Tony Buổi Sáng's Blog, page 9

Chuyện mổ lưng bên Mỹ

Chuyện mổ lưng bên Mỹ – Tony Buổi Sáng.

Tony bị thoát vị đĩa đệm cột sống. Lên mạng đọc cả trăm tài liệu Tây Tàu, mới biết đây là 1 trong 5 bệnh phổ biến nhất, nhiều người bị nhẹ mà không biết. Người chạy xe máy nhiều sẽ rất dễ bị đau cột sống. Nên các bạn coi mà lo đi xe buýt, mua xe hơi…chỉ đi xe máy khi không có giải pháp nào khác.

Hồi nhận thức còn xuề xòa, Tony ngày nào cũng chạy xe máy cả trăm cây, đổ xăng đầy bình, lái liên tục 4-5h. Đường sá ổ gà ổ voi nhiều, ngồi chỉ 1 động tác khom lưng 2 tay giơ lên trước, nên cột sống bị rung lắc theo chu kỳ “hút nén nổ xả” của động cơ. Cùng các tác nhân hóa chất khác như ăn uống, rượu bia, khói xăng…, cái màng bao quanh đĩa đệm mỏng dần đi. Đến tuổi trung niên, bệnh phát ra, đau dữ dội, đi chụp MRI thì nó lòi ra 8mm (“nó” ở đây là đĩa đệm, hem phải cái kia. Cái kia mà dài có 8mm chắc chết). Tài liệu nói đĩa bị lòi trên 5mm thì khó phục hồi từ tập vật lý trị liệu hay trị đông y, yoga. Bèn thay đồ đi Mỹ khám.

Tony sai gia nhân lên mạng tìm bệnh viện, ban đầu tìm ở New York, rồi Los Angeles, rồi Chicago…vì quen kiểu phải ở thành phố lớn mới có bệnh viện tuyến đầu. Ai dè hệ thống y tế của Mỹ rất khác. Ở các nước, người ta quan niệm nếu bệnh viện tốt nhất, trường học tốt nhất được đặt ở thành phố lớn, thì mãi mãi không giải quyết được bài toán kẹt xe, cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội. Xã hội phải PHÂN BỐ NGUỒN LỰC (resource allocation) trong ngành y tế và giáo dục. Ví dụ khu vực Thái Nguyên sẽ có bệnh viện lớn nhất chuyên về não, do ĐH Y Thái Nguyên làm nòng cốt. Máy móc hiện đại nhất, bác sĩ giỏi nhất lĩnh vực này tập trung về đó. Ai muốn mổ chuyên sâu thì mời lên. Tp Thái Bình sẽ có bệnh viện chuyên khoa ung bướu do ĐH Y Thái Bình chủ trì. TP Vinh là cột sống, Tp Huế là tim mạch, Tp Buôn Mê Thuột là dạ dày tiêu hóa, Tp Cần Thơ là da liễu, xương khớp…Lương bác sĩ ở các bệnh viện này phải cao gấp chục lần nếu làm ở Sài Gòn, Hà Nội. Phải có cơ chế trả xứng đáng thì người ta mới về đó làm.

Xem thêm bài viết cùng chủ đề: Lời thề Hippocrates

Việc đầu tư bệnh viện chuyên sâu ở trung tâm thành phố lớn là không phù hợp ở quy mô đô thị hiện nay. Đi trị bệnh thì cần gì nằm ở trung tâm quận 1, quận 5, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng…Mổ xong cần nằm tịnh dưỡng thì xe cộ ồn ào, chi phí sinh hoạt lại vô cùng đắt đỏ. Tiếng xe cứu thương vang lên giữa các tòa nhà văn phòng hiện đại sang trọng, trung tâm nghe rất ghê. Trung tâm thành phố là để làm ăn, buôn bán, du lịch, đầu tư, dịch vụ, văn hóa…Ở các nước, downtown (khu trung tâm) hầu như không có dân sinh sống, sáng sáng hệ thống giao thông công cộng đưa dân cư ở ngoại vi vô trung tâm làm việc, chiều đưa về. Có bệnh vái tứ phương, thầy thuốc hay trên đỉnh núi Mù Căng Chải thì có bệnh, người ta cũng mò tới. Nhiều bạn bè của Tony bị bệnh ở miền Tây không mổ được, phải chở lên Chợ Rẫy, xe cứu thương chạy 5-6 giờ lên cái kẹt xe ngay cầu Bình Điền, chết ngắc thôi quay về luôn. Ai ung thư ở miền Nam đều phải đến điều trị ở bệnh viện ung bướu Nơ Trang Long, dẫn đến quá tải, 2-3 người nằm 1 giường và nằm ra cả hành lang. Trong khi đó, bệnh viện các tỉnh thì không có trang thiết bị, không có bác sĩ giỏi…nên trống huơ trống hoắc. Thành phố lớn sẽ là nơi đặt các bệnh viện tư nhân, do các tập đoàn đầu tư. Ai có tiền nhiều thì vô. Ít tiền thì phải đi xa trị bệnh, sao người ở tỉnh lên Sài Gòn Hà Nội được mà người Sài Gòn Hà Nội không thể đi tỉnh trị bệnh? Nếu Chợ Rẫy Bạch Mai là bệnh viện hiện đại nhất cho mổ xẻ mọi chuyên ngành chuyên sâu, thì bác sĩ giỏi và người dân sẽ tập trung về Sài Gòn Hà Nội mà sống, dẫn đến quá tải thành phố. Cái này ai học môn “resource allocation” sẽ hiểu, còn không nghe cãi liền.



Thôi kể chuyện mổ cột sống đi Tony, lan man quá hà. Sau khi cân nhắc, Tony chọn mổ ở thành phố Baltimore (bang Maryland). Bệnh viện rất rộng, khuôn viên tươi mát, gần sân bay, đường cao tốc. Tony mang theo 2 đứa đệ tử, 1 XX (học điều dưỡng) để nấu cơm, 1 XY (học y đa khoa) lái xe đưa đón, Tony thuê cái căn hộ gần đó để ở. Trước khi mổ, chu cha nó bắt họp cả chục lần (nó đây là cái bệnh viện Mỹ). Bữa lấy máu, bữa chụp X quang, MRI…rồi ê-kip mổ tiến hành mổ mô phỏng dạng 3D trên máy tính, xong cái kêu mình qua coi, nói vài bữa mổ thật sẽ y chang vầy nè. Nó nói mày chọn đi nhé, một là tiêm thuốc mê, hai là chụp khí vô mặt (nó lấy khí gây mê trộn với ô xy cho mình thở trong suốt lúc mổ). Gây mê tiêm thuốc thì sẽ giảm tuổi thọ, còn gây mê chụp khí thì sẽ giảm trí nhớ. Tony chọn ngay phương pháp chụp khí, vì trí nhớ tốt quá, hem muốn nhớ nhiều nữa. Mà lại muốn sống thọ, ham sống lắm. Tụi nó cười ha hả, nói đau lưng mà dễ thương vầy, hem đau lưng chắc ai cũng yêu hết á. Mình gật đầu cười xác nhận. Dễ thương là bản chất của Tony, không có gì có thể lay chuyển được.

Xong cái cũng tới bữa mổ. Hồi hộp ghê vì lần đầu tiên mà. Nó bắt tắm rửa sạch sẽ xong, vô phòng hybrid vô trùng. Nó bắt bận cái áo màu xanh dài tới chân, che phần trước, hở lưng phía sau, như yếm đào thiếu nữ. Một tay nó truyền dịch, đi tiểu cũng có y tá đi theo (lúc Tony tiểu thì y tá Mỹ quay lưng lại vì ngượng). Sau đó vô phòng mổ, Tony nhìn ngó lung tung quan sát. Cái phòng mổ dài cả mấy chục mét, máy móc chằng chịt trên đầu, lạnh kinh khủng. Tony xin cái mền (chăn) điện đắp lên lưng rùi nằm xuống. Xong cái nó chụp thuốc mê, cái hết biết gì….

Khi tỉnh lại, thì ca mổ đã diễn ra 3h trước đó. Trước mặt mình là 3 cô y tá, thấy Tony mở mắt thì vỗ tay hoan hô, nói “welcome to the earth” (chào mừng đã quay lại trái đất). Một cô bưng cái khay tới cho mình lựa chọn nước uống, nước cam, cà phê. Cổ hỏi giờ mày muốn làm gì, Tony nói tao muốn gặp 2 đệ tử. Cái nó phone liền. Hai đệ tử đang ở siêu thị mua tôm hùm Canada để chút nấu cháo cho Tony ăn, thì nghe thế, sợ hãi quăng tôm hùm chạy vô bệnh viện ngay. Nó báo kết quả tốt đẹp, ở bệnh viện này, tỷ lệ mổ thành công là 97%, 3% là phải mổ lại. Sau đó Tony được cô y tá đưa vô phòng phục hồi nhân phẩm.

Nhân phẩm chỉ qua 1 đêm thì đã phục hồi, hôm sau nó kiểm tra nói OK rồi, đi về đi, ở đây sinh đẻ gì cũng chỉ ở lại 1-2 đêm thôi. Tony hỏi có uống kháng sinh gì không, nó nói “đâu phải thời chiến tranh mà uống kháng sinh”. Nó chỉ cho 1 cái toa thuốc, trong đó chỉ có 1 lọ thuốc giảm đau, ghi rõ là “non-refillable” tức hết rồi là không được mua nữa. Đứa đệ tử ra quầy thuốc mua, nhà thuốc tịch thu lại cái toa. Ở đây, thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau có tiền chất ma túy nên họ chỉ bán theo toa, có chữ ký của bác sĩ chịu trách nhiệm. Cuối tháng, nhà thuốc sẽ phải báo cáo cho cơ quan quản lý là bán bao nhiêu lọ kháng sinh, bán cho ai, ai kê đơn, còn lại bao nhiêu. Có như vậy mới không có hiện tượng kháng thuốc, sau này các kháng sinh không trị được nữa, một hiện tượng vô cùng nguy hiểm nếu ai muốn uống thuốc gì thì ra nhà thuốc mua uống.

Cái Tony về nhà nằm, 3 ngày ăn tôm hùm Canada muốn lòi họng. Tôm bên đó rẻ òm, có mười mấy đồng 1 pound. Ăn 3 ngày rồi cái tự nhiên nhớ hồi nhỏ ở Việt Nam, ai đó nói ăn tôm cua sẽ bị lồi thịt. Mà mình hay đi bơi, mặc quần bơi tam giác dạ quang, nếu sẹo lồi trên lưng chắc chết. Kêu đệ tử mở vết mổ ra coi, thấy nó bấm bằng kim như bấm giấy, hem phải khâu, tay của Tây nó vụng về. Bên ngoài là cái cái băng to, không thấm nước, tắm thoải mái, hem sợ nước vô. Thằng đệ tử phải phone qua bệnh viện hỏi vụ thịt lồi, nó nói chưa có tiền lệ, trong y văn xưa nay chưa có ghi. Tới ngày thứ 4, Tony vẫn không nhấc chân lên được. Cái hoảng sợ, hẻm lẽ mình tàn tật ở lứa tuổi 50? Ôi còn đâu thời tung hoành ngang dọc, càng nghĩ Tony càng khóc to. Đang khóc thì bệnh viện gọi điện chăm sóc (ngày nào cũng gọi 1 cuộc), Tony bèn kể sự tình trong nước mắt, I am so scared, I am in a bad mood này nọ… Nó cười ha hả, bảo là ngày thứ 5 mày mới nhấc chân lên được, ngày thứ 7 thì mày có thể đi uống cà phê, hôm trước lúc trình bày kết quả mổ trên máy tính 3D, mày không nghe à. Tony nói xin lỗi, chắc lúc đó tao mới qua nên bị jetlag (lệch múi giờ), ngáp đúng lúc mày nói câu đó. Mà cũng có thể tao bị mất trí nhớ do mày chụp thuốc mê. Cái nó cười ha hả, nói lại dễ thương nữa. Dễ thương miết vại mậy.

Cái ngày hôm sau, nhấc chân lên được, chống gậy đi vòng quanh nhà. Ngày thứ 7 thì chống gậy đi vòng quanh khu căn hộ, nhác thấy quán Starbucks, bèn vô làm ly “coffee of the day”, Tony nghiện món đó. Vừa bước vô quán, hàng dài đang xếp bỗng dưng lùi lại, nhường Tony. Họ nói, ở đây phải ưu tiên người tàn tật. Tony kêu ly cà phê xong mới nhớ là hẻm có mang tiền theo. Bỗng dưng phía sau, 1 bạn trẻ dáng dỏng cao, gương mặt thông minh bước tới, đưa Tony mấy đồng. Nó nói chú nói tiếng Anh con biết ngay là người Việt Nam. Cái mình tới bàn ngồi, nói đợi chút chú nhắn tin cho người nhà mang xuống đưa tiền lại con. Nó ngồi mở sách ra học bài, nói con là sinh viên du học. Trong cặp nó lấp ló một thứ khiến Tony hết hồn, tay chân lắp bắp (còn tiếp).

Gió heo may đã về

Gió heo may đã về – Tony Buổi Sáng

1. Tony có 3 tháng học về nông nghiệp ở Hà Lan, trong nhóm bạn học, Tony thân nhất với anh Maik và thường ghé nhà anh ăn cơm. Bố mẹ anh Maik lúc đó khoảng 70 tuổi, đang sống ở “nursing home”, “home for the aged” (viện dưỡng lão), cuối tuần mới về chơi. Tony ban đầu có ý khinh thường anh Maik, vì khái niệm “hiếu thảo” phương Đông, thấy con cái cho cha mẹ vô viện dưỡng lão như vầy là không thể chấp nhận. Một sáng chủ nhật nọ, bố mẹ anh Maik gọi Tony qua chơi, vì khen gói trà Ạc-ti-sô Tony tặng ngon quá. Trò chuyện với nhau, Tony mới biết việc đi viện dưỡng lão là quyết định của ông bà, không phải do Maik hay vợ Maik yêu cầu. Bố Maik nói, ở viện dưỡng lão sẽ an toàn hơn cho người già. Khi tao hay vợ tao bị cao huyết áp hay té ngã, bấm chuông 1 cái là 5 phút sau, có y tá bác sĩ vào xử lý, cho uống hoặc tiêm thuốc, nặng thì viện có xe cứu thương đưa ngay đến bệnh viện mổ xẻ. Còn ở nhà, bị như vậy, gọi điện thoại, con cái từ cơ quan nó quýnh quáng chạy về, rồi nó chở đi, rồi kẹt xe….thì có khi đã chết trên đường. Chưa kể việc mình vô đó, con cái nó yên tâm mà công tác làm việc hết mình, đi du lịch khắp nơi cho thỏa cuộc đời, hem có thấp thỏm lo sợ 2 thân già ở nhà cô quạnh. Điều dưỡng, y tá…có chuyên môn, chăm tốt hơn con cháu. Vô viện dưỡng lão là lựa chọn tối ưu của tuổi già – bố Maik nói.

Mẹ Maik kể bạn của bà đều vô đó hết. Sáng sáng, bạn học cũ cùng nhau bơi lội, cầu lông, quánh bài quánh cờ, nói chuyện trường chuyện lớp nhí nhảnh như ngày xưa. Rồi rủ nhau đi du lịch. Chứ ngồi ở nhà nhìn 4 bức tường và cái tivi làm gì, có còn mấy năm sống nữa đâu. Nói chuyện với con cháu ư? Không có nhiều đề tài chung để nói say mê. Người già hay dậy sớm, ngồi tới khuya chờ đợi, tụi nó phần lớn đã mệt và xin đi ngủ sớm, internet này nọ chứ hem thích ngồi “nghe bà kể chuyện”. Giao tiếp hai bên ít dần. Dần dần tâm lý bức xúc. Một bên sinh con ra, mục đích là duy trì nòi giống và có người nuôi dưỡng lúc già, sinh càng nhiều càng tốt (mục đích sinh con là vì mình chứ không phải vì nó, “hào con hào của”, con cái là tài sản), thấy nó lạnh lùng là tự ái, giận. Nhớ công sinh thành, thấy nó đối xử tệ là lẩm bẩm “biết vậy tao ngày xưa bóp mũi cho chết”. Đẻ con mà không hào sảng, không quên công ơn. Một bên thì căng thẳng vì ràng buộc chữ “hiếu”, không vui cũng ráng chịu đựng vì truyền thống, đạo lý. Vì quan niệm xem “con cái là tài sản” nên can thiệp vô đời tư của nó rất khủng khiếp, thậm chí ghét bỏ con dâu vì nó dám xài “tài sản” của mẹ hàng đêm. Mâu thuẫn gia đình ở châu Á xuất hiện chủ yếu do “ăn không ngồi rồi” và “sống chung”. Trong tiếng Anh tiếng Pháp, chữ HIẾU không có. Họ chỉ có “trách nhiệm, lòng biết ơn, sự quan tâm, tình yêu thương” đối với ông bà cha mẹ. “Hiếu” là một đặc sản của phong kiến châu Á, chủ yếu là từ tham vọng mở rộng lãnh thổ của hoàng đế Trung Hoa, nên đặt hàng các triết gia Khổng Tử Mạnh Tử Lão Tử gì đó vẽ ra nghe thật hay, thành chuẩn mực trong ứng xử. “Quân xử thần tử, thần bất tử bất trung. Phụ xử tử vong, tử bất vong bất hiếu”. Tao kêu mày qua nước Sở nước Yên để đánh, mở rộng giang sơn cho “mặt rồng”, hem đi là bất hiếu bất trung. Rồi cần nhân lực, cần đàn ông con trai để phục vụ chiến tranh nên vẽ ra cái “giữ họ, nối dõi tông đường, phải có con trai, “nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô” (1 con trai là có, 10 con gái là không). Rồi sợ đàn ông con trai đi chiến trận e ngại người phụ nữ ở nhà của mình lấy người khác, nên mấy triết gia đã tròng vô người đàn bà chiếc áo “tam tòng tứ đức, trinh tiết, hy sinh, chịu đựng, thủ tiết thờ chồng”……Văn minh phương Tây rất khác. Đối với họ, đời người là những chuỗi ngày mưu cầu hạnh phúc, an nhiên, vui vẻ, mắc mớ gì ràng buộc nhau cho khổ vậy?

Bố Maik nói đến cuối tuần, nếu tụi nó đi du lịch thì thôi, còn nếu nó ở nhà thì sẽ đón tụi tao qua chơi, hoặc hẹn nhau ra quán cà phê. Khi tụi tao già lắm, bác sĩ dự đoán có thể sẽ đi trong vài ba tháng, thì chọn hoặc về ở tụi nó, hàng ngày thuê điều dưỡng tới. Còn không thì ở luôn ở viện, sắp mất thì gọi con cháu qua nhìn mặt lần cuối. Hai vợ chồng tao vừa ký hợp đồng, chọn gói “ở viện đến ngày mất”, vì về đây, chết trong căn phòng này, mấy đứa con của thằng Maik nó sợ ma tội tụi nó…Nói xong ông bà cười ha hả, không thấy có gì muộn phiền gì.

Sau bữa đó, Tony để ý quanh các khu dân cư, viện dưỡng lão vô cùng nhiều. Có loại dành cho người thu nhập thấp do nhà nước đầu tư, và có loại dành cho người giàu, đẹp như resort. Đây là mô hình các bạn làm bất động sản có thể lưu ý.

2. Tony định kinh doanh bất động sản nghĩa trang, vì thấy thị trường lớn, nên có hỏi ý họ xem sao. Bố mẹ Maik nói, hiện nay trên thế giới, không nước nào khuyến khích phát triển bất động sản nghĩa trang. Đất đai cần PHẢI ưu tiên dành cho người sống, cho thế hệ sau. Người chết, cái xác người chỉ là phân tử hóa hữu cơ N, C, H, Ca,…giống nhau cả. Khác nhau là ở giá trị tinh thần, là nhân cách của 1 con người để lại cho đời, cái đó mới vĩnh viễn trường tồn. Người chết cần hỏa táng cho văn minh. Chôn kiểu cũ sẽ ô nhiễm nguồn đất, nguồn nước. Mồ mả chỉ nên 2-3 mét vuông, có cái lọ tro ở dưới, trồng hoa xung quanh cho yên bình, như nhau hết. Chết đã là chấm dứt mọi thứ. Việc phát triển nghĩa trang to đùng, xây mộ cao ngất là một sự lãng phí. Không có nghĩa trang nào tồn tại vài trăm năm, xây cho to lắm, thì thế hệ sau nó cũng quy hoạch, hốt cốt đi chỗ khác. Tony nghe xong thì chợt hiểu ra. Nghĩa trang Massiges ở Sài Gòn, xưa là chỗ chôn cho nhà giàu Pháp, chưa tới trăm năm biến thành công viên Lê Văn Tám. Hay khu đất xây sân vận động Đà Lạt bây giờ, xưa thì là nghĩa trang rất xa thành phố, giờ lọt thỏm giữa trung tâm. Không ai biết mộ ông tổ 5 đời trước của mình ở đâu. Hoàng đế Trung Hoa xưa, ông nào cũng coi phong thủy hàm rồng để táng vào, lựa thế núi thế sông, thanh long bạch hổ, xây lăng tẩm cao ngất, chôn theo cả ngàn người….nhưng giờ có hem có đứa con cháu nào phát được. Hem có tỷ phú hay nhà bác học đoạt giải Nobel nào là con cháu vua Hán vua Tần cả. Cho nên, tư duy về người chết, cái chết…phải khác.

3. Ở các nước châu Á phát triển, vì truyền thống ông bà muốn ở gần con cháu, các công ty bất động sản ở đây tạo ra mô hình ‘chung cư hiếu thảo”, “cư xá đại đồng đường”, “chung cư gió heo may”… như Singapore, Hàn Quốc, Hồng Công, Đài Loan, Nhật, các tp lớn Trung Quốc, Malaysia, Ấn Độ, Ả Rập… Những khu nhà phố cũ nát đều được các công ty thương lượng mua lại từng căn một, đập hết xây thành 2 khối nhà, mật độ xây dựng chỉ 20%, 80% còn lại là cái sân trồng cây để tập thể dục, phía dưới là 2-3 tầng hầm để để xe ô tô cho cư dân, có trạm xe buýt để người già bắt đi vô trung tâm hay đi chùa, nhà thờ… Họ được công ty bất động sản cấp lại 2 căn hộ, 1 căn cho con cháu ở tòa A, 1 căn cho ông bà ở tòa B, số còn lại công ty bán. Ai cũng hào hứng dọn đi, nên thành phố càng ngày càng sạch đẹp, xinh tươi. Tòa B của người già ở có camera giám sát mọi ngóc ngách (trừ phòng ngủ và nhà tắm, nếu không, lúc mấy ông bà thay đồ, bảo vệ nó thấy da nhăn nheo nó hết muốn lấy vợ). Bảo vệ hàng ngày coi ngó cả chục cái màn hình, thấy ông bà nào té ngã, thì xử lý liền. Bác sĩ y tá xe cấp cứu túc trực ở đó. Cứ sáng sáng, ông bà xuống sân tập thể dục, con cháu tới vòng tay thưa ông bà rồi ra đứng ở trạm xe buýt chờ xe buýt của trường đến đón đi học. Nhà nước quy định 100% trường phổ thông phải có xe buýt đưa đón học sinh (school-bus), không có chuyện trường 1000 học sinh thì tan học, trước cổng trường có 1000 chiếc xe máy chờ đón con. Chiều chiều, ông bà xuống trạm buýt đón con cháu lên, cho ăn uống xong bố mẹ nó đi làm về thì ghé đón về. Có thể ăn cơm chung rồi ai về nhà nấy. Cười nói rộn vang.

Ai đó nói tuổi xế chiều là tuổi “gió heo may”. Gió lành tươi mát hay gió phiền não sầu thương, âu cũng là do con người nhận thức và tổ chức cuộc sống của họ mà ra vậy.

Hướng dẫn Khởi Nghiệp

Hướng dẫn Khởi Nghiệp – Tony Buổi Sáng.

Ọt ga nít cô cô nớt

Các bạn đang sống trong thời kỳ dân số vàng. Đó là thời kỳ đặc biệt nhất của mỗi dân tộc, khi lứa tuổi lao động chiếm tỷ lệ cao nhất trong tháp dân số. Tuy nhiên, do lực lượng doanh chủ (chủ doanh nghiệp) còn quá mỏng, tình trạng thất nghiệp phổ biến và ngày càng tăng cao. Giải pháp các nước thời điểm dân số vàng là khuyến khích “tinh hoa” làm chủ. Thường “tinh hoa” chiếm 5%, lớp 100 bạn thì sẽ có khoảng 5 bạn làm được cơ đồ, giải quyết việc làm cho 95 bạn kia. Bạn trẻ có tố chất 5% này, phải được truyền cảm hứng, nghĩ lớn, kinh nghiệm để khởi nghiệp. Tinh hoa muốn có thành tựu, thì phải lao ra đường làm chân tay để va chạm, có street smart, biết tâm tư nguyện vọng của đủ hạng người. Sau này dưới trướng mình là tài xế, lao công, công nhân, kế toán gì mình đều hiểu sâu tâm lý của họ…vì đã kinh qua hết. Không ai bước ra làm chủ được chỉ từ sách vở, bàn phím, con chuột, máy lạnh và những tiếng thở dài.

1. Khởi nghiệp về sản xuất. Bạn trẻ nên làm việc cho nhà máy nước ngoài đặt tại VN, hoặc xách giỏ đi làm việc thực tập sinh, xuất khẩu lao động ở nước ngoài, quan sát để ý học tập. Người ta kinh tế thị trường mấy trăm năm, mình nên để ý, chọn 1 nghề, 1 ngành, 1 lĩnh vực để nghiên cứu sâu. Làm để học nghề, không phải vì lương. 3-5 năm sau, quay về nước khởi nghiệp. Nếu chạy theo tiền bạc của người làm công ở nước ngoài, thì vẫn chỉ là nước xuất khẩu lao động đơn thuần như Philippines. Tiền vài ba chục tỷ đô la gửi về đó, không bền vững. Thập niên 60-70, mấy nước châu Á đều xuất khẩu lao động cả, đặc biệt là sang các nước giàu dầu mỏ. Khi họ lộn xộn chiến tranh, hàng loạt lao động Philippines về nước và nộp hồ sơ đi nước khác làm tiếp, trong khi lực lượng lao động người Hàn, người Đài, Malay, Thái..trở về và xây dựng những nhà máy, công xưởng (Gõ google chấm com từ khoá “thực tập hưởng lương, tu nghiệp sinh, xuất khẩu lao động, co-operative education, paid internship, học nghề hưởng lương ở nước ngoài, đào tạo nghề vừa học vừa làm ở nước X, Y nào đó mình muốn đi, muốn bắt chước họ..”).

2. Khởi nghiệp về nông nghiệp. Giới trẻ nông thôn đang có xu hướng đổ xô về thành thị để bung lụa thời tuổi trẻ, nước nào cũng thế. Tuy nhiên, nên xác định rõ mình có phù hợp để thành công ở thành phố không. Cách đây 20 năm, Tony vừa ra trường chỉ với bằng B Anh Văn, lương 300 đô la thử việc, bây giờ rất khác. Dân du học về nhiều, các ngóc ngách ngành kinh tế đã được phủ kín dần, mình chen chân vô càng khó nếu vẫn làm y chang người ta. Nên phải khác, phải sáng tạo cái mới nếu ở thành phố. Mở quán cà phê pha phin, tuyển nhân viên mặc áo 2 dây ra vô cười nói thì sao cạnh tranh lại chuỗi Starbucks, the Coffee bean…Thành phố sẽ là thiên đường dành cho người cực giỏi, cá tính. New York, phố Wall không dành cho người tài năng tầm tầm. Thì thôi, mình đi Iowa, Wisconsin bẻ bắp hái ngô, ở đó còn cơ hội.

Đất đai ở nông thôn sẽ bỏ trống dần do di dân lên phố. Các bạn trẻ nên tập hợp lại, dồn điền tích thổ. Lập dự án dựa trên lợi thế của địa phương mình. Ví dụ vùng đất này trồng được chuối, lập dự án, mời gọi đầu tư, xách giỏ đi tiếp thị với người nhập bên Nhật, bên Hàn, bên Nga…những nước xứ lạnh trồng không được loại cây này. Mình tiếp thị, ký kết hợp đồng, có đầu ra ngon lành để phát triển. Các bạn ở Thốt Nốt, Hậu Giang đã làm được mô hình này, có 1 bạn đã trồng tới 180,000 gốc chuối/ trang trại và tháng nào cũng cả chục công ten nơ xuất đi. Dứa (thơm) chỉ có khoảng 20 nước trồng được, vì cần khí hậu nóng ẩm, trong khi 200 nước tiêu dùng, ở châu Âu 1 quả bán giá khoảng 200.000 đồng. Tony khuyến nông, là khuyến như vậy, không phải về có mấy mét vuông đất trong nhà rồi trồng 10 cây chuối, nuôi 7 con gà, sáng cho gà ăn rồi ngồi buồn nặn mụn miết cho hết ngày. Rùi 3 tháng thì ớn óc, cuồng chân cuồng cẳng, rồi lại ra quốc lộ bắt xe vọt lên thành phố rũ rượi xin việc. Cũng đừng khởi nghiệp với vài mét vuông đất trồng rau sạch, 99% bạn khởi nghiệp với “rau sạch” đều tèo, vì xã hội bây giờ mặc dù quan tâm nông sản sạch bẩn, nhưng chỉ mua giá rẻ. Nên việc khởi nghiệp rau sạch chỉ là cơ hội để mình trải nghiệm thất bại, sau đó làm cái khác thành công.

3. Khởi nghiệp về công nghệ: việc nghĩ ra cái gì đó ứng dụng kiếm được khối tiền như Uber, grabcar, airbnb… Hoặc làm cái game cho mọi người download xuống chơi, ngày nào cũng kiếm vài chục ngàn đô như bạn gì đó ở Hà Nội. Đó là xu thế mới dành cho các bạn trẻ giỏi công nghệ. Tuy nhiên cái này hơi khó do đặc tính Á Đông thụ động vở sạch chữ đẹp con ngoan trò giỏi….khiến người bắt chước follow thì nhiều chứ người nghĩ ra cái mới, người sáng tạo cá tính rất hiếm. Có thì các bạn đó cũng đã âm thầm làm giàu và nghỉ hưu đâu đó trên thế giới ở tuổi 30 rồi.

4. Khởi nghiệp về xuất khẩu: Coi các doanh nghiệp đang bán hàng trong nước mạnh mà chưa bán ra nước ngoài được, nói “chuỵ để em, em học kinh tế, em học ngoại thương, em học ngoại ngữ giỏi chứ không phải người thường, em sẽ mang hàng chị ra quốc tế”. Gánh rau ầm ầm ra chợ Tây. Để dành thị trường thương mại trong nước cho chị Ba chị Bảy đi, họ không có biết tiếng Anh. Mình cử nhân thạc sĩ, không giành việc với họ.



5. Khởi nghiệp về du lịch: Tổ chức các tour lạ lùng, thú vị…để dụ Tây sang. Nhà mình ở quê cũng làm thành “biệt phủ nghỉ dưỡng”. Mình bắt nó (khách du lịch) ngồi trong resort hotel homestay của mình giữa cánh đồng, mình đấm bóp mát xa cắt móng chân tỉ tê cho nó, miễn phí hết, cho nó khát nước cháy cổ họng. Mình mua cái tủ lạnh, quả dừa dân quê đang bán có 5000 đồng, mình để cả chục buồng ướp lạnh, treo bảng “ọt ga nít cô cô nớt” (organic coconut), giá 5 đô/quả. Nó khát quá uống 10 quả liền. Mình tươi cười “chặt nghệ thuật” mà nó vui lòng. Mấy nước khác làm du lịch đều thế cả. Tour Thái Lan rao có 3-4 trăm đô cho mấy ngày trọn gói, ở hotel 3-4 sao, chứ hiếm ai đi về mà hẻm xài cả ngàn đô la cả. Tiêu hết tiền mà về hài lòng vui vẻ mới chết.

6. Những khởi nghiệp khác: tự mình nghĩ ra chứ Tony hết biết rồi. Nếu mình là “tinh hoa”, nên đọc lại bài này 1 lần nữa để thấy bài này cũng hay, cũng dễ thương. Hẻm phải “mèo khen mèo dài đuôi” đâu, nhưng tại đuôi nó dài quá, giấu hẻm được.

Đầu tư cho nhận thức, đọc gì…

Đầu tư cho nhận thức, đọc gì… Tony Buổi Sáng

Tiêu Đỉnh là một nhân vật mới xuất hiện trên văn đàn Trung Quốc, ban đầu anh viết Tru Tiên là viết đặt hàng cho một game online, nhưng đây là “bút thần”, một hiện tượng đặc biệt của nghề viết. Tức người viết thì bình thường, nhưng lúc viết văn như có ai nhập nên “hay bất thường”, chính họ đọc lại cũng sững sờ không nghĩ là mình viết ra. Ở VN cũng có hiện tượng này đó là Tony, đã mấy lần đọc xong 2 tác phẩm của mình rồi hỏi mấy đứa con dượng “tác giả là ai viết mà hay quá vậy? Dượng muốn tò mò coi mặt”. Cái tụi nhỏ lấy cái gương tới cho coi, nói mặt ổng nè, cũng bình thường chứ có đẹp đẽ chi mô mà tự ca ngợi miết. Đi khám bác sĩ thì họ nói Tony bị Alzheimer, chứng mất trí nhớ do già, chứ hem phải bút thần bút thèo gì.

Quay lại truyện Tru Tiên, đây là tác phẩm khá ly kỳ hấp dẫn, có rất nhiều câu triết lý hay và sâu. Những tập cuối, Tiêu Đỉnh bị công ty buộc phải kết thúc số phận các nhân vật sớm để ra game, nên người đọc cảm thấy khá hụt hẫng và gượng ép. Nhưng chỉ cần có thế, với những tập đầu tiên, Tru Tiên xứng đáng là 1 trong những tác phẩm văn học hay nhất của TQ từ cổ chí kim.

Với văn học Trung Quốc, ngoài Tam Quốc, Thủy Hử, Hán Sở Tranh Hùng, Đông Chu Liệt Quốc, Hồng Lâu Mộng… bị papa bắt đọc hồi bé, đọc cho biết, Tony không thích ai trong các nhân vật ở đó, kể cả Khổng Minh. Tony không thích các tư tưởng nhỏ hẹp, chung quy chỉ vòng vèo những mối quan hệ tham-sân-si và mưu kế của trí khôn Trung Hoa cổ đại, khá xa lạ với tư tưởng phóng khoáng phương Tây mà Tony tiếp nhận sau này. Một ví dụ như Lưu Bị, một người được trí thức nho học hàng ngàn năm nay xem là “tài đức vẹn toàn”, nhưng thật ra, theo quan điểm của văn minh hiện đại, Lưu Bị chỉ là người đạo đức giả để mưu cầu lợi ích riêng mình. Ông hay khóc để lấy nước mắt làm vũ khí tình cảm với nhân viên. Rồi đỉnh điểm là hành động “ném con giữ tướng” rất thô bỉ (khi Triệu Vân phá vây cứu con trai ông là A Đẩu, khi gặp lại, Lưu Bị ném A Đẩu xuống đất và nói “vì mày mà ta suýt mất 1 đại tướng” khiến Triệu Vân cảm động không nên lời, thề sẽ lấy mạng sống bảo vệ Lưu Bị). Với giới trẻ Trung Quốc có tư tưởng tiến bộ bây giờ, Lưu Bị không được xem là người văn minh.



Với văn học Trung Quốc hiện đại, Tony chỉ đọc qua 1 ít và cảm thấy không thích, cũng lý do như trên. Chỉ có Tây Du Ký và Tru Tiên là 2 tác phẩm văn học Trung Quốc được Tony mua về, bọc bìa cẩn thận, đọc đi đọc lại cả trăm lần không chán. Vì nó kích thích sự tưởng tượng phóng khoáng tầm vũ trụ, kể chuyện thần tiên nên đêm ngủ mơ thấy bay lượn trên không trung rất thú vị. Các bạn muốn làm nghề quy hoạch, kiến trúc, doanh nhân, trí thức….càng phải đọc Tru Tiên để tư duy phóng khoáng. Các bạn nên mua bản giấy, vì nó được biên tập tốt cho tư duy hơn là bản online (Cà phê cùng Tony và Trên Đường Băng, bản giấy cũng khác bản trên mạng, các bạn nên mua bản giấy nếu thuộc “cộng đồng văn hóa đọc”). Đầu tư cho sách thì đừng có tính toán, đầu óc hẹp hòi khó làm nên nghiệp lớn.

Truyện Tru Tiên xoay quanh cuộc đời của Trương Tiểu Phàm, một cậu bé tư chất ngờ nghệch, chậm chạp. Số phận trêu ngươi, họ Trương vào vòng xoáy của chính, của tà. Rồi mới nhận ra là trong chính vẫn có tà, trong tà vẫn có chính. Chính hay tà là do nhận thức của con người mà thôi. Anh không theo phe nào, trung dung, tự lập vì nhận ra bản chất của cuộc sống. Anh theo tôn giáo của riêng mình. Đó là nhận thức cái gì sai, cái gì đúng. Anh trở thành vĩ đại và số 1.

Trương Tiểu Phàm chỉ bị che lấp lý trí trước tình yêu. Con tim có lý lẽ riêng không ai hiểu, và với anh, tình yêu là tôn giáo duy nhất. Đọc Tru Tiên, chúng ta mới thấy được một người đàn ông cần gian nan như thế nào để có thể trưởng thành. Ở Trung Quốc, nhiều bạn trẻ tuyên bố trên mạng xã hội”nhà tôi quá giàu có, quá đủ đầy, lại chỉ có mình tôi. Tôi không thấy đời có gì vui. Rồi đến khi đọc được Tru Tiên”. Đọc để biết trong những người quen, mình cần vài người yêu. Trong vài người yêu, chỉ cần 1 người hiểu. Bất chấp giới tính, tuổi tác, màu da, chủng tộc, ý thức hệ. Có người hiểu mình và mình hiểu họ, đã là quá đủ để sống 1 cuộc đời ý nghĩa.

Tru Tiên không phải là truyện kiếm hiệp, truyện thần tiên…mà thật ra là truyện tình yêu và truyện trưởng thành. Người đọc tinh tế lắm mới nhận ra vậy.

Bộ óc kiệt xuất nhất nhơn loại từ cổ chí kim đã nói gì?

Bộ óc kiệt xuất nhất nhơn loại từ cổ chí kim đã nói gì? – Tony Buổi Sáng

Nhiều bạn thắc mắc, hem biết học sinh sinh viên nước ngoài nó học kiểu gì mà thấy “chơi thể thao nhiều hơn ngồi giải bài tập“, hẻm thấy học thêm học bớt gì trơn trọi mà ra đời vẫn giỏi. Hem biết các ĐH nước ngoài làm sao mà nhận ra đó là nhân tài mà tuyển vô hay vậy?

Triết lý về giáo dục ở một số nước châu Á là giáo dục khoa bảng, là “học để thi”, ngược lại với triết lý giáo dục của Unesco là (1) học để hiểu biết (2) học để làm người (3) học để làm việc (4) học để chung sống với nhau. Vì “học để thi” nên tâm lý ai cũng sẽ “thi gì học nấy”, dẫn đến chuyện học thêm dạy thêm, luyện thi…không bao giờ chấm dứt được. Và từng thế hệ học sinh mệt mỏi từ mờ sáng đến tối mịt ngồi giải ô mê tê cộng phi, 3 lọ hoá chất bị mất nhãn, đạo hàm rồi nguyên hàm, tích phân rồi phân tích… cứ như ngoài thế giới không có cái gì khác nữa. Cũng không trách các bạn được, vì các bạn phải học vậy để THI. Xưa Tony cũng vậy. Ba năm cấp 3 chưa từng cầm cái ống nghiệm hoá chất, trường có phòng thí nghiệm nhưng thầy bảo thi không ai kiểm tra cái đó, chỉ giải đề tính mol trên giấy, “học cái gì để thi mới học”. Học kỳ cuối năm 12, Tony cũng ngồi học tới 2h sáng, 5h đã thức dậy. Tuổi hoa niên của Tony với dung mạo xấu xí, 17-18 tuổi, lẽ ra phải phơi phới rạng ngời, mà mắc “giải đề luyện thi” 20/24 giờ nên nặng chỉ có 57kg, chiều cao 1m75, mặt dài như cái bơm, hai con mắt lồi ra, mụn bọc khắp nơi, lúc nào cũng ngáp. Lúc đó thấy trên tivi, tuổi hoa niên của các bạn học sinh phương Tây sao mà cao lớn đẹp đẽ quá, nhìn thích ơi là thích.

Thế giới họ cũng có thi, hem thi sao biết được ai giỏi dở. Họ có các kỳ thi SAT, ACT (cho học sinh phổ thông để vào ĐH), GMAT (thạc sĩ về kinh tế), GRE (thạc sĩ tự nhiên), hoặc tuyển vào trường luật thì có kỳ thi LSAT (Law School Admission Test) , tuyển bác sĩ thì có kỳ thi MCAT (Medical College Admission Test-sau khi đã học xong cử nhân sinh hoá, ai muốn học bác sĩ thì thi tiếp cái này).

Nhưng đó chỉ là điều kiện cần, điều kiện đủ là bài luận, phỏng vấn online, các trải nghiệm thực tế, công tác xã hội…để xem năng lực, khả năng ăn nói, ngoại hình, tâm sinh lý có phù hợp với trường của họ không thì mới tuyển. Đó là ĐH hàn lâm, tuyển tinh hoa. Còn ĐH ứng dụng, tuyển đại trà, tuỳ trường quyết định hình thức tuyển.



Các bạn có thể đọc thêm ở phần comment các link về các kỳ thi ở nước ngoài. Nguồn gốc của giáo dục tiên tiến là đổi mới các kỳ thi sao cho học sinh không phải vất vả vì nó, ví dụ tổ chức 6-7 lần trong năm như SAT, ACT, thi giấy bút chì hoặc thi online, uỷ quyền các trung tâm tổ chức có thu phí, học sinh có thể thi mấy lần tuỳ thích, tuỳ khả năng để cải thiện điểm (nhưng 1 số ĐH lớn không chấp nhận kết quả lần 3), và điểm này chỉ là 1 yếu tố để xét vào ĐH. Còn phải tính đến sức khoẻ, khả năng xã hội…chứ không phải toàn chữ nghĩa không mà có thể thành người hữu dụng.

Cần áp dụng các kỳ thi nước ngoài như thế này, trước hết bằng tiếng Việt, sau đó khoảng chục năm nữa thi luôn bằng tiếng Anh, để học sinh thi xong muốn đăng ký vào ĐH ở nước nào thì đăng ký. Có thoải mái như vậy, mới có chuyện học sinh sau khi học lớp 12 sẽ tiến hành nghỉ 1 năm, đi lang thang, làm đủ việc để tìm đam mê nghề nghiệp của mình (gọi là gap year), hoặc như 3 quốc gia có năng suất lao động tốt nhất thế giới hiện nay là Israel, Hàn Quốc, Singapore…họ có chương trình đi nghĩa vụ quân sự bắt buộc (ví dụ nam 2 năm, nữ 1 năm…để rèn tính kỷ luật). Thi ĐH 6-7 lần/năm, thi online mới tạo cho học sinh cảm giác thoái mái, học 1 buổi đi chơi thể thao 1 buổi, thiện nguyện hay tình nguyện 1 buổi được, hoặc đi học mấy kỹ năng, thêu thùa may vá, võ thuật bơi lội, cắm hoa nấu ăn, làm mộc làm nhà… này nọ. Thi online cũng không tốn kém tổ chức, giáo viên chấm thi này nọ….

Mọi thứ hội nhập, chúng ta nên nhập mô hình giáo dục của phương Tây về mà ứng dụng. Lúc đó, ĐH Harvard sẽ phải cạnh tranh để nhận nhân tài với ĐH Cà Mau. Thế giới đã rất phẳng, công dân toàn cầu, trái đất chỉ là 1 hành tinh nhỏ xíu trong vũ trụ. Ở các nước, giáo viên còn đang lo lắng là khoảng vài trăm năm nữa, trái đất ô nhiễm, hết trong lành, giáo dục phải tạo thành tựu giúp con người đi tìm 1 hành tinh khác có thể sống được. Và học sinh các nước đang đợi tìm những bộ óc kiệt xuất như Albert Einstein (an-bơ anh-sờ-tanh). Kiến thức (fact)’chỉ là 1 phần, họ chú trọng dạy học sinh tư duy (think) như Anh Sờ-Tanh nói về giáo dục.

Chỉ có đổi mới cách tuyển sinh theo hướng khuyến khích hoạt động xã hội, thể chất như phương Tây mới không có hiện tượng luyện thi, học thêm, dạy thêm….vì không ai có thể học thêm được môn làm tình nguyện, từ thiện, công tác xã hội, rèn luyện sức khoẻ, hiểu biết xã hội, tư duy, lối sống,…

Nữ nhi thường tình

Nữ nhi thường tình – Tony Buổi Sáng

Tony lâu rồi không gặp gỡ ai vì lý do sức khỏe (mới đi mổ lưng bên Mỹ về nên dáng đi hem có được đẹp, mất máu cũng nhiều nên da mặt cũng hết hồng hào, may cấu trúc gương mặt tỷ lệ vàng 1.618 nên vẫn vô cùng thanh tú). Tuy nhiên, khi nhận được i-meo của cái Hồng Trần, Tony bèn xuống núi đi ăn với bạn. Cái Hồng là 1 con dượng đặc biệt. Khi xét duyệt vào lớp đào tạo khởi nghiệp khóa 1, Tony mới biết là bạn cũng là thành viên nhóm Điện Biên Đông cho chương trình Áo Ấm Mùa Đông năm 2014. Lúc Tony ra Hà Nội đào tạo, bạn không dám gặp vì muốn giữ hình ảnh tưởng tượng đẹp trong lòng mình. Bạn nghe 1 số bạn trong nhóm gặp về nói “Nhan sắc ổng cũng thường à, hẻm có lung linh như ổng tự ca ngợi. Nhưng ăn nói dễ thương lắm, ánh mắt nhơn hậu như Lương Triều Vỹ ấy. Nụ cười rất cuốn hút, gặp về nhớ miết khôn nguôi”.

Đã rất lâu Tony mới thấy được 1 bạn trẻ sở hữu những tố chất doanh nhân tốt như cái Hồng. Nói chuyện với bạn, Tony ngỡ cô Liên của Vinamilk, hay cô Nga của Dược Hậu Giang thuở hai mấy tuổi. Và Tony tin chắc rằng, 20 năm sau, cái Hồng này sẽ ghi danh vào những nữ doanh nhân xuất sắc của Việt Nam. Đặc trưng của tố chất doanh nhân có thể gắn liền với 1 chữ DÁM. Dám ở đây là “dám” có tính toán, có trí, có tâm, có tầm, có khả năng biến không thành có, biến nhỏ thành to, biến lèo tèo thành huy hoàng… Cái Hồng có tất cả những yếu tố đó, chỉ thiếu nhân tài cùng nhau phát triển, vì cô chưa đủ tiền và quan hệ để thu hút “nhơn tài”. Nên nếu các bạn ở miền bắc cảm thấy mình có năng lực, có đạo đức và có kỷ luật, đang tìm 1 người để đầu quân về, thì có thể gõ cửa với cô. Cùng nhau tiến xa, thật xa. Cổ phần cùng nhau mà chia lãi, cùng làm chủ, cùng tung hoành ngang dọc cho thỏa cuộc đời.

Mời các bạn cùng nhau đọc 1 lá thư cái Hồng vừa gửi Tony sau đây. Lá thư như được viết bằng máu của 1 nữ chiến binh dũng cảm vậy.

“ Thưa dượng

Con sinh ra trong một gia đình có năm chị em gái ở Thanh Oai, Hà Tây. Vì khó khăn, ba chị gái của con đã phải bỏ học từ khi 12-13 tuổi để nhường cho con và em gái út. Xong cấp 3, con chọn nghề kế toán, rùi concon đi làm, kết hôn, sinh con…bình thường như bao cô gái cùng thế hệ khác. Cho đến 1 ngày nọ, con đọc được trang TnBS do đứa bạn nó share về. Những dòng chữ giản dị của Dượng đã đánh thức cảm hứng trong con, đến nỗi nhiều lúc con bật khóc vì tiếc nuối những ngày sống nhạt nhẽo đã qua. Nhiệt huyết trong con dâng trào, con quyết định sống khác, tự mình thay đổi bàn xoay số phận.

Khi quyết định bỏ việc lương mấy triệu để khởi nghiệp, con vấp phải sự phản đối dữ dội từ gia đình. Mọi người đã quá quen với thuật ngữ “ổn định”, nên chuyện khởi nghiệp làm ăn là chuyện của ai đó. Nhưng con thấy, khái niệm “ổn định”, “chắc ăn”…sẽ khiến tuổi trẻ bị trì trệ, lạc hậu, nhạt nhòa. Con không nghe theo, kiên quyết bỏ qua lời khuyên của mọi người. Đơn độc như con thuyền đi ngược chiều gió, con bỏ hết tiền tiết kiệm xưa nay thuê hơn 1ha đất ở Đông Triều, Quảng Ninh để trồng cây chùm ngây.

Hàng ngày, con vục mặt vào đất, phơi mình giữa những ngày nắng chang chang, thức dậy từ khi gà vừa gáy, về nhà khi gà đã lên chuồng, cả người lúc nào cũng đau ê ẩm. Khi có rau thu hoạch, con chạy đủ nơi để liên hệ tìm nơi tiêu thụ. Hầu như cửa hàng rau sạch, siêu thị mini nào ở Hà Nội và các thành phố lân cận, con cũng đến gõ cửa, cúi gập người dạ thưa, tươi cười gửi hàng vô. Những đơn hàng nhiều dần lên khiến lòng con mừng vui nhưng sau vài tháng, con nhận ra nhiều điều bất ổn. Đó là tài chính kẹt cứng liên miên, túng thiếu nợ nần. Con ngồi lục lại sổ sách giấy tờ, coi từng khâu một, và nhận ra là mình quản trị chi phí quá kém. Hầu như công ty không có lợi nhuận bởi chi phí quá lớn trong việc đóng gói, vận chuyển, hao hụt…

Lại triền miên những đêm mất ngủ. Bán lá thô, bán rau như vầy sẽ không thể tồn tại được. Con quyết định mở thêm sản phẩm mới là “bột chùm ngây” để người ta có thể pha vô cháo cho trẻ con người già ăn. Con ngồi đọc hàng tá tài liệu làm cách nào để giữ vững dưỡng chất cho thực phẩm. Để sấy khô, mình có thể dùng nhiệt hoặc dùng hơi lạnh (như đồ trong tủ lạnh để lâu sẽ bị khô), chỉ có sấy lạnh là dưỡng chất còn nguyên vẹn. Lên mạng xem cái máy sấy lạnh nước ngoài, nó báo giá mấy chục ngàn đô, con bèn lần mò đến trường đại học Bách Khoa Hà Nội, và các bạn kỹ sư ở đây đã giúp con lắp đặt hệ thống máy sấy lạnh Made in Vietnam với giá cả phải chăng. Tiền mua máy cũng là tiền vay tiền mượn nên đầu óc con căng thẳng như ngồi trên đống lửa. Mẻ bột chùm ngây đầu tiên, nhìn màu sắc và nếm vị đậm đà của bột, con vô cùng thích thú. Khi mang đi xét nghiệm ở Viện công nghiệp thực phẩm – 301 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, bạn kiểm nghiệm viên còn hỏi chị trộn bao nhiêu loại hoa quả hay sữa công thức trong này mà em thấy nhiều dinh dưỡng thế, con bật khóc vì quá xúc động. Chỉ vài ba chiếc lá diệu kỳ mà chất đạm, vitamin thiết yếu, beta – caroten, các loại axit amin…đều lý tưởng đến hoàn hảo. Ví dụ can xi cao gấp 4 lần sữa, vitamin A cao hơn cà rốt 4 lần và vitamin C gấp 7 lần quả cam cho cùng một khối lượng. Cầm bảng kết quả trên tay, con mới hiểu vì sao người Ấn Độ gọi nó là cây độ sinh (the tree of life) còn UNICEF (quỹ nhi đồng liên hợp quốc) thì gọi là cây diệu kỳ (miracle tree), tổ chức nhân rộng cây này. Các tổ chức từ thiện nước ngoài cũng đặt hàng sản xuất các loại bột này để gửi đến các trường vùng sâu vùng xa, cho các bạn học sinh mầm non trở lên bổ sung vào thức ăn.

Sau khi ra đời bột chùm ngây, con lại tiếp tục nghiên cứu đa dạng hóa sản phẩm cho người lớn. Trà túi lọc, viên nang chùm ngây, xà phòng tắm, son môi…ra đời dưới sự giúp đỡ của bạn bè thầy cô bên viện Y Học Cổ Truyền. Con làm ngày làm đêm nên sản phẩm mới ra đời rất nhanh, chỉ trong 1 tháng là ra được sản phẩm mới. Mọi thủ tục giấy tờ vệ sinh ATTP , đăng ký với bộ Y tế theo tiêu chuẩn dược phẩm, mỹ phẩm, bao bì nhãn mác cũng đã quốc tế để sẵn sàng đến với mọi thị trường. Con đang tiến hành đăng ký với các tổ chức quốc tế các giấy chứng nhận để có thể xuất khẩu.

Để có thể một loạt sản phẩm trên bàn như thế này, con đã sụt cả 5 cân, nhiều đêm mất ngủ và nước mắt không biết có còn nữa không để có thể chảy. Nhiều lúc con muốn buông xuôi, đi làm công ăn lương lại. Nhưng các cuộc điện thoại của nông dân trồng chùm ngây khiến con từ bỏ ý định đó. Họ nói bọn tôi chỉ biết lao động chân tay, các cô biết chữ biết nghĩa, có học đại học (đại là lớn, đại học là học cao hiểu rộng, những người học ĐH là tinh hoa của xã hội), thì các anh các cô hãy nghĩ ra cách giúp chúng tôi kiếm được tiền. Nông dân bọn tôi khổ lắm.

Rồi một ngày không xa, cây chùm ngây được nhận rộng, đặc biệt ở những vùng núi cao, hẻo lánh, trẻ em sẽ bớt thấp còi do thiếu canxi. Trẻ nhỏ, người già không còn phụ thuộc vào sữa bò công thức nhập ngoại. Người ăn chay cũng sẽ không phải lo thiếu chất.

“Hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân“. Và con đã đi những bước chân đầu tiên vào con đường khởi nghiệp đầy sóng gió.

Xưa khi thấy nhà con có 5 cô con gái, ai cũng nói là “phận nữ nhi thường tình”, ý nói đàn bà con gái sẽ chẳng làm nên sự nghiệp gì kiểu quan niệm nho giáo lạc hậu. Đúng là phận nữ nhi, nhưng con sẽ không “thường tình”. Cũng như hàng vạn bạn gái trên đất nước này, bọn con đang dùng sức, dùng trí xây dựng những cơ nghiệp riêng của mình và cho người khác. Những nhà máy xí nghiệp thương hiệu mang tên bọn con sẽ lần lượt ra đời. Con sẽ cắm cờ Việt Nam ở các siêu thị nước ngoài.

Như dượng có nói, Nhật, Hàn, Trung, Việt là 4 dân tộc cầm đũa duy nhất trên thế giới. Đã có 3 dân tộc kia đã làm được kỳ tích, hà cớ gì người Việt mình lại không?

Sáng dậy, con luôn đặt tay lên trái tim mình để bắt đầu một ngày làm việc mới.

Dượng thì ẩn danh, nhưng bọn con thì không vô danh.

————————————————————————

https://www.facebook.com/moringas.vn/...

Lấy tiền của Tây

Lấy tiền của Tây – Tony Buổi Sáng.



Bài 1: Mần xuất khẩu

Có mấy bạn trẻ nói nhà con trồng thanh long nhiều lắm, trong xóm cũng trồng nhiều mà 99% bán cho thương lái Trung Quốc, con giờ muốn buôn bán với Tây, phải làm sao đây dượng?

Bèn trả lời như sau:

1. Thứ nhất là các bạn nên đi học 1 lớp xuất nhập khẩu (XNK) thực tế. Hẻm có trường cao đẳng ĐH nào dạy được mấy cái này, do thầy cô hàn lâm lắm, có đi làm ngày nào đâu mà biết nó ra răng. Hiện có rất nhiều công ty mở dạy nghiệp vụ XNK. Họ sẽ dắt ra cảng làm thủ tục hải quan, lên phòng công nghiệp lấy C.O, xuống xưởng đóng gói hàng hoá, dắt mình lên ngân hàng mở thư tín dụng đồ…Họ sẽ cầm tay chỉ việc đến khi mình nắm vững và tự làm được.

Các bạn search google “khoá học xuất nhập khẩu thực tế” để tìm chỗ gần nhất mà học.

2. Song song vào đó, các bạn học thêm tiếng Anh thương mại, tiếng Anh xuất nhập khẩu, search “English for import export”, “Business English”, “Tiếng Anh xuất nhập khẩu”. Học hết các từ vựng trong đó để biết viết thư chào hàng, trả lời lại email của người ta. Dễ ẹc, 3 tháng là rành rọt hết từ vựng nghề này.

3. Search các thông tin người mua người bán trên mạng, đăng ký thành viên alibaba chẳng hạn để rao hàng trên đó, hoặc lập fanpage rồi quảng cáo ở nước mình muốn xuất, ví dụ mình muốn xuất khẩu thanh long qua Dubai, mình lập một fanpage “dragon fruit ex Vietnam”, rồi đăng lên đó các bài tiếng Anh về thanh long, hình ảnh vườn của mình, đóng gói bao bì, giấy chứng nhận này nọ…. (mình đi học 1 khoá XNK thực tế thì sẽ nắm cái gì cần đăng lên cho khách nước ngoài quan tâm), rồi tiến hành chạy quảng cáo facebook ad (search dịch vụ chạy quảng cáo fanpage). Mỗi facebook của cư dân Dubai sẽ cứ mấy phút hiện lên cái trang của mình cho họ like, họ đọc, có nhu cầu họ sẽ liên hệ mua ngay.

Tương tự, mình cũng phải làm website (hẻm có website Tây nó không tin đâu nha), ví dụ dragonfruit-for-export.com chẳng hạn, rồi cũng chạy google ad (quảng cáo qua google, dịch vụ nào cũng có, họ làm cho chuyên nghiệp, mình mò cũng được mà tốn thời gian, để lo việc khác). Ví dụ ai đó bên Pháp muốn mua thanh long, họ vô google.com gõ “dragon fruit”, website của mình sẽ hiện ra đầu tiên. Họ email qua mình hỏi giá ví dụ 20 tấn, giá CIF giao tại cảng Mạc Xây. Mình hỏi nhà vườn giá xong, chi phí đóng gói xử lý hàng, tiền cước tàu chở qua bển, rồi tiền lãi, ví dụ 20 tấn này mình muốn lãi 5,000 đô, thì cộng vô rồi chia ra kg rồi báo. Nó OK giá thì mình kêu mày mở thư tín dụng hoặc chuyển tiền trước cho tao đi. Cái mình nhận tiền xong, đóng container rồi ra cảng xuất qua cho nó. Nó nhận hàng xong thấy Ok rồi đặt tiếp mấy công ten nơ nữa. Tháng mình xuất 2000 tấn đi, kiếm lãi 500,000 đô chơi (tháng kiếm khoảng 10 tỷ thôi, đừng nhiều quá ăn hem hết).

4. Cái có tiền rồi, mình mới đăng ký đi hội chợ quốc tế tìm khách. Search “fruit exhibition, fruit trade fair, agricultural produce show”…rồi đăng ký tham gia. Họ sẽ gửi thư mời về công ty mình, rồi mình lên đại sứ quán nước đó xin visa, chuyển tiền sang bên đó để book cái gian hàng, rồi mình xách hàng mẫu sang trưng bày triển lãm. Hàng mẫu nhiều thì nhờ dịch vụ gửi qua trước, mình bay qua sau. Mình là con trai thì tập gym cho nở nang, dùng sữa rửa mặt Thái Dương cho sáng bừng, rồi bận áo vét, luôn miệng tươi cười “Welcome to our booth”, rồi gọt thanh long đưa nó ăn, nói “please give it a try”. Nếu thương nhân Tàu tới thì lập tức “sua Hán Dụy” (nói Hán ngữ), nói “sư sư ỷ xa” (thử thử đi nào). Nếu mình là con gái thì mình bận áo dài áo bà bà, đội nón lá, trang điểm lộng lẫy như đào cải lương, bưng cái khay trái cây ra giữa lối đi hội chợ, ai ngang qua mình cũng ép ăn, xin nem cạc (danh thiếp), bắt vô đàm phán chuyện trò, nói “please come to our stall for further discussion”. Nhác thấy bóng khách người Hoa Singapore, Malaysia, Đài Loan, Hoa Kiều các nước thì mình đứng dậy chèo kéo nói “lải lơ lải lơ” (vô đây vô đây), sau đó “mạ shang thào luynh” (lập tức thảo luận).

5. Nhưng làm XNK, bạn phải cẩn thận về chữ nghĩa, đặc biệt không được sai sót về con số. Nếu hay sai sót chữ nghĩa, hay sai về con số, hem nên làm nghề này. Thi tú tài mà toán dưới 5 điểm thì thui đi làm nghề khác, nghề này phải tuyệt đối cẩn thận.

Ngày xưa mới ra trường, Tony vô công ty Nhật thử việc vị trí XNK cùng với 1 bạn khác. Đúng 10 ngày là ông sếp Nhật cho bạn kia nghỉ, ổng nói nó sai chính tả dữ quá, sao tốt nghiệp ĐH gì mà bất cẩn quá vậy, không làm xuất nhập khẩu được. Ổng nói làm gì trên đời có Vietnam Airline, cũng không có quán cà phê nào có tên Starbuck, cũng không có ông Bill Gate, ông Steve Job hay không có ĐH nào mang tên Havard.

Nó sai chính tả dữ quá, tiếng Anh tiếng Việt gì cũng sai, thể hiện sự ít để ý, bất cẩn, không tinh tế hay trí nhớ tồi. Không nên làm XNK vì liên quan đến tiền bạc của bao nhiêu người.

Nếu các bạn nhận ra thèng này sai cái gì, mình mới làm được nghề XNK.

Lấy tiền Tây, lấy tiền Tây

Con đường xưa em đi…

Con đường xưa em đi… Tony Buổi Sáng

Một chị bạn kể lớp chị vừa họp lớp sau hơn 20 năm ra trường. Lớp chị có 20% dân ở tỉnh lên, 80% dân thành phố, vì cách tuyển ĐH lúc đó còn lạc hậu, còn thi khối A, B, C, D…và ra trong bộ đề, học sinh ở thành phố có điều kiện luyện trí nhớ bằng cách giải tới giải lui bộ đề này, thuộc lòng từ năm lớp 10 nên dễ đậu hơn.

Ra trường năm 1994, 100% lớp chị đều có việc làm do sinh viên hồi đó ít, việc nhiều. Nước mình mới bình thường hoá quan hệ với Mỹ, rồi sau đó gia nhập Asean, Apec…nên doanh nghiệp nước ngoài sang nhiều, biết tiếng Anh bằng B Anh Văn là đi làm lương mấy trăm đô ngay.

Sau đó là dòng đời xô đẩy. Tính đến bây giờ, lượng doanh nghiệp do bạn học chị làm chủ, 80% là dân tỉnh và 20% dân thành phố.

Chị nói ngày xưa tụi nó (dân tỉnh) ở nhà trọ, đi xe đạp, làm thêm nhiều, ăn mặc quê mùa, có bạn gái phải ngồi 1 góc để khô mồ hôi trước khi bước vào lớp, thấy tụi nó căng thẳng thần kinh, bị chủ nhà trọ đuổi, đi làm thêm bị giật mất tiền, đen đúa gầy còm….vậy mà giờ đi xe hơi đắt tiền, chủ những công ty nhà máy xí nghiệp, con cái học trường quốc tế, nhà biệt thự Thảo Điền Phú Mỹ Hưng, thậm chí có nhà cửa bên Mỹ bên Úc để nghỉ dưỡng.

Còn nhóm chị, hồi đó đứa đi dream lùn đứa đi max, học hết trung tâm Anh ngữ này đến trung tâm tin học kia. Sáng mẹ phát tiền ăn phở, trưa về nhà có cơm mẹ nấu, nhà có phòng riêng, có máy tính, có máy cát set nghe nhạc nghe tiếng Anh…Gọi là nhà có ĐIỀU KIỆN. Nhưng bây giờ, gặp nhau, nhóm chị vẫn bàn về “có nên mua Air Blade hay SH, lãi suất ngân hàng nào nào cao hơn để gửi chút tiền vài ba trăm triệu dư ra”. Chị chen chúc nộp hồ sơ cho con cái tiếp tục trường điểm cấp 1, trường chuyên cấp 2-3 (các trường cũ của chị). Và thế hệ sau (nhóm chị) lại quần quật ôm sách ôm vở giải sin có tính số mol, rồi ô mê ga cộng phi từ mờ sáng đến nửa đêm, mặt mũi chân tay teo tóp vì không vận động, cận mấy độ….để lại tiếp tục thi đậu vào ĐH cũ của chị, y chang “con đường xưa em đi, vàng lên mái tóc thề“.

Nói sao không tự làm ăn, chị nói sợ. Chị ra trường làm cho các tập đoàn nước ngoài trong các cao ốc, toàn nói chuyện lịch sự bằng tiếng Anh không, giờ xuống phố làm cái gì cũng khó vì không có street smart. Xưa không thể dục vận động nhiều nên giờ đi xa chút là chị mệt, nên ra ngoại thành, về tỉnh xây nhà máy xí nghiệp nông trại, tụi chị sao làm được, nắng nóng lắm em. Chị cũng hùn với bạn mở thử quán cà phê nhưng 6 tháng thì dẹp. Thành phố ngày càng chật chội, thương hiệu lớn của nước ngoài như Starbucks, The coffee Bean, Bene…tràn sang, cơ hội khởi nghiệp về dịch vụ ở thành phố càng ngày càng khó.

Chị nói, “con nhà có điều kiện, tạo điều kiện cho con cái” thật ra là làm mất ý chí của con. Ý chí mới là cái quyết định thành bại của đời người, chứ không phải là “điều kiện học hành tốt nhất” như chị từng nghĩ. Hôm bữa họp lớp, các bạn đều thống nhất vậy.

Con số Pareto 80/20 là chuyện riêng lớp chị.

P/s: Đừng quên đọc sách của Tony online tại đây: Cà phê cùng Tony và Trên đường băng.

Chuyện ngoan chuyện hỗn

Chuyện ngoan chuyện hỗn – Tony Buổi Sáng Blog

Chị Phương là chị họ của Tony, con cô Sáu Bình. Chị Phương học ĐH ngoại ngữ, làm hướng dẫn viên du lịch rồi lấy anh Paul người Mỹ. Nhà chị ở cách Los Angeles 1h đi xe, mỗi lần Tony đi Mỹ đều ghé thăm nhà chị.

Chị Phương có 2 đứa con trai, Timo năm nay học lớp 6 và James, lớp 2. Cô Sáu vốn là một cô giáo dạy Anh văn cấp 2 ở Việt Nam, khi nghỉ hưu thì qua đây sống cùng với con gái. Trong nhà, mọi người vẫn nói với nhau bằng tiếng Việt vì anh Paul khuyến khích việc này. Có lần, nhân dịp bà ngoại (tức cô Sáu) đưa James đi chơi với bạn, ở nhà chỉ có chị Phương, Timo và Tony. Ngồi tâm sự, Timo nói là nó ghét nhất là bà ngoại, nhưng chị Phương, vốn là một “a shouting mom”, tức một bà mẹ hay la mắng, bảo không được nói điều này khi có mặt bà. Tony mới hỏi đâu con kể ra cho cậu nghe đi.

Nó được bật đèn xanh nên ngồi kể. Nó nói bà ngoại kỳ cục lắm. Cứ đi học về, câu đầu tiên bà sẽ hỏi là “Timo, con ăn gì chưa?”, và câu thứ hai là “hôm nay đi học có ngoan không”. Nó hỏi “ngoan” là gì, nó hỏi nhưng mẹ nó nói không biết, bảo con hỏi cậu Tony ấy, cậu ấy giỏi tiếng Anh hơn.

Tony ngồi suy nghĩ mất mấy phút, “ngoan” trong tiếng Anh tiếng Pháp hầu như không có. Dùng “nice, good” cũng không đúng, mà “kind, lovely…” gì cũng sai. Mấy từ như “docile, sage”…thì ít phổ biến. Vật vã mãi Tony mới dịch sát nhất “ngoan” là “obedient” nghĩa là “biết vâng lời, nghe lời, tuân lệnh, tuân theo”. Tony bảo văn hóa châu Á, người nhỏ phải “ngoan” với người lớn. Người lớn mặc định trẻ con là suy nghĩ chưa trưởng thành, nên cần phải được người lớn hướng dẫn, và tuân theo. Timo nó ngạc nhiên lắm, nó bảo, vậy Timo không ngoan được rồi, vì nó chỉ “obey” mấy cái “rules and regulations” các quy tắc, quy định… “Age just a number”, tuổi tác chỉ là con số. Nó còn bảo “nếu mình ngoan với người lớn, mà người lớn sai thì sao”.

Lúc này thì Tony cứng họng. Chị Phương đang nấu ăn dưới bếp, loáng thoáng nghe câu chuyện, thì quát tháo lên: Timo, con không được hỗn. Timo hỏi, uncle Tony ơi, “hỗn” là gì? Vì sao mình đưa quan điểm của mình trái với người lớn thì bị xem là “hỗn”? Tony bắt đầu thẩu thẩng quay thung (nhức đầu đau bụng). Chị Phương còn nói “cá không ăn muối cá ươn. Con cãi cha mẹ, trăm đường con hư”. Tony bèn dịch “Fish must be marinated with salts, otherwise it will be damaged. You must obey your parents’s, if not, 100% you’re wrong”. Timo nó bảo nếu cá bỏ vô tủ đông tủ đá thì cũng đâu có ươn, câu này ngày xưa rồi, khi loài người chưa phát minh ra tủ lạnh.

Timo nói ra đường, mình phải tuân theo luật giao thông, traffic laws, đèn đỏ đứng lại, đèn xanh thì đi. Ở trường, có nội quy, internal rules, ví dụ thứ hai mặc đồng phục, rác phải được bỏ vô chỗ nào, phải xếp hàng ở căng tin, mấy giờ học, mấy giờ nghỉ trưa, mấy giờ đóng cửa trường, mình đến trễ thì không vô được phải chấp nhận không năn nỉ không xin xỏ. Như ở nhà, ba nó (anh Paul) quy định không được mang dép trong nhà đi ra vườn và ngược lại, cũng không được vừa ăn vừa xem tivi, tắm xong phải lau khô sàn nhà tắm, đi ị xong phải lau khô bồn cầu và đóng nắp lại, đi ra ngoài phải tắt hết đèn, điều hòa…trong phòng. Nó đã cam kết làm theo vì “vẫn ở trong nhà này”. Nếu nó có nhà riêng sẽ tự đưa ra quy định khác vì nó “không thích xếp chăn (mền) sau khi ngủ dậy”. Tony nói là cậu công nhận những điều con nói là đúng, nhưng bà ngoại là người châu Á, văn hóa nó khác, con không thương bà. Timo nói nó vẫn rất thương và kính trọng bà, vì thấy bà hay ngồi nhớ nhà, mở phim với âm lượng khá to mà không hỏi ý kiến nó có đồng ý không. Nó không khoái nghe nhưng không phản đối, vì nó có phòng riêng, có thể vào đó trốn ồn. Nó kể bà hay ép nó và em James ăn những món không ưa thích. Nó luôn phản đối vì “mouth and stomach are mine”, miệng và bụng là của nó, nó có quyền ăn hay không ăn. Mỗi khi bị ép, nó nói “bà ơi, ăn uống là nhu cầu”. Nhưng bà không chịu, nói “hãy ăn để bà vui lòng”. Nó phải nhiều lần hy sinh (sacrifice) bản thân mình vì người khác vui lòng, thật lạ. Muốn LÒNG mình VUI thì tự tìm niềm vui chứ sao ép người khác. Tony nghe nó dùng từ “sacrifice” mà cười muốn chết.

Nhưng cũng ngồi ngẫm nghĩ lại. Thế hệ trẻ sẽ rất khác, vô cùng khác. Internet, mạng xã hội, ngoại ngữ, du lịch, phim ảnh….sẽ khiến tư tưởng trọng tự do cá nhân của phương Tây tác động đến giới trẻ châu Á, không xã hội nào có thể tránh được làn sóng này. Nếu chúng ta không biết hoặc khăng khăng tư duy nhận thức cũ, thì vô tình sẽ tạo ra bức tường ngăn cách nhau. Cấp dưới cứ sợ, ngại, không dám nói cấp trên. Học sinh không dám trái ý thầy cô giáo. Con cái không dám trái ý cha mẹ ông bà. Bọn trẻ vâng lời nhưng trong lòng ấm ức, không nói chuyện với mình nữa. Chúng sẽ hạn chế gần gũi cha mẹ ông bà thầy cô, bắt đầu từ lứa tuổi cấp 2. Nhưng ở phương Tây không thấy có chuyện đó, con cái có thể tâm sự với cha mẹ như 2 người bạn, kể cả chuyện thủ dâm và bao cao su, còn nếu ở châu Á, nói những chữ “nhạy cảm” trên sẽ bị “tao cạo trọc đầu mày” vì “đồ mới nứt mắt mà đã hư hỏng”. Chưa kể là cấp trên, thầy cô giáo, ông bà cha mẹ…có chắc chắn là luôn đúng đâu, sự hạn chế về tầm nhìn và chậm chạp trong nắm bắt công nghệ mới…làm cản trở cho tụi nhỏ phát triển, Ở châu Á nói chung, ít ai học đúng nghề sở trường và làm đúng chuyên môn đào tạo. Cho nên, tư duy cái gì đúng, cái gì sai…(what’s right, what’s wrong) phải được áp dụng, vì xưa nay chúng ta quen “ai đúng, ai sai” (who’s right, who’s wrong), áp đặt gia trưởng dẫn đến nhiều mâu thuẫn trong lòng người châu Á đời đời kiếp kiếp không hóa giải được. Ngại ngùng, cả nể, xấu hổ, đóng cửa dạy bảo nhau, sĩ diện, nói dối, làm mặt làm mày, tốt khoe xấu che, ngoan ngoãn, hỗn hào,…là những khái niệm không phù hợp trong thời đại mới, thời đại thế giới phẳng và trái đất là mái nhà chung như thế này (hết tập 1)

Đọc thêm bài viết cùng chủ đề: Quyền huynh thế phụ

Đọc sách Trên Đường Băng tại đây:

Chuyện chưa kể về ông Lý Gia Thành

Chuyện chưa kể về ông Lý Gia Thành – Tony Buổi Sáng Blog

Lý Gia Thành (Tiếng Anh đọc là Li Ka Shing, tiếng phổ thông TQ là 李嘉誠), một tỷ phú người Hồng Công- là doanh nhân có tầm ảnh hưởng nhất châu Á, ảnh hướng nhất không phải vì tài sản 35 tỷ đô la Mỹ trong cơ nghiệp cuộc đời ông, mà vì cách ông chia sẻ và đào tạo thế hệ doanh nhân tiếp theo. Mỗi người theo ông, làm việc cho ông, từ người lao công đến tài xế đến thư ký kế toán, đều được ông đào tạo để có sự nghiệp riêng, dù bé nhỏ như chủ một quán cà phê đến chủ những công ty lớn, thậm chí cùng ngành nghề với ông. Ông vô cùng nhanh nhạy với mọi cơ hội kinh doanh, nên được xem là Mr Money. Ông đi tiểu cũng nghĩ ra được cách làm tiền từ óc quan sát của mình. Khi làm lao công, ông luôn là người cọ toilet sạch nhất. Và ông vẫn hàng ngày cọ toilet của mình khi tài sản cả chục tỷ đô la. Ông tự pha cà phê uống, ông tự nấu cơm ăn, tự dọn dẹp bàn ghế…chứ không sai bảo đệ tử.

ÓC QUAN SÁT là cái đầu tiên ông Lý sở hữu. Cách ông tuyển người quản lý vô cùng thú vị, ông dắt 5 ứng viên đi vào một quán ăn, xong về hãy miêu tả cái quán đó, đề thi không ai nghĩ tới. Ai quan sát được nhiều nhất các chi tiết trong quán, ông sẽ cho làm quản lý, còn ai chỉ nhớ món ăn gì và giá cả ra sao thì ông loại. Ví dụ vào một nhà hàng Nhật, phải để ý được trần sơn màu đen, thảm màu đỏ, có 4 phục vụ nam, 3 phục vụ nữ, toilet 4 cái, phòng riêng 7 cái, menu có 4 loại, nhà hàng có mấy lầu, bữa đó ngồi cạnh mấy khách, khách ra sao, lối thoát hiểm chỗ nào, có điểm gì chưa hợp lý, có cái gì quá tuyệt ở cái quán đó…(ÓC QUAN SÁT này cũng được trường West Point tuyển sinh). Rất nhiều công ty tuyển ứng viên lãnh đạo hay quản lý cũng theo hướng này, một người có khả năng quan sát tỉ mỉ từng mm thường là do BẨM SINH, có tố chất làm lãnh đạo ở cấp cao nhất. Nếu óc quan sát CÓ ĐƯỢC là do tự đào tạo thì cho làm cấp dưới, quản lý cấp trung. Còn một người hoàn toàn không đào tạo được để có óc quan sát, thì dù có trình độ học vấn thế nào, ông cũng cho làm lính, kêu gì làm đó, sai đâu đánh đó, tận dụng khả năng cơ bắp của họ.

Tỷ phú Lý đang được các bạn trẻ Trung Quốc, Hàn Quốc, Indo, Thailand…xem là thần tượng, vì ông sống một đời giàu sang phú quý nhưng rất tình nghĩa. Ông Lý Gia Thành là người châu Á hiếm hoi được phương Tây đánh giá là doanh nhân.

Mồ côi cha, năm 14 tuổi, Lý Gia Thành đã phải bỏ dở sự nghiệp học chữ, cậu học làm thợ sửa đồng hồ, sau đó xin vô làm công nhân một xí nghiệp sản xuất đồ nhựa. Năm 20 tuổi, Lý nhận vị trí giám đốc xí nghiệp này. Năm 22 tuổi, Lý tự lập nên một xí nghiệp nhựa của riêng mình. 8 năm sau, Lý phát triển thành một tập đoàn, với mọi ngành nghề như bất động sản, xây dựng, hóa dầu, vận tải tàu biển, cổ phần lớn trong các hãng hàng không, các trung tâm dịch vụ giải trí trường học ở Hồng Công và toàn thế giới.

Từ một cậu bé sửa đồng hồ trở thành một tỷ phú đô la vào năm 30 tuổi, ông Lý chỉ có một bí mật duy nhất là “lòng tin”. Trọn đời ông sống với chân lý đó. Không chỉ lo làm giàu bí hiểm như nhiều tỷ phú châu Á khác, ông Lý rất hay chia sẻ, có thể là cái ông nghĩ ra, cũng có thể là các bài học ông thu lượm từ người khác, từ sách khác, được diễn giải theo lối tư duy của ông. Sau đây là một ví dụ về việc ông diễn giải lòng tin và tiền bạc, triết lý này của Nho giáo được ông diễn giải rất dễ hiểu như sau:

“Điều khó nhất trong đời người chính là vay mượn tiền. Người có thể cho bạn mượn tiền, nhất định là quý nhân của bạn. Không những cho bạn vay mượn tiền, mà còn không cần đặt ra điều kiện gì cho bạn=>Chắc chắn là quý nhân trong các quý nhân. Ngày nay, những người như vậy không còn nhiều. Nếu gặp được, nhất định phải một đời trân trọng.

Người cho bạn vay tiền, không phải là người ta lắm tiền không biết làm gì, vì để có tiền nhiều, người ta nhất định không phải là kẻ dở. Họ chỉ muốn giúp bạn một tay. Thứ người ta cho bạn vay mượn không phải là tiền, mà là lòng tin, sự khích lệ, sự tin tưởng vào năng lực của bạn, là đánh cược vào bạn-của-ngày-mai (your tomorrow).

Thất tín, đánh mất lòng tin chính là sự phá sản lớn nhất của đời người! Thất tín rồi, khỏi làm chi nữa cho mất công nhọc sức.

Người chủ động thanh toán tiền, trả nợ, không phải do ngu ngốc lắm tiền, mà là người ta coi trọng chữ “lòng tin” để làm ăn lâu dài.

Người biết bỏ qua lợi ích cá nhân, làm lợi cho tập thể hay cho người khác, không phải do người ta đần độn, mà là do hiểu được thế nào là phần trăm trong cái bánh lớn (Tức dù chỉ có sở hữu 0.001% của công ty cổ phần Microsoft thì cũng lớn hơn công ty TNHH Nguyễn Tèo 100% vốn của mình, nên họ sẵn sàng mời cổ đông góp vốn, sẵn sàng sống chết làm để cái bánh lợi ích chung thật to).

Người mà khi làm việc chủ động làm nhiều, không phải do ngu ngốc, mà do biết được trách nhiệm.

Người tự xin lỗi sau khi cãi nhau, không phải do người ta sai, mà người ta coi trọng quan hệ với bạn hơn là chuyện đúng/sai kia.

Có những kẻ tự cho mình tài giỏi khôn lanh hơn người, đến mức diện mạo cũng hiện lên sự xảo trá. Loại người này, sớm muộn cũng biến mất, mình không cần unfriend.

Nếu hai người bất kỳ gặp nhau trong kiếp này gọi là duyên phận, người với người sống chung/làm chung được với nhau đều dựa vào chân thành và tín nghĩa.

May mắn đóng vai trò vô cùng lớn trong cuộc đời mỗi người, nhưng nó không phải là một yếu tố ngẫu nhiên, đó là một sản phẩm của trí tuệ, của sự cho đi. Con người nên tự tạo sự may mắn, đừng bao giờ xin xỏ từ những chỗ tâm linh, vì họ thấy bạn ích kỷ, khôn quá, chỉ nghĩ bản thân mình, thì thậm chí trừng phạt.

Nếu bạn gặp một người nào đó, trước một công cuộc làm ăn, mà nôn nóng, thì họ sẽ chỉ đi được 1 nửa đoạn đường.

Bạn thành công hay thất bại, người duy nhất hiểu rõ tại sao là chính bạn. Còn nếu bạn không hiểu thì trí tuệ bạn/trái tim bạn/tâm hồn bạn có vấn đề. Chẳng ai trên đời này biết đâu mà hỏi cho mất công bạn nhé”

Đọc sách Trên Đường Băng Online: