Yanis Varoufakis's Blog, page 19

Απάντηση του Γραμματέα του ΜέΡΑ25 στις Προγραμματικές Δηλώσεις του Κ. Μητσοτάκη

Άκουσα προσεκτικά τις αποψινές προγραμματικές δηλώσεις του Κ. Μητσοτάκη. Επιτρέψτε μου να τις σχολιάσω εδώ μιας και το ΜέΡΑ25, για μισό τοις εκατό, δεν μπήκε στη Βουλή – όχι δηλαδή ότι όταν είμασταν στη Βουλή έφτανε στα αυτιά σας το κοινοβουλευτικό μας έργο.Δεν θα σταθώ στις λεπτομέρειες αλλά στη μεγάλη εικόνα. Ο Πρωθυπουργός παρουσίασε μια εικόνα της Ελλάδας που από χώρα-παρίας έγινε, αν όχι χώρα-υπόδειγμα πάντως, χώρα που δεν είναι πια το πρόβλημα της ΕΕ – που ίσως να είναι και παράδειγμα προς μίμηση! Τον αγαπούν οι επενδυτές. Τον λατρεύουν τα φαντς. Και την ίδια ώρα, τον ψηφίζουν ακόμα και στις λαϊκές γειτονιές. Αλήθεια είναι. Όπως είναι αλήθεια ότι έχει πάρει ποσοστό 40% σε μια Ευρώπη που ούτε στο όνειρό τους δεν μπορούν να διανοηθούν τέτοιο ποσοστό τα κεντροδεξιά και τα κεντροαριστερά κόμματα. Περιθωριοποίησε την Αριστερά και τώρα παλεύει να περιορίσει και την ακροδεξιά. Στα μάτια των ξένων, κεντροδεξιών και κεντροαριστερών, σηματοδοτεί την λήξη της 13χρονης ελληνικής κρίσης, την σταθερότητα που λείπει πλέον από τις δικές τους ευρωπαϊκές χώρες.Αντίστοιχη εικόνα σταθερότητας και ανάκαμψης εξέπεμψε στις προγραμματικές του δηλώσεις στο εγχώριο κοινό του. Είναι αλήθεια ότι ο κ. Μητσοτάκης εξήγγειλε μέτρα ανακούφισης αρκετών πολιτών. Το να πω ότι δεν θα ωφελήσουν όσο πρέπει τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη ανάγκη, και σωστό να ήταν, θα ήταν τόσο μικρόψυχο όσο και εκτός θέματος. Τα επιδόματα που δίνει προσφέρουν ανακούφιση σε ανθρώπους που την έχουν ανάγκη. Το ερώτημα όμως είναι άλλο.Ακούγοντας τις αποψινές προγραμματικές δηλώσεις, θυμήθηκα τις προγραμματικές δηλώσεις δύο άλλων πρωθυπουργών. Του Κώστα Καραμανλή το 2007, που προγραμμάτισε αυξήσεις του ΕΚΑΣ, της αγροτικής σύνταξης, του επιδόματος ανεργίας και χορήγηση έκτακτου επιδόματος κοινωνικής συνοχής. Και του Γιώργου Παπανδρέου το 2009 που εξήγγειλε έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης στα χαμηλά εισοδήματα, αναδρομική αύξηση συντάξεων του ΟΓΑ, αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό σε μισθούς και συντάξεις, πάγωμα στα τιμολόγια των ΔΕΚΟ, νομοσχέδιο προστασίας των δανειοληπτών.Ανεξάρτητα των προθέσεων ή και της ανακούφισης που θα έφερναν τα μέτρα τους, ένα είχε σημασία: η οικονομία πήγαινε κατ΄ευθείαν στον τοίχο του χρέους! Σήμερα; Μάθαμε το μάθημά μας; Η ανακούφιση που θα προσφέρουν τα επιδόματα του κ. Μητσοτάκη έχει ποδάρια ή θα την πληρώσουν ακριβά τόσο αυτοί που νιώθουν κάπως ανακουφισμένοι όσο κι οι άλλοι που παραμένουν σε απόγνωση; Μήπως κρυβόμαστε πάλι πίσω από το δάχτυλό μας, όπως το 2007, όπως το 2009; Ακούστε και κρίνετε:Το τσουνάμι «κόκκινων» οφειλών και δανείων μεγεθύνεται καθημερινά. Η μεταβίβαση των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες στα αρπακτικά (στους servicers) δεν αλλάζει το γεγονός ότι το σύνολο του ιδιωτικού χρέους που δεν αποπληρώνεται ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί άλλο ένα βουνό ιδιωτικού χρέους που, κούτσα-κούτσα, αποπληρώνεται αλλά που, κι αυτό λίγο-λίγο «κοκκινίζει» όσο η ακρίβεια θερίζει, τα εισοδήματα αρνούνται να αυξηθούν, κι οι άνθρωποι που μέχρι τώρα αποπλήρωναν τα χρέη τους ξάφνου αδυνατούν να το κάνουν.Συνολικά, σε μια Ελλάδα που το συνολικό μας εισόδημα είναι γύρω στα 200 δις, το ιδιωτικό χρέος ξεπερνά τα 500 δις. Σε αυτό το βουνό ιδιωτικού χρέους προστίθεται το δημόσιο χρέος των 410 δις. Έτσι, φτάσαμε ο λαός μας να χρωστά, συνολικά, πάνω από 900 δις, όταν το εισόδημα δεν ξεπερνά τα 200 δις, από τα οποία τα έσοδα της ολιγαρχίας δεν δηλώνονται και δεν φορολογούνται (μόνο, το πολύ, 90 δις δηλώνονται στην Εφορία – από τους φτωχότερους των ελλήνων και των ελληνίδων).Και να ήταν μόνο αυτό; Κάθε χρόνο ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας μπαίνουν «μέσα», μαζί, κατά 40 δις το χρόνο (ο τεχνικός όρος είναι ότι, το 2022, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο έφτασε το 10% του ΑΕΠ, δηλαδή περί τα 40 δις). Πως γίνεται αυτό; Παρά τον τουρισμό κάτω από το βάρος του οποίου συνθλίβονται η κοινωνία, οι υποδομές κι η Φύση, ξοδεύουμε σε εισαγωγές υλικών αγαθών και άυλων υπηρεσιών 40 δις περισσότερα από όσα εισπράττουμε εξάγοντας αγαθά και υπηρεσίες. Και που τα βρίσκουμε αυτά τα 40 δις; Είτε τα δανειζόμαστε από ξένες τράπεζες και οργανισμούς είτε καλύπτονται από ξένα κεφάλαια που έρχονται για να εξαγοράσουν ό,τι βρουν.Είναι ξεκάθαρο ότι η «Χρεοδουλοπαροικία η Ελλάς» καλά κρατάει και προμηνύει ένα πράγμα με μαθηματική ακρίβεια: Νέα Σκληρή Λιτότητα, Νέο Κρατικό Δανεισμό, Νέες Περιπέτειες. Ακούσατε να συζητείται κάτι από αυτά στη Βουλή από οποιοδήποτε κόμμα κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης; Δεν ακούσατε.Στις εκλογές, ο λαός μας κράτησε – οριακά – εκτός Βουλής. Αυτό δεν αναιρεί την υποχρέωση του ΜέΡΑ25 να διαφωτίζουμε την πραγματικότητα απ΄έξω από την Βουλή.  Σοφότεροι και ταπεινότεροι, εμείς θα είμαστε εδώ να σας ενημερώνουμε για την πραγματική κατάσταση, να προτείνουμε πραγματικά θεραπευτικές λύσεις, και  να προετοιμάζουμε, μαζί σας, όλα εκείνα που ο λαός θα κρίνει πως πρέπει να γίνουν όταν η αλήθεια εμφανιστεί μπροστά με την γνωστή της εκδικητικότητα.Το ΜέΡΑ25 θα αποδείξουμε τη χρησιμότητά μας και τώρα που είμαστε εκτός Βουλής. Γιατί όπως έλεγε ένας σπουδαίος άνθρωπος: Επειδή είναι έτσι τα πράγματα τα πράγματα δεν μπορούν να μείνουν έτσι.

The post Απάντηση του Γραμματέα του ΜέΡΑ25 στις Προγραμματικές Δηλώσεις του Κ. Μητσοτάκη appeared first on Yanis Varoufakis.

Το βράδυ της 5ης Ιουλίου 2015 όπως το έζησα

Κάθε 5η Ιουλίου, από το 2016 μέχρι και χτες, τα κανάλια της διαπλοκής εξαπολύουν μπαράζ μαύρης προπαγάνδας εναντίον του ΟΧΙ που τόσο τους είχε στοιχίσει. Κάθε 5η Ιουλίου τα κανάλια της διαπλοκής προσπαθούν φιλότιμα να με πλήξουν (εν τη απουσία μου, βέβαια). Δεν είναι προσωπικό το θέμα. Απλά, έτυχε να ήμουν ο ΥπΟικ που τίμησα εκείνο το ΟΧΙ μέσα κι έξω από το Eurogroup και εξακολουθώ να το τιμώ μέσα κι έξω από τη Βουλή.Έχοντας προβλέψει ότι αυτό θα γινόταν και χτες, τους προκατέλαβα με μια ενδελεχή απάντηση στο μόνο σοβαρό ερώτημα: «Ήταν αυταπάτη το ΟΧΙ;» – εξηγώντας γιατί δεν ήταν αυταπάτη. Δεν πέρασαν μερικές ώρες και τα κανάλια της διαπλοκής έδωσαν άλλο ένα ρεσιτάλ μαύρης προπαγάνδας εναντίον του ΟΧΙ και, βέβαια, εμού. Ειπώθηκαν αστειότητες για το τι έγινε εκείνο το βράδυ στο Μαξίμου και για συναντήσεις στις Βρυξέλλες όπου δεν θα μπορούσα να είμαι (καθώς έλαβαν χώρα μετά την παραίτηση μου από την κυβέρνηση). Τα συνηθισμένα δηλαδή – στα οποία έχω απαντήσει λεπτομερειακά στο ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ (Πατάκη, 2017). Για όποια ή όποιον αναγνώστη θέλει να δει τί συνέβη εκείνη την εποχή, παραθέτω εδώ σχετικό απόσπασμα (από το Κεφ. 17). Εις το επανιδείν την 5η Ιουλίου του 2024 όταν τα κανάλια της διαπλοκής θα έχουν ανασύρει άλλα φαντάσματα από το παρελθόν στον μανιώδη αγώνα τους να εξορκίσουν εκείνο το σπουδαίο ΟΧΙ – το οποίο το τρέμουν ακόμα παρά τον πρόσφατο εκλογικό θρίαμβο του ΝΑΙ ΣΕ ΟΛΑ.Εκείνο το βράδυ (Σημ. του Συλλαλητήριου υπέρ του ΟΧΙ, 3/7/2015) ένιωσα να ξεπλένεται από πάνω μου όλη η πικρή εμπειρία της σταθερής φθοράς των προηγούμενων εβδομάδων, κάθε φρικτή στιγμή στο Μαξίμου, κάθε απογοήτευση με τους συντρόφους μου, όλη η κακεντρέχεια που εισέπραξα κι όλη η αγωνία ενός ολοένα και μοναχικότερου αγώνα κεκλεισμένων των θυρών. Το μόνο που απέμεινε ήταν το αίσθημα ικανοποίησης.Κι όμως, δεν ήμουν ακόμη πεπεισμένος πως το ΟΧΙ θα κέρδιζε δύο μέρες μετά. Το συλλαλητήριο στο Σύνταγμα έδειχνε ότι το ρεύμα στήριξης του ΟΧΙ είχε δυναμική, αλλά με τις τράπεζες κλειστές και τα μέσα ενημέρωσης να εξαπολύουν ενορχηστρωμένες επιθέσεις εναντίον όποιου σκεφτόταν να ψηφίσει ΟΧΙ, η νίκη φαινόταν δύσκολη. Το ίδιο εκείνο βράδυ, με τη Δανάη συναντηθήκαμε με τον Τζέιμι, που ήταν σαν μεθυσμένος μετά την εμπειρία του Συντάγματος, και μερικούς άλλους φίλους και συνεργάτες. Ρωτήθηκα αν ο Αλέξης κι ο Ευκλείδης θα πα- ραιτούνταν σε περίπτωση επικράτησης του ΝΑΙ. «Ο Αλέξης θα σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με την αντιπολίτευση», ήταν η πρόβλεψή μου, «αφού παραιτηθούν ή εξοστρακιστούν πρώτα οι αληθινοί πιστοί». «Φυσικά, εγώ θα ανήκα ήδη στο μακρινό παρελθόν τους», κατέληξα.Ο Τζέιμι επέμενε πως έσφαλλα. Θα κέρδιζε το ΟΧΙ, πίστευε, και η επιρροή μου στον Αλέξη θα εκτοξευόταν στα ύψη εξαιτίας της σημαντικής μου συμβολής στη νίκη. Παρά τη βαθιά δυσπιστία μου, σήκωσα το ποτήρι μου και ήπια στην αισιοδοξία του Τζέιμι. «Hasta la victoria siempre!» αναφώνησε εκείνος με έμφαση και σιγουριά – μέχρι τη νίκη, πάντα!Την ημέρα του δημοψηφίσματος κατέβηκα στο Παλαιό Φάληρο, εκεί όπου μεγάλωσα κι όπου εξακολουθεί να ζει ο ενενηντάχρονος πατέρας μου, στον οποίο οφείλω την έφεση να μην υπογράφω ό,τι κι ό,τι μόνο και μόνο επειδή αυτό θα διευκόλυνε τη ζωή μου. Τον συνάντησα στο πατρικό μου και πήγαμε μαζί με το αυτοκίνητό μου στο εκλογικό κέντρο, το παλιό Δημοτικό δίπλα στην Παναγίτσα. Στο εσωτερικό του σχολείου οι περισσότεροι ψηφοφόροι με υποδέχθηκαν με ιδιαίτερη θέρμη, με εξαίρεση έναν-δυο που διαμαρτυρήθηκαν θυμωμένα για το κλείσιμο των τραπεζών. Μπροστά στις κάμερες, απάντησα σε έναν από αυτούς πως η τρόικα μας είχε δώσει τελεσίγραφο και πως μια συμφωνία με αυτό το τελεσίγραφο θα καθόριζε όχι μόνο το μέλλον του αλλά και το μέλλον των παιδιών του. Αυτό που είχαμε κάνει ήταν να του δώσουμε την ευκαιρία να το αποδεχτεί ή να το απορρίψει. «Ψήφισε ΝΑΙ αν πιστεύεις πως είναι διαχειρίσιμη η συμφωνία. Είμαστε η μοναδική κυβέρνηση που σεβάστηκε το δικαίωμά σου να αποφασίσεις εσύ. Το γεγονός ότι η τρόικα αποφάσισε να κλείσει τις τράπεζες πριν καν μπορέσεις να εκφραστείς είναι κάτι που μόνο εσύ μπορείς να το ερμηνεύσεις». Ο συνομιλητής μου φάνηκε να ηρεμεί.Αφού ψηφίσαμε, βοηθούσα τον πατέρα μου να μπει στο αυτοκίνητο, όταν με πλησίασε μια ηλικιωμένη γυναίκα, περιτριγυρισμένη από τα γνωστά τηλεοπτικά συνεργεία. Με αυστηρό ύφος με ρώτησε αν γνώριζα πού έμενε. Παραδέχτηκα πως όχι. «Κοιμάμαι σ’ ένα ορφανοτροφείο εδώ στο Παλαιό Φάληρο. Και ξέρετε γιατί με αφήνουν; Γιατί η μητέρα σου δούλεψε σκληρά για να μπορούν άστεγοι σαν εμένα να έχουν μια στέγη». Την ευχαρίστησα για την αυθόρμητη και συγκινητική αναθύμηση της μητέρας μου. Δεν είχε τελειώσει όμως. «Τη μνημονεύω κάθε μέρα. Αυτά τα καθάρματα όμως το ξέρουν;» είπε δείχνοντας τις κάμερες και τα συνεργεία. «Πάω στοίχημα πως δεν το ξέρουν και δεν τους καίγεται καρφί».«Δεν έχει σημασία», τη διαβεβαίωσα. Ακόμη κι αν δεν το γνώριζαν, για μένα αρκούσε πως το γνώριζε εκείνη, της είπα. Εκείνο το βράδυ στα δελτία ειδήσεων η τυχαία αλλά συγκινητική συνάντηση παρουσιάστηκε ως «προπηλακισμός του Βαρουφάκη από άστεγη ηλικιωμένη» ή ως περιστατικό κατά το οποίο «μια φτωχιά ηλικιωμένη επιτέθηκε στον Βα- ρουφάκη έξω από το εκλογικό κέντρο όπου ψήφισε ο υπουργός».Ήταν αργά το απόγευμα όταν άρχισα να αισθάνομαι πως το ενδεχόμενο μιας ιστορικής νίκης μπορεί και να ήταν ανοιχτό. Στο γραφείο μου έγραψα και ανέβασα στο αγγλικό μπλογκ μου, απευθυνόμενος στη διεθνή κοινή γνώμη, τα εξής:«Το 1967 ξένες δυνάμεις, σε αγαστή συνεργασία με τα εγχώρια ανδρείκελά τους, χρησιμοποίησαν τα τανκς για να ανατρέψουν τη δημοκρατία. Το 2015 οι ξένες δυνάμεις το ξαναδοκίμασαν, αυτή τη φορά χρησιμοποιώντας τις τράπεζες. Αλλά βρήκαν απέναντί τους έναν τολμηρά θαρραλέο λαό που αρνήθηκε να υποκύψει στον φόβο. Εδώ και πέντε μήνες η κυβέρνησή μας αντιμάχεται του φωτός το σβήσιμο. Σήμερα καλούμε κάθε Ευρωπαίο να συνεχίσει να μαίνεται μαζί μας ώστε το φως που τρεμοπαίζει να μη σβήσει πουθενά, από την Αθήνα στο Δουβλίνο, από το Ελσίνκι στη Λισαβόνα».Στις οχτώ το βράδυ οι κυρτοί ώμοι και η σκυθρωπή έκφραση των τηλεπαρουσιαστών έδειχναν πως είχαμε κερδίσει. Αυτό που δε γνώριζα ήταν το μέγεθος της νίκης. Ο φόβος μου ήταν πως μια μικρή διαφορά θα πρόσφερε στον Αλέξη τη δικαιολογία να επικαλεστεί ότι ήμασταν μια διχασμένη κοινωνία και, ως εκ τούτου, δεν υπήρχε αρκετή στήριξη για ρήξη με την τρόικα. Είπα στην ομάδα μου πως το μαγικό ποσοστό ήταν το 55%. Αν οι ψήφοι υπέρ του ΟΧΙ ξεπερνούσαν το 55%, ο Αλέξης θα αναγκαζόταν να το σεβαστεί.Σκέφτηκα προσεκτικά τι θα έλεγα στους δημοσιογράφους που είχαν συγκεντρωθεί στην αίθουσα Τύπου του υπουργείου μου. Στις εννέα το βράδυ είχα ολοκληρώσει το κείμενο της δήλωσής μου. Κατά παράδοση, οι υπουργοί περιμένουν τις δηλώσεις του πρωθυπουργού πριν προβούν οι ίδιοι σε δηλώσεις. Έτσι, περίμενα στο γραφείο μου τον Αλέξη να κάνει δηλώσεις στους δημοσιογράφους στο Μαξίμου.Στις εννιάμισι το βράδυ άρχισα να αισθάνομαι πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Τα αποτελέσματα ήταν πάνω κάτω τα τελικά, και έδειχναν πως το όριο του 55% είχε επιτευχθεί, όμως ο Αλέξης παρέμενε κλεισμένος στο γραφείο του στο Μαξίμου. Ο διευθυντής του γραφείου μου με πίεζε να μεταβώ στην αίθουσα Τύπου του υπουργείου, όπου οι δημοσιογράφοι έχαναν την υπομονή τους και είχαν αρχίσει να τουιτάρουν πως κάτι περίεργο συνέβαινε. Περίμενα έως τις δέκα. Τηλεφώνησα στον Αλέξη. Δεν απάντησε, ούτε και οι γραμματείς του. Ο Βασίλης μπήκε στο γραφείο μου και με πληροφόρησε ότι οι άλλοι υπουργοί είχαν αρχίσει να μιλούν στα μέσα, κάνοντας χλιαρές δηλώσεις για ένα αποτέλεσμα που στην πραγματικότητα ήταν συνταρακτικό. Δε θα άφηνα να συνεχιστεί αυτό. Ο γενναίος λαός μας άξιζε μεγαλύτερο σεβασμό.Έτσι, γύρω στις δέκα και μισή, μπήκα στην αίθουσα Τύπου για να κάνω τη δήλωσή μου, σκοπεύοντας αμέσως μετά να πάω στο Μαξίμου, ανήσυχος για το τι συνέβαινε. Ενώ έκανα τη δήλωσή μου, είχα το πολύ έντονο προαίσθημα πως θα ήταν η τελευταία μου δήλωση από τη θέση του υπουργού. Εκείνο το προαίσθημα, σε συνδυασμό με την ανάμνηση της νύχτας στο Σύνταγμα δύο μέρες νωρίτερα, με έκανε να μιλήσω έξω από τα δόντια:Την 25η Ιανουαρίου ο ελληνικός λαός είπε όχι πια σε πέντε χρόνια υποκρισίας, σε πέντε χρόνια προσποίησης ότι η πτώχευση του ελ- ληνικού δημοσίου μπορούσε να ξεπεραστεί με νέα μη βιώσιμα δά- νεια που καλούνταν να αποπληρώνουν με το αίμα τους οι ασθενέ- στεροι Έλληνες, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους.Πέντε μήνες διαπραγματευτήκαμε για το δικαίωμα να ακουστεί αυτό το λογικό επιχείρημα: Όχι νέα δάνεια πριν αναδιαρθρωθούν τα παλαιά. Όχι νέες περικοπές των ισχνότερων εισοδημάτων. Ναι στις πραγματικές μεταρρυθμίσεις που πλήττουν τους πακτωλούς των εσόδων της διαφθοράς. Ο τερματισμός της ανερμάτιστης λιτότητας και η αναδιάρθρωση του μη βιώσιμου χρέους ήταν οι δύο διαπραγματευτικοί μας στόχοι.Δυστυχώς, οι δανειστές αρνήθηκαν κάθε ουσιαστική συζήτηση. Από την πρώτη στιγμή σχεδίαζαν να μας κλείσουν τις τράπεζες ώστε να μας ταπεινώσουν στα δύο αυτά μέτωπα: της Λιτότητας και του Μη Βιώσιμου Χρέους. Να μας επιβάλουν δήλωση μετανοίας για την κριτική που ασκήσαμε στα αποτυχημένα μνημονιακά προγράμματα αρθρώνοντας για πρώτη φορά στο Eurogroup επιστημονικό λόγο στον οποίο δεν είχαν αντίλογο. Αυτός ήταν ο στόχος του τελεσι- γράφου της 25ης Ιουνίου, το οποίο σήμερα ο λαός τούς επέστρεψε.Από αύριο, με το γενναίο αυτό ΟΧΙ με το οποίο μας προίκισε ο ελληνικός λαός, με το ΟΧΙ που είπε αγνοώντας τον φόβο που δημιούργησαν με τις κλειστές τράπεζες και τα ΜΜΕ της ολιγαρχίας, με αυτό το εργαλείο θα τείνουμε χείρα συνεργασίας προς τους εταίρους μας. Θα τους καλέσουμε έναν έναν για να βρούμε κοινό τόπο… Από αύριο η Ευρώπη, της οποίας η καρδιά χτυπά στην Ελλάδα απόψε, αρχίζει να γιατρεύει τις πληγές της, τις πληγές μας.Βγαίνοντας στο Σύνταγμα για να πάω με τα πόδια στο Μαξίμου, διέκρινα την αγαλλίαση στα πρόσωπα των ανθρώπων. Ένας περήφανος λαός ένιωθε δικαιωμένος και δικαιολογημένα το γιόρταζε. Η νύχτα έσφυζε από προσμονή και αυτοπεποίθηση. Η σιγή του Αλέξη με ανησυχούσε, αλλά αρνούμουν να πιστέψω ότι το Μαξίμου θα ήταν αποκομμένο από τον μεθυστικό αέρα ανυπακοής που έπνεε στους δρόμους. Σίγουρα, σκέφτηκα, αυτός ο ζωοποιός άνεμος θα καταφέρει να εισέλθει μέσα από κάποια σχισμή του φρουρίου ή μέσα από τις καρδιές των εργαζομένων στο Μαξίμου, που είχαν κι αυτοί ζυμωθεί πολιτικά στην Πλατεία Συντάγματος. Κι όμως, μπαίνοντας στο Μαξίμου, συνάντησα την παγωμένη ατμόσφαιρα νεκροτομείου, τη θλίψη νεκροταφείου.Καθώς περνούσα την κύρια είσοδο του Μαξίμου, οι υπουργοί και πα- ρατρεχάμενοι που συνάντησα φαίνονταν μουδιασμένοι, λες και είχαν μόλις υποστεί βαριά εκλογική ήττα. Η παρουσία μου τους έκανε ακόμα νευρικότερους. Ο Αλέξης, μου είπαν, βρισκόταν σε συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο γειτονικό Προεδρικό Μέγαρο και θα με δεχόταν αργότερα. Έτσι, περίμενα στην αίθουσα συσκέψεων με τους υπόλοιπους υπουργούς, παρακολουθώντας τα τελευταία αποτελέσματα στις οθόνες. Όταν εμφανίστηκε το τελικό ποσοστό στην οθόνη, 61,35% υπέρ του ΟΧΙ με ποσοστό συμμετοχής το εντυπωσιακό 62,5%, πετάχτηκα από την καρέκλα μου σηκώνοντας πανηγυρικά τη γροθιά στον αέρα. Τότε, κοιτάζοντας γύρω μου, συνειδητοποίησα ότι ήμουν ο μόνος στο δωμάτιο που πανηγύριζε.Περιμένοντας τον Αλέξη, βρήκα μήνυμα στο κινητό μου από τον Νόρμαν Λάμοντ: «Αγαπητέ Γιάνη, συγχαρητήρια. Μια περίφημη νίκη. Δε γίνεται να μην εισακουστείτε τώρα. Καλή τύχη!» Θα εισακουστούμε, σκέφτηκα, αρκεί να αποφασίσουμε να μιλήσουμε. Εκεί που καθόμουν, παρακολουθώντας να ξετυλίγεται σε αργή κίνηση η ακύρωση της περίφημης νίκης μας, άρχισα να παρατηρώ τους παρευρισκομένους και τις μικρές λεπτομέρειες που μέχρι τότε μου είχαν διαφύγει. Οι άντρες είχαν εγκαταλείψει το απλό, καθημερινό ντύσιμο που χαρακτήριζε τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και έμοιαζαν με κοστουμάτους μεγαλοδικηγόρους σε βραδινή έξοδο. Οι γυναίκες ήταν ντυμένες λες και πήγαιναν σε προεδρική δεξίωση. Όταν έφτασε και η Δανάη, συνειδητοποίησα πως όχι απλώς ήμασταν οι μόνοι χαρούμενοι άνθρωποι εκεί μέσα, αλλά ήμασταν και οι μόνοι που φορούσαν τζιν και μπλουζάκια. Ένιωθα σαν να βρέθηκα ξαφνικά σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, όπως εκείνες όπου οι εξωγήινοι καταλαμβάνουν ένα ένα τα σώματα των δικών σου ανθρώπων χωρίς να το έχεις πάρει είδηση.Κάποια στιγμή ο Αλέξης επέστρεψε στο Μαξίμου και μισή ώρα αργότερα απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Δύο φράσεις-κλειδιά στην ομιλία του ξεκλείδωσαν το σεντούκι των προθέσεών του. Η μία απέκλειε τη ρήξη με την τρόικα. Η δεύτερη ήταν η ανακοίνωση πως μόλις είχε ζητήσει από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να συγκαλέσει αμέσως το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών: Το επόμενο πρωί κιόλας μετά τον εξευτελισμό τους στις κάλπες, οι αρχηγοί του μνημονιακού τόξου προσκαλούνταν να επιστρέψουν στα πράγματα, να καθοδηγήσουν τη συνέχεια. Στρεφόμενος στη Δανάη της είπα χαμηλόφωνα:«Διασπά τον Σύριζα και προετοιμάζει συμμαχία με την αντιπολίτευση για να περάσει το νέο μνημόνιο. Η Νέα Αποστασία που μαγείρευαν τα παιδαρέλια του στις Βρυξέλλες δεν ανακόπηκε από το 62%».Πέρασε μιάμιση ώρα ακόμη σε ξεχωριστές συναντήσεις με τους Σαγιά και Ρουμπάτη προτού με δεχτεί. Η ώρα είχε πάει σχεδόν δύο όταν μπήκα στο γραφείο του. Καθώς σηκωνόταν από την καρέκλα του γραφείου του για να με προϋπαντήσει, με μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια και ύφος ψυχολογικής καθίζησης χειρότερο από ποτέ, με κοίταξε και είπε κάτι που δεν μπορεί να γραφτεί εδώ. Το νόημα της φράσης του ήταν ότι τα είχαμε κάνει θάλασσα. «Διαφωνώ», του απάντησα ορθά κοφτά. Γίνανε λάθη πολλά, αλλά ήταν μια νύχτα θριάμβου που απαιτούσε από εμάς να χαρούμε και να τιμήσουμε τη λαϊκή ετυμηγορία.Πριν αρχίσουμε την κουβέντα, ο Αλέξης με ρώτησε αν θα με πείραζε να παραστεί στη συνάντησή μας ο Δημήτρης Τζανακόπουλος, ο νο- μικός σύμβουλος του Μαξίμου και βαθιά αντιμνημονιακός σύντροφος που τον Φλεβάρη με αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό φοβούμενος ότι έσερνα τον Αλέξη προς τη συνθηκολόγηση με τους τροϊκανούς.  Καθόλου, του απάντησα. Για την ακρίβεια ήθελα να είναι παρών, κάτι ως μάρτυρας. Ήταν φανερό πως δε θα ήταν μια απλή συνάντηση.Ο Αλέξης ρώτησε αν οι τράπεζες θα άνοιγαν σύντομα. Ήταν ερώτηση-παγίδα. Γνώριζε την απάντηση και την εκμαίευε για να δικαιολογήσει την απόφασή του να συνθηκολογήσει. Προσποιήθηκα ότι δεν καταλάβαινα, λέγοντας πως για να σεβαστούμε το ΟΧΙ έπρεπε να ξεκινήσει εκείνη τη στιγμή το παράλληλο σύστημα πληρωμών (με έκδοση ηλεκτρονικών υποσχετικών IOU η αξία των οποίων θα βασιζόταν στη δυνατότητά τους να αποπληρώνουν μελλοντικούς φόρους) και να κουρέψουμε τα ομόλογα SMP του Ντράγκι. Αν δεν κάνουμε αυτές τις κινήσεις για να ενισχύσουμε τη διαπραγματευτική σου ισχύ, του είπα, το 61,3% θα σκορπιστεί στους πέντε ανέμους. Αν, αντίθετα, τις ανακοινώσουμε απόψε, με τη στήριξη του 61,3% των ψηφοφόρων, σε διαβεβαιώνω ότι ο Ντράγκι και η Μέρκελ αργά ή γρήγορα θα συζητήσουν για πρώτη φορά μαζί μας μια αμοιβαίως ικανοποιητική συμφωνία. Τότε μόνον, Αλέξη, θα ανοίξουν οι τράπεζες κανονικά. Αντίθετα, αν δεν προβείς σε αυτή την κίνηση, επέμεινα, «θα σε ισοπεδώσουν».Εξήγησα ακόμα πως χρειαζόμουν μόνο δύο, τρεις το πολύ, μέρες για να ενεργοποιήσω την πρώτη φάση ανάπτυξης του συστήματος πληρωμών που θα οικοδομούνταν στο TAXISnet. Έκανε πως εντυπωσιάστηκε, δίνοντάς μου την ευκαιρία να συνεχίσω: Το αποτέλεσμα του 61,3% είναι ένα κεφάλαιο που πρέπει να το χρησιμοποιήσεις σωστά. Πρέπει να το διαχειριστείς με μεγαλύτερο σεβασμό προς τον λαό από αυτόν που έδειξες πριν από το δημοψήφισμα. Να σεβαστείς και τον εαυτό σου επίσης. Μετά την αποψινή βραδιά βρίσκεσαι μπροστά σ’ ένα πολύ απλό δίλημμα. Ή επαναφέρεις το σχέδιό μας, δίνοντάς μου τα εργαλεία που χρειάζομαι, ή παραδίδεσαι.Μιλήσαμε για πολλή ώρα. Κάναμε ανασκόπηση των προηγούμενων μηνών, εβδομάδων, ημερών. Δε μάσησα τα λόγια μου, απαριθμώντας τα λάθη του, επισημαίνοντας τους τρόπους με τους οποίους μέλη του πολεμικού συμβούλιου υπονόμευσαν τον αγώνα μας, συχνά σε συνεργασία με την τρόικα και τους εντεταλμένους της. Του έδωσα αποδείξεις για έναν από αυτούς, ο οποίος λειτουργούσε με τρόπο που άγγιζε τα όρια της διαφθοράς. Φάνηκε να ξαφνιάζεται και ζήτησε τη γνώμη του Δημήτρη: Ήταν ο άνθρωπος στον οποίο αναφερόμουν τόσο μεγάλο πρόβλημα; Ο Δημήτρης με επιβεβαίωσε: «Ναι, κι ακόμα χειρότερο».Η συζήτηση επεκτεινόταν σε άσχετα θέματα, γι’ αυτό αποφάσισα να τον ρωτήσω ευθέως: Θα σεβόταν το αποτέλεσμα του ΟΧΙ επιστρέφοντας στην αρχική μας συμφωνία; Ή θα εγκατέλειπε τον αγώνα; Η απάντησή του ήταν ελλειπτική αλλά δεν άφηνε περιθώρια παρερμηνείας ως προς την κατεύθυνση προς την οποία κινούνταν: παράδοση άνευ όρων. Η πρώτη φορά που μίλησε με αποφασιστικότητα σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης ήταν όταν είπε:Κοίτα, Γιάνη, ο μόνος που ό,τι μου είπε «έχει βγει» ήσουν εσύ. Όμως το πρόβλημα είναι το εξής: αν οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση τους είχε δώσει αυτά που τους έδωσα εγώ, η τρόικα θα είχε ήδη κλείσει τη συμφωνία. Τους έδωσα περισσότερα απ’ όσα θα έδινε ποτέ ο Σαμαράς. Και εξακολουθούν να θέλουν να μας τιμωρήσουν. Δε θέ- λουν να δώσουν μια συμφωνία, ούτε σε σένα ούτε σε μένα. Θέλουν να μας ανατρέψουν. Όμως, με το 61,3% δεν μπορούν να με αγγίξουν. Μπορούν όμως να καταστρέψουν εσένα.«Μην ανησυχείς για μένα, Αλέξη», τον προέτρεψα. Του είπα να ανησυ-χεί για το πώς θα τιμήσει τον κόσμο που είχε βγει στους δρόμους να γιορτάσει το ΟΧΙ ενώ εκείνος κατάστρωνε σχέδια εγκατάλειψής του. Αν μέναμε ενωμένοι, αν ενεργοποιούσαμε τα όπλα μας και δείχναμε στους δανειστές πως είμαστε ενωμένοι, δε θα μπορούσαν να καταστρέψουν ούτε εκείνον, ούτε εμένα, ούτε τον λαό μας. Τότε ήταν που ο Αλέξης, βλέποντας ότι δεν κάμπτομαι, έβαλε στη συζήτηση το βαρύ πυροβολικό προηγούμενων ζοφερών εποχών λέγοντάς μου πως φοβόταν για εμάς, ότι, αν επιμέναμε, θα αντιμετωπίζαμε ένα νέο «Γουδή». Ομολογώ ότι, όσο και αν ο χωρισμός των δρόμων μας ήταν προδιαγεγραμμένος, δεν περίμενα από τον Αλέξη να φτάσει σε αυτό το σημείο. Ανίκανος να τον πάρω στα σοβαρά, ούτε καν να θυμώσω, το διακωμώδησα λέγοντας, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ότι αν μας εκτελούσαν μετά το 61,3% υπέρ μας, η χρυσή σελίδα μας στο βιβλίο της ελληνικής ιστορίας ήταν εξασφαλισμένη.Ο Αλέξης όμως δεν πτοήθηκε. Με πληροφόρησε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Στουρνάρας, οι μυστικές μας υπηρεσίες, το βαθύ κράτος δηλαδή, αλλά και κάποια μέλη της κυβέρνησής μας βρίσκονταν σε «ετοιμότητα». Υπαινισσόταν εμμέσως πλην σαφώς κάποιου είδους πραξικόπημα. Άλλη μία φορά τον αντέκρουσα: «Ας προσπαθήσουν! Συνει- δητοποιείς τι σημαίνει 61,3%;»Τότε άλλαξε κάπως ρότα λέγοντάς μου ότι ο Δραγασάκης προσπαθούσε να τον πείσει να με ξεφορτωθεί, όπως και όλους της Αριστερής Πλατφόρμας και των Ανεξάρτητων Ελλήνων του Καμμένου, και να ηγηθεί κυβέρνησης συνασπισμού με τη Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι. Τον διαβεβαίωνε μάλιστα, σύμφωνα πάντα με τον Αλέξη, ότι μόλις υπογραφόταν η συμφωνία με την τρόικα, ο Αλέξης θα μπορούσε να ξεφορτωθεί Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι και να με επαναφέρει! Του είπα ότι ήταν η πιο ηλίθια ιδέα που είχα ακούσει ποτέ στη ζωή μου. Χαμογέλασε συμφωνώντας, χρησιμοποιώντας μάλιστα μια έκφραση για να περιγράψει τον Δραγασάκη που κι αυτήν δεν μπορώ να την επαναλάβω εδώ.Αυτό το διάλειμμα δευτερολέπτων θυμηδίας διεκόπη από τον ίδιο τον πρωθυπουργό με μια δική του πρόταση. «Όμως», πρόσθεσε, «δεν είναι άσχημη η ιδέα να προχωρήσουμε με δύο γραμμές: μια δημόσια και μια κρυφή. Δημοσίως μπορούμε να προσεγγίσουμε τους δανειστές παρουσιάζοντάς τους μια δεξιά εικόνα, που θα περιλαμβάνει ανασχηματισμό που να τους δηλώνει “είμαστε καλά παιδιά τώρα”. Και την ίδια στιγμή, στα κρυφά, να ετοιμάσουμε την αντεπίθεση».Αν είχα μαλλιά, θα τα τράβαγα. Του απάντησα ότι η ιδέα του ήταν εξίσου εξωφρενική με εκείνη του Δραγασάκη. Εκείνη τη μέρα ο λαός έδωσε την ετυμηγορία του, του θύμισα. Αν του την πετάξεις στα σκουπίδια, ό,τι και να κάνεις μετά κεκλεισμένων των θυρών, μυστικά, θα τον έχεις στείλει στα τάρταρα της απελπισίας και στα πρόθυρα της παράδοσης στην τρόικα εσωτερικού. Δε θα ξαναβγούν ποτέ στους δρόμους να σε στηρίξουν. Οπότε για τι κρυφή αντίσταση μιλάς;Ο Αλέξης με κοίταξε με βλέμμα μεταξύ κατατονίας και βαρεμάρας. Άδραξα την ευκαιρία να του πω, άλλη μία φορά, ότι καθήκον του ήταν να εκφραστεί δημοσίως, ενστερνιζόμενος αυτά που είχα πει νωρίτερα στη δήλωσή μου στο υπουργείο: Πως η ψήφος υπέρ του ΟΧΙ ήταν, από τη μία, ρητή απαγόρευση ακόμα και της σκέψης της συνθηκολόγησης και, από την άλλη, εντολή για την εξεύρεση λύσης εντός του ευρώ σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, υπό τον όρο ότι θα τους καθιστούσαμε σαφές ότι δε μας τρομάζουν οι απειλές τους για Grexit. Πρόσθεσε, τον προέτρεψα, και κάποια κολακευτικά λόγια για την Επιτροπή, το ΔΝΤ, ακόμη και για την ΕΚΤ, για να δείξεις πως το εννοούμε όταν λέμε ότι επιθυμούμε μια συμβιβαστική λύση. Αλλά, παράλληλα, δείξε πυγμή. Άσε τις ανοησίες για ανταρτοπόλεμο στις κατακόμβες του κράτους μας.Βλέποντάς τον να μην αντιδρά, έκρινα απαραίτητο να επιχειρηματολογήσω υπέρ της πλήρους διαφάνειας ως προς τις κινήσεις του. Ό,τι και να κάναμε τώρα, έπρεπε να γίνει ανοιχτά. Έπρεπε να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι προετοιμάζαμε τη δική μας ρευστότητα, εξηγώντας γιατί είχαμε καθήκον να το πράξουμε εφόσον η ΕΚΤ κρατούσε κλειστές τις τράπεζές μας. Και έπρεπε να δηλώσουμε πως τα ομόλογα SMP της ΕΚΤ θα αναδιαρθρώνονταν βάσει της ελληνικής νομοθεσίας που τα διέπει. Κανένα, όμως, από τα επιχειρήματά μου δεν ήταν ικανό να διαπεράσει το καβούκι της παράδοσης στο οποίο ήταν εγκλωβισμένος.«Θα τους είναι πολύ δύσκολο να μας δώσουν συμφωνία, Γιάνη».«Κάνεις συνέχεια το λάθος να βλέπεις τη συμφωνία σαν κάτι που “θα μας δώσουν”. Είναι λανθασμένος τρόπος σκέψης. Χρειάζονται τη λύση όσο τη χρειαζόμαστε κι εμείς. Δεν είναι κάτι που θα μας προσφέρουν, λες και πρόκειται για δώρο στη διακριτική τους ευχέρεια. Πρέπει να κερδίσουμε τη λύση με το σπαθί μας. Αυτό σημαίνει πως χρειαζόμαστε μια πειστική απειλή. Το κούρεμα SMP και η δική μας ρευστότητα είναι ακριβώς αυτό!»Τελικά, το μόνο που κάναμε ήταν νοητικούς κύκλους γύρω από τα ίδια παγιωμένα επιχειρήματα, σωματικά καταρρακωμένοι κι οι δύο. Κάποια στιγμή έπρεπε να μπει ένα τέλος σ’ αυτό τον φαύλο κύκλο. Αποφάσισα να το θέσω εγώ ζητώντας του να μου πει τι είχε αποφασίσει να κάνει, δεδομένου ότι, εφόσον ήταν αποφασισμένος να παραδοθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ενώ εγώ να μην υπογράψω τη συνθηκολόγηση με την τρόικα που μόνον υπουργός Οικονομικών μπορεί να την υπογράψει, η παραίτησή μου ήταν δεδομένη.Απάντησε πως σκεφτόταν τον ανασχηματισμό του υπουργικού συμ- βουλίου για να σταματήσει… τη στοχοποίησή μου από την τρόικα, τους δανειστές και τα μέσα ενημέρωσης. Προσποιούμενος ότι δεν είδε το ειρωνικό μου βλέμμα, με ρώτησε ποιος πίστευα πως έπρεπε να με αντικαταστήσει στο υπουργείο Οικονομικών. Ήταν εμφανές ότι είχε ήδη αποφασίσει, αλλά αποφάσισα να παίξω το παιχνίδι του, προτείνοντας τον άνθρωπο που ήμουν σίγουρος ότι είχε ήδη δεχθεί να αναλάβει το πόστο μου: τον καλό μου φίλο τον Ευκλείδη.«Θα δεχθεί;» με ρώτησε, όπως τον περασμένο Γενάρη που, πράγματι, η σύγκρουσή τους με είχε αναγκάσει να παρέμβω ώστε ο Ευκλείδης να δεχθεί τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών.   «Άσ’ το πάνω μου», του είπα και, όντως, μίλησα λίγο αργότερα στον Ευκλείδη συστήνοντάς του να δεχθεί να με αντικαταστήσει, παρόλο που γνώριζα ότι η αποδοχή της πρότασης εκ μέρους του ήταν προδιαγεγραμμένη.Η συζήτηση μπήκε στην τελική της ευθεία με την ύστατη προσπάθεια του Αλέξη να με κρατήσει εντός της κυβέρνησης και μακριά από τα έδρανα και τις επάλξεις της αντιμνημονιακής αντιπολίτευσης, την οποία, προφανώς, φοβόταν:Α.Τ.: Θα ήθελα να σου ζητήσω να αναλάβεις το Υπουργείο Οικονομίας, ώστε να συνεχίσετε τη στενή συνεργασία με τον Ευκλείδη.Γ.Β.: Κι ο Σταθάκης;Α.Τ.: Θα χαιρόμουν πολύ να μην τον ξανάβλεπα μπροστά μου. Ας εξαφανιστεί στα πίσω έδρανα της Βουλής.Γ.Β.: Όχι, Αλέξη, δεν ενδιαφέρομαι. Θέλησες να με γνωρίσεις χρόνια πριν γιατί ανέδειξα το δημόσιο χρέος ως τον δράκο που έπρεπε να νικηθεί και λόγω των προτάσεών μου για το πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό ήρεμα και λογικά. Ζω και αναπνέω, σκέφτομαι, ονειρεύομαι, όλο το βράδυ και κάθε μέρα, την αναδιάρθρωση του χρέους, τη μείωση των στόχων πρωτογενούς πλεονάσματος, το τέλος της λιτότητας, τη μείωση των φορολογικών συντελεστών και την αναδιανομή πλούτου και εισοδήματος. Δε με ενδιαφέρει τίποτα άλλο. Ποσώς νοιάζομαι να γίνω ο διαχειριστής των ευρωπαϊκών κονδυλίων, όταν η Ευρώπη επιβάλλει στον αμέσως πιο κάτω όροφο νέες πολιτικές λιτότητας υπό νέο τοξικό δανεισμό. Κι όλα αυτά για να παραμείνω… υπουργός! Θυμάσαι για ποιον λόγο γύρισα από την Αμερική; Επειδή μου ζήτησες να σε βοηθήσω να αποδράσουμε από τα μνημόνια. Έβαλα υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές όχι γιατί επιθυμούσα να γίνω βουλευτής, αλλά γιατί απαιτούσα τη δημοκρατική νομιμοποίηση στον αγώνα για την κατάργηση της χρεοδουλοπαροικίας. Τώρα, εφόσον εγκαταλείπεις αυτό τον σκοπό, κόντρα στη λαϊκή εντολή που μόλις πήραμε, δεν έχω κανέναν λόγο να είμαι υπουργός. Δεν πειράζει. Ας το κάνει κάποιος άλλος. Θα είμαι στη Βουλή, απ’ όπου και θα βοηθάω όσο καλύτερα μπορώ, εφόσον η αναδιάρθρωση του χρέους παραμείνει κύριος στόχος του Ευκλείδη.Α.Τ.: Μπορείς να αναλάβεις κάποιο άλλο υπουργείο – ίσως του Πο- λιτισμού, που το γνωρίζετε τόσο καλά με τη Δανάη [σημ.: γελάκια μαζί με τον Τζανακόπουλο]. Τέλος πάντων, θα υπάρξουν πολλές θέσεις στο μέλλον…Γ.Β.: Για άλλη μία φορά με μπερδεύεις με κάποιον που νοιάζεται για αξιώματα, Αλέξη. Ένα πράγμα μόνο με νοιάζει, και ξέρεις πολύ καλά ποιο είναι αυτό!Α.Τ.: Ας το ξαναδούμε αύριο, ας το σκεφτούμε λίγο.Γ.Β.: Δεν υπάρχει τίποτα να σκεφτούμε. Δεν υπάρχει χρόνος. Έχεις πολλά να κάνεις.Όταν έφτασα σπίτι, η Δανάη με ρώτησε τι είχε συμβεί, γεμάτη αγωνία αλλά χωρίς καμία ψευδαίσθηση. «Απόψε είχαμε το αξιοπερίεργο φαινό- μενο της ανατροπής ενός λαού από την κυβέρνησή του», μονολόγησα.Ενώ βρισκόμουν πλέον πεσμένος στον καναπέ του σαλονιού μας, λίγο πριν ανατείλει ο ήλιος της 6ης Ιουλίου, η Δανάη με υποχρέωσε να α- φηγηθώ τη συζήτησή μου με τον Αλέξη στην κάμερά της, για να κατα- γραφεί όσο ήταν ακόμα νωπή. Κατόπιν έγειρα να κοιμηθώ δύο ώρες πριν γράψω την έβδομη, και τελευταία, επιστολή παραίτησής μου. Αφού την ξαναδιάβασα μερικές φορές, την έστειλα στο γραφείο Τύπου, ενώ μόνος μου πόσταρα την αγγλική της εκδοχή στο μπλογκ μου. Ήταν το πιο δύσκολο κείμενο που χρειάστηκε ποτέ να γράψω, εξαιρουμένου του παρόντος «τόμου».Από τη μία, είχα καθήκον να προειδοποιήσω τον λαό, τον δήμο της δημοκρατίας μας, πως η εντολή του επρόκειτο να πεταχτεί στα σκουπίδια. Από την άλλη, ένιωθα την υποχρέωση να μη γίνω εγώ ο καταλύτης της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ και ο καταστροφέας της όποιας προοδευτικής δυναμικής είχε απομείνει στην κυβέρνησή μας και στο κόμμα. Σε εκείνη τη φάση ακόμη πίστευα ακράδαντα ότι σύντροφοι όπως ο Ευκλείδης, ο Σκουρλέτης, ο Κοτζιάς και πολλοί άλλοι δε θα συναινούσαν στο έγγραφο συνθηκολόγησης άνευ όρων που ετοίμαζαν Αλέξης, Χουλιαράκης, Δραγασάκης και Σία για τα μέσα Ιουλίου. Ιδίως για τον επιστήθιο φίλο μου τον Ευκλείδη αρνούμουν να πιστέψω ότι θα έθετε την επιρροή που διέθετε στο κόμμα στην υπηρεσία της παράδοσης – μια επιρροή που εγώ ποτέ δεν είχα.Πράγματι, αποδεχόμενος να με αντικαταστήσει, ο Ευκλείδης γινόταν ο άνθρωπος-κλειδί, ο ένας υπουργός χωρίς τον οποίο ο Αλέξης δε θα μπορούσε να στρέψει την πλάτη του, όπως είχε αποφασίσει, στο 61% και στο βροντερό εκείνο ΟΧΙ. Η απώλεια ενός δεύτερου υπουργού Οι- κονομικών μέσα σε μερικές εβδομάδες, αν ο Ευκλείδης αρνιόταν να γίνει συνεργός στην υπόθεση της άνευ όρων παράδοσης, θα προκαλούσε ρήγμα στην κυβέρνηση και στο κόμμα. Αν μη τι άλλο, θα έφερνε εκλογές χωρίς πρώτα να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή το 3ο μνημόνιο.Έτσι, τουλάχιστον η ήττα της Άνοιξης δε θα είχε επισημοποιηθεί με τη βούλα, με την υπογραφή, της επίσημης Αριστεράς.Έτσι, τουλάχιστον μεγάλο μέρος του ΣΥΡΙΖΑ, κι όχι μόνο ο πυρήναςτης Αριστερής Πλατφόρμας, θα είχε διασώσει την ενότητα και την υπόληψή του.Έτσι, το ΟΧΙ θα διατηρούσε ικανή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στις επόμενες εκλογές.Αυτή ήταν η αγωνία μου, αυτό προσπάθησα να προωθήσω με τη συ- γκεκριμένη φρασεολογία την οποία επέλεξα κατά τη σύνταξη της επιστολής παραίτησης:Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου θα μείνει στην παγκόσμια ιστορία ως η μοναδική στιγμή που ένας μικρός ευρωπαϊκός λαός όρθωσε το ανάστημά του εναντίον της χρεοδουλοπαροικίας.Όπως όλες οι δημοκρατικές κατακτήσεις, έτσι κι αυτή η ιστορική απόρριψη του τελεσιγράφου του Eurogroup της 25ης Ιουνίου έχει μεγάλο κόστος. Είναι λοιπόν απαραίτητο το κεφάλαιο του ΟΧΙ να επενδυθεί αμέσως ώστε να μετατραπεί σε ΝΑΙ σε κάποια έντιμη συμφωνία-επίλυση – με αναδιάρθρωση χρέους, χωρίς λιτότητα, με αναδιανομή υπέρ των μη εχόντων, με πραγματικές μεταρρυθμίσεις.Λίγο μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, μου κατέστη γνωστό ότι οι συμμετέχοντες στο Eurogroup, και λοιποί εταίροι, θα «εκτιμούσαν» την… απουσία μου από τις συνεδριάσεις του, κάτι που ο πρωθυπουργός έκρινε ότι ίσως βοηθήσει στην επίτευξη συμφωνίας. Γι’ αυτό και αποχωρώ από το Υπουργείο Οικονομικών.Είναι καθήκον μου να βοηθήσω όσο μπορώ τον Αλέξη Τσίπρα να εκμεταλλευτεί, όπως εκείνος κρίνει, το κεφάλαιο που μας δώρισε ο ελληνικός λαός μέσω του δημοψηφίσματος.Κι είναι τιμή μου η απαίτηση των δανειστών. Θα φέρω το μίσος τους στο πέτο ως τιμητικό παράσημο.Η Αριστερά λειτουργεί συλλογικά, και οι αριστεροί δεν αγαπάμε τις καρέκλες. Θα στηρίξω τον Αλέξη Τσίπρα, τη νέα ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών, την κυβέρνηση της Αριστεράς.Η υπερπροσπάθεια να τιμήσουμε τον γενναίο ελληνικό λαό, και το περίφημο ΟΧΙ που χάρισε χτες στους απανταχού δημοκράτες, μόλις ξεκινά!Εκ των υστέρων, θεωρώ ότι η επιστολή μου ήταν απελπιστικά ήπια ενώ η στήριξη που έδινα στον Αλέξη δεν του έπρεπε. Έπρεπε να είχα κρούσει πιο δυνατά τον κώδωνα του κινδύνου για τις προθέσεις του πρωθυπουργού, ιδίως υπό το φως όσων είχε ψελλίσει στο γραφείο του ώρες νωρίτερα. Έπρεπε να προειδοποιήσω τους πολίτες ότι ο πρωθυπουργός τους είχε παραδώσει τα όπλα, ώστε τουλάχιστον να τους δοθεί η ευκαιρία να προσπαθήσουν οι ίδιοι να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους, στις πλατείες και στους δρόμους αν χρειαζόταν.Το γεγονός ότι δεν το έκανα, πως προτίμησα τα παραπάνω λόγια κριτικής στήριξης και υπονόησης ότι η παραίτησή μου οφειλόταν στην υποταγή του Αλέξη στους δανειστές, αντανακλά την εσφαλμένη εκτίμησή μου ότι σημαντική μερίδα των συναδέλφων μου υπουργών, της πλειοψηφίας της Κεντρικής Επιτροπής του Σύριζα, κυρίως ο Ευκλείδης, θα εκπλήρωναν το καθήκον τους να αποτρέψουν τη μετεξέλιξη της κυβέρνησής μας σε μια πιο ροζ έκφανση της κυβέρνησης Σαμαρά.Ήταν, προφανώς, άλλο ένα λάθος μου. Δεν είμαι όμως πεπεισμένος πως μια πιο ξεκάθαρη προειδοποίηση θα άλλαζε κάτι. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποί μας με τους οποίους έχω μιλήσει έκτοτε, ακούγοντας την παραίτησή μου, διαβάζοντας το κείμενό της, κατάλαβαν πολύ καλά τι είχε συμβεί. Μια φίλη δημοσιογράφος που έκλαψε όταν της είπα τι είχε γίνει μου είπε ότι ο νεαρός γιος της, με το που άκουσε ότι παραιτήθηκα, και χωρίς καμία άλλη πληροφόρηση, μονολόγησε με πόνο: ΣΥΡΙΖΑ τέλος!Ευτυχώς, εκτός από τους δανειστές μας και τους εν Ελλάδι εντολοδόχους τους, υπήρχε κι άλλο ένα πρόσωπο που καταχάρηκε με την παραίτησή μου. Η κόρη μου η Ξένια, που είχε έρθει να με επισκεφτεί από την Αυστραλία δύο εβδομάδες νωρίτερα, αλλά μετά βίας είχε καταφέρει να με δει. Βγαίνοντας από το δωμάτιό της κατά τις εννέα το πρωί αγουροξυπνημένη για να πάει στο μπάνιο, έπεσε πάνω μου. Δεν ήταν συνηθισμένη να με βρίσκει στο σπίτι. Ακούγοντας από το στόμα μου ότι μόλις είχα παραιτηθεί, γύρισε με μισάνοικτα μάτια να μου πει με ύφος «επιτέλους είδες το φως»: «Δόξα τω θεώ, μπαμπά! Γιατί άργησες τόσο;» Ικανοποιημένη, επέστρεψε στο κρεβάτι της να χουζουρέψει.

The post Το βράδυ της 5ης Ιουλίου 2015 όπως το έζησα appeared first on Yanis Varoufakis.

Ήταν αυταπάτη το ΟΧΙ; Η στρατηγική, οι προοπτικές και το κόστος της Ελληνικής Άνοιξης υπό τη σκιά του Grexit

5 Ιουλίου 2023. 8 χρόνια από το Δημοψήφισμα. 2 εβδομάδες από τις κοινοβουλευτικές εκλογές που τιμώρησαν συνολικά την Αριστερά κι έβαλαν την εκλογική ταφόπλακα στην Ελληνική Άνοιξη και στο ΟΧΙ που εκείνη γέννησε την 5η Ιουλίου του 2015.Η σημερινή επέτειος, που βρίσκει θριαμβευτές τους ορκισμένους αντίπαλους του ΟΧΙ, είναι η στιγμή να απαντήσουμε, εμείς οι ηττημένοι που στηρίξαμε το ΟΧΙ, σ’ ένα απλό ερώτημα: Επρόκειτο για αυταπάτη; Ήταν, όπως «συμπέρανε» η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, απόρροια μιας ατέρμονης στρατηγικής της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που είτε θα οδηγούσε στην συνθηκολόγηση εντός του ευρώ (όπως έγινε) είτε στο «ακόμα χειρότερο» αποτέλεσμα ενός «καταστροφικού» Grexit; Ή, όπως επιχειρηματολογεί το ΜέΡΑ25, η θεωρία της αυταπάτης δεν είναι παρά η κυνική εκλογίκευση μιας ασυγχώρητης συνθηκολόγησης;Μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2015, όπως αρχικά αποκάλεσε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας την επιβολή του 3ου μνημονίου, οι νικητές προσπάθησαν να ξαναγράψουν την ιστορία εκείνης της Άνοιξης. Βασικός στόχος τους να ακυρώσουν την λογική του ΟΧΙ  δηλητηριάζοντας την κοινή γνώμη με τέσσερα γιγαντιαία ψεύδη η διαρκής επανάληψη των οποίων στοχεύει στην ανάδειξή τους σε αδιαμφισβήτητες αλήθειες:Ψέμα 1ο: Η Ελληνική Άνοιξη ήταν καταδικασμένη στη συνθηκολόγηση, καθώς η μόνη εναλλακτική ήταν το Grexit. Συνεπώς, το ΟΧΙ βασίστηκε στην αυταπάτη ενός ευκολόπιστου λαού (και του νεαρού πρωθυπουργού του) που παραπλανήθηκε από «τύπους σαν τον Βαρουφάκη», έτοιμους να παίξουν τη χώρα, και την ευρωπαϊκή της «πορεία», στα ζάρια, και παραλίγο να τη «χάσουν».Ψέμα 2ο: Το Grexit ήταν το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα για τον ελληνικό λαό και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.Ψέμα 3ο: Αν η κυβέρνηση είχε πάει με τα νερά των δανειστών στις αρχές του 2015, δεν θα υπήρχε λόγος για 3ο Μνημόνιο. Η Ελληνική Άνοιξη (η «περήφανη διαπραγμάτευση», όπως την αποκαλούν περιπαικτικά) κόστισε δεκάδες αν όχι εκατοντάδες δισεκατομμύρια στην ελληνική οικονομία ακυρώνοντας παράλληλα την ανάκαμψη που είχε αρχίσει το 2014. [Σημ.: Το πόσα δισεκατομμύρια κόστισε εξαρτάται από το αν ακούς τον Γιάννη Στουρνάρα, τον Κλάους Ρέγκλινγκ ή τον Τόμας Βίζερ. Η κολοκυθιά καλά κρατεί.]Ψέμα 4ο: Επειδή το ΟΧΙ, «ευτυχώς», ακυρώθηκε η Ελλάδα κατάφερε να ορθοποδήσει με αποτέλεσμα, σήμερα, να έχει γίνει μια «κανονική» ευρωπαϊκή χώρα που μάλιστα αναπτύσσεται γοργά.Ας τα πάρουμε με τη σειρά:Πόσο αληθεύει ότι το ΟΧΙ θα έφερνε, νομοτελειακά, είτε την συνθηκολόγηση είτε το Grexit;Η Ελλάδα, από τη στιγμή που το κράτος πτώχευσε το 2010, ήταν αντιμέτωπη με τρεις πιθανές καταστάσεις: Πρώτον, τη χρεοδουλοπαροικία, στο πλαίσιο της οποίας ζούμε από τότε υπό τον ζυγό μη βιώσιμων χρεών (ιδιωτικών και κρατικών). Δεύτερον, ένα Grexit που θα ερχόταν είτε από ατύχημα είτε λόγω πολιτικής απόφασης (δικής μας ή των δανειστών). Τρίτον, μια βιώσιμη συμφωνία εντός του ευρώ βασισμένη στο βαθύ κούρεμα του χρέους (την ριζική αναδιάρθρωσή του, στη γλώσσα των «αγορών»). Το εάν η αντίσταση της Άνοιξης του 2015 ήταν μάταιη, δηλαδή το ένα ήταν αδύνατο το βαθύ κούρεμα του χρέους εντός του ευρώ – όπως θα δούμε πιο κάτω – εξαρτιόταν, βασικά, από το εάν θεωρούσαμε το Grexit χειρότερη προοπτική από τη μονιμοποίηση της χρεοδουλοπαροικίας μέσω 3ου μνημονίου. Ας το δούμε διεξοδικά:Η λαϊκή εντολή που έλαβε η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν βέβαια η έξοδος από την ευρωζώνη (Grexit). Τον Γενάρη του 2015 το εκλογικό σώμα μάς έδωσε εντολή να διαπραγματευτούμε μια βιώσιμη συμφωνία βασισμένη στην ριζική αναδιάρθρωση του χρέους, εντός του ευρώ. Αλλά θα πει σωστά κάποιος: «Αυτό το ήθελαν και οι κυβερνήσεις του μνημονιακού τόξου (Παπανδρέου-Παπαδήμου-Σαμαρά). Εσείς γιατί θα καταφέρνατε κάτι καλύτερο; Επειδή δε φορούσατε γραβάτα;»Ο λόγος για τον οποίο οι μνημονιακές κυβερνήσεις δεν είχαν καμία ελπίδα να εξασφαλίσουν τη βιώσιμη συμφωνία είναι ότι εξόρκιζαν το Grexit και προέκριναν αντ’ αυτού, και χωρίς δεύτερη συζήτηση, την παραμονή της χώρας σε καθεστώς μόνιμης χρεοδουλοπαροικίας. Γνωρίζοντας ότι οι μνημονιακές κυβερνήσεις, αντιμέτωπες με το Grexit, θα έλεγαν «ναι σε όλα», οι δανειστές (οι οποίοι, για δικούς τους πολιτικούς λόγους, δεν ήθελαν και βιώσιμη συμφωνία με την Ελλάδα και την Ελλάδα εντός ευρώ) δεν είχαν παρά να σπρώξουν τις ελληνικές κυβερνήσεις στα πρόθυρα του Grexit ώστε να αντηχήσει το «ναι σε όλα» στην Ολομέλεια της Βουλής.Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, από την πρώτη μέρα που συνάντησα τον Αλέξη Τσίπρα, το μήνυμά μου ήταν ότι, για να αξίζει τον κόπο να πάρει τα κλειδιά του Μαξίμου, έπρεπε να φοβάται τη μονιμοποίηση της χρεοδουλοπαροικίας μας (δηλαδή το 3ο μνημόνιο) περισσότερο απ’ ό,τι φοβόταν το Grexit: Μόνο έτσι υπήρχαν πιθανότητες για την πολυπόθητη βιώσιμη συμφωνία χωρίς Grexit! Μόνο έτσι δεν θα μπλόφαρε λέγοντας στους δανειστές ότι τα μνημόνια τελείωσαν. Γιατί; Επειδή αν πραγματικά προτιμάς το Grexit από το 3ο μνημόνιο, δεν είναι μπλόφα να λες ότι, βρέξει χιονίσει, δεν υπογράφεις 3ο μνημόνιο! Κι οι δανειστές; Θα ενέδιδαν ποτέ στην απαίτηση για σοβαρή και έγκαιρη αναδιάρθρωση του χρέους (προαπαιτούμενο για βιώσιμη συμφωνία); Ναι, εφόσον ταυτόχρονα:(α) γνώριζαν ότι, αντιμέτωποι με το δίλημμα Grexit ή συνθηκολόγηση (και αποδοχή της χρεοδουλοπαροικίας), εμείς προτιμούσαμε  το Grexit·(β) έκριναν ότι ένα Grexit θα τους κόστιζε τελικά (σε οικονομικούς και πολιτικούς όρους) πιο πολύ από το να ενδώσουν στη σοβαρή και έγκαιρη αναδιάρθρωση του χρέους την οποία απαιτούσε η επιθυμητή βιώσιμη συμφωνία.Συνοπτικά, στη Μνημονιακή Ελλάδα υπήρχαν τρεις βασικές απόψεις ή θέσεις – τις οποίες αποτυπώνει ο Πίνακας 1:(α) Η πεποίθηση του μνημονιακού τόξου ότι η παραμονή στο ευρώ άξιζε τη μόνιμη χρεοδουλοπαροικία στην οποία της έβαλε η τρόικα.(β) Η πεποίθηση των θιασωτών της δραχμής ότι βιώσιμη συμφωνία εντός ευρώ δεν μπορεί να υπάρξει και, συνεπώς, το Grexit είναι η μόνη εναλλακτική στη χρεοδουλοπαροικία.(γ) Η μεσαία οδός που (νόμισα ότι) ήταν κοινός τόπος μου με τον Αλέξη Τσίπρα και την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, και η οποία μπορούσε να οδηγήσει σε βιώσιμη συμφωνία εντός της ευρωζώνης εφόσον (i) εμείς θεωρούσαμε ό,τι χειρότερο το 3ο μνημόνιο και (ii) οι δανειστές φοβόντουσαν πιο πολύ το περίπου 1 τρις. ευρώ που θα κόστιζε το Grexit απ’ ό,τι το πολιτικό κόστος του «να τα βρουν» με μια ελληνική κυβέρνηση της Αριστεράς.ΠΙΝΑΚΑΣ 1 – Τρεις ιεραρχήσεις προτιμήσεων, τρία διαφορετικά αποτελέσματαΙδού λοιπόν το κλειδί της ερώτησης: «Ήταν μάταιη η διαπραγμάτευση;» Εφόσον προτιμούσαμε το Grexit από το 3ο μνημόνιο, όχι, δεν ήταν μάταιη. (Βλ. την 3η στήλη.) Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος για τον οποίο το σύνθημα με το οποίο κερδίσαμε τις εκλογές του Γενάρη 2015 ήταν: «Συμφωνία βιώσιμη μέσα στο ευρώ, αλλά όχι όλα για το ευρώ!» Κατεβήκαμε στις εκλογές (τουλάχιστον έτσι νόμισα) αποφασισμένοι να καταδείξουμε στους δανειστές την ειλικρινή μας διάθεση για την επίτευξη έντιμης επίλυσης του ελληνικού ζητήματος διαμηνύοντάς τους, παράλληλα, ότι –ενώ σε καμία περίπτωση δεν απειλούμε με Grexit– ήμασταν έτοιμοι να απαντήσουμε σε επιθετικές τους κινήσεις (π.χ. κλεισίματος των ελληνικών τραπεζών) με ανάλογα και εύλογα αντίποινα (κούρεμα ομολόγων SMP της ΕΚΤ, ενεργοποίηση παράλληλου συστήματος πληρωμών κτλ.).Δυστυχώς, μετά την ήττα και τη συνθηκολόγηση, ακούμε και διαβάζουμε καλοπροαίρετους σχολιαστές, ακόμα και πολλούς που διάκεινται επικριτικά απέναντι στην επιλογή Τσίπρα να ενδώσει στην τρόικα και να αποκαλέσει την Ελληνική Άνοιξη «αυταπάτη», να αναρωτιούνται: «Και τι να έκανε όταν κατάλαβε ότι ο εχθρός [σημ.: εννοούν τον κ. Σόιμπλε] επιζητούσε την εφαρμογή της απειλής μας, του Grexit; Να αποδεχόταν την καταστροφή που θα έφερνε το Grexit; Να συνέχιζε να μπλοφάρει με τους δανειστές, όπως ο Βαρουφάκης;» Δυστυχώς, η ήττα φαίνεται πως έφερε αμνησία ως προς το διακύβευμα της Άνοιξης, τους στόχους και τα μέσα μας.Πολύ πριν κερδίσουμε τις εκλογές, προειδοποιούσα τον Αλέξη Τσίπρα να μη διανοηθεί καν να μπλοφάρει απειλώντας μ’ ένα Grexit το οποίο δεν είχε σκοπό να εφαρμόσει. Είχα μάλιστα γίνει και δυσάρεστος, καθώς, από το 2012, επέμενα ότι, αν κέρδιζε εκείνες τις εκλογές, θα ερχόταν αντιμέτωπος με μια τρόικα που θα τον έσπρωχνε τεχνηέντως στο χείλος του Grexit, ώστε να διαπιστώσουν οι δανειστές αν εννοούσε εκείνα που έλεγε. Πρόσθετα μάλιστα ότι η βιωσιμότητα της Ελλάδας εντός του ευρώ απαιτούσε από εκείνον, εκείνη τη στιγμή, να προτιμήσει το επαπειλούμενο Grexit από τη συνθηκολόγηση. Μόνον τότε μπορεί να υποχωρούσαν, δίνοντας στη χώρα τις ανάσες που χρειαζόταν, και άξιζε, εντός της ευρωζώνης.Είχα δίκιο όμως, το 2012, ή το 2015, ότι η βίαιη έξωσή μας από το ευρώ ήταν, παρά το τεράστιο κόστος της, προτιμότερη από τη συνέχιση των μνημονίων και του καθεστώτος χρεοδουλοπαροικίας που αυτά μας επιβάλλουν;Ήταν το Grexit το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα για τον ελληνικό λαό και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας;Τι θα ήταν καλύτερο τον Ιούλιο του 2015; Ένα Grexit, το οποίο δε θέλαμε; Ή το 3ο μνημόνιο, εναντίον του οποίου εξεγερθήκαμε; Η απάντηση απλή: Το Grexit! Ναι, το κόστος θα ήταν μεγάλο. Το 2012 είχα μάλιστα χρησιμοποιήσει ακραίες εκφράσεις, λέγοντας ότι ένα Grexit θα μας πήγαινε πίσω στη νεολιθική εποχή.  Όμως ακόμα και τότε επέμενα: Αν δεν ήμασταν διατεθειμένοι να πούμε «όχι» στις αρπακτικές ιδιωτικοποιήσεις, την σκληρή λιτότητα και τα νέα μνημονιακά δάνεια, η τρόικα θα συνέτριβε τη χώρα. Όπερ και εγένετο! (Βλ. τον ΠΙΝΑΚΑ 1.)Στις αρχές Ιουλίου του 2015, κατά την ηρωική στιγμή του δημοψηφίσματος, ο πρωθυπουργός Τσίπρας πράγματι βρέθηκε αντιμέτωπος με την απειλή του Grexit. Αν τιμούσε το ΟΧΙ, ναι, υπήρχε πιθανότητα να περάσει η γραμμή Σόιμπλε για Grexit – αν και εξακολουθώ να πιστεύω ότι, την τελευταία στιγμή, το δίδυμο Μέρκελ-Ντράγκι θα παρέμβαιναν αντιπροτείνοντας την ριζική αναδιάρθρωση χρέους. Παρόλα αυτά, ο πρωθυπουργός έπρεπε να υπολογίσει τι θα κόστιζε το Grexit αν τιμούσε το ΟΧΙ κι η τρόικα επέλεγε να μην ενδώσει στο κούρεμα του χρέους μας.Τι θα κόστιζε αλήθεια το Grexit το καλοκαίρι του 2015; Ο Πίνακας 2 απαντά παραθέτοντας δύο εκτιμήσεις (βλ. διακεκομμένες καμπύλες). Η πιο αισιόδοξη εκτίμηση βασίζεται σε απλή προβολή της ιστορικής πορείας του εθνικού εισοδήματος χωρών που βίωσαν το απότομο και βίαιο σπάσιμο σταθερών ισοτιμιών (βλ. Βρετανία 1931, 1992, Ιταλία 1992, Μεξικό 1994, Βραζιλία 1999, Αργεντινή 2002). Και η πιο απαισιόδοξη εκτίμηση βασίζεται στην υπόθεση ότι, λόγω της ανυπαρξίας εγχώριων χαρτονομισμάτων, η άμεση μείωση του εθνικού μας εισοδήματος θα ήταν η διπλάσια εκείνων των συγκεκριμένων ιστορικών επεισοδίων.ΠΙΝΑΚΑΣ 2 – Η διακύμανση του τριμηνιαίου ελληνικού εθνικού εισοδήματος σε ευρώ για την περίοδο 2007-2017 – με τη συμπαγή γραμμή να καταδεικνύει τον κινούμενο μέσο όρο (διάρκειας ενός έτους) [στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, επικαιροποιημένα τον Σεπτέμβριο του 2017]. Οι δύο διακεκομμένες χρονοσειρές αποτελούν εκτιμήσεις (μία ουδέτερη και μία απαισιόδοξη) του μέσου όρου του ΑΕΠ μετά από ένα Grexit τον Ιούλιο του 2015. Οι εκτιμήσεις βασίζονται σε προβολές επί των ελληνικών μακροοικονομικών δεδομένων έξι επεισοδίων σπασίματος σταθερών νομισματικών ισοτιμιών (Βρετανία 1931, 1992, Ιταλία 1992, Μεξικό 1994, Βραζιλία 1999, Αργεντινή, 2002), λαμβανομένης υπ’ όψιν της προϋπάρχουσας εσωτερικής υποτίμησης (ιδίως στην περίπτωση της Ελλάδας).Ακόμα και με βάση το απαισιόδοξο σενάριο διαφαίνεται ότι η ανάκαμψη θα ξεκινούσε την άνοιξη του 2016, ότι έναν χρόνο μετά το σοκ του Grexit θα είχε αποσοβηθεί και, σήμερα πλέον, οι ρυθμοί ανάκαμψης θα ήταν εντυπωσιακοί, θέτοντας την ελληνική οικονομία σε τροχιά που καθιστά τη σημερινή μας κατάσταση αποτελμάτωσης και σταδιακής ερημοποίησης ακόμα πιο θλιβερή. Αυτό θα ήταν το αποτέλεσμα του Grexit: Ένα κόστος πρόσκαιρο με μεγάλα οφέλη μετά το 2017 – κάτι που στη γλώσσα της οικονομικής ονομάζεται επένδυση!Αντ’ αυτού, είχαμε τη συνθηκολόγηση Τσίπρα, ώστε να αποφευχθεί το Grexit πάση θυσία, και μια μόνιμη αποτελμάτωση μέχρι και το 2023 που ανάλογή της δεν έχει υπάρξει στην ιστορία του καπιταλισμού – κάτι που φαίνεται στον Πίνακα 3 ο οποίος δείχνει πως ακόμα κι η μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία του καπιταλισμού, η Μεγάλη Ύφεση του Μεσοπόλεμου στις ΗΠΑ, ξεπεράστηκε σχετικά γρήγορα ενώ η Ελληνική Κρίση κρατά ως και σήμερα – 13 χρόνια αργότερα!ΠΙΝΑΚΑΣ 3 – Η εξέλιξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ (ξεκινώντας το 1924) και της Ελλάδας (ξεκινώντας το 2003)Το κόστος της διαπραγμάτευσης (πρώτο εξάμηνο του 2015)Στην προσπάθεια αμαύρωσης της αντίστασης του ελληνικού λαού εκείνη τη σπουδαία Άνοιξη καταβλήθηκαν φιλότιμες προσπάθειες από την τρόικα εσωτερικού και εξωτερικού να «περάσει» το διπλό ψεύδος ότι: (Α) Ούτε κούρεμα χρέους ούτε 3ο Μνημόνιο χρειαζόταν, και (β) Η Ελληνική Άνοιξη σταμάτησε την ανάπτυξη που είχε αρχίσει το 2014 και κόστισε στην οικονομία έως και 200 δισ. ευρώ.Ως προς το (Α), ότι δηλαδή το 3ο Μνημόνιο ήταν «αχρείαστο», θυμίζω απλώς ότι, μόνο το 2015, και παρά τα απολύτως άδεια ταμεία που βρήκα τον Γενάρη του 2015 από την συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, έπρεπε ως Υπουργός Οικονομικών να αποπληρώσω 22 δις στους δανειστές. Ακόμα και να υπέγραφα ό,τι χαρτί μου έδινε η τρόικα (ακόμα και εκείνα που αρνείτο να υπογράψει ο Α. Σαμαράς), το πολύ να έπαιρνα άλλα 7 δις δανείων – με τα οποία εξαντλείτο όλος ο κουμπαρά δανεικών του 2ου Μνημονίου. Και τα υπόλοιπα 15 δις; Και τα άλλα 18 δις του 2016; Να το πω απλά: Είτε οι αποπληρωμές αυτές θα κουρεύονταν, όπως πρότεινα (στο πλαίσιο της ριζικής αναδιάρθρωσης/κουρέματος χρέους). Είτε 3ο Μνημόνιο (το οποίο εκλεγήκαμε για να μην πάρουμε). Τρίτη εναλλακτική δεν υπήρχε. [Τα περί «πιστοληπτικής γραμμής», αντί για 3ο Μνημόνιο, είναι λογο-τεχνάσματα – απλά, αντί να το λέγανε 3ο Μνημόνιο θα το λέγανε «πιστοληπτική γραμμή».]Πάμε τώρα στο «κόστος της διαπραγμάτευσης» ή και «κόστος Βαρουφάκη». Μια ματιά στον Πίνακα 1  αποκαλύπτει την πραγματικότητα. Η εικόνα του ΑΕΠ μας σε τρέχουσες τιμές (δηλαδή σε ευρώ στις τσέπες των ανθρώπων) είναι ξεκάθαρη. Η μείωσή του αρχίζει με την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 και, από τότε, μέχρι και τις αρχές του 2014, επιταχύνεται ραγδαία, με μια συνολική απώλεια της τάξης του 25% και άνω. Από τα μέσα του 2014 περνάμε από τη ραγδαία πτώση στην αποτελμάτωση: πιο ήπιες μειώσεις του συνολικού εισοδήματος, οι οποίες, όμως, συμπίπτουν με μεγάλες μειώσεις τιμών (αποπληθωρισμός της τάξης του 2% και άνω). Εν συντομία, το 2014 δεν υπήρξε καμία ανάκαμψη, πόσο μάλιστα ανάπτυξη. Αυτό που υπήρξε ήταν παγίωση της κρίσης, αποτελμάτωση και παγίδευση της κοινωνίας στην αυτοτροφοδοτούμενη δίνη ενός μη βιώσιμου χρέους-ύφεσης-λιτότητας.Αντίθετα από το αφήγημα της ολιγαρχίας, σύμφωνα με το οποίο ο «ανόητος» λαός ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη του 2015 «παρά την ανάκαμψη», η πραγματικότητα καταδεικνύει ότι ο ελληνικός λαός ψήφισε την κυβέρνησή μας επειδή όχι μόνο δεν υπήρξε καμία ανάκαμψη το 2014 αλλά, επιπλέον, δεν μπορούσε άλλο να ανεχτεί τις ανοησίες περί Greekcovery, Greek Success Story κτλ., στις οποίες, προσβλητικά, τον εξέθετε ένα καθεστώς υπό πανικό.Όσο για το «κόστος» της Ελληνικής Άνοιξης, ο Πίνακας 1 είναι εξίσου αποκαλυπτικός: Απλώς δεν προέκυψε ποτέ τέτοιο κόστος! Σε όρους συνολικού εισοδήματος, αν μη τι άλλο, από τις αρχές του 2015 παρατηρούμε μια διαρκή σταθεροποίηση. Μήπως όμως το 2015 αυξήθηκε το χρέος; Όχι, δεν αυξήθηκε ούτε το χρέος – βλ. Πίνακα 4. Όταν παρέλαβα το Υπουργείο Οικονομικών, το δημόσιο χρέος ήταν στα 317 δισ., ενώ το παρέδωσα, έξι μήνες μετά, στα 307 δισ., δηλαδή επί της ουσίας στο ίδιο, κατά τι χαμηλότερο, μη βιώσιμο επίπεδο. Μήπως το νέο χρέος που μου καταλογίζουν προστέθηκε λίγο αργότερα; Ούτε αυτό στέκει: Από το τέλος του 2014 έως την 1η Απριλίου 2016 το δημόσιο χρέος αυξήθηκε, σύμφωνα με τη Eurostat, μόνο κατά 1,5 δισ.Τότε, τα 86,τα 100 δισ. και τα 200 δισ. που μου χρεώνουν οι κκ. Στουρνάρας, Ρέγκλινγκ και Βίζερ αντίστοιχα πώς προέκυψαν; Πολύ απλά: Πήραν το μη βιώσιμο μέρος του δημόσιου χρέους, το οποίο έλεγα ότι αν δεν κουρευτεί (όπως πρότεινα και απαιτούσα) θα το μετακύληαν με νέα μη βιώσιμα δάνεια, και αφού βοήθησαν να εμποδιστεί το κούρεμά του (κάτι που απαιτούσε την απομάκρυνσή μου από το Υπουργείο Οικονομικών και την ακύρωση του ΟΧΙ), εξασφάλισαν όχι μόνο ότι θα μετακυλιστεί με νέα μνημονιακά δάνεια αλλά και θα χρεωθεί σ’ εμένα!Δεν είναι εντυπωσιακό; Το μη βιώσιμο χρέος που εκείνοι συσσώρευσαν πριν από το 2015 αποφάσισαν και διέταξαν να χρεωθεί στην Ελληνική Άνοιξη, στην εξέγερση ενός λαού εναντίον του συγκεκριμένου μη βιώσιμου χρέους! Ο Γιόζεφ Γκέμπελς θα ήταν περήφανος που η τέχνη της θεμελίωσης μιας προπαγάνδας σε γιγαντιαία ψεύδη ζει και βασιλεύει.ΠΙΝΑΚΑΣ 4 – Τα σαγόνια του μη βιώσιμου χρέους άνοιξαν μετά το 2008, το 2015 παρέμειναν σταθερά και από το 2018 ανοίγουν κι άλλοΝαι, αλλά σήμερα, εν έτει 2023, η Ελλάδα 2.0 πετάει…Το μόνο που πετάει είναι το χρέος. Το μόνο που μεγεθύνεται είναι οι φούσκες που βασίζονται σε νέα χρέη. Το τσουνάμι «κόκκινων» οφειλών και δανείων του ιδιωτικού τομέα μεγεθύνεται καθημερινά. Η μεταβίβαση των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες στα αρπακτικά (πιο ευγευνικά, στους servicers) δεν αλλάζει το γεγονός ότι το σύνολο του ιδιωτικού χρέους που δεν αποπληρώνεται ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί άλλο ένα βουνό ιδιωτικού χρέους που, κούτσα-κούτσα, αποπληρώνεται αλλά που, κι αυτό λίγο-λίγο «κοκκινίζει» όσο η ακρίβεια θερίζει, τα εισοδήματα αρνούνται να αυξηθούν, κι οι άνθρωποι που μέχρι τώρα αποπλήρωναν τα χρέη τους ξάφνου αδυνατούν να το κάνουν.Συνολικά, σε μια Ελλάδα που το συνολικό μας εισόδημα είναι γύρω στα 200 δις, το ιδιωτικό χρέος ξεπερνά τα 500 δις. Σε αυτό το βουνό ιδιωτικού χρέους προστίθεται το δημόσιο χρέος των 410 δις. Έτσι, φτάσαμε ο λαός μας να χρωστά, συνολικά, πάνω από 900 δις, όταν το εισόδημα δεν ξεπερνά τα 200 δις, από τα οποία τα έσοδα της ολιγαρχίας δεν δηλώνονται και δεν φορολογούνται (μόνο, το πολύ, 90 δις δηλώνονται στην Εφορία – από τους φτωχότερους των ελλήνων και των ελληνίδων).Και να ήταν μόνο αυτό; Κάθε χρόνο ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας μπαίνουν «μέσα», μαζί, κατά 40 δις το χρόνο (ο τεχνικός όρος είναι ότι, το 2022, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο έφτασε το 10% του ΑΕΠ, δηλαδή περί τα 40 δις). Πως γίνεται αυτό; Παρά τον τουρισμό κάτω από το βάρος του οποίου συνθλίβεται η κοινωνία, οι υποδομές κι η Φύση, ξοδεύουμε σε εισαγωγές υλικών αγαθών και άυλων υπηρεσιών 40 δις περισσότερα από όσα εισπράττουμε εξάγοντας αγαθά και υπηρεσίες. Και που τα βρίσκουμε αυτά τα 40 δις; Είτε τα δανειζόμαστε από ξένες τράπεζες και οργανισμούς είτε καλύπτονται από ξένα κεφάλαια που έρχονται για να εξαγοράσουν ό, τι βρουν.Είναι ξεκάθαρο ότι η «Χρεοδουλοπαροικία η Ελλάς» καλά κρατάει και προμηνύει ένα πράγμα με μαθηματική ακρίβεια: Νέα Σκληρή Λιτότητα, Νέο Κρατικό Δανεισμό, Νέες Περιπέτειες.Εν κατακλείδιΤο 2015 υπήρχε τρόπος να αποδράσει η χώρα από τη φυλακή του χρέους παραμένοντας παράλληλα στο ευρώ: η ηγεσία μας να φοβόταν το 3ο μνημόνιο περισσότερο απ’ ό,τι φοβόταν το Grexit! [Σημ. Αν έστω και μια στιγμή, τότε που μου προτάθηκε να αναλάβω το Υπουργείο Οικονομικών, πίστευα ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα υπέκυπτε στην αυταπάτη ότι η υποταγή στην τρόικα ήταν λιγότερο κακή λύση από το Grexit, δεν υπήρχε πιθανότητα να συμμετάσχω.]Η μόνη αυταπάτη που έκανε κακό στη χώρα ήταν, και παραμένει, η αυταπάτη ότι η ακύρωση του ΟΧΙ έσωσε την Ελλάδα – μαζί με την αυταπάτη πως η καθυπόταξη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στις βουλές της τρόικας, και το 3ο Μνημόνιο, ήταν μονόδρομος και ευεργετική για τη κοινωνία και τον λαό μας.Αυτός είναι ο λόγος που το ΜέΡΑ25 τιμούμε το ΟΧΙ ως κορυφαία στιγμή λαϊκής ωριμότητας και δημοκρατικής ειρηνικής επανάστασης κόντρα στον ανορθολογισμό και τον ολιγαρχικό αυταρχισμό.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Το 2015 το άμεσο κόστος ενός Grexit για ΕΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ ανερχόταν στα περίπου 700 δισ. ευρώ αθετημένων αποπληρωμών: ελληνικό δημόσιο χρέος, TARGET2, υποχρεώσεις των ελληνικών τραπεζών απέναντι στην ΕΚΤ, οφειλές των ελληνικών τραπεζών σε ξένους δανειστές, δάνεια ελληνικών εταιρειών και νοικοκυριών από ξένους δανειστές. Όλα αυτά τα δάνεια σε ευρώ θα ήταν, προφανώς, αδύνατον να αποπληρωθούν σε ευρώ μετά την έξοδο της χώρας από το ευρώ. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι, λόγω των λεγόμενων cross defaults (των στάσεων πληρωμών ξένων εταιρειών ή οργανισμών προς άλλες ξένες εταιρείες ή οργανισμούς λόγω της αθέτησης αποπληρωμών από Έλληνες οφειλέτες), τουλάχιστον 300 δισ. επιπλέον πρέπει να προστεθούν στο κόστος της ΕΕ από ένα Grexit. Σύνολο: περί το 1 τρισ. ευρώ!

Ήταν άστοχη εκείνη η υπερβολή μου. Εννοούσα πως ένα Grexit τότε, το 2010, θα συρρίκνωνε το ΑΕΠ μας περισσότερο απ’ ότι συρρικνώθηκε το ΑΕΠ των ΗΠΑ στα πρώτα 3 χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης του Μεσοπολέμου. Ναι, αλλά αυτό ακριβώς έγινε: Από 240 δις το ΑΕΠ της χώρας, με 2 καταστροφικά μνημόνια αντί για Grexit, το πήγαν στα 175 δις. Οπότε, το 2015, η μεγάλη πτώση είχε ήδη γίνει και ένα Grexit τότε θα είχε πολύ μικρότερο κόστος – βλ. πιο κάτω.

The post Ήταν αυταπάτη το ΟΧΙ; Η στρατηγική, οι προοπτικές και το κόστος της Ελληνικής Άνοιξης υπό τη σκιά του Grexit appeared first on Yanis Varoufakis.

Αντί σχολίου περί παραίτησης Τσίπρα: Δύο σύντροφοι-αινίγματα (απόσπασμα από το ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ, 2017)

Όπως φαντάζεστε, αυτές τις μέρες δέχομαι συνεχείς προσκλήσεις να σχολιάσω την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα. Πέραν μιας σύντομης ανάρτησης δεν έχω να προσθέσω κάτι. Ίσως όμως βοηθήσει τον δημόσιο διάλογο, ιδίως εντός της Αριστεράς, η αναπαραγωγή ενός κειμένου στο οποίο είχα πασχίσει να καταγράψω, χωρίς κανένα πάθος ή φόβο, όσα κατανόησα για τον άνθρωπο. [Ακολουθεί μέρος του Κεφ. 17 του βιβλίο μου ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ, Εκδόσεις Πατάκη 2017]«Αν κοιτάξεις το εσωτερικό της αβύσσου για πολλή ώρα, στο τέλος η άβυσσος θα κοιτάξει μέσα σου». (Φρ. Νίτσε)Το αγχωτικό απόφθεγμα του Νίτσε περιγράφει αυτό που βίωσα όταν προσπάθησα να εντρυφήσω στον ψυχισμό των συντρόφων μου. Είχα βρεθεί στην πρώτη γραμμή ενός βρόμικου πολέμου, ύστερα από χρόνια ευχάριστων μοναχικών ακαδημαϊκών περιπλανήσεων σε απόκρυφα θεωρητικά ερωτήματα. Γνώριζα ότι στις μάχες που θα ξεσπούσαν από την πρώτη κιόλας μέρα μετά την εκλογή μας στο εξωτερικό μέτωπο εξαρτιόμουν πλήρως από τους συντρόφους μου για να καλύπτονται τα νώτα μου. Η αποκωδικοποίηση της σκέψης και των προθέσεών τους ήταν ό,τι πιο δύσκολο έχω επιχειρήσει.Φίλοι και επικριτές με κατηγορούν ότι διέκρινα θετικά στοιχεία στον Αλέξη που δεν υπήρχαν. Κάνουν λάθος. Η πρόθεσή του να απελευθερώσει την Ελλάδα από τον παγίδα του φαύλου κύκλου ήταν ειλικρινής. Η ευφυΐα κι η ικανότητά του να μαθαίνει γρήγορα ήταν εμφανείς. Το ίδιο κι ο ενθουσιασμός του για το αποτρεπτικό σχέδιο που είχα προτείνει και η ιεράρχηση πάνω από όλους τους άλλους στόχους της αναδιάρθρωσης του χρέους. Η εκτίμησή του για όσα του προσέφερα ήταν υπαρκτή. Όταν, για παράδειγμα, μου έδωσε την εντολή, ενώπιον του Κυβερνητικού Συμβουλίου, να μεταβώ στην Ουάσινγκτον για να ανακοινώσω αυτοπροσώπως στην Κριστίν Λαγκάρντ την απόφασή μας για στάση πληρωμών προς το ΔΝΤ, η έξαρσή του ήταν αυθεντική. Ο λόγος για τον οποίο διέκρινα όλα αυτά τα θετικά στοιχεία στον Αλέξη είναι πως όντως υπήρχαν. Το λάθος μου ήταν ότι δε διέκρινα και όλα τα άλλα στοιχεία που επίσης υπήρχαν, ανάμεικτα μέσα του: Το δικό του Plan B, το οποίο εγγυημένα θα ακύρωνε τις δικές μου προσπάθειες για το κοινό μας Plan A, προτού ακόμα του δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία να πετύχει. Την αβάσταχτη επιπολαιότητά του. Την τάση του στη μελαγχολία. Και, τέλος, την έντονη επιθυμία να αποδείξει σ’ έναν αστικό κόσμο που τον αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό ότι δεν ήταν διάττων αστήρ.Όταν την πρώτη μέρα μας στην κυβέρνηση μου τόνισε ότι είχαμε καθήκον να είμαστε έτοιμοι να παραδώσουμε τα κλειδιά των οφίτσιών μας στην αντιπολίτευση, αντί να παραδοθούμε στους δανειστές, είμαι σίγουρος ότι δεν έλεγε ψέματα. Το κομμάτι του Αλέξη που μου έλεγε αυτά τα λόγια έλεγε την αλήθεια. Γι’ αυτό βούρκωσα όταν τον άκουσα. Γι’ αυτό τον πίστεψα. Απλώς εκείνο το κομμάτι δεν ήταν το μοναδικό!Τον πίστεψα επίσης επειδή, παρά τα αποκαρδιωτικά πισωγυρίσματά του, γνώριζα την απάνθρωπη πίεση υπό την οποία καλούνταν να λαμβάνει αποφάσεις. Θυμάμαι εκείνη την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου, με τις τράπεζες κλειστές, με τον αγώνα για το ΟΧΙ σε πλήρη εξέλιξη, να πηγαίνω στο Μαξίμου για να του παρουσιάσω την τελευταία εκδοχή του Σχεδίου Χ, του σχεδίου έκτακτης ανάγκης που μου είχε ζητήσει να ετοιμάσω σε περίπτωση που μας ανάγκαζαν να βγούμε από το ευρώ. Καθώς του το παρέδιδα, με ρώτησε: «Είναι εφικτό;»Του απάντησα ειλικρινά: «διάβασέ το και κλάψε», όπως κλαίγαμε όσοι το επεξεργαζόμασταν. Η μετάβαση σε μια νέα δραχμή θα ήταν επώδυνη, σχεδόν αποπνικτική – τουλάχιστον για τους πρώτους μήνες. Είχα επιβάλει στην ομάδα μου να μην αποκρύψουν καμία από τις ζοφερές πτυχές του Σχεδίου στο κείμενο που του παραδώσαμε. Πράγματι, το κείμενο του Σχεδίου Χ σκιαγραφούσε, ως όφειλε, την επώδυνη διαδικασία ενός Grexit βήμα προς βήμα. Καθώς βούλιαζε απελπισμένος στην πολυθρόνα του, του υπενθύμισα δύο πράγματα.Πρώτον, σκοπός του Σχεδίου Χ ήταν να υπάρχει αλλά όχι να χρησιμοποιηθεί, εκτός κι αν ο Σόιμπλε επιβαλλόταν στη Μέρκελ. Του σύστησα όμως να ενεργοποιήσουμε αμέσως το παράλληλο σύστημα πληρωμών σε ευρώ, που ήταν το αντίθετο του Σχεδίου Χ: ένα σύστημα που θα μας επέτρεπε, σε περίπτωση επικράτησης του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, να παραμείνουμε στην ευρωζώνη το αναγκαίο διάστημα ώστε η Μέρκελ και ο Ντράγκι να έχουν την ευκαιρία να μας επαναπροσεγγίσουν –όπως είχε κάνει ο Γιουνκέρ την προηγουμένη– με σχέδιο συμφωνίας βατό, που θα συμπεριελάμβανε τις ελάχιστες απαιτήσεις μας για ελάφρυνση του χρέους και για τερματισμό της αυτοτροφοδοτούμενης λιτότητας.Ο Αλέξης με κοίταξε γαλήνια και ρώτησε: «Ποιες είναι οι πιθανότητες να μας προσεγγίσουν με κάτι αξιοπρεπές, Γιάνη;» Σε εκείνη την κρίσιμη καμπή στην ιστορία της χώρας ήμουν υποχρεωμένος να απαντήσω στον πρωθυπουργό μου στη βάση της πιο συντηρητικής, και λιγότερο αισιόδοξης, εκτίμησης που συνήδε με τα στοιχεία της στιγμής. Του είπα ότι οι πιθανότητες να το κάνουν ήταν 100% αν έπρατταν με βάση τη λογική. Όμως, τον προειδοποίησα, όπως μου είχε γράψει ο Νταν Έλσμπεργκ, ο μεγάλος Αμερικανός παιγνιοθεωρητικός – ο οποίος, από σχεδιαστής της στρατηγικής εξαπόλυσης πυρηνικού πολέμου εκ μέρους του Πενταγώνου, κατέληξε ειρηνιστής και ο άνθρωπος που εξευτέλισε την αμερικανική πολεμική μηχανή δημοσιοποιώντας τα λεγόμενα Κείμενα του Πενταγώνου (Pentagon Papers), φέρνοντας τον τερματισμό του πολέμου του Βιετνάμ μία ώρα αρχύτερα:«Να μην ξεχνάς πως το καθεστώς μπορεί να είναι αυθεντικά παραλόγως αυτοκαταστροφικό – κι όχι απλώς να προσποιείται ότι είναι παράλογο!»Συνέχισα λέγοντας: «Οι ισχυροί πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη έχουν προϊστορία στο να είναι πολύ κακοί όσον αφορά την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους, υποκύπτοντας αντ’ αυτής σε παράλογες παρορμήσεις». Και δεδομένου ότι ο παραλογισμός καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη, είπα στον Αλέξη ότι μια πιο λογική εκτίμηση της πιθανότητας η καγκελάριος Μέρκελ τελικά να επιλέξει την αμοιβαίως επιζήμια εναλλακτική ενός Grexit, αντί για την αμοιβαίως ευνοϊκή συμφωνία, ήταν περίπου πενήντα-πενήντα. Όμως, κατέληξα με έμφαση, ακόμα κι αυτό το ζοφερό Grexit, το οποίο απεύχομαι όπως κι εσύ, είναι καλύτερο, Αλέξη, από άλλη μία τετραετία Μνημονιστάν. Τουλάχιστον, παρά το μεγάλο κόστος των πρώτων μηνών, το Μνημονιστάν θα τελείωνε, το χρέος θα κουρευόταν, η κυριαρχία μας θα επέστρεφε και, πριν περάσει πολύς καιρός, οι πληγές θα επουλώνονταν. Αντίθετα, η συνθηκολόγηση ισοδυναμεί με επέκταση εις το διηνεκές της ερημοποίησης της χώρας υπό καθεστώς αποικίας χρεοδουλοπαροίκων.Το θέαμα του Αλέξη να λυγίζει κάτω από την πίεση της εκτίμησης «πενήντα-πενήντα» που του έδωσα με έκανε ευάλωτο στο να συγχωρώ, να νομιμοποιώ και να εκλογικεύω τα ασυγχώρητα, αήθη και παράλογα ολισθήματά του. Υπήρχαν πολλά τέτοια, αλλά δύο ξεχώριζαν:(1) Η υπαναχώρησή του από τη σαφή συμφωνία μας, στην οποία είχαμε βασίσει την αρχική μας στρατηγική, σύμφωνα με την οποία η συνέχιση της πτώχευσης της χώρας μέσω 3ου μνημονίου θα ήταν χειρότερη από το Grexit, όσο επώδυνο κι αν ήταν αυτό.(2) Η απόρριψη της έκκλησής μου να απευθυνθεί στον λαό με την αξιοπρεπή ομιλία παράδοσης που του είχα ετοιμάσει, αντί να οργανώσει δημοψήφισμα το οποίο ενδόμυχα ήλπιζε να χάσει.Κατά τη διάρκεια της καμπάνιας για το ΟΧΙ, προέβην σε δήλωση που είχε διττό στόχο, πρώτον, να μεταφέρει στον κόσμο μας μια αλήθεια και, δεύτερον, να πιέσει τον Αλέξη και τους υπόλοιπους συναδέλφους στην κυβέρνηση να αποκαλύψουν τις προθέσεις τους σε περίπτωση που επικρατούσε το ΝΑΙ. Συγκεκριμένα, σε συνέντευξη στο Bloomberg δήλωσα ότι αν κέρδιζε το ΝΑΙ, θα υπέβαλλα την παραίτησή μου αμέσως:«Ως δημοκράτης», είπα, «θα σεβαστώ τη βούληση του λαού να προσυπογράψει τους όρους των δανειστών. Όμως, την ίδια στιγμή, δεν έχω καμία υποχρέωση να υπογράψω και να εφαρμόσω τη συμφωνία εγώ ο ίδιος. Αν κερδίσει το ΝΑΙ, θα παραιτηθώ και θα αφήσω να το κάνει όποιος με διαδεχτεί».Πέραν του ότι ήθελα να ξεκαθαρίσω στους ψηφοφόρους μου ότι ένα ΝΑΙ θα με οδηγούσε στην παραίτηση από το Υπουργείο Οικονομικών, ήθελα να δω πώς θα αντιδρούσαν στη δήλωσή μου εκείνη οι σύντροφοί μου, όχι μόνον ο Αλέξης αλλά και ο Ευκλείδης, παραδείγματος χάριν. Το γεγονός ότι σφύριξαν αδιάφορα, ότι κανείς τους δε δεσμεύτηκε να κάνει το ίδιο, μου έλεγε όλα όσα χρειαζόταν να γνωρίζω. Ήταν απλό.Το ΝΑΙ δεν ήταν, γι’ αυτούς, λόγος παραίτησης. Θα υπηρετούσαν το νέο μνημόνιο υπό το φύλλο συκής της λαϊκής ετυμηγορίας για παράδοση στην τρόικα. Στην ουσία, η διαφορά μου με τους συναδέλφους μου στον Σύριζα ήταν πως, ενώ διοχέτευα όλη μου την ενέργεια, επιστράτευα όλες μου τις (όποιες) ικανότητες ενάντια στην τρόικα και υπέρ της αναδιάρθρωσης των χρεών μας, εκείνοι είχαν άλλους, ή έστω και άλλους, κρυφούς στόχους. Αυτό το εμπέδωσα μετά από εκείνη τη σκληρή 27η Απριλίου, όταν ο Αλέξης αποφάσισε να καθαιρέσει τον Θεοχαράκη και να με περιθωριοποιήσει. Πάλευα να τον πείσω πως ήταν αυτοκαταστροφικό να εξουδετερώσει τον υπουργό Οικονομικών του ενώ βρισκόταν αντιμέτωπος μ’ ένα αδίστακτο Eurogroup και τον πανίσχυρο άξονα Μέρκελ-Σόιμπλε. Του είχα προτείνει μάλιστα να με αντικαταστήσει (βλ. κεφάλαιο 14). Όμως ο Αλέξης και οι συν αυτώ δεν είχαν ως αυτοσκοπό την αποτελεσματική αντίσταση στους δανειστές. Κοίταζαν πέραν της συνθηκολόγησης και αναζητούσαν την ιδανική φόρμουλα για να με θυσιάσουν χωρίς δικό τους κόστος.«Πώς δεν το είχες δει αυτό τότε;» είναι το στάνταρ ερώτημα που μου τίθεται παντού μέχρι και σήμερα. Η αλήθεια είναι ότι όποια αναλγησία και να υπήρχε στον Αλέξη, εγώ δεν τη διέκρινα. Αντίθετα με τις περιπτώσεις του Δραγασάκη, του Παππά, του Σαγιά, για να μην αναφερθώ στον Χουλιαράκη, όπου έβλεπα καθαρά μετά από κάποιο σημείο τι συνέβαινε, στην περίπτωση του Αλέξη οι αισθητήρες μου απέτυχαν. Γιατί; Ύστερα από σκέψη, η απάντηση που έδωσα στον εαυτό μου είναι απλή: Αυτό οφειλόταν στην ικανότητά του να κάνει κάτι που οι υπόλοιποι ήταν ανίκανοι να κάνουν – να δει τον εαυτό του στον καθρέπτη, να τον εξετάσει και να αυτοστοχαστεί.Θυμάμαι ένα απόγευμα, τον Μάιο, βρισκόμασταν στο γραφείο του στη Βουλή, με τη μεταξύ μας σύγκρουση σε έξαρση λόγω της απόφασής του (πίσω από την πλάτη μου) να «δώσει» στην τρόικα σκληρότατη νέα λιτότητα (εκείνο το μόνιμο 3,5% πρωτογενούς πλεονάσματος). Είχα μπει στο γραφείο του με διάθεση αντιπαράθεσης, καθώς, λίγο πριν, είχε πέσει στην αντίληψή μου άλλη μία αλόγιστη παραχώρηση που η ομάδα του έκανε στους τροϊκανούς χωρίς καν να με ενημερώσουν. Όμως ο Αλέξης μου έκοψε τη φόρα παίρνοντας ένα αυτοστοχαστικό ύφος και λέγοντάς μου τα εξής:«Διάβαζα άρθρο του Σταύρου Λυγερού μόλις τώρα. Ο μπαγάσας με έχει καταλάβει. Παρομοίασε την κατάστασή μου με το ψάρεμα ξιφία. Έχω δαγκώσει, λέει, το δόλωμα αλλά είμαι πολύ δυνατός για να με τραβήξουν έξω από το νερό. Έτσι, περιμένουν υπομονετικά. Τραβούν την πετονιά, μετά από λίγο τη χαλαρώνουν, μετά την ξανατραβούν. Θα συνεχίσουν έτσι μέχρι να με εξαντλήσουν. Μόλις νιώσουν πως εξασθενώ, θα με τραβήξουν έξω με μια απότομη κίνηση.»Οι άλλοι, άνθρωποι σαν τον Δραγασάκη και τον Χουλιαράκη, ποτέ δε θα με ξεγελούσαν. Δε θα είχα πιστέψει τις υπεκφυγές τους ούτε θα είχα συστρατευτεί μαζί τους, όσο καλός και άγιος να ακουγόταν ο σκοπός που ασπάζονταν. Η περίπτωση του Αλέξη ήταν διαφορετική. Επιδιδόταν σ’ έναν πολύπλοκο εσωτερικό διάλογο και έπρεπε να πείσει τον εαυτό του πριν παραβιάσει τις δικές του κόκκινες γραμμές, το οποίο διαφέρει από την περίπτωση κάποιου που δεν είχε ποτέ την πρόθεση να τις σεβαστεί. Μπορώ να φανταστώ τον Αλέξη να μονολογεί, σαν τον Ριχάρδο Γ΄ του Σαίξπηρ: «Έτσι, αφού είναι αδύνατον να γίνω κι εγώ εραστής και να φχαριστηθώ ετούτο τον ανέμελο καιρό, πήρα την απόφαση να γίνω κακός», μόνο που αντί για «εραστής» θα έλεγε «επαναστάτης» και αντί για «να γίνω κακός» θα έλεγε «να εισέλθω στον κύκλο της εξουσίας».Οι πράξεις του Αλέξη δεν ήταν «μπανάλ», κοινότοπες, για να χρησιμοποιήσω τη σημασία που δίνει η Χάννα Άρεντ στη λέξη. Πάλεψε σκληρά για να αποδεχτεί τις πράξεις του και να βρει τη γαλήνη σε αυτές, άσχετα αν απέτυχε. Αυτή η εσωτερική φωνή του Αλέξη ήταν, είμαι πεπεισμένος, η δύναμή του και ταυτόχρονα η καταστροφή του, ο σφετεριστής του κοινού μας σκοπού και παράλληλα ο λόγος για τον οποίο τον πίστεψα σχεδόν μέχρι το πικρό τέλος.Το μπέρδεμα που μου προκαλούσε η εσωτερική φωνή του Αλέξη το επέτεινε η περίπτωση του φίλου μου του Ευκλείδη. Ο Ευκλείδης είναι ένα παράξενο υβρίδιο: ένας πανεπιστημιακός με καταβολές παρόμοιες με τις δικές μου, αλλά ταυτόχρονα και «ζώον κομματικόν», με την ψευδοαριστοτελική έννοια. Με τον Ευκλείδη «συναντηθήκαμε στην αγγλική γλώσσα», για να δανειστώ άλλη μία φράση της Άρεντ. Μοιραζόμασταν το ίδιο χιούμορ, τις ίδιες πολιτισμικές αναφορές, τον ίδιο ριζοσπαστικό ευρωπαϊσμό, την ίδια άποψη για διαφορετικές σχολές οικονομικής σκέψης. Του άρεσε να προσποιείται πως πολιτικά βρισκόταν στα αριστερά μου, να φέρεται ως η αριστερή μου συνείδηση που είχε καθήκον να με επαναφέρει στην τάξη και να με αποτρέπει από το να παρασυρθώ σε αστικές τάσεις και ύποπτες φιλίες, όπως εκείνη με τον Νόρμαν Λάμοντ – κάτι που μου άρεσε να τον αφήνω να πιστεύει. Η αντιπάθεια και η περιφρόνηση που ένιωθε για τον Παππά και τον Αλέξη, τις οποίες εκείνοι ανταπέδιδαν, σε συνδυασμό με τη σκληρή μάχη που είχα δώσει για να συμπεριληφθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο, με έκαναν να αισθάνομαι ένα μαζί του.Όταν την 27η Απριλίου, υπό την πίεση της Μέρκελ και του Ντάισελμπλουμ, ο Αλέξης με περιθωριοποίησε, ανακοίνωσε παράλληλα ότι ο Ευκλείδης θα αναλάμβανε «συντονιστής» της διαπραγμάτευσης. Τα μέσα μετέδωσαν την είδηση σε όλη την υφήλιο και χαιρέτισαν τον Ευκλείδη ως τον νέο επικεφαλής διαπραγματευτή μας. Στην πραγματικότητα τίποτα τέτοιο δεν ίσχυε. Μπορεί να είχα περιθωριοποιηθεί, και ο Ευκλείδης να έμπαινε στα διάφορα «δωμάτια» ακολουθώντας τον Αλέξη, όμως ούτε κι αυτός είχε ουσιαστική συμμετοχή στη διαμόρφωση της διαπραγματευτικής στρατηγικής.Ένα παράδειγμα που τα λέει όλα είναι εκείνη η τραγική στιγμή, προς το τέλος του Απρίλη, όταν ο Αλέξης παραδόθηκε στη νέα λιτότητα αποδεχόμενος μία δεκαετία στόχων πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από το 3% του εθνικού εισοδήματος. Καλά, εγώ που ήμουν ήδη στο περιθώριο δεν ερωτήθην! Ο Ευκλείδης όμως; Το γνώριζε; Ήταν σύμφωνος; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Το ίδιο σοκαρισμένος και θυμωμένος με μένα βρέθηκε ο νέος «συντονιστής» της «πολιτικής ομάδας διαπραγμάτευσης». Μέχρι τέλους βρισκόμασταν συχνά στο Μαξίμου ή σε κάποια αίθουσα των Βρυξελλών να κοιτάμε αποσβολωμένοι ο ένας τον άλλον, ενώ ο Σαγιάς και ο Χουλιαράκης και οι λοιποί συνέτασσαν το SLA, και να αναρωτιόμαστε τι ρόλο παίζουμε. Αναπτύξαμε έως και το δικό μας μαύρο χιούμορ: Τον ρωτούσα τι στο καλό συνέβαινε και απαντούσε: «Μήπως με πέρασες για κάποιον που ξέρει;»Όμως, διαφέραμε σε ένα βασικό σημείο: ο Ευκλείδης ήταν κομματικός παίκτης, εγώ όχι. Προσέδωσε νομιμοποίηση στην αποτρόπαια διαδικασία της διαπραγμάτευσης με το να εμφανίζεται να εκπληρώνει τον ρόλο του ως επικεφαλής διαπραγματευτή, αφήνοντας έτσι τον κόσμο να πιστεύει πως όντως διεξαγόταν κάποιου είδους διαπραγμάτευση.Από τη μεριά μου, όπως έχω ήδη τονίσει, δεν παραιτούμουν όσο παρέμενε ζωντανή η (φθίνουσα) ελπίδα πως (α) η ρήξη ήταν αναπόφευκτη επειδή την ήθελε η τρόικα και (β) ο Αλέξης, αν και έτοιμος να εγκαταλείψει την αναδιάρθρωση του χρέους και το αίτημα για τερματισμό της λιτότητας, δε θα υπέκυπτε στον προσωπικό εξευτελισμό που προσπαθούσε να του επιβάλει η τρόικα – οπότε ίσως τελικά να χρειαζόταν τις δεξιότητές μου όσον αφορά το παράλληλο σύστημα πληρωμών και την αναδιάρθρωση του χρέους.Η πίστη μου ότι δεν ήμουν εντελώς μόνος στο πολεμικό συμβούλιο, ότι ο Ευκλείδης κι εγώ συμφωνούσαμε πως κατά κάποιον τρόπο ήμασταν εναλλάξιμοι, έπαιξε βασικό ρόλο στο να διατηρήσω την ελπίδα εκείνη. Αν είχα καταφέρει να προβλέψω ότι, εν τέλει, δεν ήμασταν εναλλάξιμοι, ότι ο Ευκλείδης εν τέλει θα γινόταν ο άνθρωπος που θα χρησιμοποιούσε το καθεστώς για να υπογράψει το 3ο μνημόνιο που γνώριζαν ότι εγώ δε θα υπέγραφα ποτέ, ίσως η στάση μου να ήταν διαφορετική – από τον Μάρτιο ή, τουλάχιστον, από τον Απρίλιο κι έπειτα.Μέχρι το τέλος δεν είχα διανοηθεί ότι ο Ευκλείδης θα μπορούσε να βάλει την υπογραφή του σε αυτά που τελικά υπέγραψε, πεπεισμένος ότι θα παραιτούνταν πολύ προτού το χέρι του φτάσει ως εκεί. Υπήρχαν ενδείξεις περί του αντιθέτου που θα έπρεπε να τις έχω λάβει σοβαρά υπ’ όψιν; Ναι, υπήρχαν. Με τη βοήθεια της απόστασης από τα γεγονότα, αντιλαμβάνομαι ότι υπήρξαν δύο ανακολουθίες που έπρεπε να μου είχαν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου.Η πρώτη ήταν ότι, όταν μιλούσαμε μόνοι μας, ο Ευκλείδης ήταν εξαιρετικά πνευματώδης, επακριβής στις απόψεις του για το καθετί, σε πλήρη αρμονία με τη «γραμμή» μου και καυστικός στον σχολιασμό του υπόλοιπου πολεμικού συμβουλίου, ιδιαίτερα του Αλέξη, του Παππά και του Χουλιαράκη. Όμως, κι εδώ έγκειται η αντίφαση, κατά τη διάρκεια του πολεμικού συμβουλίου, οι παρεμβάσεις του ήταν πειθήνιες, φλύαρες και δυσανάγνωστες ως απόψεις που ενίσχυαν τις τοποθετήσεις μου. Συχνά, δε με στήριζε καθόλου εντός των τειχών ενώ μερικά λεπτά αργότερα, εκτός των τειχών, όταν μιλούσαμε οι δυο μας, συμφωνούσε απολύτως με τη θέση μου, την οποία δεν είχε όμως υπερασπιστεί εκεί που μέτραγε.Η δεύτερη ανακολουθία ήταν πως κάθε φορά που διαπιστώναμε από κοινού ότι η ομάδα περί τον Αλέξη οδηγούσε το πλεούμενο στα βράχια την ώρα που μου επετίθετο βάναυσα, και του πρότεινα κοινή μας δράση προτού να είναι αργά, με συμβούλευε να κάνω υπομονή και με απέτρεπε από το να πέσω στην παγίδα της νοοτροπίας του αμυνόμενου μέσα στην ομάδα μας. Μια μέρα θυμάμαι ότι δεν άντεξα και του είπα: «Όταν κάποιος δέχεται επίθεση, η αμυντική στάση ενδείκνυται. Δεδομένου ότι προσπαθούν να με εξοντώσουν, δεν είναι παρανοϊκό να πιστεύω πως προσπαθούν να με εξοντώσουν!»Όταν την 6η Ιουλίου είχαν όλα πια τελειώσει, μου πήρε αρκετό καιρό να διαγνώσω τα αίτια της αποτυχίας μου να «διαβάσω» τους δύο συντρόφους μου: ο εσωτερικός διάλογος του Αλέξη και η υβριδική φύση του Ευκλείδη είχαν μπλοκάρει το ραντάρ μου αποτελεσματικότατα. Χρειάστηκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και η ξαφνική μεταμόρφωσή τους που ακολούθησε για να ξεμπλοκάρει. Ήταν μια συγκλονιστική μεταμόρφωση που παρουσιάστηκε από τους κομματικούς ιδεολόγους του Σύριζα ως η αποθέωση του υπεύθυνου ριζοσπαστισμού. Όσο όμως και να πάσχιζαν να βρουν λόγια όμορφα για να διανθίσουν τη συνθηκολόγησή τους, οι κομματικοί προπαγανδιστές δεν μπόρεσαν να έρθουν καν «κοντά» στην περιγραφή της μεταμόρφωσης εκείνης την οποία θα βρεις, αναγνώστη, στην τελευταία σελίδα του 1984.Αναφερόμενος στον συνθηκολογημένο ιδεολόγο ακτιβιστή Ουίνστον Σμιθ, που, έως πρότινος, έδινε αγώνα μεγάλο κατά του Μεγάλου Αδελφού, ο Τζορτζ Όργουελ γράφει:«Τώρα δεν έτρεχε πια ούτε ζητωκραύγαζε… Βρισκόταν στο εδώλιο του κατηγορουμένου και ομολογούσε τα πάντα, ενοχοποιούσε τους πάντες… Η σφαίρα που πρόσμενε τόσον καιρό καρφωνόταν στο μυαλό του… Ω σκληρή, ανώφελη παρεξήγηση! Ω πεισματάρη, εκούσια εξόριστε από τους στοργικούς κόλπους. Δυο δάκρυα που μύριζαν τζιν κύλησαν στα μάγουλα εκατέρωθεν της μύτης του. Όλα ήταν εντάξει όμως, όλα ήταν καλά, ο αγώνας είχε τελειώσει. Είχε κερδίσει τη μάχη με τον εαυτό του. Αγαπούσε τον Μεγάλο Αδελφό.»

 

The post Αντί σχολίου περί παραίτησης Τσίπρα: Δύο σύντροφοι-αινίγματα (απόσπασμα από το ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ, 2017) appeared first on Yanis Varoufakis.

Alexis Tsipras resigns: lessons for progressives

Following Greece’s latest election, after which Alexis Tsipras announced his resignation, a journalist asked me: “What conclusion do you draw from this situation?” Here is my answer:The crucial conclusion to be drawn is that radicals are never welcomed for long into the club of the powerful, even if they are willing to betray their principles to serve the powerful well. Tsipras has every reason to feel badly treated by the establishment.Having imposed on the people of Greece, efficiently and – some would add – ruthlessly, the policies that he was elected to oppose, he succeeded in stabilising Greece (at the expense, of course, of the majority of Greeks) on behalf of the international oligarchy. To do so, he embraced (in the name of the… radical left!) oligarchic policies that even the most fervent political representatives of the oligarchy, when in government, had baulked at introducing. And what did he get for it?While in government, doing the oligarchy’s dirty bidding, the establishment accommodated him, throwing his way the odd compliment. But, once the dirty deed was done, the powers-that-be abandoned him going all out in their support of their traditional political representatives – the New Democracy party led by Kyriakos Mitsotakis and the ramp PASOK party. Without a shred of gratitude to their true saviour, Tsipras, they ditched him in an electoral environment where– as a result of his own choices – he stood no chance of garnering support from the people whom he had subjected to the troika’s oligarchic torture.In short, leftists dallying with betrayal beware: It does not pay!

The post Alexis Tsipras resigns: lessons for progressives appeared first on Yanis Varoufakis.

Who’s Afraid of Central Bank Digital Currencies? Project Syndicate op-ed

Once upon a time, the greed of tobacco companies was channeled through libertarian outrage over the restriction of smokers’ freedom to choose cancer. Today, the outrage is serving the interests of bankers panicking at the prospect of central bank digital currencies.ATHENS – When First Republic Bank failed, the Federal Deposit Insurance Corporation organized a shotgun sale of its assets to JPMorgan Chase. That violated the FDIC’s cardinal rule that no bank owning more than 10% of insured US deposits should be allowed to expand further by absorbing another US bank. But, because sparing taxpayers the cost of another bank bailout took precedence, the US authorities permitted – indeed helped – America’s largest bank, already a too-big-to-fail (TBTF) institution, to grow even larger.In a rare show of bipartisanship, Democrats and Republicans alike applauded the FDIC’s actions, rejoicing that JPMorgan had stepped in with a “private sector” plan to avoid burdening the taxpayers. Unfortunately, the truth was less heroic: Jamie Dimon, JPMorgan Chase’s ubiquitous boss, negotiated a $50 billion credit line and a loss-sharing deal with the FDIC that will result in a $13 billion loss to US taxpayers. In short, the resolution of First Republic burdened Americans both with a hefty tax bill and with the larger systemic risks implicit in a bigger TBTF bank.First Republic was small, but its fate is a harbinger of bigger things. Owing to the rise in prices and (to a lesser extent) wages, the US public debt as a share of national income shrank. But with the Federal Reserve boosting interest rates to arrest inflation, the value of Treasury bills sitting on the banks’ books declined (why buy a second-hand, low-yield bond when you can buy a higher-yielding fresh one?). And since most of the safe assets held by banks are Treasury bills, bankruptcies like those of Silicon Valley Bank, Signature Bank, and First Republic ensued.This dynamic is unlikely to end any time soon. More banks will fail, which will help TBTF banks pose even larger systemic threats to society. Besides misleading the public that their taxes are being spared, the authorities are setting the stage for a future banking crisis, which will force an exasperated public to pay even more.There is an alternative to the tax-funded absorption of small banks like First Republic by megabanks like JPMorgan. And it would not shift the cost of backing uninsured deposits to the taxpayer: Fed deposit accounts or, equivalently, the gradual rollout of a Fed-issued digital dollar.Consider how a US central bank digital currency, or CBDC, would have worked out in the case of First Republic. Instead of having the FDIC guarantee the bank’s deposits with taxpayer money, the Fed creates digital accounts (or wallets) for First Republic’s depositors and credits their balance to them. Depositors can keep the money in their new Fed account, making payments from it using a username and PIN provided by the Fed, or transfer the balance to any other bank account.While on their Fed account, their deposits are de facto guaranteed by the Fed without any need to burden taxpayers or levy charges to other banks. If the Fed is worried that, by boosting the money supply, the associated increase in its balance sheet will be inflationary, it can sterilize the new money by selling an equivalent value of some of the mountain of assets (such as mortgages and bonds) it already owns.At the end of the day, taxpayers are fully shielded while megabanks, like JPMorgan, are not allowed to grow even larger. In fact, Wall Street finally faces welcome competition from the Fed accounts, forcing them to raise their game.I imagine outraged opponents of CBDCs rushing to their keyboards to denounce me for aiding Big Brother’s nefarious effort to gain control over citizens’ every transaction. But they are barking up the wrong tree. Digital money is already here, increasingly eradicating cash payments. At the drop of a hat, the IRS, the FBI, and even local police have instant access to our payments. Justin Trudeau, the Canadian prime minister, did not need a CBDC to freeze the bank accounts of protesting anti-vaccination truckers. Banks and Big Tech are regularly cutting off, or refusing to trade with, people whose views are deemed inappropriate.In other words, we already live in a techno-feudal society where we need to ask our bank, and indirectly our government, for permission to pay. Our digital payments can be centrally interdicted by credit card companies, banks, bureaucrats, and other unaccountable, opaque intermediaries.Perhaps counterintuitively, CBDCs can enhance citizens’ privacy relative to the status quo and shield us from exorbitantly centralized power. Checks and balances can be introduced based on two separate and siloed data-management systems. The system that manages Fed accounts can be made totally anonymous (just as crypto accounts are anonymous and identified by a long string of numbers) while a separate system supervised by relevant authorities can check for illicit activity such as tax evasion and money laundering. Thus, a proper and democratically controlled CBDC rollout can bring the combined benefits of strengthening tax collection, fighting deflation, and enhancing protection against Big Brother (and his many little brothers).So, why so much venom against CBDCs by those untroubled by the surveillance and control already exercised over us by Wall Street-controlled digital money? Who is really afraid of CBDCs?Once upon a time, the greed of tobacco companies was channeled through libertarian outrage over the restriction of smokers’ freedom to choose cancer. This time, the outrage is serving the interests of bankers panicking at the prospect of Fed accounts. Dimon and other masters of the TBTF universe are right to be scared, because a Fed CBDC would threaten their empire building. And bankers around the world are right to fear that many of their lucrative services would no longer be required. With those services – holding deposits, processing payments, and so on – “disintermediated,” they would suddenly be unable to hold societies hostage.

The post Who’s Afraid of Central Bank Digital Currencies? Project Syndicate op-ed appeared first on Yanis Varoufakis.

The Strange Death of the Liberal Individual – Project Syndicate op-ed

Only a comprehensive reconfiguration of property rights over the increasingly cloud-based instruments of production, distribution, collaboration, and communication can rescue the foundational liberal idea of liberty as self-ownership. Reviving the liberal individual thus requires precisely what liberals detest: a revolution.ATHENS – My father was the epitome of the liberal individual, a splendid irony for a lifelong Marxist. To make a living, he had to lease his labor to the boss of a steel plant in Eleusis. But during every lunch break he wandered blissfully in the open-air backyard of the Archaeological Museum of Eleusis, where he luxuriated in the discovery of ancient steles full of clues that antiquity’s technologists were more advanced than previously thought.Following his return home, at just after 5 p.m. every day, and a late siesta, he would emerge ready to share in our family life and to write up his findings in academic articles and books. His life at the factory was, in short, neatly separated from his personal life.It reflected a time when even leftists like us thought that, if nothing else, capitalism had granted us sovereignty over ourselves, albeit within limits. However hard one worked for the boss, one could at least fence off a portion of one’s life and, within that fence, remain autonomous, self-determining, free. We knew that only the rich were truly free to choose, that the poor were mostly free to lose, and that the worst slavery was that of anyone who had learned to love their chains. Still, we appreciated the limited self-ownership we had.Young people today have been denied even this small mercy. From the moment they take their first steps, they are taught implicitly to see themselves as a brand, yet one that will be judged according to its perceived authenticity. (And that includes potential employers: “No one will offer me a job,” a graduate told me once “until I have discovered my true self.”) Marketing an identity in today’s online society is not optional. Curating their personal lives has become some of the most important work young people do.Before posting any image, uploading any video, reviewing any movie, sharing any photograph or tweet, they must be mindful of whom their choice will please or alienate. They must somehow work out which of their potential “true selves” will be found most attractive, continually testing their opinions against their notion of what the average opinion among online opinion-makers might be. Because every experience can be captured and shared, they are continually consumed by the question of whether to do so. And even if no opportunity actually exists for sharing the experience, that opportunity can readily be imagined, and will be. Every choice, witnessed or otherwise, becomes an act in the careful construction of an identity.One need not be a leftist to see that the right to a bit of time each day when one is not for sale has all but vanished. The irony is that the liberal individual was snuffed out neither by fascist brownshirts nor by Stalinist commissars. It was killed off when a new form of capital began to instruct youngsters to do that most liberal of things: be yourself. Of all the behavioral modifications that what I call cloud capital has engineered and monetized, this one is surely its overarching and crowning achievement.Possessive individualism was always detrimental to mental health. The techno-feudal society that cloud capital is fashioning made things infinitely worse when it demolished the fence that provided the liberal individual with a refuge from the labor market. Cloud capital has shattered the individual into fragments of data, an identity comprising choices expressed by clicks, which its algorithms are able to manipulate in ways no human mind can grasp. It has produced individuals who are not so much possessive as possessed, or rather persons incapable of self-possession. It has diminished our capacity to focus by co-opting our attention.We have not become weak-willed. No, our focus has been hijacked by a new ruling class. And because the algorithms embedded in cloud capital are known to reinforce patriarchy, invidious stereotypes, and pre-existing oppression, the most vulnerable – girls, the mentally ill, the marginalized, and the poor – suffer the most.If fascism taught us anything, it is our susceptibility to demonizing stereotypes and the ugly attraction (and potency) of emotions like righteousness, fear, envy, and loathing that they arouse in us. In our contemporary social reality, the cloud brings us face to face with the feared and loathed “other.” And because online violence seems bloodless and anodyne, we are more likely to respond to this “other” with taunting, demeaning language and bile. Bigotry is techno-feudalism’s emotional compensation for the frustrations and anxieties we experience in relation to identity and focus.Comment moderators and hate-speech regulation can’t stop this brutalization because it is intrinsic to cloud capital, whose algorithms optimize for the cloud rents that flow more copiously toward Big Tech’s owners from hatred and discontent. Regulators cannot regulate artificial-intelligence-driven algorithms that even their authors cannot understand. For liberty to have a chance, cloud capital needs to be socialized.My father believed that finding something timelessly beautiful to focus on, as he did while wondering among the relics of Greek antiquity, is our only defense from the demons circling our soul. I have tried to practice this over the years in my own way. But in the face of techno-feudalism, acting alone, isolated, as liberal individuals will not get us very far. Cutting ourselves off from the internet, switching off our phones, and using cash instead of plastic is no solution. Unless we band together, we will never civilize or socialize cloud capital – and never reclaim our own minds from its grip.And herein lies the greatest contradiction: Only a comprehensive reconfiguration of property rights over the increasingly cloud-based instruments of production, distribution, collaboration, and communication can rescue the foundational liberal idea of liberty as self-ownership will require. Reviving the liberal individual thus requires precisely what liberals detest: a new revolution.

The post The Strange Death of the Liberal Individual – Project Syndicate op-ed appeared first on Yanis Varoufakis.

La Stampa interview (English version) on Greek gvt refugee policy, Greece’s economy, MeRA25′ electoral setback, the euro, Italy’s PD and… Angela Merkel

In this post you will find my original answers (in English) to La Stampa ‘s varied questions (27/5/2023); from the Greek government’s shameful policy on refugees and MeRA25’s electoral setback, to the future of the Eurozone, my friend Elly Schlein’s leadership of Italy’s main opposition party, the PD and, yes, Angela Merkel!Almost all parties, on the campaign trail during the recent Greek election, were in favour of the government’s policy of border controls. A few days before Greece went to vote, a chilling video, published by the New York Times, went around the world: the Greek Coast Guard can be seen abandoning a group of migrant people in the middle of the sea. Are the police turning away migrants, from Evros to the islands,? You, however, were the only leader to have asked a parliamentary question to the Mitsotakis government, accusing him of hiding these inhumane practices.Mr Mitsotakis’ government is actively and consciously violating international law by pushing vessels with vulnerable refugees back into the stormy Aegean Sea. It is a deliberate policy to make our men and women of the Greek Coastguard commit acts which, according to the Law of the Sea and basic human decency, can be described not only as shameful but also illegal. We now have solid evidence that, not only are they pushing flimsy boats back in mid-sea but, even worse, they force refugees that have already landed in Greece back into boats which they then tow back out to sea where they are abandoned.MeRA25, the party that I lead, exposed these crimes in Parliament and, besides, put forward the real reason behind Mitsotakis’ inhumanity: He has chosen to dominate Greek politics through a combination of, on the one hand, cozing up to Big Business and the Greek oligarchs while, on the other hand, pacifying the masses of the impoverished Greeks with large doses of ultranationalism and thinly-covered, but overwhelming, racism.I was in Athens for the elections. I have also been on Evros and interviewed many people. It seems that Greeks are becoming less interested in the migrant issue because there are other problems (economy, wages, inflation) and there have been too many arrivals in recent years. Is your country forgetting human rights?Yes. A population that has been brutalised by thirteen years of crisis, whose median per capita real incomes are 40% lower than in 2007, and whose democracy was crushed in 2015 (when their brave referendum vote was ignored) are now too numb to care about abstract rights. And it is not just the rights of refugees, of ‘others’, that they have become numb towards – it is their own rights too, as witnessed by the apathy toward the exposure of a Prime Minister who has been caught red-handed eavesdropping on political opponents, even on members of his cabinet!Concerning the wall with Turkey. In your opinion, should Greece’s borders close?Of course not. It is one thing to say that a country has the right to control its borders and quite another to say that it will close them down, annulling the internationally recognised right of refugees to apply for asylum.In your opinion, how should the migrant issue be addressed at the European level? Reception, quotas, walls?Walls are a disgrace to humanity. When Donald Trump was screaming “Build the Wall!”, Europeans condemned him – rightly. For us to hide behind our own walls is the apotheosis of hypocrisy. MeRA25’s view, and the view of our paneuropean movement DiEM25, is simple: Europe is an aging continent. We have a real need for many migrants every year. We also have a duty to accept refugees from the wars and the climate catastrophe we are partly to blame for. So, first, we must replace the Dublin framework with one where member-states share migrants and refugees, rather than ‘imprisoning’ them in border countries like Greece and Italy. Secondly, we must open centres in Asia and Africa where people can apply for refugee or migrant status without having to cross deserts and navigate rough seas.Let’s go over last Sunday’s elections. Although the turnout was low (on an absolute level, 58.7 percent), Premier Mitsotakis overwhelmed. The left came out slaughtered, as a whole. How do you explain this collapse?Hard to know where to start. The left, internationally, has never recovered from the collapse of the Soviet Union in 1991 and, later, from its inability to take advantage of the collapse of financialised capitalism in 2008. In the EU, SYRIZA’s capitulation in July 2015, against the verdict of 62% of voters who ordered us not to capitulate in that magnificent referendum, destroyed the very real opportunity Europe’s Left had to put forward a new agenda for the EU – one that moved away from the principle of ‘socialism for the bankers & the oligarchs with harsh austerity for the rest’. Here in Greece, that capitulation led to the rise of the Mitsotakis government who, subsequently, went into an Orban-like, or Erdogan-like, pact with the oligarchic media to create a mass propaganda machine which – in combination with popular anger over SYRIZA’s 2015-era capitulation – handed an unprecedented hegemony to Mitsotakis. Lastly, the pandemic caused the European Central Bank to loosen up the purse strings (along with the Recovery Fund), the result being that Mitsotakis used up another €50 billion of debt to buy influence. Of course, this irresponsible debt binge will come back to haunt the very voters who re-elected Mitsotakis, along with everyone else. Before long, La Stampa will be reporting on the ‘new’ Greek economic crisis – but that does not bother Mr Mitsotakis who only cares about his short-term dominance.Writer Petros Markaris, in an interview with La Stampa, said that the left no longer has a credible and effective recipe, and that is why it loses. This is probably right. Except that Mr Markaris, blinded by his hatred of the left, was saying the same even when we, leftists, had a credible and effective set of policies – which he, and his ilk, opposed tooth and nail.Markaris also said that you are not credible because you are a rich man who wants to defend the poor. If his logic is right, it would mean that only the sick can care for the sick, only the mentally disturbed can care for the mentally disturbed, only blacks can oppose racism and only women can fight against patriarchy. I wonder how credible Mr Markaris can be given such absurd views. [By the way, while perfectly comfortable when compared to the masses out there, I am not rich – but that’s another story.]The poor, Markaris adds, can be defended better by the rich people of the center-right, now in government. What do you answer?Follow the money, is my answer. The median worker is poorer today than when the Mitsotakis government took over. As we speak, in a country of ten million souls two million homes and businesses are about to be confiscated by funds belonging to the ruling class (that adores Mr Mitsotakis’s government) which they have paid no more than 5% of the face value of those people’s loans. Additionally, up to a million young people have left the country while the oligarchs behind the Mitsotakis government collect greater profit rates than almost anywhere else in the world. So much for the protection this government of the oligarchs is offering the poor!For you, it is a shock to be left out of Parliament. How will you organize yourselves now? Are you thinking, by any chance, of leaving politics? You are obviously misinformed. While MeRA25 fell a mere 23 thousand votes short of winning 9 seats in Parliament on 21st May, a new election is scheduled for the 25th of June which we are contesting with all our might and enthusiasm. As for leaving politics, it is impossible. I am the very definition of how Aristotle described a human being: a ‘political animal’!What do you think about the Syriza-Pasok “civil war”? Exactly what you think of the ‘civil war’ between Coca and Pepsi Cola: Not interesting!Wouldn’t a united center-left have favored the whole left?Not since the late 1970s. From 1980 onwards, and especially after the 1990s, the centre left ceased to be even social democratic. They were co-opted by the financial sector and lost their capacity (often their interest) to defend the workers and the poor. Thus, the centre left and the centre right formed an effective cartel working in the interests of the very few, the two blocks being the two different political faces of Big Business. It is in this sense that a united centre left would be terrible for the people – and, thus, for the left.Wasn’t “Demetra” (Nb., MeRA25’ proposed public, free digital payments system) a bit too radical a proposition? Did “Demetra” scare many voters?What scared voters was the very well-planned media campaign to demonise MeRA25 and myself personally, for the simple reason that we exposed the financial crimes against the population committed by the oligarchs who ‘happened’ to own every single TV and radio station. This is how a moderate, technically superb proposal for a publicly owned free digital payments system – that we named ‘Demetra’, was presented as the Satan. When the mere possibility of a dialogue is drowned in the shrieks of the oligarchs’ mouthpieces, democracy dies and fear rules.Many accuse you of still wanting to exit the euro while the Greek economy is growing.The Greek economy is not growing. What is growing is our already gigantic debt and, with it, the debt-fuelled earnings of the top 20% – just as they were before 2008 with the result we all know: the insolvency of our nation. As for the euro, no, I do not want us to exit the euro. At the same time, there are things that need to happen in Greece to make our society viable – to stop the migration of our young whose departure is turning the country into a desert inhabited mostly by old poor Greeks and rich foreigners. The problem is that, whenever MeRA25 proposes these minimum policy changes (e.g., the end of prepayment of small business taxes, or the reduction in VAT from 24% to 15%, the replacement of the secondary market for non-performing loans with a public bad bank), the answer we get is: If you do these things, Frankfurt with will shut your banks and throw you out of the euro. At which point, I respond: Let them do their worst. We will implement all moderate, necessary and logical policies without which Greece will die. You see, I happen to hold the view that the currency should be serving the people, not the other way round.Why do you say that Greece’s “economic miracle” is just an illusion, and instead that Greece is more bankrupt than ever?Yes. When we went bankrupt in 2010, our debt was €300 billion and our income €220 billion. Today, our debt is €420 billion and our income around €200 billion. Add to that the trebling of non-performing private debt and you get the true picture. The only reason there is this illusion of a ‘Greek economic miracle’ is that the ECB is still buying our debt, vulture funds are making huge profits by buying private properties at hugely knockdown prices and, as I mentioned, the government has been borrowing-and-spending as if there is no tomorrow.Are you still convinced that the eurozone is going to “crash against the rocks”?The only thing that stopped the eurozone from dying was the nearly €8 trillion that the ECB printed and passed on to the financial sector since 2009. The result was, first, asset price inflation that benefitted only the rich and, after the pandemic and Ukraine, huge price inflation that again only benefitted the rich, while causing a huge cost-of-living, with added poverty, crisis across the eurozone. Now, the ECB is in a terrible dilemma: Push interest rates further up, and risk crushing Italy, banks and corporations? Or not increase interest rates and watch inflation run away from them? Clearly, they will try to buy time by pushing interest rates up while also printing money for the banks and the corporations. Meanwhile, as a result of these insane and misanthropic policies followed by the eurozone since 2010, Europe is falling behind America and China on every technological front that matters: AI, sophisticated batteries, microchips, renewable energy etc. So, the price we paid for Draghi’s “whatever it takes to save the euro”, in conjunction with universal austerity, is a continent full of poorer Europeans that is falling behind the rest of the world economically, technologically and, yes, geostrategically – with the added misery of growing discontent that feeds into varieties of neofascism.The left is in crisis in many European countries. What is changing in Europe? As in the 1930s, the left’s failure is giving rise to a new form of disguised fascism that is having a revival across a Europe which has lost to the United States any degree of sovereignty it once aspired to; especially after the war in Ukraine.Next year there is a vote in the European elections. What do you think is the proposal to work around, to build a credible alternative?I still believe that the European Green New Deal that our movement, DiEM25, presented to Europeans just before the 2019 European Parliament elections, is the only agenda that can do the trick of putting Europe back on the road toward sustainability, poverty-reduction and technological progress. Unfortunately, there is no paneuropean alliance of political parties to put it to Europe’s voters. DiEM25 will try again, of course, but I doubt that we will have a better chance to be heard in 2024 than we had in 2019.You are a close friend of Elly Schlein. She said “the PD has done so much damage in Italy.” Now, with Schlein, is the center-left becoming left again? I send my love, solidarity and wishes to Elly. I fear that her worst enemies are within the PD. Her success will depend on dealing with them, before she can take on Meloni.How do you judge Giorgia Meloni’s government? In terms of economics (she, for example, agrees with you on the EU’s fiscal compact), and in terms of rights and ideology? Is the legacy of Fratelli d’Italia scary, in your opinion, compared to the historical Italian far right? Are neo-fascist sympathies scary, or are they outdated categories?So far, Meloni has been to the Italian far right what Tsipras was to the Greek radical left: a Prime Minister who followed to the letter the commands of Brussels, Frankfurt and Washington while trying to pay lip service to the ideological principles of her party. That her party’s ideological origins, rooted in midwar fascism, are scary, there is little doubt.Over the years, have you forgiven Angela Merkel anything, or is your judgment always the same?I have always been nuanced, careful and fair in my criticism of Angela Merkel. My greatest criticism, which has been confirmed by events since her retirement, was that she wasted the huge political capital that she so carefully and skilfully built up over the years. She was the only European politician who, between 2009 and 2012, had the political capital to unite Europe, to set the process in motion for the EU’s real political union. Instead of doing that, she frittered her political capital away in one attempt after the other to prevent Europe’s political unification – the result being the sorry state of Germany today within an EU that the rest of the world (the US and China in particular) looks at as a sad irrelevance.

The post La Stampa interview (English version) on Greek gvt refugee policy, Greece’s economy, MeRA25′ electoral setback, the euro, Italy’s PD and… Angela Merkel appeared first on Yanis Varoufakis.

Our defeat in context: Greece’s Erdogan-isation is almost complete

The people spoke. Unlike in 2019, when MeRA25 won nine seats in Greece’s Parliament, in yesterday’s election we failed to clear the 3% hurdle, thus, electing no MPs. However, this freshly minted Parliament was condemned before it got a chance to convene. Kyriakos Mitsotakis, the conservative party leader, who won handsomely, is about to dissolve it so as to secure another general election, in less than a month, to be fought on a less proportional electoral system that, he trusts, will deliver him a thumping parliamentary majority.So, MeRA25 lives to fight another day. Bruised by an election outcome at odds not only with all opinion polls (which predicted we would be gaining between 50% and 80% more votes than in 2019) but also with the enthusiasm we encountered everywhere we went (e.g., with the large crowds that came to our rallies), we are dusting ourselves off and readying to go out there to campaign once more. Clearly, we have a lot of soul-searching to do – but only after the next election is over and done with and we have fought the good fight to make amends for yesterday’s failure.For now, I leave you with two thoughts about the big picture that emerged out of the ballot boxes yesterday across Greece; a blue-cum-black picture reflecting the ultra-rightist tsunami that swept the land.First, there is a cunning resemblance between what happened yesterday here in Greece and what happened last week in Turkey. President Erdogan of Turkey had presided over a people sinking fast into poverty, economic policies that are clearly not fit for purpose, and a logistical debacle following the lethal earthquake which cost thousands of lives. However, deploying cleverly a combination of ultra-nationalism, social conservatism, a pro-Big Business agenda, a network of patronage, and huge doses of authoritarianism, Erdogan managed to reproduce his electoral and discursive hegemony. Exactly the same can be said about Mitsotakis: He presided over a steady diminution of median real incomes, had a terrible pandemic, many of our forests burned down on his watch, was caught red-handed eavesdropping on his political opponents and even his own ministers, behaved outrageously when 57 young people were killed in an avoidable railway accident etc. And yet, like Erdogan, deploying cleverly a combination of ultra-nationalism, social conservatism, a pro-Big Business agenda, a network of patronage and huge doses of authoritarianism, Mitsotakis managed to reproduce his electoral and discursive hegemony.Secondly, MeRA25 seems to have suffered because we tried to inspire our base with hard-hitting truths and a call to arms, rather than soothing narratives falsely claiming that we could costlessly turn things around for the many. For instance, we exposed the lie that Greece had turned the economic corner by demonstrating that, against the grain of the financial sector’s fibs, the Greek state and the Greek private sector were more bankrupt than ever; that the only way the many can recover some of their real incomes and control over their lives is by clashing with an ironclad establishment. It turned out that the voters did not want to hear bad news, nor cared for calls to arms. It is not that they are naïve enough to believe the rubbish about Greece’s so-called ‘Success Story’. They buy none of it. Nevertheless, they are tired of bad news; they are tired of struggles, battles and war cries.This is the mountain MeRA25 must now climb: How to persuade bad-news-averse marginal voters to vote for us again without plying them with soothing lies.

 

Watch this space.

The post Our defeat in context: Greece’s Erdogan-isation is almost complete appeared first on Yanis Varoufakis.

To βίντεο-μανιφέστο του ΜέΡΑ25 για τις εκλογές της 21ης Μάη 2023

Το μέλλον δεν είναι αυτό που ήταν. Προσφέρει στα παιδιά μας όλο και λιγότερες ευκαιρίες απ’ όσες είχαμε εμείς. Τόσο οι καλές σπουδές όσο κι η σκληρή δουλειά δεν εξασφαλίζουν τίποτα. Γι’ αυτό, τα παιδιά μας είτε μεταναστεύουν είτε αναγκάζονται να ζουν χωρίς όνειρα, σκυφτά. Τα νέα παιδιά… γονείς… γιαγιάδες και παππούδες… απαιτούμε ένα καλύτερο μέλλον.Το καλύτερο μέλλον όμως απαιτεί ΡΗΞΗ. ΡΗΞΗ μ’ εκείνους που πλουτίζουν από το ζοφερό τώρα και, όπως οι μαυραγορίτες της Κατοχής, κάνουν τα πάντα να μην αλλάξει τίποτα!

Η συνέχεια επί της οθόνης…

The post To βίντεο-μανιφέστο του ΜέΡΑ25 για τις εκλογές της 21ης Μάη 2023 appeared first on Yanis Varoufakis.