Annerle Barnard's Blog, page 4

‘n Plotwending wat werk

‘n Plotwending wat werk

Die woord “plot” (storielyn of intrige) verwys na die reeks gebeure wat in jou storie plaasvind. ‘n Plotwending (“plot twist” in Engels) verwys na ‘n onverwagse gebeurtenis in die storie. Dit vang die leser onverhoeds en gooi dinge dikwels omver.

Hoe skryf ‘n mens ‘n plotwending wat werk?

Alhoewel ‘n mens normaalweg ‘n plotwending aan die einde van ‘n storie verwag, beteken dit egter nie dat dit slegs aan die einde van die storie moet plaasvind nie. Wanneer jou lesers seker is dat hulle weet watter koers jou storie inslaan, verras hulle.

Vermy die volgende: Vermy situasies wat ‘n blote cliché geword het, byvoorbeeld: jy skryf ‘n interessante storie en aan die einde tref ‘n bak koue water die leser, want “dit was alles net ‘n droom.” Hierdie werk 100% glad nie!Moenie te veel leidrade verskaf nie. Wanneer daar te veel leidrade is, raai die leser wat gaan gebeur en dan faal jou plotwending. Sonder enige verrassings raak lesers verveeld. ‘n Plotwending wat werk Wees slinks

Mislei jou lesers, maar nie só dat jy hulle frustreer nie.

‘n Aantal lesers van my jeugroman, Sindikaat (2019), het gesê dat hulle die einde glad nie “sien kom het nie.” Een leser het spesifiek genoem dat die roman juis weens die einde vir haar so treffend is. Ek moet bieg dat Sweepslag (2019), Sindikaat (2019) en Spel (2021) se eindes my ook verras het.

Ek is nou wel die skrywer daarvan, maar ek weet self nooit hoe my romans gaan eindig nie. Ek het eintlik beplan om Spel vroeër te eindig (by die konflik in Gariepstad), maar dit was vir my nie opwindend genoeg nie en daarom eindig die roman na verdere gebeure.

Toeval werk nie

Die benaming “deus ex machina” het sy ontstaan in Griekse teater gevind. Dit is die Latyn vir “god from the machine”. Indien jou karakter in die knyp is en by ‘n krans afval kan ‘n vlieënde hond nie vanuit die niet verskyn om hom/haar te red nie. Indien jy ‘n realistiese storie skryf en jy so ‘n maklike uitweg/uiteinde kies, sou dit as “deus ex machina” beskryf kon word.

Wanneer jy skryf, onthou: toeval bestaan nie in skryfwerk nie en gewere val nie uit die lug nie.

Verskaf voldoende leidrade

Indien jy te veel leidrade verskaf, gaan jou leser verveeld wees. Wanneer ‘n mens na die film The Sixth Sense kyk, besef ‘n mens agterna al die leidrade was daar. ‘n Mens besef dit nie noodwendig terwyl jy na die film kyk nie, maar na die tyd, baie beslis. Dit is juis wat die plotwending so suksesvol maak.

Handhaaf die spanning

Indien ‘n mens met ‘n “bang” begin, moet jy die spanningslyn kan handhaaf en daarop kan bou.

Konsekwentheid

Maak seker dat jy nooit die geloofwaardigheid van jou storie inboet nie. Indien jy nuwe inligting verskaf, moet dit realisties wees en by die konteks inpas.

Te veel

Beperk die plotwendings in jou roman. Te veel gaan nie geloofwaardig wees nie. Vir meer hieroor, kyk gerus na Gustav Freitag en Syd Field se voorstelle betreffende plotpunte  en -struktuur.

‘n Plotwending wat werk

Het jy al ‘n boek gelees of fliek gekyk en gedink dat jy die spesifieke wending glad nie verwag het nie? Ek het al. Veral die Amerikaanse misdaadfiksieskrywer, Karin Slaughter, het my al ‘n aantal kere heeltemal onverhoeds gevang.

Die beste manier om uit te vind wat werk en wat nie is om soveel as moontlik in die genre van jou voorkeur te lees.

Is daar plotwendings in romanse?

Indien daar nie is nie, sal die leser verveeld raak. Romanse werk dikwels volgens ‘n spesifieke resep, maar ons almal word deur die onverwagse geboei en juis daarom is plotwendings so belangrik.

 

Lekker skryf.

The post ‘n Plotwending wat werk appeared first on Annerle Barnard.

Karakter: Wat beteken perspektief?

Karakter: Wat beteken perspektief?

Volgens die slim mense is perspektief die lens waardeur jy jou storie vertel. Hierdie lens beïnvloed die leser se ervaring sowel as opinie van jou karakters.

Vertellers:

Jou keuse van ‘n hoofkarakter het waarskynlik die grootste invloed op perspektief. Oor vertellers en die tipe vertellers is daar baie te sê. Die mees algemene is die eerstepersoons- en derdepersoonsverteller. In hierdie blogplasing wil ek egter nie die tegniese aspekte rondom verteller bespreek nie.

Karakter: Wat beteken perspektief?

Die tipe perspektief waarna ek hier wil kyk, is die karakter se uitkyk op die lewe. ‘n Persoon wat in weelde grootgeword het, se uitkyk op die lewe gaan drasties verskil van iemand wat moes veg om oorlewing.

Tieners se perspektief verskil dramaties van die van volwassenes. Omdat ek jeugfiksie skryf en ook twee tieners in die huis het, beïnvloed dit hoe ek na dinge kyk. Toe ek begin skryf het, was my kinders albei in die laerskool en daarom het ek ‘n sielkundige (wat hoofsaaklik met jongvolwassenes werk) oor my karakters geraadpleeg. Selfs al is my kinders tans (2022) tieners, is dit iets wat ek steeds doen, want ‘n mens is nooit te oud om te leer nie.

Volgens kenners ontwikkel die prefrontale korteks in die brein eers gedurende adolessensie en die rasionele deel van die tienerbrein is daarom eers teen ongeveer ouderdom 25 voltooid. Dit beteken dat tieners dikwels nie goeie oordeelsvermoë het nie. Volwassenes beskik oor ‘n ontwikkelde prefrontale korteks en dink daarom aan die moontlike gevolge betreffende sekere keuses en handelinge, terwyl dit nie die geval by tieners is nie. Wetenskaplikes meen dat tieners inligting met die amigdala prosesseer en die amigdala is die emosionele deel van die brein. In die tienerbrein ontwikkel die konneksies tussen die rasionele en emosionele dele van die brein nog en daarom reageer tieners dikwels emosioneel eerder as rasioneel.

Karakter: Wat beteken perspektief?

Wanneer ‘n volwassene skryf vanuit die perspektief van ‘n tiener, is dit belangrik dat die keuses wat die karakter maak die van ‘n tiener sal weerspieël. Hoofstuk 48 van Sindikaat is gebaseer op ware gebeure. ‘n Vriendin met tieners in die huis het my van ‘n soortgelyke insident vertel en dit is waarom hierdie insident in fiktiewe vorm neerslag in die boek gevind het. Bossie (as volwassene) bring hier die volwasse perspektief, maar Bossie preek nie. Bo en behalwe die feit dat Bossie nie iemand is wat baie praat nie, sal die meeste mense met tieners weet dat dit nie help om vir ‘n tiener te preek nie. Bossie doen dinge op sy manier en dit het wel die gewenste uitwerking.

In Spel het Lukas Brandt by sy ouers grootgeword. Sy taalgebruik is daarom nie die van ‘n tipiese tiener nie, maar hy dink steeds emosioneel eerder as rasioneel. So wou hy te midde van gevaar in hoofstuk 33 vir JJ langs die pad afgelaai het. ‘n Volwassene sou onmiddellik aan die moontlike gevaar gedink het, maar Lukas gee in daardie stadium nie eintlik om nie.

Karakter: Wat beteken perspektief?

Wanneer jy jeugfiksie skryf, onthou dat jy nie vanuit ‘n volwasse perspektief kan skryf nie.

Wanneer ek vir my kinders sê dat hulle warm moet aantrek sodat hulle nie siek word nie, vra hulle of hulle warm moet aantrek omdat ék koud kry. Wanneer ‘n tiener dus in jeugfiksie daaraan dink om ‘n trui aan te trek “sodat hy nie siek word nie”, wonder ek onmiddellik oor die perspektief. 

“The teenage brain is like a Ferrari: it’s sleek, shiny, sexy, and fast, and it corners really well. But it also has really crappy brakes.” — Anoniem

Tieners se liggame is tot volwasse handelinge in staat, maar dit beteken nie dat alle tieners se breine noodwendig daarvoor gereed is nie. Aldus die kenners.

Lekker skryf.

The post Karakter: Wat beteken perspektief? appeared first on Annerle Barnard.

Eienskappe van jeugliteratuur

Eienskappe van jeugliteratuur: Spel

Die benaming “jeugliteratuur” verwys eintlik nie na ‘n genre nie, maar wel ‘n kategorie. Hierdie kategorie sluit wel alle genres in, naamlik spanningsverhale, romanse, die Bildungsroman, wetenskapsfiksie, fantasie, ens.

Eienskappe van jeugliteratuurFokusareas:

Jeugliteratuur moet die wêreldbeskouing van die hedendaagse jeug reflekteer — anders sal hulle nie daarby aanklank vind nie. Tieners is intelligent. ‘n Mens moet hulle nie onderskat of probeer mislei nie.

Fiksieskrywers se rol is nie om te preek of ‘n ideaal te verkondig nie, maar om omstandighede en mense op enige gegewe stadium in die geskiedenis te weerspieël. Daarom sal die karakters, gebeure, temas  en taalgebruik in The Adventures of Tom Sawyer (Mark Twain, 1876) heeltemal verskil van die van Sindikaat, 2019 en Spel, 2021 (Annerle Barnard).

Jeugliteratuur: ouderdomme

Jeugliteratuur as kategorie sluit ‘n verskeidenheid ouderdomme in, maar ‘n agtienjarige stel beslis nie belang in boeke wat vir ‘n 12-jarige geskryf is nie. Die jeug sal boeke vir ouer groepe (insluitend volwassenes) lees, maar nie maklik boeke wat vir jonger kinders (d.w.s. jonger as hul eie ouderdom) geskryf is nie.  

8 – 12:  (kinderfiksie/Middle School fiction): boeke bestaan uit ongeveer 25 000 woorde en bevat ouderdomsverwante temas. Geen kru taal, grafiese geweld of seksuele inhoud is toelaatbaar nie. Die fokus is op die onmiddellike (boeliegedrag, familie en vriende en die protagonis se verhouding met familie en vriende, ens.)

Skrywers: De Wet Hugo, Jaco Jacobs

12 – 14: boeke bestaan uit ongeveer 25 000 – 45 000 woorde. Die fokus is vermaak. Temas is soortgelyk aan jeugfiksie vir ouer kinders, maar minder donker.

Skrywers: Christien Neser, Troula Goosen, Constant van Graan, Jaco Jacobs. Anzil Kulsen

14 – 16: boeke vir hierdie ouderdomme is ‘n oorbrugging tussen literatuur vir ouer en jonger kinders. Temas: skuif weg van die gesin na ‘n ruimte buite die gesin (die individu se plek in die samelewing).

Skrywers: Elrien Scheepers, Zelda Bezuidenhout, Fanie Viljoen

16 – 18: bestaan uit 50 000 – 70 000 woorde. (Fantasie sal langer wees). Temas is soortgelyk aan die van volwassefiksie (dood, geloof, politiek, ekonomie, seksualiteit, liefde, vriendskap, geestesgesondheid, oorlewing, ens.). Let wel: jeugfiksie is nié ‘n afgewaterde, makliker weergawe van volwassefiksie nie.

Vir my persoonlik, is perspektief (‘n volwasse perspektief verskil van ‘n jeugdige perspektief!) oneindig belangrik. 

Voorbeeld: Indien ek op ‘n motorfiets klim, sal ek aan die gevare (geen veiligheidsgordel, ‘n mens is blootgestel, ens.) dink en baie versigtig ry. Die meeste agtien-jariges gaan reken my kop raas. Hulle sal wil vet gee.  

Skrywers: Annerle Barnard, Joha van Dyk, Carel van Rooyen, Jan Vermeulen, Fanie Viljoen, ens.

Voorbeelde: Annerle Barnard: Sweepslag (2019), Sindikaat (2019), Spel (2021)Joha van Dyk: Branderjaers en VuurvreterCarel van Rooyen: SkeurSarah J. Maas: Throne of Glass series, Court of Thorns and Roses seriesCassandra Clare: The Shadowhunter ChroniclesJennifer Niven, John Green, Veronica Roth, Suzanna Collins Toelaatbaar: Kru taal en grafiese geweld.Romanse, maar nie erotika nie. (Op die sosiale media toep, TikTok, meen heelwat tieners egter dat hulle mal is oor warm seksuele inhoud. Van hulle beskryf dit as “smut” en dui aan dat dit hulle gunsteling leesstof is, byvoorbeeld Sarah J. Maas, Anna Todd, ens. Spel: eienskappe eie aan jeugliteratuur Die jeug kan met die karakters (kompleks) en die krisis identifiseer.Vinnige tempo.Nie pretensieus nie.Uitdagende temas.Perspektief en die ouderdom van die protagonis Temas in Spel:

Die sewentienjarige Lukas is een van ’n handjievol oorblywende mense nadat die aarde deur kuborge, transterrane en robotte oorgeneem is. Hy en Dimpho boer op Lukas-hulle se plaas in die Bloemfontein-omgewing. Wanneer hongersnood die voortbestaan van die superwesens bedreig, stel die wrede heerser Dakian ’n bose plan in werking om Lukas te vang en toegang tot sy oorlewingstrategieë te verkry. 

Angs en eko-angsSiekte (ADHD)Puin en oorlogVriendskap en liefdeVoedselvoorsiening vs. hongersnoodVryheid vs. onderdrukkingGoed vs. kwaadOud vs. nuutOorlewing vs. doodMedemenslikheid vs. kunsmatige intelligensieVerlies en vindingrykheid

 

Karakters in Spel:

Omdat Lukas Brandt (17) en sy vriend, Dimpho (17) in vreemde omstandighede grootword, klink hulle nie soos tipiese tieners nie. JJ (18) het pers hare en die stem van ‘n engel, maar ‘n persoonlikheid wat by sy klere en juwele pas. JJ gebruik soms slengtaal, maar nie Lukas nie. Jolene (15) het by robotte grootgeword en alhoewel sy oor goeie Afrikaans beskik, is sy nie vertroud met die idiomatiese taalgebruik wat Lukas en R0M30 (oftewel, Romeo, ‘n kuborg) gebruik nie.

Navorsing:

Agter in die jeugroman, Spel, is ‘n bronnelys wat dui op die navorsing wat die roman onderlê. Die skrywer het ‘n groot aantal feite deur die fiksie verweef, byvoorbeeld die inligting oor nanotegnologie, kurbernetiese organismes (cyborgs), transterrane (transhumans), robotte, Bloody Butcher mielies, voedselnood en volhoubare bronne, oorlog, die Vacanti-muis, klank as wapen, ens.

Vir meer inligting, verwys asb. na die bronnelys agter in Spel sowel as onderstaande twee blogplasings.  

https://annerlebarnard.co.za/spel-feit-of-fiksie/

https://annerlebarnard.co.za/spel-feit-of-fiksie-2/

Eienskappe vnan jeugliteratuurSpel: lesersindruk.

Spel is veel meer as slegs ‘n jeugroman. Dis ‘n boek met soveel lae en fasette dat enige persoon tussen 14 en 100 daarby aanklank sal vind.

Spel handel oor Lukas, `n 17-jarige seun, wat deel is van die klein persentasie van die aardse bevolking wat oorleef het nadat die res van die mensdom deur oorlog en siekte uitgewis is.

Die Saevissimi, `n superras transterrane, is aan bewind en hulle is op Lukas se spoor.

Spel se temas fassineer: vryheid en onderdrukking, die stryd tussen goed en kwaad, samewerking vs. oorlog, medemenslikheid vs. kunsmatige intelligensie, sowel as die eko-angs van die moderne mens.

Dis ‘n verhaal oor verlies en vindingrykheid. Hierdie boek se groen tema is van kardinale belang vir ons hedendaagse samelewing.

Lukas en Dimpho, asook Lukas en Fidelis se vriendskap dien as metafoor vir dit wat vermag kan word wanneer mense saamwerk en kennis deel. Spel is uitstekend nagevors en geskryf, maar dit lees terselfdertyd lekker.

Lukas en Jolene is aangetrokke tot mekaar. Gaan Lukas die moed hê om met Jolene oor sy gevoelens te praat? Die spanningslyn boei en die vele intriges hou die leser nuuskierig.

Hierdie boek is veel meer as ‘n goeie storie en sterk karakters. Die verhaal handel oor die belangrikste spel ooit, ‘n spel om oorlewing en wie die beste skuif kan maak ten einde die spesie se voortbestaan te verseker.

Die skrywer slaag daarin om oënskynlik uiteenlopende temas in te span om ’n heerlike storie — met baie stof tot nadenke — te vertel.

Genre: wetenskapsfiksie. Ouderdom: 14 – 100+
Betaleser: Cara-Lu Graham

Eienskappe van jeugliteratuur: Spel

Wanneer jy weer ‘n jeugroman lees, let veral op die perspektief. 

Kliek hier indien jy wil weet by watter winkels Spel te koop is. 

Ek hoop en vertrou dat bostaande voorbeelde van hulp was. 

Lekker skryf. 

The post Eienskappe van jeugliteratuur appeared first on Annerle Barnard.

Eienskappe van jeugliteratuur: Spel

Eienskappe van jeugliteratuur: Spel

Die benaming “jeugliteratuur” verwys eintlik nie na ‘n genre nie, maar wel ‘n kategorie. Hierdie kategorie sluit wel alle genres in, naamlik spanningsverhale, romanse, die Bildungsroman, wetenskapsfiksie, fantasie, ens.

Fokusareas:

Jeugliteratuur moet die wêreldbeskouing van die hedendaagse jeug reflekteer — anders sal hulle nie daarby aanklank vind nie. Tieners is intelligent. ‘n Mens moet hulle nie onderskat of probeer mislei nie.

Fiksieskrywers se rol is nie om te preek of ‘n ideaal te verkondig nie, maar om omstandighede en mense op enige gegewe stadium in die geskiedenis te weerspieël. Daarom sal die karakters, gebeure, temas  en taalgebruik in The Adventures of Tom Sawyer (Mark Twain, 1876) heeltemal verskil van die van Sindikaat, 2019 en Spel, 2021 (Annerle Barnard).

Jeugliteratuur: ouderdomme

Jeugliteratuur as kategorie sluit ‘n verskeidenheid ouderdomme in, maar ‘n agtienjarige stel beslis nie belang in boeke wat vir ‘n 12-jarige geskryf is nie. Die jeug sal boeke vir ouer groepe (insluitend volwassenes) lees, maar nie maklik boeke wat vir jonger kinders (d.w.s. jonger as hul eie ouderdom) geskryf is nie.  

8 – 12:  (kinderfiksie/Middle School fiction): boeke bestaan uit ongeveer 25 000 woorde en bevat ouderdomsverwante temas. Geen kru taal, grafiese geweld of seksuele inhoud is toelaatbaar nie. Die fokus is op die onmiddellike (boeliegedrag, familie en vriende en die protagonis se verhouding met familie en vriende, ens.)

Skrywers: De Wet Hugo, Jaco Jacobs

12 – 14: boeke bestaan uit ongeveer 25 000 – 45 000 woorde. Die fokus is vermaak. Temas is soortgelyk aan jeugfiksie vir ouer kinders, maar minder donker.

Skrywers: Christien Neser, Troula Goosen, Constant van Graan, Jaco Jacobs. Anzil Kulsen

14 – 16: boeke vir hierdie ouderdomme is ‘n oorbrugging tussen literatuur vir ouer en jonger kinders. Temas: skuif weg van die gesin na ‘n ruimte buite die gesin (die individu se plek in die samelewing).

Skrywers: Elrien Scheepers, Zelda Bezuidenhout, Fanie Viljoen

16 – 18: bestaan uit 50 000 – 70 000 woorde. (Fantasie sal langer wees). Temas is soortgelyk aan die van volwassefiksie (dood, geloof, politiek, ekonomie, seksualiteit, liefde, vriendskap, geestesgesondheid, oorlewing, ens.). Let wel: jeugfiksie is nié ‘n afgewaterde, makliker weergawe van volwassefiksie nie.

Vir my persoonlik, is perspektief (‘n volwasse perspektief verskil van ‘n jeugdige perspektief!) oneindig belangrik. 

Voorbeeld: Indien ek op ‘n motorfiets klim, sal ek aan die gevare (geen veiligheidsgordel, ‘n mens is blootgestel, ens.) dink en baie versigtig ry. Die meeste agtien-jariges gaan reken my kop raas. Hulle sal wil vet gee.  

Skrywers: Annerle Barnard, Joha van Dyk, Carel van Rooyen, Jan Vermeulen, Fanie Viljoen, ens.

Voorbeelde: Annerle Barnard: Sweepslag (2019), Sindikaat (2019), Spel (2021)Joha van Dyk: Branderjaers en VuurvreterCarel van Rooyen: SkeurSarah J. Maas: Throne of Glass series, Court of Thorns and Roses seriesCassandra Clare: The Shadowhunter ChroniclesJennifer Niven, John Green, Veronica Roth, Suzanna Collins Toelaatbaar: Kru taal en grafiese geweld.Romanse, maar nie erotika nie. (Op die sosiale media toep, TikTok, meen heelwat tieners egter dat hulle mal is oor warm seksuele inhoud. Van hulle beskryf dit as “smut” en dui aan dat dit hulle gunsteling leesstof is, byvoorbeeld Sarah J. Maas, Anna Todd, ens. Spel: eienskappe eie aan jeugliteratuur Die jeug kan met die karakters (kompleks) en die krisis identifiseer.Vinnige tempo.Nie pretensieus nie.Uitdagende temas.Perspektief en die ouderdom van die protagonis Temas in Spel:

Die sewentienjarige Lukas is een van ’n handjievol oorblywende mense nadat die aarde deur kuborge, transterrane en robotte oorgeneem is. Hy en Dimpho boer op Lukas-hulle se plaas in die Bloemfontein-omgewing. Wanneer hongersnood die voortbestaan van die superwesens bedreig, stel die wrede heerser Dakian ’n bose plan in werking om Lukas te vang en toegang tot sy oorlewingstrategieë te verkry. 

Angs en eko-angsSiekte (ADHD)Puin en oorlogVriendskap en liefdeVoedselvoorsiening vs. hongersnoodVryheid vs. onderdrukkingGoed vs. kwaadOud vs. nuutOorlewing vs. doodMedemenslikheid vs. kunsmatige intelligensieVerlies en vindingrykheid

 

Karakters in Spel:

Omdat Lukas Brandt (17) en sy vriend, Dimpho (17) in vreemde omstandighede grootword, klink hulle nie soos tipiese tieners nie. JJ (18) het pers hare en die stem van ‘n engel, maar ‘n persoonlikheid wat by sy klere en juwele pas. JJ gebruik soms slengtaal, maar nie Lukas nie. Jolene (15) het by robotte grootgeword en alhoewel sy oor goeie Afrikaans beskik, is sy nie vertroud met die idiomatiese taalgebruik wat Lukas en R0M30 (oftewel, Romeo, ‘n kuborg) gebruik nie.

Navorsing:

Agter in die jeugroman, Spel, is ‘n bronnelys wat dui op die navorsing wat die roman onderlê. Die skrywer het ‘n groot aantal feite deur die fiksie verweef, byvoorbeeld die inligting oor nanotegnologie, kurbernetiese organismes (cyborgs), transterrane (transhumans), robotte, Bloody Butcher mielies, voedselnood en volhoubare bronne, oorlog, die Vacanti-muis, klank as wapen, ens.

Vir meer inligting, verwys asb. na die bronnelys agter in Spel sowel as onderstaande twee blogplasings.  

https://annerlebarnard.co.za/spel-feit-of-fiksie/

https://annerlebarnard.co.za/spel-feit-of-fiksie-2/

Spel: lesersindruk.

Spel is veel meer as slegs ‘n jeugroman. Dis ‘n boek met soveel lae en fasette dat enige persoon tussen 14 en 100 daarby aanklank sal vind.

Spel handel oor Lukas, `n 17-jarige seun, wat deel is van die klein persentasie van die aardse bevolking wat oorleef het nadat die res van die mensdom deur oorlog en siekte uitgewis is.

Die Saevissimi, `n superras transterrane, is aan bewind en hulle is op Lukas se spoor.

Spel se temas fassineer: vryheid en onderdrukking, die stryd tussen goed en kwaad, samewerking vs. oorlog, medemenslikheid vs. kunsmatige intelligensie, sowel as die eko-angs van die moderne mens.

Dis ‘n verhaal oor verlies en vindingrykheid. Hierdie boek se groen tema is van kardinale belang vir ons hedendaagse samelewing.

Lukas en Dimpho, asook Lukas en Fidelis se vriendskap dien as metafoor vir dit wat vermag kan word wanneer mense saamwerk en kennis deel. Spel is uitstekend nagevors en geskryf, maar dit lees terselfdertyd lekker.

Lukas en Jolene is aangetrokke tot mekaar. Gaan Lukas die moed hê om met Jolene oor sy gevoelens te praat? Die spanningslyn boei en die vele intriges hou die leser nuuskierig.

Hierdie boek is veel meer as ‘n goeie storie en sterk karakters. Die verhaal handel oor die belangrikste spel ooit, ‘n spel om oorlewing en wie die beste skuif kan maak ten einde die spesie se voortbestaan te verseker.

Die skrywer slaag daarin om oënskynlik uiteenlopende temas in te span om ’n heerlike storie — met baie stof tot nadenke — te vertel.

Genre: wetenskapsfiksie. Ouderdom: 14 – 100+
Betaleser: Cara-Lu Graham

Eienskappe van jeugliteratuur: Spel

Wanneer jy weer ‘n jeugroman lees, let veral op die perspektief. 

Kliek hier indien jy wil weet by watter winkels Spel te koop is. 

Ek hoop en vertrou dat bostaande voorbeelde van hulp was. 

Lekker skryf. 

The post Eienskappe van jeugliteratuur: Spel appeared first on Annerle Barnard.

Karakterontwikkeling: agt praktiese skryfwenke

Karakterontwikkeling: agt praktiese skryfwenke

Dit is belangrik vir enige volronde protagonis om ‘n doelwit te hê. Hierdie karakter moet egter ook hekkies in sy/haar pad hê wat hom/haar keer om die doelwit te bereik. Hierdie hekkies (innerlik en  uiterlik) skep konflik en maak die karakter interessant.

Karakterontwikkeling: agt praktiese skryfwenke

Lesers moet met ‘n karakter kan identifiseer — of ten minste (in die geval van die protagonis) wil hê dat die protagonis in sy/haar doelwit moet slaag. Karakterontwikkeling is noodsaaklik, want dit verleen dimensie en persoonlikheid, sowel as die dryfkrag wat die karakter benodig om sy/haar doelwit te probeer bereik. ‘n Geloofwaardige karakter kan nie ‘n kartonkarakter wees nie. Die karakter moet driedimensioneel wees, met ander woorde: die karakter moet ‘n verlede (agtergrond) en persoonlikheid hê. Die leser wil weet hoe die karakter lyk en oor watter persoonlikheidseienskappe die karakter beskik. Vra jouself af wat jou karakter wil bereik en wat sy/haar grootste vrese is.

Indien jy onseker is of hulp benodig, kliek op die skakel om ‘n gratis karakterkaart af te laai.

Agt praktiese skryfwenke Wat is jou karakter se doelwit en wat dryf hom/haar?

Jou pratagonis moet ‘n doelwit hê. Wat wil hy/sy bereik? Paul Rudman in Sweepslag en Sindikaat wil oorleef. Ten einde dit reg te kry, moet hy uit die kloue van die sindikate waarmee hy te doen het, bly.

Lukas Brandt in Spel wil die transterrane vermy, maar die hulle is op soek na hom en ontvoer sy jonger boetie, Daniël. Gaan hy daarin slaag om Daniël te red sonder enige konfrontasie met die transterrane en kuborge?

Fassinerende karakters beskik oor innerlike motivering wat hulle daartoe dryf om hulle doelwit te probeer bereik.

Verskaf inligting in lae:

Moenie alle inligting gelyktydig verskaf nie. In Sindikaat ontdek Paul Rudman ‘n onwettige produk in ‘n beskuitboks. Die agtergrond/geskiedenis word via achronologiese vertelling ingekleur. Elke tweede hoofstuk belig gebeure (en die agtergrond/verlede) in Bloemfontein. Op die ou einde verstaan die leser die verlede (backstory) sonder om met ‘n vreeslike hoop inligting gebombardeer te word.

Skep konflik:

Kyk gerus ook na die blogplasings: konflik stuur stories en innerlike konflik in skryfwerk. Konflik stel opponerende kragte teenoor mekaar en beïnvloed die besluite wat die protagonis neem. Gebruik ook konflik om jou protagonis se swakker eienskappe uit te lig.

Onthou, alle mense het beide sterk en swak eienskappe en dieselfde geld vir jou protagonis sowel as antagonis.

Paul Rudman in Sweepslag en Sindikaat ly aan depressie en angs. Hy is kort van draad, raak maklik geïrriteerd en is geneig om krities te wees wat ander se foute aanbetref. Hy dra egter ‘n masker en kom selfversekerd voor. Hy is ‘n hartseer nar (sad clown). Vir meer inligting, lees hier.

Lukas Brandt in Spel het AGHS (ADHD) en hy stoei teen angs en eko-angs. Sy angs maak dat hy ook redelik kort van draad is. Weens omstandighede wantrou hy mense.

Hierdie protagoniste beskik dus oor beide goeie en slegte eienskappe — en dit maak hulle driedimensioneel.

Paul Rudman (Sindikaat) ervaar geweldige innerlike konflik betreffende hulle besluit en die rol wat hy gaan speel aangaande Johnny de Sousa se uiteindelike lot. Sy morele oortuigings is teenstrydig met Bossie s’n en dit is ‘n verdere bron van innerlike konflik.

Lukas Brandt (Spel) ervaar ook innerlike konflik: kan hy Romeo vertrou en hoe voel hy uiteindelik oor die mol wat hom verraai het?

Konflik skep spanning en dit stuur die storie, want die karakters word gedwing om besluite te neem. Dis amper soos Newton se derde wet: vir elke aksie (besluit) is daar ‘n teenreaksie (gevolg).

Wie is die verteller?

Deur wie fokaliseer jy en gebruik jy die eerste- of derdepersoonsverteller?

Verskaf die agtergrond:

Elke karakter (net soos elke mens) het ‘n verlede. Maak seker dat jy jou karakter se verlede ken, selfs al gebruik jy nie alles in jou storie nie.

Persoonlikheidseienskappe:

Karakters, nes mense, beskik oor sekere persoonlikheidseienskappe. Kliek op die skakel vir idees.

Voorkoms:

Hoe lyk jou karakter? Kies ‘n foto op Pinterest (of enige ander webblad) wat lyk soos die karakter in jou kop. Hoe lyk sy/haar oogkleur, haarkleur, mond, neus, liggaamsbou? Watter mannerismes het die karakter? Skets ‘n realistiese prentjie van jou karakter sodat die leser presies weet hoe hy/sy lyk. Op grond van die beskrywings in Spel, het ‘n jong leser vir my fenomenale sketse van Lukas, Jolene en Romeo gemaak en gestuur (sien onder).

Sekondêre karakters:

Sekondêre karakters belig die eienskappe van jou protagonis — en skep dikwels konflik. In Sindikaat het Paul Rudman en Bossie opponerende waardestelsels. Paul is nie in ‘n posisie om Bossie te ondermyn nie, maar Paul kan ook nie met Bossie se besluite vrede maak nie.

In Spel dra JJ, Jolene en Romeo by tot die konflik wat Lukas ervaar.

Karakterontwikkeling: agt praktiese skryfwenke

Gebruik die gratis karakterkaart op my Hulpbronneblad indien jy hulp benodig.

Lekker skryf.

The post Karakterontwikkeling: agt praktiese skryfwenke appeared first on Annerle Barnard.

Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit?

Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit?

‘n Mens kan kreatiwiteit baie beslis stimuleer. Dit verg ‘n  bietjie werk, maar op die ou einde is dit die moeite werd.  Hierdie hoef nie slegs op skoolvlak gedoen te word nie. Enige volwassene kan dit vir hom-/haarself ook gebruik.

Glo my: wanneer daar ‘n kreatiewe droogte in my kop is, skop ek my eie idees ook weer via een van hierdie metodes aan die gang.

1. Storie-idees: die Internet

Daar is hordes storie-idees op die Internet beskikbaar. Kyk gerus na die “writing prompts” op Pinterest and Tumblr.

2. Trek ‘n haas (of ‘n woord!) uit ‘n hoed uit

Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit?

Onderwysers kan onverwante woorde in ‘n hoed (of enige houer) gooi. Elke leerder trek dan 3 of 5 woorde en moet dit gebruik om ‘n storie mee te skep.

Vir kleiner groepies kan ‘n mens “story cubes” gebruik. Dis regtig oulik, maar dis nie nodig om onkostes aan te gaan om kreatiwiteit te stimuleer nie.

3. Gedigte, musiek en nuusberigte

‘n Mens kan ‘n interessante gedig gebruik om die proses aan die gang te sit. Klank of musiek dra gevoel oor en dit kan help om ‘n mens idees rakende jou karakter of milieu te gee. By die skryfskool wat ek in 2013 bygewoon het, het ons ‘n gedig oor seisoene gelees en daarna moes alle deelnemers ‘n gedig oor enige seisoen skryf. Een skrywer het die seisoen op haar lewe van toepassing gemaak en haar lewe in haar gedig via die seisoen uitgebeeld.

Nuusberigte is van groot waarde en ‘n uitstekende bron van idees. Sweepslag is geïnspireer deur ‘n radioberig oor twee meisies van Bloemfontein wat ontvoer is nadat hulle ‘n saamrygeleentheid van ‘n vreemdeling aanvaar het.

Sindikaat is deur ‘n koerantberig oor die onwettige handel in bedreigde spesies geïnspireer.

Spel is deur ‘n droom geïnspireer.

4. Prente

Wanneer ‘n mens na ‘n prent kyk, verskerp jou sigtuiglike waarneming (vind ek). Neem byvoorbeeld ‘n prent van ‘n straatmark en gesels daaroor. Dink aan al die speserye, reuke, kleure, klank en die atmosfeer. Gesels oor die prent. Jy het vyf sintuie. Gebruik hulle. Ruik jy die speserye by die straatmark? Wat hoor jy in die straat? Dalk metaalgeluide wanneer die mallemeule draai of is die musiek so hard dat dit als oorheers? Watter tipe musiek hoor jy by die mark? Hoe proe die kos wat jy daar kan koop? Kan jy die teksture van die klere waarna jy daar kyk beskryf? Die Persiese tapyte?

5. Groepwerk

Neem ‘n monster/dinosourus van karton/papier skool toe. Elkeen kry die geleentheid om die monster op te kikker. Een kan dalk vir hom ‘n stert aanlas. Wat van ‘n propeller? Verander sy stert of ore of oë. Skryf nou ‘n storie oor hierdie monster of dinosourus.

Nog ‘n idee is dat een leerder een sin op papier skryf. Die papier word aangestuur en elke leerder skryf een sin by. Kyk waarmee julle vorendag kan kom. Hierdie oefening kan groot pret wees.

6. Die sneeuvlokkiemetode

Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit?

Onderwysers kan ook van die sneeuvlokkiemetode gebruik maak. Hoe werk dit? ‘n Leerder skryf ‘n storie-idee in een sin. Daarna herskryf die leerder die idee as ‘n paragraaf. Dan skep die leerder karakterbeskrywings en daarna ‘n subplot (of meer) wat met die idee verband hou.

7. Droom- en visieborde vir karakters en milieu

Indien jy sukkel om jou karakters vas te lê, gaan soek op Pinterest (of die Internet) vir prente van mense wat moontlik soos jou karakter(s) lyk. Voer dan ‘n onderhoud met die karakter en vind meer uit oor sy/haar familie, waar hy/sy op skool was, ens. Vind uit wat die karakter wil bereik, wat sy/haar grootste vrees is, wat die struikelblokke is wat hy/sy moet oorkom, ens. Vir idees, kyk na die gratis karakterkaart onder hulpbronne op my webwerf.

Jy kan op dieselfde wyse ook ‘n visiebord opstel vir die milieu waarin die karakter hom-/haarself sal bevind. Die prente wat jy op die Internet vind, sal jou help om ‘n gevoel vir die atmosfeer van hierdie storie en milieu te kry.

8. Lees

Lees stimuleer beslis kreatiwiteit. Lees soveel as moontlik in die genre waarin jy wil skryf.

Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit?

Onthou:

Geen mens kan ‘n leë bladsy redigeer nie. ‘n Mens mág foute maak. Leer uit jou foute en geniet die proses.‘n Kreatiewe droogte het dikwels met die vrees vir mislukking te doen. Gaan kyk gerus na die blogplasing wat ek oor skrywersblok geskryf het.Jy is nie al een wat mislukking vrees nie. Wanneer ek met ander skrywers praat, hoor ek dat hulle met dieselfde probleme as ek stoei. Troos jouself: jy is in goeie geselskap. Idees vir stories: navorsing

Soms, in die middel van ‘n stuk skryfwerk haak ek vas en weet nie wat volgende gaan gebeur nie. Dit help my altyd om nog navorsing oor my tema te doen.

Indien jy byvoorbeeld skryf oor seuns wat mekaar poetse bak, vra ‘n skoolseun watter tipe poetse hulle mekaar op skool bak.

In Spel moes ek ‘n futuristiese wapen skep. Ek was heeltemal moedeloos totdat ek iemand wat wapens ken, gebel het en hy my aangeraai het om klank as wapen te gebruik. Na ‘n vreeslike gesukkel met inligting op die Internet, het ek ‘n kenner gebel wat my met die presiese desibels wat my wapen sou benodig, gehelp het. Indien jy meer hieroor wil weet en wil weet hoe ek feite met fiksie vermeng het, gaan kyk na bladsy 234 en 235 van Spel.

Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit?

Laat weet my indien jy interessante idees het.

 

Lekker skryf.

The post Opstelle: hoe stimuleer jy kreatiwiteit? appeared first on Annerle Barnard.

Vir wie skryf jy?

Vir wie skryf jy?

Ten eerste skryf jy vir jouself en daarom moet jy skryf wat jyself graag sal wil lees, maar wanneer jy ‘n manuskrip aanpak met die hoop om dit te publiseer, moet ‘n mens besef dat jy vir ‘n teikenmark/-gehoor skryf.

‘n Uitgewer is per slot van rekening ‘n besigheid en sal daarom slegs ‘n boek uitgee indien hulle reken dat daar ‘n aanvraag na hierdie spesifieke boek sal wees.

Ken jou teikenmark

Om hierdie rede is dit belangrik om jou teikenmark te verstaan en te weet wat die teikenmark graag lees. Vele volwassenes is mal oor Jane Austen se boeke. Beteken dit dat die gemiddelde tiener daarvan gaan hou?

Die heel beste raad wat ek enigiemand kan gee: lees so veel as moontlik in die genre waarin jy wil skryf. Indien jy nie hou van die gewilde boeke wat vir daardie teikenmark geskryf word nie, moet jy moontlik ‘n ander teikengehoor oorweeg.

Vir wie skryf jy?

Selfs al reken jy dat alle volwassenes meer Shakespeare behoort te lees en dat sy dramas daarom opnuut bemark behoort te word, beteken dit nie dat jou poging gaan slaag nie. As die lesers nie aan die idee byt nie …

Vir wie skryf jy?

Ten eerste moet jy besluit watter genre vir jóú gaan werk. Daarna moet jy besluit vir watter ouderdom jy wil skryf. Wanneer jy eersgenoemde weet, moet jy uitvind waarin jou teikengehoor belangstel. Onthou, die geografiese en ekononomie sal ook ‘n invloed op jou teikenmark hê.

Indien jy wonder oor als wat ek sê, dink aan films. Watter tipe- en ouderdom gehoor sal deur die volgende films getrek word?

Fast & Furious Much Ado about Nothing Percy Jackson Elizabeth I Star Wars Avengers: Endgame

Vra jouself nou weer af: vir wie skryf jy?

Iemand wat slegs van kunsfilms hou, sal moontlik nie lus wees vir ‘n Marvel-film nie en die gemiddelde 13-jarige seun gaan beslis nie hou van Much Ado about Nothing nie. Die groter meerderheid 13-jarige seuns sal hou van Fast & Furious, Percy Jackson, Avengers: Endgame en moontlik ook Star Wars.

Is jy in voeling met jou teikengehoor?

Die beste manier om jou teikengehoor te bepaal, is om te kyk na die films wat hulle aandag trek en ook na die boeke wat hulle lees. Weereens: wat is die belangstelling van die groter aantal persone? Daar is 13-jariges wat van Much Ado about Nothing sal hou, maar die groter hoeveelheid? Beslis nie.

Vir wie skryf jy?

My teikengehoor is tieners. Ek het ‘n goeie begrip wat vir tieners belangrik is, waarvan hulle hou en waarmee hulle stoei. Hulle taalgebruik is ook baie interessant. Benewens sleng, het jy al opgelet dat ‘n tiener jou in een asem op tien verskillende maniere kan vertel presies hoe onnosel jy nou eintlik is? Volwassenes noem ‘n ding een maal. Tieners herhaal goed op verskillende wyses.

Ten tye van die skryf van Sweepslag en Sindikaat moes ek voortdurend oplet na tieners se gedrag, kleredrag, taalgebruik, belangstellings, ens.

Spel het sy eie uitdagings gehad, want Lukas Brandt is nie die gemiddelde tiener nie. Sy gedrag moes grotendeels ooreenstem met die van ‘n tiener, maar nie sy taalgebruik en kleredrag nie. JJ se taalgebruik moes tipies tiener wees, maar Jolene het by robotte grootgeword. Haar taalgebruik stem dus nie ooreen met Lukas s’n nie en ook nie met JJ s’n nie.

Ek het vanaf die uitgangspunt gewerk dat robotte nie figuurlike taalgebruik sal kan interpreteer nie, daarom maak Jolene nie daarvan gebruik nie. Lukas het hoofsaaklik tussen volwassenes grootgeword en daarom stem sy taalgebruik ooreen met die van volwassenes. JJ het in ‘n futuristiese krotbuurt grootgeword en sy taalgebruik moes by sy karakter pas.

Ek moes ook baie nadink oor die kleredrag en haarstyl van elke karakter.

Is dit maklik om vir tieners en kinders te skryf? Probeer self en laat weet my.

Vir wie skryf jy?

Wanneer jy skryf, dink aan die volgende:

Woordeskat: is jou woordeskat in lyn met die van jou teikengehoor?Karakters: sal jou teikengehoor met jou karakters kan identifiseer?Temas: is die temas wat jy aanraak in lyn met die van jou teikengehoor?Tempo: is die tempo/pas waarteen jou storie beweeg in lyn met die van jou teikengehoor?Kompleksiteit: Tess Gerritsen is ‘n mediese dokter. Hoe skryf sy haar krimi’s sodat Jan Publiek dit steeds kan verstaan?Skryfstyl: Gaan almal aanklank by Franz Kafka se stem, narratief en beeldspraak vind? (Ek eet my tekkies met sole en al indien dit die geval blyk te wees. Hy was egter ‘n uitmuntende skrywer!) Indien jou teikengehoor nie by jou skryfstyl aanklank vind nie, beteken dit nie noodwendig dat daar fout is met jou skryfstyl nie. Dit beteken moontlik dat jy jou teikengehoor verkeerd geïdentifiseer het.Inhoud: is die inhoud van jou boek geskik vir jou teikengehoor? Indien iemand my gevra het of tieners oor vampiere sou wou lees, sou ek gedink het dat dit gek is, maar kyk net hoe gewild is Stephenie Meyer se Twilight-reeks. Kyk waarvan hou jou teikenmark! Wat lees hulle? Na watter films kyk hulle? Sal sekstonele en vloekwoorde in boeke geskik wees vir ouderdom nege tot twaalf? Nee. Vir wie skryf jy?

Gaan doen jou navorsing.

 

Lekker skryf!

The post Vir wie skryf jy? appeared first on Annerle Barnard.

Wenke: skep geslaagde skurke

Wenke: skep geslaagde skurke

Ek is mal oor skurke in stories. Interessante skurke! Ek is opreg dankbaar dat ek nie sulke mense persoonlik ken nie, maar wat sal ‘n goeie storie dan nou sonder ‘n uitstekende skurk wees?

‘n Persoonlike gungsteling?     

Hannibal Lecter in Silence of the Lambs. (Of is dit dalk net omdat ek versot is op Anthony Hopkins as akteur?)                       

Wenke: skep geslaagde skurkeWaarom is skurke in stories belangrik?

‘n Goeie skurk is die persoon wat druk op die held/heldin plaas. As daar nie ‘n skurk was nie, sou die held/heldin nie ‘n held/heldin gewees het nie. Hoe beter die skurk, hoe beter sal die held gevolglik wees. In wese, definieer die skurk eintlik die held/heldin.

Wanneer ek met vriende in die regsbedryf gesels, hoor ek dikwels dat geld motiveer. Mense doen soms die vreeslikste goed bloot net omdat hulle inhalig is. ‘n Inhalige geldwolf maak egter nie altyd ‘n goeie skurk in ‘n storie nie. Lesers wil meer oor die skurk weet, wil weet wat veroorsaak het dat die skurk gemaklik voel met die donker kant van die lewe.

Die ideale skurk, net soos die ideale anti-held, moet darem ook ‘n paar goeie eienskappe hê.

 

Wat is die verskil tussen ‘n skurk en ‘n anti-held?

Per definisie is ‘n anti-held ‘n emosioneel gebroke held wat op enige wyse denkbaar vir reg en regverdigheid veg terwyl ‘n skurk ‘n bose karakter is wat die held teenstaan.

Bossie in Sindikaat is ‘n anti-held.

Soms is dit moeilik om ‘n karakter in ‘n boksie in te pas. Die belangrikste is egter nie dat die karakter perfek in ‘n boksie pas nie, maar dat die karakter interessant moet wees.

Al gehoor van ‘n anti-skurk?

Lesers wil hê die anti-skurk moet die stryd verloor selfs al het die karakter ook goeie eienskappe.

Wanneer ek aan voorbeelde van anti-skurke dink, dink ek heel eerste aan Raymond Reddington in The Black List. Hy probeer nie aan homself voorgee at sy handelinge goed is nie, tog blyk dit dat die beweegredes vir hierdie handelinge skynbaar altruïsties van aard is.

Almal hou van ‘n anti-held, maar almal hou nie noodwendig van ‘n anti-skurk nie.

Interessante karakters

Neal Caffrey van White Collar is sjarmant, rasioneel en slim asook ‘n meesterlike manipuleerder en ‘n briljante leuenaar, maar hy gee ook om vir mense en vorm opregte verhoudings met mense. Uiteraard help dit dat hy mense kan lees. Ek (en my hele gesin) was absoluut mal oor hom – ten spyte van sy aweregse persoonlikheid. Hy’t ‘n warm hart en ek wou hom nooit in die moeilikheid sien beland nie.

Wenke: skep geslaagde skurke

Om na skurke in stories terug te keer: die leser/kyker besef soms eers dat hulle met ‘n skurk te doen het wanneer hy/sy hulle ware kleure wys. Die leidrade is dus baie subtiel. ‘n Geslaagde skurk is dikwels een waarvan die leser sal hou. Die skurk kan iemand se pa wees of dalk net ‘n familielid of sportafrigter.

Johnny de Sousa in Sindikaat is ‘n skurk wat later in die verhaal eers sy ware kleure wys.

Skurke weet dikwels nie bewustelik dat hulle skurke is nie. Hulle glo dat hulle handelinge en keuses gemotiveerd is. Johnny van Sindikaat is hier ‘n sprekende voorbeeld.

Skurke dink dikwels hulle doen goed, selfs al is dit glad nie die geval nie. Hulle het gewoonlik uitstekende beweegredes vir hulle keuses. Belangrik is dat die skurk aan die einde moet faal en ‘n waardige opponent vir die protagonis moet wees.

Wenke: skep geslaagde skurke.Die eienskappe van ‘n geslaagde skurk: Sterk morele waardes

Die skurk moet glo in dit wat hy/sy doen. Hy/Sy moet sterk morele oortuigings hê vir die besluite wat hy/sy neem.

Verbinding met die held

Die skurk help met die held/heldin se karakterontwikkeling. Sonder ‘n waardige antagonis, is daar ook geen held/heldin nie. Die held en skurk is dus eintlik van mekaar afhanklik en is daarom aan mekaar verbind.

Geloofwaardige geskiedenis

Wanneer ‘n skurk ‘n interessante en geloofwaardige geskiedenis het, verduidelik dit die skurk se lewenskeuses. Dit maak dat die leser die skurk kan verstaan en simpatie met die skurk sal hê.

Waardige opponent

Die skurk in jou verhaal moet ‘n waardige opponent wees. Indien die held/heldin die skurk maklik verslaan, is daar vir die held/heldin geen uitdaging nie. Sonder ‘n waardige skurk, het jy dus ook nie ‘n waardige held/heldin nie en is jou held/heldin se handelinge nie gemotiveerd nie. Die skurk moet jou held/heldin dwing om moeilike besluite te neem en hom/haar noodgedwonge laat groei.

Pret

Dit moet pret wees om jou skurk te skep. Wanneer Hannibal Lecter (Silence of the Lambs) op die toneel verskyn, hou kykers/lesers asem op. ‘n Mens weet nie heeltemal wat om van hierdie karakter te verwag nie. Die skurk is dus nie voorspelbaar nie.

Wenke: skep geslaagde skurke Motief

Wat beweeg jou skurk om te handel en dink soos wat hy/sy handel en dink? Dink aan uitdagings en hoe dit mense vorm. Wanneer jy byvoorbeeld ‘n reeksmoordenaar skep, gaan kyk na die redes vir werklike reeksmoordenaars se besluite. Hoekom het die berugte reeksmoordenaar Boetie Boer uitgedraai soos wat hy het?

Werklike persone

Jy kan jou karakter se gedrag en keuses op die van ‘n werklike persoon baseer, soos reeds genoem.

Dra die karakter se skoene

Ons almal is al deur slegte omstandighede gekonfonteer. Hoe het jy daarop gereageer? Gebruik jou eie emosies om jou karakter te probeer verstaan.

Kragtige indruk

Maak seker dat jou antagonis/skurk ‘n kragtige indruk maak. Net soos die held/heldin moet die antagonis (skurk) ook iets wil hê.

Wenke: skep geslaagde skurke

Geniet die skep van die skurk in jou volgende storie. Laat weet my asb. wie jou gunsteling skurke in boeke/flieks is.

The post Wenke: skep geslaagde skurke appeared first on Annerle Barnard.

Van idee na storie?

Hoe omskep jy 'n blote idee in 'n boeiende storie?

Mense vra my dikwels of hulle met my kan gesels. Tydens die gesprek kom ek dan agter dat die persoon ‘n storie-idee het, maar nie weet hoe om dit van idee na storie te omskep nie. 

Resep

Van idee na storie? Die probleem is eintlik dat daar nie ‘n resep vir bostaande probleem is nie. Myns insiens is hierdie ook nie ‘n maklike taak nie. Dis klippe kou en herkou.

Dink minder en laat jou instink jou lei. Moenie toelaat dat rasionele denke jou kreatiwiteit versmoor nie. Daar is niks wat ‘n goeie storie kan vervang nie.

Jy’t ‘n klomp inligting en kennis in jou brein weggebêre. Net jý kan dit daar gaan uithaal. As jy, soos ek, nie ‘n ‘plotter’ is nie, gaan sit net en begin. Laat jou karakters jou lei.

Vrees

Van idee na storie?

Wanneer ek aan ‘n nuwe storie (spesifiek ‘n roman) begin skryf, tref die onsekerheid my elke keer. Ek is elke keer bang dat ek nie gaan weet hoe om verby 3 000 woorde te kom nie. Uiteraard is hierdie proses makliker wanneer ‘n mens elke hoofstuk vooraf in die fynste besonderhede beplan, maar vooraf beplanning werk nie vir my nie. Wanneer ek gaan sit om te beplan, is daar ‘n vakuum tussen my ore. Wanneer ek egter met die eerste sin begin, kom die idees. Dit geskied meestal met groot moeite, maar die bladsy bly ten minste nie leeg nie.

Raad

Van idee na storie?

Indien jy sukkel om jou idee in ‘n storie te omskep  — daar is raad, alhoewel daar geen resep is nie. ‘n Mens kan eintlik enige interessante idee in ‘n goeie storie omskep.

Enige goeie storie-idee kan vanuit die vraag ‘wat as?’ ontstaan.

Wat as jy na skool tuiskom en ‘n alien maak die deur oop?

Of wat as jou huweliksmaat by die huis kom met ‘n Ford met rooi vlamme op die deure? (Maak dit interressant: rooi vlamme wat met dakverf geverf is.)

 

Kennis

Net vandag het iemand my gevra waar die idee vir Spel vandaan gekom het. Indien jy dit nog nie weet nie, die inpirasie hiervoor was ‘n droom. Ek het gedroom dat robotte in ‘n dodelike spel met die mensdom betrokke was en dit was die katalisator vir die storie. Die rede vir hierdie droom was waarskynlik ‘n artikel wat ek gelees het oor gesellinrobotte wat deur kuberkrakers geteiken kon word en in ‘killer robots’ (moordmasjiene) omskep sou kon word. In Spel word al die verskillende tipes robotte dan ook deur die regering tot militêre diens opgeroep.

Sindikaat is deur ‘n koerantbegrig oor die handel in bedreigde spesies geïnspireer en Sweepslag deur ‘n radioberig oor twee meisies van Bloemfontein wat ontvoer is.

Vir al drie romans moes ek ‘n massiewe heveelheid navorsing doen, maar ek het sekere voorkennis gehad wat gemaak het dat die onderskeie stories in ‘n sekere rigting ontwikkel het.

Dit voel vir my asof als wat ek lees, sien en hoor in ‘n laai in my kop gaan lê en uitklim wanneer ek dit nodig het. Ons almal gesels elke dag met mense. Sommige van die inligting wat hulle deel is oneindig interessant. Leer om te luister en vra vrae.

Ook is dit belangrik om te lees.

Lees stimuleer kreatiwiteit en prikkel jou brein om met ‘n idee vorendag te kom.

Praktiese wenke: Herken die prikkel: gaan kyk (byvoorbeeld) waar J.K. Rowling se idee vir Harry Potter vandaan gekom het, Deon Meyer se idee vir die Bennie Griessel-reeks, ens.Skryf jou idee neer. Indien jy nie pen en papier byderhand het nie, maak ‘n nota op jou foon. Ek het al selfs ‘n stempos op my foon opgeneem oor interessante kommentaar wat ek gehoor het en bang was ek sou vergeet.Kyk na die mense om jou en besluit wie van hulle (of kombinasies van hulle) interessante karakters sou maak. ‘n Aantal van die karakters (protagonist en antagoniste) in my boeke is op werklike persone gebaseer.Plak jou boude op jou stoel en begin skryf. Hoe om uit 'n idee 'n boeiende storie te ontwikkel?

Dis nie maklik nie, maar dis moontlik. Jy benodig: 

Deursettingsvermoë. ‘n Breë algemene kennis sal beslis help.Lees soveel as moontlik.Laat jou instink jou lei.Geniet dit. Lekker skryf!

The post Van idee na storie? appeared first on Annerle Barnard.

Verhale: uiteensetting van plot (2)

Verhale: uiteensetting van plot (2)

In die vorige blogplasing het ek na na Dan Wells se 7-punt plotstruktuur verwys. Hoe gebruik ‘n mens dit prakties gesproke om ‘n opwindende storie te skep?

Verhale: hoe lyk plotstruktuur Kies plotpunte wat jou karakter se dryfveer en behoefte sal openbaar. Wat wil jou karakter hê en waarom? Die beste plotpunte stuur die storie en dien as motivering vir die besluite wat die karakter neem.Maak seker dat daar vir jou protagonis geen omdraaikans is nie. Die plotpunte in jou verhaal moet jou karakter in ‘n nuwe (dikwels) onvoorsiene rigting stuur.Die plasing van die plotpunte in ‘n storie is belangrik. Wanneer jy ‘n plotpunt naby die einde van ‘n hoofstuk plaas, maak dit dat die leser nie anders kan as om die volgende hoofstuk ook te wil lees nie. Sodoende skep jy ‘n naelbyter.Trek ‘n tydlyn waarop jy jou plotpunte aanteken: Dit mag jou help om tydens jou beplanning ‘n tydlyn op te stel waarop jy die onderskeie plotpunte aandui. Sodoende maak jy seker dat jou verhaal van die begin af interessant sal wees en nie in die middel in die hek sal duik nie. Verhale: uiteensetting van plot (2) — en die aanwending van plotpunte in jou storie

Daar is ‘n paar maniere waarop jy tydens die skryfproses die plotpunte in jou verhaal kan beplan — dis nou indien jy iemand is wat die plot vooraf haarfyn beplan. “Plotters” het hier definitef ‘n voordeel bo “pantsers” (flying by the seat of your pants). Ek is deel van laasgenoemde, moet ek bieg.

Wanneer ‘n mens ‘n storie aan die hand van genoemde plotpunte analiseer, is dit dalk makliker om te verstaan. Ek gaan die onderskeie plotpunte dus daarom aan die hand van my 2021 goue Sanlam-pryswenner, Spel, uiteensit.

Hoek: Lukas Brandt (die protagonis) woon op ‘n stuk grond in Bainsvlei buitekant Bloemfontein. In die eerste paragraaf reeds is hy en sy vriend, Dimpho, in ‘n geveg met ‘n kuborg betrokke. Hy, Dimpho en die se ouers voer ‘n DIY-bestaan. Hulle sintropiese bestaansboerdery genereer vir hulle genoeg om van te leef, maar die wêreld waarin hulle leef, is hulle nie goedgesind nie.Plotpunt 1: Lukas se broer woon (tydelik) by sy oom-hulle naby Gariepstad en omdat sy ouers dood (vermoor) is en die wêreld naby Gariepstad warm raak vir alle mense, weet Lukas hy moet sy jonger broer, Daniël, gaan haal.Knyppunt 1: Dakian (‘n transterraanheerser en diktator) wil iets van Lukas hê en martel daarom sy bure en laat skryf Lukas se naam teen die naglug om hom uit te lok.Middelpunt: Lukas se broer, Daniël, word ontvoer. Na aanleiding van die boodskap wat Lukas van Daniël via die donkerweb ontvang, besef dat hy dat daar fout is en dat hy ten spyte van die dreigende gevaar na sy broer sal moet gaan soek.Knyppunt 2: Lukas ontdek dat Daniël in Gariepstad gevange gehou word, waar hy weet ‘n kuborg, Julius, hom inwag. Hy het geen idee hoe hy sy broer gaan opspoor en of sy oom-hulle enigsins nog lewe nie.Plotpunt 2: Lukas (en sy vriende) word gevange geneem. Hy ontdek dat een van sy vriende hom verraai het. Hy val in ‘n gat, maar besef dan dat uitkoms miskien tog moontlik is.

(In Spel is daar egter nog ‘n plotwending en gevolglik ‘n verdere krisis en klimaks.)

Resolusie: Alle los drade word ontrafel en geknoop. Verhale: uiteensetting van plot (2)

‘n Mens kan vele verhale (boeke en films) na aanleiding van Dan Wells se 7-punt plotstruktuur analiseer, byvoorbeeld The Hunger Games, Harry Potter, Star Trek en vele meer.

Gustav Freitag vs. Dan Wells

Dit maak nie saak of jy besluit om Gustav Freitag se uiteensetting van plot in 5 fases of Dan Wells se 7-punt plotstruktuur te gebruik nie: indien jy bewus is van plotstruktuur kan jy dit tot jou voordeel aanwend en lewe in ‘n idee blaas ten einde dit in ‘n storie te omskep.

Lekker skryf!

The post Verhale: uiteensetting van plot (2) appeared first on Annerle Barnard.