Yanis Varoufakis's Blog, page 45

‘Trumpism after Trump’ – Premier of LET’S TALK IT OVER, co-hosted by Roger Waters & Yanis Varoufakis

In the premiere of LET’S TALK IT OVER, Noura Erakat and Keeanga-Yamahtta Taylor are the guests of Yanis Varoufakis and Roger Waters to discuss TRUMPISM AFTER TRUMP.

The Consequences of Capitalism – Guest Lecture at the U of Arizona, 16th February 2021

Invited by Noam Chomsky and Marvin Waterstone, here is an audio of the lecture I delivered to University of Arizona students on ‘The Consequences of Capitalism”

In support of Ken Loach in the face of absurd accusations of antisemitism

So, it’s come to that: Ken Loach is now the target of a character assassination campaign waged by those who will stop at nothing to shield the Apartheid policies of Israel. Their message to people of good conscience is simple: Unless you too want to be tainted as an antisemite, keep quiet about the crimes against humanity and the assault on human rights in the land of Palestine. They are putting the rest of us on notice: “If we can do this to Ken Loach, a man who has spent his life championing the victims of oppression, racism and discrimination, imagine what we shall do to you. If you dare support the Palestinians’ human rights, we will claim that you hate the Jews.”Thankfully, no smear campaign against Ken Loach can succeed. Not only because Ken’s work and life are proof of the accusation’s absurdity but also because of the courageous Israelis who take awful risks by defending the right of Jews and non-Jews alike to criticise Israel. For instance, this group of academics who have methodically deconstructed the IHRA’s indefensible definition of antisemitism, which conflates it with legitimate criticisms of Israel that many progressive Israelis share. Or the wonderful people working with the Israeli human rights organisation B’TSELEM to resist the apartheid policies of successive Israeli governments. I am just as grateful to them as I am to my friend and mentor Ken Loach.

Η ανοσία στη Δημοκρατία ως η ρίζα των αστοχιών της ΕΕ – The New Statesman

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στον New Statesman την 3η Φεβρουαρίου 2021 και παρουσάζεται εδώ σε μετάφραση της Αλεξάνδρας Κονταξάκη. Προέκυψε από πρόσκληση του αρχισυντάκτη του New Statesman να σχολιάσω το εμβολιαστικό φιάσκο της ΕΕ . Από την άρνηση της πραγματικότητας στην απρόθυμη αποδοχή, από την απρόθυμη αποδοχή στις σημαντικές παρεμβάσεις και από κει στην πανωλεθρία: αυτή ήταν η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφότου η πυρκαγιά που λίγο έλειψε να καταπιεί τη Γουόλ Στριτ το 2008 διέσχισε τον Ατλαντικό, πυροδοτώντας την Κρίση του Ευρώ. Δώδεκα χρόνια αργότερα, η αντίδραση της Ε.Ε. στην άφιξη του Covid-19 ακολουθεί μια δυσοίωνα συγκρίσιμη τροχιά.Οι ευρωσκεπτικιστές θέτουν στο στόχαστρο την υπερβολική γραφειοκρατία και ανικανότητα της Ε.Ε., με χαρακτηριστικό παράδειγμα το εμβολιαστικό φιάσκο της Επιτροπής. Οι ευρωπαϊστές υποστηρίζουν ότι η Ε.Ε. πήρε το μάθημά της και ανταποκρίθηκε στην πανδημία με ενθαρρυντική ικανότητα και αλληλεγγύη. Και οι δύο πέφτουν έξω.Οι πολλαπλές αποτυχίες της Ε.Ε. οφείλονται σε μια βαθύτερη δυσφορία την οποία ξεσκέπασε η Κρίση του Ευρώ και η οποία επιδεινώνεται τώρα λόγω της πανδημίας. Ποια δυσφορία; Πρόκειται για την τρομερή εγγενή ασυλία της Ε.Ε. από την παραμικρή δόση πραγματικής δημοκρατίας.Από την άρνηση της πραγματικότητας στην αποδοχήΕίναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε την πιο σκοτεινή στιγμή της Ε.Ε. Ήταν άραγε εκείνη του 2009, όταν συνειδητοποιήσαμε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες, πρωτίστως οι γαλλικές και οι γερμανικές, ήταν πτωχευμένες σε μια νομισματική ένωση ανίκανη από τον ίδιο της τον σχεδιασμό να αντιμετωπίσει έναν φαύλο κύκλο κατάρρευσης τραπεζών και κυβερνήσεων; Ή μήπως η πιο σκοτεινή στιγμή μας έφτασε τον περασμένο Μάρτιο, όταν, ενώ Ιταλοί και Ισπανοί πέθαιναν από Covid-19 σε συγκλονιστικούς αριθμούς, ορισμένες από τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. απαγόρευσαν τις εξαγωγές μασκών και ιατρικού εξοπλισμού στην Ιταλία και στην Ισπανία, επιλέγοντας εκείνη ακριβώς τη στιγμή για να αναστείλουν την περίφημη ενιαία αγορά της Ευρώπης;Από τεχνικής άποψης, η αρχική άρνηση της πραγματικότητας εκ μέρους της Ε.Ε. ήταν νομικά αιτιολογημένη τόσο το 2009 όσο και πέρυσι. Το 2009 τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. δεν διέθεταν την εξουσιοδότηση να σώσουν ούτε τις υπό κατάρρευση τράπεζες ούτε τα παραλυμένα κράτη-μέλη. Έχοντας δημιουργήσει μια Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) η οποία δεν διαθέτει ούτε τη στήριξη κάποιας κυβέρνησης ούτε την ευχέρεια να ανακεφαλαιοποιήσει άμεσα τις τράπεζες της ευρωζώνης ή έστω να βοηθήσει τις εθνικές κυβερνήσεις να το κάνουν, η Ε.Ε. δεν είχε καμιά πιθανότητα να βιώσει θετικά μια παγκόσμια τραπεζική κρίση. Κάτι παρόμοιο ισχύει και κατά τη διάρκεια της πανδημίας μας το 2020: Με τη δημόσια υγεία κυριολεκτικά εκτός της «αρμοδιότητας» της Ε.Ε., δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τη στιγμή που άρχισε να αυξάνεται ο αριθμός των πτωμάτων και να γεμίζουν οι μονάδες εντατικής θεραπείας, κάθε χώρα βρέθηκε μόνη της: ο σώζων εαυτόν σωθήτω.Αλλά βέβαια το να αιφνιδιάζει η πραγματικότητα την Ε.Ε. ήταν μέρος του ίδιου του σχεδιασμού της. Οι αρχιτέκτονές της αντιλαμβάνονταν ότι το θεσμικό τους οικοδόμημα ήταν ανεπαρκές, αλλά ήλπιζαν ότι οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης θα ανάγκαζαν τους διαδόχους τους να ξεπεράσουν γρήγορα την αρχική τους άρνηση, ούτως ώστε να μπορέσουν να σφυρηλατήσουν νέους θεσμούς για τους οποίους, πριν από την κρίση, απουσίαζε η πολιτική βούληση. Εν πάση περιπτώσει, το ερώτημα το 2009 και ξανά σήμερα παραμένει το εξής: Έγινε εγκαίρως η στροφή από την άρνηση της πραγματικότητας προς την αποδοχή; Και πόσο επαρκή ήταν τα νέα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. που κατασκευάστηκαν ως εκ τούτου;Πριν από μια δεκαετία ο χρόνος αντίδρασης της Ε.Ε. ήταν περίπου έξι μήνες. Οι ηγέτες της Ε.Ε. πρωτοάκουσαν ότι η χρεοκοπία της ελληνικής κυβέρνησης θα γκρέμιζε δύο γερμανικές και δύο γαλλικές τράπεζες στα μέσα Δεκεμβρίου του 2009. Τον Μάιο του 2010 είχε οριστικοποιηθεί η πρώτη ελληνική διάσωση, ξελασπώνοντας τις γαλλογερμανικές τράπεζες και θέτοντας σε τροχιά παρόμοιες διασώσεις σε όλη την Ευρώπη. Έκτοτε, η παρέμβαση αυτή κινητοποίησε τρισεκατομμύρια ευρώ – ποτάμια ρευστού που διοχετεύτηκαν μέσω ολοκαίνουργιων θεσμών: το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, η άτυπη Τρόικα στο πλαίσιο του παντοδύναμου αλλά εξίσου άτυπου Eurogroup και φυσικά το τεράστιο πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» (ουσιαστικά δημιουργία χρήματος) της ΕΚΤ, το οποίο επωμίστηκε το μεγαλύτερο βάρος της διατήρησης της Ευρωζώνης και, κατά συνέπεια, της Ε.Ε.Το 2020 ο χρόνος αντίδρασης της Ε.Ε. συρρικνώθηκε από έξι σε τρεις μήνες: Μετά τη σκανδαλώδη μεταχείριση της Ιταλίας και της Ισπανίας τον Μάρτιο, η καγκελάριος Μέρκελ και ο πρόεδρος Μακρόν ώθησαν την Ε.Ε. προς συντονισμένη δράση: Ως τον Ιούνιο είχε στηθεί ένα Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ με σκοπό την παροχή αρωγής στα κράτη-μέλη που επλήγησαν περισσότερο από τον Covid-19, ποσό το οποίο προστέθηκε στα 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ που διοχετεύθηκαν στις χρηματοπιστωτικές αγορές της Ευρώπης από την ΕΚΤ. Επιπλέον, έχουμε το διαβόητο πλέον κεντρικά σχεδιασμένο πρόγραμμα προμήθειας εμβολίων.Δεδομένου ότι η Ε.Ε. στερείται την ευκινησία μιας ομοιογενούς κρατικής οντότητας, απαιτώντας οιονεί ομοφωνία μεταξύ είκοσι επτά κυβερνήσεων, ένα χρονικό διάστημα αντίδρασης μεταξύ τριών και έξι μηνών πριν κινητοποιηθούν τρισεκατομμύρια για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστροφών δεν είναι και τόσο άσχημο. Επιπλέον, θα ήταν άδικο να μην αναγνωρίσουμε ότι η Ε.Ε. δημιούργησε ποταμούς ευρώ με τους οποίους επιχείρησε να σβήσει τόσο την Κρίση του Ευρώ πριν από μια δεκαετία όσο και την ύφεση λόγω Covid-19 τώρα. Και όμως, το αποτέλεσμα ήταν και στις δύο περιπτώσεις μια φαρσοκωμωδία.Από την αποδοχή στη συμφεροντολογική αποτυχίαΜικρός, τις θυελλώδεις νύχτες του χειμώνα καθόμουν και μετρούσα τα δευτερόλεπτα μεταξύ αστραπής και κεραυνού για να καταλάβω αν η καταιγίδα χειροτέρευε ή κόπαζε. Στη διάρκεια της Κρίσης του Ευρώ, έπιασα τον εαυτό μου να κάνει το ίδιο ύστερα από κάθε μηνιαία σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. για την κρίση, που πάντα κατέληγε σε συνέντευξη τύπου όπου ανακοινώνονταν νέοι εντυπωσιακοί αριθμοί, καθώς και πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της κρίσης: Κατέγραφα τον χρόνο ημιζωής της ευφορίας που κυριαρχούσε αμέσως μετά τη σύνοδο κορυφής, σημειώνοντας την καθοδική του πορεία από εβδομάδες το 2010 σε ημέρες το 2013 και σε ώρες το 2014. Το 2015 βρέθηκα κι εγώ ο ίδιος σε εκείνες τις συνεδριάσεις του Eurogroup, όπου είδα με τα μάτια μου τον πραγματικό λόγο πίσω από την αποτυχία της Ε.Ε: Η θεσμοποιημένη επιμονή να θέτουν το λάθος ερώτημα.Όταν ο χρηματοοικονομικός τομέας βίωσε την επιθανάτια εμπειρία του το 2008, ο Γκόρντον Μπράουν κι ο Μέρβιν Κινγκ στο Λονδίνο, ο Χανκ Πόλσον κι ο Μπεν Μπερνάνκι στην Ουάσιγκτον συγκέντρωσαν τους τραπεζίτες φίλους τους, τους παρατρεχάμενους του Υπουργείου Οικονομικών κλπ. και έθεσαν το σωστό ερώτημα: «Τι θα χρειαστεί για να μην επιτρέψουμε σε αυτή η κρίση να μας κατασπαράξει;». Εντωμεταξύ, στις Βρυξέλλες, πραγματοποιήθηκε παρόμοια συνάντηση. Μόνο που το ερώτημα το οποίο τέθηκε ήταν πολύ διαφορετικό: «Δεδομένου ότι οι κανόνες μας δεν μπορούν πλέον να ισχύουν, πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να προσποιούμαστε ότι εξακολουθούν να ισχύουν;». Είναι προφανές ότι ακόμη και αν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι τρομερά έξυπνη, ακόμη κι αν εφαρμοστεί απαρέγκλιτα, μόνο κατά τύχη θα μπορούσε ποτέ να ελαχιστοποιήσει το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος της κρίσης.Πλέον διερωτόμαστε: Γιατί τέτοια προτίμηση για το λάθος ερώτημα; Η απάντηση είναι ότι αν το 2010 είχε τεθεί το σωστό (δηλαδή «Τι θα χρειαστεί για να μην επιτρέψουμε σε αυτή η κρίση να μας κατασπαράξει;»), η απάντηση θα ήταν προφανής: Σκίστε το εγχειρίδιο κανόνων της Ε.Ε., το οποίο απαγόρευε στην ΕΚΤ να κάνει αυτό που έκαναν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Τράπεζα της Αγγλίας, και δώστε της εντολή να τυπώσει τα χρήματα που χρειάζονται οι γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, αλλά και τα ίδια τα κράτη μας, για να επιβιώσουν. Δυστυχώς, αυτό ήταν κάτι που η ολιγαρχία της Ευρώπης, στην οποία οι ηγέτες της Ε.Ε. απεχθάνονται να εναντιώνονται, δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να συμβεί. Γιατί; Διότι συναινώντας στο σκίσιμο του αρχικού εγχειριδίου κανόνων της Ε.Ε., θα υπονόμευαν οικειοθελώς το μεγαλύτερο επίτευγμά τους.Σκεφτείτε το. Όπως κατασκευάστηκε αρχικά, η ευρωζώνη είναι η ονείρωξη κάθε ολιγάρχη. Διαθέτει μια κεντρική τράπεζα που προσφέρει σε κάθε εταιρικό ολιγάρχη απεριόριστο δωρεάν χρήμα στο πλαίσιο μιας μεγάλης, πλούσιας οικονομίας, όπου λόγω των κανόνων που περιορίζουν αδίστακτα τι μπορούν να κάνουν οι πολιτικοί θεσμοί για λογαριασμό της πλειοψηφίας, το εκλογικό σώμα αδυνατεί να φέρει στην εξουσία οποιαδήποτε κυβέρνηση, εθνική ή ομοσπονδιακή, με τα εργαλεία που απαιτούνται για τη μεταφορά σημαντικού τμήματος του πλούτου από τους λίγους στους πολλούς. Γιατί να επιτρέψουν να λάβει τέλος η ονείρωξή τους;Μήπως το κατεστημένο της Ε.Ε. δεν γνώριζε ότι απαντώντας σε λάθος ερώτημα θα υπονόμευε τους εργαζόμενους και τη μεσαία τάξη της Ελλάδας και της Γερμανίας, καθώς και ότι θα κατάφερνε βαρύ πλήγμα στις συνολικές επενδύσεις και συνεπώς στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό; Φυσικά και το γνώριζε. Αλλά, κατά την άποψή τους, η πανωλεθρία της Κρίσης του Ευρώ και η αποφευκτή συμφορά που προκάλεσε σε ολόκληρη την Ευρώπη ήταν ένα τίμημα που άξιζε να πληρωθεί προκειμένου να εξασφαλίσουν την ασυλία τους από τη δημοκρατική διαδικασία. Αν κανείς χρειάζεται έναν χαρακτηριστικό ορισμό της συμφεροντολογικής αποτυχίας, μπορεί κάλλιστα να τον βρει εδώ.Καπνός και καθρέφτεςΑπό το 2010 έχει δαπανηθεί απίστευτη φαιά ουσία για την καταστρατήγηση των κανόνων της ίδιας της Ε.Ε. από ανθρώπους που προσποιούνται ότι τους σέβονται. Όλα ξεκίνησαν με την ελληνική διάσωση, η οποία δεν επιτρεπόταν βάσει των κανονισμών, αλλά ήταν απαραίτητη προκειμένου να περισωθούν οι βλακώδεις γαλλογερμανικές τράπεζες. Για να συγκαλύψει τα δάνεια διάσωσης, έτσι ώστε να μη μοιάζουν με δάνεια διάσωσης, η Ε.Ε. προσέλαβε πανέξυπνους χρηματοοικονομικούς μηχανικούς, ορισμένοι από τους οποίους υπήρξαν υπάλληλοι της Lehman. Ήταν αυτοί που σχεδίασαν διαβολικά πολύπλοκες δανειακές διευκολύνσεις και νέα θεσμικά όργανα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη «σπαταληθεί» ούτε ένα ευρώ σε άπορους Ευρωπαίους.Όταν τελείωσαν όλα, κι αφού οι τραπεζίτες της Ευρώπης πληρώθηκαν μέσω της τεράστιας λιτότητας, έκαναν το μεγάλο βήμα και επέτρεψαν στην ΕΚΤ να τυπώσει όσα τρισεκατομμύρια ευρώ ήταν απαραίτητο για να συγκαλυφθεί η υποβόσκουσα στασιμότητα και να πλουτίσουν περαιτέρω οι ολιγάρχες. Μέχρι να γίνουν όλα αυτά, χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία είχαν μετατραπεί σε φυλακές οφειλετών και εκατομμύρια Ευρωπαίοι της ηπειρωτικής Ευρώπης είχαν μετακομίσει στο Ηνωμένο Βασίλειο για να επωφεληθούν από τον σχετικό οικονομικό δυναμισμό του, δίνοντας έτσι στο Brexit την ώθηση που χρειαζόταν για να επικρατήσει οριακά το 2016.Και επιστρέφουμε στην περσινή χρονικά και στην οικονομική απάντηση της Ε.Ε. στον Covid-19. Για άλλη μια φορά, ύστερα από μια περίοδο άρνησης της πραγματικότητας και κωμικών αντιποίνων, η Ε.Ε. ανακοίνωσε μεγάλα ποσά και νέους θεσμούς για να τα μοιράσει σε ολόκληρη την ήπειρο, προκαλώντας την προβλέψιμη ευφορία του κύκλου των σχολιαστών. Εξίσου προβλέψιμα, έξι μήνες αργότερα η ευφορία είχε ξεφουσκώσει αφήνοντας πίσω της το σύνηθες δυσοίωνο προαίσθημα. Εκ των υστέρων, αυτό που συνέβη ήταν μια πιστή μεταφορά της Κρίσης του Ευρώ του 2010, αυτή τη φορά ωστόσο με μια νότα ριζοσπαστικότητας για τα μάτια του κόσμου.Τον περασμένο Μάρτιο, σε μια κρίση εναρμονισμένου πανικού που ακολούθησε τα lockdown σε όλη την Ε.Ε., δεκατρείς αρχηγοί κυβερνήσεων της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και ο Πρόεδρος της Γαλλίας Μακρόν, απαίτησαν από την Ε.Ε. την έκδοση κοινού χρέους (του λεγόμενου Ευρωομόλογου) που θα βοηθούσε στη μετατόπιση του διογκούμενου εθνικού χρέους από τους αδύναμους ώμους των κρατών μας στην Ε.Ε., προκειμένου να αποφευχθεί η τεραστίων διαστάσεων λιτότητα ελληνικού τύπου στα μετα-πανδημικά χρόνια. Η απάντηση της καγκελαρίου Μέρκελ ήταν το αναμενόμενο «Nein». Για παρηγοριά τούς προσέφερε ένα Ταμείο Ανάκαμψης που θα χρηματοδοτηθεί από κοινό χρέος ύψους έως και επτακόσια πενήντα δισεκατομμύρια ευρώ. Ακουγόταν ότι θα συγκεντρωνόταν πολύ χρήμα χάρη σε κάτι που έμοιαζε πολύ με το ποθητό Ευρωομόλογο. Αλλά δυστυχώς -όπως και στην περίπτωση της ελληνικής διάσωσης από το 2010 και μετά- δεν ήταν παρά μπόλικο προπέτασμα τοξικού καπνού και κάμποσοι παραμορφωτικοί καθρέφτες.Ο Τύπος δεν το είδε έτσι, αν μη τι άλλο στην αρχή. Η απόφαση της Άγκελα Μέρκελ να τερματίσει την αντίθεσή της στις δημοσιονομικές μεταβιβάσεις παρουσιάστηκε ευρέως ως η «στιγμή Χάμιλτον» που χρειαζόταν η Ε.Ε. προκειμένου να μετατραπεί σε πραγματική Ένωση. Το επιχείρημα, που αναφέρεται στην περιγραφή εκ μέρους του Αλεξάντερ Χάμιλτον του Κοινού Χρέους ως το «τσιμέντο» της αμερικανικής εθνικής ενότητας, ήταν ότι τα ομόλογα της Ε.Ε. που θα χρηματοδοτήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν το παροιμιώδες «πόδι στην πόρτα» που την κρατά μισάνοιχτη ώστε να μπορέσει να τρυπώσει αργότερα μια ουσιαστική δημοσιονομική ένωση. Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι κάτι τέτοιο μπορεί άνετα να καταλήξει σε ένα τσακισμένο πόδι και σε μια κλειστή πόρτα.Ο λόγος που έξι μήνες μετά την ανακοίνωση του Ταμείου Ανάκαμψης ο ενθουσιασμός έχει κοπάσει είναι ότι οι Ευρωπαίοι έχουν πλέον αντιληφθεί όχι μόνο την ασημαντότητά του, αλλά και τους κινδύνους που το συνοδεύουν. Για να υπερασπιστεί τους πιο αδύναμους της Ε.Ε., ανθρώπους και κοινότητες, το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να επιστρατεύσει μια δημοσιονομική ώθηση συγκρίσιμη σε μέγεθος με τις περικοπές λιτότητας που θα ήταν σε διαφορετική περίπτωση απαραίτητες για την εξισορρόπηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων μόλις ανακάμψει το Βερολίνο. Το συνολικό ποσό που θα διατεθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι λιγότερο από το ένα δέκατο αυτού, γεγονός που διασφαλίζει ότι αργά ή γρήγορα θα επέλθει νέο τσουνάμι λιτότητας.Και ας μην ξεχνάμε τις τοξικές πολιτικές που το Ταμείο Ανάκαμψης έχει ήδη δημιουργήσει και είναι βέβαιο ότι θα μεγεθύνει. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργεί όπως η Ε.Ε. Ότι δεν διαθέτει ένα εθνικό σύστημα επιδομάτων ανεργίας, ένα εθνικό σύστημα υγείας σαν το NHS και γενικότερα ένα σύστημα αυτόματων μεταβιβάσεων από τις πιο εύπορες στις λιγότερο εύπορες περιφέρειες της χώρας. Και τώρα ας εισαγάγουμε σε αυτό το δυστοπικό Ηνωμένο Βασίλειο ένα Ταμείο Ανάκαμψης τύπου Ε.Ε. Τέλος, ας φανταστούμε τη φρίκη των πολιτικών οι οποίοι εκπροσωπούν τις κομητείες Σάσεξ και Σάρεϊ, που προσπαθούν να διαπραγματευτούν με τους ομολόγους τους από τη Νορθάμπρια και το Γιόρκσαϊρ σχετικά με το πόσα χρήματα θα μεταβιβάσουν σε αυτούς μετά την πανδημία, χωρίς να γνωρίζουμε ακόμη τον αντίκτυπό της σε κάθε περιφέρεια. Πιστέψτε με, οι διαιρέσεις και η τοξικότητα μιας τέτοιας διαδικασίας θα έκαναν το Brexit να μοιάζει με ανέμελο περίπατο! Και όμως αυτή η διχόνοια είναι εγγενής στον σχεδιασμό του Ταμείου Ανάκαμψης της Ε.Ε. Μάλιστα, έχουν ήδη καταρτιστεί τα κονδύλια ανά χώρα χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε τις επιπτώσεις της ύφεσης σε κάθε χώρα. Είναι σχεδόν σαν το σκαρφίστηκε ένας πανούργος ευρωσκεπτικιστής. Μόνο που οι πραγματικοί λόγοι δεν είναι ιδεολογικοί. Αυτό που κρύβεται από πίσω είναι τα ίδια παλιά ολιγαρχικά συμφέροντα που υπονομεύουν μια ορθολογική επίλυση της Κρίσης του Ευρώ εδώ και περισσότερο από μια δεκαετίαΣτα εύκολα και στα δύσκολαΤην εποχή που οριστικοποιούνταν το Ταμείο Ανάκαμψης, οι ηγέτες της Ε.Ε. -εύλογα- αποφάσισαν να μεταθέσουν όλες τις αποφάσεις σχετικά με την προμήθεια εμβολίων στην Επιτροπή της κυρίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η λογική πίσω από αυτή τη μετάθεση ήταν να αποτραπούν τα αρχικά φαινόμενα τύπου «ο θάνατός σου η ζωή μου» και να διασφαλιστεί ότι κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα προμηθευτεί τον ίδιο αριθμό εμβολίων, κατ’ αναλογία, στην ίδια τιμή. Οι λογικοί Ευρωπαίοι, όχι αδικαιολόγητα, επέτρεψαν στον εαυτό τους την ελπίδα ότι θα ξημερώσει μια νέα εποχή ορθολογικού συντονισμού και πανευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Πόσο έξω έπεσαν!Το εμβολιαστικό φιάσκο της Ε.Ε. αποτελεί άλλη μία ένδειξη ότι η αναποτελεσματική γραφειοκρατία δεν ήταν ποτέ η πραγματική αχίλλειος πτέρνα της Ε.Ε.. Οι ρίζες των πολλαπλών αποτυχιών μας μπορούν να εντοπιστούν στις ίδιες τις απαρχές της Ε.Ε., όταν η Ένωση δεν ήταν παρά ένα εξευγενισμένο καρτέλ. Οι κανόνες που προκάλεσαν τόσο πολλά αποφευκτά βάσανα σε ολόκληρη την ήπειρο, αλλά και που έχουν εγγυηθεί την ασυλία της ολιγαρχίας από οτιδήποτε μοιάζει με δημοκρατική διαδικασία, είναι ενσωματωμένοι τόσο στον άγραφο συντεχνιακό κώδικα όσο και στο modus operandi που θυμίζει καρτέλ, στο κέντρο μιας Ε.Ε. η οποία, ας μην το ξεχνάμε, ξεκίνησε την καριέρα της ως πραγματικό καρτέλ – ως Ευρωπαϊκές Κοινότητες Άνθρακα και Χάλυβα.Σε αντίθεση με τα εθνικά κράτη, που αναδύθηκαν ως σταθεροποιητές συγκρούσεων μεταξύ κοινωνικών τάξεων και ομάδων, η Ε.Ε. δημιουργήθηκε ως καρτέλ με αποστολή τη σταθεροποίηση των περιθωρίων κέρδους των μεγάλων κεντροευρωπαϊκών εταιρειών. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η ανυποχώρητη αφοσίωση της Ε.Ε. στις αποτυχημένες πρακτικές αρχίζει να έχει νόημα. Γνωρίζουμε ότι τα καρτέλ τα καταφέρνουν μια χαρά στη διανομή μονοπωλιακών κερδών μεταξύ ολιγαρχών, αλλά όχι και στη διανομή ζημιών. Γνωρίζουμε επίσης ότι, σε αντίθεση με τα κανονικά κράτη, τα καρτέλ αντιστέκονται σθεναρά σε κάθε είδους εκδημοκρατισμό της λήψης αποφάσεων, είτε αφορούν το χρέος είτε αφορούν τα εμβόλια.Σε αυτό το πλαίσιο, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά την παραγγελία εμβολίων υπακούει σε μια συγκεκριμένη επιτακτική ανάγκη: τη διατήρηση της ισορροπίας του γαλλογερμανικού συντεχνιακού άξονα. Για ποιον άλλο λόγο χώρισαν οι Βρυξέλλες τον εμβολιαστικό προϋπολογισμό της Ε.Ε. ακριβώς στη μέση μεταξύ της γερμανικής BioNTech και της γαλλικής Sanofi (δίνοντας στην καθεμιά παραγγελία για 300 εκατομμύρια εμβόλια), ενώ χρονοτριβούν επί τρεις ολόκληρους μήνες για το «μολυσμένο» από το Brexit εμβόλιο Oxford-AstraZeneca; Και όταν το γαλλικό εμβόλιο απέτυχε σε κλινικές δοκιμές, αφήνοντας την Επιτροπή με σοβαρή έλλειψη εμβολίων, η πανικοβλημένη αντίδρασή τους βγήκε κατευθείαν από τις σελίδες του εγχειριδίου της Κρίσης του Ευρώ, ενός βιβλίου της κακίας: Πέρασαν στην επίθεση απειλώντας να επιβάλουν «εμβολιαστικά σύνορα» μέσω της νήσου της Ιρλανδίας, ξεσκεπάζοντας έτσι την ανειλικρίνεια της διακηρυγμένης δέσμευσής τους στη συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής.Κατά τρόπο που θυμίζει εντυπωσιακά τα αντίποινα κατά τη διάρκεια της Κρίσης του Ευρώ μεταξύ των ηγετών της Ε.Ε. που πάσχιζαν να μεταθέσουν την ευθύνη της πανωλεθρίας σε άλλους, είμαστε μάρτυρες ενός υπερβολικά γνώριμου παιχνιδιού. Η Επιτροπή επιχειρεί να συγκαλύψει τις κακές αποφάσεις με ακόμη χειρότερες. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της Ε.Ε., ο Μάρτιν Σελμάιερ, έκανε χθες ένα tweet, το οποίο και πολύ σύντομα διέγραψε, όπου έγραφε ότι ο εμβολιασμός της Ευρώπης είναι ταχύτερος από αυτόν της Αφρικής. Ο Εμανουέλ Μακρόν, την ημέρα που οι αρχές της Ε.Ε. ενέκριναν το βρετανικό εμβόλιο AstraZeneca για γενική χρήση, εξέφρασε την άποψη ότι είναι «εντελώς αναποτελεσματικό για τους ηλικιωμένους». Εντωμεταξύ, ο Γερμανός ομοσπονδιακός υπουργός Υγείας δήλωσε ότι εξετάζει την περίπτωση του ρωσικού εμβολίου, για το οποίο οι αρχές της Ε.Ε. έχουν μηδενικά δεδομένα ώστε να μπορούν να το κρίνουν.Καθώς η Άνγκελα Μέρκελ ετοιμάζεται να αποσυρθεί, η παρακαταθήκη της θα είναι η εξής: Ξόδεψε το τεράστιο πολιτικό της κεφάλαιο προκειμένου να διατηρήσει άθικτο το συντεχνιακό γαλλογερμανικό θεμέλιο μιας Ε.Ε. που παρέχει στην άρχουσα τάξη της Ευρώπης τη μεγαλύτερη δύναμη που θα μπορούσαν ποτέ να απολαύσουν οι ολιγάρχες σε μια τεχνολογικά προηγμένη κοινωνία, όπου η ελευθερία είναι εγγυημένη, αλλά μόνο εντός μιας πολιτικής σφαίρας που έχει αποστραγγιστεί από κάθε εξουσία. Ακόμη και όταν αναγκάστηκε να υποχωρήσει, όπως στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης, φρόντισε ώστε η μόνη αναδιανομή που θα μπορούσε να επιφέρει να είναι η ανακατανομή του πλούτου από τους φτωχούς Γερμανούς εργαζόμενους (που επιβαρύνονται με τα δάνεια της Ε.Ε.) σε Έλληνες και Ιταλούς ολιγάρχες – χάρη σε ένα σύστημα μεταβιβάσεων που υπόκειται στον τρόπο λήψης αποφάσεων της Ε.Ε., ο οποίος θυμίζει έντονα καρτέλ.Από κοινού, οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. και οι ολιγάρχες ευρωπαϊκού Νότου και Βορρά κατάφεραν να αποσπάσουν ληστρικά από τους ευρωπαϊκούς λαούς, στα εύκολα και στα δύσκολα, τόσο σε καιρούς ευρωστίας όσο και σε καιρούς χαλεπούς, κάθε δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Κατά συνέπεια, δώδεκα χρόνια μετά την κρίση του 2008, η πανδημία έχει σκληρύνει την πραγματικότητα της Ευρώπης ως της πλουσιότερης και συνάμα πιο άρρωστης ηπείρου στον κόσμο. Το έκαναν μετατρέποντας την Ε.Ε. σε μια τεράστια αγελάδα ρευστότητας στην οποία εμείς οφείλουμε αδιαφιλονίκητη υποταγή και στην οποία, ταυτόχρονα, οι εγχώριες ολιγαρχίες μας μπορούν να φορτώνουν τις αποτυχίες τους. Για να παραφράσω ελαφρώς την Αρουντάτι Ρόι: Η τραγωδία της Ευρώπης είναι άμεση, πραγματική, επική και εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας. Μόνο που δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι τα συντρίμμια ενός τρένου που κυλάει πάνω στις ράγες έχοντας πάρει κλίση εδώ και χρόνια.

The EU’s multiple failures are due to its immunity to democracy – The New Statesman

From denial, to grudging acceptance, to substantial intervention, to debacle: that was the European Union’s trajectory once the storm that nearly consumed Wall Street in 2008 had crossed the Atlantic, starting the euro crisis. Twelve years later, the EU’s reaction to Covid-19’s arrival is following an ominously comparable trajectory.Eurosceptics take aim at the EU’s excessive red tape and incompetence, the Commission’s vaccination fiasco being a case in point. Euro-loyalists contend that the EU has learned its lessons and has responded to the pandemic with refreshing proficiency and solidarity. They are both wrong.The EU’s multiple failures are due to a deeper malaise, one the euro crisis unveiled and the pandemic is now exacerbating. What malaise? The EU’s formidable immunity to the smallest amount of democracy.From denial to acceptanceIt is hard to tell which was the EU’s darkest hour. Was it in 2009, when we realised that Europe’s banks – French and German ones primarily – were insolvent and were part of a monetary union that was unable by design to address a doom-loop of collapsing banks and governments? Or did our darkest moment arrive last March when, as Italians and Spaniards were dying of Covid-19 in heart-wrenching numbers, some EU governments put limits on exports of masks and other medical equipment, choosing that very moment to disregard Europe’s celebrated single market?Technically, the EU’s initial response was legally justified both in 2009 and 2020. In 2009 the EU’s institutions lacked the authority to save either the collapsing banks or the hamstrung member states. Having created a European Central Bank (ECB) lacking a government to support it and banned from either recapitalising eurozone banks directly or helping national governments do so, the EU was never going to have a good global banking crisis. Similarly, during the pandemic in 2020, with public health largely outside the EU’s “competence”, it was not surprising that the moment the body count began to rise, and intensive care units to fill up, it was every country for itself.But getting caught out by events was part of the EU’s design. Its architects understood that the institutional edifice they had created was not fit for purpose, but hoped that emergencies would force their successors rapidly to forge new institutions which, without crisis, there was no political will to create. The question in 2009, and once more today, remains: did denial turn to acceptance fast enough? And how fit for purpose were the new EU institutions that resulted?A decade ago, the EU’s reaction time was around six months. The first time EU leaders heard that a Greek government bankruptcy was about to bring down two German and two French banks was in the middle of December 2009. By May 2010 the first Greek bailout was finalised, saving the Franco-German banks and setting precedent for similar bailouts across Europe. That intervention has since led to the mobilisation of trillions of euros, channelled through brand new institutions: the European Financial Stability Facility, the European Stability Mechanism, the informal Troika (the trio of the Commission, the ECB and the IMF) nestling within the all powerful but still informal Eurogroup. There was also, of course, QE, or “quantitative easing” (effectively a money-creation programme of the ECB), which did most of the work to hold together the eurozone and, consequently, the EU.In 2020 the EU’s reaction time shrank from six to three months. Following their countries’ restrictions on exports early in the crisis, Germany’s Angela Merkel and France’s Emmanuel Macron pushed the EU towards coordinated action: a €750bn recovery fund to assist the member states hit hardest by Covid-19 followed a potential €1.8trn pumped into Europe’s economy through the ECB’s bond-buying scheme. Then there was the now-infamous centralised vaccine procurement programme.Given that the EU lacks a homogeneous state’s nimbleness, requiring quasi-unanimity between its 27 national governments, a reaction time between three and six months before trillions are mobilised to tackle unforeseen calamities is not too bad. Moreover, it would be unfair not to acknowledge that the EU conjured up rivers of euros with which it tried to extinguish both the euro crisis and the Covid-19 recession. And yet the result has been, in both cases, a comedy of errors.From acceptance to motivated failureAs a boy, on stormy winter nights, I would count the seconds between lightning and thunder to work out if the storm was getting closer or moving on. During the euro crisis, including when I was Greek finance minister, I caught myself doing something similar after each monthly EU crisis summit, which always ended in a press conference announcing new impressive numbers and crisis-busting initiatives. I would record the half-life of the post-EU summit euphoria, noting how it shrank from weeks in 2010 to days in 2013 to hours by 2014. In 2015 I found myself inside those Eurogroup meetings, where I witnessed the true reason behind the EU’s failure: an institutionalised inclination to pose the wrong question.When finance had its near-death experience in 2008, the UK’s then prime minister Gordon Brown and the governor of the Bank of England, Mervyn King, and in Washington, DC the then Treasury secretary, Henry Paulson, and the chair of the Federal Reserve, Ben Bernanke, brought together bankers and Treasury aides and asked the right question: “What will it take to stop this crisis from consuming us?”Meanwhile, in Brussels, a similar gathering took place, but the question posed was very different: “Given that our rules can no longer apply, how can we continue to pretend that they do?” Even if the answer given to this question is ultra-smart and implemented fully, only by accident will it ever minimise the human and economic cost of a crisis.Why this penchant for asking the wrong question? The answer is that if the right question had been asked at the peak of the euro crisis (ie, “What will it take to stop this from consuming us?”), the answer would be self evident: tear up the EU rule-book, which banned the ECB from doing what the Federal Reserve and the Bank of England did, and instruct the ECB to print the money the French and German banks – and even member states – needed to survive. Alas, that was something that Europe’s oligarchs, whom EU leaders are loathe to cross, were supremely averse to doing. Why? Because by consenting to cast aside the original EU rule-book they would be willingly undermining their greatest achievement.As originally constructed, the eurozone is an oligarch’s wet dream. It features a central bank that finances every corporate oligarch with unlimited free money within a large, rich economy where, due to the rules ruthlessly constraining what political institutions can do on behalf of the majority, it is impossible for the electorate to vote in any government, national or federal, that may transfer substantial portions of wealth from the few to the many.Why would they ever allow this dream to end?Were the EU’s powers-that-be unaware that answering the wrong question would undermine not just the workers and middle classes of Greece and Germany, but also deal a mighty blow upon aggregate investment and, thus, European capitalism? Of course not. But, in their eyes, the debacle of the euro crisis, and the avoidable pain it caused across Europe, was a price worth paying for their immunity from the democratic process. If anyone needs a textbook definition of a motivated failure, this is it.Smoke and mirrorsSince 2010 tremendous effort has gone into circumventing the EU’s own rules while pretending to respect them. It began with the Greek bailout, which the rules did not allow but which was essential to re-float the Franco German banks. To disguise the EU bailout loans so that they would not look like EU bailout loans, the EU employed super-smart financial engineers, some of them former Lehman Brothers employees. They were the ones who designed fiendishly complex loan facilities and new institutions for delivering them in a manner that meant not a euro would be wasted on needy Europeans. And when the deed was complete, with huge austerity paying to support Europe’s bankers, they allowed the ECB to print as many billions of euros as necessary to cover up the underlying stagnation and further to enrich the oligarchs. Countries such as Greece, Italy, Portugal and Spain had been converted to debtors’ prisons, while thousands of eastern Europeans, unable to find work in the depressed eurozone, were drawn to a UK boasting relative economic dynamism, thus giving the Brexit cause the push it needed to win narrowly in 2016.Cut to last year, and the EU’s economic response to Covid-19. Once more, after a period of denial and comical retributions, the EU announced large sums and new institutions to spend them across the continent – causing predictable euphoria among the commentariat. Equally predictably, six months later the euphoria has deflated, leaving behind it the usual foreboding. With hindsight, what transpired was a faithful rendition of the euro crisis, only this time with a whiff of radicality in the issuance of common debt.Last March, in a moment of harmonised panic following EU-wide lockdowns, 13 heads of governments, including President Macron, demanded from the EU the issue of common debt (a so-called eurobond) that would help shift burgeoning national debt from the weak shoulders of our states to the EU, so as to avert Greek-style austerity in the next few years. Chancellor Merkel, unsurprisingly, said “Nein” and offered a consolation prize in the form of a recovery fund to be financed by up to €750bn of common debt. It sounded like a lot of money to be raised by something sounding very much like the requested eurobond. But, alas, it was – like the Greek bailouts from 2010 onwards – lots of smoke and mirrors.The press did not see it as such, at least not initially. Merkel’s decision to end her opposition to fiscal transfers was widely portrayed as the Hamiltonian moment (referring to Alexander Hamilton’s portrayal of common debt as the cement of the American union) the EU needed to turn into a proper union. The argument was that the EU bonds, which will finance the recovery fund, were the proverbial foot-in-the-door that might allow a substantive fiscal union to squeeze through later. The problem is, however, that a foot in the door can just as well end with a crushed foot and a slam shut.The reason that, six months after the announcement of the recovery fund, the thrill is gone is that Europeans have begun to sense not just its insignificance but also the dangers it brings. To defend the EU’s weakest people and communities, the recovery fund should be large enough to offset the austerian cuts that would be otherwise necessary to balance the budget deficits once Berlin goes back into the black and demands other EU countries do the same. It packs less than one tenth of that, ensuring that a new tsunami of austerity will hit sooner or later.And then there are the toxic politics that the recovery fund has already engendered and is bound to magnify. Suppose, for instance, the UK functioned like the EU: lacking a nationwide unemployment benefits system, an NHS and, generally, automatic transfers from better off to worse off regions. Now, introduce to that dystopic UK an EU-style recovery fund. Finally, imagine the horror of politicians representing Sussex and Surrey negotiating with their counterparts from Northumberland and Yorkshire on how much money they will transfer to them after the pandemic, even before we know its impact on each region.The divisions and toxicity of such a process would make Brexit look like a tea party. And yet this divisiveness has been built into the EU recovery fund, complete with country allocations drawn up before we know the effects of the recession on each nation.It is almost as if the whole thing were designed by a cunning Eurosceptic. Except that the real drivers are not ideological but, rather, the same old oligarchic interests that have obstructed a rational resolution of the euro crisis for more than a decade.In sickness and in healthAround the same time the recovery fund was being finalised, EU leaders decided, quite sensibly, to defer all decisions regarding vaccine procurement to Ursula von der Leyen’s European Commission. The idea was to prevent beggar-thy-neighbour politics and to ensure that every European country would be guaranteed the same number of vaccines, pro rata, at the same price. Reasonable Europeans, not unreasonably, allowed themselves to hope that a new era of rational coordination and pan-European solidarity was dawning. How wrong they were.The EU vaccines procurement fiasco is yet further proof that inefficient bureaucracy was never the EU’s true weakness. The roots of the union’s multiple failures can be traced to its origins in a glorified cartel. The rules that have caused so much avoidable pain across the continent, and have guaranteed the oligarchy immunity from anything resembling a democratic process, are embedded in the unwritten corporatist covenant at the centre of the EU – which, lest we forget, began life as a real cartel: the European Coal and Steel Community.Unlike nation states that emerge as stabilisers of conflicts between social classes and groups, the EU was created as a cartel with a remit to stabilise the profit margins of the large, central European corporations. Seen through this prism, the EU’s stubborn faithfulness to failed practices begins to make sense. We know that cartels are reasonably good at distributing monopoly profits between oligarchs, but terrible at distributing losses. We also know that, unlike proper states, cartels will resist any democratisation of their decision-making, whether it is about debt or vaccines.In this context, the European Commission’s policy for ordering vaccines was driven by one imperative: to keep the Franco-German axis in balance. Why else did Brussels split the lion’s share of the EU’s vaccine budget straight down the middle between German company BioNTech and French company Sanofi (placing an order for 300 million vaccines from each), while procrastinating for three months over the Brexit-tainted AstraZeneca vaccine? When the French vaccine was significantly delayed in clinical trials, leaving the Commission with a serious vaccine shortage, the panicked reaction came straight out of the euro crisis book of malice. The EU lashed out by threatening to impose a “vaccine border” on the island of Ireland, exposing the mendacity of its professed commitment to the Good Friday Agreement.It was strikingly reminiscent of the retributions during the euro crisis between EU leaders struggling to shift the blame on to others – an all too familiar game. The Commission is attempting to camouflage bad decisions with even worse ones. A top EU official, Martin Selmayr, tweeted on 31 January that Europe’s vaccination roll-out was faster than Africa’s. On the day the EU’s authorities approved the AstraZeneca vaccine for general use, Macron opined that it was “quasi-ineffective for people over 65”. The German federal health minister said he was open to using the Russian vaccine if it was approved by the appropriate EU authorities.This will be Merkel’s legacy. She spent her huge political capital to keep intact the Franco-German foundation of an EU that affords Europe’s ruling class the greatest power any oligarchs could possibly enjoy in a technologically advanced society where liberty is guaranteed, but only within a political sphere stripped of all authority. Even when Merkel had to give ground, as in the case of the recovery fund, she endorsed a mechanism that will redistribute wealth from poor German workers (and taxpayers in other EU countries) to Greek and Italian oligarchs, who have a cosy relationship with their countries’ governments.Together, EU officials and the oligarchs of Europe’s south and north have contrived to rob European peoples, both in sickness and in health, of any capacity to participate in the decision-making process. As a result, 13 years after the 2008 crisis, the pandemic has hardened the reality of Europe as the world’s richest and at once sickest continent. They have done so by turning the EU into a cash cow that must be at once submitted to unquestioningly and blamed by our domestic oligarchies for their failures. Europe’s tragedy, to quote the novelist Arundhati Roy, is “immediate, real, epic and unfolding before our eyes. But it isn’t new. It is the wreckage of a train that has been careening down the track for years.”

Yanis Varoufakis is the former Greek finance minister and leads MeRa25 in Greece’s parliament.

For the site of the New Statesman click here

Speaking of antisemitism… – A personal view as related to my DiEM25 comrades (video + text)

On 4th February 2021, DiEM25’s coordinating collective held a discussion on how progressives can, at once, fight antisemitism and remain highly critical of Israel’s policies. You can watch a video of my speech and read an extended version of these thoughts below.  Last week, while discussing competing identities, I argued that it is unacceptable to compare and contrast the suffering of different oppressed communities; that no one can tell a trans person that the terror they feel in this society is worse or better than an Amazon warehouse worker’s exhaustion, alienation and poverty.This same principle must surely apply to types of discrimination that involve gross violence. For example, it is senseless, unnecessary and offensive to compare the suffering of a Tutsi victim in the Ruanda genocide to that of an Armenian victim during last century’s respective genocide etc. Or, for that matter, to compare a black American’s suffering to that of a persecuted Uighur in China or indeed of a Jew.However, one historic persecution stands above all else. Not because its victims suffered more than victims of some other form of inhumanity. But because of its nature. And that is antisemitism in general and the Holocaust in particular. What makes the Holocaust exceptional and unique, at least in my thinking, is that the Nazis approached the Jews with the mindset of a stamp collector. This had never happened before, ever. The Turkish authorities undoubtedly committed genocide against the Armenians, the French army did something not too dissimilar in Algeria, the Hutu in Ruanda, etc.But in all those cases there was no plan to kill every single living and breathing Armenian, Algerian or Tutsi on the planet – and to do so calmly, comprehensively and at an industrial scale. The purpose of every other genocide was to kill as many members of a community or ethnic group as they could in order either to force them, through sheer terror, to vacate a territory (e.g. the Armenians or the Tutsi) or to terminate all resistance to an occupying force (e.g. the Algerians under the French colonial power). The attempt to exterminate every single individual member of a people, even if they had managed to escape to Antarctica, was what made the Holocaust unique.Yes, the Nazis also exterminated in their death camps Roma, Leftists, the disabled, Slavs – people they also considered ‘untermeschen’. But, the infrastructure of the Holocaust was created for the Jews, and only then used for non-Jews. It is hard to imagine that, if it were not for their penchant to exterminate the Jews, the Nazis would have put the tremendous investment and energy necessary into building not just the camps but also the necessary infrastructure of chemical products, railways, archives, special forces etc.In view of the above, it is perfectly possible to stay true to the principle that, no, we do not compare sufferings (e.g. the suffering of the Armenians with that of the Jews) but, yes, we can say unequivocally that the Holocaust was exceptional and unique in the whole History of Inhumanities. And thus that antisemitism, which was the ideological driving force of the Holocaust, is a cut above (or is it below?) other forms of racism.We can see this too from the fact that antisemitism can so easily infect people who are not racist in other respects. Recall the scene in Eisenstein’s STRIKE, when a fiery speech is made by a trades union leader against the bankers who are sucking people and communities dry. A man in the audience jumps up and shouts: “The Jews!” At that moment, Eisenstein – clearly aware of how easy it is to step from a critique of financial capital to antisemitism – has the crowd turn against the antisemite, pointing him out as a scourge of the workers’ movement before throwing him out of the meeting.Speaking personally for a moment, I first encountered antisemitism in a story my grandmother related to me when I was very little: Recounting life in the Peloponnesian village where she grew up between 1898 and the 1920s, she told me of how there was a day every year when the kids would “burn the Jew”, a little like British kids would burn an effigy of Guy Fawkes. When I heard her say that, I asked: “Did you mean Judas or the Jew?” Then she explained how the Jew and Judas were being used interchangeably in her village. It was my first brush with a deep-seated antisemitism that typified most European countries. Thankfully, that was not all. At the same time, I was exposed to the pride of former partisans – my grandma’s age – on how they were part of a unit that helped save thousands of Thessaloniki Jews from the Nazis. That was my first glimpse of the complicated relationship of the Left with the Jews and with antisemitism: the very same people that, as children, would burn the Jew learned through their struggles against fascism to be proud of defending the Jews.My point has now been half-made: Antisemitism is an exceptional form of racism, not because that’s what some calculus of suffering reveals, but because of the nature of the Nazi regime and the fact that the Jews are the only people to have been despised both for being capitalists and for being leftie revolutionaries. Let me now make the other half of my point:Criticism of Israel is and can never be criticism of the Jews, exactly as criticism of the Greek state or of American imperialism is not criticism of the Greeks or of the Americans respectively. The same applies to interrogating the wisdom of having created an ethnic state. When remarkable people like my heroes Hannah Arendt and Albert Einstein questioned the Zionist project of a Jewish state in Palestine, it is absurd to say that to debate Israel’s existence is to be antisemitic. The question is not whether Arendt and Einstein were right or wrong. The question is whether their questioning of the wisdom of a Jewish state in the land of Palestine is antisemitic or not. Clearly, while antisemites opposed the foundation of the state of Israel, it does not follow that only antisemites opposed the foundation of a Jewish state in Palestine.Let me now turn to the claim that critics of Israel single Israel out for criticism, even daring to question its right to exist as a Jewish state, thus revealing their hidden antisemitism. To demonstrate that this is unfounded, allow me to refer again to my own country. Here in Greece, one of our greatest revolutionary heroes was poet, author and activist Rigas Ferraios (1757-98). His wonderful poem Thourios is taught in schools and recited by kids every 25th of March, our National Day. However, it is only the first few verses that children get to learn; e.g. the famous lines celebrating an hour’s freedom as preferable to a long life in chains. Following verses are suppressed because they clearly challenge the notion that Rigas was fighting for an ethnic Greek, Christian state. Here is the most telling, suppressed, verse:Bulgarians and Albanians, Armenians and GreeksArabs and Whites with one, common forceLet us for liberty’s sake take up the swordSo that it is heard everywhere that we have courage…Let’s slaughter the wolves who hold us under the yokeRuthlessly oppressing Christians and Turks…Quite clearly, Rigas, the quintessential Greek patriot, was not calling for a revolution to set up an ethnic, Christian Greek state but, rather, called upon Turks, Arabs, Bulgarians, Albanians, Greeks and everyone else residing in the Ottoman Empire to rise up in order to create a multi-ethnic, multicultural Republic. In this light, questioning the wisdom of setting up a mono-ethnic Greek Christian nation-state is perfectly consistent with being a Greek patriot – and certainly not a sign of being an antihellene.In fact, it is because I consider myself a Greek patriot, who also is an internationalist committed to fighting racism, that I have spent much of my life charging the Greek state with authoritarianism, institutionalised racism and ultra-nationalism. For my efforts, Greek right-wing nationalists admonish me as an antipatriotic, self-hating Greek. For the past ten years, they have even referred to me as George Soros’ man in Greece, in an attempt to use an antisemitic trope to tarnish my image. But, if it is absurd to call critics of the Greek state antihellenes, i.e., racists toward the Greeks, the campaign to present critics of Israel as antisemitic is equally ridiculous.For these reasons, I have nothing but immense respect for Israelis who take awful risks by defending the right of Jews and non-Jews alike to criticise Israel, even to interrogate the wisdom of an ethnic Jewish state (just as Rigas opposed an ethnic Greek state). For instance, this group of academics who have methodically deconstructed the IHRA’s indefensible definition of antisemitism, which conflates it with legitimate criticisms of Israel that many progressive Israelis share. Or the wonderful people working with the Israeli human rights organisation B’TSELEM to resist the apartheid policies of successive Israeli governments.****Ending on a personal note, back in 2015, while serving as Greece’s finance minister, a Greek pro-troika newspaper thought they diminished me with the adjacent cartoon depicting me as a Shylock-like figure. What these idiots did not realise was that they made me very proud! Trying to tarnish my image by likening me to a Jew was, and remains, a badge of honour. I feel deeply flattered whenever an antisemite bundles me together with a people who have suffered racism for so long so very bravely. As long as a single Jew feels threatened by antisemitism, I shall carry in my heart the Star of David, eager and ready to be counted as a Jew – even though I am not one. At the very same time, I wear the Palestinian flag as a symbol of solidarity with a people living in an Apartheid state built by reactionary Israelis damaging my Jewish and Arab brothers and sisters and stoking the fires of racism which, ironically, always forge a steelier variety of antisemitism.

Trumpism after Trump – NEWSWEEK magazine, interviewed by Basit Mahmood

He’s been described as the George Clooney of the government, a rockstar politician who took on the EU and an “erratic Marxist.” Few politicians can hope – or fear – to achieve the levels of notoriety Yanis Varoufakis did in just six months while serving as finance minister of Greece. A world-renowned economist, Varoufakis now spends his time agitating against the establishment, whether it be through setting out alternatives to capitalism in his latest book, Another Now, where he imagines a world without billionaires and stock markets or through his The Democracy in Europe Movement 2025, which aims to, in his words, democratize the EU before it disintegrates.He is no stranger to emergencies either. Varoufakis was at the center of the Eurozone crisis as finance minister of Greece, a crisis that saw the country subjected to the biggest financial rescue of a bankrupt country in history. As countries around the world experience an economic slump and as millions lose their jobs, he has a warning for the U.S. about why the forces of “Trumpism” may get stronger as a result.In an exclusive interview with Newsweek International, Varoufakis gives his thoughts on why he believes the Democratic Party could turn in on itself, resulting in an “existential crisis for the left”, how he thinks the rivalry between the U.S. and China could play out and whether he believes the GameStop saga was a revolutionary moment in the fight against capitalism. Still a member of parliament in Greece, while Varoufakis is delighted Donald Trump lost the election, he is reluctant to be too optimistic.“The wave of enthusiasm regarding the Biden administration has not washed over me,” he says. “I’m glad Trump is out, but at the very same time I’m very worried that Trumpism is going to get stronger. I’m very worried that the Democratic Party is in the process of turning in on itself, of divisions between the establishment figures, those who were effectively supported by Wall Street to become senators or congressmen or presidents for that matter and the socialists.“The clash is already there, the blame game has begun. While the Trumpists are more united than ever, they’re going to be aided and abetted by two things. First, the [financial] slump which is unavoidable given the pandemic, they will be blaming it on the system and the swamp that has taken over again and a false but real sense that they have, false in the sense that it’s untrue but real in the sense they do feel it, that they were robbed of the election.“So this combination, solidity on the Trumpist side, political economy which is strengthening their feeling and their unity and the fragmentation of the Democratic side which is only going to get worse as we’re moving towards the congressional elections two years from now. That for me is the great danger.”Varoufakis doesn’t believe that the Biden-Harris ticket will improve outcomes for the poor or radically redistribute wealth. Nearly eight million Americans, many of them children and minorities, have fallen into poverty since May last year as the pandemic took its toll, according to Columbia University research. While Biden is intent on passing a $1.9 trillion economic rescue package that aims to provide more aid for the unemployed and those facing eviction, Varoufakis doesn’t think it will go far enough.He says: “Bernie Sanders has effectively bent over backwards in order to lead in the Senate with the Biden agenda on his shoulders. I can see why he’s doing it because he’s trying to use the moment, this moment in history in order to extract as many benefits as possible, Medicare, on the stimulus program, but I feel this will fail because in the end the stimulus program will be tepid. It’s going to benefit the large corporations it is not going to come with anything near the green new deal aspects of the policy that was agreed between Bernie’s team and Biden’s team.“All those plans for a massive green works program are going to fade away, what is going to be left of them is not going to make any substantial dent on climate change, the Medicare for All program is not even on the table. There will be, due to Bernie’s intervention, substantial medical benefits for the many but only during the pandemic and then they will be withdrawn. By that time, it will be very very difficult for leftists who knocked on doors during the election campaign saying to people ‘come on come out vote for Biden’, bringing the vote out of people that were not going to otherwise vote for Biden, it will be very difficult to explain to them in two years’ time, why they did it. When there will be very little left.“The whole Democratic party is going to coalesce around Clinton/Obama, Larry Summers kind of narrative austerity will be back on the table because of public debt and the natural tendency of Biden people to balance the books, which we saw under Clinton in the 90s and that’s when the left is going to have an existentialist crisis.”His support of Sanders is perhaps unsurprising, given that they are both founding members of Progressive International, an international organization of left-wing activists and groups discussing and promoting the idea of a “post-capitalist society”. Varoufakis’ ideas have been criticized by the right as “leftist snake oil” and by some economists as “lucid but flawed” but he is one of the biggest names of economic thinking on the left and it’s clear that he believes politicians like Biden are only tinkering around the edges when it comes to capitalism and he wants to see it reformed entirely.Biden has pledged to fight economic inequality, in particular racial economic inequality, through his $1.9 trillion rescue package. Biden has previously said: “If we invest now – boldly, smartly, with unwavering focus on American workers and families – we will strengthen our economy, reduce inequality and put our nation’s long-term finances on the most sustainable course.”Did the GameStop saga, in which an army of amateur investors took on multi-billion dollar hedge funds, deciding to buy up GameStop shares to send the share price of the company rocketing to astronomical levels causing losses for short-sellers, give the likes of Varoufakis hope that collective action from people could take on capitalism? Was it the start of a revolutionary moment?“This is not a revolution,” he says. There’s no doubt about that but there are elements that are very interesting and secondly yes there are elements which do present themselves as bits of hope that financial engineering can be used as part of collective action to bring about a better world.”Although Varoufakis accepts that most people who did get involved in buying up shares of GameStop did so to make money rather than for purely ideological reasons aimed at challenging capitalism, he believes there were enough people motivated by a desire to take on the big beasts of Wall Street. “The internet and financial engineering will be the new realm of collective action for the 21st century,” he says.Varoufakis, 59, claims capitalism has been state driven and that China has given it its biggest drive. Yet while he believes Biden will achieve a state of détente with China, finding some common ground on the economic front, he argues there could be problems on the military front.“The rivalry [between China and the U.S.] will continue, it was not Trump who created it, he gave it a particular slant,” he says. “Trump was trying to rip up the supply chains between China and the U.S., the Democrats are not interested in that, on one level there is going to be a détente between Washington and Beijing. But at another level I fear the neocons who moved from Trump and the Republican Party to the Democratic Party and are now surrounding Biden, could easily spark off a military confrontation in the South China Sea.”Varoufakis is known for being a fierce critic of the EU, comparing Greece’s creditors to “terrorists” and telling his fellow citizens to vote no in a referendum that asked Greeks whether they would accept the Eurozone’s terms for remaining in the single currency, terms which included further spending cuts and tax increases.He has also previously criticized the bloc for being undemocratic and bureaucratic. The EU has been behind other countries when it comes to the vaccination program. While the U.K. has administered 14.9 doses per 100 people, the EU has managed just over two people. It recently tried to trigger an emergency provision in the Brexit agreement to control vaccine exports from the bloc, a decision it later reversed.“The EU commission has been behaving as if they were on the payroll of Brexiteers with a remit to justify Brexit, it is astonishing, it’s a comedy of errors in Brussels,” says Varoufakis. “It’s as if it was designed by Eurosceptics in order to sanctify Brexit, it’s very difficult to argue against Brexit now if you look at the vaccination fiasco.“You have eight times more people vaccinated in Britain as we speak than in Germany, don’t talk about Greece. It’s clear that Britain would have been hamstrung in that department had it not left the EU. Had it stayed in the EU you would have had to abide by the rules we Greeks have to abide by, the approval of the vaccines would have taken months longer than it did in the U.K., you would have one tenth of the vaccinations that you have so it is to Brexiteers delight what has been happening in the EU.“Everything I now hear from Brussels is now so reminiscent of what was going on during the Euro crisis, the blame game, the Commission trying to cover bad decisions by making worse decisions, disarray, nationalism, fragmentation, I fought against Brexit, but I have to say there is a little bit of egg on my face as we speak because I can’t in all honesty say to you that I don’t regret supporting Remain five years ago, it would be dishonest of me to say that.”But while Varoufakis reels over Remain, he argues that leaving the EU will ultimately harm Britain too. “By Britain leaving the EU, the EU becomes more toxic, more prone to errors and more of a failure. Given that Britain is next to the EU, this is going to have secondary effects on Britain that will be very negative,” he says.“Maybe now it has shielded itself from the stupidity of the commission when it comes to vaccination, but you cannot shield yourselves from an EU crisis that is going to get deeper as a result of Brexit. But that’s a difficult argument to put to the electorate.”Before the interview ends, Varoufakis says he fears a return to austerity measures for countries with large public debts, the devastating effects of which he says he saw firsthand in Greece. For people living in countries at risk of public spending cuts, he urges: “Send a message to the governments that if you make a mistake of turning austerian, you’re done, you’re toast politically.”

For the Newsweek site, click here.

From an imagined hi-tech rebellion to the GameStop incident: Lessons for collective action in the 21st Century – Der Freitag

When in 2008 I heard that Lehman Brothers collapsed, and thousands of its staff were laid off, I allowed myself a fantasy. I imagined that one of the laid off financial engineers, whom for some reason I named Esmeralda, would turn into a dissident. That, incensed with the way she had been discarded by the same bosses who had enticed her into a lucrative career making weapons of mass financial destruction, Esmeralda would contact people like herself to form the Crowdshorters. Their purpose? To stop the central banks from bailing out the investment banks and the hedge funds by targeting, or ‘shorting’, the structured derivatives that had brought the calamity of 2008 upon an unsuspecting world – instruments like the CDOs that the authorities were trying to resuscitate.In my fantasy this is how the Crowdshorters would do it: Using their financial expertise, Esmeralda and her comrades would look inside derivatives crucial to the survival of large banks and hedge funds with a view to identify the payments whose delay would cause the derivatives to lose value. Then, they would approach the people who were due to make these payments (e.g. a water bill, an insurance premium) and plead with them to delay the payment. As for any late payment fee incurred, the Crowdshorters would compensate them with money already crowdsourced with small donations from millions of common people desperate to punish bankers and hedge funds.Back then, in 2008, as the spirit of Occupy Wall Street soared, I was convinced that millions would be eager to be part of such a well-orchestrated, rolling crowdshorting assault on the repulsive financiers. The key to the fictitious movement’s potential success was the Lilliputian Principle: each making a tiny sacrifice which, multiplied by millions of participants, is enough to bring capitalism down – or, at least, to prevent the American and European authorities from bailing out the bankers at the expense of the many.More recently, I decided to retrieve my fantasy and to incorporate it in ANOTHER NOW: Dispatches from an alternative present – a political science fiction novel. (*) And that’s where I thought the story would end. Until a few days ago, I received a message from an American reader that read: “Are you following the GameStop saga? Your Crowdshorters have been in action!” It was a gross exaggeration. Nevertheless, elements of my fantasy were in evidence.What had apparently transpired was that, over a couple of days, 4.4 million people used a Reddit page to coordinate their modest individual purchases of GameStop shares with a view to bankrupting two Wall Street hedge funds which were shorting those same shares. In short, the crowd attempted to short the shorters. And they succeeded, causing both hedge funds to file for bankruptcy! That’s where the similarity with my Esmeralda’s Crowdshorters ends. The Reddit crowd were not targeting capitalism in general and most of them were profit seekers. Nevertheless, many of them were driven also by an ethical drive to ‘sock it’ to the hedge funds. At the end of the day, while the GameStop incident was not a revolutionary moment, it did point to new forms of collective action for the 21st Century. One day, maybe we shall look back on it as the equivalent of 19th Century’s trades unionism.(*) ANOTHER NOW will be soon published in German by Kunstmann. Also, you may watch an intimate presentation of the motivation that led me to writing it here.

For Der Freitag’s site, click here.

MeRA25: Not just another political party – How DiEM25’s transnational radical politics entered Greece’s Parliament

Η Αλήθεια Μετά τον Τραμπ – από την στήλη μου στο 24 | 7

Οι αντίπαλοι του Ντόναλντ Τραμπ τον αποκαλούν ψεύτη. Το πρόβλημα όμως είναι ότι ο Τραμπ είναι κάτι πολύ χειρότερο από ψεύτης. Ο Νίξον έλεγε ψέματα για να θάψει αλήθειες, το ίδιο κι ο Κλίντον και πολλοί άλλοι. Όχι, το πρόβλημα με τον Τραμπ είναι ότι μέσα σ’ ένα χείμαρρο ψεύδους που έβγαινε από το στόμα του που και που ξεστόμιζε κάποιες σημαντικές αλήθειες που κανείς Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα τόλμαγε να αποκαλύψει – π.χ. την απόρριψη της κυρίαρχης άποψης ότι η παγκοσμιοποίηση ωφελεί όλους ή την ομολογία του ότι επιχείρησε να μειώσει τα κονδύλια των Αμερικανικών Ταχυδρομείων ώστε να εμποδίσει ψηφοφόρους των Δημοκρατικών να ψηφίσουν επιστολικά!Οι επιστήμονες έχουν λόγο να χαίρονται που ο Τραμπ ηττήθηκε, κρίνοντας από την έκφραση ανακούφισης του επικεφαλής των Αμερικανών επιδημιολόγων που, πλέον, μπορεί να παρουσιάζει από το βήμα του Λευκού Οίκου τα τελευταία δεδομένα της εξέλιξης της πανδημίας χωρίς να φοβάται. Άλλο όμως αυτό κι άλλο να αναμένουμε πως η αλήθεια θα πάρει την εκδίκησή της, ή θα ανακάμψει συνολικά, τώρα που ο Τζο Μπάιντεν μετακόμισε στον Λευκό Οίκο.Πολλοί φιλελεύθεροι αρέσκονται να χρησιμοποιούν την αλληγορία της ελεύθερης αγοράς. Βλέπουν τις αντικρουόμενες απόψεις σαν προϊόντα τα οποία κομίζουμε στην μεγάλη αγορά των ιδεών η οποία λειτουργεί ως μη συγκεντρωτικός μηχανισμός αποτίμησή τους – ως εάν η αξία της κάθε άποψης να προσδιορίζεται αυτόματα μέσα από τις δυνάμεις της ζήτησης και της προσφοράς που, τελικά, αποφαίνονται για το ποια άποψη επικρατεί και ποια εξαφανίζεται μέσα στην αρένα του σκληρού ανταγωνισμού.Δυστυχώς, καμία τέτοια ελεύθερη αγορά δεν αναδεικνύει την αλήθεια. Αντίθετα με τα κινητά και τις φράουλες, η χρησιμότητα μιας θεωρίας δεν μπορεί να κριθεί από τους καταναλωτές της. Η αλήθεια του Δαρβινισμού, ή της Θεωρίας της Σχετικότητας, ή της υπόθεσης του Κέινς πως η νομισματική πολιτική καθίσταται ανεπαρκής όταν το επιτόκιο τείνει στο μηδέν, δεν μπορούν να αξιολογηθούν από τον μέσο άνθρωπο στη βάση της προσωπικής της εμπειρίας. Αυτός είναι ο λόγος που εκχωρούμε τον έλεγχο αυτών των θεωριών σε (εκ κατασκευής) μη δημοκρατικούς θεσμούς.Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα αναλαμβάνουν να φιλτράρουν το ψεύδος από τις διάφορες θεωρίες κρατώντας – ελπίζουμε – μόνο ιδέες και θεωρίες που ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Σε αντίθεση με την αλληγορία της ελεύθερης αγοράς, αυτό το, ας το ονομάσουμε, Θετικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα λειτουργεί συγκεντρωτικά με επιλεγμένους ειδικούς να οργανώνουν τη διαδικασία του φιλτραρίσματος.Ανθρώπινο είναι η κάθε επιστήμων να θέλει να δει την αγαπημένη της θεωρία να επιβιώνει του φιλτραρίσματος. Όμως, τα αυστηρά πρωτόκολλα του Θετικο-Επιστημονικού Συμπλέγματος σχεδιάστηκαν ώστε οι επισφαλείς θεωρίες να καταρρέουν μπροστά στα αμείλικτα εμπειρικά δεδομένα. Πρόκειται για την ιεραρχική επιστημονική διαδικασία που, μαζί την εμπορευματοποίηση που γέννησε τον καπιταλισμό, πυροδότησε την τεχνολογική επανάσταση και απελευθέρωσε τις κοινωνίες από την φεουδαρχία και τις θρησκόληπτες προκαταλήψεις.Αν ο Τραμπ απεδείχθη επικινδυνότερος ενός απλού ψεύτη, αυτό συνέβη επειδή βρήκε τρόπο να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι, στον χώρο της οικονομικής πολιτικής, για πολλά χρόνια τώρα, χτίζεται ένα κακέκτυπο του Θετικο-Επιστημονικού Συμπλέγματος – ας το ονομάσουμε Οικονομικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα. Πίσω από κάθε οικονομική ή κοινωνική πολιτική που διαφεντεύει τις ζωές μας κρύβεται κάποια οικονομική θεωρία της οποίας την αποδοχή εξασφαλίζει το Οικονομικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα μέσα από μια διαδικασία φιλτραρίσματος που είναι εύκολο να την μπερδέψουμε με το φιλτράρισμα που πετυχαίνει στις θετικές επιστήμες το Θετικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα.Πράγματι, το Οικονομικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα απονέμει ακόμα και Νόμπελ. Κι όμως: Δεν έχει καμία σχέση με το Θετικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα το οποίο όντως φιλτράρει το ψέμα αναδεικνύοντας την αλήθεια. Επιτρέποντας το ψέμα να θριαμβεύει μέσα από διαδικασία που μοιάζει επιστημονική, χωρίς να είναι, το Οικονομικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα απεδείχθη ο καλύτερος – αν και ακούσιος – σύμμαχος του Τραμπ και όλων εκείνων των υποστηρικτών του που αφήνονται σε θεωρίες συνομωσίας.Τρεις είναι οι πυλώνες κάθε θεωρίας συνομωσίας: Πρώτον, προσφέρει την ικανοποίηση που φέρνει η πεποίθηση ότι καταλαβαίνεις κάτι σημαντικό το οποίο οι υπόλοιποι αγνοούν.  Δεύτερον, σε ενισχύει αρκετά ώστε να απορρίπτεις τους ειδικούς ως υπηρέτες άνομων συμφερόντων που έχουν συμφέρον να ψεύδονται. Και, τρίτον, τους καθιστά κοινωνούς ενός σκοπού μεγαλύτερου από τον εαυτούλη τους και κόντρα σε εχθρό που δεν θα σταματήσει σε τίποτα για να κρατήσει την αλήθεια στο σκοτάδι.Έχει ενδιαφέρον ότι αυτοί οι τρεις πυλώνες είναι οι ίδιοι που στήριξαν την επιστημονική επανάσταση;. Ο Γαλιλαίος, π.χ., ήξερε πως διέθετε γνώση ανώτερη των ιεροεξεταστών (ότι η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της) οι οποίοι δεν θα σταματούσαν σε τίποτα για να τον αποτρέψουν από το να πει την αλήθεια. Βέβαια, η διαφορά των επιστημονικών θεωριών από τις θεωρίες συνομωσίας έγκειται στην διαδικασία εμπειρικής απόρριψής τους. Στις θετικές επιστήμες όταν παρατηρούμε συμβάντα  που η θεωρία δεν προέβλεπε, η θεωρία μπαίνει στο καλάθι των αχρήστων. Σε αντίθεση, οι συνωμοσιολόγοι δεν φοβούνται τα εμπειρικά δεδομένα καθώς δεν υπάρχει κάτι που μπορεί να συμβεί το οποίο η θεωρία συνομωσίας τους να μην το «εξηγεί».Οι οικονομικές θεωρίες, δυστυχώς, είναι πιο κοντά στις θεωρίες συνομωσίας παρά στις θετικές επιστήμες. Αυτό συμβαίνει για τον εξής απλό λόγο: Πάρτε την μετεωρολογία. Ο καιρός δεν ενδιαφέρεται για τις θεωρίες και τις μετεωρολογικές προβλέψεις μας για αυτόν. Ο καιρός θα είναι αυτός που είναι. Αυτό σημαίνει ότι αν ένα μετεωρολογικό προβλεπτικό μοντέλο καταφέρει να προβλέψει τον καιρό, είναι καλό και χρήσιμο – έχει προσεγγίσει την αλήθεια. Αν όχι, απορρίπτεται. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει όταν αντί για τον καιρό προσπαθούμε να προβλέψουμε οικονομικά φαινόμενα.Έχεις αναρωτηθεί αναγνώστη πως είναι δυνατόν δυο Νομπελίστες οικονομικών να θεωρούν τσαρλατάνο ο ένας τον άλλον; Αυτό δεν συμβαίνει στη Φυσική ή στη Χημεία. Ο λόγος είναι ότι στα οικονομικά δεν υπάρχει τρόπος να απορριφθεί καμία θεωρία – όπως ακριβώς είναι αδύνατον να απορριφθεί μια θεωρία συνομωσίας ή να πειστεί μία θρησκευόμενη ότι το Χ φαινόμενο αποδεικνύει την ανυπαρξία του θεού της. Παραδείγματος χάριν, τί θα γίνει νομίζεις αν αύριο η Goldman Sachs προβλέψει πως το Χρηματιστήριο Αθηνών θα πέσει; Θα πέσει, ακόμα κι αν οι της Goldman Sachs εξέδωσαν την ανακοίνωσή τους επειδή είχαν πιει λίγο παραπάνω ή για πλάκα. Και αντίθετα: Προβλέπει ένας συγκοινωνιολόγος μεγάλο μποτιλιάρισμα σε κεντρική οδό, οι οδηγοί αποφεύγουν την οδό αυτή και, έτσι, η πρόβλεψη δεν επιβεβαιώνεται. Να δύο παραδείγματα, ένα όπου μια θεωρία επιβεβαιώνεται παρά το γεγονός ότι ήταν σαθρή κι ένα δεύτερο όπου μια θεωρία καταρρίπτεται παρά το γεγονός ότι ήταν δυνητικά σωστή.Να γιατί οι κοινωνικές και οικονομικές θεωρήσεις δεν μπορούν να ελεγχθούν εμπειρικά. Να ο λόγος που, όπως οι θεωρίες συνομωσίας, οι διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης (μονεταρισμός, Κεϊνσιανισμός, Μαρξισμός κλπ) δύνανται η κάθε μία να εξηγήσει κάθε τι που παρατηρούμε. Συνεπώς, όπως κι οι θρησκείες, το ποια οικονομική σχολή σκέψης επικρατεί δεν είναι αποτέλεσμα επιστημονικής διαδικασίας αλλά αποτέλεσμα κοινωνικών συγκρούσεων μεταξύ ομάδων ή τάξεων που κρύβουν τα συμφέροντά τους πίσω από οικονομικά δόγματα.Εδώ ακριβώς κρύβεται το μυστικό του Τραμπ. Για δεκαετίες πριν την εκλογή του το 2016, εκατομμύρια Αμερικανοί άκουγαν τους «ειδικούς» να τους εξηγούν γιατί οι πολιτικές που κατέστρεφαν τις ζωές τους είχαν περάσει μέσα από το επιστημονικό φίλτρο του Οικονομικο-Επιστημονικού Συμπλέγματος. Επρόκειτο για εγκληματικό ψέμα, το οποίο επέτρεψε στον Τραμπ να εργαλειοποιήσει την απόγνωσή τους εναντίον του κατεστημένου – και, γενικότερα, εναντίον της επιστήμης.Ευτυχώς, ο Τραμπ έφυγε. Όμως, υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν, ενισχύεται κι άλλο το Οικονομικο-Επιστημονικό Σύμπλεγμα που, ακούσια, έδωσε εκείνο το πάτημα στον Τραμπ. Η νέα Αμερικανική κυβέρνηση βρίθει από τους ίδιους «ειδικούς» που προώθησαν τις ψευδείς οικονομικές προφητείες οι οποίες ενίσχυσαν το άνισο, εκμεταλλευτικό, ανορθολογικό κοινωνικο-οικονομικό σύστημα που γέννησε γενικευμένη δυστυχία και, έτσι, τον… Τραμπισμό.Η «κανονικότητα» επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Ο Τζο Μπάιντεν θα προσπαθήσει να μην πει ψέματα, προτιμώντας απλά να εξοικονομεί την αλήθεια – όπως όλοι οι προκάτοχοι του Τραμπ. Όμως, παράλληλα, ο Μπάιντεν δεν θα πει ποτέ τις εκρηκτικές αλήθειες που ο Τραμπ, που και που, ξεστόμιζε. Έτσι, η αλήθεια θα παραμείνει πολιορκημένη από δυο μεριές: Από τους «ειδικούς» της νέας κυβέρνησης. Και από τον Τραμπισμό, το κίνημα που γέννησαν οι κοινωνικά αβάστακτες πολιτικές τις οποίες αυτοί οι ίδιοι «ειδικοί» οικοδόμησαν σε οικονομικά ψεύδη.

*Το άρθρο αποτελεί απόδοση της μηνιαίας στήλης του Γιάνη Βαρουφάκη στο Project Syndicate για το 24 | 7