Myrto Theocharous's Blog, page 6

July 5, 2014

Αλλόκοτη Παντοδυναμία

handsΣήμερα σκέφτομαι φωναχτά για μια απ’ τις δυσκολότερες έννοιες που αφορά τη φύση του Θεού – αυτήν της παντοδυναμίας. Η αφόρητη ζέστη της Κύπρου δεν βοηθά, γι αυτό ζητάω την επιείκεια του αναγνώστη (αυτού που θ’ αντέξει να διαβάσει μέχρι τέλους, ελπίζω).


Στο θέμα της Παντοδυναμίας, λοιπόν….


Όποιος πιστεύει ότι υπάρχει Θεός, θεωρεί ταυτόχρονα ότι αυτός ο Θεός πρέπει να είναι και παντοδύναμος. Είναι μια θεία ιδιότητα που στις μονοθεϊστικές θρησκείες τουλάχιστον είναι απαραίτητη.


Η μεγάλη αντίρρηση ενάντια στην ιδιότητα αυτή προκύπτει βέβαια ενώπιον της πραγματικότητας του κακού και του πόνου στον κόσμο μας. Η ερώτηση είναι η εξής: Εφόσον ο Θεός μπορεί να κάνει τα πάντα γιατί δεν εξαλείφει το κακό;


Μια πιθανή απάντηση είναι ότι δεν μπορεί να κάνει τα πάντα. Συνήθως μ’ αυτή τη δήλωση έχουμε υπόψη μας τις λογικές αντιφάσεις. Π.χ. ο Θεός δεν μπορεί να φτιάξει έναν τετράγωνο κύκλο, δεν μπορεί να δημιουργήσει μια πέτρα την οποία δεν θα μπορεί να σηκώσει, κ.ο.κ. Λίγοι είναι οι θεολόγοι ή οι φιλόσοφοι που θα δεχόντουσαν ότι σε ένα άλλο υποτιθέμενο σύμπαν ο Θεός θα μπορούσε να πράξει λογικές αντιφάσεις. Από αυτή την έννοια, λοιπόν, ναι, ο Θεός δεν μπορεί να κάνει τα πάντα.


Εδώ όμως μιλάμε για κάτι πολύ διαφορετικό. Μιλάμε για την πολυπόθητη επέμβαση του Θεού, ενός πανάγαθου Θεού εννοείται, που βλέπει το κακό να διαπράττεται καθημερινά, σε μικρές και μεγάλες κλίμακες, και μένει άπραγος, σιωπηλός. Μπροστά στο ανείπωτο, λοιπόν, κακό εύκολα καταρρέει η έννοια της παντοδυναμίας. Ο Χανς Γιώνας στο βιβλίο του Η Έννοια του Θεού Μετά το Άουσβιτς καταλήγει ακριβώς σ’ αυτό το συμπέρασμα. Ο Γιώνας, εβραϊκής καταγωγής, θεωρεί ότι το πάθος του Θεού δεν είναι το πάθος της ενσάρκωσης που ο Χριστιανός κατανοεί. Το πάθος του Θεού ξεκινά από την ίδια την πράξη της δημιουργίας, εν αρχή. Δηλαδή, με την απόφαση του ο Θεός να δημιουργήσει, αυτόματα παραχωρεί τόπο σε κάτι άλλο εκτός του εαυτού του. Αυτοπεριορίζεται και ταυτόχρονα αφήνει τον εαυτό του να επηρεαστεί από κάτι άλλο έξω απ’ τον ίδιο.


Ο Θεός του Γιώνας είναι ένας Θεός που εξελίσσεται. Αφήνει τον εαυτό του ανοιχτό στην εξέλιξη του ανθρώπου και στα χέρια ενός κόσμου που αυξανόμενα τον περιθωριοποιεί. Αυτός, όμως, περιόρισε τον εαυτό του για χάρη της δημιουργίας και της ελευθερίας των πλασμάτων του. «Είναι λοιπόν ένας εκτεθειμένος Θεός, ένας Θεός σε διακινδύνευση,» λέει ο Γιώνας, και άρα αυτός ο Θεός δεν είναι παντοδύναμος!


Η πρόταση του Γιώνας δεν λύνει το πρόβλημα αλλά το καταργεί, όπως απαντά κι ο Σταύρος Ζουμπουλάκης στα Φιλοσοφικά του δοκίμια. Πράγματι, το πρόβλημα καταργείται φιλοσοφικά, αλλά θρησκευτικά παραμένει γιατί αφαιρεί από τον άνθρωπο – ιδιαίτερα τον πιστό – το δικαίωμα της εναντίωσης, στραγγαλίζει τον προσευχόμενο. Δεν υφίσταται εξέγερση μπροστά σ’ έναν αδύναμο Θεό. Δεν υπάρχει καν προσδοκία απ’ αυτόν. Οι πιστοί ανά τον κόσμο, όμως, βιώνουν το ακριβώς αντίθετο. Η πιο φυσική, αυτονόητη αντίδραση είναι η απαίτηση δικαιοσύνης απ’ τον Θεό, η προσμονή, οι προσευχές εκδίκησης. Η αφαίρεση της παντοδυναμίας, έστω κι αν είναι μόνο μία απ’ τις πολλές θείες ιδιότητες, καταργεί την λατρεία και καθιστά τον Θεό εξαρτώμενο απ’ τον άνθρωπο παρά το αντίστροφο. Το παράπονο και η εξέγερση, ακόμα και η ίδια η απόρριψη του Θεού ή η εγκατάλειψη της πίστης προϋποθέτει τη θεία παντοδυναμία.


Αντί, όμως, να δούμε την ύπαρξη του κακού ως ένδειξη έλλειψης παντοδυναμίας, όπως ο Γιώνας την είδε, θα μπορούσαμε να δούμε το κακό και ως απόδειξη της θείας παντοδυναμίας. Το αντίστροφο δηλαδή. Πως γίνεται αυτό; Εάν η δύναμη αποδεικνύεται στην ικανότητά της να επιβληθεί, να φέρει κάτω απ’ τον δικό της έλεγχο ένα αντικείμενο, τότε η παντο-δυναμία θα φανερωνόταν στην ικανότητα κάποιου να καθυποτάξει τη μεγαλύτερη ποσότητα δύναμης στο σύμπαν. Η παντο-δυναμία είναι η ικανότητα καθυπόταξης μιας άπειρης δύναμης. Η μεγαλύτερη ποσότητα δύναμης, η άπειρη δύναμη, δεν βρίσκεται στην κτίση αλλά στον ίδιο τον κτίστη. Ο Θεός δεν φανερώνει την παντοδυναμία του καθυποτάσσοντας ένα αντικείμενο εξαρτημένο, πεπερασμένο και κατώτερό του σε δύναμη. Η παντοδυναμία φανερώνεται στην ικανότητα του παντοδύναμου να περιορίσει τον εαυτό του, εφόσον δεν υπάρχει κάτι δυνατότερο εκεί έξω να καθυποτάξει. Τι σημαίνει αυτό; Αυτός ο αυτοπεριορισμός, η αυτοσυγκράτηση, η κένωση αν θέλετε, δεν εξυπακούεται την αδυναμία του Θεού να ελέγξει αυτό που δημιούργησε ούτε εξυπακούεται ολική παραχώρηση της δημιουργίας στη μοίρα της. Εάν ο Θεός δημιουργούσε νόμους με τους οποίους θα δεσμευότανε μονίμως και θα ήταν αδύναμος να ξεφύγει απ’ αυτούς, τότε θα είχαμε αντίφαση. Θα ήταν το ίδιο με το να λέγαμε ότι ο Θεός δημιούργησε μια πέτρα την οποία δεν μπορεί να σηκώσει. Ακόμα και ο άθεος J. L. Mackie στο κείμενό του Evil and Omnipotence συμφωνεί μαζί μας σ’ αυτό το σημείο. Μόνο προσωρινά, εν χρόνω, θα μπορούσε ο Θεός να αυτοπεριοριστεί. Ο αυτοπεριορισμός του όμως δεν είναι κατανοητός σε μας αλλά μυστηριώδης. Ο Θεός αρνείται να επέμβει κάθε φορά που πράττεται το κακό στον κόσμο αλλά ταυτόχρονα δεν είναι ούτε υποχείριο της ανθρώπινης ελευθερίας, όπως ο Γιώνας τον θέλει. Η ύπαρξη του κακού, λοιπόν, που για τον Γιώνας αποτελεί ένδειξη έλλειψης της θείας παντοδυναμίας για μας αποτελεί απόδειξή της ακριβώς επειδή βλέπουμε τον Θεό να υποτάσσει την υπέρτατη δύναμη, για τους δικούς του, άγνωστους σε μας, σκοπούς.


Δεν έχω καμία ψευδαίσθηση ότι θα λύσουμε το πρόβλημα του κακού σ’ αυτό το κείμενο. Μια τέτοια σκέψη θα ήταν γελοία. Ακόμα και η ίδια η Βίβλος συστήνει σιωπή και δάκρυα μπροστά στην ανθρώπινη τραγωδία. Αυτό, όμως, στο οποίο εστιάζω είναι στην «οξύμωρη» κατανόηση της παντοδυναμίας που βλέπουμε πιο πάνω. Η παντοδυναμία του Θεού φανερώνεται στην καθυπόταξη της άπειρης δύναμης και όχι του κτιστού κόσμου. Αναμενόμενο, λοιπόν, για έναν παντοδύναμο Θεό θα ήταν να καθυποτάξει τον ίδιο τον εαυτό του ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι θα έπρεπε να απορροφήσει τη βία και το κακό της πεπερασμένης δύναμης του κόσμου. Αντιθέτως, καθυποτάσσοντας το πεπερασμένο δεν θα αποδείκνυε απολύτως τίποτα. Μόνο ότι είναι πιο δυνατός απ’ τον άνθρωπο, αλλά όχι ότι είναι παντοδύναμος. Η παντοδυναμία απαιτεί ένα αντικείμενο αντίστοιχο του υποκειμένου άρα οδηγεί παραδόξως στη σταύρωση, σε φαινομενικές ήττες, και αυτή η εκδήλωση της παντοδυναμίας μέσα στην ιστορία έχει φέρει τα πάνω κάτω στις μεσσιανικές αντιλήψεις των πρώτων χριστιανών και σε κάθε πτυχή της κοσμοθεωρίας τους. Σ’ έναν κόσμο όπου οι αυτοκρατορικές δυνάμεις καθυπότασσαν αδύνατους λαούς σε μια επίδειξη ισχύος και ύβρεως, ο Θεός καθυπότασσε την μέγιστη υπαρκτή δύναμη του ουρανού και της γης, την δική του. Εάν η φανέρωση δύναμης είναι η παραχώρηση τόπου στον άλλο και ο αυτοπεριορισμός, με όσο πόνο κι αν αυτό προκαλεί, τότε πραγματικά αυτός είναι ο τρόπος να νικήσει κανείς τον κόσμο. Ας αναλογιστεί ο καθένας τον τρόπο με τον οποίο φανερώνει τη δική του δύναμη.


 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on July 05, 2014 09:18

May 12, 2014

���� ������������ ��������

Image������ �������������������� ������������������ �������������������� ���� �������������������� ������������ ������ ������ ���� ������������ ����������, �� �������� �������� ������������������. �������� ������ ���������� ������������ ������ ������ ������ �������� ���������� ������������ ������ ������ �������������������� ������������������ ������ �������������� ����������������. �� ������������������������ �������� �������������������� ���� ������������ ���������� ���� ���������� �������� ������������������, ���������� ������ ���������� �������������� ������������ ������������������. �� ���������������� �������������� ���� ������������ ������ ������ ���������� ������ ������������������������ ������ ���������������� �������� ������, ������ ������������ �������� �������������������� ���� ������������ ������ ������ ������ ��������, ������ ���������� ������ ������ ���������������� �������������������� ��������������.


�������� ������������������ ���������� ���������������������� ���� ���������� ������ �������� ���������������� (����. Dawkins, Hitchens, ��.��.) ���� ������������ �������������������� ������������������ �������������� ������ ����������������, ������ �������������������� ���� ���� �������� �������� ������ ������������ ������ ������������������ ���� ������ ������������������������ ���� ������������������ �������� ������ �������������� �������� �������� ������������ ����������������. ���������� �������� ������ �������������� �������������������� ���������������� ������ �������� ���������������� ���������������� ������������������. ��������������, �������������� �������� ������������������ ����������������������������, ��������������������������, ������������������������������.


���� ������������������ ������� ���� ������������������ �������������������� �������� �������������� ������������ ������������ ���� ���������� ������ ������������ ���������� ���������������������� ������ ������ ���������������������������������� �������������� ������ ���������������� �������� ������ ������������ �� ������������������������, ������ ������������������������ �������� ������ ������������ �������� ������ ���������������� ���� ���������������� ���� ��������������������, ���� ��������������������. ������������������������ ������ ���������������� ������ ������������������ ���� ���������� �������������������� �������� ������������������ ���������������������� ������ ���������������� ������ ���� �������������� ���� ������������ ������ ���������� ������ ������ �������������� ������������ ����������������������������.


����� �������� ���� �������������� �������������������� ������ ���� ������������������������ ������������; ������ ���� �������������� ���� ��������; ������������ ������������ ���� �������������������� ������ ���������������� ������ ���������������������� ������ �������������������� ���� �������������� ������ ������������������ ������������ ������ ����������������, ������ ����������������������������, ������ ������������������ ������������ ������ ���������������� ���� ���������������� �������������������������� ����������; �������� ������������ ���������� �������� ������������ ������ ������ ���������� ������ �������������� ������ ���� ������������ ������ ���������������� ������ ������������ ������ ���������� ������������������ ���� ������������������ ���������������������� ����������������, �������� ��.��. ���� �������������� ������������ ������ ������ ���������������������������� ����������������, ������ ���� ���� �������������������� �������� ������ ������������������ �������������� �������� �������� ���� �������������� ������ ������ ������ ���� ���������������� ������ ���������������������� ���������������������� ������ ����������������, ���������� �������� ���� ������ ������������������ ���� ���������������������� ������ ������������ �������������� ��������. ������������ ������ �������������������������� ������ ������ ������������������������������ ������ ���������� ������ ��������������, �������� ���� ������������������ ���������� �������� �� �������� ���������� ������ �� ������������ ������������������ �������������� ������ ���������������������� ������ �������������������� ���������� ������ ������������������������������ ���������������� ������ ���������� ����������������������, ������ ������������������ ���� ���������� �������� ������ ���������� ��������������. ���������������� ���� ������������������ �������������������������� �������� �������������������������� ������ ������������ ������, �������� ������������ ������ ������������ ���� ������������������ ���������������������� ������������������ ������ ���� �������������� ���� �������������� ������ ���������� ������������ ���������������� ������ ��������. �������� ���������� ������������ ������ ������ ���������������� �������������������� ������ ���� ������ ������������������ ������ ������ ���� ������������������ ������ ������ ������ ���������������� �������� ������ �������������������� ������ ���������������������� ���������������� �� ���������� ���� �������������� ����������������. �� ���������������������� ������ ���������������������� �������������� �������� �������� �������� ���������������������� ������ ������������. ����������������������, ���� ���������������� ���� �������������� ������������ ���� �������� ������ ������������������������������ ������ ���� ���� ���������� ��������������������. �������� ������ ���������� �������������� �������� ������ ���������������� ���������������������� �������� ���� ���������������� ���� ���������� �������������� ������ ������ �������������� ������ �������������������� ������������������ �� �������������������� �������������� ���� ���� �������� high �������� �� ���������������� ������ ������������ ��������. ���� ������ ���������������� �������� ���� ��������, �������� �������� �������������� ���� �������������������� ���� �������� ����������������.


������������ �� ���������� ���������������� ���� �������������� ���������� �������������� ����� �������� ������ ���������� �� ������������ ������ ���������� �������������� ��������������������������. ���� ���������� ���� �������� �������������������� ��������������������, ������ �������� ������ ��������, ���� ������������ ������ ������������ ������ �������� ������ ������ ���������� �������� ������. ���������������� �������� �������������� ���� �������������������� ������ ������������ ���� ���� ��������������������, ������ ������������������ ������ ���� ������������ ������ �������������������� ������ ����������������, ������ ���������������� ������ ������������������, ������ �������������� ������ ����������������, ������ ������������������ ���� ������������, ������ �������������� �������� �������� ��������, ������ ������������.


����������������������, ������������, ������ �� �������������� ������������������ ���������� ���� �������� ����������������. ������ ���� �������������������� ������������ ������ ���������������� ���� ������������ ���� ���� ������������ ������ ��������. �������� �������� ������������ ���� ���������������� �������� ���� ���������������� ������ ������������������ ����� ����������������. ����������, ��������, �������������� �������� ���������������� ���� �������������������� ������������������ ������ �������������������� ���� �������� ������ ���������������� ������������������ ������ ������������ ������ ������ ���� ���������� ���� �������� ���� ���������� ������ ������������������ ������ �������������������� ��������������. ���������� �� ����������, ������ ���� �������������������� ������������ ������������������ ���� ������ ����������������, ���� ������������ ���� ���������� ������ ������������ ����� �������� ���� ����������������, ���� ���������� ������������ ������������������ ���� ���������� ������, ������������ ������ ������������������ �������������������� ���� ������������ ���� ���������� ������������������. ���������� ������ ���� �������� ������������ ���������� ���� ���������������� ���� �������������� ������ ���� ������������������ ���� ���������� ���� ���������� ������ ����������. ���� ���� ������ �������������� ������ ���������� ������������������ ���� ��������������. ������ ���������� ���� �������� ���� ���� ������������������������. ����������������.


������������ ������������ ���� ������������������ ������ �������� ���� �������� �������� �������� �������������� ���������������� �������������� ������ ������ �������������� ������ ������������������������ ������ ���������� ���������� ���� ���� ��������������, ������������ ������ ��������. �������� �� ���������������� �������� ������ ���������� ���� ���������������� ������ ����������. ���� ���������������� �������������� �������� ������ �� ���������������������������� ������ ���� �������������� �������� ���� ��������, �������� �������� ���������� ��������; ���� �������� ���������������� ���� ���� ������; ������ ���� ������ ������������������; ���������� ������ ���������������� ������ �������������������� ������ �������� ���� ������������������ ������ ������������������������ ������ ������������������. ������ ������ ���������� ������ �������������� ���� �������� ���������� �� ���������������� ������ �� ���������������� ������ ���������������� ������������ ������ �������������������� ������ ������. ������ ������������ ���� �������������������� ������������������ ������������. ������, ����������������������, ������������ ������ �������������� ���������� ���� ���������������� ������ �������������� ������������ ��������������, ���������������� ������ �������������� �������� ������ ������������������ ������ ���� ���������������� ���� ���������������� ������������ �������������� ������ ������������������������. ���������������� ���� ������������ ������ �������������������� �������� ���� ���������������������� �������������������� ������ �������������������� ������ ���� ���������� �������� �������� ����������, �������� ���������������� ������ ������������ ������ �������������������� �������� ������������������������ �������������� �������������� ����������������, ����������������������, ��������������������������������, ��������������, �������� ���������� �������������������� �������� ���������� �������� (��.��. ������������������ ������������). ���� ������������������������ ���������������� ���������� ������������ �������������� ��������.


�������� ������ ������������ ������ ���� �������� ������ ����������������. ������ ������ ����������������, ��������, ������ �������� ���� �������� ������ ���������� �������������������������������� ������ �������������� �������� ���������� �������� ������ ������������������������ ������ ���������� ������ ���� ���� ����������. �� �������������������� ������������ (���� ������ ������ ���������� ������ ���� ��������������������������, ���� ������������-�������� ������ ������������ ������ ������������������������ �� ���������� ������ �������� ������ ���������� ������ ������ ���� ���������������� �� ������������ ���������������� ���� �������������������� ���� ������������������ ������ ���������� �������� ����������������) ���������������� ������ �� ���������� ���������� ���������������������� ������ ��������. ������������ ���� �������� �������������� �� ������������ ���� �������� ������ ������������������ ������ ������ ������������������������������, ������ ���������������� ������ ������������������ ������ �������� ���� �������������� �������������� ������ �������� ������ �������� �������������� �������������� �� ����������������������, �� ���������������� ����������������, �� ���������� ������ ��������������.


�� Michael Novak ������ ������������ ������ No One Sees God: The Dark Night of Atheists and Believers (NY: Doubleday, 2008) ���������������� �������������������������� ������������ ������ ���������������� ���������������������������� ������������������ ������ �������������� �������������� ��������: ������ �� �������������� ������ �������� ���������� ������������ ���������� ������ ������ ���������� ������ ������ ������ ��������. �� ���������������� �������� ���������� �������������� �������� �������� ������������������ ������������ ������ �������������� ������ ��������������. �� ������������ �������������������� ������ ���������� �������������������� ������ ��������, ������������ ���� �������� ������, ������ ������ ���������� ���� ������������������������;�� �������� �������������� ���������� ���������� ������������ ���� ������ ���������������������� �������������������� ���������� (����. ������). �� ���������� ���������� �������������� ��������. ������������������ �������� ���������� ������ ������������������ ���� ������ ������. ������ ���������������� ���������� ������ ���������� ���������� ������������������ ���� ��������-��������.


������, �������� ���� �������� ���� �������������� ���� ������ ��������. ���� �������������� ����������������������. �������������� ������ ���������� ������������ ������ ���������� ������� ������ ������������������. �� �������������� ������ ���������� ������ ������ ������ ���� �������������� ���� ������������������ ���� ������������ ���� ��������. �� �������������� ���������� ������ �������������� ���� ������������������ �������� ������� ���� ��������, ���� ��������������, ���� ��������, ���� ���������������� ������ ���� �������������������� �������� �������� ���� ������������ ������ ������������ �������� ������ ���������������� ������ ������ ������������������ ��������. ������ ������ �������������� ������ ������ ��������. ������ �������� ����������������, ������������������ ������ ����������������.


 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on May 12, 2014 03:26

Το Μεγάλο Κενό

ImageΔεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια να παραδεχτεί κανείς ότι για το δυτικό κόσμο, ο Θεός έχει «πεθάνει». Αυτό δεν είναι δήλωση για τον Θεό αλλά είναι δήλωση για την πνευματική κατάσταση του δυτικού ανθρώπου. Η εκκοσμίκευση έχει εισχωρήσει σε κάποιο βαθμό σε όλους τους ανθρώπους, ακόμα και στους πιστούς πολλών θρησκειών. Ο άνθρωπος εξήγησε το σύμπαν και τον εαυτό του επιστημονικά και κατέφυγε στην ύλη, και ειδικά στην τεχνολογία ως σωτήρα του από την ανία, την πλήξη και την αδυναμία διατήρησης σχέσεων.


Στον αθεϊστικό κόσμο παρατηρούμε το ρεύμα των Νέων Αθεϊστών (βλ. Dawkins, Hitchens, κ.α.) οι οποίοι στρέφονται επιθετικά ενάντια στη θρησκεία, την κατηγορούν ως τη ρίζα όλων των δεινών και αρνούνται να της αναγνωρίσουν το σημαντικό ρόλο που κατέχει στις ζωές μύριων ανθρώπων. Αυτοί όμως δεν χαίρουν ιδιαίτερου σεβασμού από τους σοβαρούς αθεϊστές στοχαστές. Μάλιστα, αρκετοί τους ονομάζουν «ξεροκέφαλους», «ερασιτέχνες», «προπτυχιακούς».


Οι στοχαστές απ’ το αθεϊστικό στρατόπεδο τους οποίους μπορεί κανείς να πάρει στα σοβαρά είναι επιστήμονες που δεν στρουθοκαμηλίζουν μπροστά στο τεράστιο κενό που αφήνει η εκκοσμίκευση, και παραδέχονται αυτή την έμφυτη τάση του ανθρώπου να αναζητεί το υπερβατικό, το υπερφυσικό. Αναγνωρίζουν την αποτυχία της επιστήμης να δώσει απαντήσεις στις βαθύτερες αναζητήσεις του ανθρώπου και να σιγάσει το αίτημά της ψυχής του για κάποιου είδους πνευματικότητα.


Σ’ αυτή τη γενναία αναγνώριση πώς να ανταποκριθεί κανείς; Πώς να γεμίσει το κενό; Μπορεί κανείς να διατηρήσει την απόρριψη του υπερφυσικού και ταυτόχρονα να καλύψει την ανθρώπινη ανάγκη για υπέρβαση, για πνευματικότητα, για εσωτερική ειρήνη και αφιέρωση σε απόλυτες ανθρωπιστικές αξίες; Πριν κάποιο καιρό είχα γράψει για τον Αλαίν ντε Μποττόν και το βιβλίο του Θρησκεία για Άθεους στο οποίο επιχειρεί να δανειστεί θρησκευτικά στοιχεία, όπως π.χ. τα γεύματα αγάπης και τις εκκλησιαστικές συνάξεις, και να τα αφομοιώσει μέσα στο αθεϊστικό σύστημα έτσι ώστε να παράγει ένα βίο που να καλύπτει τις πνευματικές αναζητήσεις του ανθρώπου, χωρίς όμως να τον αναγκάζει να αναγνωρίσει την ύπαρξη κάποιου Θεού. Παρόλο τον ερασιτεχνισμό και την επιφανειακότητα του Αλαίν ντε Μποττόν, αυτό το εγχείρημα τύπου «και η πίτα σωστή και ο σκύλος χορτάτος» δείχνει την τραγικότητα της εσωτερικής πάλης του εκκοσμικευμένου ανθρώπου που μένει ξεκρέμαστος, που ροκανίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται. Φαίνεται να παραμένει εγκλωβισμένος στον καταναλωτισμό της εποχής του, όπου θεωρεί ότι μπορεί να «ψωνίσει» πνευματικές πρακτικές για να γεμίσει το έλλειμά του χωρίς σημείο αναφοράς στο θείο. Αυτή είναι μάλλον μια ζωή συνεχούς πειράματος για το «τι δουλεύει» και «τι με καλύπτει» και για τον επιπλέον λόγο ότι απουσιάζει και οποιαδήποτε αυθεντία η οποία να απαιτεί αφοσίωση. Ο καταναλωτής δεν αναγνωρίζει εξουσία παρά μόνο στην ικανοποίηση του εαυτού. Ενδεχομένως, θα μπορούσε να καλύψει κανείς το κενό της πνευματικότητας και με τη χρήση ναρκωτικών. Αυτή δεν είναι κριτική μόνο για αθεϊστές καταναλωτές αλλά θα μπορούσε να είναι κριτική και για πιστούς που αξιολογούν εκκλησίες ή αποχρώσεις ανάλογα με το πόσο high ήταν η εμπειρία που βίωσαν εκεί. Αν δεν καλυφτεί αυτό το κενό, πολύ απλά μπορούν να «ψωνίσουν» σε άλλη εκκλησία.


Αφενός ο άθεος αδυνατεί να «κλίνει γόνυ» μπροστά σ’ έναν Θεό γιατί ο κόσμος του είναι απόλυτα φυσιοκρατικός. Γι αυτόν θα ήταν διανοητική αυτοκτονία, ένα βήμα στο κενό, να δεχτεί την ύπαρξη του Θεού και μια σχέση μαζί του. Αφετέρου όμως ζηλεύει τη συμφιλίωση του πιστού με το υπερφυσικό, την ικανότητα του να βλέπει την αιωνιότητα του ανθρώπου, την πρακτική της προσευχής, της ύπαρξης του θαύματος, της κοινωνίας με άλλους, της ελπίδας μέσα στον πόνο, της θυσίας.


Αναγνωρίζει, επίσης, ότι η επιλογή θρησκείας είναι κι αυτή ανέφικτη. Για να «αγοράσει» κανείς μια θρησκεία θα πρέπει να τη βιώσει από μέσα. Μόνο έτσι μπορεί να γνωρίζει καλά το «προϊόν» που πρόκειται ν’ αγοράσει. Είναι, όμως, αδύνατο ένας άνθρωπος να εισχωρήσει βιωματικά και διανοητικά σε όλες τις υπαρκτές θρησκείες του κόσμου μας και να είναι σε θέση να κάνει μια συνειδητή και μελετημένη επιλογή. Ούτως ή άλλως, για να εισχωρήσει κανείς βιωματικά σε μια θρησκεία, θα πρέπει να είναι ήδη πιστός σ’ αυτή τη θρησκεία, να είναι δηλαδή αυθεντικό το βίωμά του, αλλιώς δεν «γνώρισε» ουσιαστικά το προϊόν το οποίο δοκιμάζει. Είναι σαν να λέει κανείς «θέλω να δοκιμάσω το κολύμπι για να αποφασίσω αν μπορώ να αφεθώ στο νερό». Μα αν δεν αφεθείς δεν έχεις δοκιμάσει το κολύμπι. Δεν είσαι σε θέση να το αξιολογήσεις. Αδιέξοδο.


Μπορεί κανείς να απαντήσει ότι αυτό το κενό μέσα στον άνθρωπο αποτελεί ένδειξη και της ύπαρξης του αντικειμένου που είναι ικανό να το γεμίσει, δηλαδή του Θεού. Αυτή η απάντηση όμως δεν λύνει το πρόβλημα του άθεου. Αν πράγματι υπάρχει εκεί έξω η πραγματικότητα που θα καλύψει αυτό το κενό, τότε ποια είναι αυτή; Σε ποια θρησκεία θα τη βρω; Πώς να την «αγοράσω»; Είναι μια απάντηση που ενθαρρύνει τον άθεο να συνεχίσει την καταναλωτική του αναζήτηση. Και δεν είμαι καν σίγουρη αν αυτή είναι η εμπειρία και η μαρτυρία των πλείστων πιστών που «γνώρισαν» τον Θεό. Εδώ αξίζει να μελετηθούν μαρτυρίες πιστών. Εγώ, τουλάχιστον, σπάνια έχω ακούσει πιστό να ομολογεί ότι κατόπιν βαθιάς μελέτης, εξέτασης και δοκιμής όλων των θρησκειών που θα μπορούσε να γνωρίσει τελικά επέλεξε τον Χριστιανισμό. Υπάρχουν οι πιστοί που γεννήθηκαν μέσα σε χριστιανική οικογένεια και παρέμειναν και οι ίδιοι στον ίδιο δρόμο, αλλά υπάρχουν και πιστοί που εισχώρησαν στον Χριστιανισμό κατόπιν κάποιου βιώματος, αναγνώρισης, συνειδητοποίησης, φώτισης, μιας θείας «εισβολής» στον κόσμο τους (π.χ. Απόστολος Παύλος). Το καταναλωτικό στοιχείο είναι σχεδόν πάντοτε απόν.


Τόση ώρα μιλάμε για το κενό του αθεϊσμού. Έχω την εντύπωση, όμως, ότι αυτό το κενό δεν είναι αποκλειστικότητα του αθεϊστή ούτε είναι αυτό που διαφοροποιεί τον πιστό από το μη πιστό. Ο ειλικρινής πιστός (κι εδώ δεν μιλάω για το χαζοχαρούμενο, το σούπερ-ήρωα της πίστης που θριαμβολογεί ή αυτόν που ποτέ δεν βίωσε τον Θεό να κρύβεται ή μάλλον κατάφερε να καταπιέσει τη δυσάρεστη και άβολη αυτή εμπειρία) γνωρίζει ότι η πίστη είναι εμπιστοσύνη στο κενό. Μπορεί να έχει καλύψει ο πιστός το κενό της υπέρβασης και της πνευματικότητας, της αίσθησης της παρουσίας του Θεού σε κάποιες στιγμές της ζωής του αλλά πάντοτε έρχεται η αμφισβήτηση, η λεγόμενη «έρημος», η σιωπή των ουρανών.


Ο Michael Novak στο βιβλίο του NoOneSeesGod: TheDarkNightofAtheistsandBelievers (NY: Doubleday, 2008) εξετάζει εξομολογήσεις πιστών από διάφορες εκκλησιαστικές ομολογίες και δείχνει ακριβώς αυτό: ότι η απουσία του Θεού είναι κοινός τόπος για τον πιστό και για τον άθεο. Η υπέρβαση στον πιστό γίνεται μέσω μιας υπέρλογης πίστης που προχωρά στο σκοτάδι. Ο πιστός υπερβαίνει την ηθική αξιολόγηση του Θεού, κράζει το «Θεέ μου, Θεέ μου γιατί με εγκατέλειψες» αλλά προχωρά μόνος μέχρι τέλους σε μια φαινομενικά μονόπλευρη σχέση (βλ. Ιώβ). Η πίστη είναι ακριβώς αυτό. Οτιδήποτε άλλο είναι ένα νταλαβέρι με τον Θεό. Μια εμπορική σχέση που λήγει μόλις τελειώσει το πάρε-δώσε.


Άρα, αυτό το κενό με συνδέει με τον άθεο. Ας είμαστε ειλικρινείς. Είμαστε πιο κοντά πιστοί και άθεοι απ’ όσο νομίζουμε. Η διαφορά δεν είναι ότι εγώ έχω το μυστικό να καταφέρνω να γεμίζω το κενό. Η διαφορά είναι ότι κάποιος με συνάντησε πριν απ’ το κενό, με πρόσωπο, με φωνή, με προσταγή και με στιγμάτισε τόσο πολύ σε σημείο που κανένα κενό δεν λαμβάνει πια τον τελευταίο λόγο. Δεν έχω συνταγή για τον άθεο. Έχω μόνο ομολογία, κατανόηση και προσευχή.


 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on May 12, 2014 03:26

April 22, 2014

�������� �������� ���� ���������������� ���� ������ ��������;

feaststhomas_sunday-001������������ ������ ���������������� ������ ��������, ������������������ ��� ���������������������� ���� �������� ��� ���� �������������� ���������� �������� ���� ���������������� ���� ������ ��������;�� ���� ���������������� ������������ ���� ������ ������ ���� ���������������� ���� ������ ��������, ������ ���������������� ����������������, ���������� ������ �������������� ��������������������, ���������� ���� ������������������, ���� ������������������������ ���� ���� ������������ ������, ���� ������ ������������������ ������ ������ ���������������� �� ���������������� ������ ���������� �������� ������ ���������������� ����������������������������. ���� �������������������� ���� ������ ���������������������� ���������� ������������������������ ���������������������� ���� ������������ ������ ���������������� ���������������� ������ ������ �������������������� ���� �������������� ���������������������� ����������������������, ������ ���������������� ������������������������������ ������ ���� ������ ���������� �������������������������� ���� ���� ������������ ���������������� ������������������ ���������������� ������������ ������ ������������������ ������������������. ������������������, ���� ������������������ �������������� ���������� �������������������������� ����������. ������ ������������������������. ������ ������������������ ���� ���������������� ������ ������������. ��������, ��������, �������� ������������ �� �������������� �������������� ���������� �������������������� �������������� ������ �������� ��������;


�� �������������� ������ ������������������ ���� ���������� ���������������������� ������ �������������������������� ������ ������������������. �� ������������ ������������ ���������� �������� �������������� ���� ������ �������������������� ������ ���� ������������������������ ������ ���������� ���������� �� ���������� ���������������������� ������ ���� ������������ ���� ���������������������� (�������� 24:38-39). ����������������, ������ �������� �������� �� ���������� ������ ����������������, �������� ���� ���������� �������������� (���� �������� 1:1).


�������� �������� �� ���������� �� ���������� ������ ��������������������. �������� �������� ������������ ���������� ���������� �������� ���� �������������� ���� ������������ ������������������ ���� ���������������� ������ ���������������� ���������� �������� �������������� ������������ (�������� 24:11: ��������� ������������������ ���������������� ������������ ���������� ����������� ����� �������������� �����������, ������� ������������������ ����������������). ��������������, �� ���������� �� ������������ ���������������� ������ ������� �������� �������������� �������������������� ������ ������ ������������������ �������� ���� ������������������ ������ ���������� ������ ���������������� (�������� 24:22-25).


�������� �������� �������� ���� ���������������� ���� ������ ��������; �� ������������ ������ ���������������������� ������ �������� ������������ ���������� ���� ������ ������ ���� ������������������. ������ ���� ���������� �������������� ������ ��������������. �������� ������ ���� ���������� �������������������������� �� ����������, �������� ���� ���� ������ �������������� ������ ���������� �������� ��������������, ���������� �� ������������������ �������� ���� �������������������� ������ �������� ������ ������������������ ������ ����������. ���������� ������� ������ ���������������������������� ���������� ������ �������������� ���� ���������������� ������ ���������������� ������ ������ �������������� ���������������� ������������ (�������� 24:25-27). �� ���������������� ������ ������������������ ������ ���������������� �������� �������� ���������������� ������ �������� ������������������ ���� �������������������������� ���� ������������ ������ �������������� ����������������, ������ �������� �������������� ��������������, �������� ������������������ ���������������������� ����������������, ���������� ������ ������������������ ���������������� ����������������.


���� �������� ������������������ ������ ���� ������ ��������. ���� ���������������� ������ �������� �� ���������������� ������ ���� ������ ������ ���� ������������������. �������� ���� �������������� ���������� ���� �������� ���������������� �������������� �������������������� ������ ���������� ������ ��������������. ���� ���������������� �������� �� ������������������ ������ ���� ������������ ���� ���������������� ������ ���������� ���� ������������ ������ ���������� ������. �������������� ���� ������������ ������ ���������������� ���������� ������ ���������� ������ ���������� ���� �������������� �������������������������������� ������ ������������������������������. �� ���������������� ������ ���������������������� ���� ������ �������� ���������� ���������� ������ �������������������� ������ �������������� ������������������ ������ �������������������� ������ ������������ ������������ ������ ���������������� (�������� ��������������������������) ������������������.


�� �������������� ������ �������� ���������� ������������������������ ������ �������������� ����� �������� �������������� ���� ������������ ������ ���� ���������������������� ���� �������� �������������� ������ ������ ���������������� ������������: ������������������� ����� ����� ���������������� ������� ��������������������������� (�������� 20:29). ���������� ���� ������ ���������������� ��������, ������ ���������� ���������� ������ �������� �������������������� ������ ������������ ������ ������ ������ ���������������������� ���������� ���� ���� �������� ������ ���������������� ���������������� ������ ����������. ���� �������������� ������������������ ������������� ����� ������������������� ������� �������������[��]������ ������� �������������� ����������� ��� ��������������� ��� ���������� ������� ���������, ������� ������� ����������������������� ��������� ����������� ����� ����� ���������������� �������������� (�������� 20:31). �� �������������� ������ �������� ���������������� ����� ������������ ������ ������ ������������������. ���������� ������������������������ ����� �������� ���� ������������ ������ ���� ������������������ ������ ���������������������� ������ �������������� ���������� ������ �������������� �� �������������������� ������ ���������� ������ ������ ���� ������������������������ ������ �� �������������� ���������� ������ ���������� �������������������� ���� ������ ���������� ����������������.


������ ������������������ ���� ��������������: ������ ���������� �� ������������������ ���������������� ������ ������������, ������ ��������, ������ ���������� �������������� ������� ������ ������������ ��������; �������� �� �������������� ���������� �������������� �������������������� ������������ ������ ������������ ������ ������������ �������� ���� ���� �������������� ������ �������������������� ������������������ ������ ������������, ������ ��������, ������ ���������� ������ �������� ������ ������������������ ������������������. �� �������������� ���������� ���������� �� ���������������� ������ ������������������ ������ ����������, ������ ����������, �������� �������������������� ���������������� �������� ���������� ������������ ���� ������������ ���������� ������ ������������������ ������ �������������������� ������ ������������������ �������� ������������������. ������� �������� �� �������������������� ������ ���������� ������ �������������������� ������������������ �������� ������ ���������� ������ ������������������ �������������� ���������������� ������ ���������������������� ���������� ������������������ ������ ������������������������. �� ������������������ ������ ���������� ������ ������������������ ������������ ������ �������������� ���������� ������ ���������������������� ������������ �������� ������ ���� ������ ���������� ���� �������� ������ ���������������� �������������� �� �������������������� ������ ������ ���������������� ������ ���������� �� ���������� ���� ���������� ������ ���������������������� ������ ������������������ ������ ����������. �������� ������ �������� ������ ���������������� ���� ���������� ������ ���� ������������������ �������� �������� ���� ���������� �������� ������ ��������������.


��������, ������ ���� ������������ �������������� ������ ����������, ������ ���� ���������������� ������ �������� ������ ��������������������, ���� ���� ���������� ���� ���������� ������ �� �������� ������ ���������������� ���������� �������� ������ ���� �������������������� ���� ���������������� ������ ����������; ���������� ������ ���� ��������������������;


�� ������������������ ���������������� ������ ������������������������������ �������� ���������� ������������ ���������� ������������ ������������, ���� ������ ���������������������� ������������ ������ ������������������, ������ ������ �������������� ����������������. �� �������������� ������ �� ���������������� ������ �������������������� ������������������ ���������� �������������� ������ ������ �������������� ������ ��������. �� ������������������ �������������������� ���������������� ���������� �������������������� ���������������������������� ���������� �������������������� ���� ���������� ������ ���� �������������� ���������� ������ ���������������������� �������� ������������������������������ ������ ������������������ ������ ������������������ �������� ������ �������� �� �������� �������� ������������ �� �������� �������� ������������ ������ ������������ ���� ���������� ������ ������������������ ������������.


�������� ������ ���������������� ������ ������������ ���� ���������� ������������ ������������ ���� �������������� �������������������� ������ �������� ������ ������ ���������������� ������ ���������� ���������� �������������� ����������. �� ���������� ������ ���������� �������� ���������� �������� �� ���������� �������������� ������ ������������ ������ ���� ������������ ���������� ���������������� �������� ���������� ������������. ����������������, ���� ���������� ������ ���������������� �� ���� ���������� ������ �������������� ���������� ���������� �������� ������ �������� ���������� �������������� ���� ���������������������� ������ ���� ���������� ������ ����������������. ������������������ ���������� ������ ������������ ���������������� ������ ������������ ���� ������ ������ �������� �������� ���������� ������������. ������������������ �������� �������� ������������. ���������� ������ �� ���������������� ������ ���������� �������� ���������� ���������� �������������� ���� ������ ���������������� ������ ������������, ������ ���������� ������ ������ ���������� ������ ���� ���������� ���������� �� �������� ������ �������� ���� ������������ ������ ������ ������ ���������� (�������� 3:15-17).


���������� ������������ ���� ������ ������������ ������ �������������� ������������������ ���� �������� �������� ����� �������� ���� �������������� ������������������, �������� �� ���������������� ���������� �������������������� ������������������. ������������ ���� ���������������� ���� �������������� ������ �������������� �������� ���������������� ������ ���������� �������� ���������� ������������, ������������������ ������ ������ ������������������ ������ ������������������������������ ������������ ������ ������ �������� ����� �������� ���� ���������������� ���� ���������������������� ���� ���������� ���� �������� ������, �������� �� ����������: ����� �������������� ������ ������� ��� ��������� �������� (�������� 20:28). ������ �������������� �������������������������� �������� ���������������������� ����������������, ���������� ���������������� ���� ���������������������� ���� �������� ������, ������ ������ �������� ������ ����������.


���� ������, ������ ���� ������������������������, ���� ���������������� ������������ ���������������� ������ ���������� ���� ���������������� ������ ������ ���������������� ������ ���������� ���������������� ����������, �������������� ������������ �� ������������, ������������ ���������� ���� ������������ �������������������� ���������������� ���� ���� �������������� �������� ������ ���������� ���� �������������������� ������ �� �������������� ����������������. ����������� ����� ������������������� . . . ������ ���� ���������� ������ ���� �������������� ���� �� �������� ������ ������������������ ���������������� ���������� ��������������, ������ ���� ��������������������.


��������, ���� ���������������� ������������ ������ ��������;


 


 


 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on April 22, 2014 10:14

Ποιο ήταν το πρόβλημα με τον Θωμά;

feaststhomas_sunday-001Ενόψει της Κυριακής του Θωμά, προκύπτει – τουλάχιστον σε μένα – το ερώτημα «ποιο ήταν το πρόβλημα με τον Θωμά;» Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το πρόβλημα με τον Θωμά, τον λεγόμενο «άπιστο», είναι ότι ζητούσε αποδείξεις, ήθελε να ψηλαφήσει, να επιβεβαιώσει με τη λογική του, με τις αισθήσεις του ότι πράγματι η ανάσταση του Ιησού ήταν μια ιστορική πραγματικότητα. Θα μπορούσαμε να τον κατατάξουμε στους μοντερνιστές επιστήμονες οι οποίοι δεν δέχονται αλήθειες που δεν υπόκεινται σε λογικές διαδικασίες επαλήθευσης, δεν δέχονται πραγματικότητες που να μην είναι εξακριβώσιμες με τα κοινώς αποδεκτά εμπειρικά εργαλεία νόησης και απόδειξης γεγονότων. Αντιθέτως, οι υπόλοιποι μαθητές είχαν υποδειγματική πίστη. Δεν αμφισβήτησαν. Δεν απαίτησαν να αγγίξουν τις πληγές. Ήταν, όμως, αυτή τελικά η διαφορά ανάμεσα στους υπόλοιπους μαθητές και στον Θωμά;


Η μέθοδος της ψηλάφησης ως μέσου εξακρίβωσης δεν καταδικάζεται στα ευαγγέλια. Ο Ιησούς κάλεσε όλους τους μαθητές να τον ψηλαφήσουν για να εξακριβώσουν ότι είναι όντως ο Ίδιος αναστημένος και να πάψουν να αμφιβάλλουν (Λουκ 24:38-39). Προφανώς, δεν ήταν μόνο ο Θωμάς που ψηλάφησε, αλλά κι άλλοι μαθητές (Α΄ Ιωαν 1:1).


Ούτε ήταν ο Θωμάς ο μόνος που «απίστησε». Στην ίδια παγίδα είχαν πέσει όλοι οι μαθητές οι οποίοι απέρριψαν τα λεγόμενα των γυναικών γιατί τους φάνηκαν ανόητα (Λουκ 24:11: «καὶ ἐφάνησαν ἐνώπιον αὐτῶν ὡσεὶ λῆρος τὰ ῥήματα ταῦτα, καὶ ἠπίστουν αὐταῖς»). Μάλιστα, ο ίδιος ο Ιησούς αποκαλεί δύο απ’ τους μαθητές «ανόητους» για την απροθυμία τους να πιστέψουν στα λόγια των γυναικών (Λουκ 24:22-25).


Τότε ποιο ήταν το πρόβλημα με τον Θωμά; Ο Ιησούς δεν καταδικάζει τον Θωμά επειδή ήθελε να δει και να ψηλαφήσει. Και οι άλλοι μαθητές Τον άγγιξαν. Αυτό για το οποίο καταδικάζεται ο Θωμάς, αλλά κι οι δυο μαθητές στο δρόμο προς Εμμαούς, είναι η απροθυμία τους να εκτιμήσουν την αξία της μαρτυρίας του Άλλου. Πρώτα απ’ όλα καταδικάζονται γιατί δεν άκουσαν τη μαρτυρία των προφητών και της Παλαιάς Διαθήκης γενικά (Λουκ 24:25-27). Η απόρριψη της μαρτυρίας των γυναικών στον τάφο φανέρωνε την ίδια απροθυμία να αφουγκραστούν το μήνυμα της Παλαιάς Διαθήκης, όχι ενός αρχαίου βιβλίου, αλλά μαρτυριών πραγματικών ανθρώπων, φωνών που εκφράζουν ιστορική εμπειρία.


Το ίδιο συμβαίνει και με τον Θωμά. Το πρόβλημα δεν ήταν η επιθυμία του να δει και να ψηλαφήσει. Όλοι οι μαθητές είχαν το ίδιο προνόμιο κατόπιν πρόσκλησης του ίδιου του Χριστού. Το πρόβλημα ήταν η απροθυμία του να δεχτεί τη μαρτυρία των Άλλων ως ισάξια της δικής του. Δίστασε να δεχτεί την εμπειρία αυτών που είδαν τον Ιησού ως επαρκώς αντιπροσωπευτική της πραγματικότητας. Ο κίνδυνος που διατρέχεται με τον Θωμά είναι αυτός της υποβίβασης της γραπτής μαρτυρίας της κοινότητας της πίστης έναντι της ατομικής (ίσως ατομικιστικής) εμπειρίας.


Η ιστορία του Θωμά είναι τοποθετημένη στο κείμενο σ’ αυτό ακριβώς το σημείο για να υποστηρίξει το εξής δίδαγμα για τις επόμενες γενιές: «μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες» (Ιωάν 20:29). Αυτοί οι «μη ιδόντες» όμως, δεν είναι άλλοι από τους αναγνώστες των Γραφών και όχι μια οποιαδήποτε ομάδα με τη δική της αυτόνομη εμπειρία του Ιησού. Το κείμενο συνεχίζει «ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύ[σ]ητε ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ» (Ιωάν 20:31). Η ιστορία του Θωμά στοχεύει σ’ αυτούς που την διαβάζουν. Είναι τοποθετημένη σ’ αυτό το σημείο για να αναδείξει την κρισιμότητα του γραπτού λόγου που κρατάει ο αναγνώστης στα χέρια του και να επιβεβαιώσει ότι η αποδοχή αυτού του λόγου ισοδυναμεί με μια άμεση εμπειρία.


Εδώ εγείρεται το ερώτημα: δεν είναι η προσωπική εμπειρία της όρασης, της αφής, της ακοής ανώτερη απ’ τον γραπτό λόγο; Αυτή η ερώτηση είναι εντελώς λανθασμένη επειδή δεν βλέπει τον γραπτό λόγο ως τη συλλογή των προσωπικών εμπειριών της όρασης, της αφής, της ακοής και όλων των υπόλοιπων αισθήσεων. Ο γραπτός λόγος είναι η μαρτυρία των εμπειριών του Άλλου, των Άλλων, μιας κοινότητας ανθρώπων μέσα στους αιώνες οι οποίοι είδαν και ψηλάφησαν και κατέγραψαν τις ιστορικές τους εμπειρίες. Γι’ αυτό η τοποθέτηση της δικής μου προσωπικής εμπειρίας πάνω και πέραν της μαρτυρίας πλήθους ανθρώπων που προηγήθηκαν είναι εγωιστική και καταδικαστέα. Η προτίμηση της δικής μου εμπειρίας έναντι του γραπτού λόγου δεν αναδεικνύει τίποτα άλλο από το ότι θεωρώ τη δική μου εμπειρία ανώτερη ή εγκυρότερη από την εμπειρία του άλλου ή ακόμα ως μέτρο της εγκυρότητας της εμπειρίας του άλλου. Θέτω την δική μου εμπειρία ως αυτήν που θα καθορίσει κατά πόσο οι άλλοι λένε την αλήθεια.


Αλλά, εάν οι έντεκα άγγιξαν τον Ιησού, εάν οι γυναίκες μου λένε ότι αναστήθηκε, τι με κάνει να θεωρώ ότι η δική μου μαρτυρία είναι αυτή που θα επικυρώσει τη μαρτυρία των άλλων; Γιατί όχι το αντίστροφο;


Η συλλογική μαρτυρία της πραγματικότητας μέσα στους αιώνες είναι εξίσου έγκυρη, αν όχι περισσότερο έγκυρη και αξιόπιστη, από την ατομική εμπειρία. Η εξουσία και η αυθεντία της συλλογικής εμπειρίας είναι ανώτερη από την εξουσία του ενός. Η συλλογική διαχρονική μαρτυρία είναι ταυτόχρονα απελευθερωτική γιατί απαλλάσσει το άτομο από το ασήκωτο βάρος της οικοδόμησης μιας πραγματικότητας που βασίζεται στα εμπειρικά μέσα του ενός ή μιας μόνο ομάδας ή μιας μόνο γενιάς που αγνοεί το βάρος της μαρτυρίας αιώνων.


Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι κανείς άβουλο ον πάντοτε υποταγμένο στο λόγο και την ερμηνεία των άλλων χωρίς κριτική σκέψη. Ο λόγος των άλλων έχει κύρος όταν ο ίδιος σέβεται και άγεται από το πνεύμα άλλων μαρτύρων μέσα στους αιώνες. Επομένως, τα λόγια των γυναικών ή τα λόγια των μαθητών έχουν κύρος μόνο και μόνο γιατί μπορούν να επικυρωθούν από τα λόγια των προφητών. Αποτελούν μέρος της κοινής αφήγησης που ενώνει το λαό του Θεού μέσα στους αιώνες. Κινούνται στην ίδια τροχιά. Ακόμα και η μαρτυρία του Μωυσή έχει κύρος γιατί συνάδει με την μαρτυρία του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ για το Ποιος είναι ο Θεός και ποια τα σχέδια του για τον κόσμο (Έξοδ 3:15-17).


Καθώς μιλάμε με νέα παιδιά που συνεχώς αναζητούν τη θέση τους σ’ αυτό το «πλήθος μαρτύρων», αυτή η συζήτηση είναι εξαιρετικά σημαντική. Πρέπει να σκύψουμε με προσοχή και σεβασμό στην μαρτυρία του άλλου μέσα στους αιώνες, ελεύθεροι από την αλαζονεία της «διαφωτισμένης» εποχής μας και πάνω σ’ αυτή τη μαρτυρία θα προσθέσουμε κι εμείς τη δική μας, όπως ο Θωμάς: «ὁ κύριός μου καὶ ὁ θεός μου» (Ιωάν 20:28). Δεν είμαστε εγκλωβισμένοι στην προηγηθείσα μαρτυρία, είναι αναγκαίο να προσθέσουμε τη δική μας, για την δική μας εποχή.


Το νέο, όχι το αντιδραστικό, θα γεννηθεί εφόσον γνωρίζει και βάζει τη μαρτυρία και την εμπειρία των άλλων μαρτύρων πρώτη, υπεράνω εαυτού ή μάλλον, εφόσον θέτει τη γραπτή διαχρονική εμπειρία ως το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κατανοηθεί και η ατομική εμπειρία. Ταῦτα δὲ γέγραπται . . . για να μπορώ εγώ να γνωρίζω αν η δική μου προσωπική εμπειρία είναι αληθινή, όχι το αντίστροφο.


Τώρα, θα πιστέψει κανείς τον Θωμά;


 


 


 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on April 22, 2014 10:14

April 18, 2014

Το αυτόβουλο θύμα…

The Binding of IsaacΚάποτε με ρώτησε μια μαθήτρια μου «πώς να ένιωσε άραγε ο Ισαάκ όταν κατάλαβε πως ο πατέρας του επρόκειτο να τον θυσιάσει; Πώς ήταν άραγε η σχέση τους μετά την θυσία, όταν επέστρεψαν στο σπίτι τους;»


Η μαθήτριά μου δεν ήταν η πρώτη, φυσικά, που αναρωτήθηκε για το ρόλο του Ισαάκ στην αφήγηση του 22ου κεφαλαίου της Γένεσης. Τα τελευταία λόγια του Ισαάκ στην ιστορία είναι μόνο μια ερώτηση «ἰδοὺ τὸ πῦρ καὶ τὰ ξύλα ποῦ ἐστιν τὸ πρόβατον τὸ εἰς ὁλοκάρπωσιν» (Γεν 22:7) και το κείμενο είναι ελλιπές. Δεν υποψιάστηκε τίποτα; Τον ικανοποίησε η απάντηση του πατέρα του; Τι σκεφτόταν την ώρα που ο Αβραάμ έκτιζε το βωμό κι ακόμα δεν υπήρχε ζώο πουθενά τριγύρω; Ή την ώρα που στοίβαζε προσεκτικά τα ξύλα πάνω στο βωμό; Τι να σκέφτηκε όταν τον πήρε ο Αβραάμ στα χέρια και άρχισε να τον δένει; Δεν έφερε αντίσταση; Δεν άρχισε να κλωτσάει τα ξύλα πάνω στο βωμό όταν τον τοποθέτησε εκεί δεμένο ο πατέρας του;


Για τους Εβραίους αυτή η ιστορία απέκτησε τεράστια σημασία μέσα στους αιώνες και οι ίδιοι είχαν παρόμοιες απορίες σχετικά με το ρόλο του Ισαάκ στη δοκιμασία του Αβραάμ. Δύο φορές το κείμενο λέει ότι ο Αβραάμ και ο Ισαάκ «περπάτησαν μαζί» (22:6, 8), το οποίο δεν ερμηνεύθηκε μόνο ως προς το φυσικό περπάτημα αλλά και ως προς την κοινή αντίληψη, απόφαση και ενότητα. Γεννήθηκε η παράδοση ότι υπήρχε συνεργασία μεταξύ των δύο σε όλα. Αυτό είναι ένα στοιχείο του κειμένου το οποίο συνέβαλε σε μια κατανόηση ενός πιο ενεργού ρόλου του Ισαάκ στην ιστορία. Δεν ήταν ένα άβουλο θύμα.


Μάλιστα, στην αρχαιότερη αραμαϊκή μετάφραση (ταργκούμ) του Γένεσις 22:10, ο μεταφραστής προσθέτει τα εξής λόγια στο στόμα του Ισαάκ ο οποίος δίνει οδηγίες στον πατέρα του: «Δέσε με γερά για να μην αντισταθώ όταν η ψυχή μου βρεθεί σε αγωνία και έτσι να ριχθώ στον λάκκο της καταστροφής επειδή προκάλεσα ψεγάδι στην προσφορά σου». Το ταργκούμ εδώ παρουσιάζει μια εικόνα ενός Ισαάκ που έχει μετατραπεί από ένα παθητικό νεαρό αγόρι σε έναν αυτόβουλο πρόθυμο άντρα συμμέτοχο στη θυσία του πατέρα του. Αυτή η αντίληψη για την προθυμία του Ισαάκ δεν ήταν μια μεταγενέστερη εξέλιξη αλλά φαίνεται να ήταν γνωστή για τουλάχιστον ένα με δύο αιώνες πριν τον Χριστό. Στα απομεινάρια ενός χειρόγραφου που βρέθηκε στο Κουμράν, το 4Q225 (1ος αιώνας π.Χ.), ο Ισαάκ παρουσιάζεται να μιλάει στον Αβραάμ με τον ίδιο τρόπο που είδαμε στο ταργκούμ αλλά εδώ, η δοκιμασία στην οποία και ο Ισαάκ ανταπεξέρχεται (βλ. επίσης Ιουδήθ 8:24-27), σχετίζεται άμεσα με το Πάσχα, με την Έξοδο τον Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Η έξοδος επιτυγχάνεται λόγω της υπακοής πατέρα και υιού στη δοκιμασία.


Αυτή η σύνδεση ανάμεσα στη θυσία του Αβραάμ και στο Πάσχα είναι απροσδόκητη, αλλά υπάρχει και σε άλλα ιουδαϊκά κείμενα. Π.χ. στο Βιβλίο των Ιωβηλαίων (160-150 π.Χ.) η δοκιμασία του Αβραάμ στο όρος Σιών είναι κοσμογονικών διαστάσεων γιατί αποτελεί την εξευτελιστική ήττα του άρχοντα των δαιμονίων και η προσφορά του Αβραάμ είναι ετοιμασμένη ακριβώς για την ώρα της πασχαλινής θυσίας. Η γιορτή του Πάσχα θεσπίζεται, όχι κατόπιν της εξόδου από την Αίγυπτο, αλλά κατόπιν της υπακοής του Αβραάμ. Το δέσιμο (εβρ. ακεντά) του Ισαάκ, του αγαπητού υιού, στο όρος Σιών γίνεται η αιτιολογία του Πάσχα (Ιωβηλ. 18:16-19).


Η σύνδεση μεταξύ του Μοριά και της Ιερουσαλήμ υπάρχει ήδη στη Βίβλο. Τρεις μέρες περπάτημα από την Βηρσαβεέ, όπου βρισκόταν ο Αβραάμ, προς τον τόπο Μοριά είναι η απόσταση που θα χρειαζόταν για να φτάσει κανείς στην Ιερουσαλήμ. Οι Εβδομήκοντα μεταφράζουν τον Μοριά ως «τὴν γῆν τὴν ὑψηλὴν» (Γεν 22:2). Στο Β΄ Χρονικών 3:1 επιβεβαιώνεται ότι το όρος Μοριά είναι το όρος Σιών, η Ιερουσαλήμ, εκεί όπου ο ναός κτίζεται: «καὶ ἤρξατο Σαλωμων τοῦ οἰκοδομεῖν τὸν οἶκον κυρίου ἐν Ιερουσαλημ ἐν ὄρει τοῦ Αμορια».


Πίσω στον Ισαάκ. Στο 4ο βιβλίο των Μακκαβαίων (13:12, 16:20, κ.α.), επίσης, φαίνεται η ενεργός συμμετοχή του Ισαάκ («ὁ δὲ καταμνησθεὶς ἔλεγεν μνήσθητε πόθεν ἐστέ ἢ τίνος πατρὸς χειρὶ σφαγιασθῆναι διὰ τὴν εὐσέβειαν ὑπέμεινεν Ισαακ», « δι᾽ ὃν καὶ ὁ πατὴρ ἡμῶν Αβρααμ ἔσπευδεν τὸν ἐθνοπάτορα υἱὸν σφαγιάσαι Ισαακ καὶ τὴν πατρῴαν χεῖρα ξιφηφόρον καταφερομένην ἐπ᾽ αὐτὸν ὁρῶν οὐκ ἔπτηξεν»). Ο Ισαάκ έρχεται στο προσκήνιο και στα συγγράμματα του ιουδαίου φιλόσοφου Φίλωνα (20 π.Χ.- 50 μ.Χ.), όπου ο Ισαάκ παρουσιάζεται αψεγάδιαστος σε όλες τις αρετές και ονομάζεται «υιός Θεού» επειδή δόθηκε εξ’ ολοκλήρου από τον Θεό μέσω μιας θαυματουργικής γένεσης (Sobr. 8, Mut. 131, κ.α.). Ακόμα και ο ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος (1ος αιώνας μ.Χ.) τονίζει με παρόμοια έμφαση την ευσέβεια του Ισαάκ «του μονογενή», όπως τον αποκαλεί, ο οποίος ήταν ενάρετος και υπάκουος στους γονείς του κατά πάντα (Ant. 1:222).


Τώρα, γιατί έχουν σημασία όλα αυτά; Ο κυριότερος λόγος είναι ότι μας βάζουν λίγο στο πνεύμα της εποχής της Καινής Διαθήκης και των ιουδαϊκών παραδόσεων που επικρατούσαν σχετικά με την ιστορία της θυσίας του Αβραάμ. Αυτές οι ερμηνείες (χωρίς να σημαίνει ότι υπήρχε ερμηνευτική ακρίβεια σ’ αυτές) γίνονται εύφορο έδαφος για την κατανόηση του ρόλου του Ιησού από τους συγγραφείς της ΚΔ. Αυτές οι αντιλήψεις του 1ου αιώνα στην Παλαιστίνη προσφέρουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο παρουσιάζεται τώρα ο Ιησούς ως ο νέος Ισαάκ.


Ετοιμάζεται μια θυσία που θα επαναορίσει το κέντρο του ναού, ο υιός θα δοκιμαστεί μέχρι τέλους και πάνω στη νίκη του θα θεμελιωθεί το νέο Πάσχα, πάνω στη νίκη του θα εξευτελιστεί ο διάβολος και οι δυνάμεις του, αλλά πάνω απ’ όλα, αυτός ο Ισαάκ θα δώσει εθελοντικά, αυτόβουλα, πρόθυμα τη ζωή του σε απόλυτη ομοφωνία με τον Πατέρα.


Θα αναφέρω μόνο μερικές από τις ομοιότητες οι οποίες πρέπει να προκάλεσαν το ιουδαϊκό ακροατήριο να κάνει τις συνδέσεις.


1. Η αναγγελία της γέννησης του Ιησού θυμίζει την αναγγελία για τη σύλληψη της Σάρας:


«μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαρίαν τὴν γυναῖκά σου· τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ πνεύματός ἐστιν ἁγίου. 21 τέξεται δὲ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν·» (Ματθ 1:20-21)


«εἶπεν δὲ ὁ θεὸς τῷ Αβρααμ ναί ἰδοὺ Σαρρα ἡ γυνή σου τέξεταί σοι υἱόν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ισαακ καὶ στήσω τὴν διαθήκην μου πρὸς αὐτὸν εἰς διαθήκην αἰώνιον καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ μετ᾽ αὐτόν» (Γεν 17:19)


Και στις δύο περιπτώσεις η γέννηση είναι υπερφυσική, η θεία θαυματουργική επέμβαση, δηλαδή, ήταν αναγκαία λόγω ηλικίας στην πρώτη περίπτωση και λόγω παρθενίας στη δεύτερη.


2. Και στις δύο περιπτώσεις οι υποσχέσεις του Θεού εξαρτώνται από τα δύο αυτά παιδιά, η επιβίωση του λαού, η ευλογία των εθνών, η σωτηρία από τις αμαρτίες στην δεύτερη περίπτωση.


3. Ο Ματθαίος ονομάζει τον Ιησού «υιό του Αβραάμ» (1:1), το οποίο δεν είναι μεσσιανικός τίτλος, όπως π.χ. το Υιός Ανθρώπου ή το Υιός Δαβίδ. Κάθε Ισραηλίτης ήταν τέκνο του Αβραάμ, επομένως ο λόγος είναι πιθανότατα για να παραπέμψει στον υιό της υπόσχεσης, τον Ισαάκ.


4. Και στις δύο περιπτώσεις ακούγεται φωνή «εξ ουρανού» να ονομάζει τον Ισαάκ και τον Ιησού «αγαπητό». Στη Γένεση 22:2 η φωνή ακούγεται για να δώσει οδηγίες στον Αβραάμ για τη θυσία «καὶ εἶπεν λαβὲ τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητόν ὃν ἠγάπησας τὸν Ισαακ καὶ πορεύθητι εἰς τὴν γῆν τὴν ὑψηλὴν καὶ ἀνένεγκον αὐτὸν ἐκεῖ εἰς ὁλοκάρπωσιν ἐφ᾽ ἓν τῶν ὀρέων ὧν ἄν σοι εἴπω». Στη Γένεση 22:12 η φωνή επεμβαίνει για να αποτρέψει τη θυσία «καὶ εἶπεν μὴ ἐπιβάλῃς τὴν χεῖρά σου ἐπὶ τὸ παιδάριον μηδὲ ποιήσῃς αὐτῷ μηδέν νῦν γὰρ ἔγνων ὅτι φοβῇ τὸν θεὸν σὺ καὶ οὐκ ἐφείσω τοῦ υἱοῦ σου τοῦ ἀγαπητοῦ δι᾽ ἐμέ», και στη Γένεση 22:16 πάλι «λέγων κατ᾽ ἐμαυτοῦ ὤμοσα λέγει κύριος οὗ εἵνεκεν ἐποίησας τὸ ῥῆμα τοῦτο καὶ οὐκ ἐφείσω τοῦ υἱοῦ σου τοῦ ἀγαπητοῦ δι᾽ ἐμέ». Συνολικά τρεις φορές αναφέρεται η λέξη «αγαπητός» στη Γένεση.


Στο Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο η φωνή ονομάζει τον Ιησού «αγαπητό» επίσης τρεις φορές:


«καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματθ 3:17), «ἰδοὺ ὁ παῖς μου ὃν ᾑρέτισα, ὁ ἀγαπητός μου εἰς ὃν εὐδόκησεν ἡ ψυχή μου· θήσω τὸ πνεῦμά μου ἐπ᾽ αὐτόν, καὶ κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελεῖ» (Ματθ 12:18) και «ἔτι αὐτοῦ λαλοῦντος ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπεσκίασεν αὐτούς, καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· ἀκούετε αὐτοῦ.» (Ματθ 17:5).


Αργότερα, οι εκκλησιαστικοί πατέρες έκαναν τη σύνδεση Ισαάκ και Χριστού (π.χ. Κλήμης Αλεξανδρείας, Ειρηναίος, Κύριλλος Αλεξανδρείας, Χρυσόστομος, κ.α.). Ο Αυγουστίνος επισημαίνει και την ομοιότητα ανάμεσα στον Ισαάκ που κουβάλησε τα ξύλα της θυσίας και στον Ιησού που κουβάλησε το ξύλο στους ώμους για τη σταύρωση.


Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για το ρόλο και τον «τύπο» του Ισαάκ στον Ιουδαϊσμό και στον Χριστιανισμό από ειδικότερους ερευνητές (βλ. Leroy A. Huizenga, The New Isaac: Tradition and Intertextuality in the Gospel of Matthew (Supplements to Novum Testamentum 131; Leiden; Boston: BRILL, 2009)από τον οποίο αντλώ τα περισσότερα στοιχεία. Βλ. επίσης την «Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης» του Ν. Π. Ολυμπίου). Για μας, το μήνυμα για το χριστιανικό Πάσχα είναι ότι ο Ιησούς ήρθε να συμπληρώσει ό,τι  ο Ισαάκ της ιουδαϊκής παράδοσης άφησε ανεκπλήρωτο. Τόσο ο Ισαάκ του ιουδαϊσμού όσο και ο Ιησούς είναι τα τέκνα της υπόσχεσης πάνω στα οποία στηρίζονται οι θείες υποσχέσεις. Είναι οι αγαπητοί υιοί που πάνε αυτόβουλα στην ίδια τους τη θυσία την ημέρα του Πάσχα, στην Ιερουσαλήμ, στην περιοχή του ναού, στα χέρια του πατέρα τους, με απώτερο σκοπό τη σωτηρία του κόσμου.


Ο Ισαάκ σώθηκε, δεν μαρτύρησε πάνω στα ξύλα και κάτω απ’ τη μάχαιρα. Η θυσία του Χριστού, όμως, ξεκινάει με τα ξύλα και τα μαχαίρια έτοιμα στα χέρια του όχλου («εἶπεν ὁ Ἰησοῦς τοῖς ὄχλοις· ὡς ἐπὶ λῃστὴν ἐξήλθατε μετὰ μαχαιρῶν καὶ ξύλων συλλαβεῖν με; καθ᾽ ἡμέραν ἐν τῷ ἱερῷ ἐκαθεζόμην διδάσκων καὶ οὐκ ἐκρατήσατέ με.» (Ματ 26:55)), μόνο που ήταν αχρείαστα, είχε ήδη αφεθεί στα χέρια του Πατέρα του και . . . ἐπορεύθησαν οἱ δύο ὁμοῦ.


 


 


 


 


 


 


 

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on April 18, 2014 03:43

March 30, 2014

Επειδή…

Image


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Δεν χρειάζεται να θεωρώ ότι σ’ αυτή τη ζωή θα ειπωθεί η τελευταία λέξη. Ούτε αυτή η ζωή ούτε ο θάνατός της δεν θα βάλουν τον επίλογο στην ιστορία.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Βλέπω ότι το φαινομενικά ηττημένο θριαμβεύει. Ο αδύναμος, ο κατακριτέος, ο βλάσφημος, ο επικατάρατος, ο αποτυχημένος, ο φτωχός, ο αιρετικός – τελικά δεν ήταν. Βλέπω ότι η σιγουριά, η κρίση, η κατανόηση του ανθρώπου για το πώς λειτουργούν τα πράγματα κρίθηκε ανεπαρκής.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Βλέπω ότι αυτός που ήταν απολύτως μόνος, τελικά δεν ήταν. Αυτό που ο κόσμος είχε ως παράδειγμα για λύπηση κι αποφυγή, ο “στείρος”, ο “ευνούχος”, ο άγαμος και άτεκνος ήταν αυτός που γέμισε τελικά τη γη.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Συνειδητοποιώ ότι κάποιος παρακολουθούσε τη ζωή του και κατέγραφε κάθε λεπτομέρεια της μέρας του, τις στιγμές της ερημιάς του και της αμφιβολίας του στις οποίες αναρωτιότανε αν αξίζει τον κόπο, αν κοιτάει κανείς, αν θα βγάλει πουθενά αυτή η αυταπάρνηση, αν είναι ή δεν είναι εκεί ο Πατέρας. Κάποιος παρακολουθούσε ακατάπαυστα κάθε στιγμή αγωνίας.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Αποδεικνύεται ότι δεν χρειάζεται να φανεί η νίκη σου εδώ και τώρα. Μάλλον, δεν θα φανεί η νίκη σου εδώ και τώρα γιατί ο Χριστός πρώτα πεθαίνει μόνος και μετά ανασταίνεται. Ο Θεός έτσι δουλεύει.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Είναι προφανές ότι ο θάνατος λειτούργησε απλά ως εργαλείο στην υπηρεσία των σχεδίων του. Υποτάχθηκε, χρησιμοποιήθηκε, γονάτισε κι αυτός ο ίδιος ο θάνατος για να συμβάλει στη δόξα του. Ο θάνατος και η συγγένειά του, ο πόνος, η αρρώστια, το δάκρυ κι η θλίψη απέκτησαν μια για πάντα ρόλο υποταγής προς τα σχέδια του και εργάζονται τη δόξα του μέχρι την ώρα που θα είναι πια αχρείαστα και θα εξαλειφθούν.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Ξέρω ότι το ανθρώπινο χειροπιαστό σώμα είναι το πεδίο μέσα στο οποίο η θεότητα εργάζεται. Κι ο θάνατος κι η ανάσταση δούλεψαν με το ίδιο υλικό, όχι σ’ ένα πνευματικό υπερπέραν, όχι πλατωνικά με την απάρνηση της κτίσης. Μέσα στο σώμα αυτό του θανάτου που όλοι κουβαλάμε παίζονται όλα, κι όχι έξω απ’ αυτό.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Ξέρεις ότι αν αφεθείς στην αδικία αυτού του κόσμου, αν απορροφήσεις όλη τη βία που έχει να σου δώσει, την κακία, τη ζήλεια, τους φόβους όσων σε καταδιώκουν, οι ζημιές που θα υποστείς θα είναι απλά προσωρινές. Καταλαβαίνεις ότι η αντίστασή σου κι η εκδίκησή σου πηγάζουν από μια μυωπική οπτική που σταματάει σ’ αυτή τη ζωή, σε μια αντίληψη που λέει «όλα εδώ πληρώνονται» και «όλα εδώ οφείλουν να πληρωθούν», «πρέπει να δικαιωθώ προ αναστάσεως, πρέπει να αποδείξω εγώ τη δικαίωσή μου γιατί αν δεν μιλήσω εγώ ποιος θα με δικαιώσει; Θα με αναστήσει κανείς; Θα με υπερασπιστεί;»


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Μπορώ να μην τρέμω για το πώς θα ερμηνευθώ, για το τι θα πούνε για μένα. Η κρίση του άλλου δεν είναι η τελική κρίση, άλλην δικαίαν προσμονώ.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Μπορώ και ρίχνομαι στα δόντια του άγνωστου αύριο, χωρίς συμβιβασμούς. Βλέπω ότι το να δίνεσαι για τον άλλον δεν σου αφαιρεί αλλά σου προσθέτει πολλαπλάσια. Βλέπω ότι αυτός που αναλώνεται για τον άλλο δεν χάνεται, δεν τον πενθούμε, δεν τον στερούμαστε. Ο Πατέρας μας τον δίνει πίσω. Βλέπω ότι όποιος αγαπάει τον άνθρωπο μέχρι θανάτου είναι αυτός που αγαπάει τον Πατέρα μέχρι θανάτου και αντιστρόφως. Βλέπω αυτόν που χάνεται στην αφάνεια ανάμεσα σε δυο ληστές, αυτός που διαλέγει στο σταυρό ν’ ανέβει είναι αυτός που ανεβαίνει και στο θρόνο.


Επειδή ο Χριστός αναστήθηκε…

Μπορώ να δώσω τα πάντα τώρα, να ρισκάρω τα πάντα τώρα. Ποιος ο κίνδυνος, ποιο το ρίσκο, πώς θα μπορούσε να χαθεί αυτή η ζωή; Λίγα χρόνια μένουν για να την πάρω πάλι πίσω.


 


 

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on March 30, 2014 11:28

March 16, 2014

Ένα απ’ τα βδελύγματα…

ImageΓιατί αυτή η ανάγκη στον άνθρωπο να μιλήσει εναντίον του πλησίον του;


Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί είναι τόσο δύσκολο να πάω ενώπιον του πλησίον, σ’ αυτόν που με αδίκησε, αυτόν που με μείωσε, αυτόν που με απειλεί για να ψάξω μαζί του την αλήθεια;


Πως εξηγείται αυτή μου η ανάγκη να βρω κάποιον άλλον, να βρω ακροατήριο, να βρω ένα άδικο δικαστήριο – γιατί εκ των πραγμάτων άδικο θα είναι εφόσον θέλω μόνο τη δική μου πλευρά ν’ ακούσει.


Τι φοβάμαι;


Φοβάμαι να κοιτάξω τον άλλον όπως είναι γιατί κινδυνεύω μπροστά στην πιθανή εμφάνιση της αλήθειας. Η αλήθεια θα ανακαλυφτεί μέσα από τον διάλογό μου μαζί του, ή με την διαιτησία ενός άλλου, με ένα τρίτο ή ένα τέταρτο αυτί. Εγώ όμως φοβάμαι την αλήθεια. Νιώθω πολύ πιο ωραία στην απουσία της άλλης πλευράς, νιώθω δίκαιος! Το μονόπλευρο δικαστήριο πάντα με αθωώνει!


Αν έρθω αντιμέτωπος με τον άλλο, αν κοιτάξω το πρόσωπο του, αν τον αφουγκραστώ με προσοχή, αν ακουστεί η δική του οπτική μπορεί να δω τον πραγματικό μου εαυτό. Μπορεί να ανακαλύψω την κηλίδα μου. Μπορεί να με κοιτάξει η αλήθεια κατάματα και να απαιτήσει να παραδεχτώ σφάλμα. Σφάλμα εγώ; Τι υπόσταση θα έχω εγώ μετά, με ένα σφάλμα στην πλάτη; Ποια δύναμη, ποια εξουσία, ποια αποδοχή και ποιο θαυμασμό; Ποια πνευματικότητα; Όχι, πρέπει να κρατήσω έως θανάτου το αψεγάδιαστό μου πρόσωπο.


Η αλήθεια που εγώ κατασκεύασα για τον εαυτό μου είναι σημαντικότερη για μένα από την Αλήθεια. Ο Θεός εμένα αγαπάει, εμένα διάλεξε, σε μένα αποκαλύπτεται, εγώ είμαι πνευματικός, εμένα έχει ανάγκη ο άλλος. Όχι το αντίστροφο. Αν βρεθεί το σφάλμα σε μένα αυτό θα δήλωνε έλλειψη, κάποιο κενό μέσα μου. Και αν εγώ είμαι ανίκανος να καλύψω αυτό το κενό, αν δεν είμαι απόλυτα αυτάρκης, αυτό σημαίνει ότι έχω ανάγκη τον άλλο. Είναι δυνατόν να έχω ανάγκη τον άλλο;


Σαφώς, έχω ανάγκη τον Θεό, το ταίρι μου, τα παιδιά μου, τους φίλους μου. Αλλά μου λες ότι έχω ανάγκη αυτή την ασήμαντη απροστάτευτη κοπελίτσα στη γωνιά της εκκλησίας; Εγώ, ο μεγάλος ηγέτης, ο μεγάλος δάσκαλος, ο επιφανής ποιμένας έχω να μάθω από έναν έφηβο; Έχω να πάρω αλήθεια; Εγώ, η «παλαιά» στην πίστη, έχω να πάρω κάτι από μια πιτσιρίκα; Πιο εύκολο δεν είναι να ακυρώσω τον άλλο με τα λόγια μου, πιο εύκολο δεν είναι να τον διαγράψω σκιαγραφώντας (δίχως να ιδρώσει καν το αυτί μου) την εικόνα του προς τους άλλους; Να τον «δολοφονήσω» εξαλείφοντας την υπόστασή του;


Κι έτσι πειράζω τη ζυγαριά της δικαιοσύνης… Έδωσα βαρύτητα στη μεριά μου και αφαίρεσα βαρύτητα απ’ τη δικιά του. Έγινα βδέλυγμα μπροστά στον Θεό:


Δὲν θέλεις ἔχει ἐν τῷ σακκίῳ σου διάφορα ζύγια, μεγάλον καὶ μικρόν. 14  Δὲν θέλεις ἔχει ἐν τῇ οἰκίᾳ σου διάφορα μέτρα, μεγάλον καὶ μικρόν. 15  Ἀληθινὸν καὶ δίκαιον ζύγιον θέλεις ἔχει ἀληθινὸν καὶ δίκαιον μέτρον θέλεις ἔχει διὰ νὰ πληθύνωνται αἱ ἡμέραι σου ἐπὶ τῆς γῆς τὴν ὁποίαν Κύριος ὁ Θεὸς σου δίδει εἰς σέ· 16  διότι πάντες οἱ πράττοντες ταῦτα, πάντες οἱ πράττοντες ἀδικίαν, εἶναι βδέλυγμα εἰς Κύριον τὸν Θεὸν σου. (Δευτ 25:13-16)


Μα εγώ δεν έκλεψα! Πώς δεν έκλεψες; Δεν έκλεψες τη ζωή του αδελφού σου; Δεν έκλεψες τη φήμη του; Δεν άρπαξες το ανήκον στο όνομά του; Ο Ιησούς εφαρμόζει αυτή την εντολή του Δευτερονομίου μ’ αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Δεν περιορίζει το «δίκαιον μέτρον» στις σωστές εμπορικές συναλλαγές, σε ζυγαριές και βαρίδια, αλλά παίρνει το νόμο στην καρδιά του προβλήματος: στον τρόπο με τον οποίον κρίνω τον άλλον: «ἐν ᾧ γὰρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, καὶ ἐν ᾧ μέτρῳ μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμῖν.» (Ματθ 7:2)


Εκτίμησα τον εαυτό μου πιο «βαρύ» από τον άλλον; Πιο τίμιο, πιο δίκαιο; Τότε είμαι σε λάθος δικαστήριο. Μα θα μου πεις, αν δεν πω, αν δεν μιλήσω, αν δεν επισημάνω τα λάθη, αν δεν βρω το δίκιο μου τότε θ’ ανοίξουν οι πύλες της κολάσεως, θ’ αρχίσει η κατρακύλα! Το δίκιο, όμως, βρίσκεται στο σώμα και η Αλήθεια θα βρεθεί (η αλήθεια για τον εαυτό σου πρώτα και μετά για τον άλλον), όχι όταν μιλάς σ’ όλο τον κόσμο για το δίκιο σου, αλλά στη συνάντηση με το πρόσωπο του άλλου. Έχει σημασία αν φτιάξω όμορφα τα μαλλιά μου αλλά το φόρεμα μου είναι βρώμικο; Κάνει διαφορά αν βάλω το λουλούδι στο αυτί μου ή στο πέτο; Το ένα σώμα δεν είναι αυτό που ασχημαίνει; Ή το ένα σώμα δεν είναι αυτό που ομορφαίνει;  Γιατί με ενοχλεί να έχει ο αδελφός μου δίκιο και εγώ να ταπεινωθώ και να παραιτηθώ απ’ την ατσαλάκωτη εικόνα μου; Μέσα στο σώμα δεν θα παραμείνει το δίκιο; Δεν θα χαθεί. Το μεταφέρω απ’ το ένα χέρι στο άλλο. Δική μας είναι η δικαιοσύνη, δική μας είναι κάθε ομορφιά, δική μας κι η μετάνοια. Δεν θα χάσω απ’ την τιμή μου. Στο ίδιο μου το σώμα την παραδίδω. Στο σώμα Του.


Ας μας ελεήσει ο Θεός στο δρόμο του σταυρού. Αμήν.

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on March 16, 2014 10:52

January 19, 2014

Το Συμβάν

ImageΛίγες σκέψεις σε διαρκή επεξεργασία θα μοιραστώ σήμερα…


Νομίζω οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ένα μελλοντικό όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Αυτό το όραμα παίρνει διάφορες μορφές. Μπορεί κανείς να το φανταστεί με οικονομικούς όρους ή με ταξικούς όρους, να οραματίζεται έναν κόσμο εξάλειψης των ανισοτήτων μεταξύ φύλων, την παύση του ρατσισμού και των πολέμων, και άλλων. Αυτό το όραμα για την άφιξη του κόσμου σε μια ιδανική φάση διαφορετική από το παρελθόν και το παρόν που βιώσαμε και βιώνουμε, είναι ουσιαστικά η δική μας προσωπική εσχατολογία.


            Η εσχατολογία, λοιπόν, απαιτεί εξ’ ορισμού χρόνο γραμμικό, όχι κυκλικό. Ο κυκλικός χρόνος δεν αποβλέπει σε κάτι διαφορετικό, εφόσον ότι έχει συμβεί επαναλαμβάνεται και θα επαναλαμβάνεται. Ακόμα κι αν φτάσουμε σε μια εποχή ικανοποιητική για τους οραματισμούς μας, ο κυκλικός χρόνος γνωρίζει ότι αυτή η εποχή είναι προσωρινή και σύντομα θα τη διαδεχθούν και πάλι δύσκολοι καιροί, παρακμή και αποσύνθεση.


            Η εσχατολογία, όμως, για να δει το όραμά της να πραγματώνεται απαιτεί ένα μοναδικό ιστορικό, θαυματουργικό, μη-αναστρέψιμο συμβάν. Αναλυτικά:


1)     Χρειάζεται ένα ιστορικό συμβάν, (δανείζομαι τον όρο απ’ τον Alain Badiou αν κι εγώ έχω άλλη κατεύθυνση) ένα γεγονός το οποίο να είναι μοναδικό, δηλαδή, να μην έχει επαναληφθεί. Πρέπει να είναι ένα γεγονός το οποίο δεν μπορεί να βγαίνει μέσα από την ιστορία την οποία ήδη γνωρίζουμε, αλλιώς θα αποτελούσε μέρος ενός κυκλικού χρόνου. Θα ήταν απλά η επανάληψη του ίδιου. Γνωρίζουμε ότι ακόμα και οι καλύτερες συνθήκες που έχουμε βιώσει ιστορικά δεν διήρκεσαν για πάντα αλλά παλινδρόμησαν στις πρωτύτερες συνθήκες. Επομένως, μια εσχατολογία απαιτεί ένα μοναδικό ιστορικό γεγονός.


2)     Χρειάζεται ένα συμβάν το οποίο δεν έχει παραχθεί αλλά ούτε και είναι δυνατόν να παραχθεί ανθρωπίνως. Αυτό δεν είναι απλά απαίτηση της εσχατολογίας, είναι η πραγματικότητα της παρατήρησης. Από τη στιγμή που ένα τέτοιο συμβάν δεν έχει έρθει, δεν έχουμε καμία ιστορική ένδειξη ότι η ανθρωπότητα κατέχει τις δυνάμεις, τα εργαλεία, τη μαγική συνταγή ή τη θέληση για να παράγει ένα τέτοιο γεγονός. Επομένως, το εσχατολογικό συμβάν δεν είναι ανθρωπίνως εφικτό, εναπόκειται σε ενέργειες πέραν της ανθρωπότητας αλλά δεν αποκλείει τη συνέργεια της ανθρωπότητας. Υπάρχει βέβαια η Εγελιανή/Μαρξιστική προσδοκία ότι η ιστορική διαλεκτική θα μας οδηγήσει εκεί χωρίς όμως να έχει κάποιο ιστορικό προηγούμενο στο οποίο να βασίζει αυτή της την προσδοκία.


3)     Χρειάζεται ένα συμβάν το οποίο θα εγκαινιάσει μια νέα μη-αναστρέψιμη κατάσταση. Με άλλα λόγια, αυτό το εσχατολογικό γεγονός πρέπει να εγκαινιάσει μια νέα κατάσταση η οποία δεν θα μπορεί να παλινδρομήσει σε μια λιγότερο ιδανική κατάσταση. Το γεγονός δεν θα είναι ημιτελές, μια ιστορική αποβολή, αλλιώς τότε θα μας έφερνε πάλι πίσω στη σφαίρα του κυκλικού χρόνου. Θα πρέπει να είναι ένα συμβάν το οποίο παράγει έναν νέο χρόνο, μια νέα δημιουργία στην οποία δεν θα υπάρχει η εσχατολογική ιδέα πλέον, θα είναι αχρείαστη. Θα είναι η πραγμάτωση του οράματος σε αιώνιο χρόνο. Θα μπορούσε να υπάρχει πρόοδος ή αύξηση ως συνέχεια στον γραμμικό χρόνο, αλλά όχι διόρθωση ή αποκατάσταση. Το συμβάν που θα αποτύχαινε απλά δεν θα ήταν το συμβάν που περιμένουμε.


Συνοψίζοντας να πούμε ότι ο κάθε άνθρωπος που ελπίζει σ’ έναν καλύτερο κόσμο, ακόμα και ο μεγαλοεπιχειρηματίας που αποβλέπει στην εξασφάλιση κερδών ή στην κατάκτηση κάποιου μονοπωλίου, ουσιαστικά περιμένει, ίσως και εν αγνοία του, το γεγονός αυτό που περιγράψαμε, και άρα ενεργεί εσχατολογικά. Δεν είναι, όμως, περίεργο να περιμένει κανείς έναν καλύτερο κόσμο, να προσμένει ένα τέτοιο συμβάν χωρίς ιστορικό προηγούμενο; Πώς θα μπορούσε να μας μπει καν η ιδέα χωρίς κάποιο, οποιοδήποτε έναυσμα του παρελθόντος;


            Για τον λαό Ισραήλ της Παλαιάς Διαθήκης, η Έξοδος ήταν αυτό ακριβώς το έναυσμα. Αν και πολλοί δεν δέχονται την ιστορικότητά της, για τους Ισραηλίτες η Έξοδος ήταν το ιστορικό συμβάν, μοναδικό και ανεπανάληπτο στο παρελθόν του κόσμου τους (4:34). Ήταν το συμβάν το οποίο δεν παράχθηκε απ’ τους ίδιους αλλά ήταν εξ’ ολοκλήρου έργο Θεού, έργο σημείων και τεράτων, πέραν των δυνάμεων και των ικανοτήτων τους, κάτι που εξέλαβαν ως δώρο. Και τέλος, ήταν το συμβάν το οποίο εγκαινίασε μια καινούργια πραγματικότητα, έδωσε μια εντελώς νέα υπόσταση στους απογόνους του Ιακώβ και μια απόλυτα καινούργια κοσμοθεώρηση (θεολογική, πολιτική, οικονομική, ανθρωπολογική, κ.ο.κ.). Ήταν για τον Ισραηλίτη, κατά κάποιο τρόπο, μια νέα δημιουργία, μια καινή κτίση. Η βάση για οποιαδήποτε εσχατολογική σκέψη ήταν αυτό ακριβώς το γεγονός, το γεγονός της Εξόδου. Εξαιρετικά δύσκολο βέβαια να εξηγήσει κανείς τη γέννηση όλων αυτών των ριζοσπαστικών ιδεών, ερήμην κάποιου τρανταχτού συμβάντος που να τις γέννησε.


            Παρόλο που οι Ισραηλίτες βλέπουν την Έξοδο ως αυτό το συμβάν, βλέπουμε ότι δεν ήταν το εσχατολογικό συμβάν, λόγω της παλινδρόμησης. Ήταν μόνο η πρόγευση. Ήταν η πυροδότηση της φαντασίας, της προσμονής και του οραματισμού ότι ένα τέτοιο συμβάν, κατά τον τύπο της Εξόδου, είναι δυνατό για το μέλλον. Η Έξοδος εισάγει στην ιστορία τον γραμμικό χρόνο, ο οποίος κληροδοτείται στον ιουδαιοχριστιανικό κόσμο (και σε οποιονδήποτε υποσυνείδητα λειτουργεί βάσει μιας γραμμικής κατανόησης του χρόνου), γιατί ήταν ένα γεγονός ρωγμή. Όρισε τον Ισραήλ αλλά και τον ίδιο τον Θεό με ένα διαφορετικό τρόπο. Από εκείνη τη στιγμή ο Θεός ήταν «ο Γιαχβέ που σε έβγαλε απ’ την Αίγυπτο». Μετά την Έξοδο ο Ισραήλ μπορούσε πλέον να περιμένει το εσχατολογικό γεγονός. Η Έξοδος άνοιξε τον ορίζοντα των πιθανοτήτων, των μοναδικών γεγονότων εκτός κυκλικού χρόνου, η Έξοδος άνοιξε τα μάτια των προφητών αλλά και κάθε προσευχόμενου να ζήσει βλέποντας μπροστά, προσμένοντας μια άλλη Έξοδο, αλλά καλύτερη, γιατί η πρώτη δεν εγκαινίασε το μη-αναστρέψιμο – ήταν όμως αρκετή για να δώσει την υπόσχεση της δεύτερης Εξόδου, ήταν αρκετή να προετοιμάσει την προσμονή για το εσχατολογικό συμβάν, το οποίο δεν ήταν πλέον μια παραίσθηση του κυκλικού χρόνου, αλλά το πάτημα του γραμμικού, η δικαιολόγηση του οράματος, η αφετηρία της πίστης και της προσευχής του Ισραήλ. Εδώ να πούμε ότι ακόμα και η δοξολογία του Ισραήλ διαφέρει από τη δοξολογία στην αρχαία Εγγύς Ανατολή στο ότι εστιάζει στην ιστορική ενέργεια του Θεού και όχι μόνο σε αιώνιες αναλλοίωτες ιδιότητές Του.


            Το γεγονός Χριστός πληροί τα στοιχεία του εσχατολογικού συμβάντος. Όπως με την Έξοδο, παρόλο που πολλοί δεν δέχονται την ιστορικότητα της ανάστασης (και ως επακόλουθο αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα να εξηγήσουν πως προέκυψαν οι ριζοσπαστικές ιδέες που γεννήθηκαν τότε στην Παλαιστίνη), για τους μαθητές του Ιησού αυτό που περιγράφουν ήταν ένα μοναδικό ιστορικό γεγονός, το οποίο δεν είχε επαναληφθεί ούτε είχε παραχθεί από τους ίδιους. Αποδίδεται εξ’ ολοκλήρου στη θαυματουργή ενέργεια του Θεού και είναι το γεγονός που εγκαινιάζει μια νέα κατάσταση, μια καινή κτίση. Για τους μαθητές του Χριστού, το γεγονός Χριστός αποτελεί την εισαγωγή σε μια νέα τάξη πραγμάτων, στον επαναπροσδιορισμό του κόσμου, της θεολογίας, της πολιτικής, της οικονομίας, της ανθρωπολογίας, της πραγματικότητας γενικά. Ήταν το συμβάν που εξήγησε όχι μόνο το παρόν τους αλλά και το παρελθόν και το μέλλον τους. Η ιστορία επανερμηνεύθηκε, ο ουρανός και η γη, το σύμπαν. Τα έσχατα εισέβαλαν στην ιστορία.


Είναι όμως το συμβάν Χριστός μη αναστρέψιμο; Γιατί δεν βλέπουμε την πραγμάτωση του οράματός μας για έναν καλύτερο κόσμο; Εγκαινιάστηκε κάτι το αιώνιο ή ξαναπέσαμε στον κυκλικό χρόνο; Εδώ οι Χριστιανοί θα απαντήσουν «ναι». Το μοναδικό μη αναστρέψιμο ιστορικό συμβάν είναι πραγματικότητα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Η μοναδικότητα του συμβάντος της ανάστασής του εγκαινίασε τη νέα κτίση του σώματός του και αυτή η κατάσταση δεν παλινδρόμησε. Διατηρεί την αναστημένη του κατάσταση μέχρι σήμερα και αιώνια. Για την Καινή Διαθήκη, αυτή τη στιγμή ο Ιησούς βιώνει τη μη αναστρέψιμη καινή κτίση. Ζει μέσα σ’ αυτήν.


            Οι Χριστιανοί δεν προσμένουν το συμβάν και την καινή κτίση μόνο περιμένοντάς την στο μέλλον, εξαρτημένοι από τις δυνάμεις τους να κατεβάσουν μόνοι τους τον ουρανό στη γη, ούτε την περιμένουν χωρίς ιστορικό έναυσμα, αλλά με το να βρίσκονται συνδεδεμένοι με τη νέα κτίση την οποία βίωσε ο Χριστός μέσα στην ιστορία και βιώνει ακόμα τώρα, στο παρόν του. Ο απόστολος Παύλος όταν διακήρυττε ότι «τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονεν καινά» (Β΄ Κορ 5:17), δεν είχε τυφλωθεί ούτε έχασε επαφή με την πραγματικότητα. Ήταν ικανός να το πει επειδή είδε ότι στου Χριστού τη ζωή το αιώνιο συμβάν έλαβε χώρα και υπάρχει ως μη αναστρέψιμο. Η μετάβαση ήρθε και πλέον ο Ιησούς γνωρίζεται διαφορετικά: «ἐγνώκαμεν κατὰ σάρκα χριστόν, ἀλλὰ νῦν οὐκέτι γινώσκομεν» (Β΄ Κορ 5:16). Η εσχατολογία του Χριστιανού δεν είναι «όνειρο θερινής νυκτός», αλλά ίσως η μόνη εσχατολογία που δικαιολογείται ιστορικά. Θεμελιώνεται στην ιστορική ρήξη του γεγονότος Χριστός, ένα γεγονός που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της υπόσχεσης στους ακόλουθούς του, τα χαρακτηριστικά του αρραβώνα, και αυτή είναι η απάντηση του Απ. Παύλου στο «πως ξέρουμε ότι θα βιώσουμε κι εμείς το συμβάν;» (βλ. Β΄ Κορ 5:5).


Ακόμα κι ο αθεϊστής που ελπίζει σ’ έναν καλύτερο κόσμο είναι, εν’ αγνοία του ίσως, εξαρτημένος από την ιουδαιοχριστιανική θεώρηση του χρόνου. Αλλιώς πώς να δικαιολογηθεί η μη αποδοχή του κυκλικού, οι ατέρμονες προσπάθειες για το καλύτερο; Γιατί να μην παραμείνουμε στον κόσμο του Εκκλησιαστή και να παραδοθούμε στην ματαιότητα; Το συμβάν Ιησούς είναι τώρα. Συμβάν διαρκείας στο οποίο ατενίζουμε, συμβάν «ερχόμενο», ιστορική ρήξη της οποίας τα σηκωμένα κύματα μας οδηγούν ανεπιστρεπτί στις ακτές ενός νέου κόσμου. 


 


 

 •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on January 19, 2014 11:28

December 22, 2013

Τι είδε ο Συμεών;

ImageΤι είδε ο Συμεών; Μέσα στη ρουτίνα του, ανάμεσα σε χιλιάδες βρέφη που του έφερνε ο κόσμος κάθε μέρα, σκυμμένος και υπάκουος στο καθήκον, υπομονετικά πράττοντας το «εἰθισμένον τοῦ νόμου» (Λουκ 2:27). Τι είδε; Τι το ιδιαίτερο είδε σ’ αυτό το βρέφος;


Γι αυτή τη στιγμή κρατιόταν στη ζωή, μια ζωή σε προσμονή, την προσμονή της «παρηγοριάς του Ισραήλ», και τι είδε; Είδε κάτι το οποίο δεν μπορούσε σε κανέναν να το δικαιολογήσει, δεν μπορούσε σε κανέναν να εξηγήσει πώς γίνεται σε ένα βρέφος να ενυπάρχει ο πόθος όλων των λαών, ο πόθος των αιώνων. Κανένας παρατηρητής δεν έβλεπε αυτό που εκείνος είδε. Και οι ίδιοι οι γονείς εθαύμασαν μ’ αυτό που είδε, μ’ αυτό που ερμήνευσε, γιατί η όρασή τους δεν αντιστοιχούσε στο χειροπιαστό παρόν, σ’ αυτό που κείτεται μπροστά τους.


Αυτό που είδε, η αλήθεια, το πραγματικό, έγκειται σ’ αυτό που δεν βλέπουν οι άλλοι, στο ακριβώς αντίθετο απ’ αυτό που μπορεί να τους δείξει, να τους αποδείξει. Γιατί και ο Απόστολος Παύλος λέει «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδεν καὶ οὖς οὐκ ἤκουσεν καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Α΄ Κορ 2:9). Κι εδώ ο Συμεών τούτο ακριβώς βλέπει «εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν» (Λουκ 2:30-31). Και αυτό, το οποίο είναι έξω από την αναγκαιότητα του κόσμου, δεν είσαι αναγκασμένος να το δεις δηλαδή μόνο και μόνο επειδή είναι μπροστά σου ή επειδή είναι προφανές ή επειδή μπορείς να το υπολογίσεις ή επειδή μπορείς να καταλήξεις σ’ αυτό φιλοσοφικά. Αυτό το απολύτως άλλο, το απόλυτα ελεύθερο είναι και το απόλυτα μη προσβάσιμο, παρά μόνον κατόπιν δικής Του επιλογής, κατόπιν αποκάλυψης και όχι ανακάλυψης. Είναι αυτό που αρνείται να μπει κάτω απ’ το ανθρώπινο μικροσκόπιο και να ερευνηθεί. Αλλιώς αυτό θα ήταν μέρος του φυσικού κόσμου άρα όχι υπερβατικό. Κρύφτηκε, όμως, το υπερβατικό μέσα στο φυσικό, ο Συμεών το αγγίζει.


Ο Συμεών δεν είδε ούτε τη λήξη της εξορίας, την ήττα της Ρώμης, την οικονομική άνοδο και ευμάρεια του καταπιεσμένου λαού του. Είδε «σημείον αντιλεγόμενον» (Λουκ 2:34), ένα βρέφος. Είδε την ανθρώπινη «μωρία». Είδε το σημείον που δεν ήταν σημείον αλλά το πιο κοινότοπο φαινόμενο. Μέσα στο Πνεύμα το Άγιο, σ’ έναν άνεμο ξεχωρισμένο απ’ τους άλλους θα μπορούσε να μεταφράσει κανείς, ένα zeitgeist πέραν και μέσα στον κοινό χρόνο, δια Αυτού μπορεί κανείς να δει αυτό που δεν βλέπεται. Ένα μωρό που παράγει στην οπτική του Συμεών και χιλιάδων άλλων πλεόνασμα νοήματος, ένα πλεόνασμα το οποίο δεν δικαιολογείται, δεν ταξινομείται, δεν καταστέλλεται με καμία εκκοσμίκευση ή φυσιοκρατική εξήγηση.


Ο Συμεών είδε και «ἐδέξατο αὐτὸ εἰς τὰς ἀγκάλας» (Λουκ 2:28). Πόσο πιο παράδοξο, το φως που θ’ αγκαλιάσει τα έθνη (2:32) κρυμμένο σε μια γέρικη αγκαλιά ενός Εβραίου. Η απάντηση πάρθηκε. Ό,τι αμφισβητήσεις κι αν είχες για τη φύση αυτού του Θεού, για το κατά πόσο εγκατέλειψε τον κόσμο, για το κατά πόσο τελικά θέλει να αποκτείνει ή να σώσει, για το ποια είναι τελικά η τελευταία Του λέξη έναντι των προσδοκιών του λαού Του, η απάντηση δόθηκε. Η τελευταία λέξη είναι σωτήριον, όχι απώλεια. Το βλέπει πριν να το βιώσει και αντιδρά διακηρύττοντας μπαρούχ αττά Αντονάι, ευλογητός ο Κύριος! Αυτό κι αν είναι ξέσπασμα παραλόγου στη θέα του νεογέννητου, ενός μέλλοντος που κανείς δεν είναι ικανός να προκρίνει, μόνο ένας ορών, γιατί οι οφθαλμοί του είδαν το τέλος. Το φαινόμενο σκλαβώνει, θανατώνει, μόνο η «μωρία» σώζει. Τώρα, αν είδες, μπορείς να πεθάνεις εν ειρήνη.

1 like ·   •  0 comments  •  flag
Share on Twitter
Published on December 22, 2013 12:03

Myrto Theocharous's Blog

Myrto Theocharous
Myrto Theocharous isn't a Goodreads Author (yet), but they do have a blog, so here are some recent posts imported from their feed.
Follow Myrto Theocharous's blog with rss.