Yanis Varoufakis's Blog, page 114
November 25, 2017
My ‘Talking to My Daughter About the Economy: A brief history of capitalism” reviewed by Ireland’s finance minister
On 4th November Ireland’s finance minister Paschal Donohoe took the trouble to review my ‘Talking to My Daughter About the Economy: A brief history of capitalism” for The Irish Times. To my utter surprise, he had some exceptionally complimentary things to say about my little book, for which I am – naturally – grateful.
“…a stimulating and elegant perspective on market economies
“…accessible but not simplistic”
In particular he refers to my chapter on banking as “superb” and describes my explanation of how debt works as “somewhat poetic”. Of course, serving as he does in a government that did its best to waterboard, block, even overthrow the government I represented in the Eurogroup (as Greece’s finance minister), Mr Donohoe had to qualify his praise of my book with damnation of my tenure as finance minister. By his account I was “out of my depth” in the Eurogroup and “fled for the Greek islands” when the going got tough – which must mean that, in the eyes of this tottering Irish government, a responsible, “in his depth”, Eurozone finance minister is one who does as the ECB dictates, signs on the dotted line of any loan agreement Berlin deems to be in its interests, and does not ever return home after resigning (Nb. My home, to which I “fled”, happens to be on a… Greek island).
The full book review follows below:
Seating plans are tricky matters. Family tensions, past loves and potential awkward silences complicate decisions.
However, if this is difficult for family weddings it has the potential to be utterly fraught when governments gather together. Family tiffs pale in comparison to the tension between adjacent prime ministers.
The European Union depends on such gatherings. Leaders of governments, ministers and diplomats gather regularly to thrash out issues. These occasions reach a crescendo after hours of talks, frequently late at night or early in the morning.
With so much going on, the seating plan is simple. Your location in the alphabet and whether your country hosts, or is about to host, the presidency of the European Union determine where you are physically located. Ireland is frequently located between Croatia and Greece.
This meant that Michael Noonan sat close to his Greek counterpart, Yanis Varoufakis, during some extraordinarily difficult meetings. Relations were difficult.
I therefore approached Talking to My Daughter About the Economy, Varoufakis’s new book, with some reservations.
Varoufakis may dazzle in the auditorium or in the many Irish festivals and debates in which he participates. However, he was hopelessly out of his depth as a finance minister. When the going got tough, he fled for the Greek islands. Despite this, or maybe because of this, he has continued to prosper as a writer and critic. The same cannot be said of those he was elected to serve.
My reservations grew with the author’s admission that he wrote this book in nine days “without a plan or provisional table of contents or blueprint to guide me”. This was, I thought, consistent with his time in government.
However, such misgivings were unfounded. True, the book is uneven, let down by threadbare conclusions. But the balance of this slim volume, penned to his teenaged daughter, is a stimulating and elegant perspective on market economies. It is accessible but not simplistic.
Nascent economies
Varoufakis begins his analysis by arguing that the ability to communicate, in addition to agricultural surpluses, spurred the development of the nation state and nascent economies. Gradually, societies that contained markets became market economies due to the increased role of capital (such as tools and factories) and the role of labour in producing goods.
This approach is used to understand the development of the Industrial Revolution in 18th-century Britain. Debt is central: “the rise of profit as a major incentive for people to do things came hand in hand with a new role for debt”.
Credit allows workers to be paid and raw materials and tools to be purchased before the entrepreneur is rewarded. It is the “primary factor and the essential lubricant of the production process”.
However, this primacy has darker consequences. The unmanageable growth of debt can also disrupt economies and ruin societies. The author argues that: “the instability that bankers create in market societies can be reduced but it can never be entirely eradicated for the simple reason that the economy is fuelled by the thing they provide: debt”.
A superb chapter on banking uses the metaphor of time travel to explain the role and dangers of banking in supporting entrepreneurship and economic growth. Other passages in the book draw on Star Trek, Frankenstein and Oedipus.
It feels forced at times, with the author working a bit too hard to wow the reader with the breadth of his cultural tastes. However, it works. Familiar concepts are examined through a fresh perspective.
A particular example of this is the analysis of the role of public debt. It is the “ghost in the machine” that allows market societies to function.
Rhythm of bond yields
As Minister for Finance, I review the performance of our government bonds every morning. The rhythm of bond yields, their rise and fall, provides the background music to many of the decisions that I make on behalf of our country and our people.
Maybe this is the reason I found the section on public debt somewhat poetic. Even if this dimension is not evident to other readers, the lucidity of the explanation will be.
During his tenure as minister for finance, Varoufakis demanded debt writedowns for Greece and Europe. This alleged solution makes a surprisingly brief appearance before he tackles the consequences of automation for labour and work.
The conclusions of this work are the most disappointing. A call to democratise the supply of money is baffling in its brevity. An exhortation for the creation of an “authentic democracy” and the collective ownership of technology and the means of production sits very poorly alongside his appreciation of entrepreneurship and individual initiative.
My utter disagreement here is to be expected. What might be less expected is my recommendation of this book. It is provocative and stylish. His abdication of responsibility might prove to be fruitful after all.
Paschal Donohoe is Ireland’s Minister for Finance and Public Expenditure and Reform. The above review appeared in The Irish Times – click here.
November 24, 2017
November 23, 2017
New York Times review of ‘Adults in the Rooom’, by Justin Fox
“Varoufakis wasn’t always trying to make waves. And he seems to have approached his chief task with great seriousness.”
Why the Greek Bailout Went So Wrong
by Justin Fox, New York Times, 17th November 2017 (Click here for the NYT site)
Short of leaving the euro, a move with no precedent or procedure and a high risk of cascading chaos, this was not an option for Greece. So in May 2010, the European Commission, European Central Bank and International Monetary Fund stepped in with what was characterized as a 110 billion euro ($146 billion at the time) bailout.
[image error]It wasn’t so much a bailout of Greece, though, as of its lenders, notably the struggling big banks of France and Germany. Greece still owed an impossible amount of money, only now its main creditors were the “troika” of E.C., E.C.B. and I.M.F., which went on to impose harsh austerity measures. That austerity accelerated Greece’s economic decline, making repayment of its debts even less likely. More bailouts that weren’t exactly bailouts followed.
“Fiscal waterboarding” is the name that the University of Athens economist Yanis Varoufakis gave to this process, after the torture method that simulates near-drowning again and again. And just as intelligence experts generally don’t think waterboarding is an effective way to extract information, it is hard to find an outside economic or financial expert who thinks the troika’s Greece policy has been effective or sensible.
So why has it continued? This is the most important question Varoufakis sets out to answer in this account of the six months he spent as Greece’s finance minister in 2015. “Adults in the Room” is several things: a gripping tale of an outspoken intellectual’s sudden immersion in high-stakes politics, an at times overwrought riposte to the many people in and outside Greece who derided his efforts and a solid work of explanatory economics. Most of all, though, it is an attempt to divine why smart, seemingly decent politicians and bureaucrats would continue pushing a pointlessly cruel approach long after its pointlessness had become clear. The book’s subtitle (“My Battle With the European and American Deep Establishment”) might lead a reader to expect all manner of sinister machinations. But while there are a few internal Greek political plots that can be fairly described as conspiracies, at the international level it’s mainly what Varoufakis calls “an authentic drama … reminiscent of a play by Aeschylus or Shakespeare in which powerful schemers end up caught in a trap of their own making.”
At the outset of the narrative, the former United States Treasury secretary Lawrence Summers asks Varoufakis in a dimly lit hotel bar in Washington, D.C., whether he is an “insider” or “outsider,” warning that outsiders (those who “prioritize their freedom to speak their version of the truth”) tend to have a hard time getting anything accomplished in government.
Varoufakis was and is obviously an outsider. He had made his name with colorful critiques of Greek and European economic policies. Even as he allied himself with Alexis Sipras and his leftist Syriza Party to run for office in January 2015, he didn’t actually join the party. And once in office he continued to behave in ways that finance ministers aren’t supposed to, tooling around Athens on his Yamaha XJR motorcycle and famously showing up for a meeting on Downing Street in a too-tight, too-bright blue shirt and a leather overcoat described by one British fashion writer as a “drug dealer’s coat.”
That bold fashion statement, Varoufakis recounts, was unintentional — the result of leaving his suitcase in a cab in Athens two days before. Arriving in Paris on a Saturday evening after most stores had closed, he had to make do with a couple of shirts from Zara and a coat borrowed from the Greek ambassador to France.
So Varoufakis wasn’t always trying to make waves. And he seems to have approached his chief task with great seriousness. He got Summers on his side, with the Harvard economist frequently emailing and calling with advice and information. Playing an even bigger role was Jeffrey Sachs of Columbia, who helped Varoufakis craft his debt restructuring proposals and accompanied him to meetings with European and I.M.F. officials. James Galbraith of the University of Texas, who had brought Varoufakis to Austin as a visiting professor, holed up at the finance ministry in Athens to develop contingency plans for a Greek exit from the euro. Other members of Varoufakis’s kitchen cabinet included the former chancellor of the Exchequer Norman Lamont (a Tory), the former Deutsche Bank chief economist Thomas Mayer and even, on occasion, the French economy minister (now president) Emmanuel Macron. This was no amateur hour. That the effort nonetheless ended in failure seems to have been only partly about that insider-outsider thing. A bigger obstacle was political deadlock in the country that now calls almost all the shots in Europe.
Varoufakis had hoped to engineer an orderly bankruptcy for Greece within the euro, with the country’s debts significantly reduced and austerity scaled back. Failing that, though, he was willing to pull Greece out of the euro and go the sovereign-debt-crisis route.
The German finance minister Wolfgang Schäuble, the dominant figure in European financial affairs, openly favored the latter course. His harsh but not entirely unreasonable view was that it had been a mistake to let Greece into the eurozone, and that the only way forward was for Greece to leave. Chancellor Angela Merkel, on the other hand, was unwilling to contemplate a “Grexit” that might lead to an unraveling of the common currency. But she was also unwilling or unable to force Schäuble to offer a better deal to Greece. The result, as Varoufakis writes: “Stalemate!” Reinforcing the stalemate was what Varoufakis calls the “eurozone runaround,” the repeated protestations from officials at the E.C., E.C.B. and I.M.F. that, while they sympathized with Greece’s plight and agreed with many of Varoufakis’s recommendations, they alone couldn’t change the troika’s course. Jack Lew, then the United States Treasury secretary, similarly offered sympathetic words but made clear that he had no interest in crossing the Germans. The end finally came in July 2015, when — right after 61 percent of Greek voters decided to reject the latest “bailout” from the troika — a fearful Sipras chose nonetheless to submit. Varoufakis resigned after that.
Varoufakis does a magnificent job of evoking the absurdities and frustrations of his tenure. This is what it’s like to go from meeting to interminable meeting for six months, trying and failing to negotiate your country’s way out of a terrible impasse.
At least, this is what Varoufakis says it was like. I did wonder on occasion how much I could trust his play-by-play. I’m reviewing this book, not fact-checking it, but I couldn’t resist asking Summers for his assessment of the opening scene in the hotel bar. “Somewhat embellished,” was the verdict. Leaving aside whether Varoufakis’s recollections might be more accurate than those of a man who has met with so many embattled finance ministers over the past quarter century that he has probably lost count, I’m good with that. A truth somewhat embellished is still pretty much the truth.
Justin Fox is a columnist for Bloomberg View and the author of “The Myth of the Rational Market.”
ADULTS IN THE ROOM
My Battle With the European and American Deep Establishment
By Yanis Varoufakis
550 pp. Farrar, Straus & Giroux. $28.
November 22, 2017
Yanis Varoufakis & James K. Galbraith on Democracy & DiEM25 (the Democracy in Europe Movement), in conversation with KUT’s Rebecca McInroy,
Listen to this insightful one hour-long discussion on democracy’s discontents in Europe and the United States between two economists who, in 2015, worked together to restore democracy in a small European country while helping its people escape debt-bondage. Here they discuss those events as well as the Democracy in Europe Movement (DiEM25) that is now taking the fight for democracy to every corner of Europe. [Click here for the podcast.]
“Our enemy is apathy.” Yanis Varoufakis
In 2015 today’s guests were propelled onto the global stage by their efforts to take on the European banking establishment and restructure the Greek government’s financial system. For 5 months they worked to negotiate alternatives to further austerity measures; trying to extend loans while moving Greece toward a more solvent state.
Their efforts to confront the Eurozone and proceed democratically to carry out the wishes of the Greek people were ultimately defeated, but it was this battle lost that was the impetus of their current endeavor—to reform Europe and institute a transnational, pan-European democracy called DiEM25 –Democracy in Europe Movement.
Yanis Varoufakis is the former finance minister of Greece, author of Adults in the Room: My Battle With the European and American Deep Establishment, and co-founder of the DiEM25 –Democracy in Europe Movement.
James K. Galbraith is an eminent economist, an assistant to Mr. Varoufakis while he was the Greek finance minister, and he chronicled his time in Greece with the book Welcome to the Poisoned Chalice: The Destruction of Greece and the Future of Europe.
They were in Austin for a conference on Democratic Reform in Europe at the LBJ School for Public Affairs.
November 18, 2017
On the neo-Nazi Resurgence in Europe and why “ISIS Loves Donald Trump” – in conversation with Amy Goodman
AMY GOODMAN: You heard in this introduction the tax plan that has been put forward. And you’re here in this country, and this is your specialty. You’re an economist. You taught at what? University of Texas, Austin?
YANIS VAROUFAKIS: That is right.
AMY GOODMAN: And you’re at University of Athens now in Greece. You’re the finance minister, former finance minister in the Syriza government. President Trump calls this a Christmas gift for the American people. What is your assessment of it? And then, fit it into the picture of global capitalism.
YANIS VAROUFAKIS: He has a very interesting definition of the American people. He considers the set of the American people to be exactly the same as the set of his friends.
Look, it’s déjà vu. We’ve seen it all before. It all began in the 1980s under Ronald Reagan, this mass redistribution of income from the have-nots to the haves. We saw it under George W. We’re seeing it again. But there is a difference now. The difference is that American capitalism has exhausted its capacity to reproduce itself through a process of tax cuts — the trickle-up effect of wealth rising from the bottom to the top 0.1 percent. In the 1980s, when Ronald Reagan first applied this kind of tax cut-based policy, the United States was still in control of what I call the recycling of global profits and surpluses. The United States economy was, if you want, the engine of growth internationally. The tax cuts in this country were fueling demand for the net exports of Japan, back then, Germany, Holland, later China. And this was keeping capitalism globally in that state of irrational exuberance, if you remember.
But then, after 2008, those pyramids collapsed. The American economy does not have that capacity anymore. The increase of the federal budget deficit, that supposedly the Republicans are all against — nevertheless, they are going to boost it magnificently now — are at the very same time, Amy, as they are antagonizing China, that owns a large chunk of American public debt, which now they’re going to keep increasing in order to line the pockets of their mates. You couldn’t design a more catastrophic economic policy than that — boosting the budget deficit by lining up the pockets of the rich, continuing to stagnate the incomes of the middle class and the working class, and antagonizing your main creditors. I rest my case.
AMY GOODMAN: So, President Trump is headed to Asia, and he’s going to visit a number of countries. He’s going to start off by playing golf —
YANIS VAROUFAKIS: It’s very frightening, isn’t it? Yes.
AMY GOODMAN: — with Shinzo Abe in Japan, and he’s going to China, the country you were just talking about right now. The significance of all of this? And, of course, in the midst of this, you have the escalation of the crisis with North Korea. You have the pope just giving a speech saying we’re heading toward war.
YANIS VAROUFAKIS: Well, it’s a very dangerous game that the United States administrations of the last 10, 15 years have been playing, by antagonizing China through an alliance with Mr. Abe in Japan and his predecessors. It’s a very dangerous game, because — and, actually, very irrational game, because the United States completely and utterly depends on China. Let’s face it. The only reason why the 2008 collapse of the financial sector did not lead to a Great Depression in this country is twofold. One is the Fed, that kept printing money, and they’re floating the banking sector, Wall Street, down the road from here. And the other is China. The Chinese boosted their own credit production, their own bubble, credit bubble, in China, intentionally, from something like 140 percent of their total income, GDP, to 280 percent. They did this on purpose, because they were facing the prospect of an additional 40 million unemployed people. And by doing this, they stabilized American capitalism, to a very large extent. Now, we have an administration in Washington, DC, which simultaneously is ganging up with Prime Minister Abe in Japan against China while increasingly needing China to keep rebalancing the global and the American economy. This is precisely what the global economy and the American economy do not need.
AMY GOODMAN: I want to ask you something about language. I mean, you’re here in New York, not far from Zuccotti Park, where, what, six years ago was the massive protests, Occupy Wall Street. They changed the language. You say the word “1 percent,” you say “99 percent,” everyone knows what you’re talking about. So I want to talk about the language used now around the tax bill. We use language like “tax cuts,” “tax relief.” But is there another way to describe, to refer to the one-and-a-half trillion dollars in austerity?
YANIS VAROUFAKIS: Class war. It’s an out-and-out class war waged against the poorest, the weakest, the disenfranchised — the very same people that Donald Trump appealed to in order to get elected.
This piece was reprinted by Truthout with permission or license. It may not be reproduced in any form without permission or license from the source.
Amy Goodman is the host and executive producer of Democracy Now!, a national, daily, independent, award-winning news program airing on more than 1,100 public television and radio stations worldwide. Time Magazine named Democracy Now! its “Pick of the Podcasts,” along with NBC’s “Meet the Press.”
Εκδικητικός, γεμάτος μικρότητα, νεο-αντι-φιλελευθερισμός – ΕφΣυν 18 Νοεμβρίου 2017
Όταν τα στοιχεία της Φύσης, το νερό και η φωτιά, ξεσπούν εναντίον των ανθρώπων, το ξέσπασμά τους σκοτώνει συστηματικά φτωχούς ανθρώπους.
Ποτέ δεν ανασύρθηκαν δεκάδες πνιγμένοι από την Εκάλη ή τη Βουλιαγμένη. Ποτέ δεν συνέβη να δούμε σορούς καμένων στο ακριβό Χόλαντ Παρκ, όπως εκείνες τις σορούς δεκάδων κατοίκων της παραμελημένης εργατικής πολυκατοικίας Γκρένφελ που τους κατάπιε η πυρκαγιά πριν από λίγους μήνες στο Λονδίνο.
Ταξική βροχή; Ταξική φωτιά; Οχι βέβαια. Απλά, αβάσταχτα ταξικές κοινωνίες.
«Τι το καινούργιο;» «Τι το πρωτότυπο;» μπορεί να αναρωτηθείς εύλογα αναγνώστη. Οι φτωχοί πάντα ζούσαν στα παραπήγματα που η Φύση τα συμπαρέσυρε όταν θύμωνε με μια ανθρωπότητα που αγνοεί τους κανόνες της (μπαζώνοντας τα ρέματά της, στοιβάζοντας εκατοντάδες σε εύφλεκτες τρώγλες, δηλητηριάζοντας την ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα να αυξάνεται η θερμοκρασία και να φουσκώνουν οι θάλασσες κ.λπ.).
Κι οι ισχυροί, οι κατέχοντες, πάντα ζούσαν σε ασφαλή κτίσματα, σε στέρεα, στεγνά εδάφη την ώρα που οι πολιτικοί τους αντιπρόσωποι έκαναν τα πάντα για να αποδυναμώσουν τις όποιες μορφές αντίστασης των φτωχών στις πολιτικές που τους καταδίκαζαν στη «μοίρα» τους.
Κι όμως. Αν και αυτή η πραγματικότητα ίσχυε προ αμνημονεύτων χρόνων, κάτι άλλαξε, κάτι είναι καινούργιο: η ανάδυση μιας παράλογης εκδικητικότητας των ισχυρών απέναντι στους αδύναμους. Αυτό είναι το πραγματικά νέο που φέρνει στον μισανθρωπισμό των ταξικών κοινωνιών μας η παγκόσμια κρίση του 2008, η οποία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση λαμβάνοντας νέες εκφάνσεις καθημερινά.
Οταν η Μάργκαρετ Θάτσερ σήμανε (υπό τον ιδεολογικό μανδύα του λεγόμενου νεοφιλελευθερισμού) τη γενικευμένη επίθεσή της στις μεταπολεμικές κατακτήσεις των αδυνάμων (π.χ. συλλογικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα ισχυρών συνδικάτων, φτηνές και καλής ποιότητας εργατικές κατοικίες, δωρεάν πρόσβαση στα πανεπιστήμια), το έκανε για συγκεκριμένο σκοπό, ο οποίος, ανεξάρτητα πώς τον κρίνουμε πολιτικά ή ηθικά, είχε μια λογική.
Οσο η Σοβιετική Ενωση μαγνήτιζε το φαντασιακό των φτωχών της Ευρώπης τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (π.χ. με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών υγείας, παιδείας, θέσεων εργασίας), η βρετανική άρχουσα τάξη αποδέχθηκε (με μεγάλη διστακτικότητα, βέβαια) την ανάγκη για υποχωρήσεις στο κοινωνικό κράτος και στον ρόλο των συνδικάτων.
Στα τέλη όμως της δεκαετίας του 1970, δεδομένης (α) της συρρίκνωσης της κερδοφορίας των πλουσίων και (β) της απαξίωσης του «υπάρχοντος σοσιαλισμού» στα μάτια ακόμα και των λαϊκών στρωμάτων της Δύσης, η άρχουσα τάξη της Βρετανίας δεν έβλεπε γιατί έπρεπε να συνεχίζει να μοιράζεται με τους αδύναμους μέρος της υπεραξίας «της».
Η κ. Θάτσερ, ως γνήσια εκφραστής αυτής της τάσης, κήρυξε πόλεμο βαθιά ταξικό στην οργανωμένη έκφραση της εργατικής τάξης, των αδυνάμων. Μέσω στυγνών πρακτικών, κέρδισε κατά κράτος. Εφαρμόζοντας την τακτική τού «αν θες να εξολοθρεύσεις τα ψάρια άδειασε τη γυάλα», με σκοπό να εξολοθρεύσει τα συνδικάτα μετάλλου και άνθρακα, δεν δίστασε να κλείσει για πάντα τα εργοστάσια παραγωγής χάλυβα και τα ανθρακωρυχεία.
Επρόκειτο για ταξικό, ολοκληρωτικό πόλεμο, με κυνική και αδυσώπητη χρήση των δυνάμεων κρατικής καταστολής, από τη μία, και των μέσων μαζικής παραπληροφόρησης, από την άλλη. Οι οπαδοί της Θάτσερ, που θεωρούσαν τα συνδικάτα και όλες τις μορφές οργάνωσης της εργατικής τάξης ως τον «εσωτερικό εχθρό» (σ.σ.: πρόκειται για έκφραση της Σιδηράς Κυρίας), τον γιόρτασαν ως την απαρχή μιας βρετανικής ανάκαμψης από τη μεταπολεμική παρακμή της χώρας. Οι της αντίπερα ιδεολογικής όχθης τον καταδικάσαμε ως πισωγύρισμα στη Βρετανία του Ντίκενς.
Δεν θα ασχοληθώ εδώ με το ποιος είχε δίκιο. Ο,τι και να πιστεύει κανείς για εκείνον τον πόλεμο, είχε τη λογική του: την ανατροπή της μεταπολεμικής κοινωνικής ισορροπίας υπέρ των πλουσίων μέσω μιας ιστορικής ήττας συνδικάτων και άλλων συλλογικοτήτων των φτωχότερων.
Και ύστερα; Υστερα, η πλήρης επικράτηση των ισχυρότερων των ισχυρών, π.χ. των τραπεζιτών, αποχαλίνωσε τον βρετανικό και, αμέσως μετά, τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό – καθώς το μοντέλο της κ. Θάτσερ ξεπατικώθηκε πλήρως στην ηπειρωτική Ευρώπη (με πρωτοστατούσα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή).
Αποτέλεσμα αυτής της αποχαλίνωσης ήταν οι πυραμίδες χρέους και οι «φούσκες» που έσκασαν το 2008 με αποτέλεσμα μια νέα φάση στον ταξικό πόλεμο εναντίον των αδυνάμων – με τη λιτότητα ως το όπλο μαζικής καταστροφής που εξασφάλισε την κυνικότατη μεταφορά των ζημιών της άρχουσας τάξης (ιδίως των τραπεζών) στους ώμους των ισχνότερων πολιτών.
Ως εδώ «καλά». Λογικά όλα αυτά, όσο τρισάθλια και να ήταν. Ομως κάπου εκεί, στα 2010 (το γενέθλιο έτος της ελληνικής καθίζησης) παρατηρούμε μια νέα τάση των ισχυρών: αντί για τον ολοκληρωτικό, ορθολογικά μισανθρωπικό ταξικό πόλεμο της Θάτσερ, παρατηρούμε ακολουθία πληγμάτων επί των ανίσχυρων, επί των φτωχών, άνευ μιας σοβαρής ταξικής λογικής.
Πλήγματα που τα χαρακτηρίζει η χωρίς λόγο βαθιά κακία, η στενομυαλιά, εν τέλει η μικρότητα. Τα παραδείγματα πάμπολλα. Θα αναφερθώ μόνο σε τέσσερα· αρκούν όμως για να σκιαγραφήσουν τη νέα ιδεολογία των εχόντων: εκδικητικός, γεμάτος μικρότητα, νεο-αντι-φιλελευθερισμός.
Μια και αναφέρθηκα στη Βρετανία, το πρώτο παράδειγμα έρχεται από εκεί: η φόρμα που πρέπει να συμπληρώσουν οι άνεργοι ή οι εργαζόμενοι φτωχοί για κάποιο επίδομα και η οποία περιέχει υπεύθυνη δήλωση την οποία υποχρεούνται να υπογράψουν.
Το κειμενάκι της δήλωσης αναφέρει μεταξύ άλλων: «Δηλώνω ότι υπαίτιος για το γεγονός ότι χρειάζομαι βοήθεια είμαι μόνο ο ίδιος. Το μόνο μου εμπόδιο στη βελτίωση των συνθηκών μου είμαι εγώ». Πρόκειται για αποκρουστική δήλωση μετανοίας του φτωχού για τη φτώχεια του, στερούμενης καν ταξικής λογικής. Μόνος στόχος της είναι ο εξευτελισμός του φτωχού, ο αυτο-διασυρμός του ως προαπαιτούμενο για το επίδομα.
Τα επόμενα δύο παραδείγματα βγαίνουν από συζητήσεις που είχα με κορυφαίους τροϊκανούς το 2015 και αφορούν το ΕΚΑΣ και τα φαρμακεία. Ηταν εντυπωσιακή η απέχθεια που ζωγραφιζόταν στα πρόσωπά τους όταν αναφέρονταν σε αυτό το μικρό επίδομα στους φτωχότερους των συνταξιούχων μας.
Η πλήρης αναντιστοιχία μεταξύ της συνολικής δαπάνης για το ΕΚΑΣ και της μανίας τους να το καταργήσουν δεν συνάδει καν με την ταξική λογική τους. Οπως δεν συνάδει η άλλη τους μανία, να μπει λουκέτο στα συνοικιακά φαρμακεία της χώρας ή στα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία. Εκεί που η Θάτσερ στοχοποιούσε πραγματικά κραταιά συνδικάτα, τα οποία με τη δράση τους στερούσαν από την άρχουσα τάξη σημαντικό μέρος υπεραξίας, το ΕΚΑΣ και τα φαρμακεία μας αντιπροσώπευαν ψίχουλα. Προς τι το μένος των τροϊκανών;
Η απάντηση είναι τόσο απλή όσο και αποκρουστική: Δεν άντεχαν τον συμβολισμό του ΕΚΑΣ επειδή στερείται αγοραίας λογικής, «ανταποδοτικότητας». Δεν μπορούν να δεχτούν ότι στην Ελλάδα έχει «κολλήσει» η διαδικασία προλεταριοποίησης των φαρμακοποιών οι οποίοι, αντί να εργάζονται υπάλληλοι σε μια πολυεθνική αλυσίδα, εξακολουθούν να διατηρούν (με τη βοήθεια του κράτους) ανεξάρτητη, μικρή επιχείρηση.
Το τελευταίο παράδειγμα έρχεται από το πρόσφατο νομοσχέδιο-δώρο στον ΟΠΑΠ για τα VLT – «φρουτάκια». To 2015 είχα επιβάλει μέγιστο όριο ημερήσιας ζημιάς ανά μηχάνημα τα 80 ευρώ με στόχο την προστασία των φτωχών (μια και οι πλούσιοι τζογάρουν σε πολυτελή καζίνα), τους οποίους ο ΟΠΑΠ στοχοποιεί για να τους στερήσει όσο έχει μείνει από μια πενιχρή σύνταξη ή έναν κουτσουρεμένο μισθό.
Μετά την παραίτησή μου, το όριο ανέβηκε στα… 500 ευρώ ημερησίως. Πριν από μερικές μέρες, νέο νομοσχέδιο ορίζει πως το όριο θα τίθεται από τον ίδιο τον παίκτη! Δηλαδή, το θύμα των φρούδων ελπίδων, του πυρετού του τζόγου, ο συνταξιούχος (ή ο εγγονός του που πήρε τη σύνταξη του παππού για να την παίξει) θα… αυτοπροστατεύεται καθώς το κράτος νίπτει τας χείρας του.
Πρόκειται για άλλο ένα πλήγμα στον αδύναμο ήσσονος ταξικής σημασίας. Είναι σαν τρόικα και κυβέρνηση να ομολογούν: τους χτυπάμε επειδή μπορούμε.
Συνοπτικά, η ολιγαρχία έχει περάσει από τον ολοκληρωτικό, διεκδικητικό ταξικό πόλεμο (π.χ. Θάτσερ) σ’ έναν διακατεχόμενο από απίστευτες μικρότητες εκδικητικό νεο-αντι-φιλελευθερισμό. Το μόνο καλό είναι ότι, ίσως, αυτή η «μετάβαση» είναι ο προπομπός μιας νέας φάσης αντίστασης των κοινωνιών στον άκρατο μισανθρωπισμό.
November 14, 2017
Aus den Schaltzentralen der europäischen Macht: Yanis Varoufakis erzählt “Die ganze Geschichte” – video DAS ERSTE-ARD
Als griechischer Finanzminister löste Yanis Varoufakis 2015 eine der spektakulärsten und kontroversesten Auseinandersetzungen der jüngsten politischen Geschichte aus, als er versuchte, die Beziehung seines Landes mit der EU neu zu verhandeln. Trotz massiver Unterstützung, nicht nur in der griechischen Bevölkerung, sondern auch in der Obama-Administration, bei konservativen britischen Ökonomen, bei Emmanuel Macron, der damals noch französischer Finanzminister war und sogar bei Christine Lagarde, der Chefin des IWF, hat sich Varoufakis mit seinen Analysen und Konzepten nicht durchsetzen können. Dabei sind sie, bei aller Komplexität, bestechend logisch und einfach.
Um das Video anzusehen, klicken Sie hier
Stattdessen blieb das Image eines Rock’n’Rollers, der sich auf der politischen Bühne verirrt hatte. Er, der Wirtschaftsmathematiker und Spieltheoretiker, wurde als Zocker hingestellt, der vom politischen Geschäft keine Ahnung habe – ein Linker, der mit seinen schönen theoretischen Ideen spätestens an Wolfgang Schäuble scheitert und sein Land nur tiefer in die Schuldenkrise gerissen habe. Nun legt Yanis Varoufakis einen spannend geschriebenen 500-Seiten Bericht über diese Zeit vor, ein Protokoll der EU-Krisenpolitik aus intimster Nähe, wörtlich aufgezeichnet mittendrin im Zentrum der politischen Macht.
Zig Milliarden für ein bankrottes Land
Was passiert mit unserem Kontinent? Was wird aus Europa? Wir besuchen den größten Anhänger der Europäischen Union. Und den schärfsten Kritiker ihrer fehlerhaften Konstruktion. Yanis Varoufakis hat einen Politthriller geschrieben, ein einzigartiges Zeitdokument aus dem innersten Zentrum der europäischen Macht. “Ich kann Ihnen versichern, wenn ich unterschrieben hätte auf der gepunkteten Linie und mehr genommen hätte von Euren Milliarden, dann wäre ich sofort wahrgenommen worden als verantwortungsvoller Finanzminister, der es hinkriegt, seine theoretischen Vorlieben zu überwinden und wäre mit Respekt behandelt worden”, sagt er.
Er fand es wahnsinnig, zig Milliarden neue Schulden zu machen, die sein Land nie würde zurückzahlen können. Sein Land sei bankrott, hatte er gesagt, und das sollte die EU anerkennen.
“Ein Spiel, das nur Verlierer produziert”
Gerade ist sein Buch in Griechenland erschienen. Zur Präsentation kommt der bedeutendste Filmregisseur des Landes, die Kinolegende Costa Gavras. Er will Varoufakis Whistleblower-Bericht verfilmen. In dem alle nur das Beste wollten, am Ende aber eine Tragödie herauskam.
“Wenn man ein Spiel entwickelt, das nur Verlierer produziert, dann können die Personen, die in dem Spiel gefangen sind, nur in eine Tragödie laufen. Man sollte nicht die beteiligten Personen beschuldigen, schuld sind die Regeln des Spiels, dieses grausamen Spiels, das gespielt wurde. Die griechischen Rettungspakete, das war eine Monstrosität – diese unglaubliche Idee, den größten Kredit in der Menschheitsgeschichte zu geben an den bankrottesten Staat. Unter der Bedingung, dass die Einnahmen sinken und die Bevölkerung verarmt. Das soll Probleme lösen? Sinnlos! Und jeder, der an dieser Täuschung beteiligt war, an dieser Farce, wo sie von Effektivität reden, der Einhaltung von Regeln usw., wird am Ende mit einem sehr armen historischen Zeugnis dastehen, so Varoufakis.
Sie wollten radikale Reformen, neue Steuergesetze, aufräumen mit der schrecklichen Misere, die ihre oligarchischen Vorgängerregierungen hinterlassen hatten. Raus aus dem Schuldgefängnis, in dem die Kredite immer gigantischer und unbezahlbarer würden. Eine Umschuldung und einen Masterplan, um wieder wachsen und Schulden zurückzahlen zu können.
“Rettungspaket für Deutsche Bank und Paris Bas etwa”
Yanis Varoufakis hatte mit seinen Konzepten viele Unterstützer, konservative britische Ökonomen, die Obama-Administration und manchmal sogar Christine Lagarde, die IWF-Chefin. Aber er hatte auch mächtige Feinde. Den heimlichen Chef der Eurogruppe, Wolfgang Schäuble, Mario Draghi, den Chef der EZB und vor allem Jeroen Djisselbloem. Sie wollten einen Milliarden schweren Kredit an Griechenland vergeben, der – so Varoufakis – gar nicht für Griechenland bestimmt war: “Also gab es ein zweites Rettungspaket für die Deutsche Bank und die französischen Banken, wie Paris Bas, das getarnt wurde als ein Akt der Solidarität mit Griechenland. Sie sehen, das ist wie bei Macbeth, das ist wie Shakespeare. Wenn du einmal ein Verbrechen gegen die Logik begehst, dann begehst du ein zweites, um das erste zu vertuschen, und dann ein drittes.”
Varoufakis sagt, dass die Bundesregierung, nachdem sie während des Finanzmarktzusammenbruchs der Wall Street bereits 500 Milliarden Euro an Steuergeldern für die Bankenrettung vom Bundestag bewilligt bekommen hätte, nicht ein zweites Mal nach Bankenrettungsgeldern hätte fragen können.
“Das hätte für Angela Merkel und Wolfgang Schäuble bedeutet, dass sie vor dem Bundestag und ihren CDU Mitgliedern des Parlaments hätten gestehen müssen, dass sie gelogen haben”, so Varoufakis. “Dass es kein Rettungspaket für Griechenland gab, sondern dass es ein Rettungspaket für die deutschen und französischen Banken war. Und kein Politiker will so was tun, wenn er es vermeiden kann. Ich beschuldige Angela Merkel und Wolfgang Schäuble nicht. Von der europäischen Perspektive wäre es gut gewesen, wenn sie Führungsstärke bewiesen hätten. Ich mache ihnen keine Vorwürfe. Ich werfe unserer Regierung vor, dass sie es unterschrieben hat. Weil, wären wir standhafter gewesen, hätten wir den deutschen Bürgern in die Augen gesehen und gesagt: Sie zwingen uns, mehr von eurem Geld zu nehmen um vorzutäuschen, dass wir nicht bankrott sind. Bei sinkenden Einkommen und schwindender Fähigkeit, etwas zurückzuzahlen. Helft uns.”
“Was wir haben, ist eine Systemkrise”
Immer wieder beschreibt Varoufakis in seinem Buch, das die Hoffnungen seiner Regierung sich auf Angela Merkel richten, darauf, dass sie Wolfgang Schäuble doch noch zu einer vernünftigen Lösung überredet. Aber es kommt anders. Angela Merkel baut ein vertrauliches Verhältnis zu Alexis Tsipras auf und landet am Ende den entscheidenden Coup. Sie verspricht dem griechischen Regierungschef, dass sie Schäuble zurückzieht, wenn er Varoufakis entlässt. Damit hatte Varoufakis verloren.
Aber ihm ging es nicht nur um Griechenland: “Was wir haben, ist eine Systemkrise – so wie der Klimawandel. Klimawandel ist eine Krise für unseren Planeten, eine singuläre Krise. Aber sie hat viele Erscheinungsformen. Wir haben Waldbrände in Sibirien und Überschwemmungen in Australien. Aber wenn du es behandelst wie ein Problem von Überschwemmungen in Australien oder Feuer in Sibirien, dann hast du das Problem nicht verstanden. Und unser politisches Establishment in Europa legt Wert darauf, das Problem nicht zu verstehen. Konsequent und schon seit fast zehn Jahren. Und alle, Frau Merkel, die französische Regierung, die griechische Regierung hören nicht auf, vorzutäuschen, dass sie mit einer Krise des Systems fertig werden auf unsystematische Weise. Europa wird zerstört von zentrifugalen Kräften, die es zerreißen. Wir haben wachsende Fremdenfeindlichkeit, Rassismus in all unseren Ländern. Und die Europäer verlieren den Glauben in die europäische Union. Das ist der größte Verlust für uns alle.”
“Emigration unserer Jüngsten und Klügsten”
Für die Griechen besteht in der Zwischenzeit nur noch wenig Hoffnung, jemals aus der Schuldenspirale wieder raus zu kommen: “Die größte Gefahr für die Hoffnung ist ein Phänomen, das einzigartig ist”, so Varoufakis. Und das ist die Emigration unserer jüngsten und klügsten Jungen und Mädchen, Frauen und Männer. Das Establishment in Europa nennt das eine Erfolgsgeschichte. Wenn die Hälfte der Bevölkerung geht, dann nimmt die Arbeitslosigkeit natürlich ab. Bei uns bleiben die Alten und die lokale Mafia, die das hier ausbeutet. Das halte ich nicht für ein gutes europäisches Entwicklungsmodell.”
“Fehlerhafte Architektur der Euro-Zone”
Aber wohin steuert Europa? Es kann als Insel der Demokratie in der Welt nicht funktionieren, solange wir zwar eine gemeinsame Währung haben, aber keine gemeinsame Regierung, die sie steuert. Alle Hoffnungen liegen derzeit, auch für Yanis Varoufakis, beim französischen Präsidenten Macron: “Macron hat exzellente Ideen zur Europäisierung Europas, die identisch sind mit denen meiner paneuropäischen Bewegung DIEM 25. Aber: Das Herz der Probleme in Europa ist die Euro-Zone, unsere gemeinsame Währung. Bis wir das nicht geregelt haben, werden alle diese brillanten Ideen, dass wir unseren Kinder viele Sprachen beibringen und 20 paneuropäische Universitäten haben, alle diese Ideen werden scheitern. Wenn wir die wirtschaftlichen Probleme nicht überwinden, die durch die fehlerhafte Architektur der Euro-Zone verursacht werden und durch die Weigerung der Europäischen Union, anzuerkennen, dass es eine falsche Architektur ist.”
Varoufakis hofft darauf, dass wir die europäische Demokratie erneuern, bevor es zu spät ist.
Bericht: Edith Lange
Yanis Varoufakis “Die ganze Geschichte: Meine Auseinandersetzung mit Europas Establishment”
650 Seiten, € 30,00
Verlag Antje Kunstmann, September 2017
Yanis Varoufakis's Blog
- Yanis Varoufakis's profile
- 2351 followers
