Yanis Varoufakis's Blog, page 69

Yanis Varoufakis and Brian Eno on Money, Power and a Call for Radical Change – video

In November 2019, Intelligence Squared brought to its stage Brian and myself to discuss money, power and the prospects of a form of radical change that makes the world a better place for the many. Quick reminder: Brian and I are amongst the co-founders of DiEM25 – the Democracy in Europe Movement whose campaigns and insights (even if am saying so myself) are more urgent and relevant than ever (especially after Brexit!).

Euroleaks: Why release? And why now?

During 2015’s first half, as Greece’s finance minister, I participated in thirteen crucial Eurogroup meetings – before the SYRIZA government (disrespecting the referendum result of 5th July) capitulated. The result of that capitulation was my immediate resignation and a permanent austerity program (until… 2060). 

From the beginning, the first Eurogroup, it was clear that the troika leaders dominating those meetings were determined to prevent any serious debate on Greece’s ‘program’. I would arrive with a determination to find an honourable compromise on the basis of apt technical proposals the purpose of which was to help the people of Greece breathe again while minimising the costs to our creditors (that dominated the Eurogroup).

In sharp contrast, the troika leaders, and their complicit finance ministers, would stonewall while refusing to discuss my proposals or to counter-propose anything that made financial, political or moral sense. Again and again they demanded our government’s surrender to a neocolonial, austerity, neocolonial program that they themselves, behind closed doors, confessed it had failed!

After the first three Eurogroup meetings I realised, to my horror, that no minutes were being taken down. Moreover, the absence of any record of what was being said allowed the troika apparatchiks to indulge in an orgy of leaks and innuendos that very quickly spread worldwide.

It was a major Operation in Truth Reversal: The troika was leaking that I would come to the meetings unprepared, without technical preparation, and that I was, instead, boring my colleagues to death with ideological or theoretical speeches that were besides the point.

It was my first, real, and very painful, exposure to the true meaning of fake news. 

To be able to brief my PM and parliament accurately on what went on in those interminable meetings, as well as to defend myself from the distortions and downright lies regarding my interventions (as well as of the lies of what the troika folks were saying to me), I began recording the proceedings on my smart phone.

Not wishing to keep this secret, I made this public in an interview with the New York Times – as a means of warning the purveyors of fake news that I could prove they were spreading lies. The reaction of the European Commission was one of fake outrage – but, interestingly, they stopped leaking!

Later, I published my memoir (ADULTS IN THE ROOM) which I based, to a
large extent, on those recordings – thinking that it would be the end of the
story.

Why am I bothering you now with this 5-year old story?

Because, for reasons I shall outline below, MeRA25-DiEM25 and I have decided that now is the right time to make the said recordings available to the public.

Why now?

After publishing ADULTS IN THE ROOM, I was not planning to make the unedited recordings public even though, for three years after the book’s publication, and especially here in Greece, the fake news of 2015 are still being peddled as facts. Having distilled in ADULTS most of what mattered, I was prepared to let the matter rest.

However, last week two events here in Greece changed my mind:

1. The new rightwing New Democracy government recently legislated the sale of non-performing mortgages to funds that will trigger mass evictions of families that, due to the never ending crisis, cannot service their mortgages. From 1st May, a new wave of misery is going to engulf our already defeated population. In Parliament, where I lead MeRA25 (DiEM25’s new progressive party in Greece), the PM and his ministers took turns to ‘explain’ what they are doing by blaming their new liquidationist drive on… me and the manner in which I ‘upset’ my finance minister colleagues in those Eurogroup meetings of 2015!

2. My former government colleagues (SYRIZA) have just leaked an internal review of what they did wrong since 2014 and why they were defeated in the July 2019 general election. Their main conclusion seems to be that their finance minister in 2015 (me!) antagonised his colleagues in the Eurogroup, failing to table reasonable proposals, being recalcitrant etc. (i.e. SYRIZA adopted fully the troika’s narrative).

In view of 1 and 2 above it is now abundantly clear to me that the fake news concerning the 2015 Eurogroup meetings are providing the cover for a new wave of assaults against the weakest of citizens. For this reason, in a Parliamentary debate on matters pertaining to labour law involving party leaders (last Friday 14th Feb), I addressed my detractors directly: 

“You have spent 5 years”, I told them “lying about what was going on in these Eurogroup meetings. Now you are building upon those distortions new austerity and liquidation legislation. For this reason, before Members of Parliament can cast an informed vote on these bills, they have a right and a duty to know exactly what was being said in those Eurogroup meetings.”

At that point, I read out a Greek High Court decision advising that such recordings are fully legal (provided they do not pertain to
the participants’ private life and are recorded in the course of one’s public
duties). Then, I took
out an envelop containing a USB stick with all the recordings in my
possession and submitted it to the House’s secretariat saying that I leave it
to the Speaker of the House to decide how he would make the material available
to MPs and the public at large. 

Soon afterwards, a police officer returned the USB stick to my office, on the orders of the Speaker who deemed my gesture ‘unacceptable’. A few hours later, I issued a statement that DiEM25-MeRA25 will, in view of the Speaker’s stance, release the material to the public.

“You have been telling stories about what went on in these meetings, as if you knew exactly what was said, but now you panic at the thought of finding out what was really said”, we added.

Wh at is the significance of these recordings
beyond Greece ?

These recordings/transcripts make for fascinating listening/reading for those who want independent insights into the decision-making process within the EU:

Europeanists have much to learn on how Euroscepticism, Brexit being a case in point, was aided and abetted by the unacceptable decision-making process at the heart of the EU. Learning these lessons is a prerequisite for reforming, or better still transforming, the EU.Eurosceptics will, unfortunately, find evidence in these recordings that their attitudes are justified.Students of international relations, European studies, finance and economics will gain invaluable insights in how flimsily crucial decisions for the world economy are reached. And, finally, since democracy without transparency is utterly impossible, the release of these files is a small, but not insignificant, service to democrats around the world.

WATCH THIS SPACE: DiEM25.org and MeRA25.gr for the release of the unedited recordings around the 10th of March 2020 (once transcripts have been produced and made properly accessible to everyone)

Sign up to the DiEM25 newsletter (https://i.diem25.org/newsletter) if you want to be informed the moment DiEM25 publishes the recordings and transcripts.

Η αλήθεια για τα Eurogroup του 2015 πανικοβάλλει την τρόικα εσωτερικού

Πέντε χρόνια τώρα τα Μνημονιακά κόμματα αναπαράγουν την προπαγάνδα της τρόικας ότι στα κρίσιμα Eurogroup του 2015 προσερχόμουν χωρίς επεξεργασμένες προτάσεις, κούραζα με θεωρητικές διαλέξεις τους συναδέλφους, καθυστερούσα τις διαπραγματεύσεις και, γενικά, κωλυσιεργούσα.

Σήμερα, πέντε χρόνια μετά, έδωσα μια εξαιρετική ευκαιρία στους επικριτές μου είτε να επιβεβαιωθούν είτε να σιωπήσουν.

Κατέθεσα στα πρακτικά της Βουλής στικάκι με τις ηχογραφήσεις όλων των Eurogroup που διαθέτω, θέτοντας στην διακριτική ευχέρεια του Προέδρου της Βουλής την διάθεσή τους στα μέλη της Εθνικής Αντιπροσωπείας. (Βλ εδώ την επιστολή μου στον Πρόεδρο της Βουλής). Μάλιστα, κατέθεσα στα πρακτικά της Βουλής σχετική απόφαση του Αρείου Πάγου (βλ. εδώ) η οποία ξεκαθαρίζει ότι οι ηχογραφήσεις μου των Eurogroup στα οποίες συμμετείχα ήταν καθόλα νόμιμες,

Η αντίδραση της κυβέρνησης, μέσω της Προέδρου της Βουλής, καταδεικνύει τον πανικό τους. Καθώς ψυχανεμίζονται ότι η αλήθεια για εκείνα τα Eurogroup ήταν η ακριβώς αντίθετη της προπαγάνδας τους, δεν αντέχουν ούτε οι ίδιοι να ακούσουν τί πραγματικά διαδραματίστηκε εκεί!

Η ΣΚΛΗΡΗ (για την τρόικα) ΑΛΗΘΕΙΑ

Πριν πέντε χρόνια, οι τρόικα διέρρεε το ένα ψέμα μετά το άλλο για το τί γινόταν στα κρίσιμα Eurogroup όπου εκπροσωπούσα την Ελλάδα.

Αντίθετα με την προπαγάνδα τους, στην πραγματικότητα μόνο ενώ η δική μας αντιπροσωπεία κατέθετε τεχνοκρατικά άρτιες προτάσεις (π.χ. για έξυπνη αναδιάρθρωση χρέους, για δημόσια εταιρεία διαχείρισης των κόκκινων δανείων, για ορθολογικό σύστημα ΦΠΑ, για αλγοριθμική πάταξη της φοροδιαφυγής κλπ.)

Αντίθετα με την προπαγάνδα τους, στην πραγματικότητα οι Σόιμπλε, Ντάιζελμπλουμ, Ντράγκι, Λαγκάρντ και Σια προσέρχονταν στα Eurogroup χωρίς ούτε μια παράγραφο προτάσεων, αρνούμενοι μάλιστα πεισματικά ακόμα και να διαβάσουν τις δικές μας προτάσεις – τις οποίες μου απαγόρευαν να μοιράσω στους συναδέλφους μου!

Χωρίς αιδώ, χωρίς να παραδεχθούν την μνημειώδη αποτυχία των προγραμμάτων λιτότητας και υφαρπαγής της δημόσιας περιουσίας μας, τροϊκανοί και Υπουργοί Οικονομικών (οι οποίοι με θλιβερό τρόπο πάσχιζαν να κερδίσουν την εύνοια του Σόιμπλε) λοιδορούσαν τον ελληνικό λαό συλλήβδην – χωρίς να διαχωρίζουν τους έλληνες και τις ελληνίδες μεταξύ Νεοδημοκρατών, Συριζαίων, κομμουνιστών ή σοσιαλδημοκρατών κλπ.

ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ;

Θα ρωτήσουν κάποιοι, εύλογα. “Γιατί τώρα κ. Βαρουφάκη;”

Πρώτον, επειδή, όπως φάνηκε και στη σημερινή συζήτηση στη Βουλή για τα εργασιακά, η κυβέρνηση της ΝΔ εργαλειοποιεί συστηματικά τα ψεύδη για το τί γινόταν σε εκείνα τα Eurogroup για να εφαρμόζει ΣΗΜΕΡΑ πολιτικές εναντίον των εργαζόμενων, των δανειοληπτών, των νέων επιχειρηματιών κλπ.

Δεύτερον, επειδή στην εργαλειοποίηση των ψεμάτων αυτών τείνει και ο ΣΥΡΙΖΑ, αν κρίνει κανείς από το Σχέδιο Απολογισμού για το 2015 με το οποίο πασχίζει να εξηγήσει την συνθηκολόγησή του με την τρόικα στη βάση διαστρεβλώσεων του τι συνέβαινε στα Eurogroup εκείνα. (Βλ. εδώ για σχετική ανάλυση)

Τρίτον, επειδή το ΜέΡΑ25, και το DiEM25, έχουμε δεσμευτεί για διαφάνεια παντού – να καταστήσουμε, δηλαδή, τον πολίτη κοινωνό της διαδικασίας λήψης αποφάσεων που διαφεντεύουν την ζωή του.

ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ;

Ο Πρόεδρος της Βουλής αρνήθηκε την διακριτική ευχέρεια που του προσέφερα να επιλέξει εκείνος τον τρόπο με τον οποίο οι βουλευτές, αρχικά, και οι πολίτες, σε δεύτερο χρόνο, θα αποκτούσαν πρόσβαση στις κρίσιμες εκείνες συνεδριάσεις που επηρέασαν τόσο βάναυσα τις ζωές τους.

Καθώς κανείς δεν δικαιούται να κρατήσει τη Βουλή και τους πολίτες στο σκοτάδι, το ΜέΡΑ25 αναλαμβάνει το έργο αυτό. Μέχρι το τέλος του Φερβρουαρίου θα έχουμε δώσει πρόσβαση σε όλες και όλους.

Η αλήθεια είναι όχι μόνο επαναστατική, όπως λέγαμε κάποτε, αλλά και χρήσιμη – ιδίως για ένα λαό που υποφέρει από τραγικές αποφάσεις που λαμβάνονται για αυτόν, ερήμην του, στο βαθύ σκοτάδι.

Ο «ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ» ΣΥΡΙΖΑ ΣΕ ΑΠΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Αν έπρεπε να
συνοψιστεί το νόημα του πρόσφατου «Απολογισμού» του ΣΥΡΙΖΑ, οι ακόλουθες τρεις
φράσεις θα αρκούσαν:

Το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου είχε, τελικά, δίκιοΑν ο Γιώργος Παπανδρέου είχε κάνει δημοψήφισμα ή εκλογές λίγο πριν το Καστελλόριζο, το ΠΑΣΟΚ θα νομιμοποιείτο έως σήμερα ως ο βασικός κορμός της προοδευτικής παράταξηςΗ ρήξη θα έφερνε την καταστροφή της χώρας και, συνεπώς, όσοι την πρέσβευαν είτε έτρεφαν αυταπάτες (ηγεσία ΣΥΡΙΖΑ το πρώτο εξάμηνο του 2015) είτε ήταν επικίνδυνοι, εκουσίως ή ακουσίως (π.χ. Βαρουφάκης, Σακοράφα, Αριστερή Πλατφόρμα)

Η ταύτιση του
σημερινού ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου φανερώνεται από την ακόλουθη
αντιπαραβολή των θέσεων της κυβέρνησης Παπανδρέου (2010/11) με εδάφια από τον «Απολογισμό»
ΣΥΡΙΖΑ ως προς τρία κομβικής σημασίας θέματα:

Συμμαχίες – Αστικές Μεταρρυθμίσεις – Χρηματοδότηση

Συμμαχίες με τις λοιπές ελλειμματικές χώρες (PIGS)

Πολιτική κυβέρνησης Παπανδρέου: Στην προσπάθειά της να βρει συμμάχους στο Eurogroup, η τότε κυβέρνηση πάσχισε να δημιουργήσει συμμαχίες με άλλες ελλειμματικές χώρες, ιδίως του Νότου – π.χ. Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία αλλά και την Γαλλία. 

«Απολογισμός» ΣΥΡΙΖΑ: «…φάνηκε τότε σαν να υποτιμούσαμε όλοι μαζί την ανάγκη να οικοδομήσουμε συμμαχίες ή γέφυρες με χώρες που ενδεχομένως θα μπορούσαν, λόγω δικών τους προβλημάτων, να συγκλίνουν με δικά μας αιτούμενα…»

2. Αστικές Μεταρρυθμίσεις

Πολιτική κυβέρνησης Παπανδρέου: Δεχόμαστε το Μνημονιακό Δάνειο, παρά τις διαφωνίες μας, επειδή το Grexit ήταν χειρότερο. Έχοντας αναγκαστεί να αποδεχθούμε αντιλαϊκές πολιτικές, προβαίνουμε στις αστικές μεταρρυθμίσεις που η Ελλάδα είχε ανάγκη από χρόνια – και τις συνδυάζουμε με μικρά μέτρα ανακούφισης των πληγέντων πολιτών.

«Απολογισμός» ΣΥΡΙΖΑ: «Για παράδειγμα, υπήρχαν ζητήματα σαφώς προοδευτικού χαρακτήρα που περιλαμβάνονταν στα αιτούμενα της 5ης αξιολόγησης: ρυθμίσεις για τη φοροδιαφυγή… Αυτά αποτελούσαν ζητήματα «αστικού εκσυχγρονισμού», αν θέλουμε, τα οποία οι κυβερνήσεις του παραδοσιακού δικομματισμού ανέβαλλαν να αντιμετωπίσουν επί δεκαετίες για δικούς τους ιδιοτελείς λόγους.»

3. Χρηματοδότηση

Πολιτική κυβέρνησης Παπανδρέου: Νυν υπεράνω η χρηματοδότηση του χρέους για τα επόμενα χρόνια ώστε να σταθεροποιηθεί η οικονομία.

«Απολογισμός» ΣΥΡΙΖΑ: «Η πρόταση Γιούνκερ προέβλεπε συμφωνία μόνον πεντάμηνης διάρκειας με ποσό δανείου περίπου 7 δις ευρώ… Προέβλεπε δε τέσσερις αξιολογήσεις σε διάστημα πέντε μηνών, δηλαδή σχεδόν μία αξιολόγηση ανά μήνα. Αντίθετα,… με τη διαπραγματευτική ισχύ που μας προσέδωσε το δημοψήφισμα, η συμφωνία της 12ης Ιουλίου 2015 παρείχε επαρκή χρηματοδότηση των υποχρεώσεων της χώρας για ολόκληρο το διάστημα μέχρι το 2018, προσφέροντας την απαραίτητη σταθερότητα που θα επέτρεπε τη σχετική ανάκαμψη της οικονομίας και την οριστική απομάκρυνση του κινδύνου εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη.»

ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΤΟΥ «ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ» ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Από τα πιο πάνω, τα συμπεράσματα που ενστερνίζεται ο επίσημος ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφή:

Η μέγιστη
απειλή για τη χώρα ήταν η… απειλή του Grexit – όχι τα Μνημόνια και η Φυλακή Χρέους για
τον λαό μαςΤο μείζον
ζητούμενο ήταν η εξασφάλιση μακροπρόθεσμων δανείων, ώστε να υπάρχει η «απαραίτητη
σταθερότητα» – όχι η ουσιαστική αναδιάρθρωση χρέους Στο Eurogroup, δεδομένης της απόρριψης κάθε σκέψης για ρήξη με
την τρόικα, οι συμμαχίες με ελλειμματικές χώρες ήταν ο μόνος τρόπος βελτίωσης της
διαπραγματευτικής θέσης της χώραςΣτο
εσωτερικό, στόχος θα έπρεπε να ήταν οι αστικές μεταρρυθμίσεις (που δεν τόλμησαν
τα κόμματα της δεξιάς) και η εφικτή (εντός των Μνημονιακών περιορισμών) προστασία
των θυμάτων της κρίσης.

Αυτά τα τέσσερα
βασικά συμπεράσματα των συγγραφέων του «Απολογισμού» του ΣΥΡΙΖΑ τυχαίνει να
συμπίπτουν απολύτως με τις θέσεις, και το πρόταγμα, της κυβέρνησης Παπανδρέου.

Με μία διαφορά.

Οι «απολογητές»
του ΣΥΡΙΖΑ, εμμέσως πλην σαφώς, παραδέχονται ότι η μόνη ουσιαστική διαφορά με
την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ήταν ότι ο Αλέξης Τσίπρας, αντίθετα με τον Γιώργο Παπανδρέου,
είχε την προνοητικότητα να κάνει δημοψήφισμα και εκλογές για να νομιμοποιήσει
την πλήρη «ενσωμάτωση» στις πολιτικές της τρόικας.

Η «ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΕΥΘΥΝΗ» ΜΟΥ

«Δεν δικαιούμαστε
να μην αποδώσουμε ιδιάζουσα ευθύνη στον τότε Υπουργό Οικονομικών», γράφουν οι
συγγραφείς του «Απολογισμού» του ΣΥΡΙΖΑ.

Μετά χαράς να μου
αποδώσουν ευθύνες δεδομένου ότι ο Υπουργός Οικονομικών πάντα σηκώνει τεράστιες
ευθύνες, πόσο μάλιστα σε περίοδο σύγκρουσης με μια σιδηρόφρακτη τρόικα.

Ποιες όμως ευθύνες
μου αποδίδουν;

«Υπερεπένδυση
στην επικοινωνία έναντι μιας σχολαστικά επεξεργασμένης διαπραγματευτικής
τακτικής»

Με αυτή τη φράση προσπαθούν
να δημιουργήσουν-διαχύσουν την εντύπωση, ακριβώς όπως έκανε η τρόικα εκείνους τους
5 μήνες, ότι δεν είχα «σχολαστικά επεξεργασμένη διαπραγματευτική τακτική» και επιδιδόμουν
στο lifestyle. Το ενδιαφέρον ερώτημα είναι: Γιατί αρνούνται
οι συγγραφείς του «Απολογισμού» την ύπαρξη της «σχολαστικά επεξεργασμένης
διαπραγματευτικής τακτικής» την οποία παρουσίαζα από το 2012 στην ηγεσία του
ΣΥΡΙΖΑ και, λόγω της οποίας, ο Αλέξης Τσίπρας με τίμησε με την προσφορά του
Υπουργείου Οικονομικών τον Νοέμβρη του 2014; Η μόνη εξήγηση είναι ότι δεν θέλουν
να απολογηθούν για το ότι την εγκατέλειψαν ώστε να παραδοθούν στην τρόικα.

Σημείωση: Για την «σχολαστικά επεξεργασμένη διαπραγματευτική τακτική», που και είχα και είχε ενστερνιστεί η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, βλ. Κεφάλαιο 4 του «Ανίκητοι Ηττημένοι», Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2017

«Υποτίμηση
της ανάγκης να οικοδομήσουμε συμμαχίες ή γέφυρες με χώρες που ενδεχομένως θα
μπορούσαν, λόγω δικών τους προβλημάτων, να συγκλίνουν με δικά μας αιτούμενα…»

Ναι, δηλώνω ένοχος.
Ποτέ δεν θεώρησα ότι Ισπανία, Ιρλανδία και Πορτογαλία θα συμμαχούσαν μαζί μας παρά
τα, όντως, κοινά προβλήματα και την κοινή Μνημονιακλη μας μοίρα. Ο λόγος, όπως εξηγούσα
στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν απλός: Οι εν λόγω δεξιές κυβερνήσεις είχαν ασελγήσει
πάνω στους λαούς τους έχοντας επιβάλει (όπως το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ εδώ) απαίσια
Μνημόνια. Ο χειρότερος εφιάλτης τους ήταν η ιδέα ότι η Ελλάδα δεν θα επέβαλε ένα
αντίστοιχα απαίσιο 3ο Μνημόνιο στο λαό μας. Είναι λογικό: Αν μας βοηθούσαν
να ανακουφίσουμε τον λαό μας, τότε οι λαοί τους θα τους έλεγαν: «Κι εμείς; Εμάς
γιατί μας βασανίζετε;».

Εν κατακλείδι, προέβλεπα
εξ αρχής (και, όπως αποδείχθηκε, σωστά) ότι στο Eurogroup οι χειρότεροι εχθροί μας θα ήταν χώρες του Νότου, συν η Ιρλανδία, που είτε
είχαν ήδη επιβάλει Μνημόνια είτε φοβόντουσαν ότι θα τους ανάγκαζαν να τα επιβάλουν.

Ποιους πρότεινα,
εναλλακτικά, ως τους καλύτερους μας «σύμμαχους»; Την Άγκελα Μέρκελ και τον Μάριο
Ντράγκι –  τους μόνους σοβαρούς ανθρώπους
οι οποίοι, αν πείθονταν ότι είμασταν έτοιμοι να πάμε στη ρήξη με αρετή και τόλμη,
θα προσέρχονταν την ύστατη στιγμή με μια έντιμα αμοιβαίως επωφελή πρόταση.

Σημείωση: Για περισσότερα σχετικά με τις πιθανές συμμαχίες με διαφορετικές ομάδες κρατών-μελών, καθώς και τον ρόλο της Μέρκελ, βλ. Κεφάλαιο 12 του «Ανίκητοι Ηττημένοι», Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2017

«Ανοίγαμε
μέτωπα εκεί που δεν χρειάζονταν, να υπερτιμούσαμε την ισχύ σχετικά αφηρημένων
ιδεών ή γενικών θεωρητικών σχημάτων έναντι επεξεργασμένων επιχειρημάτων επί
πολύ συγκεκριμένων θεμάτων, υποτιμώντας έτσι την ανάγκη για λεπτομερή τεχνική
δουλειά»

Διαβάζοντας τα
πιο πάνω ήταν σαν να άκουγα τις συνεντεύξεις Ντάιζελμπλουμ και τα briefings του ανεκδιήγητου φερέφωνου της τρόικας, του κ. Σχινά.

Κατά τη διάρκεια
κάθε Eurogroup, η τρόικα εσωτερικού και εξωτερικού διέρρεε
ότι «ο Βαρουφάκης κούραζε τους συναδέλφους του με θεωρητικές διαλέξεις, χωρίς
καμία τεχνική προετοιμασία», την ώρα που η τρόικα ερχόταν στο τραπέζι με τεχνικά
άρτιες προτάσεις.

Στην πραγματικότητα,
η δική μας η πλευρά ήταν η μόνη που κατέθετε τεχνικά άρτιες προτάσεις μαζί με σοβαρές
μακροοικονομικές αναλύσεις –  την ώρα που
η τρόικα απλά επαναλάμβανε μονότονα τις απαιτήσεις της για υφεσιακά,
αποικιοκρατικά μέτρα που, με μαθηματική ακρίβεια, θα βάθαιναν την κρίση.

Σημείωση: Βλ. την πρότασή μου (A Policy Framework for Greece’s Fiscal Consolidation, Recovery & Growth, Υπουργείο Οικονομικών, βλ. εδώ) στην τρόικα την 11ης Μαΐου 2015, μια πρόταση τεχνικά αρτιότερη απ’ οτιδήποτε κατέθεσε ποτέ η τρόικα

Αυτή η πλήρης υιοθέτηση
από τους «απολογητές» του ΣΥΡΙΖΑ της Γκεμπελικής προπαγάνδας της τρόικας
αποτελεί τη χαριστική βολή στην οποιαδήποτε ελπίδα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως πολλοί ψηφοφόροι
του θα ήθελαν, ίσως κατάφερνε στα έδρανα της αντιπολίτευσης να ανακτήσει μέρος της
χαμένης του αξιοπρέπειας.

Αυτός είναι, λοιπόν,
ο λόγος που το ΜέΡΑ25 είναι στη Βουλή. Για να εκφράζει την σταθερή εναντίωση στο
δόγμα που εισήγαγε πρώτη η κυβέρνηση Παπανδρέου, νομιμοποίησε «εξ αριστερών» ο
ΣΥΡΙΖΑ, και σήμερα εφαρμόζει με περισσή σπουδή η κυβέρνηση Μητσοτάκη.

The EU’s green deal is a colossal exercise in greenwashing – The Guardian

Ursula von der Leyen’s signature proposal co-opts the slogans of climate activism, but has none of the substance

Emergencies tend to reveal our true priorities. When our house is burning down or the storm waters are flooding in, we hold on to what we value most, and leave the rest behind.

A decade ago, the leaders of the European Union found themselves facing such a moment. With the French and German banks falling into a black hole, they did whatever it took to save them. Between 2009 and 2013, European governments channelled €1.6tn (£1.36tn) to Europe’s bankers, while imposing stringent austerity upon the European citizens they pledged to serve. When in 2015 they realised that more support was necessary, the European Central Bank printed €2.6tn over just four years.

Now, Europe confronts a crisis of far greater severity: a climate emergency. And so, last month, EU commission president Ursula von der Leyen unveiled the European green deal, a €1tn, 10-year plan to reduce the EU’s greenhouse gas emissions by at least 50% compared with 1990. “This is Europe’s man on the moon moment,” said Von der Leyen.

At first, one cannot resist comparing the two sums and the priorities they reveal: more than €4.2tn to save Europe’s financial sector; €1tn to save our world.

But things are far worse than that. Whereas the €4.2tn for the financiers was new, actual funding, the €1tn that Von der Leyen has promised across 10 years in her green deal – €100bn annually – is mostly smoke and mirrors.

Contrary to Von der Leyen’s pledge to deliver a “green investment wave”, the green deal is largely composed of reshuffled money from existing EU funds and reheated promises to mobilise private-sector capital down the road. In total, the green deal will generate just €7.5bn in new budget commitments, stretched over seven years. By way of comparison, the commission is set to spend €29bn – almost four times more – on “unnecessary” and environmentally destructive gas projects, according to a recent study. So much for a lunar landing.

Does it speak to the swathes of Greek or Portuguese people who cannot afford to care about carbon emissions in 2050

Looking at it dispassionately, Europe’s green deal fails to inspire on all three important criteria: size, composition and scope.

Setting aside the fact that the €100bn per annum is so far fictitious, it does not come close to the funding needed to deliver the targets. Don’t take our word for it. The commission itself estimates that Europe needs €260bn annually to achieve its 2030 climate and energy targets – more than double the amount on offer. And that was before the commission upgraded those targets last year.Advertisement

The composition of the green deal is another cause for despair. The so-called sustainable Europe investment plan waxes lyrical in the language of “mobilisation”, pledging to unlock billions of privately held euros in the interests of sustainable investment. Much like the Juncker plan before it, the green deal proposes to encourage private investment by shifting risk from privateers to the EU budget. But this does not reduce risk – it simply shifts it on to the shoulders of the European public, while ensuring that private investors enjoy all of the gains. Without a plan to coordinate energy production and distribution within a proper energy union, the commission’s commitment to private capital promises only to intensify inequalities within and between member states.

This brings us to the green deal’s scope. On paper, the plan looks impressively holistic, from a “farm to fork” sustainable food strategy to a “new circular economy action plan”. However, its capacity to transform Europeans’ lives is circumscribed by the commission’s commitment to the austerian straitjacket of the “stability and growth pact”, which has condemned Europe to chronic stagnation. Valdis Dombrovskis, the commissioner at the helm of the green deal’s investment plan, has said that he is keen to avoid the “divisive debate” of loosening fiscal rules.

In short, the Green Deal is a plan for preservation, not transformation.

The so-called “just transition mechanism” – the commission’s plan to support communities negatively affected by the shift away from fossil fuels – illustrates this logic of preservation. Von der Leyen has pitched the just transition mechanism as a “pledge of solidarity and fairness”. But to whom? Will there be “justice” for the communities across Germany and France that have been asked to shoulder the costs of the climate transition? Does it speak to the swathes of Greek or Portuguese people who cannot afford to care about carbon emissions in 2050, preoccupied as they are with making ends meet this week? The stark answer is no.

The just transition mechanism will “mobilise” a total of €100bn over 10 years towards coal-producing countries such as Hungary and Poland, which expect to see a “very significant part” of the funding. Support for coal-dependent regions is an essential dimension of the just transition. But it does not take a cynic to see that the deployment of just transition funding in the green deal is a pork-barrel payoff to rightwing governments that supported Von der Leyen’s election and who she fears might throw a spanner into her signature proposal. Entrusting these governments to deliver the just transition – given their extensive track record of corruption and abuse of EU funds – seems unwise.

Von der Leyen is fond of speaking about the green deal as a big structural change. “Our goal is to reconcile the economy with our planet,” she has said. But at the same time, the EU has approved and supported the construction of a multibillion-euro pipeline to transport gas between Israel and the EU, passing through the debtor’s prison in which the Greek people continue to languish.

Thankfully, hope is alive here in Europe. Together with our organisation, the Democracy in Europe Movement 2025, a coalition of European scientists, activists and trade unions has developed the Blueprint for Europe’s Just Transition, a plan to invest 5% of the EU’s GDP in carbon-neutral, just and shared prosperity.

Climate activists will not be placated. In Brussels and around the world, the calls for a genuine green new deal continue to grow louder. They will not allow the EU green deal to co-opt their slogans while excluding their substance. Because this is an emergency, and a “greenwashed” status quo is simply not enough.

• Yanis Varoufakis is the co-founder, and David Adler is the policy coordinator, of DiEM25 (Democracy in Europe Movement 2025)

Dann wäre morgen die Revolution – KONTEXT Wochenzeitung

Unter Meteorologen braucht es keine Meinungsvielfalt – so lange die etablierten Methoden fundierte Prognosen liefern. In den Wirtschaftswissenschaften, wo die Vorhersagen “allenfalls per Unfall” richtig lägen, sei das anders, meint der Ökonom und DiEM25-Initiator Yanis Varoufakis. Wenn die herrschende Lehrmeinung die Realität nicht mehr treffend beschreiben kann, brauche es alternative Blickwinkel. 

Der Einladung der studentischen Inititiative “Rethinking Economics Tübingen”, die sich abseits der an Universitäten dominierenden Neoklassik für mehr Perspektivenvielfalt in der Wirtschaftslehre einsetzt, ist der 59-Jährige daher gerne gefolgt. Und nicht nur er: Der Hörsaal Nummer 25 im Kupferbau der Uni Tübingen reicht mit seinen gut 500 Sitzplätzen nicht aus, um dem Andrang des auffällig jungen Publikums gerecht zu werden. Varoufakis’ Vortrag wird per Livestream in zwei Nebensäle übertragen, die ebenfalls gut besucht sind. “Mein Job”, sagt der frühere griechische Finanzminister hier unter tosendem Beifall, “ist es, der Jugend gefährliche Ideen einzupflanzen.” Ein Gespräch. 

Herr Varoufakis, als griechischer Finanzminister wollten sie 2015 weitere Sparmaßnahmen im sozialen Bereich verhindern. Letztlich hat die Troika ihre Interessen durchgesetzt.

Mit einem demokratischen Prozedere hatte dieser Vorgang nichts mehr zu tun. Bei einem Referendum im Juli 2015 haben mehr als 61 Prozent der Griechen gegen das Austeritätspaket der Europäischen Union gestimmt. Das half nichts. Die Maßnahmen kamen und beförderten massenhafte Verelendung.

Varoufakis ist überzeugt: Wenn mehr Menschen wüssten, wie die die Geldschöpfung funktioniert, hätten mehr Menschen was dagegen.

Hätte es einen Ausweg gegeben?

Ja, sogar einen sehr einfachen: Nein sagen.

Das genügt?

Im indischen Kampf um Unabhängigkeit hat Mahatma Gandhi das Konzept des Zivilen Ungehorsams gelebt, als er sich weigerte, trotz Gewaltandrohung zurückzuweichen. Ich wollte etwas Ähnliches ausprobieren, den Ungehorsam als Regierung. Also habe ich nein gesagt. Zu Schäuble, zu Lagarde, zu Draghi und Co. – und deswegen mochten sie mich nicht allzu sehr.

Aber Schäuble, Lagarde, Draghi und Co. haben doch bekommen, was sie wollten.

Ja, weil sich mein Premierminister ergeben hat. Als Finanzminister hatte ich da leider nicht das letzte Wort. Und mir ist klar, dass ein Nein allein nicht überzeugen kann. Deswegen muss man sich konstruktiv widersetzen, Gegenvorschläge einbringen. Das haben wir getan, und gesagt: “Dieser Sparkurs ist doch völlig irrational, davon profitiert niemand, wie soll sich eine Volkswirtschaft unter diesen Bedingungen erholen?” Das ist wie mit einer Kuh, die man gerne melken möchte: Wenn man sie zu lange verprügelt und hungern lässt – wird sie irgendwann keine Milch mehr geben.

In Deutschland ist da eher das Bild verbreitet, wir hätten Griechenland gerettet.

Ja, aber mit dieser Sichtweise ist Deutschland ziemlich einsam in Europa. Von den Finanzhilfen profitierte nicht Griechenland, das Geld kam fast ausschließlich deutschen und französischen Privatbanken zugute, die an der Krise verdienten – nachdem sie die Krise durch gescheiterte Spekulationen selbst ausgelöst hatten. Für die normale Bevölkerung, die mit diesen Geschäften nichts zu tun hatte und die angeblich gerettet worden sei, hat sich der Lebensstandard in den vergangenen zehn Jahren hingegen dramatisch verschlechtert.

Auf der einen Seite haben wir hochverschuldete Staaten, denen man ihre Schulden auf keinen Fall erlassen kann, und auf der anderen Seite Banken, die selbst Geld schöpfen können und trotzdem gerettet werden müssen – für jemanden, der kein Ökonom ist, klingt das etwas absurd.

Es ist absurd. Unter Wirtschaftswissenschaftlern heißt es manchmal: Wenn die Leute wüssten, wie Geld entsteht, gäbe es morgen eine Revolution. Wenn eine Bank Kredite vergibt, glauben die meisten Menschen, bei dem Geld, das vergeben wird, handle es sich um vorhandene Ersparnisse. Aber das stimmt nicht. Das Geld wird geschöpft – und zwar aus dünner Luft. Die Banken vergeben Geld, das es vorher gar nicht gab, und hoffen darauf, es eines Tages mit Zinsen zurückzubekommen. Dieses Prozedere ist vom Wachstum abhängig. Wenn sich die finanzielle Lage meiner Gläubiger gut entwickelt, bekomme ich als Banker, der ein paar Zahlen verteilt hat, eine größere Zahl zurück. Und wenn es eine Krise gibt, würde ich normalerweise bankrott gehen, weil ich mich verzockt habe. Aber, weil ich ja der Banker bin, hilft mir die Politik aus der Patsche. Wer hingegen niemanden hat, der ihn raushauen könnte, darf hungrig nach Hause gehen. So funktioniert der Kapitalismus. Und da passt, was Bertold Brecht einmal in seiner Drei-Groschen-Oper geschrieben hat: “Was ist ein Einbruch in eine Bank gegen die Gründung einer Bank?”

Über mangelndes Interesse kann sich Varoufakis in Tübingen nicht beklagen.

Einige Banken gelten als systemrelevant: Sie sind so groß, dass es heißt, sie fallen zu lassen, würde die Stabilität der Weltwirtschaft gefährden. Sehen Sie einen Ausweg?

Ja, das Ende des Kapitalismus. Aber das ist ja eine alte Geschichte.

Soll heißen?

Schon Karl Marx hat analysiert, dass der Kapitalismus ein ineffizientes und irrationales System ist. Seine Kritik war ja nie eine moralische und zielte nicht darauf ab, dass Ungleichheit unfair ist. Sondern vielmehr darauf, dass der Kapitalismus mit seinem von realen Bedürfnissen entkoppeltem Wachstumszwang sehr verschwenderisch mit Ressourcen umgeht, ein unsinniges Produktivitätsniveau erzwingt und die Menschen zum Elend verurteilt – und zwar sogar die Kapitalisten selbst. Bei Marx gibt es eine schöne Beschreibung von der Misere, ein Kapitalist zu sein: Andauernd muss man sich sorgen, nicht bankrott zu gehen. So wird niemand glücklich: Der Arbeiter wird tagsüber zugrunde gerichtet, der Kapitalist schläft in der Nacht nicht mehr und muss dreimal pro Woche zum Psychiater rennen. Und am Ende dient die ganze Menschheit den Maschinen. Trotzdem ist mir natürlich klar, dass sich die Leute nicht allein durch die Forderung nach dem Ende des Kapitalismus überzeugen lassen – und das ist auch gut so. Schließlich resultierten bislang alle Versuche, den Sozialismus in die Praxis umzusetzen, in einer Katastrophe.

Für Ihr Engagement als Politiker bedeutet das also?

Vielleicht lässt sich das mit einem Beispiel zeigen: Bei DiEM25 fordern wir einen Green New Deal for Europe – übrigens schon lange, seit vielen Jahren, bevor es in Mode gekommen ist. Das könnte ein erster Schritt sein, hin zu einer grundlegenden Transformation unserer Gesellschafts- und Wirtschaftsordnung. Dabei können wir auch auf die vorhandenen Werkzeuge des Systems zurückgreifen. Ein Vorschlag: Im Finanzsektor gibt es große Ersparnisse, die nirgendwo investiert werden, und mittlerweile gibt es sogar Negativzinsen. Warum fördert die Europäische Zentralbank (EZB) keine grünen Staatsanleihen? Kapital ist vorhanden und es gibt bei möglichen Investoren ein großes Bedürfnis, sichere Anlagen zu finden. Da wären nachhaltige Staatsanleihen durchaus attraktiv – inbesondere wenn die EZB zusagt, diese Anleihen zu fördern. So ließen sich gewaltige Mengen Geld für eine echte ökologische Wende mobilisieren. Und vielleicht würde das auch eine Welle des Optimismus erzeugen, die weitergehende Schritte vereinfacht.

Das Leben ist ein Kampf, meint Varoufakis – aber es müsse genossen werden.

Das Thema Klima- und Umweltschutz hat in Deutschland, auch dank Bewegungen wie Fridays for Future und Ende Gelände, über die vergangenen Jahre deutlich an Bedeutung gewonnen. Ist das in Griechenland auch so? Oder sehen die Prioritäten dort anders aus?

Viele Menschen in Griechenland leben jetzt seit zehn Jahren in Armut und Verzweiflung. Wer sich Gedanken machen muss, wie er durch die Woche kommt, hat weniger Kapazitäten, sich um eine CO2-freie Zukunft zu sorgen. Das ist ein großes Problem. DiEM25 hat jetzt neun Sitze im griechischen Parlament. Dort sind wir die einzige grüne Partei. Und das hat einen sehr hohen politischen Preis. Die Regierung setzt auf fossile Brennstoffe, sie hat in den vergangenen Jahren Verträge geschlossen, Öl zu fördern. Und sie geben das toxische Versprechen, dass diese Verträge Griechenland gut tun würden: Das wird unseren Bankrott beenden, wir werden ein neues Saudi-Arabien! Wenn wir dann dagegenhalten, lasst die fossilen Brennstoffe unter der Erde, führt das oft zu Unverständnis. Leute fragen: “Was soll das heißen? Das ist unsere Gelegenheit ein bisschen Geld zu machen.” Aber gerade deswegen ist es wichtig, hier aufzuklären, dass mehr fossile Brennstoffe nichts besser machen, sondern alles eher noch schlimmer wird.

Laut dem Internationalen Währungsfonds werden fossile Brennstoffe jährlich mit 5 Billionen Dollar quersubventioniert, weil die realen Kosten für Gesundheits- und Umweltschäden nicht in der Bepreisung dieser Stoffe berücksichtigt sind. Das kann doch nicht einmal den Befürwortern der freien Marktwirtschaft gefallen.

Es gibt keine freien Märkte, das ist ein Hirngespinst. Überall lassen sich irrationale Verzerrungen durch Lobbyarbeit finden. Während Apple vermeidet, zu viele Steuern zu zahlen, enthalten iPhones nicht ein Bauteil, das nicht von staatlicher Förderung profitiert hätte. Schauen Sie nach Deutschland und nach Förderprogrammen für die Automobilindustrie. Der faire Wettbewerb unter Gleichberechtigten ist ein Produkt der Einbildung.

Wenn es so eindeutige Gegenbeispiele gibt: Warum hält sich dieses Bild dann so hartnäckig?

Varoufakis im Gespräch mit Kontext-Redakteur Minh Schredle.

Weil Reichtum in der Lage ist, seine Privilegien zu reproduzieren. Der Wohlstand war sehr erfolgreich darin, die Armut davon zu überzeugen, ihre politische Freiheit zu gebrauchen, um den Wohlstand an der Macht zu halten. Das war im Mittelalter nicht anders. Der Adel war nie so stark, wie er erschien. Er hat sich an der Macht gehalten, weil die Untergebenen kaum rebelliert haben.

Naja. Man könnte auch sagen: Weil diejenigen, die sich auflehnten, verprügelt oder ermordet wurden.

Ja, sicher. Aber wenn die überwältigende Mehrheit sich schon früher zusammengeschlossen hätte, wären Barone und Fürsten machtlos gewesen. Dann hätte es nichts gegeben, was sie dem entgegenstellen könnten.

Von Minh Schredle (Interview)|

Datum: 05.02.2020

Von seiner Regierung hätte sich Yanis Varoufakis mehr Ungehorsam erhofft – gegen Sparprogramme aus Deutsch-Europa. Nun will der frühere Finanzminister Griechenlands die Jugend auf “gefährliche Ideen” bringen. Jüngst hat er’s in Tübingen probiert.

From an Economics-without-Capitalism to Markets-without-Capitalism – University of Tübingen (video available)

A lecture organised by University of Tübingen economics students, delivered on Monday 3rd February 2020 on the theme From an Economics-without-Capitalism to Markets-without-Capitalism.

Click here to watch the video of the lecture

Mainstream economic models lack some important features of really-existing capitalism, including money, time and space. Its models offer ideological cover for a capitalist system that has usurped competitive, free markets. The result? Unbearable inequality, climate catastrophe and permanent stagnation. A fork on the road is approaching: It will take us either into deeper stagnation and environmental degradation or to a society with markets but no capitalism. Prof. Yanis Varoufakis will talk about the future of our economy and the current state of economics with special regard to pluralism in economics.

Click here to watch the video of the lecture

From an Economics-without-Capitalism to Markets-without-Capitalism – University of Tübingen lecture tonight (livestream available)

The student initiative Rethinking Economics Tübingen presents the final lecture to its series ‘Introduction to Plural Economics. It will be delivered tonight – Monday 3rd February 2020 by Professor Yanis Varoufakis on the theme From an Economics-without-Capitalism to Markets-without-Capitalism.

Mainstream economic models lack some important features of really-existing capitalism, including money, time and space. Its models offer ideological cover for a capitalist system that has usurped competitive, free markets. The result? Unbearable inequality, climate catastrophe and permanent stagnation. A fork on the road is approaching: It will take us either into deeper stagnation and environmental degradation or to a society with markets but no capitalism. Prof. Yanis Varoufakis will talk about the future of our economy and the current state of economics with special regard to pluralism in economics.

Those in Tübingen and surrounding areas are invited to come to the University of Tübingen, Kupferbau (Hölderlinstr. 5). Alternatively you are invited to follow the livestream at  starting at 18:15 CET. Just CLICK HERE

Brian Eno’s message on Brexit day – and a reply

To my European Friends: I just wanted to tell you that, although my country has made the insane, childish and probably suicidal decision to leave Europe, I remain proud to be a European, and proud of the great social experiment that the EU represents. In my mind, I’m still in Europe, and that is where I will stay. For England it’s all over now, and the next generations will judge the results.

But I’m writing because I want to tell you what happened to England. There were all the systemic ingredients you probably know about – a corrupt and deceitful press owned by a handful of very rich people; an absurd and carefully nurtured illusion about England’s Imperial past; a media establishment that thrives on attention and clicks and therefore amplifies the political chances of entertainers like Trump and Johnson; a social media ecosystem which drives polarisation rather than compromise, and a series of undistinguished leaders who apparently understood nothing of any of these systemic issues.

But there was something else too, and this is the point of this letter: those of us who call ourselves liberals or socialists or democrats weren’t paying attention. Most of us didn’t notice that for working people conditions were becoming bleaker every year. And we didn’t notice that the gutter press was relentlessly directing the blame for those conditions towards the victims – the immigrants, the poor, the social workers, the teachers, the foreigners…and most of all, the EU. We didn’t notice because for us life wasn’t too bad – we all had our iPhones and apps and Amazon accounts and cheap flights to seasides and other ways of wasting our time. Meanwhile there was a revolution going on.

We didn’t recognise the revolution because we always thought it was us who were supposed to be the revolutionaries. The revolution happened, and we were sitting on our backsides watching Netflix. I’m pretty confident that your countries too will soon face Exit campaigns – if they haven’t already. The EU is an easy target for any ambitious politician: Want to become a big name in politics? Identify a problem, blame it on the EU, and then ride the Nationalist horse with all the help the media can (and inevitably will) give you. 

Please, my friends in Europe – don’t make the stupid mistakes we made. Don’t just laugh at people like Trump and Johnson and all the others, because soon they will eat you. If we want a unified Europe to survive, we need to be defending it now. Talking about it. Thinking about it. Making it better. Making it work.

Best of luck to you all and hope to see you again in a generation or two

MY REPLY

Dear Brian, You ain’t going anywhere. We have you in our hearts – not to mention DiEM25. 

On Brexit day, on behalf of DiEM25, I sent you, our comrades in Britain, the following: By leaving us, you are making us sadder, poorer and more prone to the errors that made so many of you vote for Brexit. The only solace I take from your departure is the thought that Brexit will convince you that a European Union should be invented even if it did not exist. And that it will convince us, on the Continent, to democratise properly the one we have so as to serve our people’s needs and, yes, to lure you back as well. 

Nothing ended. The struggle for Britain, France, Germany, Greece, Europe more broadly has not even begun yet. Let’s enjoy it!

Μήνυμα σε Βρετανούς φίλους

Φεύγοντας σήμερα από την ΕΕ μας αφήνετε λυπημένους, φτωχότερους και πιο επιρρεπείς στα λάθη που εξώθησαν πολλούς από εσάς να ψηφίσετε υπέρ του Brexit. Μόνη ανακούφιση η σκέψη ότι το Brexit θα πείσει εσάς ότι, και να μην υπήρχε, μια πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να έχει εφευρεθεί. Και, ότι μπορεί να πείσει εμάς που μένουμε να εκδημοκρατίσουμε την ΕΕ που έχουμε ώστε να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λαών μας και, γιατί όχι, να σας πείσει να επιστρέψετε.