Latif Joneydi > Recent Status Updates

این تکّه اش خیلی خوب بود.
"تدبیری شربتی سازند" ص۲۶۷ یعنی مسموم کردن :)))

نظرِ بیهقی درباره دو حاجبِ کم مایه دو سپه سالاری که فرو گرفته شدند:
"و چون توانستندی دانست؟ که نه شاگردی کرده بودند و نه کتب خوانده." ص۲۶۵

"این بخشایش و ترّحم کردن بس نیکوست، خاصّه بر این بی زبانان که از ایشان رنجی نباشد چون گربه و مانند وی." ص۲۴۶
حیوان نوازیِ بیهقی.

"شریف ابوالمظفر بن احمد بن ابی القاسم الهاشمی[...] این بزرگ آزاد مردی است با شرف و نسبت و فاضل و نیک شهر، و قریب صدهزار بیت شعر است او را بیشتر درین دولت و پادشاهان." ص۲۴۳
بنده خدا آقایِ هاشمی، این همه شعر گفته آخرشم هیچی ازش نمونده :)

از تکنیک هایِ رواییِ خوبی که بیهقی برای تاریخ‌نویسی استفاده میکنه که اثرش رو از گزارشی خُشک به متنی چند سویه و لایه-مند تبدیل میکنه انتخاب و ترتیب گذاشتن برایِ به نثر درآوردن به قول خودش "قصّه"هاشه.
مثلا ص۲۴۲:
"و این قصه به جای ماندم تا پس از این آورده شود، که قصّه دیگر تعلیق داشتم سخت نادر و دانستنی، تا بازنمایم."

"این قصه به جای ماندم" یعنی: فعلا ادامه این حکایت را رها کردم.

"اگر خوانندگان این کتاب کسی گوید این چه درازی است که بوالفضل در سخن میدهد، جواب آن است که من تاریخی میکنم پنجاه سال را که بر چندین هزار ورق می افتد و در او اسامی بسیار مهتران و بزرگان است از هر طبقه، اگر حقی به بابِ همشهریان خود هم بگزارم و خاندانی بدان بزرگی را پیداتر کنم باید که از من فراستانند." ص۲۴۱
شمّه ای دیگر از شیوه تاریخ راندنِ بیهقی از زبانِ خودش.

"این کشخانان احمدِ حسن را فراموش کرده اند، بدانکه یک چندی میدان خالی یافتند و دست بر رگ وزیری عاجز نهادند و ایشان را زبون گرفتند. بدیشان نُمایند پهنای گلیم تا بیدار شوند از خواب." ص۲۰۷
خلاصه احمد حسن میمندیِ وزیر رو ناراحت نکنید که پهنایِ گلیمو نشونتون میده :)))

"و چون در تاریخ بدین جای رسم این حال به تمامی شرح دهم و این نه از آن میگویم که من از بوسهل جفاها دیدم، که بوسهل و این قوم همه رفته اند و مرا پیداست که روزگار چند مانده است، اما سخنی راست باز مینمایم، و چنان دانم که خردمندان آنان که روزگار دیده اند و امروز این را برخوانند بر من بدین چه نبشتم عیبی نکنند." ص۱۹۴
توصیفِ ابوالفضل بیهقی از شیوه و منش اَش در روایتِ تاریخ.

"گفتم: من درین میانه به چه کارم؟ بوسهل بسنده است، و از وی به جان آمده ام، به حیله روزگار کرانه میکنم. گفت: ازین میندیش، مرا بر تو اعتماد است." ص۱۹۱
خواجه احمد حسن میمندی وزیرِ سلطان مسعود، بونصر مشکان دبیرِ دیوانِ رسائل را برمیکشد که به عنوان مشاور بر حیله و مکرِ بوسهل زوزنی دیگر مشاورِ سلطان فائق آید. بونصر چنان که گوید بَسی بدی از بوسهل دیده اما میپذیرد.
تکّه هایی از نزاعِ درونی بر سر قدرت در حکومتِ غزنویان.

"از حدیث حدیث شکافد" ص۱۸۰
همون "حرف حرف میاره" خودمونه :)))

"به روزگار جوانی که به هرات می بود و پنهان از پدر شراب می خورد و پوشیده از ریحانِ خادم فرودِ سرای خلوت ها می کرد و مطربان می داشت مرد و زن، که ایشان را از راه های نَبهره نزدیکِ وی بردندی." ص۱۶۱
ظاهرا امیر مسعود همچين به خودش بد نمیگذرونده و ابولفضل بیهقی کمی پایین تر هم در این باب چنین داوری میکنه که: "...و جوانان را شرط است که چنین و مانند این بکنند."
بعله خلاصه.

"به قلعتهایِ استوار که داشتند اندر شدند و جنگ بسیجیدند." ص۱۵۶
بسیجیدند در اینجا به معنایِ آهنگ کردن و سامان دادن و آماده کردن هست. از فعل های پُرکاربرد اون دوره که فردوسی هم داره در شاهنامه:
چو خراد برزین سوی خانه رفت
برآمد شب تیره از کوه تفت
بسیجید و برساخت راه گریز
بدان تا نیاید بدو رستخیز

"فرمولها و معادلات فیزیک از این قدرت برخوردارند تا چگونگی به وجود آمدن مثلا یک رنگین کمان را برای ما توضیح دهد و حتی پیشاپیش ما را از رنگهای آن مطلع کنند. اما علم نمی‌تواند کیفیت آن را برای ما توضیح دهد -زیبایی نابی که آنی ترین ویژگی هر رنگین کمانی است. دانشمندان معاصر خود کاملا بر این خلأ معنایی وقوف دارند." ص۴۸
خطِّ آخر؟ گمون نکنم استراترن جون.

"آنچه از آکویناس برای ما جالب است همانا شکل و فرم و چگونگی پیشبرد استدلالاتش است و نه لزوما استنتاجات او." ص۴۰

"《پساساختارگرایی》قرن سیزدهم میلادی در واقع موجب رجوع دوباره به معارف کلاسیک و بررسی مجدد فرهنگ یونانی، بالاخص آثار فلسفی ارسطو بود. آثاری که تا پیش از آن بسیاری از آن بی اطلاع بودند"ص۲۷
نمک؟ نه، فقط چند خط پُل استراترن لطفا...ایح ایح ایح.

"دنی دیدرو، تنها مبتکر و سازنده آنسیکلوپدی (دائرةالمعارف) نیست، وی شخصی است که در همه میدان های فکری نظریات فلسفی تازه دارد." ص۷۶
چون ردپایِ دیدرویِ محبوبم رو در این کتاب هم یافتم گفتم یادی ازش باقی بذارم وگرنه نکته قابل تأمل و شگفت انگیزی نبود.
=)

آرام در سال ۱۳۲۷ برای "Discourse on the Method" رو به "گفتار درباره روش" برگردونده در حالیکه پیشتر در سال ۱۳۱۰ فروغی در سیر حکمت اینو به کار برده:"گفتار در روش..".
مساله ام ملانُقَطی-بازی واژگانی نیست بلکه این عدمِ پیگیری تِرم های فلسفیِ از پیش موجود توسط مترجمانمون رو میشه از دلایل عدم برخوردِ جدیِ روشنفکرانِ ما با فلسفه مدرن از همون آغاز دونست. گرچه زبان فقیر بوده ولی نمیشه عدم ایجاد پیوندِ مفهومی رو کتمان کرد.

"...او را باید خالق حقیقی همه فلسفه هایی که امروز در دست است، دانست. سقراط فیلسوف رنگ پریده ای نیست. پدرش سنگتراش بود..."ص۱۹
"سقراط فیلسوف رنگ پریده ای نیست" یعنی چی؟ کانتکسم آوردم که داوریِ نا به جا انجام نگیره. دسترسی به متنِ اصلی ندارم و احمد آرامِ مترجم به کنار، این کتاب چاپِ اولش برمیگرده به سال ۱۳۲۷ و من چاپ چهارمش مربوط به سال ۱۳۹۷ رو دارم. واقعا درود بر روان نشر علمی و فرهنگی با این دقتش بر آثار منتشره اش.

"و مقرر گردد که هر کس که خِرد او قوی تر زبان ها در ستایشِ او گشاده تر، و هر که خردِ وی اندک تر او به چشمِ مردمان سبک تر." ص۱۴۱

"غرضِ من آن است که کتاب خود بلند پایه نمایم و بنائی بزرگ افراشته گردانم چنان که ذکر آن تا آخر عمر روزگار باقی ماند." ص۱۳۵
میماند آقایِ بیهقی، میماند.

اهمیت آگوستین در تاریخ فلسفه از این است که اگر موفق به آمیزش تفکر افلاطونی و مسیحیت نمیشد، به احتمال زیاد، امروزه مسیحیت عاری از هر گونه آمیزه فلسفی بود. اگر آگوستین نبود، به احتمال قریب به یقین، تفکر افلاطونی -و به دنبال آن‌ تمامی سنت فلسفی مغرب زمین- به حکم ارباب کلیسا مشرکانه دانسته میشد (که بی شک چنين بود) یا دست کم بدعتگذارانه تلقی می‌شد. ص۴۶

"سالها بعد به حکم کلیسا، مادر آگوستین به مقام قدیسه رسید و بقیایای کالبدش به رُم منتقل و در کلیسای سنت آگوستینو دفن شد. مونیکا بنا به سنت کلیسای کاتولیک قدیسه محافظ زنان مزدوج است اما امروزه نام او بیشتر با نام شهرکی ساحلی در حومه لس آنجلس(سانتامونیکا) عجین شده که رفتار ساکنینش چندان با پسند او وفق ندارد." ص۲۹
از سِری شوخی دستی هایِ استاد پل استراترن.

"با مرگ ارسطو در سال ۳۲۲ پیش از میلاد مسیح، عصر طلایی فلسفه در یونان به پایان رسید. فلسفه که تا آن زمان با استدلال های منسجم سر و کار داشت، اندک اندک به نوشتن شرح و تفسیر بر سخنان پیشینیان گرفتار شد. در این دوران دو مکتب فکری، یکی رواقی و دیگری اپیکوری رواج یافتند که به مقتضای زمانه، از روحیه ای چندان خوشبینانه برخوردار نبودند." ص۹
دیدن دنیایِ بیرون خرابه، رفتن تو خودشون دنیا بسازن.

"خواجه حسین کدخدای [...] دل در آن مال نبست و خویشتن را به دست شیطان نداد و راه راست و حق گرفت، که مرد با خردِ تمام بود گرم و سرد چشیده و کتب خوانده و عواقب بدانسته، تا لاجرم جاهش بر جای بماند." ص۱۳۱
خزانه داری که طمع در مال نمیکنه، این چنین در تاریخ ازش یاد میشه. البته اینکه اگه طمع میکرد و حسابش با کرام الکاتبین بود هم بی تاثیر نیست.

"گفتند نامه یی بود به خط سلطان مسعود به وی که "علی حاجب که امیر را نشانده بود فرمودیم تا بنشاندند و سزای او به دست دادند، تا هیچ بنده با خداوند خویش دلیری نکند. و خواستم این شادی به دل امیر برادر رسانیده آید که دانستم که سخت شاد گردد."
خیلی تکّه نابیه.
امیرمسعود به برادرش محمد در مسیرِ زندانی کردنِ خودِ محمد در قلعه مندیش این نامه رو میفرسته. خبرِ فرو گرفتنِ کسی که محمد رو شاه کرد و بعد به قول مسعود از تخت "نِشاند".

"از استاد عبدالرحمان قوال شنودم که چون لشکر از تگین آباد سوی هرات رفتند من و ماننده من که خدمتکاران امیر محمد بودیم، ماهی ای را مانستیم از آب بیفتاده و در خشکی مانده و غارت شده و بی نوا گشته و دل نمی‌داد که از پای قلعه کوهتیز زاستر شویمی" ص۱۱۰
ادبیاتِ غنّیِ تاریخ بیهقی و بازنماییِ وضعیتِ خدم و حشمِ سلطانِ فروافتاده با گزیده ترین شیوه روایت.
زاستر: دورتر.

"این چه حدیث است؟ من تو را شناسم و طاهر نشناسم، به دیوان باید رفت که مهمّات مُلک بسیار است و می باید که چون تو ده تن اَستی و نیست، و جز تو را نداریم. کی راست آید که به دیوان نشینی؟"
بعد از فروگیریِ علیِ قریب و بر تخت نشستن امیر مسعود و به دست گرفتنِ تمشّیت امور به دستِ "پسریان" ،بونصرِ که از "پدریان" بود مدتی در دیوان رسائل حاضر نمیشد و امیر جویا شد و بونصر بهانه هایی پیش کشید و این پاسخِ قابلِ تأمل امیر خواندنی است.

تو صفحه هشتاد از "صفه تاج" یادی میشه که ظاهرا تاجی نمادین آویزان بر فرازِ سرِ امیر مسعود بوده که اگه اشتباه نکنم ملایری تو کتابش درباره انتقال سنت ساسانیان به دستگاه خلافت به نقل از منابع عربی به چنین آذین-بندی ای در کاخ خسرو پرویز اشاره میکنه.
صفحه هشتاد و دو هم از ترکیب "مردم دل انگیز" خوشم اومد که معنیش اون چیزی نیست که به نظر میاد.
مردم دل‌انگیز طبق پانوشتِ کتاب در اون عصر یعنی: لشکری مزدور، سپاهی داوطلب از مردم!

"و فایده کتب و حکایات و سیر گذشته این است که آن را به تدریج برخوانند و از آن چه بباید و به کار آید بردارند، والله ولی التوفیق." ص۷۷

"نویسندگان را چه گناه توان نهاد، که ماموران بودند و مامور را از فرمان برداری چه چاره است، خاصه پادشاه، و اگر ما دبیری را فرمائیم که چیزی نویس، اگر چه استیصال او در آن باشد زَهره دارد که ننویسد؟" ص۷۰
پاسخِ سلطان مسعود به زیردستانِ موردِ رایزنی که خواستار مجازات شدند از خاطرِ نامه هایی که بونصر مشکان و دیگر دبیران در زمانه سلطان محمودِ پدر، ضدِ مسعود نوشته بودند.