Ανδρέας Καπανδρέου's Blog, page 72

Διαμάχη των λογοτεχνών Μ. Καραγάτση – Ναπολέοντα Λαπαθιώτη σχετικά με το ψευδώνυμο του πρώτου

Ο Δημήτρης Ροδόπουλος (1908-1960) έγινε γνωστός στα λογοτεχνικά δρόμενα της Ελλάδας υπογράφοντας με το ψευδώνυμο Μ. Καραγάτσης.

Ο ίδιος ο συγγραφέας δεν άφησε κάποια μαρτυρία που να εξηγεί γιατί επέλεξε το συγκεκριμένο όνομα. Εικάζεται πάντως ότι αυτό προήλθε από το δέντρο πτελέα ή καραγάτσι. Όταν ήταν έφηβος ο συγγραφέας συνήθιζε να κάθετε κάτω από ένα καραγάτσι και να διαβάζει κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο εξοχικό της οικογένειάς του στη Ραψάνη της Θεσσαλίας. Το «Μ.» του ψευδωνύμου του προήλθε πιθανότατα από το ρώσικο όνομα «Μίτια» (ρωσική εκδοχή του Δημήτρης), με το οποίο τον αποκαλούσαν φίλοι και συμφοιτητές του, λόγω της μεγάλης του αγάπης για τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και ιδιαίτερα για το έργο Αδερφοί Καραμάζοφ.
Το μυστήριο γύρω από την επιλογή του ψευδωνύμου του Μ. Καραγάτση (γιατί επιλέγηκε το συγκεκριμένο αλλά και γενικότερα γιατί ο συγγραφέας επέλεξε να υπογράφει με άλλο όνομα από το πραγματικό του) απασχόλησαν τους λογοτεχνικούς κύκλους από τη δεκαετία του 30’ μέχρι σήμερα.
Το 1943 ο ίδιος ο Μ. Καραγάτσης προσπάθησε μέσα από δημοσίευσή του στο λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Εστία να εξηγήσει την απόφασή του να χρησιμοποιήσει ψευδώνυμο. Στο δημοσίευμά του όμως «φωτογράφησε» έναν άλλο συγγραφέα της εποχής, τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944) ο οποίος του απάντησε σε επόμενο τεύχος του περιοδικού με αποτέλεσμα να προκληθεί μια ενδιαφέρουσα διαμάχη μεταξύ των δύο λογοτεχνών.

Η διαμάχη ξεκίνησε όταν ο Καραγάτσης στο τεύχος 379 του περιοδικού Νέα Εστία (15 Μαρτ. 1943) σχολίαζε σε επιστολή του προς τον Π. Χάρη, τότε διευθυντή της Νέας Εστίας, την απόφασή του να χρησιμοποιήσει λογοτεχνικό ψευδώνυμο:

«… Επειδή ανάφερες και το παράδειγμα του υποφαινομένου στο τελευταίο σου χρονογράφημα, θα ήθελα να σου ξομολογηθώ την κωμικοτραγικήν ιστορία του ψευδωνύμου μου.
Ήμουνα κι εγώ από τους νέους εκείνους που είχαν πολλούς δισταγμούς για το πρωτόλειό τους έργο. Δε με φόβιζε όμως η γνώμη των συνανθρώπων μου. Με το δονκιχωτικό θράσος των δειλών, ήμουνα έτοιμος να δώσω τη μάχη με το πραγματικό και τόσο -κατά τη γνώμη σου- καλαίσθητο όνομά μου. Με τη διαφορά πως το όνομα αυτό δεν ήταν μόνο δικό μου, αλλά και του μακαρίτη του πατέρα μου, ενός ανθρώπου μ’ εξαιρετικήν αξία και μεγάλα πνευματικά και ηθικά χαρίσματα. Αλλά και παθολογικά εγωκεντρικού, που πίστευε ακράδαντα πως κάθε άλλος έξω από το δρόμο που ακολούθησε αυτός στη ζωή του, είχε μέσα του το σπέρμα της κατωτερότητας, της αποτυχίας. Και σαν καλός πατέρας που ήταν, σπατάλησε τις δυνάμεις του και την περιουσία του για να με κάνει ό,τι ήταν κι αυτός. Δηλαδή ένα σοβαρό και πρακτικό επιστήμονα πολιτικό.
Καταλαβαίνεις τη βαθειά του απογοήτευση όταν είδε τις βιολογικές και διαμορφωτικές του προσπάθειες να πάνε χαμένες. Χωρίς να έχουμε μιλήσει ποτέ καθαρά, καταλάβαινε πως η λογοτεχνική προοπτική ήταν το μεγάλο μου πάθος. Και συννέφιαζε…
Έτυχε ο μακαρίτης να έχει φίλο γκαρδιακό ένα συνομήλικό του στρατιωτικό [εδώ ο Καραγάτσης «φωτογραφίζει» τον αντιστράτηγο Λεωνίδα Λαπαθιώτη, πατέρα του Ναπολέοντα], που ο γιος του, καλός κι ορθόδοξος ποιητής, ακολούθησε κάποιον αιρετικό σε άλλες βιοκοινωνικές του εκδηλώσεις δρόμο [αναφέρεται στην ομοφυλοφιλία του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη]. Και γεννήθηκε στη φαντασία του πατέρα μου η πλάνη πως ο κάθε νεοέλληνας λογοτέχνης πρέπει νάχει όλα τα γνωρίσματα που ξεχώριζαν το γιο του γερο-φίλου του από τους άλλους ανθρώπους. Με φώναξε λοιπόν μια μέρα και μου εδήλωσε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο:
-Το όνομα που σου έδωσα είναι ακηλίδωτο και σου απαγορεύω να το κηλιδώσεις! Δε θάχουμε στην οικογένειά μας τα ρεζιλίκια του Παυσανία [ο Καραγάτσης χρησιμοποιεί το όνομα «Παυσανίας» παραπέμποντας όμως στο όνομα του επίσης Σπαρτιάτη στρατηγού «Λεωνίδα»]!
Έσκυψα το κεφάλι με τον πρεπούμενο υικό σεβασμό:
-Να μείνετε ήσυχος. Θα πάρω ψευδώνυμο…
Κι έτσι από Ροδόπουλος γίνηκα Καραγάτσης.
Ύστερ’ από λίγο καιρό κυκλοφόρησε ο “Συνταγματάρχης Λιάπκιν” [1933]. Ο μακαρίτης αγνοούσε επισήμως το φοβερό μου στραβοπάτημα. Όταν όμως διάβασε τις κριτικές, όταν άκουσε τους επαίνους των ανίδεων για την πεισματωμένη αντίληψή του γνωστών και φίλων, άρχισε να κλονίζεται. Και μια μέρα αγόρασε το “Λιάπκιν” και τον διάβασε κρυφά. Μάλιστα κρυφά.
Και κατάλαβε. Γιατί, όπως είπαμε, ήταν άνθρωπος με ανώτερην αντίληψη, ο μακαρίτης.
Με φώναξε, λοιπόν, πάλι στο γραφείο του και μου είπε τον παρακάτω μνημειώδη λόγο:
-Κηλιδωμένο όνομα σου έδωσα και πήρες ψευδώνυμο;
Έτσι, το ψευδώνυμό μου χρωστιέται όχι σε δικό μου, αλλά σε πατρικό complexe d’ infériorité για λογαριασμό του οικογενειακού ονόματος. Με τη διαφορά πως όταν γίνηκε φανερό πως δεν υπήρχε φόβος να κηλιδώσω με την πέννα μου το όνομα των Ροδοπουλέων, ήταν πια πολύ αργά. Κι έτσι απόμεινα Καραγάτσης.
Ας όψεται ο γιος του Παυσανία [βλέπε Ναπολέων Λαπαθιώτης]…
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ»
 
Η ευφυέστατη απάντηση του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη δημοσιεύτηκε στο μεθεπόμενο τεύχος (381) του περιοδικού Νέα Εστία (15 Απρ. 1943). Σε αυτό ο Λαπαθιώτης γράφει, μεταξύ άλλων, απαντώντας  ουσιαστικά στον Καραγάτση και χαρακτηρίζοντας μεταξύ άλλων ως ακαλαίσθητο το ψευδώνυμο που επέλεξε:

«… Στο τελευταίο γράμμα του, για τα ψευδώνυμα, αφηγούμενος το πώς αναγκάστηκε να πάρη το ψευδώνυμό του, αναφέρει πρόσωπα που μου τυχαίνουν γνώριμα, και μάλλον προσφιλή: τον πατέρα του, το φίλο του πατέρα του (Παυσανία, Πελοπίδα, είτε Λεωνίδα στρατηγό), και το γιο του φίλου του πατέρα του. Κι επειδή αυτός ο γιος του φίλου του πατέρα του δε μπορεί ο ίδιος να μιλήση, θ’ αναλάβω να μιλήσω αντ’ αυτού σα να ήμουν εντελώς στη θέση του. Δεν ξέρω τίνος είδους αντιπάθεια είχε ο πατέρας του Μ. Καραγάτση για το “στραβό δρόμο” που είχε πάρει ο γιος του καλού του φίλου Λεωνίδα, αλλά, καθώς θυμάμαι, δεν του την έκανε ποτέ γνωστή, σε ιδιαίτερές τους συζητήσεις, και δε μπορώ να λησμονήσω το θερμό και πατρικό του φέρσιμο προς το γιον αυτό, τον “παραστρατημένο”, τις φορές που έτυχε να βρίσκωμαι παρών!
Κι ακόμα, ξέρω αρκετά καλά πως ο ίδιος ο στρατηγός ο Λεωνίδας ήταν, ως το τέλος της ζωής του, -κι εκείνος, κι η γυναίκα του, άνθρωποι μορφωμένοι και πολιτισμένοι- υπερήφανος για το δρόμο που πήρε το παιδί τους, μάλιστα κάπως υπερβολικά (αν κι εδώ που τα λέμε, δεν πιστεύω ν’ αρνηθή ο φίλος Καραγάτσης ότι κι οι δυο τους είχαν και λίγο δίκιο!).
Τώρα αν στις οικογενειακές τους συζητήσεις, ο πατέρας του φίλου Καραγάτση έλεγε τ’ αντίθετα (γιος και πατέρας, βέβαια, αλλιώς κουβεντιάζουν μεταξύ τους), – αυτό επίσης, δε βρίσκομαι σε θέση να το ξέρω, και το πιστεύω, όπως το λέει ο φίλος Καραγάτσης… Τόση, βλέπεις, ήταν η πνευματική διαφορά των δυο εκείνων φίλων πατεράδων (και συμ-βουλευτών, ένα διάστημα), ώστε, ενώ ο ένας είχε την αφέλεια να απαγορεύση στο παιδί του να γίνη λογογράφος για να μη μοιάση με το γιο του φίλου του, ο άλλος είχε την αντίθετην αφέλεια, όταν ο γιος του ήταν δώδεκα χρονών, να του τυπώση, σε βιβλιαράκι, από δική του εντελώς πρωτοβουλία, ένα παιδικό του δραματάκι, έμμετρο και ομοιοκατάληκτο, – τον… περίφημο “Νέρωνα τον Τύραννο”, και να το μοιράζη στους γνωστούς του…
Αλλά, στα τελευταία, θα μου πήτε, τι βγαίνει απ’ αυτή την ιστορία; Θα σας το πω κι αυτό αμέσως: Βγαίνει πως ο φίλος Καραγάτσης, μην έχοντας πρόχειρη άλλην αφορμή, βρήκε τον τρόπο, γι’ άλλη μια φορά, να ικανοποιήση αξιόλογα το, ας το πω χαριτωμένο, “βίτσιο” του, της φιλάρεσκης περιαυτολογίας, θυσιάζοντας σ’ αυτό, δίχως ίχνος τύψεως, και το γιο του φίλου του πατέρα του, -κι ακόμα και τον ίδιο τον πατέρα του, που μας τον παρασταίνει αφελέστατο και με πρωτόγονη, σχεδόν, απλοϊκότητα, ενώ τον ξέραμε, ως τώρα, σοβαρά και πολιτισμένα μορφωμένο… Χαλάλι του! Σήμερα, άλλωστε, τέτοιο είναι και της εποχής το δόγμα: Ο σκοπός ν’ αγιάζη τα μέσα! Κι εγώ, τώρα, για να τον ευχαριστήσω, υπερακοντίζω τους σκοπούς του…
Μόνο, ακόμα, που θα παρατηρήσω πως, αν ο γιος του φίλου του πατέρα του είναι ο… ανήθικος υπεύθυνος για το πάρσιμο αυτού του ψευδωνύμου του, -δεν είναι όμως, και καθόλου, υποθέτω, για τη φρικώδη ακαλαισθησία της ευρέσεως αυτού του ψευδωνύμου! Γι’ αυτήν είναι υπεύθυνος ο ίδιος, – ο ίδιος που το βρήκε, και που τόχει…
Με συγχωρείς, “Νέα” μου “Εστία”, που τόσο σ’ απασχόλησα με μιαν υπόθεση πολύ προσωπική, – αλλά. πρώτος, ο φίλος Καραγάτσης άνοιξε και τούτο το μπελά, όπως κάνει, κατ’ αρχήν, σ’ αυτές τις περιστάσεις!
Εγώ, δεν κάνω, παρά να τον κλείσω.
Εκτός αν έχη όρεξη και γι’ άλλο… Εγώ δεν έχω, – αλλά τι να κάνω! Γιατί να του χαλάσω την καρδιά;…
Φίλος σου πάντα
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ»

-Ο πατέρας του Καραγάτση, Γεώργιος Ροδόπουλος (1860-1951), ήταν δικηγόρος και πολιτικός, με καταγωγή από την Πάτρα, αλλά εγκατεστημένος στη Λάρισα. Η μητέρα του, Ανθή Μουλούλη καταγόταν από τον Τύρναβο.
-Ο πατέρας του Ναπολέοντα, Λεωνίδας Λαπαθιώτης (1854-1942), κυπριακής καταγωγής, ήταν μαθηματικός και ανώτατος στρατιωτικός. Διετέλεσε βουλευτής το 1903-1905 και έγινε υπουργός στρατιωτικών το 1909. Η μητέρα του, Βασιλική Παπαδοπούλου, ήταν ανιψιά του Χαρίλαου Τρικούπη.


**Ο Ναπολέον Λαπαθιώτης αυτοκτόνησε με πιστόλι, λίγους μήνες μετά τη δημοσίευση της συγκεκριμένης επιστολής (συγκεκριμένα, αυτοκτόνησε το βράδυ της 7ης προς 8η Ιανουαρίου 1944). Πέθανε φτωχός και καταπονημένος από τα ναρκωτικά. Η κηδεία του έγινε με έρανο των φίλων του.

Ζόμπι στην Ισλανδία της Νανά Αρναντόττιρ

Το «Ζόμπι στην Ισλανδία» είναι ένα ιδιαίτερο βιβλίο της Ισλανδής συγγραφέως Νανά Αρναντόττιρ, το οποίο συνδυάζει τρόμο αλλά και καλόγουστο χιούμορ. 
«Είμαστε στην Ισλανδία. Αλλά έχει και Ζόμπι» μας πληροφορεί το οπισθόφυλλο του βιβλίου το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ένας εναλλακτικός τουριστικός οδηγός για την Ισλανδία. Μέσα από την ιστορία μιας ομάδας νεαρών οι οποίοι προσπαθούν να σωθούν από τους συμπολίτες τους που έχουν μετατραπεί σε ορδές ζόμπι, το βιβλίο δίνει (σε υποσημειώσεις) ενδιαφέρουσες ιστορίες για την Ισλανδία, τους κατοίκους της και τις συνήθειες τους.
Το βιβλίο έχει δράση, χιούμορ, βία αλλά και μια ερωτική ιστορία μεταξύ δύο κοριτσιών.Ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε το 2011 στην αγγλική γλώσσα είναι “Zombie Iceland”. Στο τέλος του βιβλίου και αφού ολοκληρώνεται η κύρια ιστορία, η συγγραφέας μας χαρίζει ακόμα μια σύντομη ιστοριούλα «Ο εμπνευσμένος θάνατος του Σκάλι του παγωτατζή» η οποία επίσης εκτυλίσσεται στην Ισλανδία των Ζόμπι και η οποία δίνει μια φιλοσοφική νότα στο βιβλίο.Στα ελληνικά το βιβλίο μεταφράστηκε το 2013 από τον εκδοτικό οίκο Συμπαντικές Διαδρομές και την Κιάρα Καλουντζή.
Arnadottir, Nana. Ζόμπι στην Ισλανδία / Νανά Αρναντόττιρ · μετάφραση Κιάρα Καλουντζή. - 1η έκδ. - Θεσσαλονίκη : Συμπαντικές Διαδρομές, 2013. - 215σ. · 21x14 εκ. - (Zombies Sunrise)
Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης:
Είμαστε στην Ισλανδία. Απλά έχει και Ζόμπι.
Σαν επακόλουθο ενός ατυχήματος στο νέο εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας, μια περίεργη αρρώστια αρχίζει να εξαπλώνεται στο Ρέικιαβικ, μετατρέποντας τους ανθρώπους σε πεινασμένους κι άμυαλους κανίβαλους, που περιφέρονται με μοναδικό σκοπό τους να φάνε τους φίλους και τις οικογένειές τους. Θα τα καταφέρουν να επιβιώσουν η οικογένεια Ράγκναρ; Εξάλλου, αν υπάρχουν κάποιοι που έχουν ελπίδα να επιβιώσουνε από την ισλανδική ορδή των ζόμπι, είναι αυτή η οικογένεια.Άντε, άντε, τρέχα! Τρέχα! Σκέφτηκε η Μπάρμπαρα. Με ένα τίναγμα, τέντωσε πίσω το κεφάλι της για μια γρήγορη ματιά κι ύστερα απότομα το τίναξε ξανά μπροστά. Αργά καθάρματα!Παρά το νεκρικά άκαμπτο βάδισμά τους, τα ζόμπι ήταν πάρα πολλά. Αυτό είναι και το πρόβλημα πάντα στις ταινίες, σκεφτόταν καθώς τα πόδια της πλατάγιζαν στο πεζοδρόμιο, πάντα είναι πάρα πολλά. Η Μπάρμπαρα κατηφόριζε την Αϊεσίδα, στο δυτικό τμήμα του Ρέικιαβικ. Πόσες φορές είχε τρέξει σ' αυτό το δρόμο που σφιχταγκάλιαζε την παραλία γύρω από τη γωνία του σπιτιού της; Αμέτρητες φορές, απάντησε. Φυσικά, εκείνες τις άλλες φορές απλώς προσποιούταν πως υπήρχαν τέρατα για να τους ξεφύγει. Τώρα που πίσω της βρισκόταν η ορδή των ζόμπι κι αυτή ήταν το δόλωμα, μακριά από το σπίτι της, ευχόταν να ήταν και τούτη μια από εκείνες τις προσποιητές κούρσες.
Σημείωση για τους ταξιδιώτες: Αυτό εδώ το βιβλίο περιέχει μια λίστα με τραγούδια για τους λάτρεις της ισλανδικής μουσικής, μια συνταγή για κρεατόσουπα και διάφορες άλλες χρήσιμες πολιτιστικές και ιστορικές πληροφορίες για την Ισλανδία. Α! και ζόμπι. Πολλά ζόμπι.

Ανδρέα Κλ. Σοφοκλέους Μνήμη Αέναη - Ο σκαπανέας της Ιστορίας του Κυπριακού Τύπου

της Χρυσοθέμιδος Χατζηπαναγή
Με το μύρο της θάλασσας σε ωκεανούς γαλήνης ν’ αρμενίζεις…
Αν η εκδημία ενός πνευματικού ανθρώπου ανακόπτει από τη μια στιγμή στην άλλη τη συνέχιση της δημιουργικής του πορείας, συνυφασμένης με τη μορφωτική δράση και την πολιτιστική άνοδο του τόπου, τότε η οδύνη καταθλίβει τις ψυχές των πολυπληθών φίλων και εκτιμητών της ανεκτίμητης προσφοράς του. Και αν η απώλεια της ανεπίστροφης φυγής και του αμετάκλητου τέλους είναι συνάρτηση του ποιοτικού μεγέθους του πολυδιάστατου έργου του, τότε το τεράστιο κενό αποβαίνει δυσαναπλήρωτο.Για τούτο μας συγκλόνισε και βαθύτατα μας λυπεί ο πρόσφατος αδόκητος θάνατος του προσφιλούς μας Ανδρέα Κλ. Σοφοκλέους, του γνωστού επί σειράν ετών πρώην Διευθυντή του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών και Ομότιμου Καθηγητή Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Γιατί, αεικίνητος σαν έφηβος και χαλκέντερος επί των επάλξεων μαχητής είχε πολλά να δώσει ακόμη στον στίβο των πνευματικών επιτευγμάτων με τις ενδιαφέρουσες ερευνητικές του εργασίες, τα αξιόλογα πονήματα των επιστημονικών του μελετών, καθώς και με τον ακάματο ζήλο του εκδότη της «Κυπριακής Βιβλιοφιλίας-Φιλοτεχνίας», ενός από τα σημαντικότερα φιλολογικά και λογοτεχνικά περιοδικά στον πανελλήνιο χώρο. Προ ολίγων μόλις ημερών μάς είχε ευγενώς αποστείλει το 44ο τεύχος, χωρίς να προλάβουμε ακόμη να διαβάσουμε το πολυσέλιδο αφιέρωμα του ιδίου και εκλεκτών συνεργατών του για τον Τεύκρο Ανθία.
Αμέτρητοι οι τίτλοι της εργογραφίας του, που εμπλουτίζει την Κυπριακή Βιβλιογραφία σε πολυειδή πεδία συγγραφικής ταξινομίας και επί πλείστων όσων θεμάτων. Εκτός από ένα ευρύ φάσμα ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων και εμπεριστατωμένων εισηγήσεων σε διεθνή είτε τοπικά συνέδρια που διοργάνωνε ο ίδιος, καθώς και  πανεπιστημιακών εύληπτων εγχειριδίων για τα ΜΜΕ, η εύκαρπη δαψιλής συγκομιδή του περιλαμβάνει ιστορικογεωγραφικά και πολιτικά συγγράμματα, μια σειρά έργων όπου πραγματεύεται ιστορικές, κατά περιόδους, καμπές και πολιτισμικά δρώμενα της Κύπρου. Επί πλέον, συγκεντρώνει και σχολιάζει άρθρα και χρονογραφήματα Κυπρίων δημοσιογράφων-λογοτεχνών του ΙΘ΄ αιώνος,  αποθησαυρίζει λογοτεχνικά κείμενα, ποιητικά και πεζά, άγνωστων έως και σημαντικών λογοτεχνών μας και αποτυπώνει σε μονογραφίες τη ζωή και το έργο  επιφανών ανθρώπων της εκπαιδευτικής, συγγραφικής, δημοσιογραφικής και πολιτικής κονίστρας  μέσα από τη συστηματική αναδίφηση εφημερίδων και περιοδικών της εποχής. Δικαίως, θεωρώ, του είχα αποδώσει το προσωνύμιο του «Μεγάλου Εφημεριδοδίφη», που το άκουγε με συγκαταβατική προσήνεια. Ως προς τη συστηματική  λογοτεχνική του ενασχόληση, εξέδωσε επίσης ποιητικές συλλογές, παραμύθια και νουβέλες για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά, ένα ιστορικό μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα τον λογοτέχνη-δημοσιογράφο Ιωάννη Β. Κηπιάδη, όπως και το αυτοβιογραφικό  αφήγημα «Μεσόγης Ανάθημα», εμπνευσμένο από τα νεανικά του χρόνια στην αγαπημένη του ομώνυμη γενέτειρα.           To σπουδαιότερο, ωστόσο, κατά γενική ομολογία, μακρόπνοο έργο αναφοράς του αξέχαστού μας Ανδρέα Σοφοκλέους, μια κυριολεκτική κατάθεση ψυχής, εξ ου και επαξίως βραβευμένο από την πολιτεία το 2012, είναι η «Συμβολή στην Ιστορία του Κυπριακού Τύπου», από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Λευκωσίας σε έξι τόμους και δέκα βιβλία, νοουμένου ότι ορισμένοι τόμοι διακρίνονται σε Α΄ και Β΄ Μέρος. Μέχρι τον 5ο τόμο καλύπτεται η χρονική περίοδος 67 ετών (1878 – 1945), ενώ το Μέρος Α΄ του 6ου τόμου περιλαμβάνει αποδελτιωμένα τα σημαντικότερα άρθρα του Κυπριακού Τύπου από το 1945 μέχρι το 1960. Το Μέρος Β΄ παρουσιάζει την εκδοτική ταυτότητα των εφημερίδων μέσα από τα πρωτοσέλιδά τους κατά τον επόμενο μισό αιώνα,  ήτοι από το 1960 έως το 2010, καθότι με την έκρηξη της κυκλοφορίας του ημερήσιου και περιοδικού Τύπου μετά την Ανεξαρτησία η χρονοβόρα έρευνα και η μεθοδική κοπιώδης αποδελτίωσή τους θα χρειαζόταν πέραν της μιας ζωής ή τη συστράτευση εξειδικευμένου επιτελείου, για να τελεσφορήσει. Και μόνο μ’ ένα μετροφύλλημα των τόμων και των ημιτόμων αντιλαμβάνεται κανείς την επίπονη εργασία και τη χρησιμότητα του μνημειώδους αυτού πολυσχιδούς θησαυρίσματος για μελετητές ενός ποικιλώνυμου επιστητού, που αίρει εν πολλοίς τις δυσχέρειες προσπέλασης των παλαιότερων και ενίοτε δυσεύρετων φύλλων του κυπριακού ημερησίου και περιοδικού τύπου των περασμένων δεκαετιών.  Σύμφωνα και με τον προϊδεαστικό πρόλογο του πρώτου τόμου, στοιχειοθετείται με περιγραφικές λεπτομέρειες η φυσιογνωμική σύσταση των 141 συνολικά εντύπων ως προς τις τεχνικές τους προδιαγραφές, βιογραφείται αδρομερώς ο εκδότης ή ο διευθυντής σύνταξης και εκτός από την εκάστοτε αναδημοσίευση του προγραμματικού άρθρου της εφημερίδας ή του περιοδικού, αποδελτιώνονται με το επιλεκτικό αισθητήριο του συγγραφέως-επιμελητή σημαντικά άρθρα είτε ολόκληρα είτε αποσπασματικά. Από τις σελίδες της «Συμβολής» δεν παρελαύνουν μόνο τίτλοι και πρωτοσέλιδα των εντύπων, από τα μακροβιότερα έως τα πλέον βραχύβια και θνησιγενή, αλλά και η πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ειδησεογραφία και σχολιογραφία της εποχής.
Στη συνείδηση, εντούτοις, του οτρηρού σκαπανέως της Ιστορίας του Κυπριακού Τύπου ήταν η εντρύφηση στην Ιστορία της Κυπριακής Τυπογραφίας, ένα άλλο επίμοχθο και πολύμηνο έργο, το οποίο, όπως με ενημέρωσε με την ενθουσιώδη χαρά της καινούργιας συγγραφικής κατάκτησης, είχε εσχάτως ολοκληρώσει και ήταν «πανέτοιμο» προς έκδοση. Δεν πρόλαβε δυστυχώς να το δει δημοσιευμένο, κατά πώς υπαγορεύει η μοίρα των ακάματων πρωτεργατών του πνεύματος και πολυγραφότατων συγγραφέων, που γράφουν γιατί υπάρχουν και υπάρχουν γιατί γράφουν. Και θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν μέσα από τις γραπτές  παρακαταθήκες, όπως αυτές που μας καταλείπει ως κτήμα εσαεί ο αείμνηστος Ανδρέας Κλ. Σοφοκλέους.
Για τούτο, φίλτατε Αντρέα, δεν σε αποχαιρετούμε, καθώς αλαργεύεις στο μακρινό σου ταξίδι. Σου απευθύνουμε μόνο το Χαίρε της αγάπης και της ευγνωμοσύνης μας!
Καλό παράδεισο μ’ ένα λευκό φτερό αγγέλου για να γράφεις…
[Στη μνήμη του Ανδρέα Κλ. Σοφοκλέους (1940-2018)]

33 ΜΚ και άλλα διηγήματα του Μιχάλη Νικολάου

Σε αυτό το βιβλίο ο Μιχάλης Νικολάου παρουσιάζει 18 νέα διηγήματά του, διαφορετικά από αυτά που μας είχε συνηθίσει. 
Το πρώτο διήγημα του βιβλίου το οποίο χάρισε και τον τίτλο στη συλλογή (33 ΜΚ), αναφέρεται στην 33η Μοίρα Καταδρομών και στη δράση της κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974. Την ιστορία διηγείται ένας πρώην καταδρομέας - βετεράνος του πολέμου - σε μια νεαρή αλλοδαπή φοιτήτρια. Το διήγημα αποτελεί φόρο τιμής στους καταδρομείς της 33η ΜΚ και στον ηρωικό αλλά άνισο αγώνα που έδωσαν ενάντια στα πολυάριθμα τουρκικά στρατεύματα.
Τα υπόλοιπα διηγήματα της συλλογής καταπιάνονται με θέματα όπως η κοινωνική αδικία, ο ξεριζωμός, η μετανάστευση, οι αναμνήσεις προσωπικών στιγμών, ιστορίες βγαλμένες μέσα από τον πόλεμο, τον πόνο και το όνειρο για μία καλύτερη ζωή.  Σε μερικά από αυτά ο συγγραφέας χρησιμοποιεί βίαιες και σκληρές εικόνες στην προσπάθειά του να κάνει τις ιστορίες πιο ρεαλιστικές.Από τη συλλογή ξεχώρισα «Το κόκκινο φεγγάρι» μια έξυπνη ιστορία για την άλωση της Κωνσταντινούπολης η οποία αγγίζει και ένα ενδιαφέρον διαχρονικό θέμα που αφορά τους ερευνητές και τα «ιστορικά λάθη σε ερευνητικές εργασίες λόγω αλόγιστου ενθουσιασμού».
Οι τίτλοι των 18 διηγημάτων είναι: 33ΜΚ – Δυο τόποι, μια ιστορία – Το λάθος – Τσιγγάνικα βιολιά – Η συνέντευξη – Το ημερολόγιο – Η δική του Ιθάκη – Το κόκκινο φεγγάρι – Ο κανένας! – Μια Κυριακή – Η εξιλέωση – Φως παρακαλώ! – Οι σκλήδροι – Η εξομολόγηση – Μπαμπά… κρυώνω! – Το γιασεμί – Το πρώτο αίμα – Homo homini lupus.
Νικολάου, Μιχάλης, συγγραφέας. 33 ΜΚ : και άλλα διηγήματα / Μιχάλης Νικολάου. - 1η έκδ. - Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2017. - 160σ.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:33 ΜΚ «Όλα άρχισαν ένα καλοκαιριάτικο πρωινό. Ένα πρωινό δροσερό, να, σαν το σημερινό, που έμελε, όμως, να αλλάξει όλα τα πρωινά μας. Όλα τα καλοκαίρια μας. Η ζωή μας έγινε χειμώνας. Ένας κρύος, παγερός χειμώνας. Για πάντα! Έτσι θα είναι πάντα, να ξέρεις. Ό,τι και να γίνει από εδώ και μπρος, αυτά που ζήσαμε, δεν μπορούν να τα ξεγράψουν. Ποτέ!»
Μια συλλογή διηγημάτων φόρος - τιμής σ’ όλους αυτούς που υπερασπίστηκαν με την αυτοθυσία τους την ελευθερία της πατρίδα τους και τις πανανθρώπινες αξίες!

Ποιήματα για την τουρκική εισβολή του 1974 στην Κύπρο και τη συνεχιζόμενη κατοχή

  Δημιουργός του συμβόλου είναι ο συγγραφέας - διαφημιστής Νίκος ΔήμουΚάποτε το έβλεπες γραμμένο παντού!Σαν σύνθημα στους τοίχουςστα δελτία ειδήσεωνστις κομματικές ανακοινώσειςστα σχολικά τετράδια…
Σήμερα υπάρχει μόνο στο χαρτάκι που είναι κολλημένο στο ψυγείο δίπλα από τη λίστα για τα ψώνια.Να μην ξεχάσω: πως Δεν Ξεχνώ.

Το βουνό Πενταδάκτυλος όπως φαίνεται από τη ΛευκωσίαΑς το παραδεχτούμε:η σημαία με το μισοφέγγαροπου είναι ζωγραφισμένη στον Πενταδάκτυλο μας πληγώνειείναι προκλητική και ακαλαίσθητη.Εξυπηρετεί όμως κάτι.Θυμίζει σε όποιον στρέψει το βλέμμα του προς το βορρά, την Κατοχή.Ανεκτίμητη είναι αυτή της η συνεισφορά.


 ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣΚάθε που έχει πανσέληνοη ψυχή μου αναγαλλιάζει.Αυτά που με στοιχειώνουν από μικρό παιδίείναι τα μισοφέγγαρα.

* Τα τρία ποιήματα είναι από την ποιητική συλλογή Το τέλος της Χιονάτης / Ανδρέας Καπανδρέου. Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2017.

Το Γλωσσάριο για τη Δημοσιογραφία, η παραχάραξη της ιστορίας και οι αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου της Κύπρου

Το έντυπο που έγινε γνωστό ως «Γλωσσάριο για τη Δημοσιογραφία στην Κύπρο» κυκλοφόρησε με πρωτοβουλία του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη) με τη στήριξη της (Κυπριακής) Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
Ο πλήρης - τρίγλωσσος - τίτλος του εντύπου είναι: «Words That Matter: A Glossary for Journalism in Cyprus/ Λέξεις που έχουν σημασία: Γλωσσάριο για τη δημοσιογραφία στην Κύπρο/Önem Taşiyan Kelimener: Kıbrıs’taki Gazetecilik Için Bir Sözlük»Συντάκτες του Γλωσσαρίου είναι οι Ελληνοκύπριοι  Χρίστος Χριστοφίδης (δημοσιογράφος) και  Μαρία Σιακαλλή (τουρκολόγος), καθώς και οι Τουρκοκύπριοι Bekir Azgın (ακαδημαϊκός) και Esra Aygı (δημοσιογράφος).Το Γλωσσάριο περιλαμβάνει 53 λέξεις και φράσεις τις οποίες προτρέπει τους δημοσιογράφους (και όχι μόνο) να χρησιμοποιούν με συγκεκριμένο τρόπο ώστε να μην προσβάλλουν τις δύο κοινότητες στην Κύπρο.Από την πρώτη στιγμή το Γλωσσάριο προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις (κυρίως στην ελληνοκυπριακή πλευρά) αφού κατηγορήθηκε ότι προσπαθεί να υποβαθμίσει έννοιες και καταστάσεις όπως π.χ. «κατοχή», «πρόσφυγες», «έποικοι», κ.α. με τρόπο που βολεύει την τουρκική πλευρά.
Μερικά παραδείγματα από το Γλωσσάρι:
Αντί του όρου «Κατεχόμενα» να χρησιμοποιείται ο όρος «Βόρειο μέρος της Κύπρου».
Αντί της φράσης «Κατοχικός ηγέτης» να λέμε «Τουρκοκύπριος ηγέτης».
Αντί «Ψευδοκυβέρνηση ή παράνομο καθεστώς» να χρησιμοποιούμε τον όρο «Τουρκοκυπριακή διοίκηση».   
Αντί«Τούρκος εισβολέας» προτείνεται να χρησιμοποιείται η λέξη «Τουρκία/τουρκικός στρατός/τουρκική κυβέρνηση».
Αντί της λέξης «Έποικοι»  να χρησιμοποιούμε τη φράση «Τούρκοι Πρόσφυγες» (με την απίστευτη αιτιολογία ότι  το Γλωσσάρι αναφέρεται (και) σε μία μερίδα Κούρδων στα κατεχόμενα που αναγκάστηκαν από την  Άγκυρα να έρθουν στην Κύπρο [Μαρία Σιακαλλή, εφημερίδα Φιλελεύθερος, 17 Ιουλ. 2018])!
Αντί της λέξης «Αττίλα» (σημ: οι ίδιοι οι Τούρκοι επέλεξαν να αποκαλούν έτσι την εισβολή του 1974 στην Κύπρο) να χρησιμοποιούμε τη λέξη «Τουρκικός στρατός».
Να σημειώσουμε επίσης ότι κάποιες λέξεις – φράσεις που είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελληνοκυπριακή πλευρά, (όπως π.χ. η λέξη «Εισβολή») δεν κατέστη δυνατόν να συμφωνηθούν.
Η εκ των συγγραφέων του Γλωσσαρίου Μαρία Σιακαλλή κατείχε ταυτόχρονα και τη θέση της γενικού γραμματέα της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου (Ε.Λ.Κ.). Το γεγονός αυτό δημιούργησε κρίση στο Δ.Σ. της Ε.Λ.Κ. αφού κάποια από τα μέλη της ένιωσαν έντονα την επιθυμία να καταδικάσουν την προσπάθεια «για παραχάραξη της ιστορίας» όπως κάποια από τα μέλη του Δ.Σ. υποστήριξαν.Επειδή δεν έγινε εφικτή η έκδοση ανακοίνωσης για το θέμα εκ μέρους της Ε.Λ.Κ., τρία από τα μέλη του Δ.Σ. ανακοίνωσαν την παραίτησή τους. Συγκεκριμένα παραιτήθηκαν οι Λεωνίδας Γαλάζης, (Πρόεδρος Δ.Σ. Ε.Λ.Κ.), Αγγέλα Καϊμακλιώτη (Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Ε.Λ.Κ.) και Νάσα Παταπίου (Μέλος Δ.Σ. Ε.Λ.Κ.).
Τα τρία παραιτηθέντα μέλη εξέδωσαν την ακόλουθη ανακοίνωση την οποία προσυπογράφω:
Θέμα: Λέξεις που έχουν σημασία – Γλωσσάριο για τη δημοσιογραφία στην Κύπρο Τα υπογράφοντα αυτή την ανακοίνωση μέλη του Δ.Σ. της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου ανακοινώνουν ότι η Ε.Λ.Κ. δεν έχει καμία εμπλοκή στο Γλωσσάριο για τη Δημοσιογραφία στην Κύπρο.
Τυχόν συμμετοχή μέλους του Δ.Σ. στη σύνταξη του Γλωσσαρίου αφορά αποκλειστικά το ίδιο και μόνο, όπως και τους δημοσιογράφους που το δημιούργησαν ή το υιοθετούν. Κατά συνέπεια, οι υπογράφοντες αυτή την ανακοίνωση υπερασπίζονται το δημοκρατικό δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης κάθε ατόμου, ανεξάρτητα εάν κανείς διαφωνεί με την άποψή του. Περαιτέρω θεωρούν ότι η ειρηνική συμβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί με εκ των άνω επιβολή μιας τυποποιημένης δημοσιογραφικής γλώσσας και γι’ αυτό δεν συμφωνούν με την όλη προσέγγιση που διέπει το Γλωσσάριο για τη Δημοσιογραφία στην Κύπρο.
Βασικές συνιστώσες της θέσης μας για το άλυτο ακόμη Κυπριακό Πρόβλημα είναι η ελευθερία του λόγου, η τόνωση του αγωνιστικού φρονήματος του λαού μας, η καλλιέργεια της φιλειρηνικής διάθεσης και της ανεκτικότητας, χωρίς ωστόσο παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας, απ’ οπουδήποτε και αν προέρχεται, καθώς επίσης και χωρίς ωραιοποίηση των τραγικών συνεπειών της Τουρκικής εισβολής και κατοχής.
Η ελεύθερη και αδέσμευτη λογοτεχνική δημιουργία, η ελεύθερη δημοσιογραφία, μέσα σε πλαίσια πολυφωνίας, αλληλοσεβασμού και τήρησης των αρχών της δεοντολογίας, μπορούν κάλλιστα να αυτορυθμίζονται και να εξισορροπούν τις όποιες διαφορετικές εκτιμήσεις και απόψεις, χωρίς να προτείνουν ή να επιβάλλουν στερεότυπες μορφές έκφρασης που παραπέμπουν σε τακτικές που δεν συνάδουν με την ανοιχτή κοινωνία και τον πλουραλισμό.

Λεωνίδας Γαλάζης, (Πρόεδρος Δ.Σ. Ε.Λ.Κ.)
Αγγέλα Καϊμακλιώτη (Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Ε.Λ.Κ.) 
Νάσα Παταπίου (Μέλος Δ.Σ. Ε.Λ.Κ.).

Τα λογότυπα της Ένωσης Συντακτών Κύπρου (Ε.Σ.Κ.)
Σε μια άλλη εκδήλωση διαμαρτυρίας για το ίδιο θέμα, ο συγγραφέας και ζωγράφος Νίκος Νικολάου-Χατζήμιχαηλ (ο οποίος προφανώς θεώρησε ότι η Ε.Σ.Κ., έστω και σιωπηρά υποστήριξε το Γλωσσάριο) εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
ΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ: πριν από 30 περίπου χρόνια, επί προεδρίας του κ. Ανδρέα Καννάουρου, η Ένωση Συντακτών Κύπρου είχε προκηρύξει κάποιον διαγωνισμό, στον οποίον έλαβα μέρος και βραβεύτηκα με πρώτο και δεύτερο βραβείο. Στη συνέχεια θέλησαν να χρησιμοποιήσουν κάποια από τα σχέδιά μου ως λογότυπα της Ένωσης, πράγμα που έγινε με τη συγκατάθεσή μου, και, μάλιστα βοήθησα τον κύριο Καννάουρο για τη μεταφορά τους σε λάβαρα που παράγγειλε για χρήση από την Ένωση.Επειδή, ο σημερινός Πρόεδρος της Ένωσης και κάποιο ή κάποια μέλη της, με τις ενέργειές τους (βλέπε ΓΛΩΣΣΑΡΙ), πλήγωσαν τον τόπο τους, και εφόσον εξαρτάται από μένα, ΑΠΑΓΟΡΕΥΩ να χρησιμοποιούνται τα σχέδιά μου από την Ένωση.
Μετά από αυτό, το Δ.Σ. της Ε.Σ.Κ. αναγκάστηκε να εξετάσει το θέμα και να τοποθετηθεί ως εξής:
Το Δ.Σ. της Ένωσης Συντακτών Κύπρου, ύστερα από διεξοδική μελέτη και εξαντλητική συζήτηση, αποφάσισε ότι ουδόλως υιοθετεί το συνολικό περιεχόμενο του Γλωσσαρίου του ΟΑΣΕ. Το Δ.Σ. αναγνωρίζει τις καλές προθέσεις των εμπνευστών και συντακτών του Γλωσσαρίου.Πλην, όμως, το τελικό αποτέλεσμα δεν δικαιώνει τις προθέσεις αυτές. Το Δ.Σ. της ΕΣΚ, υπερασπιζόμενο την ελευθερία έκφρασης, καλεί τον κάθε δημοσιογράφο να πράξει κατά συνείδηση. Εκ του αποτελέσματος, η προώθηση της όλης ιδέας εκ μέρους του ΟΑΣΕ, δυστυχώς, αποδείχθηκε άτοπη.
*Αντιδράσεις υπήρξαν και από άλλα οργανωμένα σύνολα (κόμματα, ενώσεις κτλ) αλλά και από μεμονωμένους πολίτες (συγγραφείς, ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους, πολιτικούς κ.α.).

Λατέρνα Φτώχεια και Φιλότιμο του Αλέκου Σακελάριου και το θεατρικό του Λώρη Λοϊζίδη

Οι Μάριος Δημητρίου και Λώρης Λοϊζίδης στους πρωταγωνιστικούς ρόλους του θεατρικού

Μια από τις σημαντικότερες ελληνικές κωμωδίες όλων των εποχών, το έργο του Αλέκου Σακελάριου «Λατέρνα Φτώχεια και Φιλότιμο» ανέβασε σε θεατρική παράσταση ο  ηθοποιός και σκηνοθέτης Λώρης Λοϊζίδης.
Βασισμένοι στην κινηματογραφική ταινία  που γυρίστηκε το 1955 στην Πάτρα και χρησιμοποιώντας και πλάνα από το έργο ο Λώρης και η ομάδα του έβαλαν τις δικές τους χαρακτηριστικές πινελιές – ειδικά μέσα από τις ερμηνείς διαφόρων ρόλων του του Φώτη Γεωργίδη - χαρίζοντας άφθονο γέλιο.
Στην πρωτότυπη παράσταση κατά την οποία χρησιμοποιήθηκαν και βιντεοσκοπημένες σκηνές έλαβαν μέρος οι ηθοποιοί: Μάριος Δημητρίου: ΠαυλάραςΛώρης Λοιζίδης: ΠετράκηςΦώτης Γεωργίδης: Μουσικός, ΑστυνομικόςΛουκία Πρωτόπαπα: ΤσιγγάναΠανίκος Πιλάλης: Δημήτρης ΛαμπράκηςΜαρία Μαστρίδου: Καίτη ΜπεναρδήΣυμμετείχαν επίσης οι: Βασιλική Παπαμιχαήλ, Μαρίλια Γιαλλουρίδου, Στέλλα Φιλιππίδου, Θεόδωρος Σουρμελής, Λαμπρινή Σκρέκα και Στέφανος Σωτηρίου.
Στις κινηματογραφημένες σκηνές που προβάλλονταν κατά τη διάρκεια της παράστασης έλαβαν μέρος μεταξύ άλλων οι Μιχάλης Μουστάκας και Κούλης Νικολάου.Παραστάσεις του έργου ανέβηκαν σε διάφορες πόλεις τις Κύπρο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2018.Υπόθεση
Δύο φίλοι, πλανόδιοι λατερνατζήδες, καθώς διαπιστώνουν ότι η τέχνη τους δεν έχει πλέον ανταπόκριση λόγω της αλλαγής συνηθειών της εποχής, μετά από προτροπή ενός γνωστού τους πηγαίνουν σε ένα πανηγύρι που γίνεται σε κάποιο χωριό προκειμένου να βγάλουν χρήματα. Στη διαδρομή συναντούν μια κοπέλα, η οποία το έχει σκάσει από το σπίτι της προκειμένου να μην παντρευτεί τον άντρα που θέλει να της επιβάλει ο πατέρας της. Δεν θέλουν όμως να την παραδώσουν στην αστυνομία και ψάχνουν να βρουν μαζί της τον αγαπημένο της. Τελικά βοηθούν στο ξανασμίξιμο με τον πατέρα της και παίρνουν το ποσό που είχε τάξει εκείνος σε όποιον την έβρισκε.
Στην κινηματογραφική ταινία της Φίνος Φιλμ που παίχτηκε το 1955 έλαβαν μέρος οι [image error] Η αφίσα της ταινίας του 1955ηθοποιοί:
Μίμης Φωτόπουλος: ΠετράκηςΒασίλης Αυλωνίτης: ΠαυλάραςΤζένη Καρέζη: Καίτη ΜπεναρδήΑλέκος Αλεξανδράκης: Δημήτρης Λαμπράκης (σε μικρό ρόλο του εραστή της Καρέζη)Χρήστος Τσαγανέας: ΜπεναρδήςΝίκη Λινάρδου (στους τίτλους ως Mπέμπα Kούλα): τσιγγάναΣούλη Σαμπάχ: τσιγγάναΕρρίκος Κονταρίνης: Ταγματάρχης Τράμπας
Σύμφωνα με πληροφορίες ο Φίνος αρχικά δεν ήθελε να συμμετάσχει στην ταινία ο Βασίλης Αυλωνίτης επειδή θεωρούσε ότι είχε πληγεί το προφίλ του λόγω των πολλών συμμετοχών του σε ταινίες δεύτερης διαλογής. Δεν ήθελε ούτε την προερχόμενη από το Εθνικό Θέατρο Τζένη Καρέζη, διότι θεωρούσε ότι είχε στραβισμό, κάτι που θα έβγαινε στην οθόνη. Ο Σακελλάριος, όμως επέμενε και πέρασε τελικά το δικό του. Ο Μίμης Φωτόπουλος ήταν ο πιο εμπορικός τότε ηθοποιός του κινηματογράφου και ο πρώτος με τον οποίο ο Φίνος υπέγραψε συμβόλαιο αποκλειστικής συνεργασίας. Ακόμη, ο Φίνος επιθυμούσε διακαώς να παίξει ο Αλεξανδράκης, ο οποίος εμφανίζεται σε ένα μικρό ρόλο και γι’ αυτό του έδωσε αμοιβή πρωταγωνιστή. Οι τσιγγάνες που χόρευαν με την Σούλη Σαμπάχ ήταν αληθινές τσιγγάνες - επιλογή του Σακελλάριου ο οποίος προηγουμένως είχε απορρίψει χορογράφο και πραγματικές χορεύτριες.Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 12 Δεκεμβρίου του 1955 και κατά τη σεζόν 1955-1956 ήταν δεύτερη σε εισπράξεις (πρώτη ήταν η «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη). Μετά από τη μεγάλη επιτυχία ο Φίνος έπεισε τον Σακελλάριο να γυρίσει δυο χρόνια αργότερα τη συνέχεια της ταινίας με τίτλο «Λατέρνα, φτώχεια και γαρίφαλο». Έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο σίκουελ στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου.

Η έναρξη της ταινίας του 1955 με τους Μίμη Φωτόπουλο και Βασίλη Αυλωνίτη:

Η εισαγωγή στο βιβλίο "Στο ποτάμι του χρόνου: η πρώτη Κυπριακή ανθολογία λογοτεχνίας του φανταστικού"

Το φανταστικό στοιχείο έχει έντονη παρουσία στη μυθολογία, τους θρύλους και την παράδοση της Κύπρου, ήδη από την αρχαιότητα.Από τότε που ο μύθος θέλει τη θεά Αφροδίτη να αναδύεται μέσα από τους αφρούς της θάλασσας  στην Πάφο, μέχρι τις φανταστικές αφηγήσεις του Ερμησιάναξ του Κύπριου και τις θρυλικές περιπέτειες του υπερήρωα Διγενή, αλλά και την εμφάνιση των αλλόκοσμων καλικάντζαρων, το φανταστικό στοιχείο φαίνεται πως εισχώρησε για τα καλά στο γενετικό υλικό του κυπριακού λαού.
Χαρακτηριστικό δείγμα των πιο πάνω επιρροών υπήρξε η λογοτεχνική έκφραση του φανταστικού μέσω των Ακριτικών τραγουδιών που μας παρουσιάζουν μεταξύ άλλων τον Διγενή να αναμετράται με τον Χάρο  («Ο Διγενής τζι’ ο Χάροντας») και των Δημοτικών τραγουδιών τα οποία διηγούνται ιστορίες για πουλιά που μιλούν, για νεκρούς που ζωντανεύουν («Του νεκρού αδερφού») κ.α. Ακόμα και ο «εθνικός ποιητής» της Κύπρου, ο Βασίλης Μιχαηλίδης χρησιμοποίησε το φανταστικό στοιχείο γράφοντας στίχους για νεράιδες που ξελογιάζουν ερωτικά («Ανεράδα»). Την ίδια περίπου εποχή με τον Μιχαηλίδη (τέλη του 18ου - αρχές του 19ουαιώνα) ακόμα ένας μεγάλος λογοτέχνης, ο Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος χρησιμοποιεί το παράδοξο και το μεταφυσικό στοιχείο στα διηγήματά του («Κούκλα», «Στριμμένη ψυχή» «Μεταθάνατο»).Πιο σύγχρονα δείγματα γραφής της φανταστικής λογοτεχνίας από Κύπριους της γενιάς του 1940 συναντούμε από μικρό μεν αριθμό πεζογράφων που όμως ξεχωρίζουν για την λογοτεχνική τους δράση όπως είναι ο Νέαρχος Γεωργιάδης (1944-2013), ο Ανδρέας Μακρίδης (1948- ) και ο Άντης Ροδίτης (1946- ). Οι Συμπαντικές Διαδρομές, έχοντας ως διακηρυγμένο στόχο τους την αναγέννηση της Ελληνικής Λογοτεχνίας του Φανταστικού, τα τελευταία χρόνια στηρίζουν τους νέους Κύπριους συγγραφείς (περιλαμβανομένου και του γράφοντα) που ασχολούνται με το συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος.Με αυτό τον τόμο οι Συμπαντικές Διαδρομές φιλοδοξούν να εδραιώσουν ακόμα περισσότερο την παρουσία της Κύπρου στο χάρτη της Φανταστικής Λογοτεχνίας, αλλά και της Ελληνικής Λογοτεχνίας γενικότερα, αναδεικνύοντας νέους Κύπριους συγγραφείς.
Ανδρέας Καπανδρέου (Συγγραφέας – Βιβλιοθηκονόμος)
*Πρόλογος από το βιβλίο:  " Στο ποτάμι του χρόνου: η πρώτη Κυπριακή ανθολογία λογοτεχνίας του φανταστικού". Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2017.

Σημείωση: Προγραμματίζεται έκδοση νέου τόμου με τίτλο "Στο ποτάμι του χρόνου ΙΙ: κυπριακή λογοτεχνία του φανταστικού. Για περισσότερες λεπτομέριες εδώ: https://www.facebook.com/events/255152111714503/

Ανθολογία Κυπριακής Φανταστικής Λογοτεχνίας: η εισαγωγή στο βιβλίο "Στο ποτάμι του χρόνου: η πρώτη Κυπριακή ανθολογία λογοτεχνίας του φανταστικού"

Το φανταστικό στοιχείο έχει έντονη παρουσία στη μυθολογία, τους θρύλους και την παράδοση της Κύπρου, ήδη από την αρχαιότητα.Από τότε που ο μύθος θέλει τη θεά Αφροδίτη να αναδύεται μέσα από τους αφρούς της θάλασσας  στην Πάφο, μέχρι τις φανταστικές αφηγήσεις του Ερμησιάναξ του Κύπριου και τις θρυλικές περιπέτειες του υπερήρωα Διγενή, αλλά και την εμφάνιση των αλλόκοσμων καλικάντζαρων, το φανταστικό στοιχείο φαίνεται πως εισχώρησε για τα καλά στο γενετικό υλικό του κυπριακού λαού.
Χαρακτηριστικό δείγμα των πιο πάνω επιρροών υπήρξε η λογοτεχνική έκφραση του φανταστικού μέσω των Ακριτικών τραγουδιών που μας παρουσιάζουν μεταξύ άλλων τον Διγενή να αναμετράται με τον Χάρο  («Ο Διγενής τζι’ ο Χάροντας») και των Δημοτικών τραγουδιών τα οποία διηγούνται ιστορίες για πουλιά που μιλούν, για νεκρούς που ζωντανεύουν («Του νεκρού αδερφού») κ.α. Ακόμα και ο «εθνικός ποιητής» της Κύπρου, ο Βασίλης Μιχαηλίδης χρησιμοποίησε το φανταστικό στοιχείο γράφοντας στίχους για νεράιδες που ξελογιάζουν ερωτικά («Ανεράδα»). Την ίδια περίπου εποχή με τον Μιχαηλίδη (τέλη του 18ου - αρχές του 19ουαιώνα) ακόμα ένας μεγάλος λογοτέχνης, ο Νίκος Νικολαΐδης ο Κύπριος χρησιμοποιεί το παράδοξο και το μεταφυσικό στοιχείο στα διηγήματά του («Κούκλα», «Στριμμένη ψυχή» «Μεταθάνατο»).Πιο σύγχρονα δείγματα γραφής της φανταστικής λογοτεχνίας από Κύπριους της γενιάς του 1940 συναντούμε από μικρό μεν αριθμό πεζογράφων που όμως ξεχωρίζουν για την λογοτεχνική τους δράση όπως είναι ο Νέαρχος Γεωργιάδης (1944-2013), ο Ανδρέας Μακρίδης (1948- ) και ο Άντης Ροδίτης (1946- ). Οι Συμπαντικές Διαδρομές, έχοντας ως διακηρυγμένο στόχο τους την αναγέννηση της Ελληνικής Λογοτεχνίας του Φανταστικού, τα τελευταία χρόνια στηρίζουν τους νέους Κύπριους συγγραφείς (περιλαμβανομένου και του γράφοντα) που ασχολούνται με το συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος.Με αυτό τον τόμο οι Συμπαντικές Διαδρομές φιλοδοξούν να εδραιώσουν ακόμα περισσότερο την παρουσία της Κύπρου στο χάρτη της Φανταστικής Λογοτεχνίας, αλλά και της Ελληνικής Λογοτεχνίας γενικότερα, αναδεικνύοντας νέους Κύπριους συγγραφείς.
Ανδρέας Καπανδρέου (Συγγραφέας – Βιβλιοθηκονόμος)
*Πρόλογος από το βιβλίο:  " Στο ποτάμι του χρόνου: η πρώτη Κυπριακή ανθολογία λογοτεχνίας του φανταστικού". Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2017.

Σημείωση: Προγραμματίζεται έκδοση νέου τόμου με τίτλο "Στο ποτάμι του χρόνου ΙΙ: κυπριακή λογοτεχνία του φανταστικού. Για περισσότερες λεπτομέριες εδώ: https://www.facebook.com/events/255152111714503/

Κυνηγοί ανδροειδών (Blade Runner) και ηλεκτρικά πρόβατα

Βιβλίο Το ηλεκτρικό πρόβατο
Συγγραφέας Philip K. Dick
Κατηγορία Επιστημονική φαντασία
Εκδότης Κέδρος
Συντάκτης-ρια Ανδρέας Καπανδρέου

Μπορούν άραγε οι Ρεπλίκες του Φίλιπ Κ. Ντικ να ονειρευτούν ηλεκτρονικά πρόβατα;
Do Androids Dream of Electric Sheep? [Μπορούν τα Ανδροειδή να ονειρευτούν ηλεκτρονικά πρόβατα;]. Αυτός είναι ο παράξενος τίτλος του μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας του Philip K. Dick (1928-1982) το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1968.
Η υπόθεση διαδραματίζεται στο 1992 (σε μεταγενέστερες εκδόσεις η ημερομηνία έγινε 2021) και είναι στημένη σε ένα post-apocalyptic περιβάλλον στο Σαν Φρανσίσκο όπου η Γη έχει σχεδόν καταστραφεί μετά από έναν πυρηνικό πόλεμο. Σε αυτό το περιβάλλον τα περισσότερα ζώα έχουν εξαλειφθεί λόγω δηλητηρίασής ή έκθεσής τους στην ακτινοβολία και κυκλοφορούν κυρίως τεχνητά αντίγραφά τους. Η κατοχή ενός πραγματικού ζώου από έναν άνθρωπο φανερώνει πλούτο και αναδεικνύει την κοινωνική του θέση.Στην κύρια ιστορία του βιβλίου ο ντετέκτιβ Ρικ Ντέκαρντ (Rick Deckard), ένας κυνηγός επικηρυγμένων, ο οποίος ζει με το κατοικίδιο του (ένα ηλεκτρικό πρόβατο) αναλαμβάνει την απόσυρση (βλέπε δολοφονία) έξι ανδροειδών (του εξελιγμένου μοντέλου Nexus-6) τα οποία έχουν επαναστατήσει. Στόχος του είναι με την εξόντωση των ανδροειδών (ρεπλικών) να κερδίσει αρκετά χρήματα ώστε να μπορέσει να αγοράσει ένα ζωντανό πρόβατο.Στη ιστορία αυτή τίθεται το ερώτημα του τι είναι πραγματικά ζωντανό αφού σε αντίθεση με τους ανθρώπους, τα ανδροειδή, αν και δύσκολα τα ξεχωρίζει κανείς από έναν πραγματικό άνθρωπο, θεωρείται ότι δεν έχουν ενσυναίσθηση και η ζωή τους δεν μετρά.Παρόλο που πρόκειται για βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, η ιστορία του κρύβει φιλοσοφικούς και υπαρξιακούς προβληματισμούς που αφορούν την καταστροφή του περιβάλλοντος, την τεχνολογία και την ηθική αλλά και την αναζήτηση σκοπού και λόγου ύπαρξης του ανθρώπου. Εξάλλου και ο ίδιος ο συγγραφέας είχε αυτοχαρακτηριστεί (στο ημερολόγιό του) ως «μυθοπλάστης φιλόσοφος» που χρησιμοποιεί την ικανότητά του στο γράψιμο ως μέσο για να εκφράζει τις αντιλήψεις του. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2015 από τις εκδόσεις Κέδρος, σε μετάφραση του Δημήτρη Αρβανίτη, με τίτλο «Το ηλεκτρικό πρόβατο».
Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης:Ο πιο πρόσφατος παγκόσμιος πόλεμος έχει αφήσει τη Γη διαλυμένη. Από τα συντρίμμια ενός κόσμου πλημμυρισμένου από ραδιενεργή σκόνη αναδύεται ο Ρικ Ντέκαρντ, κυνηγός επικηρυγμένων ανθρωποειδών. Ο Ρικ ονειρεύεται να αποκτήσει ένα ζώο, πανάκριβο σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης στην καινούργια εποχή. Το ηλεκτρικό πρόβατο που έχει στην κατοχή του, μια σχεδόν τέλεια απομίμηση πραγματικού, τον καταθλίβει. Ώσπου ο Ρικ καλείται να σκοτώσει έξι εξελιγμένα ανθρωποειδή Nexus-6 έναντι μεγάλης αμοιβής.

Σ’ αυτό το καλειδοσκοπικό μυθιστόρημα, που ενέπνευσε την περίφημη ταινία Blade Runner, παρουσιάζεται η πάλη ανάμεσα στον άνθρωπο και στη μηχανή, στην ελεύθερη βούληση και στον άτεγκτο προγραμματισμό. Συγχρόνως αναδεικνύονται όλα τα στοιχεία που αποτελούν τον πυρήνα της μυθοπλασίας του Φίλιπ Κ. Ντικ: ένας ήρωας σε κατάσταση σύγχυσης, ασήμαντο γρανάζι του κοινωνικού μηχανισμού ένας κόσμος σχεδόν ερημωμένος, όπου οι δυνάμεις της εντροπίας παραμένουν ενεργές, πανίσχυρες πολυεθνικές (πολυπλανητικές) εταιρίες, μια τηλεοπτική προσωπικότητα με μεγάλη επιρροή, ένας νέος μεσσίας, μια θρησκεία που αποτελεί απειλή για κάθε πολιτικό σύστημα.
Dick, Philip K., 1928-1982. Το ηλεκτρικό πρόβατο / Φίλιπ Κ. Ντικ · μετάφραση Δημήτρης Αρβανίτης. - Αθήνα : Κέδρος, 2015. - 272σ. · 21x14εκ.
Η υπόθεση του βιβλίου αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία της κινηματογραφικής ταινίας Blade Runner (1982) με πρωταγωνιστή τον Χάρισον Φορντ (Harrison Ford) στον ρόλο του ντετέκτιβ Ρικ Ντέκαρντ. Την ονομασία της η ταινία την πήρε από τους Blade Runner, όπως ονομάζονταν οι κυνηγοί των ανδροειδών.
Το τρέιλερ της ταινίας Blade Runner (1982):
Η θεματολογία καθώς και πολλά στοιχεία του βιβλίου χρησιμοποιήθηκαν και για τη συνέχεια (sequel) της ταινίας που γυρίστηκε το 2017 με τίτλο Blade Runner 2049 και κύριο πρωταγωνιστή τον  Ράιαν Γκόσλινγκ. Στη συνέχεια της ταινίας η οποία διαδραματίζεται στο έτος 2049, επανεμφανίζεται, μετά από 35 ολόκληρα χρόνια ο Χάρισον Φορντ ο οποίος συνεχίζει να υποδύεται τον ίδιο χαρακτήρα, του γερασμένου πλέον Ρικ Ντέκαρντ. Στην αγορά κυκλοφορούν τα ακόμα πιο εξελιγμένα αλλά και φιλικά προς τον άνθρωπο Nexus-8 ενώ η Γη έχει βιώσει ένα τρομακτικό blackout κατά το οποία χάθηκαν πολλά ηλεκτρονικά αρχεία.
To τρέιλερ της ταινίας Blade Runner 2049 (2017):


*Η ονομασία Blade Runner που δόθηκε στις 2 ταινίες δεν σημάνει κάτι συγκεκριμένο και δεν συναντιέται πουθενά στο βιβλίο.


[Βασισμένο στην πρόταση που έκανα στο Bookia.gr - http://www.bookia.gr/index.php?action=Suggestions&book=205966]