“Տաճկական ճակատի վրայ մղված ամբողջ պատերազմի ընթացքին, ցարական բանակները մի գաղտնի նպատակ էին հետապնդել՝ անընդհատ առաջ գնալով եւ անընդհատ ետ քաշւելով Հայկական նահանգները դատարկել հայ ազգաբնակութիւնից։ Այդպէս կոչւած ազատարար պետութեան այդ լիրբ խաղը, միացած տաճկական գազանությունիւններին, հայ ժողովրդին արժել էր մէկ միլիոն զոհ։ Կորել էին դարերի ընթացքին տքնատանջ ժողովւած հարստութիւններ, արւեստի գործեր, հոյակապ եկեղեցիներ եւ վանքեր։ Կորել էր բազմահազար հայ կամաւորների եւ զօրքերի մղած հերոսական պայքարների արդիւնքը։ Տաճկահայաստանը, փոթորկած ծովից դուրս նետւած տիղմի նման, ահագին բազմութիւններ էր նետել դեէպի Արարատեան դաշտ։”