Ana’s Comments (group member since Jan 08, 2016)

Ana’s comments from the Our Shared Shelf group.

Hey, Dutch and Belgium folks! Just checking in to say that for those of you who would rather read Emma's interviews with our authors in your mother tongue, well, it's an option now! Please check the link below to read the Marjane Satrapi interview, as well as clips 1 to 6 of the Caitlin Moran's talks. Feel free to share the link with people you know that might be interested and not fluent in English, even if they're not OSS members!

https://www.goodreads.com/topic/group...

[Clip 4: Geschiedenis van de vrouw]

Emma: Dus… Jenny wilt weten: “In hoofdstuk zeven kwam ik wat seksisme tegen. Je maakte een punt over de mogelijke redenen waarom vrouwen geen grote rol hebben gehad in de geschiedenis van de mens. Hoe ben je tot deze conclusies gekomen? Wat inspireerde je?”

Moran: Wanneer je geschiedenis leert op school en je naar de geschiedenis van vrouwen kijkt, hoe dat het keer op keer afgebeeld wordt, je weet wel (stamelt) ons aangenomen verhaal van de mensheid is algemeen gezien het verhaal van mannen; we horen meestal enkel over wat mannen gedaan hebben. Ik heb een beetje meer geleerd sinds ik dat boek schreef en dat was vijf jaar geleden. Ik was er gewoon van uitgegaan dat vrouwen niets deden en dat was vooral omdat we (kinderen) aan het baren waren en aan razende cystitis leden -waar we pas vierhonderd jaar later antibiotica voor hadden- en dat de combinatie van die twee dingen de reden was dat we Amerika niet ontdekten. Dat, en de heel ongemakkelijke rokken en ongemakkelijk ondergoed die we droegen. Maar sindsdien heb ik veel meer geleerd over vrouwengeschiedenis en ik kijk in het bijzonder naar- ik weet dat jij het ook gezien hebt-

Emma: The Ascent of Woman

Moran: -The Ascent of Woman van Dr. Amanda Foreman, die zo… ah zo’n verbluffende…

Emma: Wat een ongelooflijke babe. Ja

Moran: Ja, en zij deed het geweldige. Het was een antwoord op- dus, de grootste BBC documentaire over de “mensengeschiedenis” –wel, eigenlijk mannengeschiedenis- was “Civilisation” van Dr. Alan Clark, en dat was de geschiedenis van de man. En dus, wat Amanda Foreman heeft gedaan is zeggen “Oké, laten we eens naar de geschiedenis van de vrouw kijken.” En het is één van de meeste verbazingwekkende werken die ik ooit heb gezien want ze heeft al haar research gedaan en ze vertelt een uitzonderlijk verhaal dat ons vertelt dat, op een gegeven punt, mannen en vrouwen waarschijnlijk gelijk waren. Het was in de prehistorie, dus weten het niet, maar we moeten veronderstellen dat er meer gelijkheid was, want we kunnen vanaf 10,000 v.C. wetten beginnen zien die tegen vrouwen zijn en de enige reden dat ze die wetten zouden moeten opschrijven is dat ze ervoor niet bestonden. Dus, je kunt seksisme zien worden… geconstrueerd. Je kunt de vrouwenrechten gradueel zien worden weggetrokken; vrouwen die voorgeschreven worden wat ze zouden moeten doen; het uitsluiten van vrouwen in de samenleving en activiteiten. En… dat zien (stamelt) Ik vind oprecht dat het op het leerplan moet komen te staan, ik denk dat elke man en vrouw het [The Ascent of Woman] zou moeten zien, want zo veel van de dingen die we ervaren zijn emoties, zoals “Vrouwen kúnnen die dingen niet doen”, “Vrouwen kúnnen de stad niet beheren”, je weet wel, “We leven in angst, we kunnen niets doen.”…

Emma:…ja

Moran:… als je eenmaal dat programma begint te kijken krijg je van “Nee, we hebben het continu geprobeerd” want nog iets geweldigs dat ze [Amanda Foreman] doet, ook al toont ze je al die manieren waarop vrouwen uitgesloten zijn geweest, is dat ze keer op keer die vrouwen toont die erbovenop kwamen; die vrouwen die zichzelf wél opleidden, die vrouwen die wél regeerden, die vrouwen die wél probeerden de zaken te veranderen, die vrouwen die wél zich met elkaar probeerden te verbinden; en het is ongelooflijk deprimerend en tegelijk ongelooflijk oppeppend, maar aan het einde voel je je… je weet wel, voel je je wakker geschud; voel je je geïnformeerd over wat het vrouw zijn werkelijk is en wat er voor ons kwam.

Emma: Ja, helemaal. En opnieuw heb je het voor dat je iets moet zien voor je nog maar… je weet wel, ergens binnenin jezelf weten dat het mogelijk is. En ik denk dat… weten, als een samenleving dat (stamelt)… we hebben een manier gevonden om dit te doen; om samen te leven in harmonie en… in gelijkheid. En weten dat dat iets is dat bestaan heeft en waarop we mogelijk terug kunnen komen is… het is best cool.

Moran: Ja. Het is een geweldig programma- ik denk dat het nu op… Netflix is?

Emma: Ja. Het is op Netflix

Moran: …het is dus beschikbaar, en iedereen die ik het heb doen kijken –en ik heb iedereen die ik ken het doen kijken- zou de week daarop iets hebben van… (trekt een verbluft gezicht)… het blaast je omver. Je voelt het deel van je verstand… zich opvullen.

Emma: Ik heb ooit geprobeerd de BBC zodanig erover te ergeren dat ze het terug op iPlayer, maar Netflix heeft het nu, dus…

Emma en Moran tegelijk: Goed gedaan, Netflix.

Moran: Netflix for the chicks! (Netflix voor de meiden)
[EINDE FRAGMENT]

[Clip 5: Hoe zou een godsdienst gevormd door een vrouw eruit zien?]

Emma: Celeste wilt weten: “Ik dacht na over hoe de grote godsdiensten een tijd creëerde waarin we als tweedeklas inwoners werden beschouwd, zeer belangrijk is, en vroeg me af hoe een godsdienst gecreëerd door een vrouw eruit zou zien, in haar gedachtenis” (lacht)

Moran: Wel, dat is geweldig! Eén van de dingen waaraan ik momenteel aan het werken ben –je weet wel, voor het volgende boek dat ik ga schrijven- draait daarrond.

Emma: (legt hand op boek) Want dit is een driedelig boek, toch… niet dan?

Moran: Er zal waarschijnlijk- weet je wat- (stamelt) ik ga nooit stoppen met schrijven, ik ga altijd wel nieuwe ideeën verzinnen, maar dit (tikt op boek) handelt vooral in politiek en het volgende dat ik wil doen in religie.

Emma: Oké. Aaaah ongelooflijk.

Moran: Ja, dat zou in orde moeten komen. En, weet je wel, voor sommige mensen is het nog steeds zo dat je mensen kwaad zult maken maar je moet men er ook aan herinneren dat religie uitgevonden is door mensen. Sommige mensen hebben daar niet aan gedacht maar die dingen zijn uitgevonden, dus al die dingen die… religieuze rechten zijn…

Emma: Ja…

Moran: Je weet wel, als je het hebt over de FGN (Future Global Network) en mensen zeggen “Het is een gebruik”… dan is het dus uitgevonden door iemand; dan kan het dus on-uitegvonden worden door iemand. Je moet onthouden dat dit dingen zijn die we uitgevonden hebben. En als je naar zo veel dingen binnen religie kijkt… weet je, dan is het bijna een klein soort “Hoe overleef je?” handboek. Je weet wel, wanneer je dingen ziet zoals “Eet geen varkensvlees of schaaldier”… dat is omdat ze op een hete plaats woonden, dat de gemakkelijkste soorten voedsel waren en je van voedselvergiftiging zou sterven. En opnieuw, bij schriften over vrouwen moet je onthouden dat dit gewoon was wat mensen destijds dachten en… en… (stamelt) het idee van hoe een nieuwe religie zou zijn als we het nu zouden moeten uitvinden, dat fascineert mij. Als ik een lerares was in een school- en als ik een godsdienstlerares zou ik zeggen “Oké, we gaan een godsdienst uitvinden vandaag” en we zouden zien wat er zou gebeuren. “Wat zouden jullie jongeren bedenken als jullie vandaag een religie bedachten?” en je zou zorgen dat het vrouwvriendelijk bleef en voor gelijkheid. Gewoon zien wat de kinderen zouden bedenken zou…

Emma: …fascinerend zijn

Moran: …ongelooflijk fascinerend zijn.
[EINDE FRAGMENT]

[Clip 6: Waarom zijn overheden zo bang om langdurige beslissingen te maken voor geslachtsgelijkheid?]

Emma: Charlie wilt weten: “Waarom denk je dat zo veel delen van de wereld, inclusief de onzen, zo bang zijn om langdurige beslissing te maken betreffende geslachtsgelijkheid. Wat hebben ze te vrezen?”

Moran: …wel, dat komt aan op het politieke systeem, he? Dat is een beetje spijtig want mensen zijn… je weet wel, je hebt ambtstermijnen van slechts vier jaar lang en je hebt mensen die… politiek niet echt in hun bloed voelen, maar eerder zoiets hebben van “Nou, dat is een carrière die ik tien jaar lang kan doen. Ik had van alles kunnen doen. Ik ga tien jaar politiek doen.” En daarna werken ze voor andere bedrijven of consultatiebureaus, dus ze zijn niet echt geïnteresseerd in langdurige plannen. Langdurige plannen zijn ook op zich moeilijk. Weet je wel? Het is hetzelfde verschil als tussen één dag op dieet zijn en gezond eten voor de rest van je leven. Iedereen kan een dagje honger lijden maar gezond eten voor de rest van je leven is iets helemaal anders; één dagje op dieet zijn en honger lijden is volkomen zinloos, de rest van je leven gezond eten is een tool die je nodig hebt. We moeten dus kijken naar de manier waarop het politieke systeem werkt en daarin aansporingen om langdurige verbeteringen voor onze samenleving bouwen en we kunnen dat alleen bereiken als mensen die politiek niet vanwege een carrière aan politiek doen, opnieuw aan politiek willen doen, het soort mensen die veertig of vijftig jaar parlementsleden blijven om hun lokale gebieden te vertegenwoordigen, want dan hebben ze aansprakelijkheid. Als zij er niet zijn om plannen in te voeren die op lange termijn voordelig zijn voor iedereen, dan zullen de mensen van hun thuis, die zij vertegenwoordigen, hen niet meer verkiezen.

Emma: Juist.

Moran: Dus dan is er die herverbinding van politiek –je weet wel; ideeën van het volk naar het parlement brengen- en één van de redenen dat ik “Moranifesto” wou schrijven was om politiek opnieuw een goed beroep te maken om te beoefenen, want tegenwoordig is de politiek zo gedevalueerd dat we-

Emma: Mensen zijn zo teleurgesteld in politici.

Moran: We haten politici. De opkomst van Donald Trump in Amerika, is in principe gewoon mensen die zeggen “Wel hij is geen politicus-“

Emma: “-dus we stemmen op hem.”

Moran: Juist! Hij, je weet wel, spreekt klare taal.

Emma: Want ze denken dat hij buiten dat systeem leeft.

Moran: Precies! Maar hij is een groot deel daarvan – hij ís het systeem. Hij heeft miljarden geërfd, weet je wel? Hij ís het systeem; er is niemand meer (in) het systeem dan Donald Trump. Maar mensen denken dat hij non-politiek is, hij is geen professionele politicus en dus stemmen er mensen op hem. Mensen vertrouwen politici zodanig niet meer dat als je kind nu naar beneden zou komen en zeggen “Mam, ik heb besloten dat ik een politicus wil worden”, je waarschijnlijk zou reageren alsof hij/zij zei “Mam, ik heb besloten een enorme pervert te zijn”, weet je? Goedaardige mensen willen niet meer de politiek in gaan en wij moeten dat gesprek veranderen en, je weet wel, kijken naar de parlementsleden die die zich tot die dingen willen richten, weet je? Ik hou van Stella Creasy die een briljant- duidelijk ook vrouwelijk parlementslid is, ze werkt briljant op lokale schaal en ze werkt op nationale schaal. Ze was er tijdens de tampontaks, ze praat over flitskrediet… je weet wel, gewoon de dingen die het lange termijn van veel mensen veranderen, in plaats van een van die politici te zijn die binnenkomt, wat mensen de hand schudt, zegt “Ik ben hier diep bezorgd over” en er dan niets aan doet. Ik bedoel, daar hebben we al een overvloed aan.

Emma: Nee, dat is waar. Ik denk- oh, zou het niet geweldig zijn als… als… als kinderen enthousiast waren om te zeggen “Ik word op een dag politicus…”

Moran: Het zou fantastisch zijn.

Emma: “…zo spannend. Ik kan niet wachten.”

Moran: We hebben de politiek gedevalueerd en het is aan ons- je weet wel, het is het volk dat daarvan het slechtste krijgen. De “demos” in democratie betekent “het volk” en we zijn het volk kwijt aan het verliezen in democratie. We moeten er terug een eerbiedwaardig beroep van maken.

Translated into Dutch by an anonymous OSS member.

Hi there, people! Just thought I'd let you know that translations into Spanish (clips 1 to 6), Dutch (clips 1 to 3) and Italian are now available for the Moran talks! Stay tuned for more and please contact me if you'd like to contribute to our Translation Service!

Translated into Dutch by an anonimous OSS member

[Clip 1: op de schouders van tantes staan]

Emma: Slechts een paar stenen raken me, en die doen overduidelijk geen pijn. Deze jas heeft een oorlog doorstaan, wellicht twee. Kiezels stellen niks voor. Dus, Meeder zegt: “Ik merk hier feit en een beetje humor op, maar ik vraag me af of dit ook een metafoor is voor hoe het is om een feminist te zijn. De kleinere dingen zijn dingen die we van ons afvegen; nu hebben we grotere problemen.”

Moran: Dat is dus een citaat van... “Vrouw Zijn, Hoe Doe Je Dat?” (“How To Be A Woman”) en het is in het eerste hoofdstuk waarin ik de ergste verjaardag die iemand ooit heeft gehad beschrijf. Het was mijn dertiende verjaardag en ik wandelde door een woestenij, toen een paar jongens naar me begonnen te roepen en stenen te gooien. En ik kreeg de neiging om me naar hen toe te draaien en te zeggen: “Ik ben al onderdrukt genoeg, jullie hoeven geen stenen naar me te gooien. De samenleving gooit al genoeg stenen naar me.” Dus, ja, het is zeker metaforisch, maar in die metafoor –en ik verzin dit ter plekke omdat ik er niet aan gedacht heb- is feminisme de jas die draagt, weet je. In die scene droeg ik een enorme legerjas van mijn vader, die door enkele oorlogen doorstaan had. Dus dat is wat feminisme is; het is de jas die je zal beschermen; het heeft enkele oorlogen doorstaan. Veel van de problemen die vrouwen echter nu hebben, vergeleken met de problemen die we honderd jaar geleden hadden en honderdvijftig jaar geleden, zijn we zeker… Er is geen betere tijd in de geschiedenis om een vrouw in te zijn dan nu. We worden niet meer op de brandstapel gelegd. Haarproducten zijn onmeetbaar verbeterd, dus kroeshaar moet niet langer een probleem zijn.

(Emma lacht)

Moran: (ononderbroken) We hebben het gezicht van Benedict Cumberbatch. Dus de dingen gaan zeker weten vooruit.

Emma: De zaken verbeteren.

Moran: Ja!

Emma: Zeker weten. Euhm… nee (niet letterlijk bedoeld), ik denk dat dat helemaal waar is. Ik denk dat het feminisme en de feministische beweging en het vinden van een gemeenschap van vrouwen via het feminisme en… al die dingen hebben –zo voelt het- dit krachtveld rond me zitten maken dat me isoleert van seksisme en het patriarchaat, dus…

Moran: Helemaal.

Emma: …ik kan me er helemaal in terug vinden (x2).

Moran: Wel, je kent het gezegde: op de schouders van reuzen staan.

Emma: Ja

Moran: Wel, ik zeg: op de schouders van… *tantes* staan. Want dat is wie zij zijn; al die vrouwen die voor ons kwamen die al die dingen deden; al die kleine wetten die ze doorbrachten; alle marsen waar ze heen zijn gegaan. Jij zou daar niet zitten en ik zou hier niet zitten, als zo’n twintig vrouwen die daarbuiten gingen om dingen te veranderen er niet waren geweest. Maar dat is het mooie, weet je... (stamelt even) één persoon kan een verschil maken voor miljoenen mensen. Eén persoon kan de toekomst veranderen en alles dat ik schrijf- het idee voor het schrijven van “Moranifesto” was: iedereen –ik geloof op recht iedereen- heeft een idee, hoe klein ook, dat de wereld kan veranderen en we hebben die ideeën nodig. Dat is de enige manier dat de wereld veranderen, door iedereen die dat idee heeft- door te zorgen dat we een samenleving hebben die zodanig gestructureerd is dat als je een groots idee hebt, het gehoord kan worden door de juiste mensen en in actie gezet kan worden. Dat is het idee van democratie.
[EINDE FRAGMENT]

[Clip 2: Redenen om optimistisch te zijn]

Emma: Ik hou van de brief die je aan je dochter schreef aan het eind van “Moranifesto”. Het deed me eigenlijk denken aan… euhm… ik ben momenteel “1984” aan het herlezen want ik deed mee aan een film, “The Circle” die… euh… die een heel gelijkaardig thema heeft en in dit boek [“Moranifesto”] wordt besproken hoe we voor de eerste keer in de geschiedenis eigenlijk de middelen hebben –we hebben de technologie, we hebben de wetenschappelijke vorderingen; we hebben voor het eerst de kennis- om de wereld te voeden om mogelijk vrede te creëren, om al die dingen te verwezenlijken, maar dat we ook, voor het eerst in de geschiedenis, niet geloven dat het mogelijk is, dat de mensheid ons dat zou toelaten. We geloven niet meer in de goede aard van mens om dit te verwezenlijken. Er is een soort… desillusie die na de Verlichting is gekomen. Er is dit… gebrek aan hoop dat we dit nog gedaan kunnen krijgen en het is zo ironisch en tragisch dat het momenteel het eerste moment zou zijn dat we het daadwerkelijk zouden kunnen doen. In al die tijden waarin we boeken aan het schrijven waren over utopieën en al die fijne samenlevingen en wat nog meer, en nu maken we films of dystopieën en over het eindigen van de wereld en de apocalyps en alles dat om ons heen verkruimeld. Ik vond dat heel interessant en ik vond het geweldig dat “Moranifesto” zo vol hoop zat en met het idee dat dit absoluut mogelijk is; je het nieuws niet elke nacht hoeft te volgen; dat je wél hoop en geloof kunt hebben in mensen.

Moran: Uiteraard. De toekomst ís een propaganda-oorlog. We kiezen of we pessimistisch of optimistisch gaan zijn over de toekomst. En de manier waarop de nieuwsmedia is op het moment en de toon die sociale media heeft, deze twee ongelooflijk machtige plekken waar we onze gesprekken voeren en waar we… ‘Hoe is de wereld nu?’ wel, ik kijk naar het nieuws en ik ga op sociale media; dat is hoe de wereld nu is. En de toon van allebei die plaatsen is ongelooflijk pessimistisch; het toont ons alleen maar problemen. Het toont ons slechts dingen wanneer ze omgekanteld zijn en schijnbaar niet meer opgelost kunnen worden en de reactie van mensen daarop is dat van bedelving, waardoor men zegt “Wel, dan zijn we geflest. Het is voorbij.” Maar dat is het moment waarop je beseft dat optimistisch zijn –juist niét in dat beeld geloven- één van de beste dingen is die je in het dagelijks leven kan doen om onze soort verder te helpen bestaan en de wereld een betere plek te maken, want als we allemaal geloofden dat de dingen beter zouden gaan, zouden ze ook beter gaan. Het moment waarop je zegt “Oh, nee. Het is te uitputtend ik kan er niets aan doen”…

Emma: …weerhoudt je ervan een verschil te maken.

Moran: …dát is het moment dat we de oorlog verliezen. Er is een geniale tekst van de band The Divine Comedy: “Fate doesn’t hang on a ‘wrong or right’ choice; fate just depends on the tone of your voice”.* En dat is zo belangrijk want als je fouten maakt in het leven ruïneert het je niet, maar als je toon erdoorheen een is van ongelukkigheid, van woede, of als je gewoon een naar persoon bent, dan zal dát je leven dicteren.

Emma: Absoluut

Moran: En hetzelfde is van toepassing bij ons als een soort: we kunnen fouten maken maar als onze houding ernaar toe een is die zegt “We zitten samen in hetzelfde schuitje, we gaan de zaken beter maken.” dan is dat ook wat er gaat gebeuren.

*”Het lot hangt niet aan een ‘goed of fout’ keuze; het lot hangt gewoon af van de toon van je stem”
[EINDE FRAGMENT]

[Clip 3: Cultuur is van hoog belang]

Moran: Dit is waar cultuur van zulk belang is en dit is hetgeen dat ik het leukste vind aan schrijven, en waarom ik wat jij doet verbluffend vind, want te lang nu hebben dit soort gesprekken enkel plaatsgevonden in politieke of academische groepen en niet veel mensen zullen op zulke dingen letten. Je komt pas laat bij die dingen. Je komt pas aan bij academies als tiener of twintiger en je zult waarschijnlijk ook niet veel om politiek geven tot diezelfde tijd, maar als kind, wanneer je aan het opgroeien bent krijg je je ideeën van wat de wereld is wat je mogelijkheden zijn via verhalen, de films die je kijkt, de TV-programma’s die je kijkt, de dingen die je in tijdschriften leest. En dat is waarom zorgen dat je zo veel mogelijk verschillende verhalen kent en zo veel mogelijk verschillende soorten mensen vertegenwoordigd ziet, primordiaal is. Een van de voorbeelden die ik in de boeken geef is dat toen ik een kind was, het ergste wat je tegen een jongen kon zegen was “Je bent een flikker” en het zou hen vernietigen. Zeggen dat iemand homo was, dat was het eind van hun wereld. Twintig jaar in de toekomst schrijft de schrijver Russell T. Davies eerst “Queer as Folk” en neemt dan (het verhaal van) Doctor Who over en hij schrijft in Doctor Who een roekeloze biseksuele superheld, genaamd Kapitein Jack Harkness, die in één aflevering de Doctor kust op TV en niet alleen zijn er geen klachtbrieven hierover bij BBC maar wanneer ik naar mijn dochters school ga op een maandagochtend, zijn er jongens op de speelplaats die vechten om dit biseksuele personage te spelen, omdat we nu een verhaal hebben en een personage hebben. In plaats van dit woord “gay” hebben we deze held die iedereen wilt zijn en ik kan een rechtstreekse link zien tussen dat programma en dat personage, en het toelaten van homoseksuele huwelijken in dit land, want als je kinderen op een speelplaats hebt die geen problemen zien met biseksualiteit en ze als gelijken zien, kunnen hun vaders en grootvaders in het parlement niet zeggen “Maar wij geloven niet in dit” Weet je wel? Jullie kinderen hebben jullie aangetoond, cultuur bestaat om mogelijke toekomsten te laten zien en, nogmaals, dat is waarom het zo belangrijk is om ál die verschillende stemmen te horen en vooral om, als je kunt, een optimistisch verhaal te schrijven. Toon ons een betere toekomst. Toon mij verbluffende mensen die verbluffende dingen doen, want dat is waar kinderen naar kijken en van denken “Ja! Dat gaat mijn toekomst zijn, ik geloof daarin”.

Emma: het is heel interessant dat, sinds ik mijn werk met UN Women en… en… sinds ik
gewoon in het algemeen meer betrokken ben geworden met deze beweging, mensen tegen mij gezegd hebben “Ga je nu opgeven? Ga je niet meer acteren, wil je niet meer een actrice zijn?” en dat het eigenlijk juist mijn passie voor wat ik doe geherinstalleerd heeft en belangrijker heeft gemaakt.

Moran: Wel, het andere broodnodige aan cultuur is, nogmaals, soort van (stamelt een ogenblik) als je de wereld wilt verbeteren kun je de hele dag argumenteren dat er iets juist of fout is. Je kunt zeggen “Vrouwen zouden gelijk met mannen moeten worden gesteld. We zouden vrouwen moeten zien in films die, net als mannen, de geweldige verhalen beleven, en hun problemen oplossen”. Je kunt daar voorgoed over blijven argumenteren maar dat argument kan niet voorgoed blijven doorgaan en er is geen echte manier om het op te lossen, óf je kunt het juiste cool maken, en je kunt me gewoon een geweldige vrouw laten zien. Dat is wat cultuur doet, keer op keer; het argumenteert niet. Weet je? David Bowie had z’n hele leven kunnen toewijden aan het schrijven van academische verdragen en het parlement praaien door te zeggen “Biseksualiteit en homo mannen zouden in de maatschappij geaccepteerd moeten worden” en het zou niet ver gegaan zijn. In plaats daarvan kleedt hij zich als een homo alien en schrijft hij “Life On Mars” en gaat iedereen plotseling “…ik wil een homo alien zijn”.

Emma: (lachend) “Dat is een geweldig idee. Dat is geniaal”

Moran: Ja! Cultuur wint. Het is sneller en leuker, want dit hele gedoe over het veranderen van de revolutie van het feminisme en, je weet wel, al deze andere dingen waar we het over hebben; anti-racisme en gelijkheid en de trans beweging en zo… het hoeft niet te zijn zoals je nodige vezels en vitaminen. De toekomst moet ook leuk zijn; een meer inclusieve toekomst waarin mensen vrij zijn om lief te hebben en niet bang…

Emma:... zou geweldig moeten zijn.

Moran: …zou fantastisch moeten zijn! Dat zou een feestje moeten zijn waar je naartoe wilt gaan! We zouden niet moeten zeggen “Dit is het juiste om te doen.”, we zouden moeten zeggen “Dit is waar je wilt bij zijn, man.”
[EINDE FRAGMENT]

Gewoonlijk wanneer ik schilder gebruik ik veel kleur. Je kan van alles
tekenen en als je hier en daar een beetje kleur toevoegt gaat het er leuk
uitzien. Het is heel erg moeilijk in zwart-wit omdat je niet kan smokkelen.
Met zwart-wit kun je een willekeurige tekening maken, je voegt wat kleur
toe en het ziet er leuk uit, het is meteen duidelijk of het goed is of niet
goed. Het leverde dus een vrij moeilijke uitdaging op: Hoe zorg ik dat het
werkt met alleen zwart en wit.
EW: Echt een goede uitdaging. Als dit te persoonlijk is vertel me dan
alsjeblieft dat ik kan opzouten, maar ik zou graag willen weten wat je doet
wanneer je je gedesillusioneerd voelt of afgepeigerd en moe van het steeds
maar moeten vechten. Wat houdt je op de been?
MS: Ik ga gewoon lopen. Ik loop en loop. Laatst heb ik nog bijna 50
kilometer gelopen.
EW: Wauw!
MS: Ik liep de hele dag en probeerde niet te denken. We moeten begrijpen
dat er in je hersenen overal verspreid informatie zit en soms moet je
gewoon gaan lopen zo dat alles zijn plek kan vinden. En dan zoals
iedereen, elke zes maanden weet ik zeker dat het met me afgelopen is. Ik
heb het gehad. Ik heb niks meer te vertellen. Ik ben de saaiste persoon op
aarde. Ik heb dat gevoel vaak, maar ik wandel.
Er zijn ook heel veel momenten geweest – echt heel vaak – dat mensen die
ik niet eens kende me zo geholpen hebben in mijn leven. Ze hielden voor
een tijdje in mijn leven mijn hand vast. Ik probeer aan die mensen te
denken – de goede mensen, die eigenlijk de meerderheid zijn.
Ik denk aan al die dingen, en weet je wat, als ik dood ben ben ik dood. Dus
ik heb alleen dit leven om te leven. Je kan niet bij de pakken gaan
neerzitten omdat je weet dat je een keer doodgaat. Vrij snel. Misschien nog
niet morgen hopelijk, maar ik ga niet sterven in de komende 1000 jaar. Een
paar decennia en ik ben er geweest. En er zijn dingen die ik wil doen, er
zijn dingen die ik nog wil eten, er ligt nog vrolijkheid in het verschiet. Ik
hoop dat ik nog veel nieuwe mensen zal ontmoeten. Ik hoop dat ik nog
twee of drie beroepen kan uitoefenen.
Als ik niet een te naar persoon kan zijn, dan is dat denk ik goed. Niet
slecht tenminste. En ik probeer het, weet je, ik probeer het gewoon. Ik ben
erg betrokken bij deze vrouwenzaken, omdat ik me afvraag waarom we
niet een beetje meer in onszelf geloven. Waarom denken we dat we moeten
trouwen om gelukkig te kunnen zijn? Waarom denken we dat als we geen
vriendje hebben dat het einde van onze wereld is? Dat is het niet geloof
me. Dat is het niet. Waarom moeten we ons altijd definiëren aan de hand
van een ander. Waarom kunnen we niet gewoon onszelf zijn?
EW: Iemand vertelde me, zoals we het erover hadden, dat depressie
boosheid is zonder enthousiasme. En –
MS: Ik heb een zware depressie doorgemaakt! En weet je wat er
gebeurde? Ik moet je een heel grappig verhaal vertellen. Ik was zo
depressief, en wanneer ik depressief ben kan ik niet ademhalen. Er komt
gewoon geen lucht binnen. Dus op een nacht was ik helemaal alleen en ik
krijg ademhalingsmoeilijkheden. Dit was net voor Persepolis, en ik belde
een ambulance en zei alleen maar, “ik krijg geen lucht meer” Dus pakken
me ze me in in aluminium folie als een gebraden kip…
EW: Mijn God!
MS: En ze stoppen me in een deken en een stretcher en beginnen me de
trap af te dragen, die gaat in de rondte. Met als resultaat dat ik naar
beneden val, helemaal die trap af en ik had een jaap in mijn hoofd. Ik had
vier hechtingen nodig! Dat zorgde er overigens voor dat ik uit mijn
depressie kwam. Omdat ik zoveel pijn had dat mijn ademhaling
terugkwam en ik besloot: Nu moet je iets gaan doen. Toen heb ik
Persepolis geschreven.
EW: Dat is echt leuk om te weten.
MS: Als ik die vier hechtingen niet in mijn hoofd had gehad zou ik het
nooit geschreven hebben!
EW: En denk je dat het gewoon was dat je soms naar de rand geduwd
moet worden of…?
MS: We moeten accepteren dat we niet de hele tijd gelukkig kunnen zijn.
Het is oké om ook weleens droevig te zijn. Het is oké om te huilen. Het is
oké om depressief te zijn. Soms wanneer ik terneergeslagen ben – in mij
pyjama en dan zet ik droevige muziek op en begin ik te huilen. En dan zie
ik mezelf huilen in de spiegel, en dat zorgt er voor dat ik nog meer moet
huilen omdat ik het zo zielig voor mezelf vindt. En het gaat door, maar op
dat moment zul je jezelf moeten toestaan dat je verdrietig bent. We zijn
geen robots.
Zolang we leven leven we, dus ik probeer er het beste van te maken. Ik
ben vaak depressief, maar het is oké. Vroeger toen ik jonger was zou ik me
zorgen maken: “O mijn God! Ik ben verdrietig.” Nu denk ik, “Ah, oké, ik
ben droevig.” En zo gaat het ook sneller weer weg want ik ben er niet meer
bang voor.
EW: Dat is geweldig. Het is echt fantastisch. En het is een perfect einde.
Dit was het meest wonderbaarlijke gesprek. Je hebt me nieuwe energie
gegeven en dat waardeer ik erg.
MS: Ik hoop dat ik niet teveel heb gepraat en dat ik je niet heb verveeld!
EW: Nee! Je was het tegenovergestelde van saai. Ik voel me helemaal
opgeladen en sterker als resultaat van dit gesprek.
[einde]

Deze benadering zou inhouden dat we deze vrouwen als mensen zien en
we moeten ze beschermen.
Het idee van “O, we zijn tegen prostitutie” … krijg nou wat? Prostitutie
heeft altijd bestaan en het is een heel moralistisch standpunt dat niets met
moraal te maken heeft. Elke vrouw, elk persoon, elk mens dat respect heeft
voor vrouwen zal ook een prostituee moet respecteren.
Hoe kan je prostituees niet respecteren door ze te zeggen “o, je werk zuigt”
Niemand wordt een prostituee omdat ze denken dat het leuk is. Het is vaak
een triest verhaal van verkrachting, misbruik, drugs, et cetera. Kunnen we
terug in de tijd om hun leven opnieuw te starten? Nee. Overheden en onze
maatschappij zullen deze situatie moeten onderkennen.
Dus als we menselijk zijn, wat doen we dan? We beschermen ze. En hoe
beschermen we ze? Door ruimtes voor ze te creëren en ze niet langs de
snelweg te laten waar ze in elkaar worden geslagen, niet betaald worden en
zelfs vermoord. We legaliseren bordelen. En ik haat het idee van prostitutie
als gewoonwegweg slecht. Ja, er zijn veel dingen die slecht zijn, maar het
is een realiteit en hoe gaan we met die realiteit om? Met moraliteit? Zeker
niet. Met menselijkheid, ja.
EW: Je hebt vier films geregisseerd of daaraan meegewerkt inclusief
Persepolis. Is film waar je je toekomst ziet? Hoe voel je je op dit moment?
Wat inspireert je het meest. Wat wil je het liefst gaan doen?
MS: Voor mij is de bioscoop een machine om empathie op te wekken. Er
is geen medium in de wereld dat zoveel empathie op kan wekken dan in
een film, omdat wanneer je een boek leest je nog altijd actief bent, maar
wanneer je een film ziet ben je altijd passief. Als lezer wordt alles je
opgedrongen. Dus laat je je emoties de vrije loop.
En ook, als ik een boek schrijf, denk je dan echt dat wanneer ik mijn eigen
boek lees en dan denk, O! Dat is verrassend! Natuurlijk niet, ik heb het
helemaal zelf geschreven en gemaakt. Maar als ik een film maak is er
altijd een acteur die opeens iets doet wat niet verwacht was, en dan ben ik
heel erg verrast. Op dat punt ben ik geen regisseur meer maar wordt ik de
toeschouwer van mijn eigen film. Soms is het de productieontwerper die
een suggestie doet waar ik zelf nooit aan had gedacht. Dus is het een
resultaat wat heel erg opwindend is en ja, verrassend voor mij. Het is heel
moeilijk werk en op dit moment is dat wat ik wil doen. Maar dat is op dit
moment, ik weet het nog niet over de toekomst. Ik hoop dat ik nog twee of
drie levens voor me heb voordat ik doodga, omdat ik het niet leuk vind
mijn hele leven hetzelfde te doen. Ik heb nog heel wat plannen. Misschien
wordt ik een danseres, wie zal het zeggen.
EW: Briljant, dat zou je moeten doen.
MS: In principe denk ik dat gedurende je leven, dat je moet doen wat je
graag wilt doen op dat moment. Je carrière plannen en zo is niet goed want
soms maak je een plan over je carrière en 10 jaar later heb je er geen zin
meer in omdat je veranderd bent. Dus ik zal het zien, maar cinema is heel
erg inspirerend voor mij omdat het zo moeilijk is en mijn hersenen werken
het beste wanneer ik onder druk sta. Hoe meer mijn hersens onder druk
staan, hoe leuker ik het vind.
EW: Ja dat is goed. Wanneer wist je dat je je memoires als een stripverhaal
wilde schrijven. Wanneer kwam het idee in je op dat je dat ging doen?
MS: Ik ontdekte bij mezelf dat ik steeds dezelfde nonsense zei en tegen
zoveel vooroordelen aanliep. Het kwam op een punt waarop ik simpelweg
dacht, ik moet het in een boek stoppen, omdat ondanks dat ik graag praat,
mezelf steeds herhalen te vermoeiend werd. Ik had nooit geloofd dat
iemand het ooit zou lezen, maar als mensen me vragen stelden nadat ik het
boek al had geschreven, dan kon ik zeggen, “Er is een boek, je kan het
lezen.”
I dacht nooit, nooit van zijn leven, dat iemand het zou interesseren. Ik
dacht helemaal niet dat het interessant zou zijn – het was gewoon voor
mezelf. Dus het werd een succes, maar ik had me dat nooit voorgesteld.
Maar ik had geen andere keus dan het te schrijven je weet hoe mensen
zijn: Hoe minder ze weten, hoe meer overtuigd ze zijn. Onwetendheid
geeft je dit vertrouwen in jezelf. Omdat sommige mensen niet wisten hoe
het was, maar zo zeker van hun perceptie, betekende dat ik ze een ander
perspectief wilde bieden. En het werd dit ongeplande, verrassende succes.
EW: Vaak worden stripverhalen gezien als zijnde “voor jongens” of in een
mannenwereld, en ik ben benieuwd naar jouw ervaring daarmee. Zijn
mensen verrast dat jij als een vrouw een stripverhaal hebt geschreven?
MS: Ja dat is zo, het is een erg mannelijk iets omdat strips tegelijkertijd
met de bioscoop arriveerden. Het begon er mee dat als een man thuiskwam
hij op de bank ging zitten om zijn krant te lezen en om van het stripverhaal
onderaan de pagina te genieten. Dus dat was het begin van het stripverhaal.
Van een vrouw aan de andere kant werd verwacht dat ze eten kookte, piano
speelde en naaide. Dus dit was een ontspanning ontworpen voor mannen
en zodoende waren er veel meer mannen in geïnteresseerd.
Opnieuw zeg ik je dat er vrouwen zijn die zeggen “O, dat kan ik niet”
omdat ze niet in zichzelf geloven, er is ze gezegd dat ze het niet kunnen.
Mijn verhaal was anders. Ik kwam terecht in een gedeelde studio in Parijs
omdat ik de huur voor een studio alleen niet kon betalen. Ik kon ook niet
thuis werken, want wanneer ik thuis ben doe ik alleen de was, wat een
obsessie schijnt te zijn! In die studio was een man die me eigenlijk zei
“schrijf ze op”. Ik dacht altijd dat strips echt monnikenwerk was omdat het
zo obsessief is, plaatje na plaatje. Ik zag mezelf niet als een obsessief
iemand, maar gedurende het proces dat ik dat eigenlijk wel ben en het
beviel me voor een langere tijd. Dat is hoe ik opeens cinema ontdekte en
had iets van, Wauw! Ik vind het leuk om alleen te zijn, maar ook weer niet
te lang – dus samenwerken met anderen? Het is heel erg opwindend. Ik
moet andere mensen zien en bij ze zijn.
EW: Nou, op een bepaalde manier zijn strips de perfect voorbereiding
voor film, want dat is wat je doet… Het is perfect.
MS: Je hebt helemaal gelijk.
EW: Ik heb een vraag van een Iraanse vrouw die ook lid is van de
boekenclub, ze wil weten wat je hoopt voor de vrouwen en mensen in Iran
en wat je denkt dat bereikt kan worden?
MS: Ik denk dat er veel bereikt kan worden omdat 70 procent van de
studenten vrouwelijk zijn, dat geeft me hoop. Ik hoor dat steeds meer
vrouwen – meisjes – het weigeren om te trouwen. Die hebben besloten dat
je geen leven kan leiden onder de controle van je echtgenoot – besluiten
die 20 jaar geleden niet mogelijk waren. Dus als deze mentaliteit en
cultuur veranderd, dan kunnen we echte hoop hebben. En er is
verandering. Op een historische schaal is het niets, maar in onze
levensduur is het iets. Ik geef echt de voorkeur aan een verandering in de
goede richting, in plaats van al die revolutie waar bloedvergieten alleen
maar meer bloedvergieten veroorzaakt. Dus ik ben hoopvol, ja. Ik denk dat
het goed komt.
EW: Heb je Mustang gezien?
MS: Ja.
EW: Vond je het goed?
MS: Ja, heel erg.
EW: Je hebt strips gemaakt verzadigd met zwarte inkt en ik ben benieuwd:
Waarom koos je daarvoor? En hoe denk je dat dit verschillende emoties
uitdrukt en een bepaalde atmosfeer in vergelijking met andere manieren
van striptekenen?
MS: Als een literair genre zijn strips meer verbonden met de schone kunst.
Met een strip, met de illustratie schrijf je met je tekening, met je beelden.
Dus wat je niet opschrijft, dat teken je en andersom. Dus in plaats van op
te schrijven, “Nou ik zat op mijn bed en ik keek uit het raam en er zat een vogel te zingen” enzovoort, dat ga je gewoon allemaal tekenen. Dus wat je
allemaal tekent heeft betekenis die de mensen erin zien. Als ik kleur
gebruik, heeft dat een betekenis die de mensen erin gaan lezen. Als ik
achtergronden teken hetzelfde.
Ik dacht altijd dat wat ik wilde zeggen te veel was; dat het ingewikkeld
was met heel veel woorden. Dus wilde ik het heel rustig laten zijn aan de
andere kant omdat anders het ritme van het lezen kapot zou gaan. Dat is de
reden dat ik voor iets ging met zwart en wit, volledig, met een heel erg
minimalistische nadruk, omdat ik dacht dat dat het beste was voor het
ritme van het lezen.

Het betekent dat geboren worden op een bepaalde plek nog niet hoeft te
betekenen dat je op een bepaalde manier denkt, hoewel dit nog steeds vaak
het geval is. Stel je eens voor dat ze al het geld dat in wapens en oorlog
wordt gestoken in een regel stoppen die zegt: Ieder persoon die studeert,
die naar school gaat, moet tenminste naar één ander land in de wereld
hebben gereisd voor de leeftijd van 18 jaar. Geloof me de wereld zou er
een stuk beter uit zien.
Zodra je iemand kent die ergens anders vandaan komt is het veel
moeilijker om ze alleen als “de vijand” te beschouwen omdat die persoon
echt wordt. Het is geen abstract begrip meer. Dus ik denk echt dat culturele
oriëntatie extreem, extreem belangrijk is.
Zelfs nog voordat de oorlog begon in mijn land keek ik naar een film
genaamd The Deer Hunter. Ik was een kind – ik weet niet waarom mijn
ouders dachten om mij dit als kind te laten zien, maar hoe dan ook deden
ze dat. Ik wist toen dat ik heel erg anti-oorlog was, omdat ik wist dat het
niet zozeer alleen om de oorlog ging, maar meer wat er zou gebeuren na de
oorlog. Al die veroorzaakte schade.
Je moet weten dat die film mijn leven veranderde. Dat deed ie. Als ik een
boek lees veranderd dat mijn leven. Als ik naar muziek luister veranderd
dat mijn leven. Alles wat er gebeurd en dat te maken heeft met je brein
heeft de kracht om je leven te veranderen.
Weet je waarom die fundamentalisten zo machtig zijn? Omdat ze met de
emoties van mensen spelen – ze drukken op de knoppen van hun emoties.
Ze maken die mensen aan het schreeuwen, brullen en dat ze zichzelf van
kant willen maken.
Maar als je mensen vraagt om na te denken, dan is het iets anders. Zo
gauw als je nadenkt, besef je dat het echt veel ingewikkelder is dan het
lijkt. Je realiseert je dat het veel moeilijker is om hyper te worden – om te
schreeuwen en te brullen en je zelf op te blazen als je erover nadenkt. Dus
als iedereen dit kleine beetje moeite nam om gewoon na te denken, dan
denk ik echt dat het de mensen wat af zou koelen.
Ik denk dat cultuur belangrijk is, maar tegelijkertijd kon je zien dat in de
jaren 30 je een heleboel intellectuelen in Duitsland had, maar velen van
hen werden Nazi’s. En waarom was dat? Ze waren vernederd en heel erg
arm.
Dus moet er een kleine basis zijn voor iedereen om te kunnen leven, en
daar bovenop heb je cultuur – en dan kunnen we misschien in een betere
richting gaan. Hoewel, dat gebeurd overduidelijk nooit. We zijn er te stom
voor.
Dus denk ik dat het heel erg belangrijk is om het leven om onszelf heen te
veranderen. Toen ik 30 jaar oud was, zei ik, “ik ga deze wereld
veranderen” en na 10 jaar was de wereld mij aan het veranderen. Ik werd
een cynisch persoon die nergens meer in geloofde. Dus zei ik “ik raak zelfs
mezelf kwijt” en toen besloot ik “OKÉ, van nu af aan ga ik mezelf
veranderen, en als ik mezelf verander, dan heb ik een klein beetje van de
wereld veranderd. Ik ga proberen om een beter mens te worden.” Ik slaag
daar niet altijd in omdat de onaardige kant van me groot is, maar ik
probeer het … Ik probeer het.
EW: Ik vond het geweldig wat je zei over mensen leren om onafhankelijke
denkers te zijn, omdat je op school vaak de boodschap krijgt om wat er in
je boek staat uit je hoofd te leren om het dan vervolgens op te kunnen
hoesten. En eigenlijk het meest belangrijke dat ik op school leerde was hoe
te denken, hoe zelf te beslissen, hoe een mening te hebben, hoe erop uit te
gaan en de antwoorden te vinden op vragen en de verschillende
antwoorden die mensen me gaven te vergelijken en tegenover elkaar te
zetten. Dus daarom vond ik het zo leuk wat je zei over onafhankelijk
denken.
Ik wil ook graag weten hoe je jezelf ziet. Wanneer iemand zegt, “Waar
kom je vandaan?” of “ Ben je Frans?” – waar sta jij met al dat soort
vragen?
MS: Gedeeltes van mij zullen altijd Iraans zijn. Dat zijn dingen die ik niet
kan veranderen. Weet je, mijn gastvrijheid zal altijd Iraans zijn. Zo ben ik
opgevoed. Bij mij thuis staat de deur altijd open.
Ik kan nooit boos worden op een ouder iemand - het is onmogelijk. Dit is
heel erg cultureel bepaald; in mijn cultuur, wat een ouder iemand ook voor
onzin uitkraamt, ik zal ze altijd respecteren en heel erg geduldig met ze
zijn. Dit zijn onderdelen van mijn cultuur die me aanstaan.
Er zijn onderdelen van mij cultuur die heel erg traditioneel zijn: Mannen
moeten bepaalde dingen doen en vrouwen moeten maagd zijn en dat soort
dingen – mijn rug op met die onzin. Ik heb er nooit in geloofd, ik weigerde
het en ik wees het af omdat het van de gekke is.
Er zijn heel veel dingen die ik erg waardeer in het Franse volk: het gevoel
van rebellie, het feit dat ze nooit gelukkig zijn. Ik hou van de Britse humor.
Ik vind het geweldig dat Amerikanen hun best doen om aardig te zijn. Ze
doen veel erge dingen, maar hun wens is om aardige mensen te zijn. Er
zijn zoveel dingen die ik leuk vind aan verschillende plekken. Ik zou
gewoonweg willen zeggen: Ik ben een mens die probeert de dingen te doen
zoals ze goeddunkt en ze is een heel erg gelukkig mens om dat te kunnen
doen.
Ik maak niet veel gewag van het feit dat ik een kunstenares ben, het is
maar ten dele hip maar het kan ook erg pretentieus zijn.
Maar als ik eerlijk ben, ik heb met zoveel Iraniërs gesproken en er zijn
echt zoveel momenten dat we dezelfde taal spreken - mijn moerstaal –
maar dat ik ze niet begrijp. En door alles wat ik heb gezien in de wereld
besef ik dat het geen kwestie is waar je vandaan komt, maar een kwestie
van intelligentie. En intelligentie is iets wat je deelt met sommige mensen
in de wereld compleet onafhankelijk van nationaliteit, kleur, lengte – al die
dingen.
Je moet mensen vinden die dezelfde gevoeligheid en benadering van
cultuur hebben als jezelf en dan is het mogelijk om te verbinden. En
daarom heb ik vrienden die van over de hele wereld komen. Ik ben tegen
het idee van speciale groepen. Ik heb een hekel aan speciale groepen. Snap
je, al die mensen die alle Iraniërs bij elkaar brengen alleen maar vanwege
hun nationaliteit. Ik haat het. Ik kan de mensen niet kiezen op basis van
hun nationaliteit: “Hij is een Iraniër, dus daarom vindt ik hem leuker.”
Het lijkt heel erg op hoe ik over identiteit denk. Soms op een film festival,
zeggen mensen, “O, we moeten op haar stemmen want ze is een vrouw.”
Dan denk ik, “Ze is een mens die een film heeft gemaakt, dus als haar film
goed is dan geven we haar een prijs. Maar als ie niet goed is, dan geven we
haar geen prijs en behandelen we haar alsof ze een handicap heeft.”
Je hebt geen handicap omdat je een vrouw bent, eerlijk waar. Dat probeer
ik tenminste te denken, wat inhoudt dat ik soms denk dat ik boven de wet
sta omdat ik zo ben van, “O, deze wet komt me vrij stom voor, dus die pas
ik niet toe.” Ik geef mezelf een bepaalde mate van vrijheid. Ik zou niet
weten waarom niet. Dus het komt erop neer dat ik een mens ben die het
moet doen met wat ze leuk vind en daardoor ben ik een gelukkig iemand,
denk ik.
EW: Zijn je stripverhalen beschikbaar in Iran? Kun je ze daar kopen?
MS: Toen ik een tiener was had ik altijd de laatste muziek. Een week nadat
het uitkwam hadden wij het op cassettes. Je kan alles krijgen in Iran; het is
alleen een zwarte markt. Hoe meer je iets verbied, des te meer willen
mensen het zien. Hoe vaker je zegt “Doe dit niet”, des te meer willen
mensen het doen. Vergeet het verhaal van Adam en Eva niet, er werd ze
gezegd dat ze alles mochten doen wat ze wilden, maar eet niet van de
appel! En natuurlijk aten ze van de appel. Dat is de natuur van mensen.
EW: Dat moet zo moeilijk zijn want aan de ene kant kun je het krijgen
maar aan de andere kant kun je het niet publiekelijk gebruiken – het is als
een dubbelleven. Het is idioot.
MS: Natuurlijk, we zijn allemaal op een bepaalde manier schizofreen
vanwege dit dubbelleven, maar tegelijkertijd was alles heel opwindend.
Om hetzelfde niveau van opwinding hier te krijgen, dan zou ik een bank
moeten beroven. Dan zou ik misschien dezelfde stoot adrenaline door me
heen kunnen krijgen!
EW: Denk je dat dit ook op andere omstandigheden toepasbaar is?
Bijvoorbeeld, op dit moment is er een grote discussie over of we prostitutie zouden moeten decriminaliseren en legaliseren. Denk je dat het
hierop nog steeds van toepassing is?
MS: Ik ben voor bordelen. Honderd procent. Het is een kwestie van
moraliteit tegenover een kwestie van menselijkheid. De mensen die tegen
bordelen zijn zijn moraalridders. Ze geven altijd het voorbeeld van
Zweden. Mijn man is een Zweed en ik kan je verzekeren dat er veel
prostitutie is in Zweden – het speelt zich alleen af op Internet. Vanaf het
moment dat prostitutie bestaat, moeten we wel bordelen hebben zodat we
deze vrouwen kunnen beschermen in plaats van dat een pooier hun geld
afpakt. We moeten ze politiemensen geven, we moeten ze in staat stellen
om met hun eigen dingen om te gaan en ze met pensioen sturen als ze 50
jaar worden. Dat is een menselijke benadering.

EW: Maar ik denk dat vrouwen dit moeten horen, want toen ik opgroeide
had ik het gevoel dat ze me veel leerden over dat ik een klote bestaan zou
krijgen, dat een vrouw zijn beroerd is en dat om een man te zijn zo veel
beter zou zijn.
Hoe dan ook, ik ben geïnteresseerd in de groei van sociale media; ik weet
helemaal niet of jij daar iets mee doet. Sommige Iraniërs van de Internet
generatie zien het als een toevluchtsoord en gebruiken het om zichzelf vrij
uit te drukken. Denk je dat het een vonk voor verandering kan zijn? Hoe
denk jij daarover?
MS: Nou, ik sta vrij sceptisch tegenover sociale media. Ik weet nog dat ik
een paar jaar geleden in New York was en daar was een gozer die de baas
was van nieuwe technologie van een krant. Hij zei, “O, het is duidelijk dat
Facebook ze in staat stelde om de revolutie te beginnen” en meer van dat.
Dat mag dan wel zo zijn, maar door Facebook konden regeringen mensen
vinden en waren ze in staat om ze in de gevangenis te gooien. Wanneer jij
met anderen kan communiceren, kunnen ze dat ook met jouw. Ik ben heel
erg bang voor Twitter omdat ik denk dat als je zo beknopt moet zijn – maar
140 tekens – dat je hersenen krimpen.
Het is heel erg het moment, dus je hebt geen tijd om na te denken, en soms
hebben we de tijd nodig om te overdenken. Helemaal voordat we onze
mond opendoen! Dus ik zit niet veel op de nieuwe media – ik heb geen
Facebook, ik heb geen Twitter, ik heb niks van dat alles. Ik heb er meer
behoefte aan de mensen met mijn ogen te zien. Als ik de mensen niet met
mijn eigen ogen zie, kan ik ze niet ruiken, ik kan hun stem niet horen, dan
ken ik ze niet.
[Lacht]
Maar ik denk dat het mogelijk ook een kwestie van generaties is. Ik zie
veel mensen foto’s maken die ze dan overal plaatsen. Als het gaat om met
journalisten te praten, dan begrijp ik het. Voor jouw boekenclub, dat
begrijp ik. Maar er is een hoop troep ook, hé?
EW: Er is een hoop troep. Ik ben op dit moment steeds weer gefascineerd
over de promotie en verspreiding van een soort narcisme dat ik heel raar
vindt.
Maar goed, Kendra, van mijn boekenclub, wil graag weten: “Er zijn veel
verschillende meningen over het dragen van een sluier en de Islam in
verband met feminisme, denk je dat een van die twee, of allebei, de sluier
en de Islam, tegen feminisme zijn?”
MS: Ik denk dat elke religie tegen feminisme is om mee te beginnen. Elke
religie. Het Christendom, het Joodse geloof, elke religie. En zelf
Boeddhisme en Hindoeïsme. Dat is het - het bestaat bij alle religies. Het is
echt een patriarchaal iets.
Aan de ene kant haat ik de sluier omdat ze me dwingen die op mijn hoofd
te doen en ik heb daar een hekel aan. Aan de andere kant, wie ben ik om
tegen iemand te zeggen die een sjaal om haar hoofd wil wikkelen “Doe het
niet”?
Dit geloof gaat zo diep; het zit zo diep binnenin mensen dat toen ze de
sluiers in Frankrijk wilden verbieden, dachten ze bijvoorbeeld, dat ik het
met hen eens zou zijn “Toe maar! Verbied het maar, laten we dat doen!”
Nou, ik denk niet dat het een goed idee is want dan maak je iets wat
eigenlijk een symbool van onderdrukking is tot een symbool van rebellie.
Goed werk! En zo werd het een doorslaand succes. Er zijn nu meer en
meer meisjes die hun hoofd bedekken om reden van rebellie.
En ik denk ook dat er een inconsistentie in hun redenering zat, dat was dat
ze zich zouden moeten emanciperen. Maar als ze zich zouden moeten
emanciperen, hoe kunnen ze dat doen als ze niet naar school gaan? Als je
ze uit de scholen weert omdat hun familie ze dwingt om een sluier te
dragen, dan bereik je precies hetzelfde resultaat wat die families wilden –
geen opleiding hebben en trouwen met een neef uit een klein dorpje
ergens.
Dus in plaats van naar school te gaan en zichzelf te emanciperen is ze 20
en heeft ze al vijf kinderen. Weer een groot succes! In plaats van dingen te
verbieden, moet je een echte dialoog aangaan, als mensen echt in iets
geloven en ze willen zich bedekken, laat ze dat dan doen. Maar mijn vraag
is deze: Waarom hadden we 30 jaar geleden niet zoveel gesluierde
vrouwen en waarom hebben we die nu wel? Dat is de vraag.
EW: Waarom is dat omhoog gegaan. Waarom neemt dat toe?
MS: Omdat, net als in Frankrijk het een kwestie van identiteit is. In
Frankrijk, zelfs na drie generaties noem ze ze “de Arabieren”, maar als ze
naar het land van hun ouders gaan worden ze “de Fransen” genoemd. Ze
worden nergens gerespecteerd, dus waar en hoe vinden ze een identiteit. In
religie.
Dus misschien kunnen we ze een andere identiteit aanbieden, door ze te
laten leren, ze naar de school van de republiek laten gaan, en dan kunnen
ze de kans krijgen om te emanciperen. Ik denk niet dat je iets kan
veranderen zowel door revoluties of wetten. Het enige dat de wereld kan
veranderen is de langzame evolutie van de cultuur.
Als de cultuur van een maatschappij niet veranderd, dan kun je niks
veranderen. De gedachte schijnt geweest te zijn dat als je maar naar
Afghanistan gaat om er bommen te gooien en er Coca-Cola machines neer
te zetten dat het dan opeens een democratie wordt. Onzin!
Maar wie maakt zich druk om cultuur? Iedereen wil binnen twee jaar
verkozen worden, wat een korte periode is om veranderingen door te
voeren. Ik denk zelf niet eens dat het een kwestie van overtuiging is. Het is
niet zo dat onze politici veel beter waren dan eerst. Je komt zo snel aan
informatie, dan heb je weer nieuwe informatie en dan is er weer wat anders
op Twitter – het houdt allemaal in dat je geen tijd meer hebt voor reflectie.
We moeten onze tijd nemen om na te denken. Het menselijke brein heeft
wat tijd nodig om te verwerken en om te begrijpen. Als we die tijd niet
nemen stevenen we direct op een oorlog af. Dat is waar we naartoe gaan.
EW: Dus denk je daarom dat het maken van kunst, kennismaken met
cultuur het meest revolutionaire ding is dat je kan doen om een impact te
hebben als mens? Als je gelooft in de langzame evolutie van de cultuur?
MS: Zoals je weet Emma, kom ik uit Iran en heb ik nooit enig Engels
geleerd. Ik spreek Engels omdat ik naar films kijk. Dat is de enige manier
waarop ik het heb geleerd – ik heb nooit één cursus Engels gedaan. Het
heeft me in staat gesteld vanuit Iran te komen, om in Frankrijk te wonen,
en om vervolgens een Amerikaanse film over een seriemoordenaar te
maken.

Dus
ik probeerde mijn ervaringen te begrijpen en te beschrijven, dat was
belangrijk omdat mensen zo weinig weten. Ze zien beelden op TV en
denken, O dat is hoe het zit. En ze stellen me allerlei vreemde vragen.
[Ze lachen]
EW: Wat is de meest belachelijke vraag die ze je gesteld hebben over het
feit dat je uit Iran kwam in die tijd? Is er iets echt absurds?
MS: O, ja! Ik was op een conferentie in Duitsland en er was een vrouw die
een Frau Dokter was, een geleerd iemand. En ze vroeg me, “in uw boek
tekent u uzelf en uw ouders in het appartement… waar is de rest van de
familie?” En ik zeg zo van “Wat bedoel je met de rest van de familie? We
zijn een gezin met drie mensen, mijn ouders en ik, dus...”
“Ja dat zeg je, maar waar is de rest?”
Dus ze geloofde echt dat we van die grote tenten hadden, met 26 van ons
daar wonend en ze beschuldigde me er eigenlijk van dat ik het loog. En ik
dacht alleen maar, Mevrouw, dat u zo onnozel bent is er niet de oorzaak
van dat ik lieg. Je weet niet beter maar misschien zou je dat wel moeten
doen.
EW: Wat?! Dat is vrij idioot. Maar het interesseert me want in het Westen
projecteren we klaarblijkelijk al die tamelijk vreemde ideeën op wat we
denken hoe de dingen in Iran zijn, of hoe je leven geweest zou kunnen
zijn. Denk je dat vrouwen en in het bijzonder westerse vrouwen, een
blinde vlek hebben wat betreft de manier waarop we onderdrukt worden?
Denk je dat we snel oordelen over andere culturen maar niet echt naar die
van onszelf kijken en daardoor dingen missen?
MS: Nou, ik denk dat de situatie van de Westerse vrouw veel beter is. Al in
staat om over je eigen lichaam te beschikken. Voor jezelf kunnen beslissen.
Dit zijn echt de dingen die geweldig zijn. Maar de cultuur van onze
maatschappij is heel erg gebaseerd op de religieuze cultuur. De grondslag
van elke religie, een monotheïstische religie, is dat het over Adam en Eva
gaat, en God zei “Eet niet van de appel” en de slechte Eva zei tegen Adam,
“O, laten we gaan en van de appel eten.” En niemand benoemd gewoon
het feit “Nou, Adam had haar gewoon nee kunnen zeggen...”
Het verhaal is dat Eva veel moediger was, dus probeerde ze het omdat ze
nieuwsgierig was en Adam liep erachteraan alsof hij een schaap was. Dat
was de realiteit maar het wordt beschreven als de schuld van Eva. Dus
daarom is een vrouw slecht – we zijn slecht. Dat is het. Het is een
probleem van het beeld van vrouwen, het maakt niet uit waar je komt.
In sommige landen proberen ze vrouwen te bedekken. In andere landen
kleden ze ze uit. Wanneer we een auto verkopen, sinaasappelsap, het maakt
niet uit wat, we laten je een paar tieten zien. Dus is het een probleem met
het beeld van vrouwen.
Ik denk dat de situatie voor Westerse vrouwen, uiteraard, honderd keer
beter is, dat is ook waarom ik ben naar het Westen ben gekomen en er te
leven. Ik kan hier besluiten voor mezelf nemen. Maar tegelijkertijd zijn we
nog ver van gelijken. Vrouwen worden nog steeds gebruikt. Zoals je een
ding gebruikt, we zijn een object.
EW: Ja, ik ben het ermee een dat meisjes en vrouwen in staat moeten zijn
om manieren te vinden zodat we ons meer zelfstandig voelen.
MS: Wanneer de ene man een andere slaat, dan slaat die andere man terug.
Dit betekent dat als iemand je fysiek iets aandoet wat je niet wilt, dan heb
je het recht om jezelf fysiek te verdedigen. Dat is gewoon het basis recht.
Maar hoe vaak hebben mensen niet over mij gezegd, “O, jij bent zo’n
wilde!” Ik ben niet gewoon maar een wilde – een wilde slaat mensen
zonder reden in elkaar. Ik verdedig mezelf. Maar hoe vaak komen we echt
in het geweer?
En al die beelden van vrouwen in films, hoe veel hoofdrollen hebben we
waarbij vrouwen niet gerelateerd zijn aan een man? Ze is altijd een
echtgenote, een moeder, een geliefde, een oma. Kan ze niet gewoon
haarzelf zijn?
We hebben nog een lange weg te gaan, maar ik denk dat dit onze eigen
beslissing is. We moeten onze kinderen opvoeden door ze te vertellen,
“Als eerste ben je om te beginnen een mens”. Je geslacht doet er alleen toe
wanneer je verliefd bent en met je geliefde bent, ja, dan maakt je geslacht
wat uit. Je kan een vrouw zijn of een man, wat je maar wilt zijn. De rest
van de tijd, gedraag je gewoon als een mens. Einde verhaal.
En sommige feministische bewegingen helpen niet omdat ze geen humor
hebben. In Amerika kun je slecht gedrag zien en ze reageren ‘O, het is zo’n
typisch mannelijk gedrag” Dan denk je toch “heb je nog nooit een gemene
vrouw gezien? Het heeft er niks mee te maken dat hij een man is.” Weet je,
Simone de Beauvoir zei “je word niet als vrouw geboren, je ontwikkelt je
tot een vrouw.” En dus wordt je ook niet als man geboren – je ontwikkelt
je tot een man, wanneer de maatschappij je leert hoe je je dient te
gedragen.
De vrouwenbeweging is er voor een lange tijd geweest om de man zijn pik
eraf te hakken. En dat is geen goed iets. We kunnen niet dezelfde fout
maken als mannen deden met hun herenclubs – ze uit sluiten. We moeten
intelligenter zijn en zeggen, we gaan met je samenleven, we gaan
samenwerken, laten we samen zijn.
… Ik heb een nieuw soort feminisme nodig waarbij we slimmer zijn dan
de stomme mannen van een eeuw geleden en we gaan hun een een lesje
leren. Zo goed kunnen we zijn. Laten we deze wereld samen bouwen.
Laten we elkaar op een aardiger manier benaderen, op een humanistische
manier, en misschien kunnen we iets beter doen.
EW: I hou daarvan en ik ben het helemaal me je eens over humor. Het is
alles. De schrijfster die we lazen voor Persepolis was de Engelse
comédienne Caitlin Moran, die schreef een boek genaamd Vrouw zijn, hoe
doe je dat. Weet je, op sommige manieren wordt het gezien als tamelijk
controversieel en er zijn dingen waardoor mensen zich erg beledigd
voelen, maar mijn god, het heeft tenminste een beetje humor.
MS: En dat zouden we ook moeten hebben.
EW: En we hebben het nodig.
MS: Ze zijn zo …
EW: Serieus!

Translated into Dutch by Harm Joris ten Napel

Vertaling Vogue Interview Emma Watson in gesprek met Marjane Satrapi
Emma Watson in gesprek met Persepolis auteur Marjane Satrapi
Voor haar laatste keuze van Our Shared Shelf [Onze Gedeelde Plank]
boekenclub praat Emma Watson met schrijfster Marjane Satrapi over haar
grensverleggende autobiografische stripverhaal, Persepolis.
Emma Watson: In Persepolis laat u de relatieve vrijheid zien die vrouwen
genoten in Iran in de jaren 70 in vergelijking met de strenge wetten die hun
gedrag voorschreven na de revolutie. Denkt u dat het leven voor vrouwen
nu wat makkelijker is dan in de tijd dat u nog een kind was?
Marjane Satrapi: Volgens de wet hadden we veel meer vrijheid omdat
vrouwen bijvoorbeeld een scheiding konden aanvragen. Maar wanneer een
vrouw geen opleiding heeft en niet echt economisch onafhankelijk is, dan
kan je dan wel het recht hebben om te scheiden maar het maakt in feite
weinig verschil. Uiteindelijk, weet je, als je drie kinderen hebt, geen
opleiding, geen werk, wat ga je dan doen? Je gaat niet scheiden, je zal je
leven lang bij dezelfde klootzak moeten blijven!
Vandaag de dag zijn de wetten veel meer anti-vrouw. Maar tegelijkertijd
lijkt het erop dat als je maar lang genoeg tegen vrouwen herhaalt “je bent
de helft van een man waard, je bent de helft van een man waard” dat dit
betekent dat al die vrouwen in actie komen en veel harder gaan leren. Met
als resultaat dat twee-derde –70 procent!- van de studenten in Iran nu
meisjes zijn.
Dus ze spelen een rol op velerlei gebied. Uiteindelijk betekent het dat als
deze meisjes en vrouwen gaan trouwen dat ze beter opgeleid zijn dan hun
eigen vader, hun eigen man, hun eigen broer – en dan kunnen ze ze niet
meer in de zeik nemen. Dan kunnen ze niet langer tegen ze zeggen “je bent
de helft van een man waard” snap je?
Dus als vrouwen de mogelijkheid hebben om voor hun eigen bestaan te
werken, dan krijgen ze het wel voor elkaar om te scheiden. Ten eerste moet
je financiële onafhankelijk voor vrouwen hebben en dan kunnen we daarna
praten over meer vrijheid voor vrouwen. Als vrouwen een opleiding
hebben dan worden ze financieel onafhankelijk en accepteren ze gewoon
minder onzin. Dat is de eerste stap op weg naar democratie.
De vijand van democratie is niet één persoon. De vijand van democratie is
patriarchale cultuur. Net zoals in een familie waarin de vader van de
familie alles bepaald en het laatste woord heeft, zo is een dictator de vader
van de natie.
Als we meer goed opgeleide vrouwen hebben dan hebben we beter
opgeleide maatschappijen. Dit is zonder enig “feministisch vooroordeel” –
het is feitelijk.
Ik moet je vertellen dat toen ik een kind was mijn moeder altijd tegen me
zei: “O, je moet nooit op je gezichtje rekenen, reken maar op je
intelligentie. Het kan me niet schelen of je trouwt of niet. Ik wil dat je gaat
studeren zodat je financieel onafhankelijk kan zijn.”
Nou, als kind dacht ik dat ze me eigenlijk zei: “je bent vreselijk lelijk, je
gaat het nooit redden. Je hoeft niet eens te proberen er leuk uit te zien…
het is een verloren zaak en wat er ook gebeurd, niemand gaat met jouw
trouwen dus probeer dan tenminste pienter te zijn!”
EW: Dus dat is hoe je het opvatte?
MS: Ja absoluut. I sprak er met haar over toen ik 28 was en ze zei,
natuurlijk, dat het vrij stom van me was om zo te denken.
EW: Maar ik veronderstel dat nu, als je de context en tijd waarin ze je dat
zei begrijpt, dan lijkt het vrij buitengewoon dat ze je die boodschap gaf.
Wat denk je dat je moeder zo krachtig maakte? Waar kwam dat ferme
geslacht van vrouwen waar je vanaf stamt vandaan?
MS: Dat heeft veel te maken met geografie – snap je, ik kom uit het
noorden van Iran. Het is een gebied waar we rijst planten, waar vrouwen
zij aan zij werken, de hele dag voorover gebogen. Dus is er geen scheiding
tussen mannen en vrouwen.
Mijn moeder groeide in dat gebied op en ze was erg geliefd bij haar vader
en familie. Maar je kijkt om je heen en je ziet een maatschappij die niet
zegt dat man en vrouw gelijk zijn. Die zegt dat je vrouwen niet voor iets
anders kan gebruiken dan kinderen krijgen of seks. Vrouwen gebruiken
eigenlijk maar de helft van hun vermogen of minder; de helft van hun
talent of minder, de helft van hun brein of minder; de helft van hun werk of
minder. Dus deze maatschappij werkt op halve kracht of minder.
Maar ze was een vrouw van de jaren 60 en 70 en ze wilde me die ideeën
echt niet leren. Ik ben opgevoed met het idee dat “je een menselijk wezen
bent.” Ze zeiden me nooit “je bent een meisje” of “je bent een jongen” . Ze
zeiden me ”alles wat een mens kan doen, dat menselijkerwijs mogelijk is,
dat kan jij ook.”
En mijn ouders waren er vrij duidelijk in dat het eerste wat je moet doen is
leren, en als je leert, dan kan je doen wat je wilt. Maar als je niks leert heb
je een probleem met ons. Dus ik hoefde er niet lang over na te denken
want als ik de vrede wilde bewaren en doen wat ik zelf wilde, dan moest ik
goed zijn op school. En dat is wat ik deed.
EW: Bij mij was het toen ik opgroeide hetzelfde – mijn moeder deed niet
snel moeilijk over aardig wat dingen, maar ik moest op school wel
presteren.
MS: Ik denk ook dat we heel wat dingen aan mannen toeschrijven en hoe
naar ze zijn, maar er is ook nog de rol van de vrouwen. In een patriarchale
cultuur, wie voedt de kinderen op? Het zijn de vrouwen. Zij zijn het die
zeggen “Weet je mijn meisje, je moet mooi zijn. Mijn jongen, jij hebt alle
rechten” et cetera. Ik heb vrouwen gezien die hier in het extreme aan
bijdragen maar ook feministische mannen, dus ik denk niet dat het ‘m zit
in een verschil tussen de sexen. Het is een zaak van intelligentie.
En kijk eens naar de vrouwenbladen, alle vrouwenbladen! Ik lees ze nooit
omdat ze echt vreselijk zijn en heel oppervlakkig. “Hoe raak ik 5 kilo kwijt
voor de zomer begint?” Wat als ik die 5 kilo niet kwijt wil? Omdat weet je
wat, die kleine plooi de ik heb - ik ben er gek op. En wat als ik geen
perfecte huid wil omdat ik 45 jaar ben en ik vanzelfsprekend ouder wordt?
Maar is dat nou echt de schuld van mannen? Ik denk het niet. Dat is onze
verantwoordelijkheid en als we mannen er de schuld van geven plaatsen
we ons altijd in een slachtofferrol. En we zijn geen slachtoffers. We zijn
mensen. We hebben onze hersenen. Niemand kan ons ervan weerhouden
prachtig te zijn, intelligent bedachtzaam. Oké, we kunnen niet rennen in
dezelfde categorie op de Olympische Spelen omdat we niet dezelfde
spieren hebben. Maar als ik een bepaald festival zie – neem bijvoorbeeld
een literair festival - dan vraag ik me af, waarom in godsnaam zorgt mijn
tepel ervoor dat ik anders schrijf? Of is het mijn vrouwelijke staat? Ik heb
een boel door mannen geschreven boeken gelezen die praten over vrouwen
in wie ik mezelf niet herken.
We moeten een beetje slimmer zijn.
EW: Dat is vrij verontrustend. Zoals ik het begrijp en waar ik mezelf echt
in herken, is dat je echt gelooft in de zelfstandigheid van mensen en hun
eigen innerlijke kracht en vermogen om over hun eigen omstandigheden te
beslissen. En ik denk dat dat geweldig is.
MS: De enige persoon die je stopt om vrij te zijn ben je zelf. Niemand kan
je vrijheid afpakken. Ik bedoel, ik heb in een dictatuur geleefd. Ik weet
waarover ik praat.
EW: Ik wilde net zeggen – het is zo moeilijk voor diegenen die het niet
aan den lijve hebben ondervonden om commentaar te leveren of zich voor
te stellen om in die omstandigheden te moeten leven, maar jij hebt het
recht om zoiets te zeggen omdat je het echt weet, je hebt het zelf
meegemaakt.
MS: Ik heb in een dictatuur geleefd. Alles werd verboden! Was ik minder
vrij in mijn gedachten? Nee dat was ik niet. Werd ik een dom iemand? Nee
dat werd ik niet. Omdat hoe vaak ze ook naar me keken, ze konden niet in
mijn gedachten komen. Die horen bij mij. En die zijn onder mijn controle
als ik beslis dat ze dat zijn. En ik kan dat alleen beslissen als ik ze train.
Als je ze niet gebruikt krimpen je hersenen en als je ze wel gebruikt
groeien ze. Dus het hangt van onszelf af.
We zouden ons geen beperkingen op moeten laten leggen. We zouden
onszelf de echte vragen die ons aangaan moeten stellen.
En ik denk dat vrouwen het elkaar ook heel, heel erg moeilijk maken.
Bijvoorbeeld toen ik 30 werd, in alle interviews vroegen ze me “Heb je
een kind?”
“Nee”
En dan opnieuw: “Heb je een kind?”
“Nee”
“Waarom heb je geen kind”
“Nou, omdat ik niet iemands moeder wil zijn.”
Maar als een vrouw moet ik mijzelf de hele tijd verantwoorden. En als ik
wil zeggen, “ik wil mijn leven wijden aan mijn werk” dan word ik een
ambitieus kreng genoemd!
Zo doen ze nooit tegen een man. Nooit.
En wie stellen me veel van die vragen? Vrouwen.
We zijn heel, heel streng voor onszelf en op elkaar, en weet je het word tijd
om elkaar gewoonweg als mensen te beschouwen. Ik denk dat dat gewoon
een goed begin zou zijn.
EW: Zeker, het is een goed begin. Ik ben het er helemaal mee eens. Dus je
oom Anoosh vertelt jouw jongere zelf in het boek: “Het is belangrijk dat je
[dit] weet. De nagedachtenis van onze familie mag niet verloren gaan. Ook
al is het niet makkelijk voor je, zelfs als je niet alles begrijpt.” Hoeveel van
dit idee lag er ten grondslag aan het schrijven van Persepolis?
MS: O, heel veel. Vergeving is goed omdat je niet door kan in je leven met
boosheid, omdat je dan net zo wordt als de mensen die je haat. En dat is
precies wat er gebeurd in de wereld waarin we leven.
Onze reactie op geweld is geweld. Als we beginnen hetzelfde spel te
spelen als de mensen die we beschuldigen is dat heel gevaarlijk.
Mensen die niet beter weten kan ik vergeven omdat ze niet beter weten.
Maar iemand die weet dat wat hij doet slecht is en het toch doet, dat is tien
keer erger. Dus ik probeerde om te vergeven, maar ik realiseerde me dat
toen ik begon met het schrijven van dit boek dat ik nog zo vol met haat en
boosheid zat – ik wilde iedereen vermoorden! Iedereen moest gestraft
worden.
En ik schreef een paar bladzijden en ik had zoiets van: Kut, ik ben precies
hetzelfde als zij. Ik ben precies zoals zij en dat is waarin ze geslaagd zijn,
om mij net als hen te maken. Dus ik besloot wat meer tijd te nemen, af te
koelen en te begrijpen wat er was gebeurd. En vanaf het moment dat je iets
begrijpt, daarmee rechtvaardig je het nog niet, maar je kan het beter
analyseren.
En dus was het niet zozeer een kwestie van een autobiografie, want
normaal gesproken is een autobiografie een boek dat je schrijft omdat je je
familie en je vrienden haat en je niet weet hoe je ze dat moet vertellen, dus
schrijf je een boek dat je ze zelf laat lezen.
EW: Dat is de beste beschrijving van een autobiografie die ik ooit heb
gehoord!
MS: Ik had geen andere manier om over mijn verhaal te schrijven. Ik kon
niet opeens zeggen: “O, dit is een analyse van wat er gebeurd is in de jaren
70 en de jaren 80 en 90 in Iran” want ik ben geen historicus en geen
politicus. Ik ben iemand die op een zekere plek is geboren, in een bepaalde
tijd en ik kan overal onzeker over zijn maar niet over wat ik heb
meegemaakt. Ik weet het.
En het was een heel persoonlijk – een heel klein iets, dat was belangrijk.
Zo gauw als je het over een heel land gaat hebben, wat is een land? Ik
bedoel zijn alle Britten hetzelfde? Nee natuurlijk niet. Jullie hebben
aardige mensen – zoals jij. Je hebt voetbalvandalen. Je hebt allerlei soorten
mensen. Dus met één persoon kan jij – de lezer – je identificeren, met een
heel land kun je je niet identificeren.
Dus ik moest het vanuit een heel persoonlijk perspectief maken, anders
zou het deze saaie, anonieme persoon zijn. [Zoals] mensen die je zeggen
“Ik weet het.” Ik weet het niet; ik weet alleen wat ik heb meegemaakt.

Translated into Italian by Dario Valente
Emma Watson & Caitlin Moran Clip 8
Emma: Ok, Jenny vorrebbe sapere: «Quale credi che sia la sfida più grande per il movimento femminista nel 2016? Per le persone che vogliono veramente fare qualcosa, i membri del gruppo, oltre alla lettura, cosa possono fare di concreto, quali azioni dirette possono essere prese nella lotta per il cambiamento?

Caitlin: Credo che la sfida maggiore sia, di nuovo, quella del tono. Il femminismo si è trasformato in un'enorme patata bollente, è diventata una materia degna di notizia in America, Gran Bretagna e in altre parti d'Europa come non lo era solo 10 anni fa. Non puoi essere arrestato se vuoi parlare di femminismo. Ricordo di essere andata da un'importante rivista per donne a chiedere di scrivere un articolo sul femminismo e che mi dissero di non poter trattare di femminismo su una rivista per donne, che è la ragione per la quale ho cominciato a scrivere «Ci vogliono le palle per essere una donna». Ora commissionano un articolo del genere alla settimana, perché è una grande calamita per lettori. Le persone vogliono leggere di femminismo. Ma molte persone si sono allontanate dal femminismo perchè i toni sono sempre accesi. Sai, abbiamo avuto guerre di femminismo. Prima di tutto, le persone discuteranno e litigheranno sempre, e questo va assolutamente bene. Non possiamo pensare: «Oh guarda due donne sono in disaccordo tra di loro, è una lotta fra gatti, questo prova che le donne non sono in grado di parlare in pubblico, il femminismo è morto». Dovremmo permettere alle donne la debolezza di litigare e discutere come fanno gli uomini. La vera uguaglianza non è essere perfette da subito, essere una sorta di supereroina che ha un lavoro fantastico, capelli incredibili, un pavimento pelvico, un piccolo stomaco e due bambini cresciuti perfettamente. Questo sarebbe estenuante. La vera uguaglianza sta nel poter essere deboli, grasse, deluse, pazze, puzzolenti, trasandate, piene di speranza, piene di gioia e idiote come gli uomini. Sai, non è essere perfette, è semplicemente essere trattate come un essere umano. Quindi dobbiamo permettere che le donne litighino ogni tanto. Ma la cosa fondamentale da fare è cercare di calmarsi tutti un po'. E' troppo importante quando questi dibattiti sul futuro di metà della popolazione, delle donne, cominciano ad invadere i social media, di rimanere calmi. Di portare un certo senso dell'umorismo nell'argomento. Per ascoltarlo non devi subito concentrarti, non devi subito sentirti sotto pressione. E molto spesso penso che il problema sia che il mezzo diventa il messaggio. Per esempio Twitter, dove accadono le cose peggiori, funziona in modo tale che tutte le volte che qualcuno che stai seguendo scrive qualcosa non puoi non vederlo. E' corto e arriva direttamente al tuo cervello come un proiettile, provocando una reazione immediata positiva o negativa. Se qualcuno scrive qualcosa con cui sei in disaccordo ti riempi di adrenalina, entri nel panico, e rispondi guidata da rabbia e paura e improvvisamente nasce una discussione tra persone che dovrebbero essere dalla stessa parte. Ho visto discussioni nascere tra femministe con le stesse esperienze di vita, che vogliono gli stessi cambiamenti nella società, che litigano su una sciocchezza e io credo che sia Twitter a metterle contro. I social media le stanno mettendo contro. Se potessero sedersi ad un pub, bere qualche Bacardi e ascoltare un po' di Guns 'n' Roses sul jukebox, risolverebbero la questione in 5 minuti netti. Quindi questa è un'altra ragione per cui dobbiamo inserire più donne nel mondo della tecnologia. Perché credo che se le donne inventassero dei social media nuovi, sarebbero completamente diversi. Sarebbe molto più facile parlare apertamente, avere conversazioni rilassanti e discussioni più lunghe. E sai, poter inserire un po' di humor qua e là e permettere alle persone di sapere cosa stai provando invece di urlare frasi a caso. E' come se tutti sventolassero il proprio cartellone allo stesso tempo. Questa non è conversazione. Ormai abbiamo visto tutti i cartelloni, sappiamo quali sono i problemi. Ora abbiamo bisogno di trasferirci dove possiamo avere queste conversazioni. Queste sono le brutte notizie. Per quanto riguarda le buone notizie, ci sono già posti in cui è possibile fare queste conversazioni. Una delle cose più speranzose che sono accadute in questo paese nell'ultimo paio di anni è la formazione del partito «Uguaglianza delle donne». Perché hanno detto: «Ok! Formiamo un partito che si occupi solo dei problemi delle donne, e facciamolo open source». Quindi non sanno neanche loro come questo partito dovrebbe essere oltre a «scopriamo cosa vogliono le donne». E ora si stanno documentando lungo tutto il paese. Puoi andare ora e diventare membro del partito «Uguaglianza delle donne», partecipare alle loro riunioni e parlare dei problemi della tua vita e delle soluzioni che proporresti. Non vedo nessun altro partito comportarsi così e andare in giro a chiedere: «Donne, venite a dirci quali sono i problemi». Il partito è stato fondato dal basso ora che include tutti, che ha dichiarato di voler qualunque tipo di donna, qualunque classe sociale, qualunque età, qualunque abilità, qualunque etnia, qualunque religione o sessualità per andare a parlare di cosa sia essere una donna e tirare fuori qualche idea. Amo un po' di azione diretta.

Emma: Si, l'azione diretta è super figa.

Caitlin: Se pensi davvero che una delle cose che vuoi fare su questa terra è rendere il mondo un posto migliore, che poi è quello che una femminista fa, quello che una persona decente fa, allora devi assicurarti di essere al corrente di quello che pensi subconsciamente quando qualcuno esprime la propria opinione. Perché credo che tutti noi abbiamo questa credenza subconscia che una persona possa esprimere le proprie idee solo se è perfetta e ha le risposte a tutto. Stiamo praticamente aspettando che un Gesù femminista scriva una Bibbia femminista con tutte le risposte, o un programma televisivo o un film che raccontino della storia di tutti e questo è ovviamente impossibile. Perché, di nuovo, chiedi a te stessa se gli uomini faranno tutto ciò? Stiamo aspettando che un uomo scriva un libro che dia le risposte a 3,3 miliardi di uomini? E quello che dobbiamo capire è che non ci sarà mai un Gesù femminista. Non ci sarà mai qualcuno che avrà tutte le risposte. Se continuiamo ad aspettare, se non cominciamo a seguire qualcuno finché non dimostra di essere perfetto, non faremo mai niente. Dobbiamo capire che il femminismo è una sorta di coperta patchwork. Tutti noi dobbiamo andare e cucire i nostri piccoli quadratini con le nostre abilità, le nostre storie e le nostre soluzioni e poi unirle tutte insieme. Quindi io potrei parlare delle mie esperienze e delle cose che ho osservato e conosco e sarebbero i miei quadratini, poi tu parlerai delle tue cose, del tuo potere, delle tue capacità e le cuciremo insieme alle mie e poi magari arriva qualcuno dal movimento transgenico che parla delle sue esperienze e ci assicureremo di cucirle insieme alle nostre e che tutti abbiano i propri quadratini. E lavoreremo insieme perché il femminismo è uno sforzo collaborativo, non l'attesa di un Gesù femminista.

Emma: Già, parli proprio di questo nei tuoi libri, specialmente in «Moranifesto», di come Germaine Greer sia stata una delle tue grandi ispirazioni, uno dei primi pezzi che hai letto, e che nonostante tu sia in disaccordo su alcuni commenti che ha fatto dopo, le sei comunque riconoscente per il contributo che ha dato, nonostante non sia d'accordo con te su ogni singolo argomento.

Caitlin: Io sono completamente in disaccordo con il punto di vista di Germaine Greer sui problemi dei trans, e sulla sua visione di cosa sia una donna. Io sono convinta che tu sei quello che tu dici di essere, sia esso un uomo, una donna o un alieno gay poiché sono cresciuta con David Bowie. Credo a quello che le persone sentono di essere. Ma cestinare tutto quello che la Greer ha fatto, prima di tutto vorrebbe dire non capire da che parte stai. E chiamarla una cattiva femminista sarebbe non capire che è stata proprio lei a darci questi termini, le piattaforme e le abilità per dire ciò. Siamo tutte sulle spalle delle nostre zie. E, in particolare, accade in ogni movimento politico e in ogni movimento per il cambio di sesso, ma in questi giorni dobbiamo notarlo ancora meglio perché la maggior parte delle discussioni su questi argomenti accade sui social network, dove non portiamo i nostri predecessori con noi. Non stiamo prendendo in considerazione quello che hanno fatto le generazioni precedenti, perché non sono sui social media. Non sono più parte della discussione. Ci piace pensare che siamo andati avanti rispetto a quelle idee obsolete. Ma abbiamo bisogno dei nostri anziani. Abbiamo bisogno di loro perché dovremo affrontare tante battaglie per riuscire a cambiare qualcosa. E queste persone hanno già combattuto queste battaglie prima di noi. Sanno qual'è il linguaggio da usare, sanno come poter cambiare le leggi, conoscono le alleanze che abbiamo bisogno di stringere, hanno già dovuto ricorrere a queste tattiche. Abbiamo bisogno di persone che sono state in guerra. E certo, alcune delle cose che diranno saranno molto opinabili, ma perdere tutta questa grande saggezza significa che non avanzeremo mai oltre un certo punto. Ci rendiamo più deboli. Dobbiamo avere la forza di dire: «Si, i miei eroi hanno delle pecche, proprio come me, proprio come chiunque». Di nuovo, se aspettiamo l'avvento di un Gesù femminista, che non abbia mai commesso un errore, non avremo mai nessuno. Continueremo ad essere svantaggiate. Mentre gli uomini continueranno a dire: «Non sono perfetto per niente! Sono Jeremy Clarkson! Continuerò semplicemente a sparare commenti razzisti e a guidare la mia macchina ovunque io voglia, e siccome ho detto di non voler rendere il mondo un posto migliore, mi è permesso di sfangarla!» Invece se sei uno che dice di voler essere una buona persona e commetti anche un solo errore, esso diventa imperdonabile. Qualche volta vorrei essere Jeremy Clarkson. Mi alzerei, direi 10 cose assolutamente inaccettabili e orrende prima di colazione e, poiché come dice lui stesso non gliene frega niente, non succederebbe nulla.

Translated into Italian by Dario Valente
Emma Watson & Caitlin Moran Clip 7
Emma: Vorrei farti una delle mie domande adesso.

Caitlin: Yeah

Emma: Allora, per le femministe, l'area che comprende porno, strip e prostituzione viene spesso concentrata in un'unica categoria o percepita come un unico grande problema. Ed io sono molto interessata alla tua visione di ognuno di questi argomenti, che è molto diversa. Hai una visione molto diversa tra strip, quello che si fa nel porno, quello che riguarda la prostituzione e così via, e io l'ho trovato molto interessante e specifico e mi stavo chiedendo se non ci potessi parlare un po' di come vedi questi argomenti e perché li trovi così separati e distinti.

Caitlin: Beh hai estremamente ragione quando affermi che queste cose vengono spesso percepite come un unico grande problema. Nuovamente, questo è dovuto al fatto che non siamo abituati a parlare di donne e impazziamo davanti alla sessualità femminile, un problema che ancora una volta è radicato nella nostra storia. Infatti finché non abbiamo inventato contraccettivi ed antibiotici, per una donna avere desiderio sessuale significava A: che rischiava di ammalarsi e B: che rischiava di rimanere incinta. E sai, queste erano cose che generalmente si volevano evitare, perché si aveva 1 possibilità su 4 di morire dando alla luce il bambino e le malattie erano praticamente incurabili. Quindi era nell'interesse stesso di una donna di non essere sessualmente attiva. Una donna casta era una donna sicura. Aveva una possibilità migliore di sopravvivenza. E da un punto di vista maschile avere una donna casta voleva dire avere una donna sana. Questi sono i semplici anche se orribili fatti storici. Ovviamente ora tutto è cambiato. Le donne possono fare sesso senza rimanere incinta. Possiamo finalmente curare quelle malattie. Quindi se guardiamo a tutte queste cose, come per esempio la prostituzione, se avessimo inventato ora la prostituzione non avremmo questa attitudine verso di essa, perché la nostra è radicata in un tempo di paura e malattia e un tempo in cui una donna sessualmente attiva era vista come una donna cattiva; potevi essere o una troia o una vergine. La mia visione, come tu sai, è ancora flessibile riguardo questi argomenti, sto ancora cercando di imparare, ma la mia visione sulla prostituzione è che abbiamo tutte queste cose intime che siamo felici di scambiare per denaro. Sai, paghiamo qualcuno per stare dietro alle notre persone care che stanno morendo, paghiamo qualcuno per guardare i nostri neonati, addirittura paghiamo qualcuno per farci sbiancare il buco del culo se vogliamo. Non siamo assolutamente in imbarazzo per queste cose, ma ancora quando si parla di prostituzione pensiamo che debba appartenere ad una categoria speciale. L'uncia cosa di cui abbiamo bisogno ora è assicurarsi che stiano bene e che siano al sicuro. Possiamo sbrogliare questa matassa centenaria riguardo ai nostri problemi con la sessualità più avanti, ma il problema è che lasciamo ancora lavorare le prostitute in posti pericolosi. Le lasciamo alla periferia delle nostre città come vittime sacrificali. Sono le cattive ragazze che non ci preoccupiamo possano venire uccise. Quindi dobbiamo assolutamente metterle in sicurezza come prima cosa. Dobbiamo assicurarci che lavorino nei bordelli, che siano conosciute dalla polizia in modo che se hanno qualsiasi problema possono andare da loro. Se sono vittime di trafficanti di esseri umani devono poter andare alla polizia e dire di essere state portate in questo paese illegalmente in modo da farsi aiutare. E più tardi possiamo parlare di cosa sia il sesso, ma da ora in poi non possiamo permettere che un'altra ragazza venga uccisa, stuprata, attaccata, spaventata o semplicemente che abbia paura di andare dalle autorità perché ciò che fa è ritenuto illegale e immorale.

Emma: Ma la pensi diversamente riguardo al porno e allo striptease. Come le reputi diverse?

Caitlin: Beh per quanto riguarda la pornografia, c'è questa idea che il porno sia dannoso per le donne. E se lo guardi e sei una femminista, non dovrebbe assolutamente piacerti. Ma la pornografia di per sè, è semplicemente guardare qualcuno fare sesso. E lo possiamo vedere in dipinti classici, su vasi antichi e su pergamene vecchie di 3000 anni. Se cammini lungo la strada e qualcuno si è dimenticato di chiudere le tende, potresti vedere attraverso la finestra che qualcuno al numero 87 ci sta dando dentro proprio ora. E non è dannoso per me vedere una cosa del genere, non è dannoso per una donna o per una femminista vedere qualcuno fare del sesso consenziente. Il problema con il porno nasce dall'industria pornografica e dall'idea che c'è dietro. Sai, se tutto quello che vedi, e c'è una una certa monotonia di idee nella pornografia del momento, se il 90% del sesso che vedi nei porno su internet è un uomo che arriva da una donna seduta e comincia a massaggiarle il seno per 30 secondi, poi le tocca su per giù tre volte l'area vaginale e tu pensi «sai cosa? se riesci a trovare il mio clitoride lì ti do io i soldi. Sei 10 centimetri buoni lontano dal clitoride, non c'è piacere lì, non succederà niente.» Poi si mette sopra di lei e fanno sesso in quella posizione, poi la gira e fanno sesso da dietro, poi fanno un po' di sesso anale e alla fine lui viene sulla sua faccia. E il lavoro è concluso in circa quattro minuti e mezzo, che poi è il tempo medio della masturbazione maschile. E cominci a pensare che se questo è tutto quello che si vede e i bambini imparano l'educazione sessuale da lì, quello non è sesso. Quello è pornografia. E una visione molto specifica di cos'è il sesso, una visione che non prende in considerazione tutte le piccole cose che si possono e si vogliono fare. E la cosa importante è che se guardo la pornografia, sto solo guardando qualcuno che fa sesso. Non c'è una grande sceneggiatura dietro, non ci sono effetti speciali nè meravigliosi monologhi. E' solo sesso, e se una delle due persone chiaramente non si sta divertendo, allora non è buon sesso. Abbiamo rovinato il sesso a quel punto. Non vedo donne provare piacere. Mi siedo là a cercare donne - ho una piccola lista di volte in cui ho visto donne divertirsi. E' una lista molto corta, e l'ho salvata in una cartella speciale. Quello che vedi invece, se cerchi una risposta emotiva della donna, è dolore. Per esempio, lo schiaffo - non so quando lo schiaffo sia diventato una parte importante del sesso, ma se fossi una tredicenne penserei seriamente che in qualche modo la meccanica della lubrificazione e dell'erezione passi attraverso il dover schiaffeggiare qualcuno ripetutamente sul culo. Io vengo da un tempo diverso in cui lo schiaffo sul culo semplicemente non esisteva. E riuscivamo benissimo a fare sesso senza doverci schiaffeggiare. E' una moda del sesso, una moda della pornografia. Per questo adoro persone come Cindy Gallop, che fa «Fate l'amore non sesso», dove vedi coppie che fanno del sesso consenziente. E' pornografia ma è incentrata sul piacere di due persone invece di un uomo che arriva per fare sesso sopra ad una donna che è quello che vediamo sempre. Non vedo nessuna idea da parte della donna in quelle situazioni, non decide mai una posizione diversa, sta lì a farsi scopare. E questo non è sesso. Ho 41 anni. Ho fatto sesso 4 o 5 volte e posso dire di non essermi trovata male.

Emma: 4 o 5 eh?

Caitlin: Lo so.

Emma: Wow.

Caitlin: Posso parlartene dopo.

Emma: Grandi notizie.

Caitlin: Ha ha si!

Emma Watson & Caitlin Moran Clip 4
Emma: Allora, Jenny vorrebbe sapere: «nel capitolo 7 parli delle possibili cause del perchè le donne non abbiano avuto un ruolo di rilevo nella storia dell'umanità. Come sei arrivata a queste conclusioni? Cosa ti ha illuminata?»

Caitlin: Quando studi storia a scuola, e guardi come è raffigurata la storia delle donne, l'unica versione accettata è quella scritta dagli uomini. Ci viene detto solo quello che gli uomini hanno fatto. Ho imparato altro da quando ho scritto quel libro che risale ormai a 5 anni fa. Presumevo semplicemente che le donne non facessero nulla, soprattutto perché erano impegnate a fare figli e a combattere con la cistite fulminante e che avrebbero dovuto aspettare 400 anni per l'invenzione degli antibiotici per curarla, e l'insieme di queste due cose era la ragione per la quale non avevano scoperto l'America; quello, e le gonne e l'intimo scomodissimi che dovevano indossare. Ma da allora ho imparato tantissimo sulla storia delle donne anche grazie al programma - sono sicura che l'hai visto anche tu - «L'ascesa della donna» della Dottoressa Amanda Foreman, che è -

Emma: Una donna incredibile!

Caitlin: - Già. E ha fatto una cosa incredibile. E' una risposta all'enorme documentario della BBC, chiamato «Civilizzazione» del Dr. Alan Clark*, su come la storia dell'umanità fosse in realtà la storia degli uomini. E così la Dr. Amanda Foreman ha dato un'occhiata alla storia delle donne. Ed è stata una delle premesse più pazzesche che io abbia mai visto, perché ha fatto tutte le sue ricerche e ha scoperto che ad un certo punto uomini e donne erano probabilmente uguali. E' nella preistoria, quindi non possiamo esserne sicuri, ma dobbiamo presumere che fosse così perché dal 10000 A.C. in poi si verifica la comparsa di leggi contro le donne. E l'unica ragione per per cui queste leggi sono state scritte è perché prima non esistevano. Quindi come puoi vedere il sessismo è una cosa costruita nella storia. Si può vedere come i diritti delle donne siano stati gradualmente negati. L'annullamento delle donne nella società, la loro esclusione da qualsiasi attività. E guardare questo programma, credo fermamente che dovrebbe essere obbligatorio, credo che ogni uomo e donna dovrebbe guardarlo, perché quasi tutto quello che proviamo, come «le donne non possono fare queste cose, le donne non possono governare una città, sono inferiori, non hanno fatto nulla...», una volta guardato il programma capisci che in realtà ci hanno sempre provato, poiché nonostante questo annullamento forzato lei ti mostra come più volte nella storia le donne siano fiorite. Tutte queste donne che si sono educate, che hanno davvero governato, queste donne che hanno cambiato le cose provando a connettersi fra di sè. Ed è allo stesso tempo deprimente e tonificante sapere queste cose e alla fine ti senti sveglia, informata su cosa voglia dire essere donna e cosa è successo prima.

Emma: Assolutamente. E di nuovo, è quel bisogno che abbiamo di vedere qualcosa prima di credere veramente che possa succedere, e credo che sapere, come civiltà, che c'è stato un tempo in cui siamo riusciti a vivere in armonia e uguaglianza e sapere che è qualcosa che è realmente esistito e che potremmo tornare a viverlo è una bella sensazione.

Caitlin: Si è un programma fantastico. Credo che sia disponibile su netflix ora - e io suggerisco veramente - tutti quelli che ho convinto a vederlo, e l'ho consigliato a tutti quelli che conosco, sono tornati la settimana dopo dicendo che era pazzesco! Senti davvero una nuova parte del tuo cervello formarsi.

Emma: Ho provato a molestare la BBC per rimetterlo in onda, ma non ho avuto successo, ma per fortuna adesso ce l'ha Netflix quindi...

Caitlin: Bel lavoro Netflix. Netflix per le fanciulle!


*In realtà si tratta di Sir Kenneth Clark, suo figlio si chiama Alan.

Emma Watson & Caitlin Moran Clip 5
Emma: Celeste vorrebbe sapere: «Ho pensato che la sua argomentazione che la maggior parte delle religioni è stata creata in tempi in cui le donne venivano considerate cittadine di serie B fosse molto importante, e mi sono chiesta: come potrebbe essere una religione creata da una donna?»

Caitlin: Beh questa è la cosa meravigliosa, una delle cose su cui sto lavorando per uno dei miei prossimi libri riguarda proprio questo.

Emma: Perchè questa è una trilogia, giusto?

Caitlin: Beh sai probabilmente... - sai cosa? Non smetterò mai di scrivere.

Emma: Ok.

Caitlin: Avrò sempre nuove idee. E' quasi come essere in politica e la prossima cosa su cui voglio lavorare è la religione.

Emma: Ok, meraviglioso!

Caitlin: Sicuramente, dovrebbe essere divertente. E sai, avrai sempre paura di offendere qualcuno, ma devi ricordare alle persone che le religioni sono state inventate dalle persone. Alcuni non ci pensano, ma queste cose sono state inventate, tutti i diritti religiosi, quando parli di FGM e le persone dicono «è consuetudine». Certo, è stato inventato da qualcuno. Quindi può anche essere screditato da qualcuno. Devi ricordare che tutte queste cose sono state inventate. E quando guardi a quello che è presente in una religione, spesso è più una guida di sopravvivenza. Sai, cose come «non mangiare carne di maiale e frutti di mare». Ed è perché vivevano in un posto molto caldo e quelle erano le cose che sparivano per prime e che potevano ucciderti. Potevi essere avvelenato. E quindi anche quando parlano di donne, devi ricordarti che è semplicemente quello che pensavano a quei tempi. E quindi l'idea di creare una religione dal nulla mi affascina. Se fossi un'insegnante, sarei a scuola e se fossi un'insegnante di religione direi ai ragazzi «ok oggi inventiamo una religione e vediamo cosa succede. Cosa mettereste voi ragazzi in una religione inventata?» e mi assicurerei che fosse amica delle donne e parlasse di uguaglianza. Vedere cosa i ragazzi inventerebbero sarebbe emozionante e affascinante.

Emma: Affascinante!

Caitlin: Sarebbe meraviglioso.

Emma Watson & Caitlin Moran Clip 6
Emma: Charlie vorrebbe sapere: «Perché credi che così tante parti del mondo, inlcusa la nostra, siano così spaventate a prendere decisioni durature riguardo all'uguaglianza di genere? Di cosa hanno paura?»

Caitlin: Beh questo riguarda il sistema politico, no? Ed è piuttosto sfortunato perché il mandato di governo dura solo quattro anni. E trovi molte persone che non hanno propriamente la politica nel loro sangue e pensano soprattutto che è una carriera che possono fare per una decina di anni, che avrebbero potuto fare qualsiasi altra cosa. Stanno in politica per 10 anni e poi vanno a lavorare per altre aziende. Quindi non sono molto interessati in piani a lungo termine. E in più, i piani duraturi sono difficili, sai? E' la differenza tra l'essere a dieta per un giorno e il mangiare sano per tutta la vita. Chiunque potrebbe digiunare per un giorno, ma mangiare sano per tutta la vita è tutta un'altra cosa. Ma digiunare un giorno è completamente inutile, mentre mangiare sano per il resto della vita è fondamentale. Quindi dobbiamo guardare a come funziona il sistema politico e creare incentivi per miglioramenti duraturi della nostra società. E possiamo farlo solo se le persone, che non sono politici di professione, tornano ad occuparsi della politica. Il tipo di persone che stanno in politica per 40, 50 anni rappresentando la loro area di provenienza, perché in questo modo si responsabilizzerebbero. Se non stanno lì a ideare piani che possano beneficiare all'intera popolazione, allora le persone che rappresentano non li eleggeranno più. E' il modo di riconnettersi alla politica. Semplicemente portare quelle idee dalle persone direttamente al parlamento. E una delle ragioni per cui ho voluto scrivere «Moranifesto» era tornare a rendere la politica un lavoro allettante. Perché ultimamente la politica è incredibilmente svalutata.

Emma: Le persone sono completamente disilluse riguardo ai politici.

Caitlin: Odiamo i politici. La scalata di Donald Trump in America è dovuta al suo non essere politico.

Emma: E pensano «quindi voteremo per lui».

Caitlin: Si perché sta parlando di cose reali, alla portata di tutti.

Emma: Perché pensano che lui sia fuori da quel sistema.

Caitlin: Esattamente. Anche se ovviamente lui è una grande parte di tutto ciò - lui è il sistema. Ha ereditato miliardi di dollari. Sai, lui è proprio il sistema. Non c'è nessuno più sistema di Donald Trump. Ma le persone lo percepiscono come non politico, non un politico professionista, e quindi votano per lui. E le persone non si fidano più dei politici, al punto che, se loro figlio dovesse scendere le scale e dire di voler diventare un politico lo tratterebbero come se avesse detto di voler diventare un enorme pervertito. Sai, le persone buone non sono più interessate alla politica, ma abbiamo bisogno di cambiare questa visione della politica perché ci sono persone che si stanno davvero impegnando. Per esempio io adoro Stella Creasy, che è una brillante politica di qui. Lavora benissimo sia a livello locale che nazionale. Ha combattuto contro la tassa sugli assorbenti e contro i mutui. Sai, cose che hanno effetti a lungo termine sulle persone. Invece di essere uno di quei politici che arriva, stringe qualche mano, dice di essere tremendamente preoccupato per una cosa e poi non fa niente per cambiarla. Voglio dire ci sono un sacco di esempi.

Emma: No hai ragione. Io penso che sarebbe meraviglioso se i bambini tornassero a dire eccitati: «sarò un politico da grande!»

Caitlin: Sarebbe stupendo!

Emma: Emozionante!

Caitlin: Abbiamo svalutato la politica e sono le persone comuni che ci stanno rimettendo.

Emma: Molto ispirante.

Caitlin: Sai, i demoni in politica sono le persone. E stiamo perdendo le persone in politica e abbiamo bisogno di renderlo nuovamente un lavoro onorevole.

Translation into Italian by: Dario

Translated into Italian by: Dario Valente
Emma Watson & Caitlin Moran Clip 1
Emma: «Solo alcune pietre mi colpirono davvero. E ovviamente non mi ferirono. Questo cappotto aveva resistito ad una guerra, forse due. Questi ciottoli non erano niente. E' stato progettato per le granate.» Così Meeder dice, «Non solo percepisco fatti e un po' di umorismo in questo racconto, ma mi stavo chiedendo se questa non sia una metafora per ciò che vuol dire essere una femminista. Spazziamo via i piccoli ostacoli; abbiamo questioni più importanti da affrontare.»

Caitlin: Questa è una citazione del mio libro «Ci vogliono le palle per essere una donna» dove, nel capitolo iniziale, sto descrivendo il peggior compleanno della storia. Era il mio 13° compleanno e stavo camminando in una zona sperduta. Alcuni ragazzi hanno prima cominciato a gridarmi contro e poi a tirarmi delle pietre. E io ho sentito l'impulso di girarmi e dirgli «sono già oppressa abbastanza per il semplice fatto di essere una donna! Non c'è bisogno che mi tiriate anche delle pietre! La società mi sta già tirando abbastanza pietre.» Quindi si, capisco, è proprio da considerarsi una metafora. Ma sai, all'interno di questa metafora, e sto inventando tutto in questo momento perchè non ci avevo riflettuto, il femminismo è il cappotto che stai indossando. In quella situazione stavo indossando il cappotto da militare di mio padre che aveva partecipato ad innumerevoli guerre. E il femminismo è proprio questo, è il cappotto che ti protegge. Anche lui ha dovuto attraversare molte guerre. Comunque, i tanti problemi che una donna o una ragazza deve affrontare oggi, non sono paragonabili a quelli di 100, 150 anni fa. Non esiste miglior momento nella storia per essere una donna. Non veniamo più bruciate sul rogo, i prodotti per capelli sono incommensurabilmente migliorati e i capelli crespi non sono più un problema. Sai, abbiamo la faccia di Benedict Cumberbatch adesso. Le cose stanno decisamente migliorando.

Emma: Le cose stanno sicuramente migliorando. Penso che tutto questo sia assolutamente vero. Penso che il movimento femminista e il trovare una comunità di donne attraverso il femminismo abbia in qualche modo creato una sorta di campo di forza intorno a me che è riuscito ad isolarmi da tutte le cose terribili come sessismo, patriarcato e così via. Sicuramente mi rivedo nelle tue parole.

Caitlin: Beh è così, no? E' come salire sulle spalle di giganti. Io lo chiamo salire sulle spalle delle zie. Perchè è esattamente quello che sono, tutte queste donne che sono venute prima di noi e hanno contribuito a tutto questo. Tutte le piccole leggi che sono state in grado di far approvare, tutte le manifestazioni a cui hanno aderito hanno sostanzialmente migliorato la mia vita. Tu ed io non saremmo sedute qui se non fosse stato per quella ventina di donne che si sono date da fare e hanno cambiato le cose. Ma è proprio questa la cosa meravigliosa. Una persona ha il potere di cambiare le cose per milioni di persone. Una sola persona può alterare il futuro, infatti il pensiero dietro la stesura del Moranifesto, è che sono fermamente convinta che basti una persona con un'idea, per quanto piccola, per cambiare il mondo. E' l'unico modo in cui il mondo può cambiare. Dobbiamo riuscire ad avere una società strutturata in modo tale che se qualcuno ha una grande idea possa essere ascoltata dalle persone giuste, qualcuno che possa metterla in atto. Questa è la mia idea di democrazia.

Emma Watson & Caitlin Moran Clip 2
Emma: Amo la lettera che hai scritto a tua figlia alla fine di «Moranifesto». Mi ha vagamente ricordato «1984». Lo sto rileggendo perché ha un sacco di tematiche simili all'ultimo film che ho girato. E in questo libro si parla di come per la prima volta l'umanità abbia il potenziale, gli strumenti tecnologici, la conoscenza e il progresso scientifico per nutrire il mondo, riuscire ad ottenere la pace e raggiungere tutti questi obiettivi. Ma allo stesso tempo, per la prima volta nella storia, crediamo che non sia possibile, che l'umanità non ce lo permetterebbe. Non crediamo più nell'innata bontà dell'uomo. E' la stessa disillusione nata dopo l'Illuminismo, abbiamo questa mancanza di fede sulla possibilità concreta di cambiare le cose ed è assolutamente ironico e tragico poiché invece questa volta potremmo davvero farcela. Ci sono stati un sacco di momenti nella nostra storia in cui abbiamo scritto libri utopici e immaginato società perfette. Ora invece l'unica cosa che siamo in grado di immaginare sono distopie riguardanti la fine del mondo e l'apocalisse. Ho pensato che fosse interessante e ho adorato come «Moranifesto» fosse pieno di speranza e che ci fosse l'idea che tutto questo sia veramente possibile. Non c'è bisogno di guardare il telegiornale tutte le sere. Possiamo finalmente fare una scorpacciata di speranza e fiducia negli esseri umani.

Caitlin: Beh, assolutamente. Il futuro è una guerra di propaganda. E' come se stessimo decidendo se essere pessimisti o ottimisti riguardo al futuro. I media giornalistici e i social network - questi due luoghi incredibilmente potenti dove conversiamo con tutti e dove ci chiediamo: «Come è fatto il mondo?» - hanno entrambi un tono estremamente pessimista. Ci mostrano solo i problemi che ci attanagliano. Ci mostrano solo ciò che sembra irreparabile. E la reazione delle persone è necessariamente quella di essere sopraffatti dagli eventi, pensare di non poter migliorare niente. Ma qui è dove realizzi che una delle migliori cose che tu possa fare per la crescita della nostra specie, giorno dopo giorno, è quella di essere sempre ottimisti e non credere a tutto quello che ti viene mostrato. Perché sai, se tutti pensassimo che tutto si sistemerà, le cose migliorerebbero davvero. Se invece ti lasci andare e cominci a pensare che è troppo faticoso, che non c'è niente da fare -

Emma: che non farà la differenza

Caitlin: - qui è dove perdiamo la guerra. C'è una bellissima strofa di una band che si chiama «The Divine Comedy» che dice: «Il destino non dipende da una scelta giusta o sbagliata. Il destino dipende dal tono della tua voce.» E questo è importantissimo perché se commetti errori o prendi decisioni sbagliate, queste non ti rovineranno la vita. Ma se il tuo approccio esprime tristezza o rabbia, o se sei una persona spiacevole, questo si che condizionerà la tua vita. Ed è la stessa cosa tra uomini e donne. Possiamo tutti sbagliare ma se la nostra attitudine si basa sul combattere insieme per rendere le cose migliori, questo è ciò che succederà.

Emma Watson & Caitlin Moran Clip 3
Caitlin: Ma questo è il motivo per cui la cultura è così importante, e la cosa che mi è piaciuta di più della mia esperienza di scrittrice e il motivo per cui trovo fantastico quello che stai facendo è che per troppo tempo questo tipo di conversazioni sono state riservate agli ambienti della politica e della accademia, e sai, non molte persone prestano attenzione a quelle cose. Arrivi in questi ambienti quando sei già grande. Cominci a frequentare l'accademia quando ti avvicini ai venti anni. E probabilmente lo stesso vale per la politica. Ma quando sei bambino, mentre cresci, la tua visione del mondo e delle tue possibiltà è data dalle storie. Sono i film e la televisone che guardi e le cose che leggi sulle riviste. Ed è per questo che dobbiamo assicurarci che un bambino abbia un grande numero di storie a cui rifarsi, interpretate da una grande varietà di persone. Uno degli esempi che racconto nei miei libri riguarda il fatto che quando stavo crescendo una delle cose peggiori che si potessero dire ad un ragazzo al parco giochi era «sei gay» o «sei un finocchio». Rimanevano distrutti, dirgli che erano gay rappresentava la fine della loro vita. Poi vai avanti di 20 anni e lo scrittore Russell T. Davies scrive, prima di tutto, «Queer as folk», e poi entra a far parte di Doctor Who e vi inserisce questo supereroe fantastico, intelligentissimo e bisessuale, il Capitano Jack Harkness, che in un episodio bacia il Dottore in prima serata. E non solo non c'è una singola lettera di protesta alla BBC, ma quando vado a scuola di mia figlia il Lunedì mattina trovo ragazzi che fanno a gara per interpretare questo personaggio bisessuale. Perchè ora abbiamo una storia, un personaggio. Invece di essere solo una parola, «gay» viene associato a questo eroe che tutti vorrebbero essere. E vedo una precisa connessione tra quell'episodio e il passaggio del decreto per il matrimonio tra omosessuali in questo paese. Perché quando hai dei bambini che non hanno problemi con la bisessualità e vedono l'amore come una cosa uguale per tutti, i loro padri e i loro nonni che siedono al parlamento non possono dire: «Beh non crediamo in queste cose». I vostri bambini vi hanno messo in imbarazzo. La cultura è lì per mostrarti altri futuri possibili. E di nuovo, questo è il motivo per cui è così importante assicurarsi che vengano ascoltate così tante voci diverse e se possibile raccontare qualcosa di ottimistico. Mostrateci un futuro migliore. Mostrateci persone che fanno cose incredibili. Perchè questo è ciò che i nostri bambini guardano e che li fa esclamare: «Questo sarà il mio futuro! Io credo in questo!»

Emma: E' veramente interessante, da quando lavoro con l'UN Women e da quando ho aderito più attivamente a questo movimento, le persone hanno cominciato a chiedermi: «Mollerai adesso? Non vuoi più recitare? Non sarai più un'attrice?» Al contrario, tutto questo ha riacceso la mia passione per quello che faccio e l'ha reso più importante.

Caitlin: Beh l'altra cosa fondamentale riguardo la cultura è che se vuoi cambiare il mondo è inutile litigare tutto il giorno su cosa sia giusto e cosa sia sbagliato. Potremmo dire che le donne dovrebbero essere uguali agli uomini, che dovremmo vedere tante donne quanti uomini nei film, donne che vivono la loro incredibile storia e risolvono i loro problemi. Possiamo discutere di questo per sempre ma non è certo il modo per risolvere il problema. Oppure possiamo fare in modo che la cosa giusta sia vista come la più figa, possiamo semplicemente mostrare una donna fenomenale. E questo è ciò che la cultura ha fatto innumerevoli volte in passato, non discute ma agisce. David Bowie avrebbe potuto spendere tutta la sua vita a scrivere saggi accademici su come uomini gay che fanno finta di essere alieni dovrebbero essere accettati. Non avrebbe avuto un grande effetto. Invece ha cominciato a vestirsi come un alieno gay e ha scritto «Vita su Marte» e all'improvviso tutti volevano essere degli alieni gay!
Emma: E' una grande idea, è geniale!

Caitlin: La cultura vince! E' più veloce e più divertente. Perchè tutto questo parlare di cambiamento e della rivoluzione femminista, dell'anti-razzismo e dell'uguaglianza, del movimento transgenico, non deve essere qualcosa che va fatto solo perchè è giusto come mangiare le fibre, i cereali e le vitamine. Il futuro dovrebbe essere divertente, un futuro più inclusivo dove le persone sono libere di amare e non sono spaventate.

Emma: Dovrebbe essere figo e meraviglioso.

Caitlin: Dovrebbe essere bellissimo, una festa a cui vuoi partecipare! Non dovrebbe essere: «E' la cosa giusta da fare.» Ma più: «Questo è esattamente dove vorrei essere!»

Brebis wrote: "Hello I watched the videos yesterday. For a none native of English language, I found that Caitlin speak very very fast. :D

But it was an enjoyement to listen to her. So I began her book yesterday ..."

Well, we have an upcoming translation of these talks into French, so in case you missed some details, don't fret! :D Oh, and also, you can always read the English transcription available here:

https://www.goodreads.com/topic/group...

;D

Sara wrote: "Dilyana wrote: "You guys are awesome :D

Sara, yes, i know Malala, I've watched many interviews with her and she just gives me the feeling that I should be doing soo much more with my life and my e..."

OMG Anne Frank is my ultimate hero ever since I read her diary at the tender age of ten. Love her forever.

Carolina wrote: "I would love to help! I am a translator and editor for Larousse Mexico and an English major. I'm available and am good with deadlines :D"

Carolina, you've got a private message! :)

Emma Watson & Caitlin Moran: fragmento no. 4
E: Jenny pregunta lo siguiente: “En el capítulo 7, En el que me encuentro con el sexismo, hablas de las posibles razones por las cuales las mujeres no han desempeñado un gran papel en la historia de la humanidad. ¿Cómo llegaste a estas conclusiones? ¿Qué fue lo que te iluminó?”
C: Cuando estudias Historia en la escuela, y contemplas la historia de la mujer tal y como se describe una y otra vez…la versión aceptada de la historia de la humanidad es, generalmente, la historia de los hombres. Solemos escuchar únicamente lo que los hombres hicieron. Hace ya cinco años desde que escribí ese libro, por lo que he aprendido un poco más desde entonces. Había supuesto que las mujeres no estaban haciendo nada, lo que se debía principalmente al hecho de que estábamos dando a luz, o sufriendo de cistitis galopante para cuya cura, los antibióticos, habríamos de esperar todavía cuatrocientos años, y la combinación de ambas cosas era la razón de que no hubiésemos descubierto América; bueno, eso, y las faldas y ropa interior tan incómoda que llevábamos entonces. Desde entonces, sin embargo, he aprendido mucho más sobre la historia en clave femenina, y sobre todo he visto, y sé que tú también, ese programa, The Ascent of Woman [El ascenso de la mujer], por la Dra. Amanda Foreman, que es…
E: ¡…Toda una tía!
C: Sí, e hizo algo brillante. Fue una respuesta a…bueno, el mayor documental de la BBC sobre la historia de la humanidad hasta entonces fue Civilization [Civilización], del Dr. Alan Clark*, y se limitaba a la historia de los hombres. Así que lo que la Dra. Amanda Foreman hizo fue decir, “Está bien, veamos la historia de la mujer”. Y fue una de las premisas más sorprendentes que haya visto jamás, porque ha hecho sus deberes en lo que respecta a la historia y la investigación, y cuenta una historia extraordinaria, que nos revela que hubo algún momento en el que, probablemente, hombres y mujeres fueron iguales. Sucedió en la prehistoria, así que no lo sabemos con certeza, pero tenemos que suponer que hubo más igualdad porque a partir del 10.000 A.C. aparecen leyes contra la mujer. Y la única razón de que tuviesen que escribir estas leyes es, presumiblemente, que no existían antes. Así que puedes ver cómo se construye el sexismo. Puedes ver cómo, poco a poco, a la mujer se le arrebatan derechos, y comienza a establecerse lo que deberían hacer las mujeres. La exclusión de la mujer de la sociedad, su expulsión de las distintas actividades, sí; su exclusión. Y creo que esto debería ser parte obligatoria del plan de estudios. Creo que todo hombre y toda mujer debería verlo, porque gran parte de todas estas cosas que experimentamos como emociones, como “las mujeres no pueden hacer tal o cual cosa, no pueden gobernar una ciudad, somos inferiores, no hemos hecho nada…” Cuando ves ese programa, te das cuenta de que no, no es así, lo hemos intentado todo el tiempo, porque la otra gran cosa que hace, incluso aunque nos enseñe todas las maneras en las que se excluyó a las mujeres, la otra gran cosa que hace es enseñarnos, una y otra vez, a aquellas mujeres que prosperaron. Aquellas mujeres que se educaron a sí mismas, que gobernaron, que intentaron cambiar las cosas y lo consiguieron, que intentaron conectar las unas con las otras y lo consiguieron. Y es algo…es, a la vez, increíblemente deprimente e increíblemente inspirador, pero la sensación principal, al final, es la de…despertar, la de sentirse informados sobre lo que significa ser una mujer y lo que ha sucedido antes de nosotros.
E: Sí, desde luego. Es, una vez más, es esa necesidad de ver algo antes de que puedas saber siquiera, en alguna parte en tu interior, que es posible, y creo que el hecho de saber que, como civilización, hemos encontrado una manera de hacer esto, de vivir en armonía y en igualdad, y de saber que eso es algo que existió y a lo que podríamos regresar, creo que eso es algo bastante guay.
C: Sí, es un programa fantástico. Creo que está en Netflix ahora, así que está disponible, y yo, de verdad…todos aquellos a los que he hecho verlo, es decir, toda la gente a la que conozco, todos han vuelto a la semana siguiente, y realmente te quedas flipando. Realmente sientes que una nueva parte de tu mente está en plena formación.
E: Intenté acosar a la BBC para que lo trajesen de vuelta a mi reproductor, pero no hubo suerte. Sin embargo, y ya que Netflix lo tiene ahora…
C: Bien hecho, Netflix. ¡Netflix por las tías!
*Moran se refiere aquí a Sir Kenneth Clark, si bien este tiene un hijo llamado Alan.

Traducción al español de Ana P.F.

Emma Watson & Caitlin Moran: fragmento no. 5
E: Celeste pregunta: “Pensé que su razonamiento de que muchas religiones se crearon en un momento en el que las mujeres se consideraban ciudadanos de segunda clase era muy importante, y me preguntaba, ¿Cómo sería, para ella, una religión creada por una mujer?”
C: Bueno, pues lo guay es que, una de las cosas en las que estoy trabajando ahora es, para uno de los libros que voy a escribir, es imaginar eso.
E: Porque se trata de una trilogía, ¿no?
C: Bueno, probablemente…bah, sabes qué, no voy a dejar de escribir nunca.
E: OK.
C: Siempre se me van a ocurrir nuevas ideas. Esto ha sido, básicamente, cuestión de política, y lo siguiente con lo que quiero tratar es con la religión.
E: ¡OK, estupendo!
C: Desde luego, y será divertido. Sabes, alguna gente, siempre te preocupa enfadar a alguien, pero tienes que recordar al personal que las religiones fueron inventadas por la gente. Algunos no han pensado en ello, pero estas cosas fueron inventadas, todas estas cosas que son derechos religiosos, sabes, estas cosas que…cuando hablas sobre la ablación de clítoris, y la gente dice, “Es una costumbre”. Bueno, pues fue inventada por alguien. Así que alguien puede desinventarla, por decirlo así. Tenemos que recordar que estas son cosas que inventamos nosotros. Cuando piensas en tantas cosas que están en las religiones, sabes, es casi como si una estuviese leyendo uno de esos manuales de supervivencia. Cosas como “no comas cerdo o marisco”. Eso es porque vivían en lugares de clima cálido y esos eran los alimentos que antes se estropeaban y que podían, bueno, podían matarte. Podías intoxicarte. Así que una vez más, cuando escriben sobre la mujer, tenemos que recordar que, sabes, esto era simplemente lo que la gente pensaba en aquel momento. Así que la idea de inventar una religión de cero ahora, y lo que eso representaría, es algo que me fascina. Si fuese profesora, si estuviese en las escuelas, haría…si fuese profesora de Religión, diría, de acuerdo, vamos a inventar una religión hoy, y va a ser…veamos qué sucedería. ¿Qué inventaríais hoy, niños, si inventaseis una religión y…os aseguraseis de que fuese una religión también para mujeres, una religión basada en la igualdad? Ver lo que los niños inventarían me haría muy feliz, me fascinaría.
E: ¡Fascinante!
C: Sería maravilloso.

Emma Watson & Caitlin Moran: fragmento 6
E: Charlie quiere saber por qué crees que en muchas regiones del mundo, incluyendo la nuestra, existe un miedo a tomar decisiones duraderas en lo que se refiere a la igualdad de género. ¿Por qué ese miedo?
C: Bueno, la respuesta está en el sistema político, ¿no? Y es un tanto desafortunado, porque la gente…porque cada legislatura se limita a cuatro años. Y hay un montón de gente que…gente que realmente no lleva la política en la sangre, pero en cierto modo piensan, “Bueno, es una carrera que podría desarrollar durante diez años, podría haber hecho lo que fuese. Me meteré en política durante diez años y luego trabajaré para otras empresas o consultorías”. Así que a gente así no le interesan los planes a largo plazo. ¡Y además, ese tipo de planes son difíciles! ¿Sabes?, es la diferencia entre pasar un día a dieta y comer de manera sana durante el resto de tu vida. Cualquiera puede matarse de hambre un día, pero mantener una dieta equilibrada durante el resto de tu vida es harina de otro costal. Sin embargo, estar a dieta durante un día y matarse de hambre es totalmente inútil. Mantener una alimentación equilibrada durante el resto de tu vida es clave para alcanzar tus objetivos. Así que debemos observar la manera en la que el sistema político funciona, y crear incentivos para alcanzar mejoras a largo plazo en nuestra sociedad. Y la única manera de conseguirlo pasa por lograr que las personas de a pie, que no son políticos de carrera, quieran implicarse de nuevo en la política. El tipo de personas que serán miembros del parlamento durante cuarenta o cincuenta años, en representación de sus circunscripciones, ya que de ese modo serán verdaderamente responsables de sus actos. Si no ponen en marcha planes de los que toda la comunidad pueda beneficiarse a largo plazo, entonces aquellos a quienes representan en su circunscripción dejarán de elegirles. Así que se trata de llevar a cabo esa reconexión de la ciudadanía con la política. Se trata de llevar de nuevo las ideas del pueblo al Parlamento. Una de las razones por las que quise escribir Moranifesto fue para convertir la política en una buena profesión, una vez más. Porque creo que la política está muy devaluada como tal en la actualidad.
E: La gente está tan desilusionada con los políticos.
C: Odiamos a los políticos. El ascenso de Donald Trump en Estados Unidos no es más que la gente diciendo, “Oye, no es un político”:
E: Así que le votaremos.
C: Sí, ese tío, ese tío habla cosas de verdad.
E: Porque creen que vive fuera de ese sistema.
C: Exactamente. Y él, por supuesto, es rotundamente parte del sistema, él es el sistema. Heredó billones de dólares. Él es el sistema, ¿sabes? No hay nadie que sea más el sistema que Donald Trump. Pero la gente piensa que no es político, que no es un político profesional, así que le votan. Y ya no se confía en los políticos, hasta tal punto es así que si tu hijo o hija bajase del piso de arriba para decirte: “Mamá, he decidido que voy a ser político”, es probable que reaccionases igual que si te hubiese dicho algo tipo: “Mamá, he decidido que voy a ser un pervertido total”. La buena gente ya no quiere mezclarse en política, y eso es, bueno, necesitamos cambiar esa conversación, y necesitamos fijarnos en los miembros del parlamento que abordan estas cosas. Sabes, me encanta Stella Creasy, que es un brillante miembro del parlamento, obviamente de sexo femenino. Desempeña su labor con brillantez a nivel local, y trabaja a nivel nacional. Sabes, estaba ahí cuando lo del impuesto a los tampones, y habla sobre los créditos contra el sueldo. Cosas, cosas que cambian el panorama para la gente a largo plazo. Todo eso, en lugar de ser uno de esos políticos que se limita a aparecer, estrecha algunas manos, dice: “Este asunto me preocupa bastante”, y después no hace nada al respecto. Y de esos hay muchos.
E: No, es verdad. Dios, ¿no estaría genial si a los niños les emocionase decir. “Algún día seré político o política”?
C: ¡Sería fantástico!
E: Qué emocionante.
C: Hemos devaluado la política, y al final somos nosotros, sabes, es la gente la que paga el pato.
E: Aspiracional.
C: Sabes, en la palabra democracia, "demos" significa "pueblo". Y estamos perdiendo al pueblo en la democracia, y necesitamos hacer de la política un trabajo honorable, una vez más.

Traducción al español de Ana P.F.

Emma Watson y Caitlin Moran: fragmento no. 3
C: Pero es por este motivo por el cual la cultura es tan importante, y lo que más he disfrutado sobre el hecho de escribir, y la razón por la que creo que es maravilloso que estés haciendo lo que estás haciendo, es porque durante demasiado tiempo este tipo de conversaciones solo han tenido lugar en el marco de la política o el mundo académico, y ya sabes, no mucha gente presta atención a esas cosas. Uno llega tarde a esas cosas; solo llegas al mundo académico cuando eres un adolescente o andas por la veintena. Y lo mismo sucede con la política, probablemente. Sin embargo, cuando se es niño, cuando se está creciendo, lo que crees que es el mundo y las posibilidades que crees tener vienen dictadas por las historias. Son las películas que ves, la televisión, las cosas que lees en las revistas. Y ese es el motivo por el cual disponer de todas las narrativas posibles, y que en todas esas historias esté representado el mayor número de gente posible, es tan importante. Uno de los mayores ejemplos que doy en los libros es este. Cuando era niña, una de las peores cosas que podías decirle a un crío en el patio era: “Eres un gaylord”, es decir, “eres un maricón”. Acababas con ellos, ¿sabes?, decir que alguien era gay, bueno, ese era el final de sus vidas. Y entonces pasan 20 años, y Russell T. Davies escribe, para empezar, Queer as Folk, y entonces va y se hace cargo de la trama de Doctor Who, e introduce a este fantástico, bravucón personaje bisexual que es el Capitán Jack Harkness, que en un episodio besa al Doctor en horario de máxima audiencia. Y no solo nadie escribe a la BBC para quejarse, sino que cuando el lunes por la mañana voy a la escuela de mi hija, hay chicos en el patio peleando por hacer de este personaje bisexual. Porque ahora tenemos una historia, tenemos un personaje. En vez de ser solo la palabra “gay”, tenemos a este héroe que todo el mundo quiere ser. Y puedo trazar una línea directa entre esa serie y este personaje, y a continuación, la aprobación del matrimonio homosexual en este país. Porque cuando tienes a niños en un patio de recreo que no tienen ningún problema con la bisexualidad y ven todas las manifestaciones del amor como iguales, sus padres y abuelos en el Parlamento no pueden decir: “Bueno, pues nosotros no creemos en esto”. Vuestros propios hijos os han dejado en evidencia. La cultura está ahí para enseñaros que hay otros futuros posibles. Una vez más, por eso es tan importante asegurarse de que contamos con todas esas distintas voces, y de manera particular, si es posible, de que contamos una historia optimista. Muéstranos un futuro mejor. Muéstranos…muéstrame a gente maravillosa haciendo cosas maravillosas. Porque eso es lo que van a ver los niños, y mientras lo vean, pensarán: “Ajá, ¡ese va a ser mi futuro! ¡Creo en eso!”
E: Es realmente interesante, el hecho de que desde que comencé a trabajar con Naciones Unidas Mujeres, y en líneas generales desde que me impliqué con este movimiento, la gente me ha preguntado: “Bueno, ¿vas a rendirte, entonces? ¿Es que ya no quieres actuar más?” Y si algún efecto ha tenido mi implicación, es precisamente el contrario: me ha devuelto la pasión por lo que hago, y lo ha hecho más importante.
C: Bueno, el otro aspecto vital sobre la cultura es, una vez más, el hecho de que si deseas cambiar el mundo, puedes pasarte el día discutiendo sobre si algo es correcto o equivocado. Puedes decir que las mujeres deberían ser iguales que los hombres, que deberíamos ver un retrato igualitario de la mujer con respecto al varón en las películas, con vidas increíbles, buscando una solución a sus problemas. Puedes discutir sobre eso todo cuanto desees, pero esa discusión podría prolongarse durante siglos, y no hay forma real de zanjarla. ¡Pero puedes hacer lo siguiente! Puedes hacer que lo correcto sea también lo guay, y puedes mostrarme, sencillamente, a una mujer maravillosa. Y eso es lo que hace la cultura, una vez tras otra; la cultura no discute. David Bowie podría haberse pasado la vida escribiendo tratados académicos y ejerciendo presión sobre el Parlamento, ya sabes, la bisexualidad y los hombres gay que pretenden ser alienígenas deberían ser aceptados en la sociedad y todo eso. No habría llegado muy lejos. En su lugar, se disfrazó de alienígena gay y escribió Life in Mars y, de repente, todo el mundo pensó: “¡Quiero ser un alienígena gay!
E: Es una gran idea. ¡Es genial!
C: ¡La cultura gana! Es más rápido, y también más divertido. Porque todo esto…todo este rollo sobre el cambio, la revolución, el feminismo, ya sabes, todo esto de lo que estamos hablando, la lucha contra el racismo y por la igualdad, el movimiento transsexual y todas esas cosas. No tiene que ser súper digno, algo en plan “debes comer fibra y pan de salvado”, ya sabes, “tómate tus vitaminas”. No, el futuro debería ser divertido, debería ser un futuro más inclusivo en el que la gente sea libre de amar y no tenga miedo.
E: Debería ser fantástico y guay.
C: Debería ser maravilloso, ¡debería ser una fiesta a la que quieras unirte! No deberíamos tener que pensar: “Esto es lo correcto”, deberíamos pensar: “Tío, aquí es donde quieres estar”.

Emma Watson & Caitlin Moran: fragmento no. 1
E: “Solo alguna que otra piedra llega a golpearme. Y, por supuesto, no me hacen daño. Este abrigo ha pasado por una guerra, tal vez por dos. Los guijarros no son nada. Este abrigo es a prueba de granadas”. Así que Meeder dice: “No solo detecto un hecho y cierto humor aquí, sino que me preguntaba si esta es una metáfora de lo que significa ser feminista. Los pequeños obstáculos no pueden frenarnos; nos ocupa una labor más grande que todo eso”:
C: Esa es una cita de “Cómo ser una mujer”, y pertenece a ese primer capítulo en el que describo el peor cumpleaños de la historia. Era mi decimotercer cumpleaños, y estaba atravesando un vertedero. Unos chicos empezaron a gritarme, y entonces comenzaron a tirarme piedras. Sentía ganas de girar en su dirección y decirles: “¡Mirad, ya estoy lo suficientemente oprimida, simplemente por ser mujer! ¡No hace falta apedrearme, encima de todo! La sociedad ya me apedrea lo suficiente”. Así que sí, lo sé, es toda una metáfora. Pero…dentro de esa metáfora, astutamente, y estoy improvisando mientras hablo porque no había pensado en ello antes…el feminismo es el abrigo que llevas. En aquel momento, llevaba un enorme abrigo militar que había pertenecido a mi padre y que había pasado por varias guerras. Y eso es el feminismo, es el abrigo que te protege. Ha pasado por varias guerras. Sin importar cuántos problemas comporte a día de hoy ser una mujer o una chica, en comparación con los que existían hace cien, hace ciento cincuenta años, sabes que…sabes que, definitivamente, en toda la historia no ha existido mejor momento que el actual para ser mujer. Ya no nos queman en la hoguera. Los productos para el pelo han mejorado enormemente, así que tener el pelo crespo ya no tiene por qué ser un problema. Vaya, tenemos la cara de Benedict Cumberbatch. Las cosas…las cosas van a mejor.
E: Las cosas van a mejor, desde luego. Realmente lo creo así. Tengo la impresión de que…siento de que el feminismo, el movimiento feminista, el hecho de encontrar una comunidad de mujeres a través del feminismo, todas estas cosas, han creado una especie de campo de fuerza a mi alrededor, que me ha aislado de todo tipo de circunstancias negativas: el sexismo, el patriarcado…así que me siento identificada. Totalmente identificada.
C: Bueno, ya lo dice el refrán, ¿no? En cierta forma, es como ir a hombros de gigantes. Y yo digo que voy a hombros de tías. Porque eso es lo que son, todas esas mujeres que nos precedieron y que alcanzaron todos esos logros. Todas las pequeñas leyes que consiguieron hacer entrar en vigor, todas las manifestaciones en las que participaron han contribuido, de manera gradual, a mejorar mi vida. Ni tú ni yo estaríamos aquí sentadas de no ser por, probablemente, una veintena de mujeres que salieron ahí fuera y cambiaron las cosas. Y eso es bonito: una persona puede cambiar las cosas para millones. Una persona puede cambiar el rumbo del futuro, y todo cuanto escribo, la idea de escribir el Moranifesto, era la fe en que todo, todo el mundo tiene una idea, por minúscula que sea, que podría cambiar el mundo. Y necesitamos todas esas pequeñas ideas. Es la única forma de conseguir que cambie el mundo: que cada persona que tenga esa idea…asegurarnos de tener una sociedad que esté estructurada de manera que si tienes una gran idea, pueda llegar a los oídos de la gente adecuada y convertirse en realidad. Esa es la idea de la democracia.

Emma Watson y Caitlin Moran: fragmento no. 2
E: Me encanta la carta para tu hija al final de “Moranifesto”. De hecho, me recordó a…ahora mismo estoy releyendo “1984”, porque filmé una película llamada “El círculo” en la que aparecen muchos de los mismos temas. Habla sobre cómo, en este libro…cómo, por primera vez en la historia de la humanidad, podemos…tenemos, de hecho, el potencial, la tecnología, los avances científicos, el conocimiento, para poder, por primera vez, abordar la cuestión de la alimentación mundial, para conseguir la paz, para lograr, de hecho, todas estas cosas. Sin embargo, por primera vez en la historia de la humanidad, no creemos que eso sea posible, que la humanidad nos permita hacer eso. Ya no creemos en la bondad innata del ser humano para alcanzar todo esto. Es esa especie de desengaño que ha seguido al Siglo de las Luces, esa falta de esperanza en poder conseguir todo esto, y es tan irónico y trágico que estos sentimientos lleguen precisamente en el momento en el que verdaderamente seríamos capaces de acometer todas estas tareas. A lo largo de la historia se han dado todos estos momentos en los que escribíamos libros sobre utopías e imaginábamos todas estas sociedades maravillosas, todas estas cosas. Ahora, todo cuanto hacemos es películas sobre distopias, el apocalipsis mundial, la destrucción de todo cuanto nos rodea. Pensé que era realmente interesante, y me encantó…me encantó el hecho de que “Moranifesto” está lleno de esperanza, de la idea de que todo esto es absolutamente posible. No tienes que ver las noticias cada noche. Puedes…puedes llevar una dieta de esperanza, confianza y fe en el ser humano.
C: Desde luego. Mira, el futuro es una guerra propagandística, ¿sabes? En cierta forma, elegimos…elegimos si vamos a ser pesimistas u optimistas sobre el futuro. Y de la manera en la que ahora mismo están los medios de comunicación, a juzgar por el tono actual en las redes sociales…estamos hablando de estos dos poderosísimos espacios en los que todos conversamos, a los que todos acudimos: “¿Cómo pinta el mundo hoy? Bueno, miraré las noticias y las redes sociales”. Así es como el mundo funciona ahora. Y el tono predominante en ambos espacios es increíblemente pesimista. Solo nos muestra problemas. Solo nos muestra aquellas situaciones que han llegado a una determinada gravedad y que parece que ya no tienen solución alguna. Y la gente reacciona sintiéndose necesariamente abrumada, reacciona pensando: “Bueno, pues ya está, estamos vendidos”. Pero es ahí cuando comprendes que, día a día, una de las mejores cosas que puedes hacer para contribuir a la supervivencia de la raza humana y a un mundo mejor es ser optimista, es no creer en las campanas que llaman al desastre. Porque, sabes, si todos creyésemos que las cosas van a ir a mejor, entonces lo harían de verdad. Sin embargo, si llegas a ese punto en el que todo cuanto puedes pensar es: “Oh, no, es demasiado, no hay nada que yo pueda hacer al respecto…”
E: Entonces nada cambiará.
C: …Es ahí cuando perdemos la guerra. Hay una canción del grupo The Divine Comedy que tiene esta letra tan maravillosa, dice así: “El destino no depende de una decisión errónea o correcta / depende del tono de tu voz”. Eso es algo muy importante, porque…si cometes errores en la vida, bueno, esas decisiones que tomes no van a arruinar tu existencia. Pero si el tono que adoptas al tomar esas decisiones es uno de infelicidad o ira, o si eres una persona desagradable, es eso lo que va a dictar el curso de tu vida. Y lo mismo pasa con la raza humana. Podemos cometer todos estos errores, pero si el tono general es uno de unión entre todos nosotros, vamos a conseguir que las cosas vayan a mejor, eso es lo que sucederá.

Traducción al español: Ana P.F.