Η τιμή και το χρήμα

“Δουλευτάδες είμαστε, ποιόνε έχουμε ανάγκη;”

Εκτενές διήγημα ή νουβέλα, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1912, σοσιαλιστικό και φεμινιστικό.

Ενώ χαρακτηρίζεται ως κοινωνική ρομαντική ιστορία, νομίζω πως το πολιτικό ζήτημα του φύλου είναι η κεντρική ιδέα. Αχ πόσο μεγάλωσε η Ρήνη μέσα σε λίγες σελίδες! Τιμή μου να μοιραζόμαστε το ίδιο όνομα.

Πολύ ενδιαφέρουσα η Κέρκυρα των αρχών του 20ου αιώνα. Οι ήρωες ολοζώντανοι και ευτυχώς ανέπτυξε κυρίως την σιόρα Επιστήμη, την Ρήνη και τον Ανδρέα – οι υπόλοιποι είναι βοηθητικές φιγούρες – τόσο ο πατέρας της Ρήνης, όσο και ο Σπύρος, ο θείος του Ανδρέα.
Η ιδιαίτερη γλώσσα της εποχής, πόσο μάλλον το κερκυραϊκό ιδίωμα, καταλαβαίνω πως μπορούν να εξαντλήσουν κάποιον σήμερα, κι εγώ στην αρχή κλωτσούσα σε κάθε σελίδα αλλά άπαξ και τη συνηθίσει κανείς, νομίζω περισσότερο προσθέτει στο κλίμα, παρά αφαιρεί στην κατανόηση.
Το κεντρικό θέμα της αφήγησης αφορά την προίκα, τα λεγόμενα τάλαρα που θα πάρει όποιος φορτωθεί τη Ρήνη, η οποία υφαίνεται ως ζεστή, έξυπνη, όμορφη και δουλευταρού. Οι πρώτες μου σκέψεις ήταν πως η Σιόρα Επιστήμη δεν είναι παρά ο τσιγγούνης πατέρας της Ευγενίας Γκραντέ, αλλά με μεγάλη έκπληξη είδα να σχηματίζεται μια χειραφετημένη μάνα που δουλεύει ολημερίς στο εργοστάσιο, μεγαλώνει μόνη της τα παιδιά της, ενώ παρασιτεί δίπλα της ο μεθύστακας σύζυγος, περισσότερο βάρος, παρά σύμμαχος στα δεινά της ζωής. Η Ρήνη παίρνει μαθήματα για την αγάπη, την εκμετάλλευση και τη χειραφέτηση, ταχύρρυθμα και πολύτιμα.

Διαβάζω το ενδιαφέρον επίμετρο της Έρης Σταυροπούλου και ανάμεσα σε άλλα, μαθαίνω πως ο Θεοτόκης ίσως να επιθυμούσε να εμπνεύσει την Ειρήνη Δεντρινού «με θαυμασμό και άπειρη φιλία», να πάρει τις καταστάσεις στα χέρια της. Ενδιαφέρον δεν είναι, πως οι λογοτεχνικοί έρωτες κάνουν κύκλους;