Lisa Weeda's Blog, page 11
March 16, 2018
Ik ken een meisje dat alleen naar kunst kijkt. Ze leest nooit de krant en kijkt nooit naar het...
Ik ken een meisje dat alleen naar kunst kijkt. Ze leest nooit de krant en kijkt nooit naar het nieuws. Als de nieuwslezer het eerste woord inzet op de radio, draait ze die uit. Wel leest ze boeken, heel veel boeken. Ze gaat naar theater en kijkt veel verschillende soorten films en documentaires - misschien vallen documentaires onder de noemer nieuws. Misschien niet. Misschien is een documentaire wat het nieuws zou moeten zijn, indien de documentaire een objectief beeld geeft van een fenomeen of gebeurtenis. Zoals The Act of Killing dat doet. De een vragen en dan de ander vragen. Dan tonen, een spiegel neerzetten en de kijker in de spiegel laten turen.
Misschien moeten ze nieuws überhaupt niet meer uitzenden, misschien is dat een goed idee. Misschien moeten we, net zoals dat meisje, de kranten niet meer lezen of in ieder geval NU.NL niet en ook niet de Metro en vooral ook niet de website van de NOS - als je meer spelfouten maakt dan je überhaupt kan creëren, waarom ben je dan een geloofwaardig nieuwsmedium. Goed. Dat hebben we gedaan. En laten we dan nu zeggen dat we alle kranten ook niet meer lezen - al is het vanwege het feit dat ze proberen saaie of iets meer diepgaande of soort van beter onderzochte artikelen te verkopen met verschrikkelijke clickbait titels waar al je haren en die van al je buurtbewoners van overeind gaan staan. En laten we al helemaal geen kranten meer lezen in het weekend, waar de bijlagen soms nog wel goed zijn, maar de bijgevoegde magazines gewoon een veredelde glossy, beter opgemaakt dan de Beau Monde. Wat blijft er dan nog over? Iets als narratively? Tekst die wordt geschreven door essayisten die iets duidelijk proberen te maken op een menselijke manier, die twijfel laten bestaan en vragen stellen in plaats van radicale dingen te schreeuwen en roepen dat alles anders moet? Waarom denken we overigens niet meer in vragen in plaats van in oplossingen? Hoe kan je iets oplossen als er geen vraag is? Is de vraag niet überhaupt de oplossing? Stelt goede journalistiek vragen? Stelt goede kunst vragen of creëert kunst goede vragen? Gaat journalistiek het gesprek aan of vat journalistiek het gesprek samen? Is journalistiek onderzoekend of samenvattend?
//
Ik sprak een keer een afgestudeerde School van Journalistiek student - een oud huisgenoot, laat ik transparant zijn. Hij woonde beneden in het huis, in het soutterain en had een playstation. Ik woonde helemaal boven in het huis. Het huis had drie verdiepingen. - en kwam er achter dat hij na vier jaar studie nog steeds niet wist wat een longread was.
//
‘Een wat?’
‘Een longread.’
‘Sorry, wat is dat?’
‘Een groter stuk dat je schrijft na langer onderzoek te hebben gedaan naar bijvoorbeeld een politiek fenomeen zoals corruptie in een systeem.’
‘Nooit van gehoord.’
//
Helpt het om te kijken naar werk dat kunstenaars maken? En o hoi, voor ik het vergeet, hoe zit het precies met de Correspondent, wiens auteurs soms daadwerkelijk wat te vertellen hebben. Maar er zit ook een lekker geil marketingmodel omheen gebouwd en redacteuren backspacen - naar wat ik vernomen heb, bijvoorbeeld dit stuk - soms de nuance uit een opiniestuk. Voor de shares. Voor de clicks. Voor de commotie. Staat journalistiek gelijk aan commotie? Of is dat wat we verslaan zo chaotisch geworden dat we niet stil staan en om ons heen kijken als verslaggevers/schrijvers, maar gewoon chaotisch en ongeordend en ongenuanceerd mee bewegen? Of moet dit, omdat een opinie in ons land - of overal misschien - blijkbaar iets is geworden dat je alleen hebt zonder nuances en vooral met veel geschreeuw en poeha.
//
Laten we naar een museum gaan en tegen een suppoost schreeuwen dat een werk van Rothko echt achterlijke kunst is. Doe maar. Ga naar de ingang van het museum en vraag aan de ticketverkoper of dat werk weggehaald kan worden omdat het aanstootgevend is en jij er door gekwetst wordt, dat het je pijn doet, dat je er niets van begrijpt en geen zin hebt om je in te lezen en je dus denkt: ‘fuck deze lelijke kutshit, mijn ogen bloeden.’
‘Maar hallo, kijk dan,’ zeg je tegen de ticketmevrouw, ‘gewoon heel veel kleuren blauw, gewoon heel veel tinten rood. Is dat kunst? Dat kan mijn kind ook!’ Is dat politiek? Dat kan mijn kind ook! Ja, zo kan ik ook wel een land besturen. Weet je wat, ticketverkoopmevrouw, laten we Halbe Zijlstra inlijsten en er Putin’s datsja party, 2018 onder zetten en kijken of mensen dat kunst vinden - of nee, nog beter, conceptuele kunst. Laten we kijken wat er gebeurt als Thierry Baudet en Jesse Klaver samen sokken aan doen als performance in het Stedelijk en kijken wat voor mensen daar op af komen. Als er een dance-off ontstaat tussen Trump en Kim Jong-un. Of misschien kunnen we Twan Huijs en Humberto Tan heel lang aan een hele lange smalle tafel laten zitten met een microfoon voor hun gezicht. Dat gebeurt dan ergens op een podium, de Stadsschouwburg Amsterdam, of een terp in Drenthe. We zetten het album A seat at the table van Solange aan, livestreamen dit en dat noemen we performance art. Laten we zien of er dan nog iemand kijkt. Wanneer is iets kunst, wanneer is iets fake news? Hoe kan het dat je in kunst over de fictieve schreef mag gaan, de grens opzoekt en zo soms een beter verhaal vertelt over de huidige tijd, dan het in de huidige journalistiek wordt gedaan?
//
Als ik een krantenkop lees en denk: ‘clickbait’, wat denkt de man naast mij in de trein dan als hij dezelfde tekst ziet?
Zullen we alleen nog maar koppen publiceren en de artikelen gewoon laten voor wat ze zijn? Zullen we mensen vragen of ze weten wat onderzoeksjournalistiek inhoudt en of ze snappen hoe lang dat duurt.
//
Even: een vriendin van mij maakte een aantal jaar geleden een (kunst)werk, waarbij ze een blauw vierkant op straat tapete in Arnhem. Vier even lange stukken blauwe tape maakten een vierkant. Het was zaterdag middag. Ze ging erin staan en deelde A4′tjes uit aan voorbijgangers met daarop de vraag: is er genoeg blauw op straat. Sommige mensen antwoordden op haar vragenlijst dat er die dag inderdaad wel veel mensen met blauwe kledingstukken over straat liepen. Het is maar net hoe je het bekijkt. Of wat je weet. Of wat je ziet. Of waar je mee in aanraking bent. Is een politieagent een wout of een scotu. In welk taalgebied bevinden we ons eigenlijk, wanneer we elkaar vragen stellen?
[…]
"Bewegen, ergens tegenaan schampen, vragen stellen zonder direct het antwoord te weten, maar wel..."
Niet alleen in tekst, in de lyrics van de zangers die optreden, de lege-huls-heid van de interviews, maar ook in vorm beweegt het stuk op een zoekende wijze.”
- Uit: https://www.theaterkrant.nl/tm-artikel/onvermogen-durven-tonen-nineties-productions/ - een reportage over het stuk Untitled 2017 van Nineties Productions
March 9, 2018
Langer - en dus verder - kijken
In Brussel bezoek ik de Noorse schrijfster Erika Fatland. Bij het verlaten van het Centraal Station passeer ik twee soldaten. Ze glimlachen naar toeristen, staan wat vermoeid stil voor een selfie met een groep Japanners, zwaaien naar kleine kinderen die niet terugschrikken voor hun mitrailleurs. Elke keer dat ik in deze stad ben, zijn er meer soldaten. Het went snel, het gevoel dat iets me bedreigt.
Fatland resideert in de stad. Ze werkt aan haar vierde boek, waarvoor ze langs de hele grens van Rusland reisde. We zitten op haar bank, ze zet koffie op tafel, trekt haar sloffen uit, slaat haar witte wollen trui om zich heen en vertelt dat ze al weken niet kookt, omdat ze Deliveroo ontdekt heeft. Fatland debuteerde met het non-fictie boek De Engelbewaarder van Beslan. Beslan ligt in Noord-Ossetië, een plek waar ik, zoals vele anderen, tot 2004 nog nooit van gehoord had. In september dat jaar komen 186 kinderen en 147 volwassenen om het leven bij een gijzeling op school nummer 1. De eerder slaperige plaats verandert in een stad in rouw. Wie Beslan googlet, vindt pagina’s lang alleen maar artikelen over en afbeeldingen van de gijzeling. Een eenzijdig gezicht van de plaats. Fatland toont deze plek via persoonlijke verhalen van bewoners. Mensen van vlees en bloed, die iemand verloren of iemand kennen die iemand verloor.
In haar tweede boek, Het Jaar zonder zomer, schrijft Fatland over de moordpartij op het eiland Utøya. Op 22 juli 2011 houdt Anders Behring Breivik daar als een kalme bezetene huis. Aan één arm een kist vol kogels, in zijn handen een mitrailleur. In 189 minuten vermoordt hij 77 mensen. De betekenis van het eiland verandert voorgoed. Daarmee het leven van vele Noren. Fatland gaat op zoek naar hun verhalen, bundelt ze.
Voor haar derde boek, Sovjetistan, reist ze door Turkmenistan, Kazachstan, Tadzjikistan, Kirgistan en Oezbekistan, plekken die in ons topografische geheugen een grijze vlek zijn. Zo ver van hier liggen die landen niet, ze zijn alleen niet zo Instagram-waardig als Australië, Peru of Nieuw-Zeeland.
‘De wereld is niet kleiner geworden,’ vertelt Fatland, 'die is nog steeds even groot, we kijken gewoon andere kanten op.’
Fatland toont een wereld die je niet op deze manier kent. Ze laat de menselijkheid aan het woord. Toont Turkmeense taxichauffeurs die het over hun almachtige president hebben, alsof ze over hij-die-niet-genoemd-mag-worden spreken en vertelt wat het favoriete bier van Breivik is: Budweiser. Via bizarre details weet ze lezers naar onbekende plekken te brengen, nieuwe perspectieven te tonen. Ze toont: het mooie en pijnlijke zit in het normale. Voor haar boek over Utøya spreekt ze met Viljar. Vijf keer raken Breiviks kogels hem, maar hij overleeft. Hij vertelt: 'Ik dacht aan alles wat ik zou gaan doen. Niet heel melodramatisch hoor; ik dacht aan gewone dingen. Aan meisjes, sneeuwscooters en mijn familie.’
Fatland weet onontgonnen verhalen zodanig tussen twee kaften te stoppen dat je in je gezicht wordt gestompt. Ze schrijft genadeloos en haar schrijven is nodig. Dus gooi je Instagram weg, pak een boek van haar en lees voorbij de wereld die je kent, zonder ook maar één clichébeeld te treffen, kijk verder, door bubbels en filters heen. Voorbij mainstream media, voorbij spookverhalen, richting het menselijke. En ja, daar hoort soms gruwel en tragiek bij, maar het is ook gruwelijk interessant.
—
Vorig jaar las ik het boek van Erika Fatland op aanraden van redacteur Rebecca Wilson en kon mijn hoofd niet meer uit het boek trekken. Een te gek werk. Een aantal maanden later interviewde ik haar voor de literaire podcast ondercast.
Ik schreef een tiendelig feuilleton voor Revisor. Deze week werd...
Ik schreef een tiendelig feuilleton voor Revisor. Deze week werd deel 5 gepubliceerd. Lees het hier: https://revisor.nl/entry/2554/spiegel-v
Of begin bij deel 1 (lijkt me vrij handig): https://revisor.nl/entry/2541/spiegel-i
February 28, 2018
"Poetry is respected only in this country, people are killed for it. There’s no place where..."
- Osip Mandelstam
February 26, 2018
"When i was studying fine art, i used to ask people how you get exhibitions, how u can be in them...."
- http://www.thewhitepube.co.uk/how-to-get-an-exhibition
February 21, 2018
"De radio ging aan. We hoopten dat Stalin zou spreken. We wilden zijn stem horen. Maar Stalin zweeg...."
- http://www.debezigebij.nl/boeken/de-laatste-getuigen/
Lisa Weeda's Blog
- Lisa Weeda's profile
- 45 followers
