Ανδρέας Καπανδρέου's Blog, page 44

December 17, 2021

Υπερφυσικός τρόμος στη λογοτεχνία: ένα δοκίμιο του H. P. Lovecraft

 

O Αμερικανός συγγραφέας Χ. Φ. Λάβκραφτ (H. P. Lovecraft, 1890-1937) δεν μας χάρισε μόνο τα λογοτεχνικά του έργα τα οποία τον έκαναν διάσημο, αλλά έχει συνεισφέρει και στον τομέα της κριτικής και της καταγραφής της ιστορίας της λογοτεχνίας. Το "Supernatural Horror in Literature" είναι ένα δοκίμιο 28.000 λέξεων το οποίο ερευνά την εξέλιξη και τα επιτεύγματα της μυθοπλασίας τρόμου την εποχή  της συγγραφής του (δεκαετίες του 1920 και του 1930). Το δοκίμιο γράφτηκε μεταξύ Νοεμβρίου 1925 και Μαΐου 1927, δημοσιεύτηκε αρχικά τον Αύγουστο 1927 και στη συνέχεια αναθεωρήθηκε και επεκτάθηκε κατά τη διάρκεια του 1933-1934.

Σύμφωνα με τον Λάβκραφτ «Το αρχαιότερο και ισχυρότερο συναίσθημα της ανθρωπότητας είναι ο φόβος, και το αρχαιότερο κι ισχυρότερο είδος φόβου είναι ο φόβος του αγνώστου. Ελάχιστοι ψυχολόγοι θα αμφισβητούσαν αυτά τα δεδομένα, των οποίων η παραδεδεγμένη αλήθεια εδραιώνει κατ΄ ανάγκη για πάντα τη γνησιότητα και την υψηλή θέση της ιστορίας υπερφυσικού τρόμου ως λογοτεχνική μορφή».

«Η γοητεία του υπερφυσικά μακάβριου, σύμφωνα με τον Λάβκραφτ, απευθύνεται σε περιορισμένο κοινό, επειδή απαιτεί από τον αναγνώστη έναν ορισμένο βαθμό φαντασίας και κάποια ικανότητα αποστασιοποίησης από την καθημερινή ζωή. Καθώς σχετικά λίγοι είναι αρκετά απαλλαγμένοι από την επιρροή της καθημερινής ρουτίνας ώστε να ανταποκριθούν σε ασυνήθιστα μηνύματα, οι ιστορίες για κοινότυπα συναισθήματα και συμβάντα ή για συνηθισμένες αισθητικές παραμορφώσεις αυτών των συναισθημάτων και συμβάντων, θα έχουν πάντα την πρώτη θέση στις προτιμήσεις της πλειοψηφίας – και δικαίως, ίσως, αφού τούτα τα συνηθισμένα θέματα, φυσικά, απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας».  

Αναλύοντας τα λογοτεχνικά υπερφυσικά έργα της εποχής του, καθώς και τους συγγραφείς τους, ο Λάβκραφτ  γράφει πως «όσοι πιστεύουν πραγματικά στο απόκρυφο, πιθανόν είναι λιγότερο αποτελεσματικοί από τους υλιστές στην περιγραφή του φασματικού και του φανταστικού, αφού γι’ αυτούς ο φασματικός κόσμος είναι μια τόσο οικία πραγματικότητα ώστε τείνουν να αναφέρονται σε εκείνον με λιγότερο δέος, αποστασιοποίηση και υποβλητικότητα παρά όσοι βλέπουν σε τούτο τον μυστικό κόσμο την απόλυτη και αδιανόητη παραβίαση της φυσικής τάξης»

 

Τα δοκίμιο ξεκινά με τα κεφάλαια:

Η απαρχή της ιστορίας φρίκης: Μάγισσες, λυκάνθρωποι, βρικόλακες και λάμιες παρελαύναν απειλητικά από τα χείλη βάρδων και γιαγιάδων, δίχως να χρειάζονται παρά ελάχιστη ενθάρρυνση για να κάνουν το τελικό βήμα, ώστε να περάσουν το όριο που χωρίζει την προφορική αφήγηση ή το τραγούδι από το τυπικό λογοτεχνικό έργο.

Το πρώτο γοτθικό μυθιστόρημα: Ως το πρώτο γοτθικό μυθιστόρημα που άσκησε μεγάλη επιρροή στη λογοτεχνία του υπερφυσικού τρόμου, ο Λάβκραφτ θεωρεί ότι είναι το μυθιστόρημα του Άγγλου συγγραφέα Οράτιου Ουόλοπ (Horace Walpole, 1717-1797) «Το κάστρο του Οτράντο» που εκδόθηκε το 1764.

Τα υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου είναι: Το αποκορύφωμα του γοτθικού μυθιστορήματος,Τα επακόλουθα της γοτθικής λογοτεχνίας, Η λογοτεχνία του υπερφυσικού στην ηπειρωτική Ευρώπη, αφιερώνει ένα κεφάλαιο στον  Έντγκαρ Άλαν Πόε, Η παράδοση του υπερφυσικού στην Αμερική, Η παράδοση του υπερφυσικού στα Βρετανικά Νησιά, ενώ ολοκληρώνει με το κεφάλαιο Οι σύγχρονοι αριστοτέχνες.

Στο τελευταίο κεφάλαιο ο Λάβκραφτ αναφέρεται στους Άρθουρ Μάχεν (Arthur Machen, 1863-1947), Άλτζερνον Μπλάκγουντ (Algernon Blackwood, 1869-1951), Λόρδο Ντάνσανι (Edward John Moreton Drax Plunkett, 18th Baron of Dunsany, 1878-1957) και Μόνταγκιου Ρόουντ Τζέιμς (M. R. James 1862-1936), παραλείποντας (από μετριοφροσύνη, ίσως) να αναφερθεί και στον εαυτό του.

Στο τέλος του βιβλίου, σαν συμπέρασμα, ο Λάβκραφτ αναφέρει ότι «όποιο μεγάλο αριστούργημα (υπερφυσικού τρόμου) και αν δημιουργηθεί στο μέλλον θα οφείλει την αποδοχή του, μάλλον στην υπέρτατη συγγραφική δεξιότητα παρά σε ένα θελκτικό θέμα».

Το δοκίμιο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και κυκλοφόρησε και ως βιβλίο.

Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης:

Είναι ευτύχημα που ο Χ.Φ. Λάβκραφτ αποφάσισε να γράψει αυτό το δοκίμιο ιστορίας, κριτικής


και αισθητικής πάνω στη λογοτεχνία του τρόμου. Όχι μόνο γιατί μας πληροφορεί με σαφήνεια και πληρότητα για τις καταβολές, τους συγγραφείς και την εξέλιξη του λογοτεχνικού είδους, μα, κυρίως, επειδή μας υποδεικνύει εκείνους που τον επηρέασαν ή που θαύμαζε, καθώς και τις απόψεις του για ποικίλα θέματα που εμφανίζονται στις ιστορίες του. Αν και δεν αναφέρεται καθόλου στον μεγαλύτερο συγγραφέα τρόμου, τον εαυτό του, μας μιλάει για τη διαμόρφωση της ίδιας της τέχνης του, μέσα από τη μελέτη του έργου συγγραφέων όπως ο Ουόλπολ, ο Στόουκερ, ο Ε. Άλαν Πόε, ο Μάχεν, ο Ντάνσανι, καθιστώντας έτσι πιο κατανοητές για μας τις απαράμιλλες ιστορίες του. Ο Λάβκραφτ που θαυμάζουμε βρίσκεται εδώ!

Lovecraft, H. P. Υπερφυσικός τρόμος στη λογοτεχνία / Χ. Φ. Λάβκραφτ; μετ. Γιώργος Μαρουξής; πρόλογος Μάκης Πανώριος. Αθήνα: Αίολος, 2008. [τίτλος πρωτοτύπου: Supernatural horror in literature]

1 like ·   •  5 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on December 17, 2021 21:00

December 10, 2021

������������, �������������������� ������ ������������������

 


������ �������� ������������������������ ���������������� ���� �������� ��������������, �������������������� ������ �������������������� �������������������������������� ������ �������������� ������ 18���� ���������������� �������������� ������������������������ 2021.

���� ���������������� ���������������� ������ ���������������� �� Effy Tselikas, ��������������������������, ��������������������, ������������������������ ������ �������������������������� ���������������� ���������� �������������� ������������������������ ���� ������������, ��������������, ������������ ������ ������������.

���������������� �������� ���� �������������� ��������������������, �������������������� ������ ������������������������������ ������ ������������������������ ������������, �� Fabien Perrier, �������������������� ������ ��������������������������  �������������������� �������������������� ������ �������������������� ������ �� ���������������� ������������, ���������������� ������ ���������� ����������������������������, ���������� ���������� ������������, ������.

������ ���������������� �������������� ������������ ������ �������������� ���� ���������������������������� ������ ��������������, ������ ������������������������ ������ ���������������� ������ ���� ���������� ������ ���� ���� �������������� ���������� ������ ��������������������.

 

�� �������������� �������������������� �������������������� ������ �������������������������� ������ �������������������������� ������������������ ������ ���������������������� ������ ������ ��������������, ���������� ������ ������ ���������� ������ �������������� ���� ���� ������ �������������������� ������ ���� ������������. �������������� ����, ������ �������������������������� ������ �������������� ���� �������� ������ ������������ �� �������������� ���������������� ������ �������������������� ������ ���������������������� Northrop Frye: ���� ������������������������������������ ���������������������� ������������ ������ ������������ �������� �� ���������������� ���������� ���� ��������������.

���������������� ������������ ������ ������������������������ ���������������� ������ �������������� ���� ������������������ ���������� ������ ������������ ������ �������������������� �� ������������ ���� ���� ���������� ������ �������������� ���� ������������������������ �������� �� �������������� ������ �� ����������������.

����������, ���������������� ������ ������ ���������� ������������������������ ������������ ���� ������������ ���� �������������������������� ���� ��������������.

�������� ���������� ������ ������������������ ������ ������������������ ������ ���� ������������������������, ������������ ������ ���� ������������ �������� ������������ ������������, �������� ������ ���������� ���� ���������������� ���� ������������ ���� ���������������� ������ ���� ���������������������� ���� ���������� ������ ������������ ������������ ������ ���� ��������������. ������ ������������ �������� ���������� �������� ������ ������ ������ �������� ������ �������������� ���� ���������������������������� ���� ���������������� ���������������������� ���� ���� ������������ ������ ������ ������������ ������ ������������������ ���� ����������.

 

�� Fabien Perrier �������������������� �������� ������������ ������, ���� ��������������������������, ���� ������������ ������ ������������ ������ ������ ���������������� ���� ������������������ ���������������������� ������ �������� ���� ���� ���������� �������������������� (���� ����������������������������). �������������� ������������ �������� ���������������������� ���������� ���� ���������������������������� ��������������, ���� ������ ���������� ������ ������������ ������ ������ ������������, ������ ���� ���������������� �������� �������������� �������� �� �������������������� �������� ������ ���������� ������ ���� �������������������� ���� ������������������ ���� �������� ������, ���� ������������������ ������ ���� ���������������� ������ �������������� ���� ���������� ���������������� ����������������������.

������������ ������������ ������ ������ ���������������� ������, ���� ���������� �������������������������� ���� ������������ ������ ���������������� ������������ ������ ������������������ �������������������������� ������ ������ ������������������ ������������������ ����������������.

 

�� ���������������� ������������ ���������������� ������������������������ ������ �������� ������������������ ������������ �� ������������������ ������ ����������������������. �������������� �������������� ������ ������������������ ������ ���� ������������ ������ Filippo De Strata ���������������� �������� ������ ������������������������ ������ ���� ������������ ������ ������������������ �������������� �������� ���������������������������������� ������ ���������������� ������ ������������ �������� �� ������ ������������������������ ������������������. �������������������� ������ �������������� ������ �������������������� (������������������) ���� ���������� ���������������������� ������ ���������������������� ���� ������������ ���� ������ �������� ����������������������, ������������������ ������ ���������� ������ ���� ������������, �������� ������ �������������� ������������ ������������������������������,  �������� ���� �������������������� �������� �������� ������.

�������������� �������� ������������ ���� ������������������������, ������ ���� ������������ �������� ��������� ��������, �������� ���� �������������������� ������ ������������������ ������ ��������� ���������������� ������ ����������������. ����������, ������ ���� ���������������� ������ ������������������ ������ ����������, ���������� �������������� ������ ������ ������������ �������� ���� ���������������������������� ������ ���������� ������ ����������������������.

 

���������� �� Effy Tselikas ������ ������������������ ���� ����������������, ������������������������ ���� ������������������ ���� �������������������������� ������ �������������� ������ ���� ������������������ ������������������ �������� ������ ������������ ������������, ��������������������: ��) ������ ������������ ������ ���������� (���������� �������������� ������ �������������� ���� ���� ��������������, ���� ���� ���������������������), ��) ������ ������ �������������� ���� ���� ������������������, ����������������������, ���������������� ���������� ������������ ������ ������ ��) ������ ������ �� ���������������� ������ �������������� �������� ���������������������� ������ ������ ���������� ���� ������ ������������������ �� ������ ��������������������, �������������������� ������ �������������������� ����������������������.

 

�� �������� ������ ��������������������:

 

 

���������������� �������� ���� ���������������������� �������� ���������������������� ������ ������ ������������������ ���� ������������������ ������ ���������������� ������ �������������������������� ������ �������������� ������ 18���� ���������������� ������������ �������������� ������������������������ 2021.  ���� �������� ������ ������������������ ��������������, �������������������� ������ �������������������� [] ���������� ������ ���������� ���������� ���������������� �������� �������� �������������������� ���� ������������ ������ ���������������������� ���� 200 ������������ ������ ������ ���������������� ��������������������.

���� �������������� �������� ���� ���������������� ������ ������ ��������.

�� �������������� ���������� ���������������� �������� ���������������� ������������  (�������� �������� 4�� ���������������� ��.��.) �������� ������������������ ���� ���������������������� ������������������ ���������������������� ���������������������� ������������ ������ ���������������� ������ ����������������������. ������������ ���������������� ���� ������������������������ ���� �������������� ������ ������ ���������������� ���� �������������������� ������ ����������������.

�� ������������������ ������ ������������������ ������ ������ ������������ �������� �������������� ������ ������ ���� �������������������� ���������������������� ������ ������������������������, �������� ������������ ������ ������ ����������������������.

�������� ������ ������������ �������������������� ������������������ �� ���������������������� ������ ����������������, �� ���������������� ����������, ���������������������� ������ �� ������������������ ������������������. ���� ���������� ��������������, ���������������� ���� �������������������� ���������������� �������� �������������������������� ������ ��������������������, ������ ���������������� ������ ������������ ������ ������ ��������������������. �������� �������� ���� ���������� �������������������� ������������ ���� ���������� �������� ������������ (�������� �������� ���������� �������� ������ ���������������� ��� ���� ���������������� �������� ������ �������������� �������������������������� ���� �������������������� ������ ��������������). ���� �������������������� �������������������� ���� �������������������������� �� ���������������������� ������ �� ���������������� ���� �������� �������� ������������������������. ������������������ �������������������� ������ ������ ���������� ���������������������� ������ �������������������� �������� �� ������������������������ ������ �� �������������� ��������.

��������������������, �� �������������������� ������ ��������� ���������������� ������ ���� �������� ���� ������������, ������������������ ������ ������ ������ ������ �������������������������� ��������������������. ���� ������ ������������������ ������ (15���� ������������) ���� ������������ �������������� ���� ���������������� ������������ ������ ���� ���������������� ������ ���������������� ����������, �������� ���������� ���������������������� (������ �������������������� ������ ���� �������������������� ���� ���� ��������) ������ �������������������� �������������������� ���� ���������������� ����������������. ���� ���������������� �������� �������� ������������������ ������ �������������� ���� ������ ������ ����������. �������� �������� ���� �������������������� ���� ������������ �������������� ������ �������� ������ ���������� ������ �������������� �������� ������ ������ ������������ ������ ������ ���������� ������ �������� ����������������. ���� ������������ ���������������������� ���� ������������������������ ������ ���� ���������������� ���������������������� �������� �� �������������� ���������� ���������������� ���� ���� ����������������, ���������� ������ ������������.

��������������, �� �������������������� �������������� �������������� ������ ������ �������������� ������ ������������ ������ ������ ������������������ ������ ���������������� ������ �������������� ������ ������ ���������������� ������������������������ ������ ����������������������������.

�������� ������������������ ������ ����������������������, ������������, ������������ ������ ���������������������������� ������������������ �������� �� �������������������� ���������������������� ���������� �������������������� �������� ����������������������: ���������� ������ ���������������� ���� �������������� ���� ������������������ ���� ���������������� ������������, �������� ������ ���� �������������� ������ ���� ���������������� ���� �������� ��������, ���������������������� �������� ������ ���������� ������ ������ �������������� ���� ������ ������ ����������.

 

���� ������������ ������������ �������������������� ������ ���������� ������ ���������� ������������, ���� ���� ���������� �������� ���������������� �������������� ������ ����������������������. ��������������������, ���� ���������������������� ������ ���������������������� ������������������ ���� �������������������� �������������������� ������ ���������������������� ������ ���� ������������.

���� ������������������������������ ������ ���������������������� �������������������������������� ������ �������������������������� �������������������� ������ ������������ �������������������� ������ �������������������� ������ ������ ������������ ������ �������������� ���� �������������� ���������� �������������� (����������, ������������������, ��������, �������� ������������ ������). ���� ������������������ ����������, �������� ���� ���� �������������� ������ ����������������������, ������������ ���������������� �������� ������ ��������������������. �������� ������������ ������������ �������������� ���� ���������� ������ ���� �������� ���������������������� ������ ������ ������������ ������ ������ �������������������� ������ ���� ���������� ������, ���������� ������ ���� �������������������� ���������������������� ������ �������������������� ���� �������� �������� �� ������ �������� ������������.

�� �������������������� ������ ��������������������, ������ ���������� �������������� �������������������� ���� ������������ ������ �������������������� ������ ����������������������, ���������� ������������ ������ ���������������� �������� �������� �������������������������� ���� ���������� �������� �������������������� ������ ������ ������������ �������� ��������������, ���� ���������������� ������ ���������������� ������ �� ������ ���������������� ������ �������������� ���������� ������ ���� ������������, �������� ������ ���� ���������� ������ ���������� ������. ������������ ������������ ���� ���� ���������������������� ������ ���� ���� ���������������� ������ ���������������������� ������������������������! �� ���������������� ���������� ������������ ���������������������� ������ ������ ������������ ���� ���������������������� ������ ���� �������� �������������������� ������������������ �������� �������������������� ������������ ���� ���������� ������ ���� �������� ���� ������������, ������ ������������������ �������� ������ ������ ������ ������������������. ������������, ���� ���� �������������� ������ ���������������������� ���� �������������� ���������� �������������������� (������ ������ ���������� ������ ���� ���������� ���������������� ������ ���������������������� ������ �������� �������� ���������������������� ��������������������). ���������� �������������������� ���������� ������ �� ���������������������� ������ ����������������, �� ������������������������, �� ���������������� ������ �������������� ������ �������� ������������ ������ �������� �� �������������� ������.

 

�������� ������������ ������������ ���������� ������������, ���� ������������ ���� ������ �������������������� ������ ������ ������������������;

 

�� EffyTselkas, �������������������� ������ ������ ���� ������������������ ������ ������������ [],������������ �������� ���������������� ������ ������ �������������������� ������ ���������������� ������������������: �������� ������ ������ ������������������������ ������ �������������� ���������� ������ �������� ���� ����������������������, ������ �������� ������ ���������������� ������ ������ ������������������, ������������������ ���� �������������������������� ������ ������ �������������� ������ ������ ������ ��������������, ���������������������� ���� ����������������.

����������, �������������� �������������������������� �������������������� ������ ������ �������� ������ �������������� �������������� ������������.

������ ���� �������������� ����������, ���������������� ������ 1970, ������������������ ������������ ���� ������������������ ������ �������� ������ ���������������������� ������ ���������������� ���� ������������������ ������������ �������� �������������� ������ ���������������� ������ ������������������������ �������������������� ������ ������������������ �������������������� ���������������� ������ ������������������������ �� ���������� �������� ���������������������� ���� ���������������� ������ ���������������������� �������������������� ������ ���������������� ���� ������ ������ ���������� �������������� ���������������� ���� ���������� ������ ����������������������, ���������� ���������������� �������������������� [] ���� �������������������� ������ ������������������ ������ �������������� ������ ������ ���������������������� ���������� ���� 2000 [].

�������������� ������ ���������� ������������ ��������, ������ �������� ���� ��������������  �������������� ������ ����������������������, ���������������� ���� ������������ ������������, ������ ���������� ���� ���������������� �������� ���� ���������� �������������������������� ������ ������������������������ �������� ������ ������ ���������������������� ���� ������������������������ ���� ���������������������� ������ ���� ���������������������������� ������ �������� �������� �������� �������� ���������� ������ ������������.

������������ ������ ���������� �������������������� �������������� ���� ���������������������� ������ ���� ������ ���������������� �� ������ �������������������� ���� �������������� ������������, ������ ���������������� ������ ���� ������������ ������������ ������ ���� ���������������������� (���������������������������� ���� ������ �������������������� ������ ������������������������������ �������� �������� �������������� ������ �������������� ��������), ���� ���������������������� ������ ������������������ ������ ����������, ����������, ������������.

�� �������������� ������ ������������ ������ �� �������� ���������� ������ ���������������������� ������������ ���� ���������� ���� ������������, ���� �������������������� ������ ������ ���������������������� ������ ���������� ���������� ����������, ������ �������������� ������ �������������������� ���� ���� ���������� ���������� ���������� ��������������������������. �� ���������� ���������� ������ ���������������������� ������������ ���������� ���� ������������������ ������ ���������������� �������� ������ ���� ���������������� (����������������������, �������� �������������������� ������������������, ���������������������� �������� ������ ������������ ������).

 

�� ���������������� ������ �������������� ���������� ���� ������������ ���������� �������� ������������������, �������� ���� �������������� �������� ������ ������ ����������
������ ������������������ �� �������������� �������������� ���������������� ������ �������������������� ������ ���������������������� Northrop Frye (1912-1991):

 

���The most technologically efficient machine that man has ever invented is the book���

[�� ������������������������������������ ���������������������� ������������ ������ ������������ �������� �� ���������������� ���������� ���� ������������]

 

���� ������������ �������� ������ �������������������� ���� �������� ���������� ������������������������ ������ ����������������������, �������� ��������������������. �������������������� ������ ��������������������. ���� ���������������������� ������������������������ ������ ������������������������ ���������� ���� ���������������� ���� ���������� ������ ������ �������������������������� ���������� ������ �������������������� ������ ���������������������� �������� ������ ������������ �������������� ������ ������������.

���� �������������� �������������������� ���������� �� ���������������� ���������������������� ������ ������ ���������������������� ���������������������� �������������� ������ �������������� ����������������. ������ ���������������� ���������������������� ������ ���� ������������ ���������� ���� ������������ �������������������� �������� �� ������ ������ ���������� ������ ������������������������ ���� ������������ ������ ������ �������������������� �������������������� ������������������������ ���������������������� ������ ���������������� �������� ���������� ������ ����������.  

�������� ������ �� ���������������� �������������������� ���� 200 ������������ ������ ������������ ���������������������� ����������, ������ ���� �������� ������������ ���� �� ���������������������� ������������������ �������� ������ ���������������������������� ���� ������ ���������� ������ ���� ������������ ������ �������������������� ����������, ������ �������� �������������������� ������ ������ ������������ ������ ���� ���������� ������ ������������ ���������� ������������ �������������������� ���� ���������� ������ ���������������� ����������������������.

 

�������������� ��������������������

�������������������� ��� ������������������������������


[1] ���� ���������������� ���������������� ������ ���������������� �� Effy Tselikas, ��������������������������, ��������������������, ������������������������ ������ �������������������������� ���������������� ���������� �������������� ������������������������ ���� ������������, ��������������, ������������ ������ ������������. ���������������� �������� ���� �������������� ��������������������, �������������������� ������ ������������������������������ ������ ������������������������ ������������, �� Fabien Perrier, �������������������� ������ ��������������������������  �������������������� �������������������� ������ �������������������� ������ �� ���������������� ������������, ���������������� ������ ���������� ����������������������������, ���������� ���������� ������������, ������.

[2] ������������ ���������� ���������� ���� ���������� ������ ������������������������ ������ ����������������������. ������������������: ���������������������� ������������ ������ �������������������������� ������������. ����.3, ������. 2000 ��. 22-23.

[3] Lewis, Dennis A. Today's Challenge--Tomorrow's Choice: Change or Be Changed or the Doomsday Scenario Mk 2. Journal of Information Science, v2 n2 p59-74 Sep 1980 (Update of a 1976 paper reviews technological, financial and economical, social and behavioral, and managerial trends in the information field, presents conclusions, identifies options, and suggests action. The profession is urged to study and identify its role in the rapidly approaching "paperless society." Predicted specific events and references are listed).

[4] Brenda White, Recent developments in information for planning.  Aslib Proceedings, Vol. 33 Issue: 5, pp.193-201, 1981.

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on December 10, 2021 21:00

Βιβλίο, Επανάσταση και Ελευθερία

 


Μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με θέμα «Βιβλίο, Επανάσταση και Ελευθερία» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 18ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης 2021.

Τη συζήτηση οργάνωσε και διεύθυνε η Effy Tselikas, δημοσιογράφος, συγγραφέας, μεταφράστρια και ανταποκρίτρια γαλλικών μέσων μαζικής επικοινωνίας σε Γαλλία, Ελβετία, Βέλγιο και Καναδά.

Ομιλητές ήταν οι Ανδρέας Καπανδρέου, συγγραφέας και βιβλιοθηκονόμος στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Fabien Perrier, συγγραφέας και δημοσιογράφος  γαλλόφωνων εφημερίδων και περιοδικών και ο Δημήτρης Γουλής, διδάσκων στη Σχολή Κινηματογράφου, Σχολή Καλών Τεχνών, ΑΠΘ.

Στη συζήτηση τέθηκαν θέματα που αφορούν τη διαχρονικότητα του βιβλίου, την επαναστατική του ιδιότητα και τη σχέση του με τη διάδοση ιδεών και ελευθερίας.

 

Ο Ανδρέας Καπανδρέου αναφέρθηκε στη σημαντικότητα της επαναστατικής εφεύρεσης της τυπογραφίας και του βιβλίου, καθώς και στη σχέση του βιβλίου με τη νέα τεχνολογία και το μέλλον. Απέδωσε δε, την ανθεκτικότητα του βιβλίου σε αυτό που έγραψε ο Καναδός κριτικός και θεωρητικός της λογοτεχνίας Northrop Frye: «Η αποτελεσματικότερη τεχνολογικά μηχανή που εφηύρε ποτέ ο άνθρωπος είναι το βιβλίο».

Συνέδεσε επίσης την επαναστατική ιδιότητα του βιβλίου ως μεταφορέα ιδεών που έφεραν τον διαφωτισμό ο οποίος με τη σειρά του οδήγησε σε επαναστάσεις όπως η Γαλλική και η Ελληνική.

Τέλος, εκτίμησε ότι στο άμεσα προβλεπόμενο μέλλον το βιβλίο θα εξακολουθήσει να υπάρχει.

Όσον αφορά την κουλτούρα της ανάγνωσης και τη φιλαναγνωσία, τόνισε πως το κράτος έχει μεγάλη ευθύνη, αλλά και εμείς ως κοινωνία θα πρέπει να πιέσουμε και να απαιτήσουμε να μπουν πιο σωστές βάσεις από τα σχολεία. Στο σημείο αυτό έκανε λόγο και για τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι σχολικές βιβλιοθήκες αν το κράτος τις δει σοβαρά και επενδύσει σε αυτές.

 

Ο Fabien Perrier αναφέρθηκε στην ανάγκη του, ως δημοσιογράφος, να γράψει ένα βιβλίο που του επέτρεψε να εμβαθύνει περισσότερο στο θέμα με το οποίο ασχολήθηκε (το μεταναστευτικό). Εξήγησε επίσης πόσο διαφορετικό είναι το δημοσιογραφικό γράψιμο, με την πίεση του χρόνου και των λέξεων, από τη συγγραφή ενός βιβλίου όπου ο συγγραφέας έχει τον χρόνο και τη δυνατότητα να αναπτύξει το θέμα του, να εμβαθύνει και να συνδέσει την ιστορία με άλλες χρήσιμες πληροφορίες.

Μίλησε επίσης για την εμπειρία του, ως ξένος δημοσιογράφος να γράφει για τρέχοντα θέματα της ελληνικής επικαιρότητας και της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

 

Ο Δημήτρης Γούλης ξεκίνησε αναφερόμενος στο πόσο σημαντική υπήρξε η ανακάλυψη της τυπογραφίας. Διάβασε μάλιστα και απόσπασμα από το βιβλίο του Filippo De Strata «Λίβελος κατά της τυπογραφίας» για να δείξει την αντίδραση κάποιων στην φιλελευθεροποίηση της παιδείας που έφερνε αυτή η νέα επαναστατική ανακάλυψη. Αναφέρθηκε στο κίνητρο του δημιουργού (συγγραφέα) να δώσει πληροφορίες και σχετίζοντας το βιβλίο με τις νέες τεχνολογίες, συμφώνησε και αυτός ότι το βιβλίο, ίσως στα επόμενα χρόνια μετασχηματιστεί,  αλλά θα παραμείνει στις ζωές μας.

Εστίασε στην ανάγκη να διατηρήσουμε, όχι το βιβλίο αυτό καθ’ αυτό, αλλά τη διαδικασία της ανάγνωσης και κατ’ επέκταση της μόρφωσης. Τέλος, για να στηρίξει την τελευταία του άποψη, έκανε αναφορά και στο βιβλίο «Πως θα δημιουργήσουμε ένα έθνος από αναγνώστες».

 

Τέλος η Effy Tselikas που συντόνιζε τη συζήτηση, προσπαθώντας να εντοπίσει τα πλεονεκτήματα του βιβλίου που το καθιστούν δημοφιλές μετά από τόσους αιώνες, αναφέρθηκε: α) στη φυσική του μορφή (είναι αληθινό και μπορείς να το πιάσεις, να το μυριστείς…), β) στο ότι μπορείς να το δανείσεις, ανταλλάξεις, δωρίσεις στους φίλους σου και γ) στο ότι η ανάγνωσή του διαρκεί πολύ περισσότερο από ένα άρθρο σε μια εφημερίδα ή μια ιστοσελίδα, χαρίζοντάς σου μεγαλύτερη ικανοποίηση.

 

Η δική μου τοποθέτηση:

 

 

Καταρχάς θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκλησή να συμμετέχω στη συζήτηση που διοργανώνεται στο πλαίσιο της 18ης Διεθνούς Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2021.  Το θέμα της συζήτησης «Βιβλίο, Επανάσταση και Ελευθερία» [] θεωρώ ότι είναι άκρως επίκαιρο αφού αυτή διεξάγεται τη χρονιά που γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Ο γραπτός λόγος ξεκίνησε πριν χιλιάδες χρόνια  (γύρω στην 4η χιλιετία π.Χ.) όπως μαρτυρούν οι αρχαιότερες πινακίδες Σουμεριακής σφηνοειδούς γραφής που βρέθηκαν στη Μεσοποταμία. Αρχικά ξεκίνησε να αποτυπώνεται σε πίνακες και στη συνέχεια σε περγαμηνές και πάπυρους.

Η ανακάλυψη του αλφαβήτου και της γραφής ήταν σίγουρα ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρωπότητας, στην πορεία της για εκπολιτισμό.

Μέσω της γραφής βελτιώθηκε σημαντικά η επικοινωνία των ανθρώπων, η μεταφορά ιδεών, πληροφοριών και η καταγραφή γεγονότων. Τα πρώτα κείμενα, γραμμένα σε χειρόγραφα βοήθησαν στην αλληλεπίδραση των πολιτισμών, την μεταφορά της γνώσης και την εκπαίδευση. Αυτά ήταν τα πρώτα χειρόγραφα βιβλία τα οποία ήταν σπάνια (αφού πολύ συχνά ήταν και μοναδικά – με εξαίρεση αυτά που συνήθως αντιγράφονταν σε μοναστήρια και παλάτια). Τα χειρόγραφα φυλάγονταν σε βιβλιοφυλάκια ή βιβλιοθήκες και η πρόσβαση σε αυτά ήταν περιορισμένη. Επρόκειτο ουσιαστικά για ένα είδος πολυτελείας που απολάμβανε μόνο η αριστοκρατία και η άρχουσα τάξη.

Αναμφίβολα, η τυπογραφία και κατ’ επέκταση και το ίδιο το βιβλίο, θεωρείται μια από τις πιο επαναστατικές εφευρέσεις. Με την ανακάλυψή της (15ος αιώνας) το βιβλίο μπόρεσε να παραχθεί μαζικά και να διαδοθεί στο ευρύτερο κοινό, αφού πλέον εκτυπωνόταν (δεν χρειαζόταν πια να αντιγραφεί με το χέρι) και παράγονταν ευκολότερα σε πολλαπλά αντίτυπα. Τα αντίτυπα ήταν πολύ φτηνότερα και προσιτά σε όλο τον κόσμο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική διάδοση όχι μόνο του ίδιου του βιβλίου αλλά και της γνώσης και των ιδεών που αυτό περιείχε. Το βιβλίο μεταφέρθηκε σε βιβλιοπωλεία και σε δημόσιες βιβλιοθήκες όπου ο καθένας πλέον μπορούσε να το διαβάσει, ακόμη και δωρεάν.

Συνεπώς, η τυπογραφία βοήθησε εμμέσως και στη διάδοση της γραφής και της ανάγνωσης και συνέβαλε στη μόρφωση και στη σταδιακή καταπολέμηση του αναλφαβητισμού.

Στην περίπτωση της τυπογραφίας, λοιπόν, έχουμε μια χαρακτηριστική περίπτωση όπου η τεχνολογία λειτούργησε άκρως ευεργετικά στην ανθρωπότητα: έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς να διαβάσουν τα τυπωμένα βιβλία, αλλά και να γράψουν και να τυπώσουν τα δικά τους, διαδίδοντας έτσι τις ιδέες και τις γνώσεις σε όλο τον κόσμο.

 

Το έντυπο βιβλίο κυριάρχησε για πέντε και πλέον αιώνες, ως το κύριο μέσο διάδοσης γνώσεων και πληροφοριών. Ταυτόχρονα, τα επιτεύγματα της τεχνολογίας συνέχισαν να επηρεάζουν ευεργετικά τις βιβλιοθήκες και τα βιβλία.

Οι δελτιοκατάλογοι των βιβλιοθηκών αντικαταστάθηκαν από ηλεκτρονικούς καταλόγους που έκαναν ευκολότερη την καταχώρηση και την εύρεση των βιβλίων με πολλούς πλέον τρόπους (τίτλο, συγγραφέα, θέμα, λέξη κλειδί κτλ). Οι κατάλογοι αυτοί, πάλι με τη βοήθεια της τεχνολογίας, έγιναν προσιτοί μέσω του διαδικτύου. Έτσι σήμερα μπορεί κάποιος να ψάξει και να βρει πληροφορίες για ένα βιβλίο που τον ενδιαφέρει από το σπίτι του, ακόμα και σε καταλόγους βιβλιοθηκών που βρίσκονται σε άλλη χώρα ή και άλλη ήπειρο.

Η επανάσταση του διαδικτύου, την οποία κάποιοι συγκρίνουν με εκείνη της ανακάλυψης της τυπογραφίας, δίνει σήμερα την ευκαιρία στον κάθε ενδιαφερόμενο να μάθει πολύ ευκολότερα για την ύπαρξη ενός βιβλίου, να διαβάσει την περίληψή του ή και κριτικές και απόψεις άλλων για το βιβλίο, πριν καν το πάρει στα χέρια του. Μπορεί επίσης να το παραγγείλει και να το αγοράσει από ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία! Η παρουσία τόσων πολλών πληροφοριών για ένα βιβλίο σε ιστοσελίδες και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης μόνο ευεργετική μπορεί να είναι για το ίδιο το βιβλίο, τον συγγραφέα αλλά και για τον αναγνώστη. Επίσης, με τη βοήθεια της τεχνολογίας το γράψιμο έγινε ευκολότερο (από την πέννα και το χαρτί περάσαμε στη γραφομηχανή και τώρα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή). Ακόμα ευκολότερη έγινε και η επεξεργασία του κειμένου, η σελιδοποίηση, η εκτύπωση του βιβλίου και όπως είδαμε πιο πάνω η διάδοσή του.

 

Έχει λοιπόν κάποια σχέση λοιπόν, το βιβλίο με την επανάσταση και την ελευθερία;

 

Η EffyTselkas, αγγίζοντας ένα από τα αγαπημένα μου θέματα [],έγραφε στην εισαγωγή για την παρουσίαση της παρούσας συζήτησης: «Μία από τις επαναστάσεις του βιβλίου είναι ότι αυτό το αντικείμενο, που λένε ότι πεθαίνει εδώ και δεκαετίες, συνεχίζει να ξαναγεννιέται από τις στάχτες του σαν τον Φοίνικα, καθιστώντας το αθάνατο».

Όντως, ατυχείς εσχατολογικές προβλέψεις για την τύχη του βιβλίου υπήρξαν πολλές.

Από τη μακρινή πλέον, δεκαετία του 1970, βλέποντας αρχικά τα ραδιόφωνα και μετά τις τηλεοράσεις και ταβίντεο να εισβάλουν μαζικά στις οικείες των ανθρώπων και παρατηρώντας ταυτόχρονα την παγκόσμια αυξανόμενη δικτύωση των επικοινωνιών η οποία όπως προβλεπόταν θα πρόσφερε στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο ραγδαία πρόσβαση σε γνώση και πληροφορίες, έκανε κάποιους «ειδικούς» [] να προβλέψουν την εξαφάνιση των εντύπων και των βιβλιοθηκών μέχρι το 2000 [].

Πενήντα και πλέον χρόνια μετά, και παρά τη ραγδαία  εξέλιξη της τεχνολογίας, βλέπουμε τα έντυπα βιβλία, όχι απλώς να υπάρχουν αλλά να είναι δημοφιλέστερα των ηλεκτρονικών αλλά και τις βιβλιοθήκες να εξακολουθούν να λειτουργούν και να διαδραματίζουν τον δικό τους ρόλο στον κόσμο της γνώσης.

Παρόλο που είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψουμε πού θα μας οδηγήσει η νέα τεχνολογία τα επόμενα χρόνια, όλα δείχνουν ότι το έντυπο βιβλίο και οι βιβλιοθήκες (ενσωματώνοντας τη νέα τεχνολογία και προσαρμοζόμενες στις νέες ανάγκες των χρηστών τους), θα παραμείνουν στο προσκήνιο για πολλά, ακόμη, χρόνια.

Η ιστορία μας έδειξε πως η ορθή χρήση της τεχνολογίας μπορεί να φέρει το βιβλίο, τη λογοτεχνία και τις βιβλιοθήκες πιο κοντά στους νέους, και μάλιστα στο περιβάλλον με το οποίο αυτοί είναι εξοικειωμένοι. Η σωστή χρήση της τεχνολογίας μπορεί ακόμη να προωθήσει την ανάγνωση αλλά και τη συγγραφή (ιστοσελίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ηλεκτρονικά φόρα για βιβλία κτλ).

 

Η απάντηση στο ερώτημα γιατί το βιβλίο είναι τόσο ανθεκτικό, ίσως να δίνεται μέσα από την άποψη
που διατύπωσε ο γνωστός Καναδός κριτικός και θεωρητικός της λογοτεχνίας Northrop Frye (1912-1991):

 

“The most technologically efficient machine that man has ever invented is the book”

[Η αποτελεσματικότερη τεχνολογικά μηχανή που εφηύρε ποτέ ο άνθρωπος είναι το βιβλίο]

 

Το βιβλίο όμως δεν σχετίζεται με τους όρους «επανάσταση» και «ελευθερία», μόνο μεταφορικά. Σχετίζεται και πραγματικά. Οι μεγαλύτερες επαναστάσεις της ανθρωπότητας είχαν ως υπόβαθρο τη γνώση και τις ριζοσπαστικές ιδέες που αναλύονταν και διαδίδονταν μέσα από γραπτά κείμενα και βιβλία.

Τη Γαλλική Επανάσταση είναι ο Γαλλικός Διαφωτισμός που την προετοίμασε προκαλώντας ρήγματα στη γαλλική κοινωνία. Και Γαλλικός Διαφωτισμός δεν θα υπήρχε χωρίς τα βιβλία συγγραφέων όπως ο Ζαν Ζακ Ρουσώ που προετοίμασαν το έδαφος για την πνευματική επανάσταση επηρεάζοντας συνειδήσεις και θέτοντας νέες αρχές και αξίες.  

Αλλά και η Ελληνική Επανάσταση τα 200 χρόνια της οποίας γιορτάζουμε φέτος, δεν θα ήταν εφικτή αν ο σκλαβωμένος ελληνικός λαός δεν προετοιμαζόταν με τις ιδέες και τα βιβλία του Αδαμάντιου Κοράή, του Ρήγα Βελεστινλή και της παρέας του οι ιδέες των οποίων είχαν επίσης εμποτιστεί με αυτές της Γαλλικής Επανάστασης.

 

Ανδρέας Καπανδρέου

Συγγραφέας – Βιβλιοθηκονόμος


[1] Τη συζήτηση οργάνωσε και διεύθυνε η Effy Tselikas, δημοσιογράφος, συγγραφέας, μεταφράστρια και ανταποκρίτρια γαλλικών μέσων μαζικής επικοινωνίας σε Γαλλία, Ελβετία, Βέλγιο και Καναδά. Ομιλητές ήταν οι Ανδρέας Καπανδρέου, συγγραφέας και βιβλιοθηκονόμος στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Fabien Perrier, συγγραφέας και δημοσιογράφος  γαλλόφωνων εφημερίδων και περιοδικών και ο Δημήτρης Γουλής, διδάσκων στη Σχολή Κινηματογράφου, Σχολή Καλών Τεχνών, ΑΠΘ.

[2] Μεταξύ άλλων Βλέπε το άρθρο μου Βροντόσαυροι και βιβλιοθήκες. Ενδείκτης: Ενημερωτικό Δελτίο του Πανεπιστημίου Κύπρου. τχ.3, Οκτ. 2000 σ. 22-23.

[3] Lewis, Dennis A. Today's Challenge--Tomorrow's Choice: Change or Be Changed or the Doomsday Scenario Mk 2. Journal of Information Science, v2 n2 p59-74 Sep 1980 (Update of a 1976 paper reviews technological, financial and economical, social and behavioral, and managerial trends in the information field, presents conclusions, identifies options, and suggests action. The profession is urged to study and identify its role in the rapidly approaching "paperless society." Predicted specific events and references are listed).

[4] Brenda White, Recent developments in information for planning.  Aslib Proceedings, Vol. 33 Issue: 5, pp.193-201, 1981.

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on December 10, 2021 21:00

December 4, 2021

�� ���������������� ������������������ ������ �������� [���� 1821 �������� ���������������� ��������������������]


[image error]

 �������������� ��������������������

 �� ���������������� ������������������ ������ ��������: �� �������������� ���������������� ������ ������������ ��������������

���� ���������������� ���������������������� �������������������������� ������������������ �� ���������������� ������������������ ������ ������������������ ���������������������� ������ ���� ������ ������ ���� ���������� ������ ������������ ��������������, ������ ������������, ������������������ ������ �������� (��������������) �������������������� ������  ������������������ ������ ���� ���������������� ������ ������������.

���� ���������������� ���������������� ������ ���������������� ������ ������ �������������� ���������������� ���� 1790 ������ ������������, �������� ���������� �������� ������ 23 ��������. ������ ������ ���������������������� ������ ������ ���� ������������������ ������������������ ������ ���������� ������������������ ���� �������������������� ���� ������������������. ������ ������ ���������������������� ������ ���� ����������������� �������� �������������� ���� �������� ������ �������������������������� ������ �������� �������� ������ ������������������ ������ ���������� ������ �������������������� ���� ���� ������������ ������ �������� ������ ����������������������.

���� ���� �������� ���������������������� �������������������� ������ ��������������: ���� ���� �������������� ����, ���� ������������������������ �������������� ������ �������� �������������� ���������������� ���� ���� �������������� ������ ������ ������ �������������������� ���� ������������������ ������ ���� �������������� �������� ���������������� ������ ������������������������������ ������ ������ ������ ��������������������.

���� �������� ������������ ���� ������������������ ��������������, ���� ������������������������ �������������� ������ �������� ������������������������ ������ ������ �������������������� ���������� ������ ��������������������������. ������ �������������������������� ������ �������� ������ �������� ��������������������, ������ ������������������ �������� �������������� ������ ������ ������������������������ ���������� ��������������������.

���� �������������������� ���������� ������ �������������� ������������ ������ ������ ������������, ���� �������� 2103. �� ���������������� �������������������� ������ ���������� ��������. �� ������������������ ������������������������ ���������������������� ���� ������������������ ���������������������� �������������������� ���� ���������������� ��������������, ���� ���������������� ������ ������������ ������ ������������ ������ ������ ����������. �������� �������������� ���������������������� �������������� �������� ������������������ ���� ������ ������ ������������ ������ �� ������������������ ����������. �������� ���� �������� ���� ��������������������, ������ ���������� ������������ �������������� ������������������ ���� �������������������� ���� �������� �������� ������ ����������������. ���������������������� ���� ���������������� ���� ������ ������ ����������������, ���������������������� ���� ���������������� �������� ������ ������������, ������ ������������ ��������������, �������� ������ ���������������� ���� ���������� ���� ���������������� �������� ���������� ������ �������� ������ ���� ������ ���������������� ���� ���������������� ������ ���� ���������������� ���� ������������������������ ������ ��������������.

���� �������������� ���������� ������ ����������������������������, ���� ����������������, ���������������������� ������ ������������ ������ 1790 ������ ������������������ ������ �������������������� �������������� ������ �������� ������ ������ ������������ ������ ���������� ���� �������������� ������ ������ ���������������� ��������. ������ ���� ���������������� ���������� ������ ������������ ���������������� ���� ������������������ ������������ ������ ���� �������� ������ �������� ������ ������ ������������������ ������, �������� ���������� ���������������� ���� ������ ������ ������ ��������������, �������������������� ������ �������� ��������������, �������� ������ ������������ ������ ���� ������ ������ ������������ �������������� ������ ������������.

�� �������������� ������������, ���������� ������ ������������ �������������� ���� �������������������� ������ �������� ����������������, �������� ���� ������ �������� ������ ������ ������������ ����������������������, ���� 1798, �������� ���������� ���������������� ������ ������������������. �������� ������ ���� ����������������, ��������, ���� ������ ������������������ �������� �������������� ���

���� ����������������, ��������, ������ �������� ������ �������������� ���� ������ ����������������, �������� ������ ���� �������������� ���������������������������� ������ ��������������, �������� ������ ������������������ �������������� ������ ������������ ������ ���� ������������ ������ ������������������ ������ ����������������.

(����������������: ���� �������������� ������ ������������������ ���������������� ���������� ������������������ ���������������������� ������ ������������������������ ����������������, ���� ������������ ������������ ������ �������� ��������. ���� ������������������ �������������������� ������ ���������������������� ������ ���������� ���������������������� ���������������� ����������������������, �� ���������� ���������������������� ������ ��������������������, ���������������������� ������ �������������������� ����������������).   

 

���� �������������� ������ ������������ �������������� �������������� ���� ��������:

���������� ������������, ��������������, �������������������� ������ ���������������� �������� ���� ��������������, �������� ���������������� ������ �������������� ������ ��������������������������, ���������������� ������ ����������. ������ ���� ������ ��������������. ���� �������� ���� ���������� ���� ������ ������ �������� ������. ��������, �������� ������ ������������������ ���������� �� �������� ������ ����������������������������, �� �������� ������ ���������������� ������ ���� ������ ����������. ������ �������� ���� ������������������ ������ ���� ���������� ������ ���� ������ �������� �������������������� ������ ������ ������ �������������� �������������� ������ ��������������, �� ���������� ������������ ���� �������� �������� ���������������������� ���� ������ �������������������� ������ �������� ������ ������������������. ������ ���� ���� ������������������ �������������������������� ������ ������������������, ���� ���������������� ������ ���������� �������������������� �������������������� �������������� ���������������������� ��������. ���������� ������������������ �������� ������ �������������������������������� �������� ������ ������������������ �������� ������ ������������ ��������. ���������� �������� ���������� ������ ���������������� �������� ������ ����������, ������ ������ ���������� ��������������, �������� ������ �������� ������������, ���� ���� ������������������ ���� ���������������� ������ ����������. ����� 

�������������� ����������������


������ ������ ���������������� ������ 1821 �������� ���������������� ����������������������

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on December 04, 2021 09:00

Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα [Το 1821 στην Κυπριακή Λογοτεχνία]


[image error]

 Ανδρέας Καπανδρέου

 Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα: η άγνωστη μαρτυρία του Ιωάννη Καρατζά

Το Ιστορικό Μυθιστόρημα Επιστημονικής Φαντασίας Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγαείναι εμπνευσμένο από τη ζωή και τη δράση του Ιωάννη Καρατζά, του λόγιου, σύντροφου του Ρήγα (Φεραίου) Βελεστινλή που  καταγόταν από τη Λευκωσία της Κύπρου.

Τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν για τον Καρατζά ξεκινούν το 1790 στη Βιέννη, όταν αυτός ήταν ήδη 23 ετών. Για την προηγούμενη του ζωή οι ιστορικοί ερευνητές δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν το παραμικρό. Λες και εμφανίστηκε από το πουθενά… Αυτό ακριβώς το κενό της προγενέστερης του ζωής ήταν που ενέπνευσε και εμένα και προσπάθησα να το καλύψω στο δικό μου μυθιστόρημα.

Το εν λόγω μυθιστόρημα στηρίζεται στο ερώτημα: Τι θα γινόταν αν, τα επαναστατικά κείμενα του Ρήγα Φεραίου χάνονταν με τη σύλληψή του και δεν κατάφερναν να διαδοθούν και να φτάσουν στον ελληνικό λαό προετοιμάζοντας τον για την επανάσταση.

Σε αυτό λοιπόν το υποθετικό σενάριο, τα επαναστατικά κείμενα του Ρήγα κατασχέθηκαν από τις Αυστριακές αρχές και καταστράφηκαν. Δεν διαδραμάτισαν τον ρόλο που όλοι γνωρίζουμε, δεν ξεσήκωσαν τους Έλληνες και δεν προετοίμασαν καμία επανάσταση.

Το φανταστικό μέρος του βιβλίου ξεκινά από στο μέλλον, το έτος 2103. Η Ελληνική Επανάσταση δεν έγινε ποτέ. Η οθωμανική αυτοκρατορία εξακολουθεί να υφίσταται καλύπτοντας γεωγραφικά τη σημερινή Τουρκία, τα Βαλκάνια και φυσικά την Ελλάδα και την Κύπρο. Έχει επέλθει τεχνολογική εξέλιξη αλλά επικρατεί σε όλη την έκτασή της ο ισλαμικός νόμος. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, μια ομάδα νεαρών Ελλήνων προσπαθεί να αντιδράσει με κάθε μέσο που διαθέτει. Προκειμένου να αλλάξουν τη ροή της ιστορίας, αποφασίζουν να στείλουν έναν από αυτούς, τον Ιωάννη Καρατζά, πίσω στο παρελθόν με στόχο να ενταχθεί στην ομάδα του Ρήγα και να τον βοηθήσει να διασώσει και να διαδώσει τα επαναστατικά του έγγραφα.

Το δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος, το ιστορικό, συνεχίζεται στη Βιέννη του 1790 και ακολουθεί την πραγματική ιστορία του Ρήγα και της παρέας του μέχρι τη σύλληψή και την εκτέλεσή τους. Για τη συγγραφή αυτού του μέρους μελέτησα τα αυστριακά αρχεία από τη δίκη του Ρήγα και των συντρόφων του, όσες πηγές κατάφερα να βρω για τον Καρατζά, βιογραφίες του Ρήγα Φεραίου, αλλά και βιβλία για τη ζωή στη Βιέννη εκείνης της εποχής.

Η ιστορία λοιπόν, θέλει τον Ιωάννη Καρατζά να εκτελείται από τους Τούρκους, μαζί με τον Ρήγα και έξι άλλους επαναστάτες, το 1798, στον πύργο Νεμπόιζα στο Βελιγράδι. Μόνο που τα γεγονότα, ίσως, να μην συνέβησαν έτσι ακριβώς …

Ας αφήσουμε, όμως, τον ίδιο τον Καρατζά να μας αφηγηθεί, μέσα από το άγνωστο αυτοβιογραφικό του κείμενο, αυτή την απίστευτη ιστορία που ξεκινά από το μέλλον και τελειώνει στο παρελθόν.

(Σημείωση: Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί πιστό αντίγραφο χειρόγραφου που ανακαλύφτηκε πρόσφατα, σε κρύπτη σκήτης στο Άγιο Όρος. Οι περίεργοι ισχυρισμοί του εξετάζονται από ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, η οποία αποτελείται από ιστορικούς, γραφολόγους και κβαντικούς φυσικούς).   

 

Το κείμενο του Ιωάννη Καρατζά αρχίζει ως εξής:

«Όταν κάποτε, κάποιος, ανακαλύψει και διαβάσει αυτό το κείμενο, ίσως θεωρήσει την ιστορία μου εξωπραγματική, παράλογη και τρελή. Δεν θα τον αδικήσω. Το ίδιο θα έκανα κι εγώ στη θέση του. Όμως, αυτά που καταγράφω είναι η δική μου πραγματικότητα, η δική μου μαρτυρία για τα όσα βίωσα. Πιο κάτω θα διαβάσετε για τη σχέση μου με τον Ρήγα Βελεστινλή και για την άγνωστη ιστορία της Ελλάδας, η οποία σήμερα θα ήταν πολύ διαφορετική αν δεν συνέβαιναν όλα αυτά που διηγούμαι. Όσο κι αν ακούγεται εξωπραγματικό και απίστευτο, τα γεγονότα στα οποία αναφέρομαι ακολουθούν ανάποδη χρονολογική φορά. Πρώτα συνέβησαν αυτά που διαδραματίστηκαν μετά και ακολούθως αυτά που έγιναν πριν. Είναι τόσα πολλά και αλλόκοτα αυτά που έζησα, που μου είναι δύσκολο, μετά από τόσα χρόνια, να τα αποτυπώσω με ακρίβεια στο χαρτί. …» 

Ιωάννης Καρατζάς


Απο την εκδήλωση «Το 1821 στην Κυπριακή Λογοτεχνία»

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on December 04, 2021 09:00

November 26, 2021

��������������, ���� ���� ����������������; [��������������]

 

��������������, ���� ���� ����������������;

 

������ ������������ ��������������������

 

������ ������������������ ���������� ������������������ ������ ������ ���������������������� ������ ������������.

���� ������ ���������������������� ������ ����������������, ������������������ ���� ������ ������ �������������������� ������ ������������ ���������� ������, ������������ ������ ���������������������� �������������������� ������ ���������� ���� �������� �������������� ������. �������� �������� �������������������������� ������ ���� ������ ������������.

�������� ���������� ���������� ���������� �������������������� ������ ���� �������������� �������� ���������� ������ ���������� �� �������� ���������������� ���� �� ����������, �������������������� ������, �������������� �������� �������� ������ ���������������� �������������������� �������� �������� ������ �����������������

�������� ������������ ����������������������������, ��������������������, �������� ������ ������ ������ ������ �������� ��������������������. ���� ���������������� �������� ��������������, ����������, ���� ������������������������, ������ ���� ����������������, �������� ������.

 

������������ ���� ������������, ���� ���� �������������� �������� �������������� ������������������ ������ ���� ���� �������� ������, �������������������� �������������� �������� ������ ������ �������������� ��������. ���������� �������� ������������������ ���� �������������������� ������ ������ �� ���������� ���������������� ������������ ������ ���������� ������.

�������� ��������, ������ ������������ �� ������������ ������ ���� ������������ �� ������������. ������ ������ ���������� ������������ �� ���������������� ������������ ������ ���� ������������ ���� ���������������������� 98 ������������ ������ ����������.

���� ������������ ������ ������������������������. ���� ���������������� ������ �������� ������������ ������ ������������ ������ ��������������. ��������������������, ���������� ������ ������������������ ������ ������ �� ���������������� ������ ���������� ������ ���� ��������. ���� ���������� �������� ������ �������������� ������ ���������� �������������� ������ ���� ������������ �������������� ������ ������������ ������ ������������ �������������� ���������� ������ �������������������� ������ ��������.

���������������� ������ ���� ���������� ������ ������������������ ������ ������ �������� ������ ������ ������������ ���� �������������������������� ������ ��������������. �������� ������ ���������� ���������� ������ �������� ������ ������ ������������ ��������������. ���������������� ������ ������������ �� ������������. ���� �������� ������ ���������������� ���� ���������������� �������������������� ���� ������������ ������ ������������������ ���� ������������ ������ ������ ������������ ��������: ����������������, ���� ���� ����������������;��.

������������ ��������, ������ ������ ���������� ���� ���������������� ������ �������� ������ ���������������� �������� ������������ �������������������� ������, ������������������ �������������� ������ �������������� ������.

�������� ������ �������� ������������������������ ������ �������������������� �� �������������������� �������������������� ���� ���������������������� ���������� ��������������, ������������������ �������������������� ������ �������������� ������ ���������������� ��������������.

������, ������ �������� ������������������������ �������� ���������� �������������������� ������ ������������������. �������� ��������������������, �������� ������������������, �������� ������ ������ �� ������.

���� �������������� ������ ������������ ������ ����������, ���� ������������ ������, ���� ������������ �������������� ������������������ ������ ������ ������������ �� �������������� ������ �������������������������� ������ ���� ��������������, ���� ���������� ���� ���� ����������������������, ���� �������������� �������� �����������������

������ ���������� ������ ���������������� ������ ���������� ���������� ������ ������ ���� ��������, ������ ���������������� ������������ ������ ���������� ������. ���������� �������� ���� ������������ ������, �������� ������������������ ���������������� ���� �������� ���������� �������������� ������.

���� ���������� ������ �������������������� ������ ������������ ������ ���� �������������� ������������������������: ����������, ������������������, ��������������������, ����������������� ������ �������� ���� ������������������ ������ ����������, ���� ������������ ������, ���� ������������ �������������� ������������������ ������ ������ ������������ �� �������������� ������ �������������������������� ������ ���� ��������������, ���� ���������� ���� ���� ����������������������, ���� ����������������� ���������� �������� ���� ������������ ������ �������� �������� ����������������, �������� ������������ ������ ���������� ������ �������������������� �������� ��������.

 

������ ���������� �������� ������ �� �������� ������ ������������ ������ ������������ ���� �������������� �������� �������� ������������������ ������ ������ ������ ���������������� ���������� �������������� ������ ������ ���������������� ������ ������ ������������������. ���� ������� ��������, ������������ ������ �� ���������� ���������������� ���� ���������� ���������������� �������������� �������� ���� ������ ���������������� ������ ������������������ ������ ��������������.

������ ���� �������������������� �������� ������ ���� ������ ������������������ ������ ���� ������ ���������������������� �������� ������ 2300 ������������. �������� ������ ���� �������������� ���������������� ������ ���������������� ������, ���� ���������������� ������������ ������ ���������� ���� ���� ���������� ������ ������ ������ ���� ������������ ���������� ���� ���� ���������� ���������

 


 


 

*����������������, ���� ���� ����������������;��. ���������� ���� ������������ ������ ���� ������������ ������������ ������ ���������������� �������������� �������������� ������ �������� ���� ������������������ ���������� ������ �������������� ������������������  ������������ ������ ������������ (������. ���������� 334 ��.��.- ������. ���������� 263 ��.��), �������� �������� ������������������������ ������������������ ������ �������������� ������.

 

���������������� ������ ������ ������������ �������������������� ������ ���� �������������� 
 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on November 26, 2021 21:00

Έρχομαι, τι με φωνάζεις; [διήγημα]

 

Έρχομαι, τι με φωνάζεις;

 

Του Ανδρέα Καπανδρέου

 

Τον τελευταίο καιρό σκεφτόταν όλο και περισσότερο τον θάνατο.

Αν και λιτοδίαιτος και αυτάρκης, εκτιμούσε τη ζωή και απολάμβανε τις μικρές χαρές της, ειδικά τις φιλοσοφικές συζητήσεις που έκανε με τους μαθητές του. Ήταν όμως εξοικειωμένος και με τον θάνατο.

Όπως έλεγε συχνά στους ακολούθους του «ο θάνατος στον κόσμο μας είναι η μόνη σταθερά» κι ο ίδιος, υπερήλικας πιά, γνώριζε πολύ καλά πως πλησίαζε επικίνδυνα προς αυτή την σταθερά…

Ήταν άντρας σκληροτράχηλος, ανθεκτικός, ποτέ στη ζωή του δεν είχε αρρωστήσει. Με δυσκολία όμως κινούσε, πλέον, το εξασθενημένο, από τα γηρατειά, σώμα του.

 

Εκείνο το πρωινό, με τη βοήθεια μιας ξύλινης μαγκούρας ίσα με το μπόι του, περπατούσε έχοντας πίσω του την Ποικίλη Στοά. Μόλις είχε τελειώσει τη διδασκαλία του και ο ήλιος κτυπούσε καυτός την πλάτη του.

Όπως λένε, όσα φέρνει η στιγμή δεν τα φέρνει ο χρόνος. Και όσα έφερε εκείνη η παράξενη στιγμή δεν τα έφεραν τα προηγούμενα 98 χρόνια που έζησε.

Τα βήματά του μπερδευτήκαν. Το αριστερό του πόδι πάτησε τον χιτώνα που φορούσε. Παραπάτησε, έχασε την ισορροπία του και η μαγκούρα του έφυγε από το χέρι. Το βάρος όλου του σώματός του έπεσε μπροστά και το μεγάλο δάκτυλο του δεξιού του ποδιού κτύπησε βίαια και τσακίστηκε στο χώμα.

Ούρλιαξε και τα μάτια του βούρκωσαν από τον πόνο που του χάρισε το τραυματισμένο του δάκτυλο. Πήρε μια βαθιά ανάσα και μαζί και την μεγάλη απόφαση. Κατάλαβε ότι έφτασε η στιγμή. Το μόνο που κατάφερε να ψελλίσει σφίγγοντας τα δόντια και κτυπώντας τη γροθιά του στο έδαφος ήταν: «Έρχομαι, τι με φωνάζεις;».

Αμέσως μετά, λες και ήθελε να κρατήσει τον λόγο του απέναντι στον αόρατο συνομιλητή του, σταμάτησε σκόπιμα την αναπνοή του.

Μέσα στα λίγα δευτερόλεπτα που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός να καταρρεύσει χωρίς οξυγόνο, παρέλασαν αστραπιαία από μπροστά του διάφορες εικόνες.

Όχι, δεν ήταν παραισθήσεις λόγω κακής οξυγόνωσης του εγκεφάλου. Ήταν αναμνήσεις, ήταν εμπειρίες, ήταν όλη του η ζωή.

Τα παιδικά του χρόνια στο Κίτιο, οι γονείς του, τα βιβλία Ελλήνων φιλοσόφων που του έφερνε ο πατέρας του επιστρέφοντας από τα ταξίδια, το πλοίο με τα εμπορεύματα, το ναυάγιο στον Πειραιά…

Στη σκέψη του ναυαγίου στο οποίο έχασε όλο του το βιός, ένα χαμόγελο έσκασε στα χείλη του. «Πήγε καλά το ταξίδι μου, όταν ναυάγησα» συνήθιζε να λέει στους μαθητές του.

Το κορμί του συσπάστηκε στο έδαφος και οι εικόνες συνεχίστηκαν: Αθήνα, φιλοσοφία, χειρόγραφα, μαθητές… Και ξανά το αγαπημένο του Κίτιο, οι γονείς του, τα βιβλία Ελλήνων φιλοσόφων που του έφερνε ο πατέρας του επιστρέφοντας από τα ταξίδια, το πλοίο με τα εμπορεύματα, το ναυάγιο… «Πήγε καλά το ταξίδι της ζωής μου» σκέφτηκε, πριν αφεθεί στα χέρια του ψυχοπομπού θεού Ερμή.

 

Δεν έμαθε ποτέ ότι η πόλη της Αθήνας τον τίμησε με δημόσια ταφή στον Κεραμεικό και ότι του απένειμε χρυσό στεφάνι για την προσφορά του στη φιλοσοφία. Κι όλ’ αυτά, παρόλο που ο ίδιος αρνήθηκε να γίνει Αθηναίος πολίτης ώστε να μην αδικήσει την ιδιαίτερη του πατρίδα.

Δεν θα φανταζόταν ποτέ ότι θα τον θυμούνται και θα τον μνημονεύουν μετά από 2300 χρόνια. Ούτε πως θα έστηναν αγάλματα και προτομές του, θα ονόμαζαν γήπεδο και οδούς με το όνομά του και ότι θα έκοβαν κέρμα με τη μορφή του…

 


 


 

*«Έρχομαι, τι με φωνάζεις;». Αυτοί οι στίχοι από το χαμένο ποίημα του Τιμόθεου «Νιόβη» λέγεται πως ήταν τα τελευταία λόγια του στωικού φιλόσοφου  Ζήνωνα του Κιτιέα (γεν. Κίτιο 334 π.Χ.- θαν. Αθήνα 263 π.Χ), λίγο πριν αυτοκτονήσει κρατώντας την αναπνοή του.

 

Γράφτηκε για την έκδοση ανθολογίας για τη Λάρνακα 
 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on November 26, 2021 21:00

November 19, 2021

Η 9η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία Κύπρου [Το 1821 στην Κυπριακή Λογοτεχνία]

 


"Η 9η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία Κύπρου" του Βασίλη Μιχαηλίδη

[επιλεγμένοι στίχοι και σχόλια]

Το επικό ποίημα «Η 9η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία Κύπρου» γράφτηκε από τον Βασίλη Μιχαηλίδη κατά την περίοδο 1884-1895 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1911. 

Το ποίημα ξεκινά με τους αλληγορικούς στίχους για τους κρυφούς ανέμους (της επανάστασης) που ξεκίνησαν να φυσούν και να μεταφέρουν μαύρα σύννεφα στην Τουρκία, ενώ ταυτόχρονα μια αστραπή εμφανίζεται στον Μοριά (Πελοπόννησο) απ’ όπου ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση. Σε αυτόν λοιπόν τον καιρικό, και όχι μόνο κυκεώνα, είχε και η Κύπρος μας την συμβολή, αλλά και τις παρενέργειες της επανάστασης.

Αντάν αρτζιέψαν οι κρυφοί ανέμοι τζι εφυσούσαν

τζι αρκίνησεν εις την Τουρτζιάν να κρυφοσυνεφκιάζη

τζιαι που τες τέσσερεις μερκές τα νέφη εκουβαλούσαν,

ώστι να κάμουν τον τζιαιρόν ν' αρτζιεύκη να στοιβάζη,

είσιεν σγιαν είχαν ούλοι τους τζι η Τζιύπρου το κρυφόν της

μεσ' στους ανέμους τους κρυφούς είσιεν το μερτικόν της.

τζι αντάν εφάνην η στραπή εις του Μοριά τα μέρη

τζι εξάπλωσεν τζι ακούστηκεν παντού η πουμπουρκά της,

τζι ούλλα ξηλαμπρατζιήσασιν τζιαι θάλασσα τζιαι ξέρη

είσιεν σγιαν είχαν ούλοι τους τζι η Τζιύπρου τα κακά της.

Οι τουρκικές αρχές, προκειμένου να προλάβουν και να καταπνίξουν την επανάσταση και στην Κύπρο, εν τη γένεση της, συλλαμβάνουν του πρόκριτους του νησιού.  Το ποίημα συνεχίζει περιγράφοντας τις τελευταίες στιγμές του αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού.

Όταν ο καλός Τουρκοκύπριος, φίλος του Κυπριανού, ο Κκιούρογλου, του πρότεινε να τον φυγαδεύσει για να γλιτώσει τη ζωή του, ο αρχιεπίσκοπος του απαντά:

«Δεν θέλω, Κκιόρ-ογλου, εγιώ να φύω που την Χώραν,

γιατί αν φύω, το κακόν εν' να γινή περίτου.

Θέλω να μείνω, Κκιόρ-ογλου, τζι ας πα' να με σκοτώσουν,

ας με σκοτώσουσιν εμέν τζι οι άλλοι να γλυτώσουν.

Δεν φεύκω, Κκιόρ-ογλου, γιατί, αν φύω, ο φευκός μου

εν' να γενή θανατικόν εις τους Ρωμιούς του τόπου.

Να βάλω την συρτοθηλειάν εις τον λαιμόν του κόσμου;

Παρά το γαίμαν τους πολλούς εν' κάλλιον του πισκόπου.»

 

Ο Κυπριανός τελικά συλλαμβάνεται. Ο Μουσελίμ Αγάς τον απειλεί ότι έχει ως στόχο να αφανίσει τους Έλληνες από την Κύπρο, αλλά και από όλο τον κόσμο αν ήταν δυνατόν:

«Εχω στον νουν μου, πίσκοπε, να σφάξω, να κρεμμάσω,

τζι αν ημπορώ που τους Ρωμιούς την Τζιύπρον να παστρέψω,

τζι ακόμα αν ημπόρεια τον κόσμον να γυρίσω,

έθεν να σφάξω τους Ρωμιούς, ψυσιήν να μεν αφήσω.»


Τότε, ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός του απαντά με τον γνωστό στίχο:

Σφάξε μας ούλους τζι ας γενεί το γαίμαν μας αυλάτζιν,

κάμε τον κόσμον ματζιελλειόν τζιαι τους Ρωμιούς τραούλλια,

αμμά ξέρε πως ύλαντρον όντας κοπεί καβάτζιν

τριγύρου του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια.

Το 'νιν αντάν να τρώ' την γην, τρώει την γην θαρκέται

μα πάντα τζιείνον τρώεται τζιαι τζιείνον καταλυέται.

 

«Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,

κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψη,

κανένας, γιατί σιέπει την που τα 'ψη ο Θεός μου.

Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψει!

 

Η συμμετοχή των Κυπρίων στην Ελληνική Επανάσταση φαίνεται και από κάποια άλλα σημεία του ποιήματος.

Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης του βοσκού Δημήτρη από το χωριό Μαλούντα, ο τελευταίος παραδέχεται αρχικά στον Αγά ότι ο γιος του μαζί με άλλους έφυγαν με πλοίο από την Καρπασία για να πάνε να πολεμήσουν (προφανώς στην Επανάσταση):

«Ειπάν μου πως εφύασιν πο τζιεί που το Καρπάσιν

μια κοπή παίδκιοι τοπκιανοί τζιαι πως επήαν πέρα,

πέρα στους λας που πολεμούν τζιαι παν κατά την Πόλην.

Αν πολεμούν για το καλόν τζιαι πολεμά τζι ο γιος μου,

ας εν χαλάλιν του Θεού, αν μου τον φα' το βόλιν,

τζι ας πα να μείνω δίχως του, να ζήσω μανιχός μου.

Ειδέ τζι αν ου, τζιαι μάχουνται να κάμουν άλλ' αντ' άλλα,

χαρράμιν τους που τον Θεόν της μάνας τους το γάλαν.»

 

Όσο για το τι γνωρίζει για τις επαναστατικές κινήσεις, ο βοσκός καταθέτει:

«Εγιώ, αφέντη, μανιχά άκουσα να λαλούσιν,

πως ήρτεν ένας τοπκιανός καλόηρος που πέρα

τζι έφερεν κάμποσα χαρκιά πο τζιει που πολεμούσιν

τζι έδωκεν τα τζιαι χάθηκεν, δεν έμεινεν με μέραν,

τζιαι τζιείνα ούλλα τα χαρκιά πως ήταν του πολέμου.

Τα άλλα ούλλα που λαλείς εν τάκουσα ποττέ μου.»

 Η αναφορά στον ντόπιο καλόγερο που μοίραζε χαρτιά για τον πόλεμο, προφανώς αφορά τον αρχιμανδρίτη Θεοφύλακτος Θησέα (με καταγωγή και αυτός από τον Στροβολο, όπως και ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός) που έφτασε κρυφά στην Κύπρο και διένειμε προκηρύξεις στη Λάρνακα, με σκοπό να ξεσηκώσει σε αγώνα τους Έλληνες της Κύπρου - κάτι που έχει καταγγελθεί από τον Τούρκο κυβερνήτη στην Υψηλή Πύλη.

Εξάλλου λίγο πριν συλληφθεί ο Κυπριανός ζήτησε από τους στρατιώτες που πήγαν να τον συλλάβουν λίγο χρόνο για να τακτοποιήσει κάποια πράγματά του. Στα λίγα αυτά λεπτά πρόλαβε να κάψει κάποια έγγραφα (προφανώς επαναστατικά).

Εξέβην πάνω βκιαστικός τζι ενέην στον νοτάν του

τζι άψεν λαμπάδιν τζι έκρουσεν κάτι χαρκιά γραμμένα

τζι ύστερα στράφην τζι είπεν τους: «Ελάτ', αντρειωμένοι,

τώρα πώχω τα πράγματα σγιαν θέλω τελειωμένα,

επάρτε με να πάμεντε σγιαν είστε προσταμένοι.

 Ο Βοσκός του ποιήματος, τελικά δεν αντέχει στις πιέσεις των τούρκων και τελικά τους δίνει την ομολογία που θέλουν και η οποία ενοχοποιεί τους συμπατριώτες του. Η συνέχεια είναι γνωστή και ιστορικά εξακριβωμένη:

Τα λείψανα του αρχιεπίσκοπου Κυπριανού βρίσκονται θαμμένα στον περίβολο του ναού της Παναγίας Φανερωμένης  στη Λευκωσία. Αργότερα, στην Κύπρο έφθασαν 4.000 στρατιώτες από την Αίγυπτο, οι οποίοι τρομοκράτησαν τον πληθυσμό της Κύπρου. 

Στις 9 Ιουλίου (ημέρα Σάββατο), πρώτοι σκοτώθηκαν ο Κυπριανός (απαγχονίστηκε σε μια συκαμινιά) και οι Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κηρυνείας, δια αποκεφαλισμού.

Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν ως τις 14 Ιουλίου και είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 470 ή 486 (σύμφωνα με άλλες πηγές) ανθρώπων - 36 Κύπριοι εξισλαμίστηκαν για να γλιτώσουν τον θάνατο.

Αναφορές για την 9η Ιουλίου

Ο Άγγλος περιηγητής John Carne είχε γνωρίσει τον Κυπριανό - ο τελευταίος αναφέρεται να τού είπε τα εξής: «Ο θάνατός μου δεν είναι μακριά. Ξέρω πως μόνο ευκαιρία περιμένουν, για να με θανατώσουν». Ο Γάλλος πρέσβης Jérôme Méchain είχε γράψει τα ακόλουθα - παράλληλα έστελνε αναφορές για τις βιότητες των Τούρκων:

"Η νήσος της Κύπρου…ήσυχος και ειρηνική…εάν την άφηνον ανενόχλητον ευρίσκεται σήμερον εις κυκεώνα από της ημέρας της αφίξεως μεγάλου αριθμού στρατευμάτων [...] …ο Μουσελίμης καθίσταται μάλλον και μάλλον θηριώδης. Καθ’ εκάστην ημέραν απαγχονίζει, στραγγαλίζει κατακρεουργεί εις Λευκωσίαν δυστυχείς ανθρώπους [...]"

 

Κατά τον Μπέργκρεν (από τη Σουηδία), «η Παναγία ντύθηκε παντού στα μαύρα, πολλά σπίτια ήταν πιτσιλισμένα με αίμα».

Ανδρέας Καπανδρέου


Απο την εκδήλωση «Το 1821 στην Κυπριακή Λογοτεχνία»



Ολόκληρο το ποίημα

1Αντάν αρτζιέψαν οι κρυφοί ανέμοι τζι εφυσούσαντζι αρκίνησεν εις την Τουρτζιάν να κρυφοσυνεφκιάζητζιαι που τες τέσσερεις μερκές τα νέφη εκουβαλούσαν,ώστι να κάμουν τον τζιαιρόν ν' αρτζιεύκη να στοιβάζη,είσιεν σγιαν είχαν ούλοι τους τζι η Τζιύπρου το κρυφόν τηςμεσ' στους ανέμους τους κρυφούς είσιεν το μερτικόν της.τζι αντάν εφάνην η στραπή εις του Μοριά τα μέρητζι εξάπλωσεν τζι ακούστηκεν παντού η πουμπουρκά της,τζι ούλλα ξηλαμπρατζιήσασιν τζιαι θάλασσα τζιαι ξέρηείσιεν σγιαν είχαν ούλοι τους τζι η Τζιύπρου τα κακά της.2Μιαν νύχταν, νύχταν σιανήν, τζιαιρόν Δευτερογιούνην,νύχταν Παρασιευκόνυχταν, που τ' άστρα μιλιούνιαελάμπασιν που πανωθκιόν τζι εν έυρισκες ρουθούνινμέσα στης Χώρας τα στενά, στης Χώρας τα καντούνια,σιανεμιά, εν άκουες δεντρούδιν να ταράξημήτε του σιύλλου λάξιμον, με πετεινόν να κράξη.Ήτουν μια νύχτα μουλλωτή, μια νύχτα μουρρωμένη,που θάρειες πως χώνεται που του Θεού την κρίσην.Σε τέθκοιαν νύχταν σιανήν οι Τούρτζιοι βαδωμένοιμεσ' στο Σαράγιον είχασιν μιάλον μετζιηλίσιν.3Εγείραν τα μεσάνυχτα τζι επήρεν το ξιφώτιν,τζι ο Κκιόρ-ογλους πούτουν καλή, πολλά καλ' η ψυσιή τουεξέβην πώσσω του κρυφά τζι επήεν στον Δεσπότην,τζι εξύπνησέν τον τζι έκατσεν κοντά του τζιαι λαλεί του:«Εν' έσσω μου, Τζιυπριανέ, τ' αμάξιν μου ζεμένον,τ' αμάξιν μου, Τζιυπριανέ, εν' έσσω αντροσιασμένον,τζι αν θέλης για να ποσπαστής που σίουρην κρεμμάλλαντζι αν θέλης που τον θάνατον να φύης να γλυτώσης,να πας με το χαρέμιν μου κρυφά κρυφά στην Σκάλαν,τα κουσουλάτα εν' αννοιχτά, να πάης να τρυπώσης.4Ήρτεν του Μουσελλίμ-αγά φερμάνιν που την Πόρταντζι εψές άρπα τζι ανόρπιστα εγίνην μετζιηλίσιν,τζι έσιει πκιον εις το σιέριν του την μαύρην σας την σόρταν,στο σιέριν του τον θάνατον, στο σιέριν του την κρίσην.Να μεν αρκής, Τζιυπριανέ, να χάννης τον τζιαιρόν σου,να πάης να φαραντζιστής αν θέλης το καλόν σου.Πρέπει να πας, ει δε τζι αν ου, εχάθης δίχως άλλον,αν σ' εύρ' η μέρα το πωρνόν δα μέσα δα, εν νάσαινεκρός εις την κρεμμασταρκάν είτε νεκρός στον πάλλον.Ανου να πάμεν γλήορα, τ' αμάξιν καρτερά σε!»5Έσιυψεν ο Τζιυπριανός τζι έμεινεν νάκκον ώραντζι εδκιαλοίστην νακκουρίν τζι αννοίει τζιαι λαλεί του:«Δεν θέλω, Κκιόρ-ογλου, εγιώ να φύω που την Χώραν,γιατί αν φύω, το κακόν εν' να γινή περίτου.Θέλω να μείνω, Κκιόρ-ογλου, τζι ας πα' να με σκοτώσουν,ας με σκοτώσουσιν εμέν τζι οι άλλοι να γλυτώσουν.Δεν φεύκω, Κκιόρ-ογλου, γιατί, αν φύω, ο φευκός μουεν' να γενή θανατικόν εις τους Ρωμιούς του τόπου.Να βάλω την συρτοθηλειάν εις τον λαιμόν του κόσμου;Παρά το γαίμαν τους πολλούς εν' κάλλιον του πισκόπου.»6Λαλεί του πάλ' ο Κκιόρ-ογλους: «Λυπούμαι σε, Δεσπότη,να μεν σ' εύρη που το πωρνόν ο ήλιος μεσ' στην Χώραν,γιατί ευτύς εν' να κοπή η τζιεφαλή σου πρώτη.Ενας Μουρούζης τζι έφυεν έσιει τωρά μιαν ώραν,που κρεμαλλίστην του τεισιού τζι εξέβην εις την στράταν,τζιαι πα' κατά τον Λάρνακαν να μπη στα Κουσουλάτα.Εφέραν του τζι εφόρησεν μιαν αλλαήν, 'πο τζιείνεςτους Πίτσιλλους, συλλούριτζιην, λιμίν λιμίν, σαλάταν,τζιαι σέρτουκα τζιαι μέρτουκα στα πόδκια του ποδίνες,μεν τύσιη τζι αγρωνίση τον κανένας εις την στράταν.»7«Ευκαριστώ σου, Κκιόρ-ογλου,» λαλεί του ο Δεσπότης.«Θωρώ σε με καλόν γάλαν πως είσαι βυζασμένος,μα φύε, μεν σε δουν τζιαι πουν πως γένεσαι προδότης.»Λαλεί τ': «Αν μεν θέλης πολλά νάσαι ξωμακρυσμένος,αμμάγγου πάμεν έσσω μου, να μεν μείνης δαπάνω.»«Εγιώνη θέλω, Κκιόρ-ογλου, να μείνω τζι ας πεθάνω.»Ο Κκιόρ-ογλους εμάσιετουν να κάμη καλωσύνην,αμμά επήεν άδικα ο κόπος του χαμένος.Περίτου ώραν δεν είσιεν τζι εν έπρεπεν να μείνη,τζι έφυεν πκιον περίλυπος τζιαι παραπονημένος.
8Η νύχτα πκιον αρκίνησεν περίτου ν' αναρκώνη,εγίνην η ανατολή κροκότσιηνη περίτου,άρτζιεψεν πκιον το Σάββατον να πικροξημερώννητζι ακούστηκεν του ξύλενου σημάντρου η φωνή του.Εξέβην ο Τζιυπριανός με τζιείνον τον καμόν του,τζι επήεν εις την εκκλησ'ιάν τζιαι βάλλει τον σταυρόν τουτζι ήτουν όσον τζι εκάμασιν αρκήν της λειτουργίας,τζι εστάθηκεν περίλυπος τζιαι σγιαν να δκιαλοίστην,τζι επήεν τζι εγονάτισεν ομπρός της Παναίαςτζιαι κάτι εψουψούρισεν τζι ευτύς εκλαμουρίστην.9Έμεινεν, δεν ετάραξεν, ούλλα που να καρφώθην,γονατιστός τζιαι πληξιμιός με σιέρκα σταυρωμένα,αρτζιέψαν το κοινωνικόν τζιαι τότες εσηκώθην,τζι εστάθηκεν τζι εφαίνουνταν τ' αμμάδκια του κλαμένα,τζιαι προσκυνά τρεις τέσσερεις φορές την Παναίαν,εθάρρειες ποσιαιρετά τζιαι κόσμον τζι εκκλησίαν.Εσυχχωρήθην με τους λας τζι έμπην μες στ' άγιον Βήμαν,εμπήκεν τζι εκοινώνησε τζι εξέβηκεν τζι εστάθην,τζι έμοιαζεν ούλλα τον νεκρόν που βάλλουν εις το μνήμαν,εθάρειες που πάνω του το γαίμαν πως εχάθην.10Εξέβην που την εκκλησιάν με την συναπαρτζιάν του,τζιαι Τούρτζ' ευτύς του Σαραγιού επλάστησαν ομπρός του.Ευτύς έριψεν πάνω τους μιαν άρκαν αμμαδκιάν τουτζι εδήθηκεν το βρύδιν του τζι εφάνην ο θυμός του.Εμειναν τζι εθωρούσαν τον ομπρός τους θυμωμένοντζι εθάρειες το στόμαν τους πως ήτουν πουμωμένον.Λαλεί τους: «Πκοιός σας έπεψεν πωρνόν-πωρνόν κοντά μου;Πέτε μου το, συντύσιετε τζιαι μεν βαρυκωλιήτε,αν εν τζι ελυπηθήκετε, εν πέτρα η καρδκιά μου,πέτε μου, είντα θέλετε χωρίς να μ' αντραπήτε.»11«Ήρταμεν να σε πκιάσωμεν, είμαστον προσταμένοιαπό τον Μουσελλίμ-αγάν τον άρκονταν της χώρας.»Λαλεί τους: «Με καλόν γάλαν αν είστε βυζασμένοι,σταθήτε, καρτεράτε με πέντε λεφτά της ώρας.»(τζιαι πκοιός ηξέρ' ειντά 'κρυφεν που μέσα στην καρδκιάν του.)Εξέβην πάνω βκιαστικός τζι ενέην στον νοτάν τουτζι άψεν λαμπάδιν τζι έκρουσεν κάτι χαρκιά γραμμένατζι ύστερα στράφην τζι είπεν τους: «Ελάτ', αντρειωμένοι,τώρα πώχω τα πράγματα σγιαν θέλω τελειωμένα,επάρτε με να πάμεντε σγιαν είστε προσταμένοι.12Επάρτε με να πάμεντε ν' αδικοθανατήσω,επάρτε με, σκοτώστε με χωρίς καμμιάν αιτίαν.»τζι άλλοι δεξιά τζι άλλοι ζαβρά τζι άλλοι ομπρός τζιαι πίσωευτύς ετριυρκάσαν τον τζι επήραν τον τζι επήαν.Ο Μουσελλίμης κάθεται με ούλλους τους αγάδεςμεσ' στο Σαράγιον τζιαι λαλεί τους άλλους Δεσποτάδες:«Άκουσα πως εσείς οι τρεις τζιαι ο μιλλέτ πασιής σαςτζι οι προεστοί του τόπου σας, ταρκοντολόϊν ούλον,ετάξετε εις τους Ρωμιούς το μάλιν της ζωής σας,να μεν αφήκετε Ρωμιόν εις τον ντοβλέττιν δούλον.»13Είπεν τζιαι δεν ετέλειωσεν ο άρκοντας το πείν τουτζι εφέραν τον Τζιυπριανόν οι Τούρτζιοι ομπροστά του.Ενεψεν με το δίκλημαν, ένεψεν με το δείν του'νού που τους ασκερλήες του τζι επήρεν τον κοντά του,τζι έκλινεν τζι είπεν του στο 'φτιν: «Σε δκυο λεφτά της ώραςνα βαωθούν, να κλειδωθούν τζι οι τρεις πόρτες της Χώρας,μεν πα τζιαι φύουν οι Ρωμιοί στα όρη τζιαι χωστούσιν·αππεξωθκιόν του Σαραγιού να μεν εν παναύριν,μεσ' στο Σαράγιον ούλοι τους να διπλαρματωθούσιν,τζιελλάτην τζιαι κρεμμασταρκάν να τά 'σιετε χαζίριν.»14Τότες εστράφην τζιαι λαλεί του Αρχιεπισκόπου,σιυφτός χαμαί δησόφρυδος τζιαι καραμουτσωμένος:«Πασσ' 'πίσκοπε Τζιυπριανέ, μιλλέτ πασιή του τόπου,εγύρεψα σε να σου πω πως είμαι προσταμένοςαπού την Πόρταν τζιαι κρατώ στο σιέριν μου φερμάνιν,πως έχω μιάλην προσταήν που το ψηλόν Διβάνιντ' αρκοντολόϊν τους Ρωμιούς, τους μιάλους τούν' του τόπουνα τους συνάξω μονομιάς τζιαι να τους ι-σκοτώσω,να μεν χαρίσω μπροεστού ζωήν μήτε 'πισκόπουτζιαι ό,τι λοής θάνατον θελήσω να τους δώσω.»15Λαλεί του: «Μουσελλίμ-αγά, πού 'σαι καλός ισλάμης,αφό 'σιεις εις το σιέριν σου του Διβανιού φερμάνιντζι αφό 'σιεις έτσι προσταήν, μπορείς αλλοιώς να κάμης;Κάμε σγιαν σε προστάσσουσιν που το ψηλόν Διβάνιντζιαι κάψε μας, για κρέμμασ' μας, για κόψε το λαιμόν μας,θέλομεν όμως να μας πεις είντα 'ν' το φταίσιμόν μας.»«Εμάσιεστουν με τους Ρωμιούς τους άλλους να σμιχτείτε,τους Τούρκους που τες τέσσερεις μερκές να πολεμάτε,εμάσιεστουν εις τάρματα τζι εσείς να σηκωθείτε,για να σμιχτείτε ούλλοι σας τζιαι την Τουρτζιάν να φάτε.»16«Εν τζι ήρταν, Μουσελλίμ-αγά, πάνω στον τόπον άλλοιτζι εφέραν άρματα κρυφά τζι έννα μας καταγνώσεις.Εδώκαμεν σου τ' άρματα ούλοι, μιτσιοί τζιαι μιάλοιευτύς ότι εγύρεψες να μας ι-ξαρματώσης.Είντα λοής εθέλαμεν εμείς ν' αρματωθούμεντζιαι να σμιχτούμεν μ' άλλους λας τζιαι να σας πολεμούμεν;Τζιείνος που σου ψουψούρισεν τούτα τα λόγια ούλλα,αν εν τζιαι τζιείνος Χριστιανός όμως εμάς μισά μας:πυρομασιεί τον πάντα του π' αππέσσω η αζούλλα,εμάς 'πο τούτα που λαλείς εν καθαρή η καρδκιά μας.»17«Να μεν αρνιέσαι, 'πίσκοπε, τζι εσείς οι καλοήροι,είσιετ' αθθρώπους στα χωρκά, χαρκιά να δκιαμοιράζουν,ν' αρματωθούσιν οι Ρωμιοί ναν' ούλοι τους χαζίρικαι με τον πρώτον λόον σου ν' αρτζιέψουν να μας σφάζουν,τζιαι δεν πιστεύκ' ό,τι μου πει του καθενού το στόμα,τζι έχω πο τζιείνα τα χαρκιά, έσιεις να πης ακόμα;»Λαλεί του: «Μουσελλίμ-αγά, είπα σου τζιαι λαλώ σου:'πο τούτα ούλλα που λαλείς εν καθαρή η καρδκιά μας,τζιαι πίστεψε, ει δε καν ου, το κρίμαν στον λαιμόν σου,μπορεί τζιαι ναν καμμιά δουλειά που γίνηκεν κρυφά μας.»18«Πίσκοπε, 'γιω την γνώμην μου ποττέ δεν την αλλάσσω,τζι όσα τζι αν πης μεν θαρευτής πως εν να σου πιστέψω.Εχω στον νουν μου, πίσκοπε, να σφάξω, να κρεμμάσω,τζι αν ημπορώ που τους Ρωμιούς την Τζιύπρον να παστρέψω,τζι ακόμα αν ημπόρεια τον κόσμον να γυρίσω,έθεν να σφάξω τους Ρωμιούς, ψυσιήν να μεν αφήσω.»«Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψη,κανένας, γιατί σιέπει την που τα 'ψη ο Θεός μου.Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψει!19Σφάξε μας ούλους τζι ας γενεί το γαίμαν μας αυλάτζιν,κάμε τον κόσμον ματζιελλειόν τζιαι τους Ρωμιούς τραούλλια,αμμά ξέρε πως ύλαντρον όντας κοπεί καβάτζιντριγύρου του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια.Το 'νιν αντάν να τρώ' την γην, τρώει την γην θαρκέταιμα πάντα τζιείνον τρώεται τζιαι τζιείνον καταλυέται.Είσαι πολλά πικράντερος, όμως αν θεν να σφάξης,σφάξε τους λας που πολεμούν αλλού αρματωμένοι.Εμάς με σιέρκα όφκαιρα γιατί να μας πειράξεις,πού 'μαστον δίχως άρματα, τζι είμαστον νεπαμένοι;»20Τότες ο Μουσελλίμ-αγάς εψήλωσεν το δειν του,τζι είδεν τον μ' έναν δειν γλυτζιύν, τζι αννοίει τζιαι λαλεί του:«Ό,τι παθθαίν' ο άθθρωπος εν που την τζιεφαλήν του,του βρένιμου που το σπαθίν ποσπάζετ' η ζωή του,τζιαι σου, αν είσαι βρένιμος, ποσπάζεις την ζωή σου.»«Μούλλωσε τζιαι κατάλαβα πριχού να πης το πειν σου,μεν μάσιεσαι την θάλασσαν να την ι-ξηντιλήσεις.Άδικα λόγια μεν χάννεις τζι αρκείς εις την δουλειάν σου.Τον ήλιον με φύσημαν μπορείς να τον ι-σβήσεις;Φώναξε του τζιελλάττη σου, σάσ' την κρεμμασταρκάν σου!»21Ο Μουσελλίμης τζι ούλλοι τους οι Τούρτζ' αντάν ακούσαν,στραοπελέτζιν πάνω τους ούλλα που νάεν ρίψει:Εμειναν ούλλοι τους βριχτοί 'νου τ' άλλου τζι εθωρούσαν,καθένας τους επάσκιζεν την αντροπήν να κρύψη.Ο Μουσελλίμης είδεν πκιον πως χάννει αδίκως κόπους,έταξεν τζι εσηκώσασιν π' ομπρός του τους πισκόπους,τζι επήραν τους στην φυλακήν χωρίς να τους χωρίσουν.Οι Τούρτζ' ότι τζι εμείνασιν τσιμπίν τζι εδκιαλοούνταν,είπαν να φέρουν μαρτυρκές για να το μαρτυρήσουντζι εφέραν έναν αγαθόν βοσκόν που την Μαλούνταν.22Λαλεί τ' ο Μουσελλίμ-αγάς: «Δημήτρη, μεν φοάσαιτζι εγιώ εσέναν έχω σε σγιαν άθθρωπον δικόν μου.Είνταν που θέλεις; ζήτα μου τζιαι μεν ι-δκιαλοάσαι.»«Θέλω, αφέντη, μανιχά να πάω στο χωρκόν μου,έσιει π' αφήτης μ' έσιετε δα μέσα χαψωμένον,έμεινεν το κοπάδιν μου στους κάμπους απλωμένον.Άησ' με μάγκου δκυο μέρες τζι έπαρ' μου την ψυσιήν μου,είντα 'παθεν το μάλιν μου; θέλω τζι εγιώ να ξέρω,τζιαι πάλ' εγιώνη στρέφομαι, τζιαι θέμι στο στραφήν μουμιαν τόκκαν τζιαι μιαν άτροφην κανίσιην να σου φέρω.23Δεν έχω, αφέντη, έσσω μου με μισταρκόν με δούλον,τζι είπαν μου πως τα γίδκια μου ψοφούσιν που την πείναν.Έσσω μου τζι έξω μ' έναν γιον τον είχα ούλον-ούλοντζι είμαι τζιαι τζιείνου δίχως του έσιει τώρα 'ναν μήναν.Μιαν Τζιερκατζιήν, που ήμαστον οι δκυο τζιείνος τζι εγιώνητζι επκιάνναμεν με τα βερκά πουλιά μέσ' στο λαόνιν,έταξα τον τον άχαρον να πα' να παραλάσει,τζι επήεν τζι εν εστράφην πκιον νάεν καεί η μέρα!Ειπάν μου πως εφύασιν πο τζιεί που το Καρπάσινμια κοπή παίδκιοι τοπκιανοί τζιαι πως επήαν πέρα,24πέρα στους λας που πολεμούν τζιαι παν κατά την Πόλην.Αν πολεμούν για το καλόν τζιαι πολεμά τζι ο γιος μου,ας εν χαλάλιν του Θεού, αν μου τον φα' το βόλιν,τζι ας πα να μείνω δίχως του, να ζήσω μανιχός μου.Ειδέ τζι αν ου, τζιαι μάχουνται να κάμουν άλλ' αντ' άλλα,χαρράμιν τους που τον Θεόν της μάνας τους το γάλαν.Έσιει π' αφήτις έφυεν που λλόου μου ο γιος μου,έμεινα μανιχούλλικος: μαντρίζω, ξημαντρίζω,τζιοιμίζ' ο κακομάζαλος τζιαι μπλίζω μανιχός μουτζιαι μανιχός μου στέκομαι στον λάκκον τζιαι ποτίζω.25Μεσ' σ' τουν την χάψην ώσποσον, αφέντη, πκιον; κανεί με,έκαμέν με δαμέσα δα η πλήξη πολοιφάιν,γιατί το τρώω τρώει με, το πίννω καταλυεί με,που τον καμόν μου τον πολλύν τούτ' η καρδκιά μου 'κάην.Εξύπνουν που το χάραμαν, πούθεν να πα' να μπλίσω,τζιαι δεν εβάσταχνα ποττέ χωρίς να τραουδήσω,τζι ούλλα τα πάντα θάρεια μιτά μου τραουδούσαν,εβρύτζιζα που την φωνήν τον κόσμον νύχταν μέραντζι έπαιζα το πιδκιαύλιν μου, τζιαι τα βουά αδονούσαν,το κλάμαν τζιαι το δάρκωμαν τα μμάδκια μων το ξέραν.»26«Εν να σ' αφήσω», είπεν του, «να πας τζι εις το χωρκόν σου,τζιαι το μιρίν σου ως που ζιής εν να σου το χαρίσω,τζι εν να πκιερώσω, αν έσιης ρκος, ακόμα τζιαι το ρκος σου,τζιαι μεσ' στην φούχταν εκατόν χρουσά να σου μετρήσω.Είπες πως οι Πισκόποι σας εθέλαν να σηκώσουντους Χριστιανούς κρυφά κρυφά, τους Τούρκους να σκοτώσουν.Είπες πως οι Πισκόποι σας ως τζι εις τα κοπελλούδκια,στους παίδκιους τζιαι στους γέροντες τζιαι στες γυναίκες κόμαεδκιαμοιράζαν άρματα τζιαι βόλια τζιαι παρούδκια,τζι ακούσαν τα τζι άλλοι τζι εγιώ που το δικόν σου στόμαν.»27«Εγιώ, αφέντη, μανιχά άκουσα να λαλούσιν,πως ήρτεν ένας τοπκιανός καλόηρος που πέρατζι έφερεν κάμποσα χαρκιά πο τζιει που πολεμούσιντζι έδωκεν τα τζιαι χάθηκεν, δεν έμεινεν με μέραν,τζιαι τζιείνα ούλλα τα χαρκιά πως ήταν του πολέμου.Τα άλλα ούλλα που λαλείς εν τάκουσα ποττέ μου.»«Είντα μας περιπαίζεις, βρε, είμαστον μισταρκοί σου;Είπες το με το στόμαν σου μεσ' σ' τόσον παναύριν,πε το, γιατί σκοτώννω σε, κόβκω την τζιεφαλήν σου.Φέρτε μου τον τζιελλάττην δα, ναν δαχαμαί χαζίριν!»28«Όι, αφέντη, μεν κάμης πάνω μου μέναν γαίμαν.Λυπήθου με τον άχαρον τζι εν κρίμαν τζι αμαρτία,άησ' με τζιαι λαλώ σου το: εν εν', αφέντη, ψέμαν.(Ο φόος φέρνει κόλασιν, λαλεί τζι η παροιμία)Ας κάμω τα πικρά γλυτζιά τζιαι τα ζαβ'άς γισ'ώσωτζι ας πω κατά που θέλετε, αφέντη, να γλυτώσω.Τα είπες εν' αληθινά, αφέντη, μαρτυρώ το,είδα τζιαι με τα μμάδκια μου τζι άκουσα με τα φκια μου,ούλλα γινήκαν τζι είδα τα, τζι είπα το τζιαι λαλώ το.Θεέ μου τζιαι συγχώρα μου, εν καθαρή η καρδκιά μου.»29Είπεν τα τούτα ο βοσκός τζι ελούθηκεν το κλάμαν.Οι Τούρτζιοι εψουψουρίσασιν τότες ανεμεσόν τουςτζιαι πα' σε μιαν κόλλαν χαρτίν μαρτυρικόν εκάμαν,(τζιαι πκοιός ήξερ' ειντά γραφεν τζιειν το μαρτυρικόν τους)τζιαι φέραν του το του φτωχού Δημήτρη τζι έπκιασέν τοτζι έντζισεν το δαχτύλιν του πάνω τζι εμούζωσέν το.Ο Μουσελλίμης τότε πκιον εγλυκοσύντυσιέν του,τζι είπεν του: «Πάψε, μεν κλαίης τζι εν να σε ξαπολύσω.»Είδεν τον τζιαι με δειν γλυτζιύν τζι εχαμογέλασέν τουτζι ένεψεν τους τζι επήραν τον πο τζιει τα ώδε πίσω.30Τότες πκιον εσυντύχασιν ούλοι κάμποσην ώραν,για τζιείνους πων να κόψουσιν τζι αννοίξαν το δεφτέριντζι είδασιν πόσοι εν π' αλλού τζιαι πόσοι που την Χώραντζιαι πόσοι για συρτοθηλειάν τζιαι πόσοι για μασιαίριν.τζι είσιεν πεντ' έξι πούπασιν πως εν πολλοί τζι εν κρίμαν,τζι ο Μουσελλίμης είπεν τους: «Εν ούλλοι για το μνήμαν»!Ο ήλιος πκιον εστύλλωσεν, εγίνην μεσομέριντζι ακούστην εις τον μιναρέν ο χότζ'ας να φωνάζητζι επάψασιν την συντυσιάν τζι αφήκαν το δεφτέριντζι εσηκωθήκαν ούλοι τους τζι επήαν στο ναμάζι.31Είσιεν η μαύρη φυλακή η στενοκοπημένη,που κάθουνταν οι τέσσερεις πισκόποι μανισιοί τους,που την μερκάν του περβολιού μιαν πόρταν σιερένηντζι ακούετουν η συντυσιά τζι η χαμηλή φωνή τους.Ελάλεν ο Λαυρέντιος: «Α, τον ευλοημένοντζιείνον τον Θεοφύλαχτον, ούλλα τον αππωμένον!Έφερεν τζιείνα τα χαρκιά στραβά, χωρίς να ξέρη,τζι εγέμωσεν που μιαν μερκάν ως άλλην το νησσίν μας,τζι έδκιαν τα όπου τύχχαιννεν τζιαι μέραν μεσομέριντζι ήρτασιν τούτα τα κακά τώρα στην τζιεφαλήν μας.»32Λαλεί τους ο Μελέτιος: «Μισώ την αδικίανπως εβουλήθην άνθρωπος να κάμη καλωσύνην,να τον κακολοήσωμεν πως ήταν η αιτία;Ήτουν βουλή που τον Θεόν για να γενεί τζι εγίνην.Τον Χάρον εν τζιαι βκάλλουν τον ποττέ πως εν φταισμένος,πάντα λαλούν το φταίσιμον πως τόσιει ο πεθαμένος.»Λαλεί τους ο Τζιυπριανός: «Εν λόγια παραπάνω,έτσι τζι αλλοιώς ετέλειωσεν, εμείς εν να χαθούμεν,ό,τι λοής τζι αν έτυχεν ξέρει ο Θεός που πάνω,για τζιείνους πων να μείνουσιν τζιείνους τώρα να δούμεν.»33Τότες εκρώννοιξεν κρυφά του περβολιού η πόρτατζι εμπήκεν παίδκιος όμορφος μακρύς τζιαι στολισμένοςχαρούσιμος, τζι εφαίνετουν που γαίμαν τζιαι που σόρταν,τζι ανέσαινεν τζι εφαίνετουν πως ήτουν ποσταμένος.Εκράτεν παστρικόν ποξάν γεμάτον στην μασκάλην,τζι επήεν στον Τζιυπριανόν τζι είπεν του γιάλι γιάλι:«Έπεψεν με ο τζιύρης μου τώρα τζι ήρτα βουρώντατζι έφερα σου μιαν αλλαήν δικήν του να φορήσης,ναπάμεν έσσω μας τωρά, κρυφά κρυφά, χωστώντα,χάϊτε ντύθου γλήορα να πάμεν, μεν αρκήσης.»
34«Γυιε μου, πκοιός εν ο τζιύρης σου; πες μου τζιαι μεν να ξέρω.»«Ο τζιύρης μων ο Κκιόρ-ογλους, τζι είπεν μου να πασκίσωνάρτω να σ' εύρω γλήορα τζιαι ρούχα να σου φέρω,τζιαι να σε πάρω έσσω μας ευτύς, να μεν σ' αφήσω.Ντύθου να πάμεν τζι ο Θεός ορπίζω ναν μιτά μας,ο τζιύρης μου εν έσσω του τωρά τζιαι καρτερά μας.Να ρέξουμεν χωστά-χωστά 'που μέσα στο περβόλιν,τζιαι που τον τοίχον ύστερα να ππέσουμεν στην στράταντζι αν τύσιη σγιαν πηαίννομεν τζιαι μπλάσει μας το κώλιν,γρυ να μας πουν, μελίζω τους τζιαι κάμνω τους σαλάταν.»35«Να πάης, γιε μου, να του πης να κάμνη την δουλειάν τουτζι είμαι πολλά καλλύττερα, πολλά, δα μέσα πούμαι,τζιαι πως την καλωσύνην του τζιαι την καλήν καρδκιάν τουακόμα τζιαι κρεμμάμενος εν να την αθθυμούμαι.Χ'αιρέτα μου τον που καρδκιάς τζιαι να του πεις ακόμα,πως εν να τον ευκαριστώ νεκρός που κά 'στο χώμα,αν κάμει μιαν μιαλλύττερην πο τούτην καλωσύνην:Στον τόπον μας πο δα τζιαι δα να κάμ' ό,τι μπορήσηνα μεν γινή μιαλλύτερον κακόν στην Ρωμιοσύνην.Πε του τα τούτα, τζι ο Θεός να τον πολλοχρονίση.»36«Για τούτα ούλλα που λαλείς τζι εγιώ εν να πασκίσωτζιαι μεσ' στα φυλλοκάρδκια μου τα λόγια σου φυλάω,τζιαι μόννω σου στην πίστην μου να μεν ταλησμονήσω,μα δίχως σου στον τζιύρην μου αντρέπουμαι να πάω.»Στην άλλην πόρταν μονομιάς κατσ'αρισμός ακούστην,τζι είδασιν το μαντάλιν της που πανωθκιόν τζι εσούστην,τζι αρκώθηκεν ο πέρκαλλος ο παίδκιος τζι έδοξέν του,τζι η φούχτα του σιερβόλιασεν στην κόξαν το πιστόλιν,εσκούλλισεν τον ο θυμός τζιαι πάλ' ανάδοξέν του,τζι έναν λιγγούριν έκαμεν τζι ευρέθην στο περβόλιν.37Η πόρτα τότες άννοιξεν τζι εκούμπησεν στον τοίχον,τζι ένας εφέντης έμπηκεν αρκοντικά ντυμένοςτζι είπεν τους: «Ήρτα να σας δω, μιτά σας να συντύχω,γιατ' είμαι για το χάλιν σας πολλά μαραζωμένος.Έφερά σας τζιαι νακκουρίν φαίν τζιαι πκιείν να φάτε,γιατ' εν να σας γυρέψουσιν τωρά τσιμπίν να πάτε.Ετρεξα τζι είδα τωρά τρεις κρεμμασταρκές στημένες,είχαν τες δκυο στον Πλάτανον τζιαι τζιείν' την μιαν την άλληνστην Συκαμιάν, τζι ήτουν τζι οι τρεις σγιαν χάροι κουρτισμένεςτζι έπληξ' αππέσω μου πολλά τζιαι δεν μώμεινε χάλιν.38Ηρτα καταύτις να σας πω να παρηορηθείτετζι εν να πασκίσω σήμμερον να κάμ' ό,τι μπορήσωνα ρίξω τες κρεμμασταρκές τζιαι σεις να ποσπαστήτε,τζιαι τα χαρκιά που γράψασιν εγιώ 'ν να τους τα σιήσω,να κάμω τα πικρά γλυτζιά τζιαι τάρκα να μερώσωτζιαι βουλετόν ταβούλετον για να σας ι-γλυτώσω.Τέσσερεις στύλλοι σγιαν τζι εσάς, τζιεφάλια τουν του τόπουδεν είναι κρίμαν τζι άδικον να πα' να κρεμμαστείτε;Πο ούλλα το γλυκόττερον εν η ζωή ταθρώπου,ένας σας λόος μανιχά κανεί να ποσπαστείτε.»39Τότες Αρχιεπίσκοπος εποτυλίχτην πάνωτζι είπεν του: «Τούρτζιε, βρίξε πκιον, κανεί να συντυχάννηςτζιαι δεν θέλω που λλόου σου ν' ακούσω παραπάνω.Πάψε τζι εν κρίμαν τζι άδικον τα λόγια σου να χάννης,άνου να φύης γλήορα, να πας εις την δουλειάν σου,τζι ο Χάρος εν γλυκόττερος απού την συντυσιάν σου.»Ο Τούρκος ότι τζι άκουσεν εστάθην μουρρωμένοςτζι είδεν τζι επίστεψεν πως παν τα λόγια του χαμένα,τζι έμεινεν σγιαν περίλυπος τζιαι σγιαν αντροπιασμένος·τζι ύστερα ξέβην τζι έφυεν με δκυο σιείλη καμένα.40Ο Τούρκος ότι τζι έφυεν τζι εμείναν μανισιοί τους,εγονατίσαν ούλλοι τους για να προσευκηθούσιν,τζι ούλλοι εκλαμουριστήκασιν, τζιαι τζιείν' η προσευκή τουςήτουν που μέσα στην καρδκιάν την ώραν που πονούσιν.Στην υστερκάν της προσευκής έτσι γονατισμένοιείπαν κλαμένοι σιανά τζιαι με φωνήν κομμένην:«Θεέ μου, τζιαι συχχώρησε τους λας που μας μισούσιν,Θεέ μου, τζιαι ξησκλάβωσε την άχαρην φυλήν μας,Θεέ μου, τζιαι στερέωννε τους λας που πολεμούσιν,Θεέ μου, τζιαι συχχώρα μας τζιαι δέχτου την ψυσιήν μας!»41Οι άλλοι πού 'τουν στην τζ'ιαμήν ότι τζι εποσπαστήκανεστάθηκαν τζι εκάμασιν τσιμπίν την συντυσιάν τουςτζι εις το Σαράγιον ούλοι τους εξανασυναχτήκαντζι αρτζιέψαν να τελειώσουσιν την άχαρην δουλειάν τους.Για πείσμαν του Τζιυπριανού τζιαι για φοϊτσ'ασμόν τουφέρνουν τον αρκιδκιάκον του τζιαι τον γραμματικόν τουτζιαι βκάλαν τους κάτι δουλειές, δουλειές σαντανωμένες,τζι επέψαν τζι εκρεμμάσαν τους αξάγκωνα δημμένουςστον Πλάτανον, πούταν οι δκυο κρεμμασταρκές στημένες,τζι αφήκαν τους τζιει πάνω τζιει καταύτις κρεμμασμένους.42Ύστερα 'πέψασιν καμμιάν δωδεκαρκάν αθθρώπουςτου Σαραγιού, τζι ετάξαν τους να διπλαρματωθούσιν,τζι εφέραν που την φυλακήν τους τέσσερεις Πισκόπουςτζι ήτουν ούλοι μονόβουλοι να τους το ξαναπούσινγια τέλεια ύστερην φοράν πως πα' η τζιεφαλή τους.Ευτύς ο Μουσελλίμ-αγάς αννοίει τζιαι λαλεί τους:«Τζ'ελλάττης τζιαι κρεμμασταρκά εν τζιαι τα δκυο χαζίριν,η ώρα σας εκόντεψεν τζι εν καρτερώ περίτου,έχω τζινούρκαν προσταήν τώρα που τον Βεζύρην.»Τότες Αρχιεπίσκοπος αννοίει τζιαι λαλεί του:43«Σκοτώστε μας τζιαι γράψετε τζι εμάς τον σκοτωμόν μας.Μα τούτοι ούλ' οι σκοτωμοί εν ούλοι για κακόν σας,εσείς θαρκέστ' αννοίετε το μνήμαν το δικόν μας,τζι εν το πεισκάζετε πως εν το μνήμαν το δικόν σας.Εσείς σιειροττερεύκετε τα πράματα θωρώ τα,στην Πόλην εκρεμμάσετε τον Πατριάρχην πρώτατζιαι ταπισών άλλους πολλούς πισκόπους τζιαι παπάες.Σκοτώστε όσους θέλετε, αμμ' αν να σας ι-βλάψει,το γαίμαν που σιονώννετε που μας τους δεσποτάεςεν λάιν εις την λαπρατζιάν π' αφταίννει να σας κάψει.»44Λαλεί τ' ο Μουσελλίμ-αγάς: «Η ώρα εν περασμένη,χαζίριν εδειλίνωσεν τζιαι πάει να νυχτώσει,εν καρτερώ, γιατ' η δουλειά τωράν αρκινημένητζι έχω τζιαι δκυο κρεμμάμενους τζιαι πρέπει να τελειώσει.Eχω τον αρκιδκιάκον σου τζιαι τον γραμματικόν σου,τζι εν να τους δεις τζιαι σου τωρά κρεμμάμενους ομπρός σου.Αν έσιεις τίποτε να πεις για το καλόν σας, λάλε,να ποσπαστούμεν γλήορα, γιατ' εν να νυχτωθούμεν,τζιαι παίρνω νάκκον πομονήν, ει δε καν ου, τζιαι πάλε...»«Βρίξε τζι εμείς το πεθυμάς ευτύς να σου το πούμεν:45Βκιάστου τζιαι κάμε γλήορα τζιαι τέλειωσ' την δουλειάν σου,πρόσταξε τον τζ'ελλάττην σου να κόψη τον λαιμόν μας,φερ' το σπαθίν σου γλήορα τζιαι την συρτοθηλειάν σου,έτο που σου το είπαμεν είνταν' για το καλόν μας.»Ο Μουσελλίμης μ' έναν δειν σγιαν νάδειξεν φοέραν,κι ό,τι λοής σγιαν ένεψεν τους λας που τους εφέρανούλ' ενεκατωθήκασιν, τζι ευτύς με μιαν κατζίαναρπάξαν ούλλοι βκιαστικά τζιαι σγιαν τους θυμωμένουςτζι εδήσαν τους, μιαν σταλαμήν τζι επήραν τους τζι επήαντζι εστήσαν τους αππεξωθκιόν του Σαραγιού δημμένους.46Τότες ο Μουσελλίμ-αγάς είπεν εις τους αγάδες:«Ο θάνατος εν χάκκιν του κάθε κακού αθθρώπου.Πα' να ποτζιεφαλίσωμεν τώρα τους δεσποτάδεςτζιαι το πωρνόν ν' αρτζιέψωμεν τους μπροεστούς του τόπου,τζιείνους που σγάφφαν της Τουρτζιάς κρυφά-κρυφά το μνήμαν.Εν προσταή του Διβανιού τζιαι δεν έχουμεν κρίμαν.Που την πελλάραν τους τραβούν τζιαι τούτοι τζι η φυλή τουςτζι ακόμα εν να πάθουσιν με τουν τον νουν περίτου,οι ίδιοι τα κάμασιν ας τάβρ' η τζιεφαλή τους.»Σηκώννεται ο Κκιόρ-ογλούς τζι αννοίει τζιαι λαλεί του:47«Έσιεις ψυσιήν, Μεχμέτ-αγά, εις τον Θεόν να δώσεις,όπκοιος τον όρκον του πατά, κολάζει την ψυσιήν του,τον Πάσ' πίσκοπον έμοσες να μεν τον ι-σκοτώσεις,έμοσες του να μεν κόψης ποττέ την τζιεφαλήν του.»«Δεν θέλω, Κκιόρ-ογλού, εγιώ παραγ'γ'ελιάν πο σέναν.Ορκον αν τώμοσα εγιώ τζιείν' εν δουλειά μου μέναν.Αντάν του ορκωμόθηκα, εσού 'ν είσιες χαπάριν,αρνήθην τζι εν εδέχτηκεν την χάρην μου εμέναν,είπεν μου: Μουσελλίμ-αγά, αν θεν να κάμης χάρηννα μεν πειράξεις τίποτε στον τόπον μας κανέναν.48Έτσι την χάρην δέχομαι, ει δε καν ου, λαλεί μου,αν βουληθείς τζι έναν μιτσύν, μωρούδιν να πειράξεις,να πάει πρώτα στο σπαθίν εμέν' η τζιεφαλή μου,τζιαι δεν θέλω την χάρην σου, εμέν' πρώτα να σφάξεις.Όμως θαρείς την γνώμην μου πως εν να την αλλάξω;Τον όρκον που του έμοσα πάλ' εν να τον φυλάξω.Εμοσα του να μεν κόψω ποττέ την τζιεφαλήν του,'μμα 'ν άλλον κόβκω τζιεφαλήν τζι εν άλλον το κρεμμάζω,εν τζι έμοσα του τζι είπα του χαρίζω την ζωήν του,το πνίω έσιει δκιαφοράν πολλήν απού το σφάζω.»49Τότες λαλεί ο Κκιόρ-ογλούς: «Τούτον τους δεσποτάεςφοούμαι μεν τζιαι φέρει μας νεκατωσιάν στην χώρανμεν τζι αναδόξει τους Ρωμιούς τζι εν νά 'χουμεν πελάες,να βάλουμεν κώλια πολλά τζιαι θέμι που τα τώρα.Μπορεί να δισπιρκάσουσιν τζιαι να νεκατωθούσιν,σαν δουν τα κώλια μας πολλά, τοτ' εν να φοηθούσιν.»Λαλεί τους ο Μεττές-αγάς: «Αφήστε τες φοβέρες,για τους πισκόπους την δουλειάν δεν πρέπει να βκιαστούμεν,πρέπει να μείνη να δκιαβούν αλλό-πεντέξι μέρες,να ξομακρίση η δουλειά τζιαι να δκιαλοϊστούμεν.50Να ξανανεκουτρέψομεν εις τους Ρωμιούς να δούμενμεν τζι έχουν τζι άλλα άρματα στα σπίδκια τους χωσμένα.τζι ότι σκοπήσουμεν καλά τζιαι σιουραριστούμεννάμαστον τότες άνενοιας, νάμαστον νεπαμένοι.»Επολοήθην τζιαι λαλεί ο Μουσελλίμης τότες:«Κανέναν φόον δεν εχώ από τους Τζιυπριώτες.Θωρούν εις την Καραμανιάν πως η Τουρτζιά 'ν λιμπούριν,τέλεια κοντά π' ακούονται τζι οι σιύλλ' αντάν να λάξουν,με μιαν σφυρκάν πετάσσουνται ποδώθθ' έναν λιγγούριντζι ούλους μέσα σε μιαν ώραν μπορούν να τους ι-σφάξουν.
51Απού την άλλην έχουσιν κοντά τους το Μισίριν.Αν πεις καράβκια; δεν έχουν, εν του αλέτρ' αθρώποι.Με τούτα ούλλα δεν μπορούν να κάμουσιν χαίριντζι εβάλαν τα που μιας αρκής στον νουν τους οι πισκόποι,ει δε καν ου, εκάμναν μας τζιαι τούτοι το δικόν τους,τζιαι πάλε τζιει που πολεμούν έχουν το μερτικόν τους.Δα κάτω τούτοι εν πολλά, πολλά ξωμακρισμένοι,περνούν μηνάδες τζι εν έχουν χαπάριν που τα ξένατζιαι θέμι εν που την Τουρτζιάν στενά τριυρκασμένοι.Δα κάτω τούτ' εν σαν ταρνιά πων χώρκα μαντρισμένα.52Αρκήσαμεν, ανούτε πκιον να πάμεντε τζι εν δείλιςτζιαι που καμμιάν νεκατωσιάν στην Τζιύπρον μεν φοάστε,τζιαι δεν γίνεται τίποτες, εγιώ είμαι βεκκίλης,για τούν' την δουλειάν τίποτες να μεν-ι-δκιαλοάστε.»Ούλλοι τότες συλλόβρωτοι ευτύς εσηκωθήκαντζι αππεξωθκιόν του Σαραγιού επήαν τζι εσταθήκαν.Ητουν δεξ'ιά στον Πλάτανον οι δκυο οι κρεμμασμένοιτζι ήτουν ζαβρά στην Συκαμνιάν κρεμμασταρκά χαζίριν,τζι οι δεσποτάδες τζιει χαμαί αξάγκωνα δημμένοιτζι ήτουν τζιαι το Μουσουρμανιόν τριγύρου παναΰριν.
53Εφαίνουνταν περίλυποι οι Τούρτζ' οι Τζιυπριώτες,γιατ' ήτουν ούλλοι τους βριχτοί τζιαι σγιαν δκιαλοϊσμένοι.Επρόσταξεν χαρούσιμος ο Μεσελλίμης τότες,τζι επήραν τον Τζιυπριανόν, δκυο-τρεις αρματωμένοιπουκάτω που την Συκαμνιάν, κοντά στον θάνατόν τουτζι εφάκκαν η συρτοθηλειά πάνω στο μέτωπόν του.Υστερα γονατίσασιν τους άλλους τρεις πισκόπουςκατά την δύσην τζιαι τους τρεις αράδαν, τζι ομπροστά τουςήτουν οι τρεις τζ'ελλάττηδες ούλλα τους αρκαθρώπουςτζι ελάμνασιν πουπανωθκιόν τζι επαίζαν τα σπαθκιά τους.
54Τότες, Αρχιεπίσκοπος εψήλωσεν το δειν τουστον ουρανόν, τζι εφάνησαν τα μμάδκια του κλαμένα,εφάνην πως επόνησεν που μέσα στην ψυσιήν του,τζι είπεν τα τούν' τα δκυο λόγια με δκυο σιείλη καμένα:«Θεέ, που νάκραν δεν έσιεις ποττέ στην καλωσύνην,λυπήθου μας τζιαι δώσε πκιον χαράν στην Ρωμιοσύνην».Τζι ετρέξασιν τα 'δρώματα απού το πρόσωπόν του,απού του ήλιου την πολλήν την καψερήν την αύραντζι εβάλαν την συρτοθηλειάν ευτύς εις τον λαιμόν τουτζιαι τζιει πκιον ετελειώσασιν τα κάστια που ταύραν.
55Ύστερα οι τζ'ελλάττηδες με μιαν ψηλήν μανιέρανεκόψασιν τους άλλους τρεις πού 'τουν γονατισμένοιτζιαι τον Δημήτρην τον βοσκόν, ευτύς που τον εφέραν,τζι εστάθησαν με τα σπαθκιά τζι οι τρεις ματζιελλεμένοι.Το γαίμαν εκολύμπωσεν χαμαί στην γην τζι εππέσαντζι ελαχταρούσαν τα κορμιά τζι οι τζιεφαλάδες μέσα.Το ματζιελειόν που γίνηκεν τζι οι Τούρτζ' ελυπηθήκαν,δεν είσιεν πλάσμαν πων είπεν απού καρδκιάς: εν κρίμαν.Ακούστην εις τον μιναρέν δείλις τζι εποσπαστήκαν,τζι εφύασιν τζι αφήκαν τους δίχως θαφκιόν τζιαι μνήμαν.56Ύστερα πκιον που το κακόν ακούστην μεσ' στην Χώραν,τζιαι που το κλάμαν άρτζιεψεν η Χώρα πκιον να βράζει,ύστερα που το βούττημαν του ήλιου νάκκον ώραν,τέλεια πκιον, ότι τζι έκαμεν αρκήν να σουρουπκιάζει,επήασιν δκυο μπροεστοί τζιαι τέσσερεις παπάδεςτζι είπαν του Μουσελλίμ-αγά: «Δώσ' μας τους δεσποτάδεςτζιαι τον Δημήτρην για θαφκιόν, να μεν μείνουν τζι εν κρίμαν.»τζι είπεν με κάμποσους θυμούς τζιαι κάμποσες φοβέρες:«Φύετε τζι εν σας δκιω τωρά κανέναν για το μνήμαν,θέλω να μείνουν τζιει χαμαί άθαφτοι τρεις ημέρες!»
 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on November 19, 2021 21:00

November 13, 2021

Λογοκρισία και απαγορεύσεις βιβλίων

Ανδρέας Καπανδρέου


Η λογοκρισία (censorship) υπάρχει σε διάφορες μορφές από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Παρ´ όλο που είναι κοινώς αποδεκτό ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να παράγει και να λαμβάνει πληροφορίες χωρίς κανένα περιορισμό, σε καμία χώρα του κόσμου δεν υπάρχει ολοκληρωτική ελευθερία έκφρασης (είτε γραπτού είτε προφορικού λόγου).  Αντίθετα, κάθε χώρα έχει τους δικούς της νόμους ενάντια στο λίβελο, την αισχρολογία, τη βλασφημία, την ανταρσία ενάντια στο κράτος, κλπ. Όλοι οι  προαναφερθέντες νόμοι θέτουν κατά κάποιο τρόπο περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου, της έκφρασης και της ελεύθερης επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Φυσικά οι μέθοδοι εφαρμογής της λογοκρισίας αλλάζουν ανάλογα με  τις ιδέες, τις συνήθειες και την ηθική που επικρατεί σε κάθε χώρα και σε κάθε εποχή.

Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν την Παγκόσμια Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτωντης οποίας το άρθρο 19 γράφει:

Ο καθένας έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος του καθενός να διατηρεί ανενόχλητος τις απόψεις του καθώς επίσης του δικαιώματος να αναζητά και να μεταδίδει πληροφορίες και ιδέες με οποιοδήποτε μέσο  σε όλο το κόσμο.

Η Ευρωπαϊκή Συμφωνία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο άρθρο 10 (10) αναφέρει:

Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία διατήρησης της άποψης του καθώς επίσης και του δικαιώματος να αναζητά και να μεταδίδει πληροφορίες και ιδέες χωρίς τη παρέμβαση οποιασδήποτε κρατικής αρχής σε όλο το κόσμο.

Επίσης η Διεθνής Επιτροπή για τα Ανθρώπινα και Πολιτικά Δικαιώματα, στο άρθρο 19 γράφει:

1.    Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να έχει την άποψη του χωρίς καμία παρέμβαση.

2.    Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης, το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει και το δικαίωμα του καθενός να αναζητά, να λαμβάνει και να μεταδίδει οποιεσδήποτε πληροφορίες και ιδέες ανεξαρτήτως συνόρων, είτε προφορικά, είτε γραπτά ή εκτυπωμένα, σε μορφή τέχνης, ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο της επιλογής του.

3.    Η άσκηση του δικαιώματος στη παράγραφο 2 αυτού του άρθρου περιέχει ειδικά καθήκοντα και ευθύνες. Μπορεί για αυτό το λόγο τεθούν ορισμένοι περιορισμοί, αλλά αυτό θα πρέπει να συμβαίνει μόνο όταν είναι απαραίτητο και οι περιορισμοί αυτοί θα πρέπει να απορρέουν από τη νομοθεσία: α) για το σεβασμό και της υπόληψης άλλων ατόμων, β) για τη προστασία της εθνικής ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης, ή της δημόσιας  υγείας ή ηθικής.

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Ελευθερίας Έκφρασης και Πληροφόρησης του Συμβουλίου της Ευρώπης,  επιδιώκεται η ανοικτή πληροφοριακή πολιτική στο δημόσιο τομέα, περιλαμβανομένης της πρόσβασης στην πληροφόρηση με στόχο να προαχθεί η κατανόηση του ατόμου και η δυνατότητα του να συζητά ελεύθερα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά ζητήματα.

Περιπτώσεις λογοκρισίας, δίωξης  και απαγόρευσης βιβλίων

1. Περιπτώσεις διωγμού βιβλίων για αισχρολογία

Η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, μαζί με κάποια άλλα έργα, ήταν για δεκαετίες απαγορευμένη στις ΗΠΑ με βάση τον ομοσπονδιακό νόμο του 1873 περί αισχρολογίας. Το ίδιο έργο απαγορεύτηκε και στην Αθήνα το  1968 από την Χούντα του Γεώργιου Παπαδόπουλου. Σήμερα η Λυσιστράτη είναι μία από τις πιο δημοφιλείς ελληνικές κωμωδίες, βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία και στις βιβλιοθήκες σε πάρα πολλές εκδόσεις (μέχρι και σε κόμικς) και παίζεται πολύ συχνά στα θέατρα της χώρας. 

Η περίπτωση του βιβλίου Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ. Το 1961 ο εκδοτικός οίκος Penguin Books έκδωσε το βιβλίο του D.H. Lawrence Lady Chatterley´s Lover. Τότε ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά ο βρετανικός νόμος του 1959 «Περί άσεμνων εκδόσεων». Αρκετά αντίτυπα του βιβλίου κατασχέθηκαν από το τυπογραφείο και ο εκδοτικός οίκος Penguin κατηγορήθηκε για καταπάτηση της δημόσιας ηθικής. Τελικά ο εκδοτικός οίκος κέρδισε τη δίκη διότι στο δικαστήριο αποδείχτηκε ότι: α) η αίσθηση της δημόσιας ηθικής δεν είναι εύκολο να οριστεί επειδή στη κοινωνία μας υπάρχουν διάφορα είδη ηθικής μερικά από τα οποία είναι ασυμβίβαστα μεταξύ τους. β) η αίσθηση της δημόσιας ηθικής είχε αλλάξει από την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο. Το βιβλίο Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ, το οποίο θεωρήθηκε σκάνδαλο στην Αγγλία του 1961 βρίσκεται σήμερα μεταφρασμένο στις βιβλιοθήκες και στα βιβλιοπωλεία όλου του κόσμου χωρίς να σοκάρει κανένα. Μάλιστα η δημοσιότητα που πήρε το βιβλίο με τη κατάσχεση και τη δίκη του, το έκανε ιδιαίτερα γνωστό και δημοφιλές.

Η περίπτωση του βιβλίου American Psycho. To 1991 ο βρετανικός εκδοτικός οίκος Picador αποφάσισε να εκδώσει στη Βρετανία το έργο του Brett Easton Ellis American Psycho. Το βιβλίο αναφερόταν στη ζωή ενός τραπεζίτη της Wall Street ο οποίος μοίραζε το χρόνο του στις αγοραπωλησίες μετοχών και στον βασανισμό γυναικών μέχρι θανάτου. Αναφορικά με αυτό το βιβλίο ο πνευματικός κόσμος της Μεγάλης Βρετανίας μοιράστηκε σε δύο στρατόπεδα: σε αυτούς που υποστήριζαν ότι το βιβλίο θα έπρεπε να αποσυρθεί επειδή ήταν, όπως υποστήριζαν, «σαδιστικό, πορνογραφικό και υποτιμητικό για τις γυναίκες», και σε αυτούς που υποστήριζαν ότι το American Psycho ήταν ένα «σοβαρό λογοτεχνικό έργο». Το βιβλίο, το οποίο δίχασε τη βρετανική κοινή γνώμη το 1991, και για το οποίο τόσα άρθρα γράφτηκαν, τόσο υπέρ όσο και κατά, θεωρείται σήμερα ένα ασήμαντο έργο ανάμεσα σε τόσα άλλα του είδους του. Παρ΄ όλα αυτά η εκστρατεία εναντίον αυτού του βιβλίου και η όλη δημοσιότητα που του δόθηκε, το βοήθησε να αυξήσει σημαντικά τις πωλήσεις του. Αυτή η περίπτωση μάς διδάσκει ότι ακόμα και τα άρθρα και η συζήτηση εναντίον κάποιου βιβλίου αποτελεί σε τελική ανάλυση διαφήμιση για αυτό: ενώ κάποια βιβλία πιθανόν να περνούσαν εντελώς απαρατήρητα, η φασαρία που γίνεται γύρω από αυτά, τα κάνει γνωστά και πολλές φορές περιζήτητα. Το βιβλίο αυτό μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο, ενώ παίχτηκε και στη τηλεόραση.


2. Περιπτώσεις διωγμού βιβλίων για προστασία του δημοσίου συμφέροντος

Υπάρχουν περιπτώσεις στη σύγχρονη ιστορία όπου συντηρητικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα λογόκριναν και κατάστρεψαν ακόμα βιβλία. Παράδειγμα αποτελεί στον ελληνικό χώρο η χούντα της 21ης Απριλίου 1967, η οποία προέβη και σε δημόσια καταστροφή δια πυρός «αντεθνικών» βιβλίων των Δ. ΣολωμούΚ. Παλαμά, Ν. Καζαντζάκη και ξένων κλασικών, όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Ζολά, ο Τολστόι κ.ά.

Η περίπτωση του Spycatcher. To 1989 ο Βρετανός πρώην πράκτορας Peter Right αποφάσισε να γράψει τα απομνημονεύματα του μέσα από το βιβλίο Spycatcher (Κυνηγός κατασκόπων). Η βρετανική κυβέρνηση απαγόρευσε τότε την κυκλοφορία του βιβλίου με το αιτιολογικό ότι σε αυτό ο Peter Right δημοσίευε κρατικά μυστικά. Η τότε κυβέρνηση της Margaret Thatcher εκτός από τη Βρετανία κατάφερε να απαγορεύσει το βιβλίο και στην Αυστραλία και στο Χονγκ Κονγκ. Τότε συνέβηκε το εξής παράδοξο: στην Αυστραλία η υπόθεση ακολούθησε το δρόμο της δικαιοσύνης και οι εφημερίδες σε όλο το κόσμο μπορούσαν να αναδημοσιεύουν τις ακροάσεις του δικαστηρίου σχετικά με τη δίκη του βιβλίου, ενώ στη Βρετανία όπου έγιναν τα γεγονότα, ήταν η μόνη χώρα στον κόσμο τις οποίας οι εφημερίδες δεν είχαν το δικαίωμα να δημοσιεύσουν οτιδήποτε σχετικό. Η υπόθεση αυτή έληξε οριστικά όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με απόφαση του στις 16 Νοεμβρίου 1991, αποφάσισε ότι η απαγόρευση του συγκεκριμένου βιβλίου στη Μεγάλη Βρετανία αποτελούσε καταπάτηση του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία διασφαλίζει την ελεύθερη έκφραση των πολιτών. Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης του Spycatcher στη Μεγάλη Βρετανία, το βιβλίο εκδιδόταν κανονικά σε πλήθος άλλων χωρών. Παρ΄ όλα αυτά η Μεγάλη Βρετανία υποστήριζε ότι η εθνική ασφάλεια προέχει της ελευθερίας του Τύπου και της έκφρασης. Στις μέρες μας με την εξάπλωση του διαδικτύου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης δεν είναι καθόλου εύκολο να απαγορευτεί ένα βιβλίο με τέτοιου είδους ευαίσθητες πληροφορίες και να μακριά από τη δημοσιότητα. Αυτός είναι ο λόγος που αρκετές κυβερνήσεις θεωρούν πιο σοφό να διαψεύσουν και να αρνηθούν κάποια γεγονότα που δημοσιεύτηκαν παρά να προσπαθήσουν να απαγορεύσουν την κυκλοφορία του εντύπου που περιλαμβάνει αυτές τις πληροφορίες. Η απαγόρευση μιας έκδοσης με τέτοιου είδους πληροφορίες αποτελεί έμμεση παραδοχή της εγκυρότητας των πληροφοριών, οι οποίες είναι πιθανόν ούτως ή άλλως να διαρρεύσουν. Επιπλέον αποτελεί διαφήμιση του εντύπου που τις περιέχει καθιστώντας το πιο ελκυστικό στους αναγνώστες.

3. Περιπτώσεις διωγμού βιβλίων για βλασφημία

Η περίπτωση του βιβλίου H πάπισσα Ιωάννα του Εμμανουήλ Ροΐδη. Το μυθιστόρημα αυτό  γράφτηκε το 1866 και προκάλεσε την δικαστική δίωξη και τον αφορισμό του συγγραφέα από την Εκκλησία της Ελλάδος. Σήμερα το βιβλίο μπορεί κάποιος πολύ εύκολα να το προμηθευτεί από ένα βιβλιοπωλείο ή μια βιβλιοθήκη. 

Η περίπτωση του Τελευταίου Πειρασμού του Νίκου Καζαντζάκη. Το 1953 ο Καζαντζάκης τελειώνει το μυθιστόρημα Ο τελευταίος πειρασμός και η Εκκλησία ζητά τον διωγμό του συγγραφέα, πριν ακόμα κυκλοφορήσει το βιβλίο. Επίσης το Βατικανό ενέγραψε το βιβλίο στον πίνακα των απαγορευμένων αναγνωσμάτων (Index librorum prohibitorum). Ο συγγραφέας τελικά αφορίστηκε από την Εκκλησία της Ελλάδος.  Το βιβλίο σήμερα βρίσκεται στις βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία της χώρας ενώ έχει μεταφραστεί σε πολλές άλλες γλώσσες. 

Η περίπτωση ενός ποιήματος του James Kirkup. To 1976 ο ακαδημαϊκός James Kirkup δημοσίευσε στο βρετανικό έντυπο “Gay News” ένα ποίημα σύμφωνα με το οποίο ο Χριστός πάνω στο σταυρό έκανε ομοφυλοφιλικές σκέψεις. Ο Kirkup κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε τελικά για βλασφημία αλλά η υπόνοια που ο συγγραφέας άφηνε στο ποίημα του ότι ο Χριστός ίσως να ήταν ομοφυλόφιλος συζητήθηκε δημόσια παίρνοντας διαστάσεις. Ο βρετανικός νόμος με βάση τον οποίο ο Kirkup καταδικάστηκε το 1976 για βλασφημία, καταργήθηκε το 1985 αποδεικνύοντας ότι η κοινωνία μας γίνεται ολοένα και πιο φιλελεύθερη σε αυτά τα θέματα, ιδιαίτερα όσο αφορά τις καλές τέχνες και τη λογοτεχνία. 

Η περίπτωση των Σατανικών Στίχων του Salman Rushdie. Το γνωστό σε όλους μας βιβλίο του Salman Rushdie, Satanic Verses, θεωρήθηκε ως βλασφημία για τους Μουσουλμάνους και προκάλεσε δολοφονίες και θανάτους, απαγορεύσεις του βιβλίου σε διάφορες χώρες και κάψιμο αρκετών αντιτύπων του. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι πολλών ευρωπαϊκών χριστιανικών χωρών ξεσηκώθηκαν προτρέποντας τις κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες ζούσαν να απαγορεύσουν το βιβλίο. Το βιβλίο σήμερα κυκλοφορεί ελεύθερα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ο συγγραφέας του βιβλίου όμως ακόμη κρύβεται από τους φανατικούς μουσουλμάνους που απειλούν να τον σκοτώσουν. 

Η περίπτωση του Μν του Μίμη Ανδρουλάκη. Θύελλα διαμαρτυριών ξεσήκωσε στους χριστιανικούς κύκλους της Ελλάδας το μυθιστόρημα του Μίμη Ανδρουλάκη Μν . Το βιβλίο θεωρήθηκε  βλάσφημο αφού παρουσιάζει το Χριστό να έχει ερωτικές σχέσεις με τη Μαρία τη Μαγδαληνή.  Το ομαδικό κάψιμο αντιτύπων του βιβλίου αυτού από φανατικούς τού έδωσε τέτοια δημοσιότητα που, πολύ σύντομα, παρ΄ όλο που η λογοτεχνική του αξία αμφισβητήθηκε έντονα από την κριτική,  έγινε best seller. Η δημοσιότητα μάλιστα του βιβλίου, λόγω της ρίψης αντιτύπων του βιβλίου στη φωτιά, έφτασε και εκτός Ελλάδος, αφού έγινε θέμα από πολλά ειδησεογραφικά πρακτορεία.  Το βιβλίο πάντως ποτέ δεν απαγορεύτηκε ή διώχθηκε από τις ελληνικές Αρχές.

 

4. Περιπτώσεις δυσφήμησης και λίβελου

 -        Σύμφωνα με τον νόμο, μια γραπτή δήλωση είναι δυσφήμηση όταν τείνει να υποβιβάσει την υπόληψη κάποιου ατόμου. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις λίβελου που, πολύ συχνά, ακολουθούν τον δρόμο της Δικαιοσύνης στα δικαστήρια όλου του κόσμου. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε πολλές χώρες τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι υποστηρίζουν έντονα ότι η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή παρακωλύοντας  το έργο τους, και ότι οι ποινές που επιβάλλονται είναι υπερβολικές.

 

Η λογοκρισία και ο κόσμος των γραμμάτων
Συγγραφείς. Σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να εκφράζει την άποψη του σε προφορική ή γραπτή μορφή.  Οι συγγραφείς εκφράζονται γράφοντας λογοτεχνία, γράφοντας τη γνώμη τους για ένα συγκεκριμένο θέμα, δίνοντας πληροφόρηση μέσω των γραφομένων τους ή αναμεταδίδοντας τη γνώση. Ο κάθε συγγραφέας έχει την ευθύνη για αυτά που γράφει. Αν αποδειχτεί ότι τα γραφόμενα ενός συγγραφέα αποτελούν λίβελο, βλασφημία, αισχρολογία ή ότι αποτελούν κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον, τότε αυτός θα αντιμετωπίσει τον νόμο του Κράτους.  
Εκδότες. Οι εκδότες ενός εντύπου είναι συνυπεύθυνοι για το περιεχόμενο του εντύπου που εκδίδουν. Εκδίδοντας ένα έντυπο ο κάθε εκδοτικός οίκος θεωρείται ότι εγκρίνει και το περιεχόμενο του και διώκεται επίσης από το νόμο αφού μέσω του εντύπου ο εκδότης κερδίζει χρήματα. Ο κάθε ένας είναι ελεύθερος να εκδώσει οτιδήποτε θέλει. Σε περίπτωση όμως που αυτό αποδειχτεί παράνομο, θα πρέπει και ο εκδότης να αναλάβει τις ευθύνες του.   
Βιβλιοθήκες. Οι βιβλιοθήκες δεν φέρουν ευθύνη για την έκδοση και την κυκλοφορία των βιβλίων. Κανονικά, οι Αρχές του κράτους είναι αυτές που έχουν την ευθύνη να δρουν άμεσα και να απαγορεύουν ένα βιβλίο όταν υπάρχει σοβαρός λόγος. Οι βιβλιοθήκες δεν είναι υπεύθυνες για τα περιεχόμενα κάθε βιβλίου: αυτό δεν εμπίπτει ούτε στη δικαιοδοσία, ούτε και στα καθήκοντά τους. Καθήκον μιας βιβλιοθήκης είναι να προσφέρει τη γνώση, τη πληροφόρηση και τη ψυχαγωγία στους αναγνώστες της μέσω των βιβλίων με βάση κάποια δική της επιλογή. Η απόφαση μιας βιβλιοθήκης να συμπεριλάβει στη συλλογή της ένα βιβλίο με βάση τα κριτήρια και την πολιτική της, δεν πρέπει να επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες ή άτομα με διαφορετικές αντιλήψεις. Παρ΄ όλα αυτά μια βιβλιοθήκη έχει καθήκον να διαφυλάσσει τα παιδιά από βιβλία ακατάλληλου για αυτά περιεχομένου και να σέβεται τις ομάδες ατόμων οι οποίες μπορεί να ενοχληθούν από κάποια βιβλία.  Για αυτό το λόγο, σε βιβλιοθήκες όπου έχουν πρόσβαση παιδιά, κάποια βιβλία θα πρέπει να βρίσκονται σε κλειστές συλλογές και κάποια άλλα να έχουν ειδικές ενδείξεις.
Αναγνώστες. Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για τη λογοκρισία ανάμεσα στους αναγνώστες. Αφενός, κάποιοι ζητούν την προστασία του νόμου και ενοχλούνται όταν διαβάζουν κάτι πέρα από τα πιστεύω και τις αρχές τους.  Μερικές πολιτικές και θρησκευτικές ομάδες είναι υπέρ της απόσυρσης των βιβλίων με τα οποία διαφωνούν (τουλάχιστον από τις βιβλιοθήκες). Αφετέρου, άλλες ομάδες ανθρώπων πιστεύουν ότι θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε όλα τα βιβλία και τις πηγές πληροφόρησης και να κάνει ο κάθε ενήλικας τις επιλογές του.  Μερικοί είναι κάθετα εναντίον της λογοκρισίας κάθε είδους πληροφορίας. Ένα μάλιστα από τα δυνατότερα επιχειρήματά τους είναι ότι αφού ο λογοκριτής (αυτός δηλαδή που αποφάσισε να λογοκριθεί και να απαγορευθεί το βιβλίο) διάβασε το βιβλίο, έτσι ούτως ώστε να το κρίνει ως ακατάλληλο, είναι φυσιολογικό το ίδιο δικαίωμα να κατέχεται από όλους.  Και επιπλέον αφού ο λογοκριτής δεν διεφθάρηκε διαβάζοντας το βιβλίο, γιατί θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι θα διαφθαρεί ο οποιοσδήποτε άλλος αναγνώστης διαβάζοντας το ίδιο βιβλίο;

 

Η επανάσταση του  Internet

Η διάδοση του Internet  έφερε μια επανάσταση στον τομέα της πληροφόρησης. Στο διαδίκτυο μπορεί κάποιος να βρει οποιαδήποτε σχεδόν πληροφορία θελήσει χωρίς κανένα περιορισμό. Στο διαδίκτυο δεν υπάρχει ούτε έλεγχος ούτε λογοκρισία και αφού το Internet δεν διέπεται από καμία αρχή,  κανένας δεν μπορεί να απαγορεύσει ή να τιμωρήσει μια ηλεκτρονική έκδοση.  Για την ακρίβεια, στις περισσότερες χώρες του κόσμου δεν υπάρχει νομοθεσία που να διέπει τις ηλεκτρονικές εκδόσεις που εμφανίζονται στο διαδίκτυο. Επίσης, η αναρχία που επικρατεί αυτή τη στιγμή στο Internet επιτρέπει στον οποιοδήποτε να γράφει και να δημοσιοποιεί οτιδήποτε θελήσει σε όποιο μέρος του πλανήτη και αν βρίσκεται. 

Πολλοί οργανισμοί και ομάδες ενάντια στη λογοκρισία δημοσιοποιούν μέσω των ιστοσελίδων τους στο Internet  το πλήρες κείμενο βιβλίων τα οποία έχουν κατά καιρούς τιμωρηθεί ή απαγορευτεί σε ορισμένες χώρες. Ένα παράδειγμα είναι η ιστοσελίδα “The Banned Books On-Line” που βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://digital.library.upenn.edu/banned-books.html

Με αυτό τον τρόπο μπορεί μια πληροφορία ή ένα βιβλίο που είναι απαγορευμένο σε μια χώρα (π.χ. Τουρκία) να βρίσκεται αυτούσιο στο Internet  και ο κάθε Τούρκος πολίτης να μπορεί να το βρει και να το διαβάσει από εκεί, έστω και αν απαγορεύεται δια νόμου η πώλησή του ή η έκθεσή του στα ράφια των βιβλιοθηκών της χώρας του.

Μεταξύ άλλων στο διαδίκτυο μπορεί κάποιος να βρει ιστοσελίδες που έχουν σαν θέμα την πορνογραφία, την εγκληματικότητα, την διάδοση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, κλπ. Έστω κι αν υποστηρίξουμε το δικαίωμα επιλογής κάθε ενήλικα σχετικά με τις επιλογές του, τα δεδομένα αλλάζουν όσον αφορά  στα ανήλικα άτομα. Οι Αρχές κάθε κράτους έχουν την ευθύνη για την  δια νόμου προστασία των ανηλίκων ατόμων από τη διαφθορά.

 

Η οργάνωση “Άρθρο 19” ( Article  19) και η παγκόσμια εκστρατεία για την ελευθερία της έκφρασης.

Η οργάνωση “Άρθρο 19” δημιουργήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία και πήρε το όνομα της από το 19ο άρθρο της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (βλέπε πιο πάνω). Η οργάνωση αυτή δρα παγκοσμίως και έχει ως στόχο την καταπολέμηση της λογοκρισίας και την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης και το δικαίωμα πρόσβασης ακόμα και στις κρατικές πληροφορίες για τους πολίτες κάθε χώρας.

Η οργάνωση “Άρθρο 19” ελέγχει και ερευνά περιπτώσεις λογοκρισίας σε όλο τον κόσμο, εκδίδει δικά της έντυπα, πιέζει παρασκηνιακά και μάχεται υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης. Αναπτύσσει πρότυπα, συμβουλεύει ιδιώτες και οργανισμούς, και εκστρατεύει υπέρ της ελεύθερης διακίνησης της πληροφορίας μέσα σε συγκεκριμένες χώρες αλλά και παγκόσμια. Με συνεργάτες σε περισσότερες από 30 χώρες παρακολουθεί τις περιπτώσεις λογοκρισίας και δρα αναλόγως.

Περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά στην οργάνωση “Άρθρο 19” αλλά και πραγματικές περιπτώσεις λογοκρισίας και καταπάτησης της ελεύθερης έκφρασης σε όλο το κόσμο μπορεί κάποιος να βρει στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.article19.org

 

Ανδρέας Κ. Ανδρέου (Καπανδρέου), «Λογοκρισία και απαγορεύσεις βιβλίων», περ. Σύγχρονη Βιβλιοθήκη & Υπηρεσίες Πληροφόρησης, τχ. 16 (2002) 34-40. 


 The Universal Declaration of Human Rights, 1948.
 European Convention on Human Rights, 1964.
 The International Covenant on Civil and Political Rights, 1976.
 Απρίλιος 1982.

 Μίμη. Ανδρουλάκης, Μν, Καστανιώτης, Αθήνα 1999.
 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on November 13, 2021 10:00

November 6, 2021

«Ο γιος της μάγισσας: αλλόκοτες ιστορίες» κυκλοφορεί και ως e-book από τη Read Library

 


Μια μάγισσα καίγεται, ένας μοναχός ερωτεύεται και ο Διάβολος γράφει το δικό του βιβλίο. 

Ένας άντρας ξεχασμένος σε ένα πηγάδι, ένα περίεργο γεύμα με ρύζι, μια κοπέλα έρχεται απ’ τον άλλο κόσμο για να εκδικηθεί και ένας δύτης κάνει βουτιά θανάτου.Ένας άντρας συνθλίβεται από το «προτέρημα» της έκτης αίσθησης  και ένας άλλος  ευφραίνεται βλέποντας τη ζωή του μέσα από την οθόνη ενός υπολογιστή.Μια ερωτική ιστορία μπερδεμένη μέσα στους ιστούς της μαύρης μαγείας, μια παγίδα σε δύο διαστάσεις και η επιλογή του εκλεκτού από το Σατανά.Δύο παράξενα δείπνα και ένας βρικόλακας, μια περίεργη παρτίδα σκάκι και ένας προδότης που αναζητά την κάθαρση.Οι ιδιαιτερότητες των νεκρών στον πλανήτη Ογκλ και η αυτοκτονία της Πηνελόπης Δέλτα.
Ένα βιβλίο στο οποίο μπλέκονται πραγματικά και φανταστικά γεγονότα, προκαλώντας αλλόκοτα συναισθήματα.



Το βιβλίο διανέμεται ψηφιακά από την εφαρμογή Read Library στην τιμή των 4,99 ευρώ.

Για περισσότερες πληροφορίες:  https://www.read-library.com/

Κατεβάστε την εφαρμογή σε κινητά και tablets,
για τεχνολογία iOS εδώ:  https :// apps . apple . com / us / app / read - library / id 763522088
για τεχνολογία Android εδώ:  https :// play . google . com / store / apps / details ? id = com . spp . read & hl = en
 
Βιογραφικό του συγγραφέα:
Ο Ανδρέας Καπανδρέου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λευκωσία. Σπούδασε «Βιβλιοθηκονομία», «Information & Library Studies» και «Επιστήμες της Αγωγής – Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση», σε Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Κύπρο. Εργάζεται στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστήμιο Κύπρου και είναι Υπεύθυνος του Τομέα Συστημάτων και Τεχνολογιών Πληροφόρησης της Βιβλιοθήκης. Με τα κοινά ασχολείται από τα φοιτητικά του χρόνια και διετέλεσε μέλος σε πολλά συμβούλια και οργανισμούς. Στον ελεύθερο του χρόνο ασχολείται με τη συγγραφή και την ανάγνωση βιβλίων. Από το 2010 διατηρεί το ιστολόγιο @Ανδρέας Καπανδρέου - http://andreaskandreou.blogspot.com/ όπου ασχολείται με τη λογοτεχνία, τα βιβλία και τον πολιτισμό.Τα βιβλία του:1. Το τρομακτικό μυστικό του Αϊνστάιν: αλλόκοτα διηγήματα (Επιφανίου, 2010). 2. Ο γιος της μάγισσας: αλλόκοτες ιστορίες (Συμπαντικές Διαδρομές, 2012). 3. Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα: η άγνωστη μαρτυρία του Ιωάννη Καρατζά (Συμπαντικές Διαδρομές, 2016). 4. Το τέλος της Χιονάτης: ποίηση (Συμπαντικές Διαδρομές, 2017). 5. Η παράξενη ιστορία του Ευριπίδη Παπαδόπουλου και άλλα διηγήματα (Συμπαντικές Διαδρομές, 2019).
Πηγή:https://www.read-library.com/gammaiotaalpha-taualpha-betaiotabetalambdaiotaalpha.html


 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on November 06, 2021 11:00