Ton van 't Hof's Blog: Ton van ’t Hof, page 66
September 6, 2020
Stadhouderskade
Een adres op een verder lege pagina. Een inlichting. Merkwaardig gedicht, toch? K. Schippers in Klok en profil (1965):
Stadhouderskade 42 te Amsterdam
Een readymade, zou een literair criticus zeggen. Je loopt er eens omheen en laat je in verwondering brengen. Wat me opvalt: geen postcode. Volgens Google Maps behoort dit adres aan een woonwinkel toe, direct naast het Rijksmuseum gelegen. Raadselachtig.
Als ik de ‘Aantekeningen’ achterin de bundel raadpleeg –‘Stadhouderskade 42 te Amsterdam: Het Rijksmuseum’ – gaat me een lichtje op: ach, natuurlijk, met de ingebruikname van een nieuwe entree enkele jaren geleden kreeg het Rijksmuseum ook een nieuw adres: Museumplein 1, waardoor de oorspronkelijke pointe van Schippers’ readymade verdween.
Duchamp bestempelde gebruiksvoorwerpen tot kunst door ze uit hun alledaagse context te halen en in een museum te tonen. Schippers zette het instituut museum zelf te kijk, door het (oude) adres van het Rijksmuseum tot readymade te verheffen.
[image error]
September 5, 2020
Waarschijnlijk
‘Wat poëzie waarschijnlijk in essentie is: de discipline van het impliciete.’
Alain Delmotte
September 4, 2020
Aan een jonge dichter (2)
Ook ik richtte ooit het woord, in stotende verzen, tot de jonge dichter, in de aanmatigende veronderstelling dat ik de minder ervaren poëet enige kneepjes kon bijbrengen. Geen idee wat me toen bezielde. Het gedicht is opgenomen in Ingangspunt (2013), mijn lievelingsbundel en nog altijd verkrijgbaar.
BERICHT AAN EEN JONGE DICHTER
Met alles wat me weerhoudt van het schrijven leef ik
in vijandschap.
Daarna met mijn moeder door de regen. Toen de regen nog regen was
en het voorjaarsgroen nog niet aan normvervaging onderhevig.
Dit is een gedicht. Het heet Foot Loose & Fancy Free.
Het is niet geschikt voor een talentenjacht.
Het doorbreekt geen stilte.
Mijn god. Wat ik nu niet moet gaan doen: hineininterpretieren. Toen ik aan dit gedicht begon had ik de bedoeling om te onderwijzen. Maar ik deed iets anders. Of liever gezegd, er gebeurde iets anders: het gedicht ging met me aan de haal. Al na de eerste strofe. Voor ik het wist had ik het leraarschap weer ingewisseld voor het dichterschap en hield me bezig met waar dichters zich mee bezig houden: het combineren van woorden. Wat deels een onbewust proces is. En je gaat ermee door tot het klopt, totdat ze allemaal op de juiste plaats staan en doen wat ze moeten doen. Dan is het gedicht af.
En nu ik het weer lees voel ik opnieuw dat dit vers klopt als een bus, een klokgaaf geheel is en lichtjes schittert. Uiteraard realiseer ik me dat het polyinterpretabel is, dat er in deze constructie heel wat betekenissen rondzingen. Tuurlijk. Dit is poëzie, man. Doe er je voordeel mee.
PS (1) Uiteindelijk geef ik dus één concrete aanwijzing: het dichterschap vereist volle overgave. (2) Wie zich afvraagt wat die bezige bij op mijn bundeltje doet kan hier terecht.
[image error]
September 3, 2020
Spaanse moes
Zeg mijn naam
Chekwube Danladi werd geboren in Nigeria en groeide op in Washington. Haar chapbook Take Me Back (2017) is schokkend: de gedichten ontzetten, ontroeren, en de gedachte aan een getraumatiseerde auteur laat me niet los.
ZEG MIJN NAAM (1987)
i. Kolonisator en ik maken samen ons bed op.
Ik sta op het punt om te smeken.
ii. Mijn moeder is een zuipende zandduin in Manchester.
In het Northern Quarter laat ze witte mannen het proeven van haar
tenen beoefenen.
iii. Mijn vader telt zijn leugens in Lagos, of Washington laatst:
Hier hoef ik niet langer de botten van wezen te eten;
ik zal mijn tuin begieten met zeezout en bataten telen voor mijn
kinderen;
moge de zon van deze kust kalksteen maken van mijn huid.
Hij stopt ze in het spleetje tussen zijn tanden en zucht zichzelf
in slaap.
iv. Ibrahim Badamasi Babagida krijgt
een pijpbeurt als beloning voor een coup zonder bloedvergieten en
Naamgenoot is nu nestor geworden. Sommigen zeggen dat SAP
Suffering for African People betekent. Maar IBB eet nog steeds.
Meer zelfs.
Maryam zegt dat zijn zaad naar geroosterd lam met kokosrijst
smaakt.
v. In Manchester overweegt mijn moeder zwangerschap,
geeft kinderen in de kou een naam.
Na een pot bier bedenkt ze titulaturen: Miranda, of
Maggie Hilda. Ze maakt haar lippen nat met een ijsblokje.
Geen saai of kitscherig vers, maar mooi, esthetisch aantrekkelijk of inspirerend lijken me ook niet de juiste kwalificaties. Hier is iemand aan het woord die zich, door ze te verwoorden, probeert te distantiëren van negatieve gevoelens over familie en jeugd. In de hoop op bevrijding? Waarschijnlijk, maar de pijn zit diep.
1987: vermoedelijke geboortejaar auteur.Manchester: het Engelse Manchester heeft een wijk die Northern Quarter heet.Ibrahim Badamasi Babagida: ook bekend als IBB, was van 1985-1993 dictator van Nigeria. Na zijn aftreden bleef hij achter de schermen aan veel touwtjes trekken.SAP: Structural Adjustment Program: leningen die, tegen structurele economische en politieke veranderingen, worden verstrekt door IMF en Wereldbank.Maryam: echtgenote van IBB.
[image error]
September 2, 2020
Brief aan een jonge dichter
Veel dichters schreven er eentje: een brief of bericht in verzen aan een jongere collega. Ikzelf ook. Je zou het haast een genre kunnen noemen. Ik hou ervan. In zo’n brief of bericht laat de oudere dichter zijn kunsten en poëtica zien.
Die van Joe Wenderoth is opgenomen in If I Don’t Breath How Do I Sleep (2014):
BRIEF AAN EEN JONGE DICHTER
Geen heldhaftigheid,
geen mededogen,
vernuft, stijl.
Interesseert niemand.
Geen grappen.
Weg met dat toontje.
Dat toontje zit tjokvol rotgrappen.
Laat ze wegrotten.
Laat ze dichter en dichter bij onhoorbaar komen –
dichter en dichter bij een stille rottende massa.
Zie je wel.
De laatste witregel, na ‘stille rottende massa’, vormt de kern van dit gedicht. Daar gebeurt het. Ook de slotregel duwt je weer terug naar die luwte, waarin je als lezer tevens de gelegenheid krijgt om stil te staan bij wat er zich zojuist heeft voltrokken.
In dit gedicht wordt de werking van poëzie aan de orde gesteld evenals, op fundamenteler niveau, de vraag naar wat poëzie is. Zaken waarin iedere jonge dichter zich dient te verdiepen.
[image error]
September 1, 2020
Kijk maar
August 31, 2020
Terra 1
In den beginne, onderwees Mozes ooit, schiep God den hemel en de aarde. Vandaag de dag weten we beter. De aarde ontstond door het samenklitten van materie. Van haar toestand na een periode van afkoeling en enkele inslagen van hemellichamen hebben wetenschappers een vermoeden maar geen scherp beeld. Dat kan ook niet. Niemand heeft de aarde toentertijd gezien. Voor een voorstelling van haar jeugd zullen we onze verbeeldingskracht moeten aanspreken.
En dat is precies wat Frans Kuipers, dichter voor selecte gezelschappen, in het eerste gedicht van zijn cyclus ‘Terra’ doet (opgenomen in Het nergensgesternte, 2005):
De wind was er, daar en toen,
in het Juttemisjaar nul der ontelling;
wiel van de wereld, adem der aarde,
de wind was er.
Magmarivieren, vuurzeeën, grauwspooksels.
Het horrorhuis
der huwbare, honderdzoveel elementen;
de goudgieterszon erboven, het nergensgesternte.
Alsof je er bént, vlak voor het ontstaan van leven op onze wilde planeet. Verbeelding is een mooi dingetje.
[image error]
August 30, 2020
Op de uitkijk
August 29, 2020
De dromende
Robert Lax zocht op de grens van tijd en tijdloosheid naar ritmes en samenhangen van het bestaan. Klare taal was zijn handelsmerk. Zijn bezielde werk geeft me regelmatig een mystiek gevoel van eenheid. Uit Sea & Sky (1965):
de
dromen-
de
zee
de
lachen-
de
lucht
de
dromen-
de
dromen-
de
zee
Hier wordt een mens toch allejezus gelukkig van.
[image error]Robert Lax in Griekenland, ca. 1985
