naisip ko, eto ang mafia. mafia ng writers na mula sa akademya.
gusto ko pa naman iyong ganon, iyong magta-talk ako sa mga school. sa mga estudyante. though not exclusively sa mga estudyante. gusto ko ring magturo ng pagsusulat sa lahat ng uri ng tao
pero seriously, if this is what I want to do (write, publish, workshop, lecture about writing, publishing and copyright) does that mean I have to teach and work as a teacher as well? or be part of and work for an institution?
hay.
I have to make up my mind! tumatanda na ako :(
Copyright at Manunulat na Filipino Part 2
ni Beverly Siy
Para sa kolum na Kapikulpi ng pahayagang Perlas ng Silangan Balita
Noong Marso 3, 2014 ay natuloy nga ang Publishing Realities Writers Must Know, ang unang sesyon ng Limbag Kapihan na inorganisa ng National Book Development Board (NBDB). Ang Limbag Kapihan ay isang serye ng mga pagpupulong para sa book publishing industry players ng ating bansa. Ang unang sesyon na iniaalay sa mga manunulat na Filipino ay ginanap sa tanggapan ng NBDB sa Unit 2401, Prestige Tower, F. Ortigas Jr. Road (formerly Emerald Ave.), Ortigas Center, Pasig City.
Ang isa sa mga layunin ng pulong ay maitampok ang mahahalagang usapin na may kinalaman sa paglikha ng isang akda upang matulungan ang manunulat na Filipino na mamulat sa kanyang mga karapatan at sa kanyang papel sa industriya ng paglilimbag. Layunin din nito ang makatulong upang maihanda ang manunulat na Filipino para sa ASEAN Integration na magaganap sa 2015. Sa ASEAN Integration kasi ay inaasahang dadagsa ang offer ng publishers mula sa mga bansang kasapi sa ASEAN para mailathala ang mga gawa ng mga manunulat sa Pilipinas.
Kaya kailangan talaga, ma-equip at maarmasan ang mga manunulat na Filipino ng tamang kaalaman tungkol sa publishing industry para hindi siya malugi o maloko sa pakikipagtransaksiyon sa mga foreign publisher, kung saka-sakali.
Sa kasawiampalad ay hindi ako nakapunta sa Limbag Kapihan. Ang nakapunta ay ang asawa ko, na manunulat din (at columnist ng Kapikulpi!) na si Ronald Verzo. Sabi niya, bagama’t maganda ang layunin ng pulong, hindi ito naging produktibo para sa audience na binubuo ng mga manunulat na freelancer at iyong mula sa iba’t ibang publikasyon.
Nagkaroon lamang ng serye ng talks buong maghapon. Ang una ay ang Executive Director ng NBDB na si Graciela Cayton na tumalakay sa publishing industry supply chain. Ang sumunod ay si Atty. Louie Calvario na naglahad ng basics sa copyright at iba pang kaugnay na intellectual property rights. Nagsalita rin si Lirio Sandoval, ang presidente ng Book Development Association of the Philippines (BDAP) tungkol sa distribution. Ang literary writer at editor na si Angelo Lacuesta naman ay nagkuwento tungkol sa karanasan niya sa pagiging editor. Sina Isagani Cruz at Ricky Lee, mga batikang manunulat, ay nagbahagi ng kanilang writing process. Nagbigay din ng impormasyon tungkol sa pagiging literary agent ang manunulat at abogadang si Andrea Pasion-Flores. Ang huli ay ang blogger at book club organizer na si Honeylein de Peralta. Ibinahagi niya ang resulta ng kanyang munting study tungkol sa mga mambabasang Filipino.
Ayon kay Verzo, napakarami pa raw na usapin ang hindi nahimay nang husto. Sana raw ay idinaan na lang sa talakayan o kaya ay sa Q and A session ang buong pulong para na-address ang mga kinakaharap na isyu ng mga manunulat na mismong naroon. Halimbawa nito ay:
Paano ang copyright ng mga akda sa isang antolohiya?
Bakit hindi nababayaran ang mga contributor ng isang antolohiya? Iyong editor ba ay binabayaran ng publisher?
May “say” ba ang manunulat sa pagpepresyo ng kanyang aklat?
Puwede bang maging literary agent ang isang publisher?
Kung nais niyang makipagtransaksiyon sa publisher mula sa Singapore, kailangan bang magpaalam muna ng manunulat sa kanyang publisher sa Pilipinas?
Dapat nga bang problemahin ng manunulat ang distribution system ng kanyang akda?
Magandang option ba ang indie publishing?
Batay sa pagkakakuwento sa akin ng proceedings, ang naiparating ng Limbag Kapihan na ito sa manunulat na Filipino ay: unawain ang buong industriya, unawain ang sistema at proseso ng paglikha ng aklat lalong lalo na ang pagpaparating ng aklat sa mambabasa.
Para sa akin, hindi maganda ang perspektibong ito. Matagal nang nagtitiis ang mga manunulat sa mga publishing industry practice na hindi makatarungan. Dapat ito ang in-address ng pulong nang sa gayon ay matutukoy ito ng mga manunulat kapag foreign publishers na ang kanilang kausap. Kapag alam ng manunulat ang mga hakbang na dapat niyang gawin sa pakikipagnegosasyon o pakikipagtransaksiyon, kung alam niya kung paanong itatama ang mali na nakasaad sa isang kontrata, madadagdagan ang kanyang kumpiyansa sa sarili para ipaglaban ang kanyang karapatan at igiit ang isang patas at higit na kapaki-pakinabang na kasunduan para sa kanya at sa kabilang partido.
Dapat din ay ipinasok sa bawat paksa ng Limbag Kapihan ang mga posibleng scenario na idudulot ng ASEAN Integration. Halimbawa, para sa copyright session, sana ay tinalakay nang husto ang copyright ng mga salin, adaptation, paghahalaw at iba pang akda na “based on…” at “inspired by…” Paano kung in-edit nang husto ng isang foreign publisher ang salin ng isang copyrighted na akdang Filipino, kanino ang copyright ng salin? Sa foreign publisher ba na nagsagawa ng heavy editing o sa gumawa ng pagsasalin? Halimbawa uli, para naman sa distribution, sana ay tinalakay nang husto ang distribution ng electronic book, dahil malamang, ang foreign publisher na lalapit sa mga manunulat na Filipino ay hindi lamang printed book ang produkto. Tiyak na gumagawa rin sila ng e-books. At di hamak na madali itong i-distribute sa pamamagitan ng internet dahil halos wala itong cost. Kung ganon, may geographical boundary pa ba ang naturang publisher/distributor? Ibig bang sabihin nito ay hindi na basta-basta makakapirma ng ibang kontrata ang manunulat na Filipino sa iba pang e-book publisher at distributor?
Hay. Mauubos ang pahina ng ating pahayagan kapag inisa-isa ko pa ang mga dapat na pag-usapan.
Nananalig ako na ang Limbag Kapihan ay una lamang sa napakarami at mahahabang serye ng pagpupulong at pakikipagtalakayan para sa manunulat na Filipino. Kailangang kailangan natin ito. Higit lalo ngayon. Dahil tayo ay isang bansang namumutiktik sa talino sa paggawa ng malikhaing mga akda.
Kung may tanong, komento o mungkahi, mag-email sa beverlysiy@gmail.com.
Para sa kolum na Kapikulpi ng pahayagang Perlas ng Silangan Balita
Noong Marso 3, 2014 ay natuloy nga ang Publishing Realities Writers Must Know, ang unang sesyon ng Limbag Kapihan na inorganisa ng National Book Development Board (NBDB). Ang Limbag Kapihan ay isang serye ng mga pagpupulong para sa book publishing industry players ng ating bansa. Ang unang sesyon na iniaalay sa mga manunulat na Filipino ay ginanap sa tanggapan ng NBDB sa Unit 2401, Prestige Tower, F. Ortigas Jr. Road (formerly Emerald Ave.), Ortigas Center, Pasig City.
Ang isa sa mga layunin ng pulong ay maitampok ang mahahalagang usapin na may kinalaman sa paglikha ng isang akda upang matulungan ang manunulat na Filipino na mamulat sa kanyang mga karapatan at sa kanyang papel sa industriya ng paglilimbag. Layunin din nito ang makatulong upang maihanda ang manunulat na Filipino para sa ASEAN Integration na magaganap sa 2015. Sa ASEAN Integration kasi ay inaasahang dadagsa ang offer ng publishers mula sa mga bansang kasapi sa ASEAN para mailathala ang mga gawa ng mga manunulat sa Pilipinas.
Kaya kailangan talaga, ma-equip at maarmasan ang mga manunulat na Filipino ng tamang kaalaman tungkol sa publishing industry para hindi siya malugi o maloko sa pakikipagtransaksiyon sa mga foreign publisher, kung saka-sakali.
Sa kasawiampalad ay hindi ako nakapunta sa Limbag Kapihan. Ang nakapunta ay ang asawa ko, na manunulat din (at columnist ng Kapikulpi!) na si Ronald Verzo. Sabi niya, bagama’t maganda ang layunin ng pulong, hindi ito naging produktibo para sa audience na binubuo ng mga manunulat na freelancer at iyong mula sa iba’t ibang publikasyon.
Nagkaroon lamang ng serye ng talks buong maghapon. Ang una ay ang Executive Director ng NBDB na si Graciela Cayton na tumalakay sa publishing industry supply chain. Ang sumunod ay si Atty. Louie Calvario na naglahad ng basics sa copyright at iba pang kaugnay na intellectual property rights. Nagsalita rin si Lirio Sandoval, ang presidente ng Book Development Association of the Philippines (BDAP) tungkol sa distribution. Ang literary writer at editor na si Angelo Lacuesta naman ay nagkuwento tungkol sa karanasan niya sa pagiging editor. Sina Isagani Cruz at Ricky Lee, mga batikang manunulat, ay nagbahagi ng kanilang writing process. Nagbigay din ng impormasyon tungkol sa pagiging literary agent ang manunulat at abogadang si Andrea Pasion-Flores. Ang huli ay ang blogger at book club organizer na si Honeylein de Peralta. Ibinahagi niya ang resulta ng kanyang munting study tungkol sa mga mambabasang Filipino.
Ayon kay Verzo, napakarami pa raw na usapin ang hindi nahimay nang husto. Sana raw ay idinaan na lang sa talakayan o kaya ay sa Q and A session ang buong pulong para na-address ang mga kinakaharap na isyu ng mga manunulat na mismong naroon. Halimbawa nito ay:
Paano ang copyright ng mga akda sa isang antolohiya?
Bakit hindi nababayaran ang mga contributor ng isang antolohiya? Iyong editor ba ay binabayaran ng publisher?
May “say” ba ang manunulat sa pagpepresyo ng kanyang aklat?
Puwede bang maging literary agent ang isang publisher?
Kung nais niyang makipagtransaksiyon sa publisher mula sa Singapore, kailangan bang magpaalam muna ng manunulat sa kanyang publisher sa Pilipinas?
Dapat nga bang problemahin ng manunulat ang distribution system ng kanyang akda?
Magandang option ba ang indie publishing?
Batay sa pagkakakuwento sa akin ng proceedings, ang naiparating ng Limbag Kapihan na ito sa manunulat na Filipino ay: unawain ang buong industriya, unawain ang sistema at proseso ng paglikha ng aklat lalong lalo na ang pagpaparating ng aklat sa mambabasa.
Para sa akin, hindi maganda ang perspektibong ito. Matagal nang nagtitiis ang mga manunulat sa mga publishing industry practice na hindi makatarungan. Dapat ito ang in-address ng pulong nang sa gayon ay matutukoy ito ng mga manunulat kapag foreign publishers na ang kanilang kausap. Kapag alam ng manunulat ang mga hakbang na dapat niyang gawin sa pakikipagnegosasyon o pakikipagtransaksiyon, kung alam niya kung paanong itatama ang mali na nakasaad sa isang kontrata, madadagdagan ang kanyang kumpiyansa sa sarili para ipaglaban ang kanyang karapatan at igiit ang isang patas at higit na kapaki-pakinabang na kasunduan para sa kanya at sa kabilang partido.
Dapat din ay ipinasok sa bawat paksa ng Limbag Kapihan ang mga posibleng scenario na idudulot ng ASEAN Integration. Halimbawa, para sa copyright session, sana ay tinalakay nang husto ang copyright ng mga salin, adaptation, paghahalaw at iba pang akda na “based on…” at “inspired by…” Paano kung in-edit nang husto ng isang foreign publisher ang salin ng isang copyrighted na akdang Filipino, kanino ang copyright ng salin? Sa foreign publisher ba na nagsagawa ng heavy editing o sa gumawa ng pagsasalin? Halimbawa uli, para naman sa distribution, sana ay tinalakay nang husto ang distribution ng electronic book, dahil malamang, ang foreign publisher na lalapit sa mga manunulat na Filipino ay hindi lamang printed book ang produkto. Tiyak na gumagawa rin sila ng e-books. At di hamak na madali itong i-distribute sa pamamagitan ng internet dahil halos wala itong cost. Kung ganon, may geographical boundary pa ba ang naturang publisher/distributor? Ibig bang sabihin nito ay hindi na basta-basta makakapirma ng ibang kontrata ang manunulat na Filipino sa iba pang e-book publisher at distributor?
Hay. Mauubos ang pahina ng ating pahayagan kapag inisa-isa ko pa ang mga dapat na pag-usapan.
Nananalig ako na ang Limbag Kapihan ay una lamang sa napakarami at mahahabang serye ng pagpupulong at pakikipagtalakayan para sa manunulat na Filipino. Kailangang kailangan natin ito. Higit lalo ngayon. Dahil tayo ay isang bansang namumutiktik sa talino sa paggawa ng malikhaing mga akda.
Kung may tanong, komento o mungkahi, mag-email sa beverlysiy@gmail.com.
May 6, 2014
Mula sa mambabasang si Jan Denmark Avila
Hi Ms. Beverly! Alam nyo po yung It's A Mens World? Syempre naman, isa yun sa mga nobelang kumiliti sa aking damdamin at kili-kili. Gusto ko lang sabihin na isa po ako sa mga taong na-inspire sa nobela n'yo dahil maaring may katatawanan ito, subalit, madarama mo rin ang malalim na pinanghugutan nito. At dahil d'on, napagdesisyunan kong palitan ang password ng aking FB account nang aking minamahal na nobela, ngunit sa kasamaang palad... hindi ko na ito muling nabuksan Though, you're still my idol.
-Rumerespeto't nagmamahal,
Jan Denmark Avila, 2014
Thank you, Jan Denmark!
-Rumerespeto't nagmamahal,
Jan Denmark Avila, 2014
Thank you, Jan Denmark!
April 30, 2014
Mula sa mambabasang si Claudette Talanay
just finished reading it. laughtrip po talaga, hehe, kumbaga sa damit pambabae talaga. relate sa asin part,vicks nga lang yung naitry ko, courtesy ng kalaro ko,haha. sana may susunod pa, yung tipong after effect pagkatapos ihilamos ung may bahid ng mens,hehe XD
Salamat, Claudette! Sana ay matuwa ka rin sa sequel!
Salamat, Claudette! Sana ay matuwa ka rin sa sequel!
April 28, 2014
A Call to Win: Magsaysay Youth Essay Competition Launched
Reviving a ten-year-old tradition, the Ramon Magsaysay Award Foundation (RMAF) launches the 2014 Ramon Magsaysay Youth Essay Competition (RMYEC). Young Filipinos, age 15 to 24, are invited to join this competition, which will run until 30 June 2014. This year’s essay theme is “My Favorite Ramon Magsaysay Awardee: Servant Leadership Qualities That Inspire Me.”
The essay-writing competition is part of the Foundation’s efforts to inspire the youth with living Asian heroes of change, and to encourage them to demonstrate the same kind of servant leadership manifested by President Ramon Magsaysay and the Magsaysay laureates.
Ramon Magsaysay, who died in a tragic plane crash exactly 57 years ago today, was one of the most beloved presidents of the Philippines. Committed to his pursuit of the common man’s welfare and famously consistent in his practice of honest governance, President Magsaysay’s sudden and tragic death was deeply mourned by his people and by his admirers throughout the world. Fortunately, his legacy of servant leadership has been enshrined in the Ramon Magsaysay Award—now Asia’s premier prize and highest honor—which has been bestowed on remarkable individuals like him, for their greatness of spirit and transformative leadership in service to the peoples of Asia.
This year’s essay-writing theme focuses on the personal reflections of the young writer about a Magsaysay awardee of his/her choice, and the specific leadership qualities reflected in the chosen laureate’s life and work which are most personally inspiring.
The RMYEC has two categories—Level 1 for youth between 15 and 18 years old, and Level 2 for youth between 19 and 24 years old. Contestants are required to register and submit their essays through the RMYEC online registration and submission portal (http://www.rmaf.org.ph/rmyec/). A contestant may register and submit an essay only once.
All essays submitted for the competition must be original, unpublished, written in English, and between 500-800 words in length. Work already published on any medium (including online magazines, blogs, etc.) may not be entered in the RMYEC. Essays which have won in previous contests may also not be entered. Deadline for the submission of entries is on June 30, 2014.
Winners for each competition level will be announced at an appropriate awarding ceremony; they will also receive IT prizes (laptops, smartphones, and tablets) and have the special privilege of interacting with this year’s Ramon Magsaysay Awardees.
For further clarification, please contact Ms. Kiel Fernandez, RMAF Advocacy Officer, at 521-3166 to 75 loc. 189, or email inquiries to rmyec@rmaf.or.ph. For updates on the competition, regularly visit RMAF’s Facebook page at www.facebook.com/rmafoundation, or its Twitter account at @rmafoundation.
April 20, 2014
Bisita Iglesia 2014
Ngayong 2014, ang Loving Friends Bisita Iglesia ay sa Pasay-Paranaque isinagawa.
Ang mga dumating:
1. papa bon-ferdinand bondame
2. mama bon-rena bondame
3. baby bon-veronica bondame
4. claire racho sabugo
5. bebang siy
6. poy verzo
7. ronald paguta
8. wendell clemente
date, time and place ng kitaan: holy thursday, 2pm, sa ust
anong oras kami nakumpleto? magfo-four pm! hahaha
Ang ruta:
1. UST-dito kami lagi nag-uumpisa
2. Our Lady of the Assumption Parish Manila -nasa likod ng Harrison Plaza at malapit sa Manila Zoo. Technically, Manila ito pero isinama na namin dahil on the way.
3. San Isidro Parish Pasay-along Taft Ave., nasa gitna ng Vito Cruz at Buendia
4. Our Lady of Sorrows Pasay-along Harrison Street, nasa gitna ng Buendia at Libertad
5. San Rafael Parish Pasay-along Park Avenue Street
6. Sta. Clara de Montefalco Parish Pasay-along P. Burgos Street, Libertad
7. San Roque Parish Pasay-along Cabrera St., very near EDSA
8. Shrine of Jesus, The Way, The Truth and the Life Pasay-inside MOA Complex, Pasay City
9. Shrine of St. Therese of the Child Jesus Pasay-Villamor Airbase
10. Our Lady of the Airways Pasay- Chapel Road cor. Aquino Avenue, NAIA
11. Kapilya ni Tata Dune Paranaque- San Dionisio, Paranaque
12. St. Andrew Cathedral Paranaque- Quirino Avenue, La Huerta, Paranaque
13. St. Joseph Parish Paranaque, along Quirino Ave., Tambo, Paranaque
14. National Shrine of Our Lady of Perpetual Help-Roxas Boulevard, Baclaran, Paranaque
11:00 pm kami natapos. We were so relieved and so happy. for 5 years na namin ito ginagawa! straight. at wala pa kaming nauulit na simbahan mula pa noon, except for ust, kasi doon kami laging nag-uumpisa.
kumain kami sa mang inasal na katabi ng Baclaran church. ang daming tao sobra, tapos walang tubig hay ang hirap! medyo madumi rin!
anyway, masaya kami kasi natapos namin ito nang safe at mabilis. relatively mas mabilis kami kaysa sa mga dating bisita iglesia. pinaka-late naming tapos ay mga 1:00 am. that was the cavite leg. one church, one town kasi kami doon! it was very cultural. yon ang pinakapaborito kong bisita iglesia so far. ang dami daming tao sa simbahan, parang its a celebration actually!
anyway, this bisita iglesia was a little more peaceful. mas konti ang mga tao sa simbahan. church no. 7 was even closed. nung tinanong ko iyong lalaking lumabas sa simbahan after closing the grills at the main entrance of the church, sabi niya, ito raw ang gusto ng pari. kasi ang totoong bisita iglesia ay ginagawa raw talaga pag biyernes hindi pag huwebes. kaya dapat isara ang simbahan pag biyernes. hay, kakaiba!
so iyong mga tao, nagdadasal na lang sa gilid, sa may parang adoration chapel nila. may isang cross sa gitna na natatakpan ng puting tela tapos maraming maraming kandila sa palibot ng lugar. kami nagdasal kami sa tapat ng isang cross na nasa compound ng San Roque. i also noticed here, maraming kabataan sa labas ng church. they were like waiting for their friends. pare pareho sila ng damit. baka magbibisita iglesia sila.
i posted our route kasi naniniwala ako baka makatulong ito sa mga future bisita iglesia organizers. this route is short , hindi magastos sa gas. just expect some traffic at the buendia and libertad LRT stations. marami ring makikipot na kalsada rito kaya hindi dapat magdala ng malaking sasakyan. not too flashy is the right term hahaha!
ilang observations ko and other comments
church observations/comments
1 mas maraming tao last year, malapit nang mabuo ang alumni center sa tapat ng church, marami ang bumibili sa
souvenir/rosary shop sa loob ng church
2 mahirap pala itong puntahan pag may sasakyan ka, binakuran nila ang playground na katapat nito,
ang hirap na tuloy hanapin, walang masyadong tao rito, pero some young people were setting up a table
outside the church, baka may information booth sila doon
3 surprise ang church na ito sa akin, di ko akalaing maganda ang design sa loob, salamin ang likod ng altar!
so kita mo ang labas if you look straight, lagi kong nakikita ito from LRT, ngayon ko lang napasok sa buong
buhay ko so i made a wish, paglabas namin marami kaming nakitang nagbibisikleta, nakakatuwa sila! very
helpful din ang locals kasi dinidirekta nila ang trapik ng mga sasakyan papasok at palabas ng church
compound.
4 nakarating na siguro ako rito noong bata ako, the church looks so familiar! pero nagwish na rin ako just in
case, maraming tao rito kasi may misa, nakita ko iyong dati kong estudyante sa ust, nagsisimba kasama ang
nanay niya, binati pa niya ako, ipinakilala ko nga siya sa ust teachers kaso di ko nasabi ang name niya kasi
nakalimutan ko talaga, sori girl ulyanin na teacher mo!
5 hindi ito originally kasama sa line up namin. pero dahil hindi ako sigurado kung bukas ang st. rita sa may
baclaran, i asked around at the church #4 kung may malapit pang simbahan, at ito ang isinagot nila, kakaiba
ang itsura ng simbahan na ito, kasi parang pumapasok ka sa isang compound, tapos hindi mo alam na simbahan
na pala iyon! may arko pa sila! maraming tao rito kasi may misa, it was clean, parang bago lang ang church,
maraming pulis dito at mga barangay tanod! nagsisimba rin sila.
6 medyo malayo ang napag-parking-an namin mula sa simbahan, maraming tao rito, punong-puno ang simbahan,
malaking simbahan kasi ito, dito ako bininyagan hehe kaya alam ko ito, may library ang church na ito, post
ko ang pic one of these days
to be continued...
Ang mga dumating:
1. papa bon-ferdinand bondame
2. mama bon-rena bondame
3. baby bon-veronica bondame
4. claire racho sabugo
5. bebang siy
6. poy verzo
7. ronald paguta
8. wendell clemente
date, time and place ng kitaan: holy thursday, 2pm, sa ust
anong oras kami nakumpleto? magfo-four pm! hahaha
Ang ruta:
1. UST-dito kami lagi nag-uumpisa
2. Our Lady of the Assumption Parish Manila -nasa likod ng Harrison Plaza at malapit sa Manila Zoo. Technically, Manila ito pero isinama na namin dahil on the way.
3. San Isidro Parish Pasay-along Taft Ave., nasa gitna ng Vito Cruz at Buendia
4. Our Lady of Sorrows Pasay-along Harrison Street, nasa gitna ng Buendia at Libertad
5. San Rafael Parish Pasay-along Park Avenue Street
6. Sta. Clara de Montefalco Parish Pasay-along P. Burgos Street, Libertad
7. San Roque Parish Pasay-along Cabrera St., very near EDSA
8. Shrine of Jesus, The Way, The Truth and the Life Pasay-inside MOA Complex, Pasay City
9. Shrine of St. Therese of the Child Jesus Pasay-Villamor Airbase
10. Our Lady of the Airways Pasay- Chapel Road cor. Aquino Avenue, NAIA
11. Kapilya ni Tata Dune Paranaque- San Dionisio, Paranaque
12. St. Andrew Cathedral Paranaque- Quirino Avenue, La Huerta, Paranaque
13. St. Joseph Parish Paranaque, along Quirino Ave., Tambo, Paranaque
14. National Shrine of Our Lady of Perpetual Help-Roxas Boulevard, Baclaran, Paranaque
11:00 pm kami natapos. We were so relieved and so happy. for 5 years na namin ito ginagawa! straight. at wala pa kaming nauulit na simbahan mula pa noon, except for ust, kasi doon kami laging nag-uumpisa.
kumain kami sa mang inasal na katabi ng Baclaran church. ang daming tao sobra, tapos walang tubig hay ang hirap! medyo madumi rin!
anyway, masaya kami kasi natapos namin ito nang safe at mabilis. relatively mas mabilis kami kaysa sa mga dating bisita iglesia. pinaka-late naming tapos ay mga 1:00 am. that was the cavite leg. one church, one town kasi kami doon! it was very cultural. yon ang pinakapaborito kong bisita iglesia so far. ang dami daming tao sa simbahan, parang its a celebration actually!
anyway, this bisita iglesia was a little more peaceful. mas konti ang mga tao sa simbahan. church no. 7 was even closed. nung tinanong ko iyong lalaking lumabas sa simbahan after closing the grills at the main entrance of the church, sabi niya, ito raw ang gusto ng pari. kasi ang totoong bisita iglesia ay ginagawa raw talaga pag biyernes hindi pag huwebes. kaya dapat isara ang simbahan pag biyernes. hay, kakaiba!
so iyong mga tao, nagdadasal na lang sa gilid, sa may parang adoration chapel nila. may isang cross sa gitna na natatakpan ng puting tela tapos maraming maraming kandila sa palibot ng lugar. kami nagdasal kami sa tapat ng isang cross na nasa compound ng San Roque. i also noticed here, maraming kabataan sa labas ng church. they were like waiting for their friends. pare pareho sila ng damit. baka magbibisita iglesia sila.
i posted our route kasi naniniwala ako baka makatulong ito sa mga future bisita iglesia organizers. this route is short , hindi magastos sa gas. just expect some traffic at the buendia and libertad LRT stations. marami ring makikipot na kalsada rito kaya hindi dapat magdala ng malaking sasakyan. not too flashy is the right term hahaha!
ilang observations ko and other comments
church observations/comments
1 mas maraming tao last year, malapit nang mabuo ang alumni center sa tapat ng church, marami ang bumibili sa
souvenir/rosary shop sa loob ng church
2 mahirap pala itong puntahan pag may sasakyan ka, binakuran nila ang playground na katapat nito,
ang hirap na tuloy hanapin, walang masyadong tao rito, pero some young people were setting up a table
outside the church, baka may information booth sila doon
3 surprise ang church na ito sa akin, di ko akalaing maganda ang design sa loob, salamin ang likod ng altar!
so kita mo ang labas if you look straight, lagi kong nakikita ito from LRT, ngayon ko lang napasok sa buong
buhay ko so i made a wish, paglabas namin marami kaming nakitang nagbibisikleta, nakakatuwa sila! very
helpful din ang locals kasi dinidirekta nila ang trapik ng mga sasakyan papasok at palabas ng church
compound.
4 nakarating na siguro ako rito noong bata ako, the church looks so familiar! pero nagwish na rin ako just in
case, maraming tao rito kasi may misa, nakita ko iyong dati kong estudyante sa ust, nagsisimba kasama ang
nanay niya, binati pa niya ako, ipinakilala ko nga siya sa ust teachers kaso di ko nasabi ang name niya kasi
nakalimutan ko talaga, sori girl ulyanin na teacher mo!
5 hindi ito originally kasama sa line up namin. pero dahil hindi ako sigurado kung bukas ang st. rita sa may
baclaran, i asked around at the church #4 kung may malapit pang simbahan, at ito ang isinagot nila, kakaiba
ang itsura ng simbahan na ito, kasi parang pumapasok ka sa isang compound, tapos hindi mo alam na simbahan
na pala iyon! may arko pa sila! maraming tao rito kasi may misa, it was clean, parang bago lang ang church,
maraming pulis dito at mga barangay tanod! nagsisimba rin sila.
6 medyo malayo ang napag-parking-an namin mula sa simbahan, maraming tao rito, punong-puno ang simbahan,
malaking simbahan kasi ito, dito ako bininyagan hehe kaya alam ko ito, may library ang church na ito, post
ko ang pic one of these days
to be continued...
April 7, 2014
Mah Presiyus (pages)!
kaninang umaga, nakipag-meeting kami ni poy kay sir Segundo "jun" matias ng precious pages. siya rin ang may ari ng lampara books. naganap ito sa bahay ni sir jun and oh my gulay, sobrang ganda ng bahay niya. parang resort!
bago pa bumaba si sir jun mula sa taas ng kanyang bahay ay nag-picture-picture na ako nang bongga. sa may dining area kung saan kami pinatuloy ng mga kasambahay. mga dahil medyo madami sila, mga 4 ata. nagpicture-picture na ako, akala ko kasi, bawal hahaha (kaya uunahan ko sana!) pero hindi naman pala bawal. itinour pa kami ni sir jun sa lahat ng bahagi ng bahay niya pagkatapos ng aming meeting.
anyway, ito ang ilan sa napag-usapan.
1. adaptation ng jake series ni ken spillman ng Australia.
ako ang nag-pitch nito kay sir jun. earlier, about a year ago, translation lamang ang aking ipini-pitch sa mga publisher. tinanggihan iyon ng anvil dahil mababa daw ang sales ng books ni ken spillman nang mag-distribute sila dito sa pinas. tinanggihan din iyon ng adarna. sabi ni mam ani almario, ang concentration daw nila ngayon ay original stories by Filipino authors. ok kako. pero ang feeling ko, di niya nagustuhan ang aking salin hehehe. keri lang naman. ganon talaga. tapos ito ngang si sir jun ang ikatlo kong tinanong. pero ang tagal bago siya nag-reply sa aking offer.
last march 30, noong nasa pinas si ken spillman, nag-meeting kami sa makati at inupdate niya ako tungkol sa jake series. magiging tv series na raw ito sa US. wow! big time! (nang ikuwento sa akin ito ni ken, sobra akong overwhelmed, sabi ko grabe ang galing ng mama na ito. at ang suwerte! siya na ang bago kong idol!) unfortunately, hindi ko na raw puwedeng isalin ang jake series. dahil medyo estrikto raw ang TV series producer at ayaw nilang magamit ang jake series brand para sa kahit anong produkto nang walang permiso mula sa kanila.
so ang naisip na solusyon ni ken ay ang adaptation. parang Philippine version ni jake ang gagawin ko. so ito ang pinitch ko kay sir jun matias. at ok naman sa kanya. pero inencourage niya rin ako na magsulat na lang ng sarili kong kuwento para mai-publish niya. pinag-usapan din namin ang bayad. sabi ko, ang napagkasunduan namin ni ken spillman ay hati kami sa royalty na matatanggap ng author per book sold. sabi ni sir jun, 5% daw ng presyo ng aklat ang royalty ng lampara author. so ibig sabihin, tig- 2.5% daw kami ni ken. ok naman sa akin. at sabi ni sir jun, ako na lang daw ang kausap nila. meaning, ako ang magre-remit ng 2.5 % na share ni ken sa royalty. imbes na makikipag-ugnayan din sila kay ken. ok din naman sa akin ito although naisip ko na baka mas mahal pa yung pagremit ng pera sa Australia kesa dun sa matatanggap ni ken hahaha
well, all set!
pinag-usapan din namin ang illustration. nang banggitin ko ang name ng illustrator na kinausap ko para sa proyektong ito, medyo umasim ang mukha ni sir jun at ng side kick niyang si carlos, taga-precious pages din at lampara. meron daw silang natenggang proyekto nang ilang taon dahil sa illustrator na iyon. siya ang illustrator na kausap ko for jake series.
mukhang kailangan kong magbago ng illustrator kung ganon. may mga inirekomenda naman si sir jun: sina jomike tejido, mam kora dandan-albano at ghani madueno (na kaklase ko nung college, as in seatmate ko! small world!) pero sabi ni sir jun, tingnan natin kung ano ang bagay sa kuwento mo. kasi dapat bumabagay din ang style ng illustrator doon sa text ng kuwento.
ayan! woho! sana nga ay matuloy na ito. kasi magdadalawang taon na yata ang jake mula nang magkausap kami ni ken tungkol dito.
weee!
2. harlequin translation
a few days ago, tumawag sa akin si sir jun matias. tinanong niya kung magkano ang rate ko para magsalin ng harlequin novel. dahil wala akong idea kung ilang libong salita ang isasalin ko,ibinalik ko sa kanya ang tanong. magkano po ba ang ibinabayad ninyo usually? sabi niya, 14k for 48,000 words.
shocks sobrang mura! dahil mas sanay ako sa per word na rates kapag salin ang pinag-uusapan, kinompyut ko rito. 0.29 cents lang per word. sa isip ko lang ito.
pero dagdag ni sir ako raw ang magbigay ng presyo ko. depende pa rin daw sa akin kung magkano ba ang ibibigay kong presyo. so sabi ko, meet na lang kami. at ito nga. pati na rin ang ken spillman books ay napag-usapan namin.
before the meeting, pinag-usapan namin ni poy kung magkano ang rate na ibibigay kay sir jun. sabi ni poy, hindi naman daw masyadong literary ang harlequin, kaya mas madali itong isalin kaysa sa mga tinatanggap natin noon. short biographies ang isinalin namin noon para sa isang non-profit na organization. sabi ko, mahal kung piso per word. baka never na akong kausapin ni sir jun. kung papayag naman ako sa 14k, masayado namang mababa. pambayad pa lang iyon ng kuryenteng makokonsumo ng laptop habang nagsasalin ako ng nobela.
inisip ko rin ang offer ng national para sa nobela ni john green na papertowns. 30k iyon. hmmm... pero medyo literary iyon kaya medyo mataas. at first time ko pa lang magsasalin ng aklat... hmmm...
nagkompyut ako ng 35 cents per word. nasa 16k lang. nagkompyut ako ng 40 cents per word, pumalo ng 19k. puwede na.
so ito ang binigay kong presyo kay sir. sabi niya, ok naman daw. nasa range pa nila.
hindi ko pa nakikita ang isasalin kong aklat. maybe I will ask for a price adjustment kung komplikado palang isalin ang akdang napunta sa akin.
after naming magkaayos, tinanong ni sir kung gusto raw ni poy na magsalin din. sabi ko, kayang kaya po niya iyon. so malamang na bigyan din siya ng translation assignment. sa totoo lang, si poy ang interesadong magsalin ng harlequin hahaha kaya lang baka naman yung 14k na rate ang ibigay sa kanya :(
(madaling kausap si sir jun. kaya kapag nariyan na ang para sa akin at matantiya ko ang level of difficulty, saka siguro namin inegotiate ang assignment para kay poy.)
3. collection ng comics script
pinitch ko din kay sir jun ang comics scripts na naisulat ko for gospel komiks. nagpa publish din sila ng komiks. I-check daw muna niya. so ipapadala ko kay carlos ang mga sample ko mamya. puro tungkol kay god-god naman ito, hahaha! pero pambata, may uod ang bida, may nagsasalitang tsinelas at iba pa. so feeling ko entertaining and at the same time may values-values.
4. at iba pa
-masters sa up
kinakabahan daw siya sa una niyang subject sa up hahaha si mam glecy atienza ang teacher niya. nagtanong siya kung sino ang magandang kunin na teacher. naku sabi ko, lahat ng teacher sa up, pahirapan ang peg hahahaha
-booklat
ito yung wattpad pinoy version na pinasimulan niya. dami raw nagsusulat dito ngayon. at marami ang erotica. magsulat nga raw ako doon. (hehehe ito talagang si sir, naiisip ko tuloy may identity crisis ako,e.) meron siyang ipina publish na series ng aklat na galing sa booklat. ito yung pastry bin. nakakita na ako nito. maganda siya kumpara sa mga wattpad novel ng psicom. humahabol siya sa summit media chic lit books in terms of paper, cover art at packaging.
sabi niya, dito raw sa pastry bin,open siya sa kahit ano. hindi raw siya strict sa wika. sa precious romance kasi, may pagka pormal pa ang wika doon, formal na wikang Filipino. sa pastry bin, wala. ang naisip ko rito, ang sarap naman pag marami kang pera, nakakapag-experiment ka! hay. sana dumami ang pera ko para din makapag experiment ako sa mga akda hahahaha
-artworks
nang itour niya kami, inisa-isa niya ang mga art work na nakasabit sa mga dingding. bongga! may ben cab, may joya, malang, Ronald ventura, elmer borlongan, garabay, marcel, blanco (the father). sabi ko, kelangan sir sobrang tight ng security ninyo sa bahay at sobrang mahal na ng mga piyesang iyan ngayon! meron din siyang orlina, nakapatong sa mesa. isang pirasong dede. sabi niya, mura lang iyan. sabi ko, isa lang po kasi sir hahaha
nagstart kami ng 930 am natapos kami ng 1230 pm. naku mahabang mahaba ang kuwentuhan. marami sa mga ito ang unethical na ishare. kaya iyan na lang muna, friends.
anyway, medyo napagod ako sa meeting na ito. siguro dahil kabado ako the whole time. medyo rin, pa-shift-shift ang aming paksa. children's lit to erotica to children's lit to erotica. hahaha! kaloka talaga. ano kaya ang reaksiyon ng publiko rito? baka wala nang bumili ng marne marino? hahaha
naramdaman na lang namin ni poy ang pagod nang makasakay na kami ng dyip pabalik ng sikatuna. hindi kami nagkaimikan. pagoda cold wave lotion nga. bumaba siya sa grocery, ako naman, sa bangko. mahaba ang pila sa bangko, alam ninyo kung ano ang nangyari? nakatulog ako habang naghihintay na matawag ang aking number. power nap sa loob ng bangko, ang lukaret ko talaga.
pagdating sa bahay, saka kami nagkuwentuhan ni poy.hiling nga namin, sana ay matuloy ang lahat ng nai-pitch na project sa araw na ito.
amen.
hmm..
bago pa bumaba si sir jun mula sa taas ng kanyang bahay ay nag-picture-picture na ako nang bongga. sa may dining area kung saan kami pinatuloy ng mga kasambahay. mga dahil medyo madami sila, mga 4 ata. nagpicture-picture na ako, akala ko kasi, bawal hahaha (kaya uunahan ko sana!) pero hindi naman pala bawal. itinour pa kami ni sir jun sa lahat ng bahagi ng bahay niya pagkatapos ng aming meeting.
anyway, ito ang ilan sa napag-usapan.
1. adaptation ng jake series ni ken spillman ng Australia.
ako ang nag-pitch nito kay sir jun. earlier, about a year ago, translation lamang ang aking ipini-pitch sa mga publisher. tinanggihan iyon ng anvil dahil mababa daw ang sales ng books ni ken spillman nang mag-distribute sila dito sa pinas. tinanggihan din iyon ng adarna. sabi ni mam ani almario, ang concentration daw nila ngayon ay original stories by Filipino authors. ok kako. pero ang feeling ko, di niya nagustuhan ang aking salin hehehe. keri lang naman. ganon talaga. tapos ito ngang si sir jun ang ikatlo kong tinanong. pero ang tagal bago siya nag-reply sa aking offer.
last march 30, noong nasa pinas si ken spillman, nag-meeting kami sa makati at inupdate niya ako tungkol sa jake series. magiging tv series na raw ito sa US. wow! big time! (nang ikuwento sa akin ito ni ken, sobra akong overwhelmed, sabi ko grabe ang galing ng mama na ito. at ang suwerte! siya na ang bago kong idol!) unfortunately, hindi ko na raw puwedeng isalin ang jake series. dahil medyo estrikto raw ang TV series producer at ayaw nilang magamit ang jake series brand para sa kahit anong produkto nang walang permiso mula sa kanila.
so ang naisip na solusyon ni ken ay ang adaptation. parang Philippine version ni jake ang gagawin ko. so ito ang pinitch ko kay sir jun matias. at ok naman sa kanya. pero inencourage niya rin ako na magsulat na lang ng sarili kong kuwento para mai-publish niya. pinag-usapan din namin ang bayad. sabi ko, ang napagkasunduan namin ni ken spillman ay hati kami sa royalty na matatanggap ng author per book sold. sabi ni sir jun, 5% daw ng presyo ng aklat ang royalty ng lampara author. so ibig sabihin, tig- 2.5% daw kami ni ken. ok naman sa akin. at sabi ni sir jun, ako na lang daw ang kausap nila. meaning, ako ang magre-remit ng 2.5 % na share ni ken sa royalty. imbes na makikipag-ugnayan din sila kay ken. ok din naman sa akin ito although naisip ko na baka mas mahal pa yung pagremit ng pera sa Australia kesa dun sa matatanggap ni ken hahaha
well, all set!
pinag-usapan din namin ang illustration. nang banggitin ko ang name ng illustrator na kinausap ko para sa proyektong ito, medyo umasim ang mukha ni sir jun at ng side kick niyang si carlos, taga-precious pages din at lampara. meron daw silang natenggang proyekto nang ilang taon dahil sa illustrator na iyon. siya ang illustrator na kausap ko for jake series.
mukhang kailangan kong magbago ng illustrator kung ganon. may mga inirekomenda naman si sir jun: sina jomike tejido, mam kora dandan-albano at ghani madueno (na kaklase ko nung college, as in seatmate ko! small world!) pero sabi ni sir jun, tingnan natin kung ano ang bagay sa kuwento mo. kasi dapat bumabagay din ang style ng illustrator doon sa text ng kuwento.
ayan! woho! sana nga ay matuloy na ito. kasi magdadalawang taon na yata ang jake mula nang magkausap kami ni ken tungkol dito.
weee!
2. harlequin translation
a few days ago, tumawag sa akin si sir jun matias. tinanong niya kung magkano ang rate ko para magsalin ng harlequin novel. dahil wala akong idea kung ilang libong salita ang isasalin ko,ibinalik ko sa kanya ang tanong. magkano po ba ang ibinabayad ninyo usually? sabi niya, 14k for 48,000 words.
shocks sobrang mura! dahil mas sanay ako sa per word na rates kapag salin ang pinag-uusapan, kinompyut ko rito. 0.29 cents lang per word. sa isip ko lang ito.
pero dagdag ni sir ako raw ang magbigay ng presyo ko. depende pa rin daw sa akin kung magkano ba ang ibibigay kong presyo. so sabi ko, meet na lang kami. at ito nga. pati na rin ang ken spillman books ay napag-usapan namin.
before the meeting, pinag-usapan namin ni poy kung magkano ang rate na ibibigay kay sir jun. sabi ni poy, hindi naman daw masyadong literary ang harlequin, kaya mas madali itong isalin kaysa sa mga tinatanggap natin noon. short biographies ang isinalin namin noon para sa isang non-profit na organization. sabi ko, mahal kung piso per word. baka never na akong kausapin ni sir jun. kung papayag naman ako sa 14k, masayado namang mababa. pambayad pa lang iyon ng kuryenteng makokonsumo ng laptop habang nagsasalin ako ng nobela.
inisip ko rin ang offer ng national para sa nobela ni john green na papertowns. 30k iyon. hmmm... pero medyo literary iyon kaya medyo mataas. at first time ko pa lang magsasalin ng aklat... hmmm...
nagkompyut ako ng 35 cents per word. nasa 16k lang. nagkompyut ako ng 40 cents per word, pumalo ng 19k. puwede na.
so ito ang binigay kong presyo kay sir. sabi niya, ok naman daw. nasa range pa nila.
hindi ko pa nakikita ang isasalin kong aklat. maybe I will ask for a price adjustment kung komplikado palang isalin ang akdang napunta sa akin.
after naming magkaayos, tinanong ni sir kung gusto raw ni poy na magsalin din. sabi ko, kayang kaya po niya iyon. so malamang na bigyan din siya ng translation assignment. sa totoo lang, si poy ang interesadong magsalin ng harlequin hahaha kaya lang baka naman yung 14k na rate ang ibigay sa kanya :(
(madaling kausap si sir jun. kaya kapag nariyan na ang para sa akin at matantiya ko ang level of difficulty, saka siguro namin inegotiate ang assignment para kay poy.)
3. collection ng comics script
pinitch ko din kay sir jun ang comics scripts na naisulat ko for gospel komiks. nagpa publish din sila ng komiks. I-check daw muna niya. so ipapadala ko kay carlos ang mga sample ko mamya. puro tungkol kay god-god naman ito, hahaha! pero pambata, may uod ang bida, may nagsasalitang tsinelas at iba pa. so feeling ko entertaining and at the same time may values-values.
4. at iba pa
-masters sa up
kinakabahan daw siya sa una niyang subject sa up hahaha si mam glecy atienza ang teacher niya. nagtanong siya kung sino ang magandang kunin na teacher. naku sabi ko, lahat ng teacher sa up, pahirapan ang peg hahahaha
-booklat
ito yung wattpad pinoy version na pinasimulan niya. dami raw nagsusulat dito ngayon. at marami ang erotica. magsulat nga raw ako doon. (hehehe ito talagang si sir, naiisip ko tuloy may identity crisis ako,e.) meron siyang ipina publish na series ng aklat na galing sa booklat. ito yung pastry bin. nakakita na ako nito. maganda siya kumpara sa mga wattpad novel ng psicom. humahabol siya sa summit media chic lit books in terms of paper, cover art at packaging.
sabi niya, dito raw sa pastry bin,open siya sa kahit ano. hindi raw siya strict sa wika. sa precious romance kasi, may pagka pormal pa ang wika doon, formal na wikang Filipino. sa pastry bin, wala. ang naisip ko rito, ang sarap naman pag marami kang pera, nakakapag-experiment ka! hay. sana dumami ang pera ko para din makapag experiment ako sa mga akda hahahaha
-artworks
nang itour niya kami, inisa-isa niya ang mga art work na nakasabit sa mga dingding. bongga! may ben cab, may joya, malang, Ronald ventura, elmer borlongan, garabay, marcel, blanco (the father). sabi ko, kelangan sir sobrang tight ng security ninyo sa bahay at sobrang mahal na ng mga piyesang iyan ngayon! meron din siyang orlina, nakapatong sa mesa. isang pirasong dede. sabi niya, mura lang iyan. sabi ko, isa lang po kasi sir hahaha
nagstart kami ng 930 am natapos kami ng 1230 pm. naku mahabang mahaba ang kuwentuhan. marami sa mga ito ang unethical na ishare. kaya iyan na lang muna, friends.
anyway, medyo napagod ako sa meeting na ito. siguro dahil kabado ako the whole time. medyo rin, pa-shift-shift ang aming paksa. children's lit to erotica to children's lit to erotica. hahaha! kaloka talaga. ano kaya ang reaksiyon ng publiko rito? baka wala nang bumili ng marne marino? hahaha
naramdaman na lang namin ni poy ang pagod nang makasakay na kami ng dyip pabalik ng sikatuna. hindi kami nagkaimikan. pagoda cold wave lotion nga. bumaba siya sa grocery, ako naman, sa bangko. mahaba ang pila sa bangko, alam ninyo kung ano ang nangyari? nakatulog ako habang naghihintay na matawag ang aking number. power nap sa loob ng bangko, ang lukaret ko talaga.
pagdating sa bahay, saka kami nagkuwentuhan ni poy.hiling nga namin, sana ay matuloy ang lahat ng nai-pitch na project sa araw na ito.
amen.
hmm..
April 6, 2014
Paunang Salita para sa aklat na RTW Project
Lahat ng uri ng manunulat ay mambabasa.
Karaniwan na ang makatagpo ng aklat ng manunulat tungkol sa kanilang mga sarili. Kabi-kabila ang koleksiyon ng mga sanaysay. Kaliwa’t kanan ang koleksiyon ng mga akdang creative non-fiction. Usong-uso ang biography at autobiography. Sampu sampera ang ganyang mga aklat.
Kaya naman, katangi-tangi ang aklat na RTW Project.
Dahil ang aklat na ito ay nilikha ng mga mambabasa.
At hindi lahat ng uri ng mambabasa ay manunulat.
Tanging ang mga mambabasang may angking tapang ang nakakatawid mula sa daigdig ng pagbabasa tungo sa daigdig ng paglikha, tanging ang mga mambabasa lamang na buo ang loob at may tangan na tatag sa pagiging matapat.
Sa anyo pa lamang ay kakikitaan na ng katapangan ang koleksiyon. Of all forms, bakit creative non-fiction ang pinili ng mga may akda? Ang pampanitikang anyo na ito ay parang pagharap sa salamin. Nang nakahubad. Televised. Sa lahat ng channel ng bansa, ultimo PTV 4 at IBC 13.
Sapagkat ang aklat na ito ay isang uri ng paglalantad. Paglalantad sa buhay ng mambabasang Filipino. Ito ang mga usaping kinasasangkutan nila, ito ang kanilang problema, ang kanilang solusyon, ang kanilang mga hinaing, ang mga pangarap, ito ang kanilang nakaraan, ang hinaharap, ito ang kanilang paraan ng pamumuhay, ito ang kanilang kinamumuhian, ang kanilang minamahal. Higit sa lahat, ito ang kanilang kaakuhan.
Tuhog ng mga akda ang lahat ng yugto ng buhay: mula kabataan hanggang katandaan.
Sa Truth-Lying ni King Arthur ay mababasa ang konsepto ng katotohanan. Sa pagbabalik-tanaw sa ilang eksena ng kanyang kabataan partikular na sa pagsasabi ng “kasinungalingan” sa magulang, nailarawan ni Arthur kung gaano kakomplikadong mag-isip ang isang bata. Na ang isang bata, kapag nakakagawa ng “kasalanan” ay malubha kung surutin ng budhi, at kadalasa’y dala-dala niya ang panunurot na ito maging sa kanyang paggulang.
Sa Karma ni Nanay, inilarawan ni Orly Agawin ang malungkot na araw-araw ng kanyang matanda nang nanay. Ibinahagi rin ang araw-araw niyang pagsagip dito upang hindi ito tuluyang malunod sa walang katiyakang paghihintay. Mula sa matalino at mapagmasid na mga mata ng batang bersiyon ni Agawin, naipakita ang pampamilyang sigalot na magpapaunawa sa mambabasa kung bakit ito ngayon ang danas ng isang babaeng nasa dapithapon na ng buhay.
Nangibabaw ang mga akdang nagtatampok sa natatanging karanasan ng kababaihan.
Nakakabilib ang akdang Boobs dahil walang pag-aalinlangan sa pagpapahayag ang awtor na si Joko Magalong. Sa pamamagitan ng estilo niyang ito, na-highlight ang mga prosesong nagaganap sa katawan ng isang babae: pisikal, sikolohikal at emosyonal. Napaka-empowering ng ganitong uri ng artikulasyon. Matatagpuan din sa akda ang matapang na pagharap sa gabundok na pagsubok at ang paggawa ng hakbang para malampasan ito.
Isang mapagpalayang gawain ang pagbibigay-diin sa mga bagay na hinahangad. Sa wacky at
detalyadong paraan, sinabi ni Anonymous ang mga katangian ng lalaking gusto niyang makarelasyon. Sa likod ng nakakatawang himig ng akdang Picky, isang babaeng may tiyak na pamantayan pagdating sa lalaki ang nagpapakilala. Ang mga pamantayan ay senyales ng determinasyong ipreserba ang sarili para sa nararapat na tao, na inaasahang darating sa kanyang buhay balang araw.
Sa A Journey of Love, kinilala naman ni Miss F ang halaga ng kanyang ugnayan sa mga naging mangingibig. Ipinagdiriwang din dito ang konsepto ng pagnanasa at ilang erotikong tagpo. Kay linaw ng paliwanag ni Miss F sa pangangailangan ng isang babae na maunawaan ang sarili at ang mga plano ng uniberso para sa kanya bago pumailanlang sa paghahanap ng panghabambuhay na pag-ibig.
May bahid ng rebelyon ang akdang Paglalakbay ni Anonymous. Una ay sa anyo, pagkat ito’y binubuo ng apat na maiikling akda, taliwas sa anyo ng iba pang akda sa koleksiyon. Ikalawa naman ay sa kakaibang relasyon ng pangunahing tauhan sa kanyang kapwa. Sa akdang ito, ang binigyang-diin ay ang detachment: ang distansiya ng babae sa mga lalaki sa kanyang komunidad, sa kinatagpo niyang mangingibig, sa mapanamantalang lalaki na pinalayas niya sa dyip, at panghuli ay sa ginagalawang mundo (mas gusto pa niya ang makipag-ugnayan sa aklat).
Iba’t ibang mukha ng tahanan ang ipinakita sa aklat na ito: mula sa payak ngunit makulay na kinalakhang komunidad hanggang sa isang kabahayang kinubkob ng karimlan.
Sa akdang Memoirs of a Village Geek, buhay na buhay ang komunidad ng kabataan ni Pepeng Patatas. Sa husay ng kanyang pagbibigay-detalye, naite-teleport ang mambabasa sa nasabing panahon at lugar. Sa partikular na bahaging ito ng aklat, nariyan ang pakiramdam na anumang minuto ay may lilitaw na mini pop-up books sa gitna ng pahina tampok ang mga kapamilya at kaibigan ng may akda.
Sa pagkatha ng Beyond Caring, pinaghihilom ni aka_shy ang mga sugat ng nakaraan sa piling ng kanyang marahas na kabiyak. Nagsimula ang akda sa napakadilim na eksena, sa loob ng kuwarto nilang mag-asawa. Halos walang maaninag na pag-asa ang mambabasa hanggang sa sangkapat ng naratibo. Ngunit sa awa ng huwisyo, natanto niyang ang tunay na kalaban ay ang sarili. Mabuti at sa liwanag nagsara ang paghihirap. Nagtapos ang paglalahad ni aka_shy sa loob pa rin ng kuwarto, sa loob ng sariling kuwarto, sa tahanan ng kanyang mga magulang.
Yaman din ng koleksiyon ang taglay nitong sari-saring himig: mula sa makulit at nagpapatawa hanggang sa kaswal ngunit ano ito at pagkabigat-bigat.
Maiinlab ang kahit sinong lalaki kay Gege Cruz Sugue kapag nabasa nila ang akda niyang What I Did for Love. Dito niya isiniwalat ang isang buwis-buhay na karanasan para lamang maipadama ang pagmamahal sa asawa. Kay dakila talaga. Ngunit kung tao ang Manila Bay, mataas ang posibilidad na ihabla nito ang may akda sa salang paninirang-puri. Tunay nga bang nakakawarak ng dangal at nakakadurog ng dignidad ang deskripsiyon ng may akda sa katubigan ng Maynila? Ang mambabasa ang huhusga.
Sa una’y hindi aakalain ng sinuman na ang akdang Ang Chismis ay ukol sa panggagahasa. Kaswal na kaswal si Ajie Alvarez sa kanyang paglalahad. Kahit ang pamagat ay parang nagbibiro pa nga. Ngunit dahil dito ay umaalingawngaw ang talino ng di pangkaraniwang himig. Napagsasanib ang tinis ng ma-chismis na umaga sa isang tipikal na opisina at ang ungol ng bawat segundo ng di malilimutang gabi sa isang tipikal na motel.
Ilang akda sa koleksiyong ito ang humihingi ng katarungan sa di tuwirang paraan.
Isang araw sa mall, hinuli ng security si HJBF. Walang takot niyang ikinuwento ang lahat ng ginawa sa kanya sa akdang Department Store. Sa linaw ng detalye at pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari, aakalaing noong makalawa lamang naganap ang maghapong bangungot, samantalang ang totoo ay dekada na ang nagdaan. Kahanga-hanga rin ang estruktura ng akda: mala-fiction, bahala ang mambabasa sa komentaryo, rekomendasyon at aksiyon para sa tunay na may sala.
Ang Nineteen ni Patricia Santos ay tigib ng dalamhati para sa isang matalik na kaibigan. Nangako pa naman ito ng kasiyahan dahil sa pagbubukas ng akda, twin birthday celebration ang pinaghahandaan ng dalawang pangunahing tauhan. Sa kasawiampalad ay mapupunta sa wala ang lahat ng kanilang mga ginawa. Nakakabutas ng bungo ang bawat pagbanggit ng pangalan, petsa, lunan.
Dahil pagbabasa ang kinagisnang oryentasyon, labas-masok sa mga naratibo ang matinding pagsinta ng mga may akda sa mga aklat.
Tampok sa Bakit Ba Ako Mahilig Magbasa ni Lora Lynn de Leon ang personal niyang kasaysayan bilang isang mambabasa. Ibinahagi niya ang mga aklat na dumaan sa kanyang palad (at mata) mula nang siya ay bata pa hanggang sa kasalukuyan. Binanggit din ang pagsabay niya sa teknolohiya para mabasa naman ang mga aklat na nasa moderno nang format. Certified book lover talaga ang awtor. Mula simula hanggang wakas, sentro at bida pa rin ang aklat.
Sa Still She Haunts Me, Phantomwise, masining na itinahi ni Oz Mendoza sa kuwento ng sariling karanasan sa pag-ibig ang ilang linya mula sa paborito niyang mga aklat na likha ni Lewis Carroll. Ang mga ito ay paborito rin ni Lily, ang babaeng nililiyag ni Mendoza. Sabi ng may akda, “’Lily’ is the name of a very, very minor character in the Alice books.” Aklat pa rin ang pinaghanguan ng pangalan. Kay lakas ng tiwala ng may akda sa mga bagay na kayang gawin ng aklat. Masaklap man ang naging ending nila’y pinadalhan pa rin niya ng aklat si Lily, dahil ayon kay Mendoza, “…a book makes everything better, right?”
Hindi lamang book lovers ang mga may akda ng RTW Project. Ang aklat na ito ay patunay na sila ay mga mangingibig ng salita.
Nakilala nila ang ritmo at kahulugan ng salita sa pamamagitan ng ilang dekada ng pagbabasa. Nakilala rin nila at inibig nang lubos ang mga salita sapagkat personal nilang naranasan ang kapangyarihan nito na magbigay-inspirasyon, magpakilig, magpagalit, magpaibig, magpaiyak, magpahalakhak at mag-udyok na mangarap.
Ngayon ay sila na ang gumamit ng mga salita. Pinagdugtong-dugtong nila ang mga ito para lumikha ng bagong ritmo at kahulugan. Sa pagkakataong ito, sila ang may hawak ng kapangyarihan ng salita. Sa ilalim ng kanilang pamamahala, ang mga salita naman nila ang nagbibigay-inspirasyon, nagpapakilig, nagpapagalit, nagpapaibig, nagpapaiyak, nagpapahalakhak at nag-uudyok na mangarap.
Para saan, para kanino?
Para sa akin, para sa iyo.
Sa pag-asang isang araw, tayo naman ang tutubuan ng tapang para kilalanin, panghawakan at mahalin ang salita at ang kapangyarihan nito. Dahil hindi naman lahat ng uri ng mambabasa ay manunulat.
Naalala mo, tanging ang mga mambabasang may angking tapang ang nakakatawid mula sa daigdig ng pagbabasa tungo sa daigdig ng paglikha, tanging ang mga mambabasa lamang na buo ang loob at may tangan na tatag sa pagiging matapat?
Tama ka, mahal na mambabasa, ang aklat na hawak mo ay walang iba kundi isang paanyaya.
Beverly Siy
Kamias, Quezon City
Abril 2014
Karaniwan na ang makatagpo ng aklat ng manunulat tungkol sa kanilang mga sarili. Kabi-kabila ang koleksiyon ng mga sanaysay. Kaliwa’t kanan ang koleksiyon ng mga akdang creative non-fiction. Usong-uso ang biography at autobiography. Sampu sampera ang ganyang mga aklat.
Kaya naman, katangi-tangi ang aklat na RTW Project.
Dahil ang aklat na ito ay nilikha ng mga mambabasa.
At hindi lahat ng uri ng mambabasa ay manunulat.
Tanging ang mga mambabasang may angking tapang ang nakakatawid mula sa daigdig ng pagbabasa tungo sa daigdig ng paglikha, tanging ang mga mambabasa lamang na buo ang loob at may tangan na tatag sa pagiging matapat.
Sa anyo pa lamang ay kakikitaan na ng katapangan ang koleksiyon. Of all forms, bakit creative non-fiction ang pinili ng mga may akda? Ang pampanitikang anyo na ito ay parang pagharap sa salamin. Nang nakahubad. Televised. Sa lahat ng channel ng bansa, ultimo PTV 4 at IBC 13.
Sapagkat ang aklat na ito ay isang uri ng paglalantad. Paglalantad sa buhay ng mambabasang Filipino. Ito ang mga usaping kinasasangkutan nila, ito ang kanilang problema, ang kanilang solusyon, ang kanilang mga hinaing, ang mga pangarap, ito ang kanilang nakaraan, ang hinaharap, ito ang kanilang paraan ng pamumuhay, ito ang kanilang kinamumuhian, ang kanilang minamahal. Higit sa lahat, ito ang kanilang kaakuhan.
Tuhog ng mga akda ang lahat ng yugto ng buhay: mula kabataan hanggang katandaan.
Sa Truth-Lying ni King Arthur ay mababasa ang konsepto ng katotohanan. Sa pagbabalik-tanaw sa ilang eksena ng kanyang kabataan partikular na sa pagsasabi ng “kasinungalingan” sa magulang, nailarawan ni Arthur kung gaano kakomplikadong mag-isip ang isang bata. Na ang isang bata, kapag nakakagawa ng “kasalanan” ay malubha kung surutin ng budhi, at kadalasa’y dala-dala niya ang panunurot na ito maging sa kanyang paggulang.
Sa Karma ni Nanay, inilarawan ni Orly Agawin ang malungkot na araw-araw ng kanyang matanda nang nanay. Ibinahagi rin ang araw-araw niyang pagsagip dito upang hindi ito tuluyang malunod sa walang katiyakang paghihintay. Mula sa matalino at mapagmasid na mga mata ng batang bersiyon ni Agawin, naipakita ang pampamilyang sigalot na magpapaunawa sa mambabasa kung bakit ito ngayon ang danas ng isang babaeng nasa dapithapon na ng buhay.
Nangibabaw ang mga akdang nagtatampok sa natatanging karanasan ng kababaihan.
Nakakabilib ang akdang Boobs dahil walang pag-aalinlangan sa pagpapahayag ang awtor na si Joko Magalong. Sa pamamagitan ng estilo niyang ito, na-highlight ang mga prosesong nagaganap sa katawan ng isang babae: pisikal, sikolohikal at emosyonal. Napaka-empowering ng ganitong uri ng artikulasyon. Matatagpuan din sa akda ang matapang na pagharap sa gabundok na pagsubok at ang paggawa ng hakbang para malampasan ito.
Isang mapagpalayang gawain ang pagbibigay-diin sa mga bagay na hinahangad. Sa wacky at
detalyadong paraan, sinabi ni Anonymous ang mga katangian ng lalaking gusto niyang makarelasyon. Sa likod ng nakakatawang himig ng akdang Picky, isang babaeng may tiyak na pamantayan pagdating sa lalaki ang nagpapakilala. Ang mga pamantayan ay senyales ng determinasyong ipreserba ang sarili para sa nararapat na tao, na inaasahang darating sa kanyang buhay balang araw.
Sa A Journey of Love, kinilala naman ni Miss F ang halaga ng kanyang ugnayan sa mga naging mangingibig. Ipinagdiriwang din dito ang konsepto ng pagnanasa at ilang erotikong tagpo. Kay linaw ng paliwanag ni Miss F sa pangangailangan ng isang babae na maunawaan ang sarili at ang mga plano ng uniberso para sa kanya bago pumailanlang sa paghahanap ng panghabambuhay na pag-ibig.
May bahid ng rebelyon ang akdang Paglalakbay ni Anonymous. Una ay sa anyo, pagkat ito’y binubuo ng apat na maiikling akda, taliwas sa anyo ng iba pang akda sa koleksiyon. Ikalawa naman ay sa kakaibang relasyon ng pangunahing tauhan sa kanyang kapwa. Sa akdang ito, ang binigyang-diin ay ang detachment: ang distansiya ng babae sa mga lalaki sa kanyang komunidad, sa kinatagpo niyang mangingibig, sa mapanamantalang lalaki na pinalayas niya sa dyip, at panghuli ay sa ginagalawang mundo (mas gusto pa niya ang makipag-ugnayan sa aklat).
Iba’t ibang mukha ng tahanan ang ipinakita sa aklat na ito: mula sa payak ngunit makulay na kinalakhang komunidad hanggang sa isang kabahayang kinubkob ng karimlan.
Sa akdang Memoirs of a Village Geek, buhay na buhay ang komunidad ng kabataan ni Pepeng Patatas. Sa husay ng kanyang pagbibigay-detalye, naite-teleport ang mambabasa sa nasabing panahon at lugar. Sa partikular na bahaging ito ng aklat, nariyan ang pakiramdam na anumang minuto ay may lilitaw na mini pop-up books sa gitna ng pahina tampok ang mga kapamilya at kaibigan ng may akda.
Sa pagkatha ng Beyond Caring, pinaghihilom ni aka_shy ang mga sugat ng nakaraan sa piling ng kanyang marahas na kabiyak. Nagsimula ang akda sa napakadilim na eksena, sa loob ng kuwarto nilang mag-asawa. Halos walang maaninag na pag-asa ang mambabasa hanggang sa sangkapat ng naratibo. Ngunit sa awa ng huwisyo, natanto niyang ang tunay na kalaban ay ang sarili. Mabuti at sa liwanag nagsara ang paghihirap. Nagtapos ang paglalahad ni aka_shy sa loob pa rin ng kuwarto, sa loob ng sariling kuwarto, sa tahanan ng kanyang mga magulang.
Yaman din ng koleksiyon ang taglay nitong sari-saring himig: mula sa makulit at nagpapatawa hanggang sa kaswal ngunit ano ito at pagkabigat-bigat.
Maiinlab ang kahit sinong lalaki kay Gege Cruz Sugue kapag nabasa nila ang akda niyang What I Did for Love. Dito niya isiniwalat ang isang buwis-buhay na karanasan para lamang maipadama ang pagmamahal sa asawa. Kay dakila talaga. Ngunit kung tao ang Manila Bay, mataas ang posibilidad na ihabla nito ang may akda sa salang paninirang-puri. Tunay nga bang nakakawarak ng dangal at nakakadurog ng dignidad ang deskripsiyon ng may akda sa katubigan ng Maynila? Ang mambabasa ang huhusga.
Sa una’y hindi aakalain ng sinuman na ang akdang Ang Chismis ay ukol sa panggagahasa. Kaswal na kaswal si Ajie Alvarez sa kanyang paglalahad. Kahit ang pamagat ay parang nagbibiro pa nga. Ngunit dahil dito ay umaalingawngaw ang talino ng di pangkaraniwang himig. Napagsasanib ang tinis ng ma-chismis na umaga sa isang tipikal na opisina at ang ungol ng bawat segundo ng di malilimutang gabi sa isang tipikal na motel.
Ilang akda sa koleksiyong ito ang humihingi ng katarungan sa di tuwirang paraan.
Isang araw sa mall, hinuli ng security si HJBF. Walang takot niyang ikinuwento ang lahat ng ginawa sa kanya sa akdang Department Store. Sa linaw ng detalye at pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari, aakalaing noong makalawa lamang naganap ang maghapong bangungot, samantalang ang totoo ay dekada na ang nagdaan. Kahanga-hanga rin ang estruktura ng akda: mala-fiction, bahala ang mambabasa sa komentaryo, rekomendasyon at aksiyon para sa tunay na may sala.
Ang Nineteen ni Patricia Santos ay tigib ng dalamhati para sa isang matalik na kaibigan. Nangako pa naman ito ng kasiyahan dahil sa pagbubukas ng akda, twin birthday celebration ang pinaghahandaan ng dalawang pangunahing tauhan. Sa kasawiampalad ay mapupunta sa wala ang lahat ng kanilang mga ginawa. Nakakabutas ng bungo ang bawat pagbanggit ng pangalan, petsa, lunan.
Dahil pagbabasa ang kinagisnang oryentasyon, labas-masok sa mga naratibo ang matinding pagsinta ng mga may akda sa mga aklat.
Tampok sa Bakit Ba Ako Mahilig Magbasa ni Lora Lynn de Leon ang personal niyang kasaysayan bilang isang mambabasa. Ibinahagi niya ang mga aklat na dumaan sa kanyang palad (at mata) mula nang siya ay bata pa hanggang sa kasalukuyan. Binanggit din ang pagsabay niya sa teknolohiya para mabasa naman ang mga aklat na nasa moderno nang format. Certified book lover talaga ang awtor. Mula simula hanggang wakas, sentro at bida pa rin ang aklat.
Sa Still She Haunts Me, Phantomwise, masining na itinahi ni Oz Mendoza sa kuwento ng sariling karanasan sa pag-ibig ang ilang linya mula sa paborito niyang mga aklat na likha ni Lewis Carroll. Ang mga ito ay paborito rin ni Lily, ang babaeng nililiyag ni Mendoza. Sabi ng may akda, “’Lily’ is the name of a very, very minor character in the Alice books.” Aklat pa rin ang pinaghanguan ng pangalan. Kay lakas ng tiwala ng may akda sa mga bagay na kayang gawin ng aklat. Masaklap man ang naging ending nila’y pinadalhan pa rin niya ng aklat si Lily, dahil ayon kay Mendoza, “…a book makes everything better, right?”
Hindi lamang book lovers ang mga may akda ng RTW Project. Ang aklat na ito ay patunay na sila ay mga mangingibig ng salita.
Nakilala nila ang ritmo at kahulugan ng salita sa pamamagitan ng ilang dekada ng pagbabasa. Nakilala rin nila at inibig nang lubos ang mga salita sapagkat personal nilang naranasan ang kapangyarihan nito na magbigay-inspirasyon, magpakilig, magpagalit, magpaibig, magpaiyak, magpahalakhak at mag-udyok na mangarap.
Ngayon ay sila na ang gumamit ng mga salita. Pinagdugtong-dugtong nila ang mga ito para lumikha ng bagong ritmo at kahulugan. Sa pagkakataong ito, sila ang may hawak ng kapangyarihan ng salita. Sa ilalim ng kanilang pamamahala, ang mga salita naman nila ang nagbibigay-inspirasyon, nagpapakilig, nagpapagalit, nagpapaibig, nagpapaiyak, nagpapahalakhak at nag-uudyok na mangarap.
Para saan, para kanino?
Para sa akin, para sa iyo.
Sa pag-asang isang araw, tayo naman ang tutubuan ng tapang para kilalanin, panghawakan at mahalin ang salita at ang kapangyarihan nito. Dahil hindi naman lahat ng uri ng mambabasa ay manunulat.
Naalala mo, tanging ang mga mambabasang may angking tapang ang nakakatawid mula sa daigdig ng pagbabasa tungo sa daigdig ng paglikha, tanging ang mga mambabasa lamang na buo ang loob at may tangan na tatag sa pagiging matapat?
Tama ka, mahal na mambabasa, ang aklat na hawak mo ay walang iba kundi isang paanyaya.
Beverly Siy
Kamias, Quezon City
Abril 2014
Bebang Siy's Blog
- Bebang Siy's profile
- 136 followers
Bebang Siy isn't a Goodreads Author
(yet),
but they
do have a blog,
so here are some recent posts imported from
their feed.
