Αύγουστος

«Θυμάσαι που σ’ έλεγα μικρή μου Ρώμη; […] Τώρα φαίνεται πως δεν έκανα λάθος. Η μοίρα της μιας ίσως είναι και η μοίρα της άλλης»

Κάπου εδώ τελειώνουν τα αδιάβαστά μου του Williams. Καταλήγω πως το καλύτερο ήταν ο Στόουνερ, ακολουθεί ο Μακελάρης, μετά ο Αύγουστος και τέλος η Νύχτα, την οποία έτσι κι αλλιώς ο ίδιος είχε αποκηρύξει. Ο Williams μου είχε φανεί σπουδαίος και μου φαίνεται ακόμη· από τους ελάχιστους που μέσα στην απλότητα χτίζουν παλάτια.

Βέβαια, ο Αύγουστος δεν μου φάνηκε απλός, τουλάχιστον στα δύο πρώτα μέρη.

Από το πρώτο μέρος, η καρδιά μου σκίρτησε με την Κλεοπάτρα και τον Αντώνιο. Σαν ζευγάρι επιτρέπουν και στον Williams να λάμψει, ενώ τις άλλες επιστολές που μεταφέρουν πληροφορίες, συμμαχίες και άλλες δολοπλοκίες, τις διάβασα πιο ανόρεχτα. Εκεί έγινε σαφές γιατί Williams παρότρυνε τον αναγνώστη να διαβάσει τον Αύγουστο αποκλειστικά ως λογοτεχνικό έργο, μιας και την ιστορία τη διάνθισε όπως του άρεσε. Μου φάνηκε το πιο φιλόδοξο βιβλίο του και πιστεύω πως πέτυχε αυτό που ήθελε: ολόκληρη η ζωή του Αυγούστου Καίσαρα χώρεσε σε πεντακόσιες περίπου σελίδες. Μου φάνηκε ακριβές, στα λίγα που ήξερα και κατάφερε να μετατρέψει τα μουντά γεγονότα, με τα οποία ο σύγχρονος αναγνώστης δε σχετίζεται, σε γεγονότα ολοζώντανα.

Τα σημεία που μου έκαναν περισσότερη εντύπωση είναι αυτά ανάμεσα στη σχέση Αυγούστου και Ιουλίας, όπως και το τελευταίο μέρος του βιβλίου που, επιτέλους, ο Καίσαρας παίρνει τον λόγο, ικανοποιεί την περιέργεια και καλύπτει τις απορίες.

Καταλήγω πως η μεγαλύτερη αρετή του συγγραφέα είναι να διατηρεί το ενδιαφέρον σε μακριές χρονικές περιόδους, εκπαιδεύει τη σταδιακή συμπάθεια και αντιπάθεια εντός ενός πολτού της ανθρώπινης εμπειρίας και κρίσης. Κάπου στο τέλος, ο αναγνώστης αντιμετωπίζει πληθώρα συγκρουόμενων σκέψεων, εξαιτίας της μαεστρίας του Williams να συνθέσει ολοκληρωμένα και περίπλοκα πορτραίτα, όπως αυτό του Οκτάβιου. Η πικρία που μάζεψα μέσα μου για την εξορία της Ιουλίας, μαλάκωσε με τον τρόπο που της το ανακοίνωσε, αλλά και στον επίλογό του, κάτι που φοβόμουν πως δεν θα αντιμετώπιζε.