Ανδρέας Καπανδρέου's Blog, page 82

Διηγήματα πολιτικής και επιστημονική φαντασίας του Νέαρχου Γεωργιάδη

Ο συγγραφέας – μουσικός παραγωγός Νέαρχος Γεωργιάδης (1944-2013) εξέδωσε το 1980 τη συλλογή διηγημάτων με τίτλο: “Διηγήματα πολιτικής και επιστημονική φαντασίας”.
Η συλλογή αποτελείται από τα ακόλουθα επτά διηγήματα: 1.Μια άλλη εποχή, 2. Ο θύτης, το θύμα και ο αναγνώστης, 3. Δολοφονία σε slow motion, 4. Ο κυνοκέφαλος, 5. Το πάλεμα, 6. Μονομαχία με ακτίνες σκέψης και 7. Χλιάο.
Τα διηγήματα του Νέαρχου Γεωργιάδη μπορούν να χαρακτηριστούν ως ονειρικά και αλληγορικά. Ο συγγραφέας είναι φανερά επηρεασμένος από τα πολιτικά της εποχής του, την μεταπολίτευση ενώ τα σημάδια τους χούντας είναι ακόμα νωπά στη μνήμη του.Το διήγημα «Ο θύτης, το θύμα και ο αναγνώστης» είναι μια σουρεαλιστική – αλληγορική ιστορία στην οποία ο πρωταγωνιστής (ο αναγνώστης) αφού ανέχεται το έγκλημα που διαπράττεται μπροστά στα μάτια του, καταλήγει τελικά και ο ίδιος θύμα.
Καθαρά φανταστικά (με την έννοια ότι εμπεριέχουν φανταστικά στοιχεία) μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τα δύο τελευταία διηγήματα του βιβλίου:
Στο «Μονομαχία με ακτίνες σκέψης» ένα διήγημα επιστημονικής φαντασίας με πολιτικές προεκτάσεις, ένας καθηγητής πανεπιστημίου ανακαλύπτει και χρησιμοποιεί προς όφελός του τις ακτίνες σκέψης - μια υπερφυσική δύναμη που πηγάζει μέσα από τον εγκέφαλό του. Η ψυχρή παρέμβαση της φανταστικής χώρας Υπερατλάντας στα εσωτερικά και τα πολιτικά θέματα της χώρας του καθηγητή παραπέμπει στην απροκάλυπτη παρέμβαση των ΗΠΑ στα πολιτικά της Ελλάδας και της Κύπρου τη δεκαετία του 70.
Στο διήγημα «Χλιάο» ο συγγραφέας μας μεταφέρει στον φανταστικό πλανήτη Άατ. Σε αυτόν τον πλανήτη η κυριότερη πηγή ενέργειας είναι το χλιάο (κάτι σαν το δικό μας πετρέλαιο), το οποίο όμως τυγχάνει να έχει τις ίδιες ακριβώς ιδιότητες με το υγρό που ρέει στις φλέβες των ανθρωποειδών κατοίκων του πλανήτη (κάτι σαν το δικό μας αίμα).  Μια πολιτική κρίση δημιουργεί τεράστιο έλλειμα στο χλιάο και τότε αρχίζουν τα παρατράγουδα με τους κύριους εκφραστές της εξουσίας να μην διστάζουν ακόμα και να  θανατώνουν με συνοπτικές διαδικασίες κοινούς θνητούς προκειμένου να χρησιμοποιήσουν το χλιάο που ρέει στις φλέβες τους για να κινήσουν τα αυτοκίνητά τους. Η ιστορία, προφανώς εμπνευσμένη από την παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση του 1973 την οποία είχε υπόψη του ο συγγραφέας, έχει κάποια πολύ εμφανή αλληγορικά στοιχεία και ονόματα (π.χ. η Μεγάλη υπερδύναμη Αμορρικ, παραπέμπει στην Αμερική και η χλιοπαραγωγική χώρα Ιρανήρ παραπέμπει στο Ιράν).
Διηγήματα πολιτικής και επιστημονική φαντασίας / Νέαρχου Γεωργιάδη. Κύπρος: [χ.ο.], 1980.
Σύντομο βιογραφικό: Ο Νέαρχος Γεωργιάδης γεννήθηκε στη Μόρφου της Κύπρου το 1944. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1973 μέχρι το 1999 εργάστηκε ως σκηνοθέτης και παραγωγός τηλεόρασης στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Από το 1999 μέχρι το 2012 εργάστηκε ως μουσικός παραγωγός στο ραδιοσταθμό "Άστρα". Μελέτησε συστηματικά το ελληνικό λαϊκό τραγούδι. Έγραψε κριτική βιβλίου και κινηματογράφου σε εφημερίδες και περιοδικά.
Πέθανε στη Λευκωσία στις 31 Ιουλίου 2013.Έργα του:- Ο Μύστης και ο Ηγέτης (διηγήματα), 1975- Διηγήματα φαντασίας, 1980 (Κρατικό Βραβείο Κύπρου)- Ο αναλγητήρ (διηγήματα), 1982- Ρεμπέτικο και πολιτική, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1993- Από το Βυζάντιο στο Μάρκο Βαμβακάρη, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1996- Ο Ακρίτας που έγινε ρεμπέτης, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1999- Το φαινόμενο Τσιτσάνης, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2001 κ.ά.

Το χειρόγραφο: μία νουβέλα του Κυριάκου Δημητρίου

Το χειρόγραφο / Κυριάκος Δημητρίου. Αθήνα: Πορεία, 2016.
Ο συγγραφέας του βιβλίου Κυριάκος Δημητρίου διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η αρχαιοελληνική πολιτική σκέψη, η πλατωνική παράδοση, η  πρόσληψη της ελληνικής αρχαιότητας στη νεότερη ευρωπαϊκή σκέψη και ο βρετανικός ωφελιμισμός.
Ο Δημητρίου, εμφανώς επηρεασμένος από τα επιστημονικά (και μη) αναγνώσματά του, μας παρουσιάζει μέσω της συγκεκριμένης νουβέλας, συγκεκαλυμένα, τη σύντομη βιογραφία του Άγγλου φιλόσοφου Floyer Sydenham (1710-1787).
Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας (ο Δρ. φιλολογίας Γκέιλ Έλιοτ) ζει στο σύγχρονο Λονδίνο και ενώ ετοιμάζει το επιστημονικό του σύγγραμμα που αφορά τον Άγγλο φιλόσοφο Φλόουερ Σίντενχαμ, βλέπει κάθε βράδυ στον ύπνο του το ίδιο αγωνιώδες όνειρο – εφιάλτη: Κάποιος άγνωστος άντρας κρατώντας παραμάσχαλα έναν δερμάτινο χαρτοφύλακα με ένα χειρόγραφο φτάνει στις ερμητικά κλειστές πύλες του πανεπιστημιακού κολεγίου και αντιμετωπίζεται ως άγνωστος από τον φύλακα.Στο πρώτο μέρος του βιβλίου διαβάζουμε για τη ζωή του Γκέιλ Έλιοτ, και την εμμονή που παθαίνει με τον Φλόουερ Σίντεχαμ. Εκτός από το όνειρο ο πρωταγωνιστής βιώνει και τρεις αλλόκοτες συναντήσεις με τρεις διαφορετικούς άντρες (η πρώτη στο δάσος με κάποιον άγνωστο που μαζεύει μανιτάρια,  η δεύτερη με έναν οδηγό ταξί που μίσθωσε για να τον μεταφέρει στο σπίτι του και μια τρίτη με έναν πάστορα στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε λόγω υπερκόπωσης). Και οι τρεις άγνωστοι άντρες που κινούνται μεταξύ της πραγματικότητας της φαντασίας του Γκέιλ, προσπαθούν να του στείλουν κάποια μηνύματα σχετικά με την μελέτη που πραγματοποιεί.
Στο δεύτερο μέρος της ιστορίας τον επισκέπτεται ο ίδιος ο Σίντενχαμ ο οποίος τον επικρίνει για το έργο του και τον καλεί να επανορθώσει.Η εμμονή του Γκέιλ με το έργο του και τη μελέτη του Σίντενχαμ οδηγεί, μέσω του ονείρου, της φαντασίας αλλά και οπτασιών που βλέπει ο πρωταγωνιστής, στην πλήρη ταύτιση των δύο αντρών, τόσο ψυχικά αλλά και σωματικά. Ο Γκέιλ αντιλαμβάνεται τελικά ότι η φιγούρα του άγνωστου άντρα τον οποίο βλέπει στα όνειρά του είναι ο ίδιος του ο εαυτός αλλά και ο Φλόουερ Σϊντεχαμ ταυτόχρονα.
Το σύγχρονο Λονδίνο στο οποίο κατοικεί ο Γκέιλ μπερδεύεται με αυτό του 18ου αιώνα όπου έζησε ο Άγγλος φιλόσοφος. Από την ιστορία η οποία βασίζεται στην πραγματική ζωή του Σίντενχαμ, εκτός από το φιλοσοφικό υπόβαθρο, υπάρχει έντονο και το ερωτικό στοιχείο το οποίο διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και των δύο αντρών. Το τέλος των δύο αντρών είναι κοινό και τραγικό…Η νουβέλα κινείται στα όρια του σουρεαλιστικού. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι πλούσια και ελκυστική ενώ η ψυχογραφίες των χαρακτήρων είναι το μεγαλύτερο ατού του βιβλίου.
Από το οπισθόφυλλο:Ο νεαρός, φιλόδοξος ερευνητής Γκέιλ Έλιοτ αφοσιώνεται στη μελέτη ενός λησμονημένου φιλοσόφου του δέκατου όγδοου αιώνα, ωστόσο σταδιακά αποσπάται από τον "εαυτό" του και ασυνείδητα αφομοιώνεται από το κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης.Ο φιλόσοφος (Φλόυερ Σίντενχαμ), σε μια τελευταία, μοιραία συνάντηση με τον Έλιοτ, αποκηρύσσει το έργο του, και σε έναν χρόνο ασύμβατο, μεταξύ ονειρικής απόδρασης και μιας σχεδόν μυστικής σύλληψης της πραγματικότητας, σε ένα συγκλονιστικό ταξίδι στο παρελθόν, αναλαμβάνει ο ίδιος να ολοκληρώσει το βιβλίο παραμερίζοντας τον συγγραφέα.
Ποιος είναι εν τέλει ο ήρωας του βιβλίου; Ο συγγραφέας ή ο πρωταγωνιστής του; Ποιος είναι, αληθινά, ο πρωταγωνιστής στο Χειρόγραφο; Προβολή της φαντασίας του συγγραφέα, ένα πληγωμένο φάντασμα ή η προσωποποίηση μιας ενοχής συνείδησης; Μια παράξενη ιστορία, με φόντο το Λονδίνο δύο εποχών.

«Οκτώβρης» της Κωνσταντίας Φιλίππου, στην Κύπρο [δημοσίευση στο Bookia.gr]

Πραγματοποιήθηκε στον πολύ όμορφο χώρο του Υπαίθριου Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παραδοσιακών Επαγγελμάτων Δερύνειας (επαρχία Αμμοχώστου, Κύπρος), η παρουσίαση της ποιητικής συλλογής  «Οκτώβρης»  της  Κωνσταντίας Φιλίππου  ( εκδόσεις Μελάνι , 2017).Τη συλλογή παρουσίασε ο φιλόλογος Άγγελος Σμάγας ενώ χαιρετισμούς απηυθύναν οι Άντρος Καραγιάννης (Δήμαρχος Δερύνειας) και Μαρία Παναγιώτου(Διδάκτωρ Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου). Ποιήματα από τη συλλογή διάβασε η φιλόλογος Άρτεμις Ριαλά. Την εκδήλωση η οποία πλαισιωνόταν από καλλιτεχνικό πρόγραμμα, συντόνιζε η Ελένη Σκούρου.  Για την πρώτη της ποιητική συλλογή μίλησε και η ίδια η ποιήτρια.Ακολουθεί αυτούσια η ομιλία της ποιήτριας Κωνσταντίας Φιλίππου:Σκεφτόμουν πολύ, αν όντως πρέπει απόψε να μιλήσω με την ιδιότητα της συγγραφέως, γιατί, όπως όλοι συνηθίζουμε να λέμε, ο λογοτέχνης μιλά μέσα από το έργο του.  Βέβαια μέσα μου εξίσου ισχυρές, πολύ πιο ισχυρές θα έλεγα σε σύγκριση με την ιδιότητα της συγγραφέως, είναι η ανθρώπινη και η φιλολογική μου ιδιότητα που με «έπεισαν» τελικά να μιλήσω, όχι τόσο για το έργο αλλά για την επαφή μου με την Ποίηση και για τη διαδικασία εκπόνησης της συλλογής μου με τίτλο Οκτώβρης.Για αυτό τον λόγο επικαλούμαι αρχικά, τα όσα έγραψε σε μία σύντομη παρουσίαση της ποιητικής μου συλλογής στο προσωπικό του ιστολόγιο ο Ανδρέας Καπανδρέου που με τιμά με την παρουσία του, για να καταφέρω να αναδείξω τη θέση της ποίησης στη ζωή μου.  Ο κύριος Καπανδρέου επεσήμανε ότι: «Η θεματολογία της συλλογής ποικίλει και αντλείται από διάφορα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα. Συχνά όμως, οι στίχοι αποδίδονται με μεγάλη ευαισθησία και προδίδουν έντονη συναισθηματική και ψυχική εμπλοκή της ίδιας της συγγραφέως μέσω βιωμάτων της.  Κάποια από τα ποιήματα φανερώνουν την έντονη ανάγκη της υποφαινόμενης να εκφραστεί με τον ποιητικό λόγο, ο οποίος δείχνει να την ανακουφίζει και να την λυτρώνει».  Πράγματι!, προσθέτω, επιβεβαιώνω, επαληθεύω.Μέσα από τα λόγια αυτά έχει εύστοχα επισημανθεί ο ρόλος του ποιητικού λόγου στη ζωή μου.  Ανεξαρτήτως της θεματολογίας, η ποιητική δημιουργία ήταν ένα φαινόμενο που ανέκαθεν με βοηθούσε να εκφράσω ενδόμυχες σκέψεις, να δαμάσω και να εξωτερικεύσω τον εσωτερικό μου κόσμο που συνήθως μαίνεται και δονείται από τους περιβάλλοντες κραδασμούς και να λυτρωθώ έτσι μέσα στα μονοπάτια της Ποίησης.  Της τέχνης αυτής που μου δίνει την εντύπωση πως με διάλεξε από πολύ νωρίς για να την υπηρετώ.Όπως ανέφερα, η ενασχόλησή μου με την ποίηση, γιατί περί Ποιήσεως ο λόγος σήμερα, ξεκινά από τα παιδικά μου χρόνια.  Με θυμάμαι έντονα ήδη από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου να έχω φτιάξει ένα τετράδιο, να το έχω ντύσει με ένα χαρτί με κίτρινα λουλούδια, τα θυμάμαι πολύ καθαρά εκείνα τα κίτρινα λουλούδια, και να σκαρώνω μέσα στίχους που γρήγορα είχαν γεμίσει όλες τις σελίδες.  Βέβαια, πρέπει να ομολογήσω ότι θυμάμαι συνάμα και τον προβληματισμό μου, ίσως ακόμα και την ντροπή που ένιωθα, όταν υποψιαζόμουν πόσο πολύ μου άρεσε το γράψιμο, τα βιβλία, και γενικότερα η λογοτεχνία, την ώρα που τα άλλα παιδιά ασχολούνταν με πιο ... παιδικά πράγματα. Η ποίηση για μένα, μέχρι και τα χρόνια των σπουδών μου ήταν κάτι πηγαίο, αυθόρμητο.  Έγραφα παντού, στα έδρανα του πανεπιστημίου, στις σημειώσεις των μαθημάτων, ακόμη και σε χαρτομάντηλα, μα δεν κρατούσα ποτέ κάτι φυλαγμένο.  Φαίνεται πως όταν η ζωή είναι ακόμη ανέμελη, ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται την αξία της τέχνης.  Ή τουλάχιστον την αναγκαιότητά της στη ζωή του. Ώσπου κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι σταμάτησα να γράφω ή μάλλον ξεκίνησα να δουλεύω, να αγχώνομαι πλέον υπερβολικά, να παντρεύομαι, να έχω το δικό μου σπίτι, να γίνομαι μάνα.  Νομίζω πως η μητρότητα ήταν το επιστέγασμα όλων αυτών των αλλαγών που με έκαναν να μην είμαι πια γνώριμη με τον τότε εαυτό μου.  Κι όσο κι αν αντιλαμβανόμουν ότι αυτό ήταν το φυσικό αποτέλεσμα της εξέλιξης στην ζωή μου, αυτή την εξέλιξη δεν μπορούσα ακόμη να την αφομοιώσω, σε σημείο που έμενα άυπνη, σκεφτόμενή την.  (Αυτό, για όσους έχουν διαβάσει τη συλλογή μου, γίνεται, νομίζω, εύκολα αντιληπτό).  Ήταν πράγματι οι ώρες πολύ νυχτερινές και πολύ ιδιωτικές και έτσι μάλλον εξ ανάγκης ξεκίνησα και πάλι να γράφω.  Αυτή τη φορά όμως αποθήκευα τα γραφτά μου στον υπολογιστή, για να τα δω την επόμενη μέρα, και την επόμενη ... και τα έβλεπα ώρες και τα σκεφτόμουν ακόμη περισσότερες ώρες.  Αυτό άλλωστε είναι και το περιεχόμενο των περισσότερων ποιημάτων μου, σκέψεις, διαπιστώσεις, καταγραφή θηλυκών και μητρικών στιγμών, ιστορικές επισημάνσεις, κοινωνικοί, πολιτικοί και ηθικοί προβληματισμοί της τρίτης δεκαετίας στη ζωή μου που με έμαθε τον πραγματικό ορισμό της έννοιας «ζωή».  Το αποτέλεσμα όλων αυτών των ωρών, που για την ψυχή και το μυαλό μου αποτελούσαν ηδονικές στιγμές, ήταν η συγκέντρωση ενός μεγάλου αριθμού ποιημάτων που φαίνονταν σε μένα να διεκδικούν τούτη τη φορά μια καλύτερη τύχη από ό,τι είχα γράψει στο παρελθόν.Παρά το άγχος και την αμηχανία μου όσον αφορά την έκδοση των ποιημάτων μου, αυτή τη φορά ο κύβος ερρίφθη και η απόφαση ελήφθη, χάρη στη μαγεία της στιγμής και τη στήριξη των πολύ δικών μου ανθρώπων που με ενθάρρυναν ψυχικά και με ενίσχυσαν μάλιστα οικονομικά, όταν επεδίωξα να εκδώσω τα γραφτά μου στην Ελλάδα με τη συνδρομή εκδοτικού οίκου.  Ευτυχώς οι εκδοτικοί οίκοι σύντομα έδειξαν το ενδιαφέρον τους και ιδιαίτερα οι Εκδόσεις Μελάνι της Πόπης Γκανά, με την οποία έχω συνεργαστεί.  Θέλω σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον εκδοτικό οίκο Μελάνι, για την κατανόηση που έδειξε σε μένα, αφού λόγω της εγκυμοσύνης μου δεν κατέστη δυνατό να μεταβώ στην Αθήνα για τις ανάγκες της έκδοσης και έτσι όλα έγιναν μέσω τηλεφώνου και Διαδικτύου! ...  - Η τεχνολογία λοιπόν ετέθη στην υπηρεσία της Τέχνης, να μια θετική της πτυχή!  Πράγματι! -  Η συνεργασία μου με τον εκδοτικό οίκο είχε ως αποτέλεσμα  αυτό που κρατάω στα χέρια μου, τη συλλογή μου με τίτλο Οκτώβρης που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2017, αρχικά στην Ελλάδα και έπειτα στην Κύπρο. Πρέπει να παραδεχτώ πως φρόντισα, ώστε η έκδοση αυτή να μη δημιουργεί απαραιτήτως σε μένα αισθήματα περηφάνειας και συγκίνησης, ούτε προσδοκίες αναγνώρισης, γιατί έχω προ πολλού γκρεμίσει μέσα μου από τον θρόνο του τον εξιδανικευμένο Ποιητή.  Ευτυχώς, ως φιλόλογος, μπορώ να διακρίνω τη διαφορά ανθρώπου και ποιητή, ζωής και έργου.  Μπορώ ακόμη ως φιλόλογος που σκέφτεται ανθρώπινα να αντιληφθώ ότι η αξία της ποίησης έγκειται στο ερέθισμα του ποιητή και στον προβληματισμό και την απόλαυση που γεννάται στον αναγνώστη και όχι απαραιτήτως στους εκφραστικούς τρόπους που αξιοποιήθηκαν ή στην επιβράβευση που ενδεχομένως προέκυψε.  Προσωπικά με αφορά μόνο η δικαίωση των στιγμών της Ποίησης, γιατί, επαναλαμβάνω, περί Ποιήσεως ο λόγος σήμερα.Όσον αφορά λοιπόν τα υπόλοιπα, τα γνωρίσματα δηλαδή της ποίησής μου, τη θεματική, τους εκφραστικούς τρόπους και την ερμηνεία των ποιημάτων μου, τα αφήνω κι εγώ η ίδια, αποποιούμενη τη φιλολογική μου ιδιότητα αυτή τη φορά, σε όσους ενδιαφέρονται να ασκήσουν ευπρόσδεκτη κριτική.  Σε αυτή την περιπέτεια έχω επιλέξει να είμαι θεατής και συλλέκτης ερεθισμάτων που θα αξιοποιηθούν ίσως κάποια άλλη στιγμή.Δύο ποιήματα από τη συλλογή “Οκτώβρης”:

ΑΚΟΥΓΕΤΑΙΉταν ανέκαθεν ο ήχος της εγκεφαλικής
δραστηριότητας.
Ακούγεται, βέβαια κι ακούγεται.
Ένας ήχος καθηλωτικός, ήχος που πάντα ερεθίζει
τις αισθήσεις.

Ακούγεται…

Όταν καλοξυσμένα μολύβια χαράζουν το χαρτί,
όταν στάλες ιδρώτος κυλούν στον κόλπο της παλάμης
κι όταν νευρικές ανάσες συντονίζονται με το γρήγορο
κούνημα των ποδιών.

Ακούγεται, βέβαια κι ακούγεται.

ΠΟΙΗΤΗΣ«Η ποίηση είναι ανάπτυξη ενός επιφωνήματος»
ΠΩΛ ΒΑΛΕΡΥ

Τότε ο ποιητής είναι αυτός που ουρλιάζει σαν ύαινα
τη νύχτα
κι αναστενάζει στον ερχομό της μέρας.
Ον δημιουργικό. Βέβαια.
Αλλά κατά τα άλλα ον κανονικό του είδους του.
Μην απαιτείς πολλές αρετές. Καθωσπρεπισμούς
και άμεμπτες συμπεριφορές.
Σκέψου πως σέρνεται για ένα επιφώνημα.
Μια λέξη είναι απλώς.
Μην τον περνάς για σπουδαίο.

Ο Μυστικός Σύντροφος του Ρήγα στις Βιβλιχνηλασίες της εφημερίδας Σημερινή

Βιβλιχνηλασίες / Χρυσόθεμις ΧατζηπαναγήΑνδρέας Καπανδρέου: Ο Μυστικός Σύντροφος του Ρήγα
Μετά τα βιβλία του «Το τρομακτικό μυστικό του Αϊστάιν»(2010) και «Ο γιος της Μάγισσας»(2012) των «αλλόκοτων» διηγημάτων ή ιστοριών-και τα δύο στη σφαίρα του φαντασιακού ή μαγικού ρεαλισμού-ο καλός συγγραφέας Ανδρέας Καπανδρέου ήλθε το 2016 να εμπλουτίσει τις πρωτοποριακές στο είδος αθηναϊκές Εκδόσεις «Συμπαντικές Διαδρομές» με ένα απαιτητικό συνθετότερο εγχείρημα. Ωστόσο, το ιστορικό του μυθιστόρημα, με τον ως άνω τίτλο και τον διευκρινιστικό υπότιτλο «Η άγνωστη μαρτυρία του Ιωάννη Καρατζά», έκτασης 257 σελίδων, δεν υπολείπεται σε δημιουργική ευρηματικότητα μιας ενδιαφέρουσας ανατρεπτικής πλοκής και  ευανάγνωστης γραφής. Συγκεκριμένα, η συνύφανση γύρω από τον μυθο-ιστορικό ιστό πρωθύστερων σε βάθος φανταστικού χωροχρόνου σκηνικών επεισοδίων στο Μέρος Α΄ (2103 μ.Χ.) και υστερόπρωτων στο Μέρος Β΄(1790 μ.Χ.) σε μυθοπλαστική αναπαράσταση ενός ιστορικού παρελθόντος κατά την τελευταία δεκαετία του 18ου αιώνος στη Βιέννη και  σε άλλες βαλκανικές πόλεις.Ο Καπανδρέου, αξιοποιώντας σχετικές βιβλιογραφικές πηγές, που επιτάσσει στο βιβλίο, μεταπλάθει με έντεχνη υποβλητική πειθώ και αληθοφανή αφηγηματικότητα τα πραγματικά γεγονότα, χωρίς όμως να αλλοιώνει τον ιστορικό τους πυρήνα. Απεναντίας, ο ενημερωμένος αναγνώστης δύναται να διακρίνει μεταξύ μυθοπλαστικής ιστορικοφάνειας και απομυθοποιητικής, ενίοτε, ιστορικότητας μέσω των διασταυρούμενων πηγών. Έτσι, παρότι δεν διαβάζει κανείς μυθιστόρημα, για να μάθει Ιστορία, αλλά για να ταξιδέψει στη θάλασσα τής μιας με τις διάφορες πολυκύμαντες ιστορίες, ακολουθώντας τις σειρήνες του μύθου και τις γοργόνες της φαντασίας, εντούτοις μέσα από τον «Μυστικό Σύντροφο του Ρήγα» μεταφέρεται σε κινηματογραφικούς ρυθμούς στο προεπαναστατικό κλίμα των πρωτεργατών της εθνεγερσίας του υπόδουλου γένους, μαθαίνοντας ταυτόχρονα  για την κυκλοφορία της πρώτης ελλληνικής «εφημερίδος», προσωπικότητες και πολιτισμικές δραστηριότητες της μεταβατικής εκείνης εποχής.
Το γνωσιολογικό υπόβαθρο του έργου εδράζεται στην επίδραση που άσκησαν στους Έλληνες λογίους οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης για ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα και οι «δημοκρατικές ελευθερίες» του Ναπολέοντα, τού «ελευθερωτή των λαών». Από τους πρώτους που τις ενστερνίστηκε, μεταδίδοντάς τις και σε άλλους συντρόφους του στην «Εθνική Εταιρεία», ήταν ο επαναστάτης οραματιστής και θερμός πρόδρομος του ’21 Ρήγας Φεραίος(1757-1798). Γραμματικός των Φαναριωτών στην Πόλη και στη Βλαχία, έπαρχος στην Κραϊόβα και συγγραφέας πραγματειών, θουρίων και επαναστατικών προκηρύξεων στη Βιέννη, στην προσπάθειά του να συναντήσει τον Ναπολέοντα, για να επισπευσθεί η έναρξη της Επανάστασης, συνελήφθη προδομένος από τις αυστριακές αρχές. Παρά τον μαρτυρικό ηρωικό του θάνατο, οι επαναστατικές του διακηρύξεις είχαν προλάβει να απλωθούν σε όλο τον Ελληνισμό. Οι Τούρκοι, έντρομοι για γενικότερη ανάφλεξη στα Βαλκάνια, επέβαλαν στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμο να κυκλοφορήσει την «Πατρική Διδασκαλία», που διατυμπάνιζε ότι το χριστιανικό πνεύμα δεν επιτρέπει την εξέγερση. Τη φυλλάδα κατακεραύνωνε η «Αδελφική Διδασκαλία» του Κοραή.
Όσον αφορά στον Κύπριο λόγιο από τη Λευκωσία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού με τις πολύπλευρες ενασχολήσεις και πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος Ιωάννη Καρατζά(1767-1798),ανήκε στον κύκλο του Ρήγα μαζί με τους Ευστράτιο Αργέντη, Αντώνιο Κορωνιό, Θεοχάρη Τουρούντζια, Ιωάννη και Παναγιώτη Εμμανουήλ κ.ά., που λόγω της μυστικής τους δράσης κατηγορήθηκαν για συνωμοσία και δολοφονήθηκαν από τον Τούρκο καϊμακάμη του Βελιγραδίου μετά την παράδοσή τους από τον μονάρχη της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκο Α΄. Η συνάντηση τού Καρατζά με τον λόγιο Αθανάσιο Ψαλίδα υπήρξε καθοριστική, ώστε να επιδοθεί σε εκδοτικές και συγγραφικές δραστηριότητες και να συνεργαστεί με δύο από τα πέντε τυπογραφεία της Βιέννης, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός νέου δικτύου εκ- παίδευσης και πληροφόρησης του νέου Ελληνισμού.
Ωστόσο, ο Α. Καπανδρέου την αχλύ κάποιων βιογραφικών πτυχών του Καρατζά τη «φωτίζει» με ευρηματικές επινοήσεις και απρόβλεπτες προεκτάσεις μυθιστορηματική αδεία. Του αποδίδει την πατρότητα της «Ελληνικής Νομαρχίας», ενός φιλολογικού οιονεί θρίλερ, για τον Ανώνυμο Έλληνα δημιουργό του οποίου προτάθηκαν πολλοί λόγιοι του Διαφωτισμού πλην του Καρατζά. Τον παρουσιάζει προσέτι να έχει διασωθεί, καταφεύγοντας στην Καστοριά και μαθαίνοντας ότι η αγαπημένη του σκοτώθηκε από Τούρκους καταλήγει στο Άγιον Όρος. Η πλέον όμως ευφάνταστη σύλληψη είναι η επιστροφή με τη χρονομηχανή από το μέλλον στο παρελθόν. Παρά τη δομική συνοχή τους, τα δύο Μέρη του βιβλίου μπορούν να διαβαστούν αυτοτελώς.   

Πηγή: Κυριακάτικη Σημερινή, 9 Ιουλ. 2017

Τρία διηγήματα και ένα επίμετρο από τη Χάρη Ν. Σπανού

Η Συνεδρία Ι, Το σπίτι, Ο ξένος / Χάρη Ν. Σπανού. Λευκωσία: Αιγαίον, 2015.
Με τρία αυτοτελή διηγήματα και ένα επίμετρο η γιατρός Χάρη Ν. Σπανού καταθέτει τη πρώτη της λογοτεχνική της πρόταση σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Αιγαίον.
Στο πρώτο διήγημα (Η συνεδρία Ι) μας παρουσιάζει μια συνεδρία μεταξύ μιας γυναίκας και του ψυχοθεραπευτή της.  Η Άρια, η πρωταγωνίστρια, περιγράφει στον θεραπευτή της ένα όνειρό που είδε. Μέσα από αυτό βγαίνει η ανάγκη της για αντρική συντροφικότητα αλλά και τα ψυχοσωματικά τραύματα λόγω των βιωμάτων που έχουν να κάνουν με την πολιτική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ιδιαίτερή της πατρίδα, η Κύπρος.  Με το τέλος της διήγησης και τη λήξη της συνεδρίας την οποία ο ψυχοθεραπευτής χαρακτήρισε κομβική, η Άρια δείχνει να λυτρώνεται. Οι σκέψεις του θεραπευτή με το τέλος της συνεδρίας ήταν ότι «σήμερα γεννήθηκε μια γυναίκα - χωρίς να χάσει ίχνος από την κοριτσίστικη αύρα της».Στο διήγημα με τίτλο «Το σπίτι» μια κηδεία επαναφέρει τις αναμνήσεις μιας παλιάς ερωτικής σχέσης, αυτής της Αλεξίας με τον θανόντα. Η παλιά ιστορία ξύνει πληγές αλλά αποκαλύπτει και μια πρόσφατη σχέση, την τελευταία του θανόντα με άτομο του ίδιου φύλου. Πέραν από το σοκ της πρωταγωνίστριας επέρχεται η λύτρωση, η συμφιλίωση με τη νέα πραγματικότητα και η συγχώρεση.
Το διήγημα «Ο ξένος» (το αγαπημένο μου από τη συλλογή) είναι πολύ ιδιαίτερο. Ένα ζευγάρι μεσηλίκων γνωρίζεται τυχαία σε ένα μπαράκι στην Λευκωσία.  Λίγο με τη βοήθεια της νεαρής γκαρσόνας που τους σερβίρει, λίγο με την επίδραση του κρασιού αλλά κυρίως λόγω της αμοιβαίας ανάγκης των δύο πρωταγωνιστών για ψυχική και σωματική επαφή, γίνονται ζευγάρι και φεύγουν μαζί από το μπαρ. Το ερωτικό σενάριο είναι τέλεια στημένο και ο αναγνώστης αναμένει να διαβάσει την κορύφωση και την κατάληξη του. Η συγγραφέας όμως αντί μίας εκδοχής όπως συνηθίζεται, μας δίνει 4 εκδοχές, 4 διαφορετικές καταλήξεις της ιστορίας, πολύ διαφορετικές μεταξύ τους.
Στο Επίμετρο η συγγραφέας μας αφηγείται σε τρίτο πρόσωπο πως συντελεστικέ η γραφή του πρώτου διηγήματος (Η συνεδρία Ι) από την πρωταγωνίστρια της ιστορίας, την Άρια. Η ιστορία είναι γραμμένη σε τρίτο πρόσωπο αλλά στον αναγνώστη προκαλείται η εντύπωση ότι η Άρια είναι η ίδια η συγγραφέας.
Η γραφή της Σπανού είναι ελκυστική και μαζί με την ενδιαφέρουσα πλοκή των ιστοριών, κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος. 
Όσοι ξέρουν προσωπικά τη συγγραφέα γνωρίζουν ότι έχει έντονες εθνικές και πολιτικές ανησυχίες. Αυτό βγαίνει μέσα από τα διηγήματά της όταν για παράδειγμα, ενώ το θέμα που διαπραγματεύεται είναι εντελώς άσχετο, βρίσκει τον τρόπο να κάνει αναφορά π.χ. στο Δημοψήφισμα του 2004 για το σχέδιο Ανάν, στη δολοφονία του Σολωμόυ Σωλομού, στην καταστροφή του 74 κ.α. Αυτό βγήκε και μέσα από την αφιέρωση που μου έγραψε στο βιβλίο που μου έδωσε:«Στον Ανδρέα Καπανδρέου, τιμητικά και αδράχνοντας την αφορμή. Χάρη Ν. Σπανού,
Ημι-Κατεχόμενη Λευκωσία»

Τεύκρος Ανθίας: ένας διανοούμενος στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας της δεκαετίας του 30

Πως έζησα 18 μήνες στις Κεντρικές Φυλακές / Τεύκρος Ανθίας ; εισαγωγή, έρευνα, επιμέλεια Ανδρέας Κλ. Σοφοκλέους. Λευκωσία: Εν Τύποις, 2011.
Ο κύπριος ποιητής Τεύκρος Ανθίας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ανδρέα Παύλου Χατζημηνά, 1903-1968), περιγράφει την εμπειρία που είχε όταν συνελήφθη από τους Άγγλους για τις πολιτικές του πεποιθήσεις.Ο συγγραφέας ήταν μέλος του παράνομου Κομουνιστικού Κόμματος Κύπρου και συμμετείχε στην εξέγερση των Οκτωβριανών του 1931, όταν οργισμένοι πολίτες κατέλαβαν το βρετανικό κυβερνείο και αντικατέστησαν τη βρετανική σημαία με την ελληνική. Για πρώτη φορά συνελήφθη το 1932 και κλείστηκε στις Κεντρικές Φυλακές με βάση τα «διατάγματα Αμύνης». Μετά από δίμηνη παραμονή του, χωρίς δίκη, στις Κεντρικές Φυλακές καταδικάστηκε από το Κακουργοδικίο Λευκωσίας σε πέντε μήνες φυλάκιση την οποία εξέτισε στις ίδιες φυλακές. Μετά την αποφυλάκισή του τέθηκε υπό περιορισμό στο σπίτι του στο χωριό Κοντέα. Ακολούθησε νέα σύλληψή και φυλάκισή του στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας και μετά εκτοπισμός του στο μικρό χωριό Αντρολύκου της επαρχίας Πάφου. Λίγους μήνες μετά συνελήφθη ξανά (1933) και κλείστηκε στις φυλακές της Πάφου για ένα μήνα χωρίς δίκη. Ακολούθως, καταδικάστηκε για στασιαστική δράση και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 12 μηνών στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας.Συνολικά ο Τεύκρος Ανθίας παρέμεινε φυλακισμένος για 18 μήνες.
Μέσα από τις περιγραφές του μας μεταφέρει το κλίμα της εποχής ειδικά μέσα από τα μάτια ενός φυλακισμένου αφού περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια την καθημερινότητα των φυλακών, τις συνήθειες των φυλακισμένων, τις μεταξύ τους σχέσεις και τις σχέσεις τους με τους φύλακές τους αλλά και τον έξω κόσμο.Οι συνθήκες στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας ήταν άθλιες. Το φαγητό ήταν πολύ λίγο και όλοι οι νόμοι ήταν φτιαγμένοι με τρόπο ώστε να κάνουν τον φυλακισμένο να μισήσει την φυλακή ώστε να μην θέλει να επιστρέψει ξανά σε αυτή. Φυσικά οι σκληροί νόμοι πολύ συχνά πετυχαίναν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα όπως εξηγεί ο συγγραφέας αφού αποκτήνωναν τους φυλακισμένους.
Ο Τεύκρος Ανθίας, σαν διανοούμενος, δεν υποφέρει μόνο από την έλλειψη φαγητού και τις κακές συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές αλλά και από την έλλειψη πνευματικής τροφής. Η έλλειψη χαρτιού και μολυβιού είναι βασανιστική για ένα συγγραφέα ενώ ο Τέυκρος Ανθίας καυτηριάζει το γεγονός ότι οι φυλακές δεν είχαν μια στοιχειώδη βιβλιοθήκη για τους κρατουμένους.Ο συγγραφέας μαζί με άλλους φυλακισμένους φτάνουν στο σημείο να πραγματοποιήσουν απεργία πείνας όταν η διεύθυνση των φυλακών αποφασίζει ξαφνικά να τους απαγορεύσει την ανταλλαγή των προσωπικών τους βιβλίων. Κατακρίνει έντονα τη διοίκηση των φυλακών που απειλεί να κάψει όσα βιβλία βρεθούν σε κελιά φυλακισμένων που δεν τους ανήκουν και  παραλληλίζει την απόφαση αυτή με τις πρακτικές που είχαν στο μεσαίωνα αλλά και σε χώρες με φασιστικά καθεστώτα όπου έκαιγαν βιβλία.
Εντύπωση πάντως προκαλεί η διατυπωμένη δύο φορές (σελ.223 και 230) προσωπική άποψη του συγγραφέα ότι τα βιβλία που περιγράφουν ληστρικά εγκλήματα θα έπρεπε να απαγορευτούν στις φυλακές και τα συγκεκριμένα βιβλία να καούν (!) από τις αρχές των φυλακών αφού επιδρούν αρνητικά στη συμπεριφορά των καταδίκων.
Η γλώσσα του βιβλίου είναι απλή και προσιτή αν και η χρήση λέξεων της κυπριακής καθομιλουμένης εκείνης της εποχής μαζί με κάποιες τούρκικες και λέξεις από την αργκό της φυλακής, δυσκολεύουν κάπως τον σημερινό αναγνώστη.
Το αυτοβιογραφικό κείμενο του Τεύκρου Ανθία δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, σε συνέχειες στην εφημερίδα Πρωινή (ξεκίνησε να δημοσιεύεται στις 11 Φεβρουαρίου 1937). Με την κατάθεσή του αυτή ο συγγραφέας φιλοδοξούσε να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και στο να βοηθήσει ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης των φυλακισμένων. Κάνει μάλιστα και συγκεκριμένες εισηγήσεις προς τους αρμοδίους για την άμεση βελτίωση των συνθηκών κράτησης (σελ 254-255).
Στο τέλος της εν λόγω έκδοσης παραθέτοντας και δύο παραστήματα:Το πρώτο αφορά «Απόσπασμα εκ της ακροάσεως ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου της εφέσεως του Τεύκρου Ανθία κατά της καταδίκης του υπό του Πταισματοδικείου Πάφου εις εν έτος φυλάκισιν με την κατηγορίαν ότι ήτο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου». Το απόσπασμα είναι παρμένο από την εφημερίδα Πρωινή (14-17 Μαΐου, 1933). Στη συγκεκριμένη δίκη ο Τεύκρος Ανθίας υπεράσπισε τον εαυτό του μόνος του χωρίς δικηγόρο και τελικά έχασε τη δίκη (την έφεση).
Στο δεύτερο παράρτημα του βιβλίου παρατίθεται ένα κείμενο με τίτλο «Τεύκρος Ανθίας: Φιλολογικό σκίτσο». Το κείμενο που γράφτηκε στη Λευκωσία τον Οκτώβριο του 1930 και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Παρατηρητής της Λεμεσού (15 και 22 Νοεμβρίου, 1930), υπογράφει ο Φωτεινός (ψευδώνυμο του Πατάπιου Χριστοδούλου, φίλου και ομοϊδεάτη του Τεύκρου Ανθία). Ο Πατάπιος Χριστοδούλου αναλύει τις δύο δημοσιευμένες ποιητικές συλλογές του Ανθία («Το σφύριγμα του αλήτη» και «Άγιε Σατάν ελέησόν με») και εκθειάζει την ποιητή.Στο τέλος του βιβλίου δημοσιεύεται αυτούσιο το ποίημα του Τεύκρου Ανθία «Στιγμές στο Καμπαρέ» το οποίο σαν ανταπόδοση ο ποιητής αφιερώνει στον «φίλο και συνάδελφο Πατάπιο Χριστοσδούλου – Φωτεινό». Το ποίημα γράφτηκε στη Λευκωσία τον Οκτώβριο του 1930 και πρωτοδημοσιεύτστηκε στην εφημερίδα Παρατηρητής στις 28 Νοεμβρίου 1930.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο φίλοι, Τεύκρος Ανθίας και Πατάπιος Χριστοδούλου αφορίστηκαν από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου με αφορμή την έκδοση της ποιητικής συλλογής “Η Δευτέρα Παρουσία” (Λευκωσία, 1931). Στην έκδοση αυτή ο Ανθίας ήταν ο συγγραφέας και ο Χριστοδούλου ο εκδότης. 
Με την ιστορία του αφορισμού των δύο αλλά και για την εκ νέου φυλάκιση του Ανθία λόγω της εμπλοκής του στον αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959) θα επανέλθω σε επόμενο άρθρο.

Η τετραλογία της Νάπολης της Elena Ferrante

Το εξώφυλλο του πρώτου τόμουElena Ferrante, L'amica geniale  (ελληνική έκδοση: Η τετραλογία της Νάπολης, μτφ. Δήμητρας Δότση, Πατάκης 2016-2017), 4 τόμοι.
Βιβλιο-σχόλιο της Δέσποινας Λάμπρου*

Η Ιταλίδα συγγραφέας Elena Ferrante συγκαταλέχθηκε από το περιοδικό Foreign Policy στη λίστα των 100 στοχαστών με τη μεγαλύτερη επίδραση για το 2014, ενώ το 2016 το περιοδικό ΤΙΜΕ την ενέταξε στη λίστα των 100 καλλιτεχνών με τη μεγαλύτερη επιρροή.
Διάβασα απνευστί την τετραλογία της Ferrante –η συγγραφέας τη θεωρεί ως ενιαίο μυθιστόρημα, εκδομένο σε 4 μέρη αποκλειστικά λόγω μεγέθους– στο ιταλικό πρωτότυπο, που εκδόθηκε μεταξύ 2011-2014. (Στα ελληνικά εκκρεμεί η έκδοση του 4ου τόμου). Αρκετοί στην Ελλάδα εξέφρασαν απόψεις έχοντας διαβάσει τον πρώτο τόμο, που αποδίδει μόνο την παιδική-εφηβική ηλικία, κρίνοντας επιφανειακά με ελλιπή στοιχεία και αδικώντας εν πολλοίς το έργο.Οι εικόνες των εξωφύλλων αρχικά προκαταβάλλουν τον αναγνώστη αφού μάλλον παραπέμπουν σε «ροζ γυναικεία λογοτεχνία» (chick-lit), ενώ στην πραγματικότητα λειτουργούν άκρως σαρκαστικά αποδομώντας κάθε «ροζ» εντός των σελίδων της τετραλογίας.
Μου προξενεί κατάπληξη ότι η προσέγγιση των Ελλήνων αναγνωστών-κριτικών εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στη «γυναικεία ψυχή/ματιά/εμπειρία» και τη «γυναικεία φιλία», αλλά παραβλέπει εντελώς το ότι η τετραλογία είναι, ίσως και περισσότερο απ’ τα πιο πάνω, ένα πολιτικό μυθιστόρημα που αποτυπώνει τις μεταλλάξεις των ιδεολογιών καθώς οι τελευταίες διανύουν τη διαδρομή τους μέσα στον χρόνο και στον χώρο. Είναι ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης αλλά και μυθιστόρημα ιδεών, κοινωνικών τάξεων, πίσω απ’ όλα, θέση που προς το τέλος αποκρυσταλλώνεται μέσω της πικρής αυτοαμφισβήτησης της ηρωΐδας-αφηγήτριας: Ήταν, μήπως, όλ’ αυτά που έκανα στη ζωή μου, απλά μια αξιολύπητη μάχη για ν’ ανέβω κοινωνική τάξη;
Η φιλία των δύο γυναικών, από τα έξι τους χρόνια μέχρι τα γηρατειά τους, λειτουργεί τόσο ως άκρως ενδιαφέρουσα αυθύπαρκτη πλοκή, όσο και ως καμβάς για την αποτύπωση περίπλοκων μεταβαλλόμενων ψυχολογικών προφίλ, αλλά και ως φόντο για την μεταπολεμική ιστορία της sui generis Νάπολης, της Ιταλίας, των ιδεολογικών δογμάτων, των άγριων ένοπλων συγκρούσεων ακροαριστεράς-ακροδεξιάς που ματοκύλισαν την Ιταλία στις δύο δεκαετίες των «anni di piombo», των μολυβένιων χρόνων δηλαδή, της διαφθοράς, της μαφίας, του σύγχρονου χαοτικού και αντιφατικού ιταλικού κοινωνικού και πολιτικού βίου. Η πανταχού παρούσα βία κυριολεκτικά εμποτίζει τους ανθρώπους από την πιο τρυφερή ηλικία, τους χαράζει για πάντα, είτε ως θύτες είτε ως θύματα, είτε, συχνότερα, και τα δύο, διαμορφώνοντας τον χαρακτήρα της συνοικίας, της πόλης, της χώρας, και καθορίζοντας τις σχέσεις των ατόμων με εαυτούς και αλλήλους.
Άλλη μια ίνα στο υφαντό της Ferrante που αξίζει να προσεχθεί είναι η δύσβατη πορεία προς τον γραμματισμό και τη μόρφωση ως μέσο διαφυγής από τη βία, τη μιζέρια και την αποβλάκωση. Δεν πρέπει παράλληλα να διαφύγει από τον αναγνώστη η οξυδερκής εξερεύνηση της κοπιώδους διαδρομής για την κατάκτηση της συγγραφικής ιδιότητας και τη διαχείριση του τι εστί το να είναι κανείς συγγραφέας.Το γραμμικό αυτό μυθιστόρημα αποκαλύπτει με σπάνια οξύτητα σύνθετες, λαβυρινθώδεις σχέσεις ζευγών: φίλης με φίλη, συζύγου με σύζυγο, γυναίκας με πεθερά, παιδιού με γονέα, μάνας-κόρης, αρσενικού-θηλυκού, ενηλίκων-ανηλίκων, αριστεράς-δεξιάς, ρομαντισμού-κυνικού πραγματισμού, παρελθόντος-μέλλοντος, επιφάνειας-βάθους, προλετάριου-μεγαλοαστού, φεμινισμού-φαλλοκρατίας, ιταλικού βορρά-νότου, δυναμικότητας-στατικότητας, συμμετοχής-αποτραβήγματος, δημιουργικότητας-καταστροφικότητας, αυτοπειθαρχίας-παρορμητικότητας, διανόησης-απλοϊκότητας, συνειδητού-υποσυνείδητου, έρωτα ζωηφόρου – έρωτα καταστροφικού, εαυτού-ετέρου.
Είναι εντυπωσιακό ότι η γραφή μπορεί να είναι λιτή, αλλά ταυτόχρονα καταιγιστική κι εκρηκτική: Η απογυμνωμένη από σχεδόν κάθε εξωραϊστικό στοιχείο γλώσσα χρησιμοποιείται από τη συγγραφέα για να αποδώσει με την οξεία παρατηρητικότητά της ιδέες, γεγονότα και νοήματα πολύπλοκα, φτάνοντας ως το μεδούλι των πραγμάτων. Ως ένα παιχνίδι με τη γλώσσα μπορούν να εκληφθούν και οι επιμέρους τίτλοι των τόμων που λειτουργούν με πολλή μαεστρία αμφισήμως, εφόσον το σε ποια από τις δύο φίλες πραγματικά αναφέρονται ανατρέπεται διαρκώς, ενώ τα ερωτήματα του αναγνώστη παραμένουν μέχρι τέλους.
Πού καταλήγει η ηρωΐδα; Ίσως στη συνειδητοποίηση ότι αφού εκείνα που κάποτε έμοιαζαν ζητήματα ζωής και θανάτου σήμερα έχουν χάσει κάθε βαρύτητα, αυτά που τώρα φαίνονται ζωτικά αύριο δεν θα έχουν σημασία. Σπαραξικάρδια διαπίστωση: πάντα ῥεῖ καὶ οὐδὲν μένει. Ίσωςόμως κάτι να μένει: οι παιδικές κούκλες ακόμα υπάρχουν.

*Φιλόλογος
[Πρωτοδημοσιεύτηκε στο «Παράθυρο» της εφημερίδας Πολίτης την Κυριακή, 25 Ιουνίου 2017]

ΠΡΟΣ ΚΥΠΡΙΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: πρόσκληση από τις Συμπαντικές Διαδρομές για την πρώτη Κυπριακή Ανθολογία Λογοτεχνίας του Φανταστικού

-Οι συμμετοχές θα είναι ανοιχτές μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου του 2017-
Ονειρεύεστε το ανοιχτό διάστημα, να ταξιδεύετε δίπλα σε ορίζοντες από μαύρες τρύπες; Ονειρεύεστε άγνωστους πλανήτες στα βάθη του διαστήματος, με απόκοσμη ομορφιά και κρυστάλλινους ωκεανούς, που τους λούζει το φως τριών φεγγαριών;
Ονειρεύεστε ξεχασμένες εποχές και πάθη; Πολεμιστές και ιππότες να μάχονται για εδώ και καιρό ξεχασμένους σκοπούς και για λησμονημένους βασιλιάδες; Ονειρεύεστε μεγαλειώδεις πόλεις και πολιτισμούς, τα κανάλια της Ατλαντίδας και τις πεδιάδες της Λεμουρίας;
Αν ναι, τότε αυτή είναι η μία και μοναδική ανθολογία για εσάς.Περιμένουμε τα κείμενα σας για την πρώτη κυπριακή ανθολογία για τη λογοτεχνία του φανταστικού!
Ελάτε μαζί μας να γράψουμε ιστορία, να αλλάξουμε τη λογοτεχνία στην Κύπρο!

Αυτά που θα θέλαμε να μας στείλετε: Τα κείμενα που θα σταλούν σαν συμμετοχή στην ανθολογία πρέπει να ανήκουν σε ένα από τα παρακάτω είδη της λογοτεχνίας του φανταστικού: 
Επιστημονική φαντασία, military science fiction, space opera, cyberpunk, steampunk, ηρωική φαντασία, high fantasy, sword and sorcery, μυθοπλαστικά παραμύθια, μαγικός ρεαλισμός, τρόμος, αστικός τρόμος, γοτθικός τρόμος.Τι ζητάμε;• Ένα μέχρι και τρία διηγήματα, από 500 μέχρι και 7.000 λέξεις το ένα. Εμείς θα επιλέξουμε ένα με τρία από αυτά. • Τα διηγήματα μπορεί να είναι γραμμένα στα Ελληνικά, στην Κυπριακή διάλεκτο ή και στα Αγγλικά, αν ο/η συγγραφέας είναι μόνιμος κάτοικος εξωτερικού και εκφράζεται καλύτερα γραπτώς στα Αγγλικά. 
• Τα διηγήματα αυτά να μην τα έχετε εκδώσει ή δημοσιεύσει κάπου αλλού, σε έντυπο ή στο ίντερνετ. 
• Μαζί με τα διηγήματα σας να μας στείλετε και την φόρμα που ακολουθεί, συμπληρωμένη. Για να γνωριστούμε. 
• Να μας τα στείλετε μέχρι τις 1 Σεπτεμβρίου του 2017, στο e_mail: universepaths@yahoo.com, αφού βέβαια θα έχετε διαβάσει προσεκτικά τους όρους συμμετοχής. 
• Τα διηγήματα θα πρέπει να ανήκουν αποκλειστικά στον χώρο της λογοτεχνίας του φανταστικού, όπως ορίστηκε πιο πάνω και να είναι αυστηρά μέσα στα όρια των 7.000 λέξεων.
• Μην μας στέλνετε τα κείμενα σε .pdf. Στείλτε τα ή σε .doc αρχείο του Word ή σε .docx και .odp του Open Office. 
Αν έχετε οποιαδήποτε ερώτηση ή ανάγκη για διευκρίνιση θα χαρούμε να σας απαντήσουμε στο e_mail:
universepaths@yahoo.com.
Φόρμα για αποστολή μαζί με τα διηγήματα:
Ονοματεπώνυμο:
Τηλέφωνο επικοινωνίας (κινητό και σταθερό):
E_mailεπικοινωνίας:
[Η φόρμα με τα στοιχεία να υπάρχει και στο email και μέσα στο αρχείο με τα διηγήματα. Να φαίνονται ξεκάθαρα μέσα στο διήγημα ο τίτλος του διηγήματος και το όνομα του/της συγγραφέως. Μην στέλνετε κείμενα χωρίς να υπάρχει μέσα όνομα συγγραφέα και τίτλος. Αποστολές κειμένων με ελλιπή στοιχεία θα ακυρώνονται].
Μετά τη λήξη της προθεσμίας:
1. Δεν θα δοθεί άλλη παράταση. 
2. H ομάδα των εκδόσεων Συμπαντικές Διαδρομές θα επιλέξει τα διηγήματα που θα μπουν στην ανθολογία.
3. Οι τελικοί συμμετέχοντες θα ενημερωθούν μέσω email.
4. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στους συμμετέχοντες στις 2 Σεπτεμβρίου το βράδυ.
5. Μέχρι στις 10 Σεπτεμβρίου θα πρέπει να έχουν σταλεί σε εμάς τα συμφωνητικά ταχυδρομικώς και να μας στείλετε τα σχετικά στοιχεία ότι έχουν σταλεί. 
6. Όσοι δεν αποστείλουν τα συμφωνητικά συμπληρωμένα και υπογεγραμμένα μέχρι στις 10 Σεπτεμβρίου η συμμετοχή τους θα ακυρωθεί. [Για αυτό το ανακοινώνουμε από τώρα για να μπορείτε να κανονίσετε από τώρα αναλόγως].
7. Συμφωνητικά που θα αποσταλούν με ελλιπή στοιχεία ή χωρίς υπογραφή ή δεν θα είναι συμπληρωμένα σύμφωνα με τις οδηγίες δεν θα θεωρούνται έγκυρα και θα απορρίπτονται.
8. Τα ονόματα των τελικών συμμετεχόντων θα ανακοινωθούν επίσημα πλέον στο διαδίκτυο στις 11 Σεπτεμβρίου.
9. Σκοπός είναι η πρώτη παρουσίαση να γίνει στις μεγάλες Όψεις του Φανταστικού στην Κύπρο, που θα διοργανωθούν τέλος Σεπτεμβρίου-αρχές Οκτωβρίου, όπου θα είναι καλεσμένοι όλοι οι συγγραφείς για να συμμετέχουν στην παρουσίαση της ανθολογίας.
Οι Εκδόσεις ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ξεκίνησαν την παρουσία τους πριν από δώδεκα χρόνια, έχοντας σαν πρωταρχικό στόχο την προώθηση και προβολή Ελλήνων και Κύπριων συγγραφέων που ασχολούνται με την λογοτεχνία, την ποίηση και την λογοτεχνία και ποίηση του φανταστικού. Όπως δηλώσαμε και τότε, στην πρώτη ανακοίνωση μας, είμαστε και οι ίδιοι συγγραφείς και αυτή την προσπάθεια την ξεκινάμε πρώτα από όλα για τους ίδιους τους Έλληνες και Κύπριους συγγραφείς του φανταστικού, αλλά και για κάθε Έλληνα και Κύπριο συγγραφέα, καθώς αναγνωρίζουμε την δυσκολία που έχουν για να βρουν τρόπο για να εκδώσουν τα κείμενα τους, γιατί στην Ελλάδα και στην Κύπρο οι νέοι συγγραφείς, και όσοι δεν έχουν κάποιον γνωστό, πολύ δύσκολα βρίσκουν και την πιο μικρή δυνατότητα να εκδώσουν έστω και ένα μικρό κείμενο τους.
Και σε αυτή την προσπάθεια είστε καλοδεχούμενοι όλοι.
Δεν χρειάζεται να σας γνωρίζουμε, δεν χρειάζεται κάποιος να σας συστήσει, δεν χρειάζονται τελετές, δεν χρειάζεται να έχετε ήδη εκδώσει κάτι. Ποτέ δεν θα απορρίψουμε κάποιον επειδή θα είναι καινούργιος συγγραφέας, αντίθετα θα τον τιμήσουμε ισότιμα, ούτε θα απορρίψουμε κάποιον άμα δεν τον ξέρουμε. 
Το μόνο που χρειάζεται είναι να γράφετε. Στείλτε μας τα κείμενα σας και θα κάνουμε ότι μπορούμε για να σας βοηθήσουμε. Και αυτό το έχουμε αποδείξει, έχοντας εκδώσει πάνω από διακόσιους Έλληνες και Κύπριους συγγραφείς τα τελευταία δώδεκα χρόνια, στο περιοδικό μας και στα βιβλία μας. Έχουμε αποδείξει ότι ήμασταν πάντοτε κοντά στους συγγραφείς και θα συνεχίσουμε να είμαστε. 
Δεν είναι σκοπός μας να δημιουργήσουμε μια ακόμα μικρή και αδιαφανή ομάδα συγγραφέων και να προβάλλουμε μόνο 3-4 άτομα. 
Γράφετε, ακόμα και αν δεν ξέρετε κανέναν ή δεν έχετε δημοσιεύσει το οτιδήποτε, ότι ηλικία και να είστε; 
Στείλτε μας τα κείμενα σας και θα τα τιμήσουμε όλα με τον ίδιο σεβασμό. 
Μέχρι σήμερα, έχουμε εκδώσει μια σειρά από ανθολογίες Ελληνικού φανταστικού διηγήματος, έχοντας σαν βάση τους «Θρύλους του Σύμπαντος», που φτάνουν φέτος στους έξι τόμους, και Ελληνικής ποίησης του φανταστικού, και παράλληλα πολλές θεματικές ανθολογίες, καθώς ένας από τους βασικούς λόγους δημιουργίας και ύπαρξης του εκδοτικού ήταν και είναι η προώθηση της Ελληνικής λογοτεχνίας του φανταστικού και των Ελλήνων συγγραφέων του φανταστικού, μέσα από την δημιουργία σταθερών θεσμών στην Ελληνική λογοτεχνία του φανταστικού και την αύξηση της λογοτεχνικής και εκδοτικής παραγωγής. 
Τα τελευταία χρόνια εκδώσαμε πολλές πρωτοπόρες ανθολογίες για τον χώρο της Λογοτεχνίας του Φανταστικού στην Ελλάδα. Αναφέρουμε ενδεικτικά του «Θεούς του Ατμού», την πρώτη Ελληνική steampunkανθολογία, τον «Ραγισμένο Χρόνο», την πρώτη Ελληνική ανθολογία με διηγήματα εναλλακτικής ιστορίας και την «Η αρχή και το τέλος» μια ανθολογία με τέσσερα Ελληνικά μονόπρακτα επιστημονικής φαντασίας.
Τώρα συνεχίζουμε την πορεία μας και το χτίσιμο του καινούργιου στην λογοτεχνία του φανταστικού στην Ελλάδα και στην Κύπρο κάνοντας το μεγάλο βήμα, προχωρώντας στην έκδοση της πρώτης κυπριακής ανθολογίας λογοτεχνίας του φανταστικού!
Όλα τα κείμενα για την ανθολογία θα επιλεγούν ανάμεσα από τις συμμετοχές που θα μας σταλούν, έχοντας προτεραιότητα οι νέοι συγγραφείς.
Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια ανθολογία από συγγραφείς, για συγγραφείς, με τους συγγραφείς, χωρίς το «σύστημα» της επιλογής γνωστών και φίλων και χωρίς αποκλεισμούς!
Περιμένουμε κείμενα από όλους σας. Δεν έχει σημασία άμα σας γνωρίζουμε ή όχι ή αν έχετε εκδώσει κάτι ή το οτιδήποτε άλλο. 
Σημασία έχει μόνο άμα γράφετε! 
Άμα γράφετε, περιμένουμε τα κείμενα σας! 
Όροι συμμετοχής:
• Οι διοργανωτές διατηρούν το δικαίωμα να μεταβάλουν τις ημερομηνίες.
• Η συμμετοχή στο στάδιο της προ-επιλογής είναι ελεύθερη και δωρεάν για όλους. 
• Οποιαδήποτε συμμετοχή δεν είναι σύμφωνη με όλους ανεξαιρέτως τους όρους συμμετοχής θα αποκλείεται από το διαγωνισμό με την έγκαιρη, όμως, ειδοποίηση του διαγωνιζόμενου με e-mail.
• Με την αποστολή του διηγήματος του ο διαγωνιζόμενος αποδέχεται ότι το έργο του θα τεθεί υπό αξιολόγηση. Αποδέχεται επίσης ότι θα υπογράψει συμβόλαιο συνεργασίας για την ανθολογία με τις εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές όπου θα καθορίζονται οι όροι της συνεργασίας. Εκχωρεί στις εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές το αποκλειστικό δικαίωμα για δημοσίευση του διηγήματος του σε βιβλίο (εφόσον επιλεγεί). Οι συγγραφείς αποδέχονται πως δεν θα λάβουν υλικό αντάλλαγμα εκτός από ένα δωρεάν αντίτυπο του βιβλίου που θα παραλάβουν από τον χώρο όπου θα γίνει η κεντρική παρουσίαση της ανθολογίας στην Κύπρο. 
• Η συμμετοχή στο διαγωνισμό προϋποθέτει και συνεπάγεται την πλήρη και ανεπιφύλακτη αποδοχή του συνόλου των παραπάνω όρων. 
Βασικοί τρόποι προώθησης της ανθολογίας:
- Θα γίνει εκτεταμένη παρουσίαση της ανθολογίας και των συγγραφέων που θα πάρουν μέρος, σε συνεχόμενα τεύχη του περιοδικού μας, Συμπαντικές Διαδρομές. Θα γίνει προσπάθεια να παρουσιάσουμε μικρές συνεντεύξεις αν γίνεται και από όλους τους συγγραφείς που θα συμμετέχουν.
- Θα γίνουν ανοιχτές παρουσιάσεις στις περισσότερες μεγάλες πόλεις της Κύπρου και της Ελλάδας στα πλαίσια του Φεστιβάλ Όψεις του Φανταστικού 2017-2018, που διοργανώνουν οι εκδόσεις μας, όπου θα γίνει συνεχόμενη παρουσίαση της ανθολογίας και των συγγραφέων της.
Μαζί αναγεννούμε την λογοτεχνία του φανταστικού στην Ελλάδα και στην Κύπρο!
Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές.Στηρίζουμε τους συγγραφείς με πράξεις και έργα. 
Σας ευχαριστούμε για την ανάγνωση κι ευχόμαστε
να διαβάσουμε πολλά διηγήματα σας.
Η ομάδα των Συμπαντικών Διαδρομών
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣΚαραγάτση 27, 41221, Λάρισα, 2410-236110,
universe-pathways.blogspot.com
www.universepaths.com
universepaths@yahoo.com
Η πρόσκληση στο Facebook εδώ... 

Άνθρωποι στο βαγόνι του Κυριάκου Δημητρίου [πρόταση στο Bookia.gr]

Το Bookia προτείνει......Άνθρωποι στο βαγόνι Βιβλίο  Άνθρωποι στο βαγόνι
Συγγραφέας  Κυριάκος Δημητρίου
Κατηγορία  Διηγήματα
Εκδότης  Πορεία
Συντάκτης-ρια  Ανδρέας Κάπανδρέου «Άνθρωποι στο βαγόνι» , είναι ο τίτλος της συλλογής 12 σκοτεινών διηγημάτων του Κυριάκου Δημητρίου, τα οποία φλερτάρουν έντονα με τη λογοτεχνία του φανταστικού. Ολόκληρο το βιβλίο είναι ένα τρένο που μας ταξιδεύει με μαεστρία σε άλλες παρελθοντικές εποχές όπου κυριαρχεί το αλλόκοτο και το παράδοξο. Βασικό στοιχείο όλων των ιστοριών είναι ο θάνατος ο οποίος καταλήγει να είναι το κύριο φιλοσοφικό θέμα του βιβλίου.Η γραφή του Κυριάκου Δημητρίου είναι άκρως ενδιαφέρουσα και θυμίζει πολύ, παλιούς κλασσικούς συγγραφείς όπως οι Γκυ Ντε Μωπασάν και Έντγκαρ Άλαν Πόε. Το σκηνικό των ιστοριών στήνεται σε ευρωπαϊκές πόλεις προηγούμενων αιώνων (Βιέννη, Λονδίνο, Σόμερσετ, Ντένβερ, Παρίσι, Πράτο, Σαν Σεμπαστιάν). Οι χαρακτήρες είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι με τις δικές τους φοβίες και εμμονές.Στο διήγημα «Το πεπρωμένο», ο Λασίφ παίρνει ένα χρησμό από μια μάγισσα που θα του αλλάξει τη ζωή.«Ο φόβος», στο ομώνυμο διήγημα ταλαιπωρεί αφάνταστα τον Ρίτσαρντ ο οποίος «φοβάται τα πάντα, φοβάται και τη σκιά του ακόμα, φοβάται όλες τις σκιές, τους σκονισμένους ίσκιους της μέρας, τους τυχοδιώκτες ίσκιους της νύχτας».Ο Άντριαν, στο «Ταξίδι στο Σομ», επισκέπτεται ξανά τα χαρακώματα όπου πολέμησε, προκειμένου να επουλώσει τα ψυχολογικά τραύματα που απέκτησε στο πεδίο της μάχης. Επιστρέφοντας στο χώρο όπου πολέμησε, επιστρέφει στη φρίκη αλλά και στον θάνατο…Στο διήγημα «Η απώλεια», ο αμαξάς Σεβαλιέ κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με ένα μυστηριώδη επιβάτη, βιώνει μια εμπειρία μετά από την οποία αλλάζει η συμπεριφορά του.Ο επαρχιώτης Τόμας Γουάλας στο «Χειρόγραφο υπό δημοσίευση», ταξιδεύει στο Λονδίνο προκειμένου να εκδώσει το χειρόγραφό του. Εκεί έχει να αντιμετωπίσει το εκδοτικό κατεστημένο αλλά και …τον σκόρο.Στο «Τελευταίο δρομολόγιο για τη Λυών», ο πρωταγωνιστής επιβιβάζεται, χωρίς αποσκευές, σε ένα τρένο το οποίο όμως δεν έχει προορισμότη Λυών, αλλά ακολουθεί μια αέναη πορεία προς το πουθενά…Ο Μάρκους Μπλοχ ξυπνά από ένα βαθύ ύπνο τριάντα χρόνων και ακούει τους γνωστούς του να του διηγούνται διαφορετικές εκδοχές για τη ζωή που υποτίθεται ότι έζησε. Όλα αυτά συμβαίνουν στο διήγημα «Ο ύπνος».Στο διήγημα «Ο πίνακας», ο γκαλερίστας Μερσέρ βιώνει παράδοξες καταστάσεις όταν αποκτά ένα πίνακα ο οποίος είναι ζωντανός και μπορεί να τον υποδεχτεί μέσα στο τοπίο που απεικονίζει.Στην «εξομολόγηση», ο Αμαντέο, παρόλο που δηλώνει ότι μισεί τον Θεό, αποφασίζει εξομολογηθεί τις αμαρτίες του στον πατέρα Ιουστίνο. Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου αποκαλύπτει στον ιερέα την τάση που έχει από μικρός για καταστροφή και εξόντωση. Στο τέλος της εξομολόγησης κάτι πηγαίνει λάθος…Ο Δον Τριστάν, επιδέξιος κυνηγός, βιώνει μια φρικιαστική εμπειρία κατά την οποία βρίσκεται καθηλωμένος μέσα  σε ένα σκοτεινό τάφο. Όλα δείχνουν εκδίκηση των ζώων (;).Στο διήγημα «Ο άλλος», ο πρωταγωνιστής αντιλαμβάνεται ότι κάποιος τον παρακολουθεί επίμονα. Προσπαθώντας να λύσει το μυστήριο αντιλαμβάνεται ότι αυτός ο άλλος είναι ο ίδιος ο εαυτός του, ο οποίος τελικά του κλέβει όλα τα υπάρχοντά του, αφήνοντας τον ίδιο παρατηρητή της ζωής του…Το βιβλίο τελειώνει με «Το τελευταίο δρομολόγιο». Στο διήγημα αυτό, όλοι οι πρωταγωνιστές των προηγούμενων ιστοριών επιβιβάζονται στο ίδιο βαγόνι και αφού αλληλοσυστήνονται, σιωπούν.  Τη «νεκρική» σιγή σπάει ο Λασίφ που αρχίζει να διηγείται μια ιστορία, την ίδια ακριβώς με την οποία ξεκινά το βιβλίο…Στις τελευταίες σελίδες αποκτούν νόημα και οι στίχοι του Άγγλου ποιητή W.H. Auden που εμφανίζονται στην προμετωπίδα του βιβλίου:"Μας κατοικούν δυνάμεις που υποκρινόμαστε πως τις κατανοούμε."Από το οπισθόφυλλο:

Μυθοπλαστική αφήγηση – διηγηματικός ιστός με κεντρικό θεματικό άξονα την αναζήτηση του νοήματος, σ’ έναν κόσμο φαινομενικά υποταγμένο στο πεπρωμένο του. Στην τελευταία πράξη, οι πρωταγωνιστές – φιγούρες ετερόκλητες, μα τόσο όμοιες στην ιλαροτραγικότητά τους – εκτινάσσονται σ’ ένα βαγόνι, για να προσθέσουν, οι ίδιοι, την τελική ψηφίδα στο μωσαϊκό της αινιγματικής τους ύπαρξης.

Πηγή: http://www.bookia.gr/index.php?action=Suggestions&book=3d2df3ce-6c2d-4478-9bb3-8e3267134814

Βιβλία και Βιβλιοθήκες στην Κύπρο σήμερα: διαπολιτισμικές επιδράσεις

[Σημειώσεις από την εισήγηση που έκανα στην Ημερίδα «Η διαπολιτισμική προσέγγιση των χωρών του Νότου και ο ρόλος των βιβλιοθηκών», στο πλαίσιο της 14ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, 13 Μαΐου 2017]
Αγαπητοί φίλοι και φίλες, είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για την ευκαιρία που μου δίνεται να βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας, εδώ στην αγαπημένη μου πόλη τη Θεσσαλονίκη, για να μιλήσω για τα βιβλία και της βιβλιοθήκες στην Κύπρο καθώς και για τις διαπολιτισμικές επιδράσεις που συναντούμε στην πολιτιστική κουλτούρα του νησιού.
Γεωγραφικές ιδιαιτερότητεςΗ Κύπρος είναι ένα νησί – κράτος,  στο νοτιοανατολικότερο σημείο της Ευρώπης. Απομονωμένη με δυσκολία πρόσβαση στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Πολιτισμικές ιδιαιτερότητες82% περίπου του πληθυσμού στην Κύπρο είναι Έλληνες (με μητρική γλώσσα την ελληνική) και 18% Τούρκοι(με μητρική γλώσσα την τουρκική) ενώ υπάρχουν και άλλες μικρότερες μειονότητες Μαρονιών, Αρμένιων και Λατίνων.•      Επίσημες γλώσσες του κράτους τα Ελληνικά και τα Τουρκικά.•      Παρατηρείται όμως ευρεία χρήση και της Αγγλικής γλώσσας αφού οι Κύπριοι είναι σε μεγάλο βαθμό αγγλομαθείς (λόγω ιστορικής παράδοσης, λόγω ανάγκης συνεννόησης των δύο κοινοτήτων μεταξύ τους αλλά και των κατοίκων με ξένους – κυρίως τουρίστες αφού η Κύπρος αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό).Πολιτικές ιδιαιτερότητεςΑπό το 1974 η Κύπρος είναι μοιρασμένη λόγω της παράνομης τουρκικής εισβολής. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι το μοναδικό διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος στο νησί. Από το 2004 είναι πλήρες μέλος της ΕΕ και από το 2006 ανήκει στον σκληρό πυρήνα του ευρώ. Το βόρειο μέρος του νησιού έχει αυτοανακηρυχθεί σε «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου», αποτελεί το 37% του εδάφους και αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία. Λόγο αυτής της ιδιαιτερότητας και της πολιτικής ανωμαλίας που επικρατεί στο νησί τα στοιχεία που παρουσιάζω σήμερα αφορούν μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία και όχι το κατεχόμενο τμήμα της.Ιστορικές ιδιαιτερότητεςΗ Κύπρος έχει μεγάλη πολιτιστική παράδοση αφού είναι γνωστό ότι κατά την αρχαιότητα μετείχε της ελληνικής παιδείας και αποτελούσε μέρος του ευρύτερου ελληνικού πολιτισμού. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης άλλαξε πολλούς κατακτητές ανά τους αιώνες και αναπόφευκτα επηρεάστηκε από τους πολιτισμούς και τη γλώσσα τους.Εκτός από τον ελληνικό πολιτισμό με τον οποίο η Κύπρος ήρθε σε επαφή από αρχαιοτάτων χρόνων επιρροές δέχτηκε και από τους Ρωμαίους (59 π.Χ. – 235 μ.Χ.), τους Φράγκους (1192-1489 μ.Χ.), τους Ενετούς (1489-1571 μ.Χ.), τους Τούρκους (1571-1878 μ.Χ.) και τους Βρετανούς (1878-1960).Όλοι όσοι πέρασαν ως κατακτητές άφησαν το δικό τους στίγμα  και επηρέασαν τη διαμόρφωση της κουλτούρας στο νησί. Αναπόφευκτα επηρέασαν και την εξέλιξη της λογοτεχνίας, του βιβλίου και των βιβλιοθηκών, όπως θα δούμε στη συνέχεια.Βιβλία και Βιβλιοθήκες: ιστορικά στοιχεία·         Μια από τις πρώτες μαρτυρίες που συνδέουν την Κύπρο με το βιβλίο είναι αυτή που θέλει τον  ιδρυτή της Στωικής Σχολής Ζήνωνα τον Κιτιέα  (γεν. 334? ή 360? π.Χ.) να μελέτησε για πρώτη φορά  φιλοσοφία στη γενέτειρα του το Κίτιο (σημερινή Λάρνακα), διαβάζοντας από βιβλία που του αγόραζε ο έμπορας πατέρας του ο οποίος ταξίδευε συχνά στην Αθήνα.•      Την πρώτη αναφορά για δημόσια βιβλιοθήκη στην Κύπρο, την συναντούμε κατά τους πρώτους Ρωμαϊκούς χρόνους (43-50 μ.Χ.). Αναφέρεται ως “βιβλιοφυλάκιον”και βρισκόταν στην αρχαία πόλη των Σόλων. Σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε  κάποιος με το όνομα Απολλώνιοςήταν ο υπεύθυνος αυτής της βιβλιοθήκης και ταυτόχρονα ιερέας του ναού της Πανματείρας(θεότητα της γης μητέρας όλων που ταυτίζεται με την Κυβέλη).•      Στην αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία που έχουμε για τους ιδρυτές των σπουδαιότερων βιβλιοθηκών στον ελληνικό κόσμο (τον 3οαιώνα μ.Χ., στο έργο Δειπνοσοφιστές του Αθήναιου του Ναυκρατίτη) υπάρχει αναφορά για τη θαυμαστή βιβλιοθήκη του Νικοκράτη του Κύπριου.
•      Με την εμφάνιση της τυπογραφίας (1455 μ.Χ.), αρκετοί επιφανείς Κύπριοι διακρίθηκαν για τη σημαντική συγγραφική προσφορά τους στα γράμματα χάρη στην ενεργό συμβολή τους στη συγγραφή και εκτύπωση βιβλίων κυρίως στη Βενετία. Το κυριότερο από αυτά που αξίζει ιδιαίτερης μνείας είναι ένα Γεωγραφικό και Χρονογραφικό σύγγραμμα στο οποίο δεν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην Κύπρο, αλλά παραμένει το μοναδικό έργο Κύπριου επιστήμονα, του Jason de Nores . Ο Ιάσων Ντενόρες δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας (1577-1590), δημοσίευσε πολλά βιβλία και είναι ίσως ο σημαντικότερος Κύπριος λόγιος του 16ου αιώνα.Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι στη Ρώμη και ιδιαίτερα στη Βενετία κατά την περίοδο 1489-1571 και μετά τυπώθηκαν οι σημαντικότεροι χάρτες της Κύπρουκαι των πόλεων της την εποχή αυτή. Οι σημαντικότεροι είναι των Ferrando Bertelli και του Giovanni Francesco Camocio που τυπώθηκαν στη Βενετία το 1562 και 1566, αντίστοιχα. Ακόμη, ένας σημαντικός αριθμός βιβλίων τυπώθηκε στα τυπογραφεία της Βενετίας από διάφορους Κύπριους, τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Φιλόθεο(1733-1759), Χρύσανθο (1767-1810), το Μητροπολίτη της Πάφου Πανάρετο(1710-1790), τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό, την Ιερά Μονή Κύκκου, την Ιερά Μονή του Αγίου Νεοφύτου, κ.ά.” “Ανάμεσα στους εξέχοντες Κύπριους που έζησαν στη Βενετίαμετά το 1570, αναφέρονται: ο  μηχανικός Ιωάννης Σωζόμενος που μόλις ελευθερώθηκε από τους Τούρκους πήγε στη Βενετίακαι εξέδωσε το βιβλίο του για την άλωση της Λευκωσίας, ο στρατηγός Νέστωρ Μαρτινέγκος που έγραψε στη Βενετία την ιστορία της πολιορκίας της Αμμοχώστου, ο Αλέξανδρος Ποδοκάτορο που και αυτός σώθηκε από την Αμμόχωστο και έγραψε για την πολιορκία της.1821 Δημιουργία πρώτης μικρής βιβλιοθήκης Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία.1830 Επανίδρυση της Ελληνικής Σχολής Λευκωσίας και δημιουργία βιβλιοθήκη σε αυτή.  Ίδρυση μικρής τουρκικής βιβλιοθήκης  με την ονομασία Σουλτάν Μαχμούτ του Β΄.Η τυπογραφία στην Κύπρο έφτασε το 1878.Από το 1887 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τη Βρετανική Διοίκηση του νησιού η Δια Νόμου Κατάθεση (Legal Deposit) ενώ επί Αγγλοκρατίας αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο θεσμός των βιβλιοθηκών.Το 1927 ιδρύθηκε η Σεβέριος Βιβλιοθήκη του Παγκυπρίου Γυμνασίου.Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκωσίας(1927). Βιβλιοθήκη εκκλησίας Φανερωμένης (1933).Δημοτικές βιβλιοθήκες σε κάθε πόλη και σε αρκετές κοινότητες (δεκαετίες 40 και 50)
Οι σημαντικότερες στιγμές στην ιστορία των κυπριακών βιβλιοθηκών-          1821 Δημιουργία πρώτης μικρής βιβλιοθήκης Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία-          1830 Επανίδρυση της Ελληνικής Σχολής Λευκωσίας και δημιουργία βιβλιοθήκη σε αυτή.  Ίδρυση μικρής τουρκικής βιβλιοθήκης  με την ονομασία Σουλτάν Μαχμούτ του Β΄-          1927 Δημιουργία Βιβλιοθήκης του Παγκυπρίου Γυμνασίου στη Λευκωσία-          1927 Ίδρυση της Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκωσίας. Η Βιβλιοθήκη αυτή δόθηκε το 1936 στο Δήμο Λευκωσίας και ήταν η βάση για τη δημιουργία της σημερινής Κυπριακής Βιβλιοθήκης-          1933 Ίδρυση Βιβλιοθήκης Φανερωμένης -          1935 Ίδρυση Βιβλιοθήκης Κυπριακού Μουσείου-          1943 Δημιουργείται η Βιβλιοθήκη του Τμήματος Αρχαιοτήτων μετά απο δωρεά των βιβλίων του Ζήνωνα Πιερίδη. -          1945 Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού-          1946 Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάφου-          1953 Δημοτική Βιβλιοθήκη Αμμοχώστου-          1960 Βιβλιοθήκη Ελληνικού Γραφείου Παιδείας. Την χρονιά αυτή, τα 20 σχολεία Μέσης Παιδείας που ιδρύθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας είχαν δική τους σχολική βιβλιοθήκη.-          1961 Ίδρυση του Τμήματος Πνευματικής και Πολιτιστικής αναπτύξεως ο οποίος δημιούργησε τον θεσμό των Κοινοτικών Βιβλιοθηκών . Ίδρυση της Δημοτική Βιβλιοθήκη Λάρνακος.-          1962 Οι κοινότητες Ακανθούς, Λευκονοίκου, Αθηαίνους, Ομόδους, Λύσης, Λαπήθου, Πόλεως Χρυσοχούς, Πολεμίου, Γιαλούσας, Ριζοκαρπάσου, και Πέγειας (σύνολο 11) αποκτούν δικές τους μικρές Κοινοτικές Βιβλιοθήκες.-          1963 Άλλες 7 κοινότητες αποκτούν βιβλιοθήκες, ο Καραβάς, η Κυπερούντα, τα Λεύκαρα, η Άσσια, ο Ύψωνας, και το Τρίκομο.-          1964-1965 Λόγο των δικοινοτηκών ταραχών το ενδιαφέρων των κοινοτήτων για δημιουργία βιβλιοθηκών μειώθηκε (δημιουργήθηκαν άλλες 5) ενώ μερικές απο τις είδη υπάρχουσες βιβλιοθήκες  άρχισαν να υπολειτουργούν.-          1966 Δημιουργήθηκαν άλλες 5 κοινοτικές βιβλιοθήκες.-          1973 Υπήρχαν στην Κύπρο 95 κοινοτικές βιβλιοθήκες.
Παραγωγή βιβλίων: σημερινή κατάσταση
Η κυπριακή βιβλιοπαραγωγή (σύμφωνα με στοιχεία που παρέχονται στο Δελτίο Κυπριακής Βιβλιογραφίας που δημοσιεύει η Κυπριακή Βιβλιοθήκη) ήταν για το έτος 2015, 847 βιβλία. Τα πιο πάνω στοιχεία αφορούν όσα βιβλία εκδίδονται στην Κύπρο και παίρνουν κυπριακό ISBN. Επίσης, στη λίστα συμπεριλαμβάνονται και βιβλία Κυπρίων που εκδόθηκαν στην Ελλάδα ή αλλού, εφόσον κατάφεραν να εντοπιστούν. (Η πρακτική αυτή – της συμπερίληψης και βιβλίων που εκδόθηκαν από κύπριους στο εξωτερικό ξεκίνησε από το 2008). Ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν βιβλία σε διάφορες γλώσσες, κυρίως ελληνικά. Κάποιοι τουρκοκύπριοι έχουν επιλέξει να πάρουν κυπριακό ISBN και συμπεριλαμβάνονται στη λίστα.Παρατηρώντας τη βιβλιοπαραγωγή τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι μετά το 2009  ο αριθμός ξεπέρασε τα 1000 (το 2010 έφτασε τα 1192) και διατηρήθηκε σε αυτά τα επίπεδα μέχρι το 2013 χρονιά που ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Κύπρο.Βιβλία: θεματολογία
Όσον αφορά τη θεματολογία που καλύπτουν τα κυπριακά βιβλία, η μεγάλη πλειοψηφία (40%) αφορά τη λογοτεχνία, 22% τις κοινωνικές επιστήμες, 9% γεωγραφία & ιστορία, 8% τις τέχνες, 8% την τεχνολογία και τις εφαρμοσμένες επιστήμες, 6% τη θρησκεία, 3% τη γλώσσα, 2% φυσικές επιστήμες, 1% φιλοσοφία και 1% γενικά θέματα.Όσον αφορά τη γλώσσα, πάνω από το 80% είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα.Διαπολιτισμικές επιρροές:βιβλία•      Η [ελληνόγλωσση] κυπριακή λογοτεχνία θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της ευρύτερης ελληνικής λογοτεχνίας και ως τέτοια αντιμετωπίζεται και από τα διεθνή βιβλιοθηκονομικά ταξινομικά συστήματα. Με την ίδια λογική η λογοτεχνία που γράφεται από τουρκοκύπριους θεωρείται μέρος της τουρκικής λογοτεχνίας.•      Αρκετοί Κύπριοι επιλέγουν να εκδώσουν τα βιβλία τους στην Ελλάδα: ο κυριότερος λόγος, εκτός από τη γλώσσα, είναι ότι με τον τρόπο αυτό απευθύνονται σε ένα πολύ μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό. Αντίστοιχα, αρκετοί τουρκοκύπριοι επιλέγουν να εκδώσουν τα βιβλία τους στην Τουρκία. Αρκετοί Κύπριοι συγγραφείς ανήκουν σε ελλαδικές λογοτεχνικές ενώσεις ενώ τα βιβλία τους τα συναντούμε στις κατεξοχήν βάσεις που καταγράφουν την ελληνική βιβλιογραφία (Βιβλιονέτ, ΟΣΔΕΛνετ, κ.α.).•      Οι μεταφράσεις κυπριακών βιβλίων σε άλλες γλώσσες δεν είναι πολλές. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο Βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Λογοτεχνία (European Union Prize for Literature) το οποίο δίνει την ευκαιρία στα βραβευμένα στο διαγωνισμό κυπριακά βιβλία μέσω ευρωπαϊκής χρηματοδότησης να μεταφράζονται σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες.  Μια ευκαιρία που δίνετε στους Κύπριους συγγραφείς λόγω της συμμετοχής της Κύπρου στην ΕΕ. Βραβείο Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Λογοτεχνία: ξεκίνησε το 2009 και χρηματοδοτείται από το Πολιτιστικό Πρόγραμμα της ΕΕ (Culture Programme of the European Union), και συντονίζεται από μια Κοινοπραξία που επιλέγεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission). Η Κοινοπραξία αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Βιβλιοπωλών, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συγγραφέων και την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία  Εκδοτών. Η Κοινοπραξία ετοιμάζει τις εθνικές επιτροπές και οργανώνει τις βραβεύσεις. Κάθε χρόνο 11 ή 12 χώρες επιλέγονται να λάβουν μέρος στις βραβεύσεις. Οι εθνικές επιτροπές επιλέγουν τον νικητή κάθε χώρας. Οι χώρες που βραβεύονται εναλλάσσονται έτσι ώστε κάθε 3 χρόνια να λαμβάνουν μέρος όλες οι χώρες με τα βιβλία που εκδόθηκαν από την προηγούμενη βράβευση. Οι χώρες που συμμετέχουν στις βραβεύσεις είναι:·         Τα 28 μέλητης ΕΕ. ·         Τα κράτη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν)·         Οι υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ ένωση χώρες (Αλβανία, Τουρκία, Μαυροβούνιο, ΠΜΔΜ, Σερβία)·         Οι δυνητικές υποψήφιες χώρες (Βοσνία Ερζεγοβίνη) Στον κάθε συγγραφέα που κερδίζει δίνεται ένα ποσό €5,000 καθώς και βοήθεια στην μετάφραση και την προώθηση του βιβλίου του σε άλλες χώρες. Σημ: Χαρακτηριστικό αυτού που ανάφερα πιο πάνω είναι και το γεγονός πως από τα 3 κυπριακά βιβλία που έλαβαν το συγκεκριμένο βραβείο τα τελευταία χρόνια 2010 - Myrto Azina Chronides, To Peirama, Αρμίδα, 2009, 2013 - Emilios Solomou, Hμερολóγιο μιας απιστίας, Ψυχογιός, 2012 και 2016 - Antonis Georgiou, Ένα Άλπουμ Ιστορίες (An Album of Stories), Το Ρορακιό, 2014, ένα εκδόθηκε στη Λευκωσία και τα άλλα δύο στην Αθήνα.Το βιβλίο «Το ημερολόγιο μιας απιστίας» του Αιμίλιου Σολομού για παράδειγμα που κέρδισε το βραβείο το 2013,  μεταφράστηκε στα γερμανικά, πολωνικά, αλβανικά, σέρβικα, και σλάβικα ενώ ετοιμάζονται μεταφράσεις στα σλοβενικά, κροατικά, ουγγρικά και βουλγαρικά.Μεταφράσεις του Ένα Άλπουμ Ιστορίες ετοιμάζονται σε Iσπανικα, Ιταλικα, Σερβικα, Βουλγαρικα, Σλαβικά, Αλβανια,  Κροατικά και Πολωνικά Βιβλιοθήκες: σημερινή κατάστασηΚυπριακή Βιβλιοθήκη  ιδρύθηκε το 1987 και ουσιαστικά αποτελεί την «Εθνική» Βιβλιοθήκη της χώρας.
 Η ιστορία της Κυπριακής Βιβλιοθήκης πηγαίνει πίσω στο 1927 με την ίδρυση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκωσίας από τους βρετανούς. Η Βιβλιοθήκη αυτή δόθηκε το 1936 στο Δήμο Λευκωσίας και ήταν η βάση για τη δημιουργία της σημερινής Κυπριακής Βιβλιοθήκης. Με την ανεξαρτησία η βιβλιοθήκη πέρασε στα χέρια του Υπουργείου Παιδείας και η συλλογή της συγχωνεύθηκε το 1968 με αυτή του Υπουργείου. Από το 1953 μέχρι το 1977 υπήρξε ένα κενό στη λειτουργία της βιβλιοθήκης αυτής. Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη ιδρύθηκε το 1987 και στεγάστηκε στο χώρο που βρίσκεται σήμερα δίπλα από το Δημαρχείο Λευκωσίας.  Η βιβλιοθήκη αυτή είναι η κρατική βιβλιοθήκη της χώρας και προσπαθεί να διαδραματίσει τον ρόλο που παίζουν οι Εθνικές Βιβλιοθήκες άλλων χωρών. Η αναμενόμενη μεταστέγαση της στον χώρο που σήμερα βρίσκεται το ξενοδοχείο «Φιλοξενία» καθώς και η πρόσληψη νέου επιστημονικού προσωπικού θα βοηθήσουν πολύ την ανάπτυξη της βιβλιοθήκης.Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη υπάγεται στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Οι κυριότερες θεματικές κατηγορίες που καλύπτει η βιβλιοθήκη είναι: ελληνική, ξένη και παιδική λογοτεχνία καθώς και  κυπρολογικά θέματα.Η συλλογή της βιβλιοθήκης αποτελείται από περίπου 170000 βιβλία, 100 τίτλους περιοδικών, αριθμό βιντεοκασετών και microfilms. Το 80% των βιβλίων είναι στην ελληνική και το 20% στην αγγλική γλώσσα.Δυστυχώς λόγω υποστελέχωσής της αλλά και λόγω κτηριακών και άλλων προβλημάτων που συνεχίζει να αντιμετωπίζει, δεν κατάφερε ακόμα, παρά τις επίπονες προσπάθειες του προσωπικού της να αποκτήσει τον ρόλο που θα έπρεπε.Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες (3 δημόσια και 5 ιδιωτικά πανεπιστήμια)
Οι πιο σύγχρονες βιβλιοθήκες της χώρας και εξυπηρετούν κυρίως τις ακαδημαϊκές κοινότητες των πανεπιστημίων τους.Η Βιβλιοθήκη Πανεπιστήμιου Κύπρου  είναι η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της χώρας και εξυπηρετεί και την ευρύτερη ερευνητική (και όχι μόνο) κοινότητα της Κύπρου διαδραματίζοντας ένα άτυπο ρόλο εθνικής ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης.(Ειδική αναφορά για τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου γίνεται πιο κάτω)  Δημοτικές Βιβλιοθήκες
Από τις  δημοτικές και τις κοινοτικές βιβλιοθήκες της χώρας οι περισσότερες υπολειτουργούν ξεχωρίζουν, ίσως 3 – 4 οι οποίες έχουν να επιδείξουν σημαντική δράση (Στροβόλου, Λεμεσού, Λάρνακας, Λακατάμιας). Γύρω στο 90% των βιβλίων των δημοτικών βιβλιοθηκών είναι στην ελληνική γλώσσαΣχολικές ΒιβλιοθήκεςΣτα δημόσια σχολεία της χώρας, υπάρχουν ράφια με βιβλία αλλά όχι οργανωμένες βιβλιοθήκες με εξειδικευμένο προσωπικό. Εξαίρεση αποτελεί η ιστορική Σεβέρειος  Βιβλιοθήκη του Παγκυπρίου Γυμνασίου στη Λευκωσία καθώς και οι βιβλιοθήκες κάποιων ιδιωτικών σχολείων τα οποία φρόντισαν να στελεχώσουν τις βιβλιοθήκες τους και να τις εντάξουν στην εκπαιδευτική διαδικασία. ·         Ειδικές  Βιβλιοθήκες
Υπάρχουν επίσης και οι ειδικές βιβλιοθήκες οι οποίες εξυπηρετούν κυρίως τους ερευνητές των οργανισμών στους οποίους ανήκουν.  Το εξειδικευμένο και σπάνιο υλικό που έχουν κάποιες από αυτές τις καθιστούν πολύτιμες εστίες πληροφόρησης προσελκύοντας και εξωτερικούς ερευνητές.  Βιβλιοθήκη Βουλής των Αντιπροσώπων, Βιβλιοθήκη Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, Γεννάδιος Βιβλιοθήκη, Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών, Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ’, Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, Κέντρου Μελετών Ιερού Ναού Κύκκου, Κέντρου Παραγωγικότητας Κύπρου, Κυπριακού Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής, Τμήματος Αρχαιοτήτων, Τράπεζας Κύπρου.
- Γενικά, εξαιρουμένων των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών οι οποίες έχουν το δικό τους σταθερό κοινό, οι περισσότερες βιβλιοθήκες, δυστυχώς δεν λειτουργούν ικανοποιητικά. Έχουν δημοσιοϋπαλληλικά ωράρια και χαμηλή επισκεψιμότητα.Δυστυχώς, διαχρονικά, δεν έχει περάσει σε μεγάλο βαθμό η κουλτούρα της ανάγνωσης  και της χρήσης των βιβλιοθηκών στην Κύπρο.  Οι βιβλιοθήκες ποτέ δεν ήταν στις προτεραιότητες της πολιτείας και οι σχολικές βιβλιοθήκες οι οποίες θα έπρεπε να εκκολάπτουν τους νέους αναγνώστες και τους νέους χρήστες ήταν (και δυστυχώς εξακολουθούν να είναι) σχεδόν ανύπαρκτες. Η οικονομική κρίση συνέτεινε και στην περαιτέρω μείωση των κονδυλίων που είχαν οι βιβλιοθήκες για την ανάπτυξή τους.  Διαπολιτισμικές επιρροές και αλληλεπιδράσεις: ΒιβλιοθήκεςΔεδομένου της απουσίας σχολής βιβλιοθηκονομίας στην Κύπρο, οι Κύπριοι Βιβλιοθηκονόμοι έχουν σπουδές σε πανεπιστημιακά ιδρύματα άλλων χωρών. Οι περισσότεροι έχουν σπουδές στην Ελλάδα και κρατούν επαφή με την ελλαδική βιβλιοθηκονομική κοινότητα. Έχουμε επίσης βιβλιοθηκονόμους με σπουδές στη Μεγάλη Βρετανία και λιγότερους σε άλλες χώρες. Συνεργασίες με ελλαδικές βιβλιοθήκες (Συλλογικός κατάλογος, μέχρι πρόσφατα κοινοπραξία Heallink, συμμετοχές σε Πανελλήνια κ.α. συνέδρια). Οι συνεργασίες αυτές γίνονται τόσο από τις βιβλιοθήκες όσο και από την Κυπριακή Ένωση Βιβλιοθηκονόμων (ΚΕΒΕΠ).Συνεργασία με ευρωπαϊκούς και διεθνής οργανισμούς (IFLA, OCLC, LIBER, Open Air, E-LIS κ.α.).Διασύνδεση με Europeana (συμμετοχή στην πανευρωπαϊκή προσπάθεια δημιουργίας  ψηφιακής βάσης με τεκμήρια πολιτισμού όλων των ευρωπαϊκών χωρών). Στήριξη ευρωπαϊκών σπουδών από ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες π.χ. η Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου η οποία στηρίζει με βιβλιογραφικό υλικό και άλλες πηγές τα τμήματα: Αγγλικών, Γαλλικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, καθώς και Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών.  Στηρίζει επίσης το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (για ξένους που επιθυμούν να διδαχτούν τα Ελληνικά) καθώς και το Κέντρο Γλωσσών (προσφέρει μαθήματα σε επτά ξένες γλώσσες, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Γερμανικά, Ρωσικά και Τουρκικά).Ανταλλαγή προσωπικού με άλλες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες (Erasmus+, κ.α. προγραμμάτων) καθώς και Συμμετοχές σε βιβλιοθηκονομικά συνέδρια και ημερίδες στο εξωτερικό. (Σε ΒΠΚ Erasmus (2013- ) από: Αυστρία – 2 άτομα, Ελλάδα – 7 άτομα, Ιταλία -1 άτομο, Πολωνία - 9 άτομα).Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου ΚύπρουΜίλησα για την ανυπαρξία των σχολικών βιβλιοθηκών στην Κύπρο και αναφέρθηκα στα προβλήματα που έχουν οι περισσότερες βιβλιοθήκες της χώρας, ειδικά εν μέσω οικονομικής κρίσης. Θέλω να κλείσω την παρουσίασή μου με μια ευχάριστη και ελπιδοφόρα νότα την οποία μας δίνει η παρουσία και η προοπτική ανάπτυξης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΒΠΚ).
Όπως έχω ήδη αναφέρει πρόκειται για τη μεγαλύτερη και πιο σύγχρονη βιβλιοθήκη της χώρας. Είναι επίσης η πιο ραγδαία αναπτυσσόμενη βιβλιοθήκη (με περίπου 2 εκατομμύρια προϋπολογισμό για ανάπτυξη των συλλογών της) και πολύ σύντομα θα μεταστεγαστεί σε ένα εμβληματικό κτήριο που όμοιό του δεν υπάρχει αλλού στη χώρα. ΣυλλογήΗ ΒΠΚ είναι η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της χώρας όσον αφορά το έντυπο υλικό (500.000 τόμοι), τις ηλεκτρονικές πηγές, τον αριθμό προσωπικού, τους χρήστες αλλά και τις υπηρεσίες που προσφέρει. ΒΠΚ: (48% αγγλικά βιβλία, 25% ελληνικά, 10% γαλλικά, 7% γερμανικά, 4% τουρκικά, 2% ιταλικά, 4% άλλες γλώσσες).

ΕξυπηρετείΤο γεγονός ότι η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου αποτελεί τη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη στην Κύπρο με διαφορά τάξεων μεγέθους από τις υπόλοιπες στο νησί από άποψη είδους και όγκου υλικού (έντυπου και ψηφιακού), προσβάσεων σε ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης, προσωπικού, τεχνογνωσίας, συνεργασιών και δυνατοτήτων, την καθιστά εκ των πραγμάτων υπεύθυνη για την ανάληψη πρωτοβουλιών για την υποστήριξη των υπολοίπων βιβλιοθηκών και φορέων πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς. Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου δραστηριοποιείται σήμερα και σε αντικείμενα πέραν από τη συμβατική της αποστολή, όπως π.χ. ψηφιοποιήσεις αρχείων και κάνοντας άνοιγμα προς την ευρύτερη κυπριακή κοινωνία διαδραματίζει ρόλο εθνικής ερευνητικής βιβλιοθήκης. ·       Το νέο υπερσύγχρονο κτήριο που θα στεγάσει την Κυπριακή Βιβλιοθήκη θα είναι έτοιμο τον Οκτώβριο του 2018. Το έργο σχεδίασε ο διεθνούς φήμης Γάλλος αρχιτέκτονας Jean Novel και το τελικό κόστος του κτηρίου ανέρχεται στα 35 εκατομμύρια ευρώ.
Η Βιβλιοθήκη αναπτύσσεται κατακόρυφα σε 5 επίπεδα (υπόγειο, ισόγειο και τρεις ορόφους) συνολικού εμβαδού περίπου 15.700 τμ. Πρόκειται για έναν πολυχώρο που θα στεγάσει τη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος, την Υπηρεσία Πληροφορικών Συστημάτων, το Κέντρο Τεχνολογιών Υποστήριξης της Διδασκαλίας και το Κέντρο Γλωσσών. Η Βιβλιοθήκη από μόνη της θα καταλαμβάνει γύρω 7350 τμ. Πέραν από τις βασικές υπηρεσίες δανεισμού και ανάγνωσης/μελέτης, θα προσφέρονται χώροι χρήσης πολυμέσων και ειδικοί χώροι για ομαδική μελέτη και συνεργασία μεταξύ φοιτητών και ακαδημαϊκών. Υιοθετώντας συστήματα ενοποίησης των χώρων και αξιοποίησης των ηλεκτρονικών μέσων, το έργο στοχεύει να συνταχθεί με τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα υποστήριξης της μάθησης και της πληροφόρησης. Ως εκ τούτου, το έργο αυτό φιλοδοξεί να γίνει στα επόμενα χρόνια ένας τόπος που θα συνδυάζει την πρόσληψη και παραγωγή γνώσης, την οργάνωση και διάχυση πληροφορίας και θα προσφέρει μια μοναδική χωρική εμπειρία.
Προκλήσεις από τη μεταφορά της ΒΠΚ στο νέο κτήριο -          Ομαλή μετάβαση και λειτουργία (πολύπλοκη μεταφορά, κυκλικά και ακτινωτά ράφια, ομάδες εργασίας) -          Δημιουργία παιδικής βιβλιοθήκης (με απόφαση των αρχών της ΠΚ)-          Μεγαλύτερο άνοιγμα προς την κοινωνία και εγγραφή πολλαπλάσιων μελών με την προοπτική η βιβλιοθήκη να γίνει οικονομικά αυτάρκης.


[Ευχαριστώ για την προσοχή σας]