Ανδρέας Καπανδρέου's Blog, page 16

Ανδρέας Καπανδρέου: «… η ποίηση μπορεί να μας λυτρώσει μόνο όταν βγαίνει απ’ την ψυχή και φέρνει ανατροπή» [συνέντευξη στη Ρέα Κουμπαρή]

 

*Γράφει η Ρέα Κουμπαρή, υπεύθυνη Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αραδίππου

Ο  Ανδρέας Καπανδρέου είναι βιβλιοθηκονόμος στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, συγγραφέας και ραδιοφωνικός παραγωγός. Γνωριστήκαμε τυχαία σε ένα συνέδριο πριν από δύο περίπου χρόνια και ξανασυναντήθηκαν οι δρόμοι μας πρόσφατα, σε μία κοινή συνεργασία μας στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Αραδίππου. Σήμερα συζητάμε μαζί του με αφορμή την τελευταία εκδοτική του δουλειά ‘’Ο Μελής ο νταής’’.

Ανδρέα μου, μας ενώνει μία κοινή αγάπη, το βιβλίο, σε καλωσορίζω λοιπόν στον δικό μου αγαπημένο χώρο. Αν ήθελες να συστήσεις τον εαυτό σου στους αναγνώστες σου, με ποια λόγια θα τον παρουσίαζες;

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για τη συνέντευξη και για την ευκαιρία που μου δίνεις να επικοινωνήσω με τους αναγνώστες της εφημερίδας σας.

Γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω στη Λευκωσία. Είμαι λάτρης των βιβλίων και εκτός από λογοτεχνία μου αρέσει να διαβάζω ιστορικά και πολιτικά βιβλία. Εξάλλου, εργάζομαι στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου άρα περιστοιχίζομαι με βιβλία τις περισσότερες ώρες της ημέρας. Είμαι, επίσης συγγραφέας 7 συνολικά βιβλίων. Μελετώ και προβάλλω τη λογοτεχνία και το βιβλίο, μέσα από το προσωπικό μου βιβλιολογικό  ιστολόγιο @Ανδρέας Καπανδρέου, όσο και από τη ραδιοφωνική εκπομπή «Λογοτεχνία στα ερτζιανά» που μεταδίδεται από το ΡΙΚ και τον πανεπιστημιακό ραδιοφωνικό σταθμό UCY Voice.

Τελευταία μου ενασχόληση είναι η στιχουργική.

 

Πώς αποφάσισες να σπουδάσεις Βιβλιοθηκονομία ή απλά προέκυψε;

Οι σπουδές στη Βιβλιοθηκονομία ήτανε μια συνειδητή επιλογή για την οποία, ευτυχώς, δεν έχω μετανιώσει. Κυρίως η αγάπη μου για τα βιβλία και την ανάγνωση, αλλά και οι συγκυρίες  της εποχής με τις νέες θέσεις εργασίας που ανοίγονταν στις βιβλιοθήκες, με ώθησαν  προς αυτή την κατεύθυνση.

Ποτέ ξεκίνησες να γράφεις. Υπήρχε κάποιο αρχικό ερέθισμα;

Ξεκίνησα να γράφω από νεαρή ηλικία ωθούμενος από την ανάγκη να καταγράψω και να εξωτερικέψω τις σκέψεις μου, αλλά και να εκφράσω δημιουργικά τη φαντασία μου. Θυμάμαι ένα σημειωματάριο που είχα στα εφηβικά μου  χρόνια, μέσα στο οποίο κατέγραφα σκέψεις, στίχους και ό,τι άλλο μου έκανε εντύπωση. Λίγο αργότερα δοκίμασα να γράψω ιστορίες βάζοντας το δικό μου στίγμα αφού, αφού προσπαθούσα να γράψω κάτι που θα μου άρεσε εμένα ως αναγνώστη να διαβάσω. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν τα πρώτα μου διηγήματα…

Σε ποια από τα πρόσωπα των βιβλίων σου βλέπουμε στοιχεία του εαυτού και της προσωπικότητας σου;

Δεν θα έλεγα ότι υπάρχει κάποιο βιβλίο, κάποια ιστορία ή κάποιος χαρακτήρας στον οποίο θα μπορούσε κάποιος να αναγνωρίσει στοιχεία του εαυτού μου ή της προσωπικότητάς μου. Σίγουρα όμως όλα τα έργα κρύβουν κάτι από τον δημιουργό τους, τον τρόπο σκέψης του, τις εμπειρίες του, τα διαβάσματά του, τα ενδιαφέροντά του, το υποσυνείδητό του…

Υπάρχει κάτι που ανακάλυψες για τον εαυτό σου κατά τη συγγραφή ενός βιβλίου;

Δημιουργώντας ιστορίες με φανταστικούς κόσμους και χαρακτήρες, ανακάλυψα ότι μπορώ να ζω μέσα σε αυτούς, χωρίς να είμαι υποχρεωμένος να ακολουθώ τις συμβάσεις της πραγματικής ζωής. Ανακάλυψα ότι μέσα από ένα διήγημά μου, μπορώ να ζήσω τις πιο τρελές μου φαντασιώσεις, όπως για παράδειγμα να ταξιδέψω στον χρόνο, να πετάξω, να μπορώ να γίνω αόρατος για τους γύρω μου, ακόμα και να αλλάξω τη ροή της ιστορίας…

Γνωρίζουμε ότι μέσα από την ποίηση αλλά και γενικά τη συγγραφή ανοίγουμε τον εσωτερικό εαυτό μας. Σε τρόμαξε καθόλου μήπως δίχως να το θέλεις, αφήσεις να αναδυθούν συναισθήματα, σκέψεις και εμπειρίες που θα ήθελες να κρατήσεις μόνο για τον εαυτό σου;

Είναι γεγονός ότι με τη συγγραφή εκτίθεσαι. Ειδικά με την ποίηση, αν θέλεις να είσαι αληθινός και γνήσιος πρέπει να αφήνεσαι και να εξωτερικεύεις τα βαθύτερα συναισθήματά σου. Είναι αναπόφευκτο λοιπόν ότι κάποια στιγμή θα «τσαλακωθείς» και θα εκφέρεις απόψεις με τις οποίες κάποιοι αναγνώστες μπορεί να διαφωνούν και μπορεί να σε παρεξηγήσουν. Αυτός όμως είναι ο ρόλος ενός συγγραφέα και ενός ποιητή. Να γράφει τα πράγματα όπως ακριβώς τα αισθάνεται και τα νοιώθει ο ίδιος και όχι να χαϊδεύει τα αυτιά των αναγνωστών του για να είναι αρεστός.

Πιστεύω πως αυτή είναι μια έντιμη και θαρραλέα στάση η οποία σε βάθος χρόνου, εκτιμάται από το αναγνωστικό κοινό.

Ξεχωρίζεις κάποιο από τα βιβλία σου;

Κλασσική η ερώτηση, αναμενόμενη νομίζω και η απάντηση: Όχι, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο από τα βιβλία μου. Οι συλλογές διηγημάτων μου ήταν αυτές που με ώθησαν να ασχοληθώ με τη συγγραφή και με καθιέρωσαν. Το μυθιστόρημά μου (Ο μυστικός σύντροφος του Ρήγα) ήταν το μεγαλύτερο σε έκταση και κόπο βιβλίο που έχω γράψει. Το τέλος της Χιονάτης ήταν η πρώτη (και μοναδική μέχρι τώρα) ποιητική μου συλλογή. Οι «Αρουραίοι» ήταν η πρώτη μου νουβέλα και η πρώτη μου προσπάθεια να αγγίξω πολιτικοκοινωνικά ζητήματα και «Ο Μελής ο νταής» το πρώτο (και μοναδικό μέχρι τώρα) παιδικό βιβλίο.

Αγαπώ όλα μου τα βιβλία το ίδιο, γιατί είναι κομμάτια του εαυτού μου και έχω έναν ξεχωριστό λόγο για να αγαπώ το καθένα από αυτά, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που δεν μπορώ να ξεχωρίζω κάποια από τις δύο μου κόρες.

Υπάρχουν κάποια μυστικά που θα ήθελες, ως συγγραφέας, να πεις σε ένα γονιό ο οποίος θέλει να κάνει το παιδί του να αγαπήσει τα βιβλία;

Δεν θεωρώ ότι υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο μυστικό. Αυτό που πρέπει να κάνουν οι γονείς, είναι να φροντίσουν να  φέρουν το παιδί τους σε επαφή με το βιβλίο, με τις βιβλιοθήκες. Από εκεί και πέρα, αν το κάνουν αυτό, το παιδί έχει καλές πιθανότητες να γοητευτεί από την ανάγνωση και να αγαπήσει το βιβλίο. Σημαντικό ρόλο, βέβαια, παίζουν και οι συνήθειες του γονιού. Αν το παιδί βλέπει τον γονιό του να διαβάζει, να επισκέπτεται βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες, να έχει βιβλία στο σπίτι, τότε οι πιθανότητες και το παιδί να αγαπήσει το βιβλίο, είναι αυξημένες.

Πως είναι η καθημερινότητα ενός συγγραφέα; Ποιες  άλλες είναι οι δραστηριότητές σου;

Η καθημερινότητα ενός συγγραφέα, τουλάχιστον η δική μου, δεν διαφέρει ιδιαίτερα από την καθημερινότητα ενός οποιουδήποτε άλλου συμπολίτη μας που δεν είναι συγγραφέας. Έχω και εγώ τη δουλειά μου, τις καθημερινές υποχρεώσεις μου, τις κόρες μου, την προσωπική μου ζωή, τα ενδιαφέροντά μου, τους φίλους μου… Απλά ανάμεσα στα δικά μου ενδιαφέροντά, φροντίζω να είναι και η ανάγνωση και μελέτη βιβλίων καθώς  και η συγγραφή, όταν έχω βέβαια χρόνο και έμπνευση. Είμαι γενικά πολυάσχολος και ο ελεύθερος μου χρόνος είναι πραγματικά ελάχιστος. Όμως προσπαθώ να οργανώνομαι και να τον αξιοποιώ όσο πιο εποικοδομητικά μπορώ.

Ακούω πολλούς που ισχυρίζονται ότι θα ήθελαν να διαβάσουν ένα βιβλίο ή να γράψουν, αλλά δεν έχουν τον χρόνο να το κάνουν. Διαφωνώ κάθετα με αυτό! Όποιος το θέλει πραγματικά μπορεί να βρει χρόνο για να διαβάσει ένα βιβλίο, αρκεί να μειώσει για παράδειγμα, για λίγα λεπτά τον χρόνο που σπαταλά στο κινητό του ή σε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι. Ακόμα και αν βάλουμε ως στόχο 10 λεπτά πριν πάμε για ύπνο να διαβάζουμε μερικές σελίδες από ένα βιβλίο, σύντομα θα το έχουμε ολοκληρώσει! Όσο για τη συγγραφή, αυτή είναι μια εσωτερική ανάγκη που όταν την έχεις, δεν μπορείς με τίποτα να την κρατήσεις μέσα σου και να μην την εξωτερικεύσεις. Αν ισχυρίζεσαι πως δεν έχεις χρόνο να γράψεις, σημαίνει πως στην πραγματικότητα δεν έχεις την ανάγκη να γράψεις…

Γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με το ραδιόφωνο;

Δεν ήταν ακριβώς μια απόφαση που πήρα, αλλά κάτι που ήρθε και με βρήκε. Προφανώς, αναγνωρίζοντας την πολύχρονη προσφορά και δράση μου μου στον χώρο, κυρίως μέσω του βιβλιολογικού μου ιστολογίου, κάποιοι γνωστοί μου από το ΡΙΚ, μου πρότειναν να αναλάβω μια εκπομπή για την λογοτεχνία. Υπήρξε και μια συγκυρία συνεργασίας του ΡΙΚ με το Πανεπιστήμιο Κύπρου και έτσι γεννήθηκε η εκπομπή «Λογοτεχνία στα ερτζιανά», την οποία επιμελούμαι και παρουσιάζω μαζί με τη φίλη και συνεργάτιδά μου, επίσης συγγραφέα και μουσικό, Μαρία Κούβαρου.

Που αποσκοπείς, τι θέλεις να βγάλεις μέσα από τη ραδιοφωνική σου εκπομπή;

Στόχος της εκπομπής είναι να φέρουμε πιο κοντά στο ραδιοφωνικό κοινό τη λογοτεχνία. Να μιλήσουμε για βιβλία, να αναγνώσουμε αποσπάσματα και να γνωρίσουμε καταξιωμένους αλλά και λιγότερο γνωστούς συγγραφείς και ανθρώπους του πολιτισμού που φιλοξενούμε στην εκπομπή μας.

Υπάρχει κάποια έντονη ανάμνηση κατά τη διάρκεια ραδιοφωνικής σου εκπομπής;

Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι πολύ ξεχωριστό. Οι αναμνήσεις που μας αφήνουν οι εκπομπές είναι πολύ όμορφες, αφού γινόμαστε μια παρέα με τους φιλοξενούμενούς μας μαθαίνοντας και εμείς, κάθε φορά, καινούργια ενδιαφέροντα πράγματα από αυτούς.

Πως προέκυψε το τελευταίο σου βιβλίο “Ο Μελής ο νταής’’;

«Ο Μελής ο νταής» είναι η εξέλιξη μιας προσπάθειας που ξεκίνησε πριν μερικά χρόνια. Η διαδραστική αυτή παιδική ιστορία για τον σχολικό εκφοβισμό (μπούλιγκ), ξεκίνησε το ταξίδι της ως μέρος μιας εφαρμογής (app) για τηλέφωνα και ταμπλέτες, όπου ένα παιδί, μόνο του ή με τη βοήθεια ενός ενήλικα θα μπορούσε να διαβάσει την ιστορία, να την ακούσει, αφού υπήρχε και ηχογράφησή της, και να βλέπει ταυτόχρονα τις εικόνες που είχαμε δημιουργήσει.

Η αρχική ιδέα πρέπει να πω ότι ξεκίνησε από τη φίλη  και συνεργάτιδα Βασιλική Παπαχαραλάμπους και ολοκληρώθηκε με τη συμβολή της παιδοψυχολόγου Μαρίας Περδικογιάννη και φυσικά τη δική μου ως συγγραφέα. Η εφαρμογή που θα φιλοξενούσε τις ιστορίες ονομάστηκε Join The Tale και πρώτη ιστορία ήταν «Ο Μελής ο νταής». Η προσπάθεια αυτή μάλιστα βραβεύτηκε από τον Ψηφιακό Πρωταθλητή το 2017 ως «Καλύτερη Πρόταση Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας». Η ανταπόκριση του κοινού ήταν πολύ ενθαρρυντική και έγιναν παρουσιάσεις της εφαρμογής σε παιδιά και στα ΜΜΕ και είχαμε αρκετά downloads παγκοσμίως, αφού η εφαρμογή και η ιστορία του «Μελή του νταή» κυκλοφορούσε και στα αγγλικά με τον τίτλο «Rooney the Bully».

Δυστυχώς, το μεγάλο κόστος και η αδυναμία μας να βρούμε χορηγούς, σταμάτησε μέσα στην περίοδο του κορονοϊού αυτή την προσπάθεια.

Προκειμένου όμως να μην χαθεί η ιστορία του «Μελή του νταή», η οποία αγαπήθηκε από όσα παιδάκια τη διάβασαν, αποφασίσαμε να τη μεταφέρουμε αρχικά ως ηλεκτρονικό βιβλίο (e-book) στην πλατφόρμα Read Library και τώρα σκοπεύουμε να την εκδώσουμε σε κανονικό έντυπο βιβλίο με νέα εικονογράφηση!

Ποιο θεωρείς Ανδρέα ότι είναι το βαθύτερο θέμα που σε απασχόλησε γράφοντας το συγκεκριμένο βιβλίο;

«Ο Μελής ο νταής» είναι μια διαδραστική ιστορία που επιτρέπει στο παιδί, απαντώντας σε ερωτήσεις που θέτουμε, με τη βοήθεια της παιδοψυχολόγου μας, να συμμετέχει στην ιστορία καθορίζοντας το ίδιο την εξέλιξή της. Στο τέλος μάλιστα δίνονται σχόλια και συμβουλές από τη ψυχολόγο, για τις απαντήσεις των παιδιών και για το κάθε σενάριο που ακολουθήθηκε.

Απαντώντας στην ερώτηση, το βαθύτερο θέμα που θέλουμε να θίξουμε με αυτό το βιβλίο είναι τα θλιβερά περιστατικά σχολικού εκφοβισμού που παρατηρούμε να συμβαίνουν καθημερινά στα σχολεία της χώρας μας. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση και την αλλαγή νοοτροπίας, κάτι στο οποίο θεωρούμε ότι συμβάλει και αυτό το βιβλίο.

Ο αποδέκτης να υποθέσω είναι τα ίδια τα παιδιά;

Η ιστορία του Μελή του νταή απευθύνεται τόσο στα παιδιά που δέχονται σχολικό εκφοβισμό όσο και στα παιδιά που ασκούν εκφοβισμό, αλλά και στα παιδιά που απλά τον παρακολουθούν να συμβαίνει στις αυλές των σχολείων τους χωρίς να αντιδρούν. Απευθύνεται επίσης και στους γονείς όλων των πιο πάνω παιδιών αλλά και στους εκπαιδευτικούς των σχολείων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν το βιβλίο ως εργαλείο.

Πως βλέπεις την αντίδραση των παιδιών σ’ αυτό το πολύ κοινό πλέον θέμα του bulling, αλλά και των γονέων;

Οι αντιδράσεις των παιδιών, κάθε φορά που η ομάδα μας παρουσιάζει το βιβλίο, είναι εντυπωσιακές! Τα παιδιά παρακολουθούν με ενδιαφέρον την ιστορία, ταυτίζονται με τους ήρωες, συμμετέχουν ενεργά και σε αρκετές περιπτώσεις είχαμε παιδιά που ενθαρρύνθηκαν και αποκάλυψαν για πρώτη φορά ιστορίες σχολικού εκφοβισμού που δέχονταν τα ίδια, εκπλήσσοντας ακόμα και τους γονείς τους που ήταν παρόντες και που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν γνώριζαν για αυτά τα περιστατικά!

Οι γονείς, αλλά και οι εκπαιδευτικοί που έτυχε να διαβάσουν την ιστορία, έχουν καταλάβει ότι αξίζει να τη χρησιμοποιήσουν ως ένα εργαλείο διαπαιδαγώγησης κατά του σχολικού εκφοβισμού.

Περί ποίησης: θυμάσαι τι προκάλεσε την πρώτη σου έμπνευση;

Με πας πολλά χρόνια πίσω…(γέλια) Το πρώτο μου στιχάκι πρέπει να ήταν ερωτικό και πρέπει να γράφτηκε μετά από ένα ερωτικό σκίρτημα που είχα στα εφηβικά μου χρόνια.

Θεωρείς ότι η ποίηση είναι λυτρωτική;

Η ποίηση μπορεί να είναι ψυχαγωγική και μπορεί να σου μαθαίνει πράγματα. Η καλή ποίηση μπορεί να σου προκαλεί έντονα συναισθήματα, μα όπως έχω γράψει και σε έναν στίχο μου: «… η  ποίηση μπορεί να σε λυτρώσει μόνο όταν βγαίνει απ’ την ψυχή και φέρνει ανατροπή…».

Τι σημαίνει για σένα ο τίτλος, ‘’Το τέλος της Χιονάτης’’;

«Το τέλος της Χιονάτης» είναι και ο τίτλος ενός ποιήματος, αλλά και ο τίτλος ολόκληρης της ποιητικής μου συλλογής.

Πρόκειται για το άδοξο τέλος ενός παραμυθιού, διαφορετικού από αυτό που μας έχουν μάθει. Για την απομυθοποίηση της ιστορίας, της πολιτικής, της κοινωνίας στην οποία ζούμε, αλλά και του έρωτα.

Είναι η ποίηση για το γκρέμισμα των μύθων, μα και για το κτίσιμο νέων, αφού τελικά δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτούς…

Ποιοι στίχοι σας, υπήρξαν για σένα κάτι… απρόσμενο, σαν να μην βγήκαν από τη δική σου πένα;

Απρόσμενοι, ίσως, ήταν οι στίχοι μου που μελοποιήθηκαν πρόσφατα από τον Γρηγόρη Πολύζο και έγιναν το τραγούδι «Άστον να λέει τον ποιητή» το οποίο ερμηνεύει υπέροχα ο Γιώργος Γρηγορίου Κινέζος.

Απρόσμενοι γιατί, με αυτούς ουσιαστικά αποδομώ (αν μου επιτρέπεται αυτή η έκφραση) μια επικρατούσα ερμηνεία για το ποίημα «Ιθάκη» του Κ.Π. Καβάφη, ο οποίος τυγχάνει να είναι και ο αγαπημένος μου ποιητής, και την οποία άποψη – και αυτή είναι η μεγαλύτερη αντίφαση – ενστερνίζομαι σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αναφέρομαι στην άποψη που λέει ότι «δεν έχει σημασία ο προορισμός, αλλά το ταξίδι προς την Ιθάκη, το οποίο σου προσφέρει εμπειρίες και σε κάνει πιο σοφό». Και έτσι ακριβώς είναι! Αδιαμφισβήτητες είναι οι εμπειρίες και η σοφία που κερδίζει κάποιος προσπαθώντας να φτάσει σε έναν στόχο! Αρκεί, όμως, αυτό;

Οι δικοί μου οι στίχοι βλέπουν αυτό το ταξίδι από μια άλλη οπτική γωνιά. Από αυτήν που θα το έβλεπε κάποιος τρελά ερωτευμένος, για παράδειγμα. Τι να του πούμε αν δεν καταφέρει να φτάσει και να κατακτήσει το αντικείμενο του πόθου του; «Απόλαυσε το ταξίδι και την προσπάθεια και δεν έχει σημασία το αποτέλεσμα;». Αλήθεια, τι θα μπορούσαμε να πούμε σε έναν ιδεολόγο  επαναστάτη, αν η επανάσταση στην οποία συμμετέχει, τελικά αποτύχει; Ότι δεν πειράζει που δεν τα κατάφερες, αρκέσου στις εμπειρίες που έχεις αποκομίσει (αλλά και στους νεκρούς συντρόφους σου, τις ταλαιπωρίες και το θάψιμο των ιδεών σου);

«Τι να το κάνω το ταξίδι» λοιπόν «αν φτάσω και δεν είσαι εκεί;»

Ανδρέα μου να σε ευχαριστήσω πολύ γι’ αυτή την όμορφη συνομιλία.  Και να σου ευχηθώ καλή επιτυχία σε κάθε κατεύθυνση.

Κι εγώ σε ευχαριστώ Ρέα μου. Είμαι σίγουρος ότι θα τα ξαναπούμε σύντομα στον δικό σου φιλόξενο χώρο, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Αραδίππου, σε μια από τις όμορφες δράσεις που κάνετε εκεί.

Πηγή:Larnakaonline.com.cy  (6/6/2024) &

 https://www.e-aradippou.cy (5/6/2024)

Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #41 Χριστίνα Γεωργίου

 

Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν τη μουσικό και συγγραφέα Χριστίνα Γεωργίου και συζητούν για το βιβλίο, τη λογοτεχνία και τη μουσική.

 Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.

Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)

Kαι στο διαδίκτυο:

ΡΙΚ: http://cybc.com.cy

UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/

Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ

ΡΙΚ  Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana 

UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou

1922: η σκοτεινή νουβέλα του Stephen King που έγινε ταινία στο Netflix

 

1922 ονομάζεται η ανατριχιαστικήνουβέλα που εμφανίζεται στη συλλογή μπεστ σέλερ του Στίβεν Κίνγκ (Stephen King) με τίτλο “Full Dark,No Stars” (2010) και η οποίακυκλοφόρησε και ως αυτόνομο βιβλίο το 2017.

Η σκοτεινή αυτή ιστορίααναδεικνύει τον άλλο μας εαυτό, το υποσυνείδητο, την βία που κρύβει ο άνθρωποςμέσα του.

Όπως γράφει και  ο Wilfred James,ο ήρωας της ιστορίας, στην απολογία του «Πιστεύω ότι υπάρχει ένας άνθρωπος μέσασε κάθε άνθρωπο, ένας ξένος».

Βρισκόμαστε στηνεπαρχία της Αμερική του 1922. Ο Wilfred κατέχει ογδόνταστρέμματα γεωργικής γης στη Νεμπράσκα που ήταν στην οικογένεια για γενιές. Ησύζυγός του, Arlette, έχει μια γειτονική έκταση εκατό στρέμματα πουθέλει να την πουλήσει σε έναν χασάπη γουρουνιών για να πάει να ζήσει στην πόλη.

Ο Wilfred,όμως, δεν θέλει να εγκαταλείψει τη γη του και την αγροτική ζωή και έτσι καταστρώνειένα ύπουλο σχέδιο πείθοντας και τον έφηβο γιο του να τον βοηθήσει.

Μια δυνατή ιστορίαπροδοσίας, δολοφονίας, τρέλας με πολλούς αρουραίους να την συνοδεύουν. Τοβιβλίο είναι μια συναρπαστική εξερεύνηση στη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινηςφύσης από τον μεγάλο Αμερικανό παραμυθά Stephen King.

Το 2017 η ιστορία διασκευάστηκεσε ταινία από το Netflix.

Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #40 Κυριάκος Στυλιανού

Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν τον συγγραφέα Κυριάκο Στυλιανού και συζητούν για το βιβλίο, τη λογοτεχνία και τη μουσική.

 Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.

Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)

Kαι στο διαδίκτυο:

ΡΙΚ: http://cybc.com.cy

UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/

Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ

ΡΙΚ  Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana 

UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou

 

Οι λέξεις: ποίημα του Λεύκιου Ζαφειρίου

 

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ

Ξερίζωσε από μέσα μου όλες τις λέξεις

δώσε τους μια όποια σημασία

κι ύστερα προσπάθησε να τις βάλεις πάλι

με μια δική σου τάξη μέσα μου.

Ωστόσο εγώ θα επιμένω να λέω

την ελευθερία ελευθερία

το φόνο φόνο

την ενοχή ενοχή

μ’ ένα πείσμα τρελού που σκαλίζει

στον τοίχο τ’ όνομά του

με τα νύχια.

Λεύκιος Ζαφειρίου (1948-2022)

Η τουρκική εισβολή του 1974 μέσα από την ποίηση και τους στίχους του Πόλυ Κυριάκου (εισήγηση του Ανδρέας Καπανδρέου σε συνέδριο του ΕΠΟΚ)

 

 

Περίληψη

Ο Πόλυς Κυριάκου εμφανίστηκε σταλογοτεχνικά δρόμενα τη δεκαετία του 1970 με δύο ποιητικές συλλογές καισυνεχίζει μέχρι και σήμερα να μας χαρίζει στίχους αλλά και τραγούδια που έχουναγαπηθεί.

Ανάμεσα στους στίχους του ΠόλυΚυριάκου, ιδιαίτερη θέση έχουν αυτοί που αφορούν την τουρκική εισβολή του 1974αλλά και τα παράγωγά της: τον ξεριζωμό, τα κατεχόμενα εδάφη, τον πόθο γιαεπιστροφή…

Εξαιρετικά σημαντικό θεωρείται τογεγονός ότι στίχοι του Πόλυ Κυριάκου μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν απόκορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες οι οποίοι με τη σειρά τους βοήθησαν όπως οιστίχοι αυτοί περάσουν στη συνείδηση ολόκληρου του ελληνισμού. Η συνεισφορά τουΠόλυ Κυριάκου, μέσω των στίχων του, στη διατήρηση της μνήμης και τηςαγωνιστικότητας του λαού μας είναι πλέον αδιαμφισβήτητη. 

Βιογραφικά στοιχεία

Ο γνωστός στιχουργός και ποιητής Πόλυς Κυριάκου γεννήθηκε στη Λευκωσία το1957, με καταγωγή από το ορεινό χωριό Λαζανιά.

Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής ήταν μαθητής, στην ευαίσθητη ηλικίατων 17 ετών.

Σχήματα

Η πρώτη του ποιητική συλλογή  μετίτλο “Σχήματα” δημοσιεύτηκε το 1977. Για αυτά του τα ποιήματα ο ΠολύκαρποςΚυριάκου (με αυτό το ονοματεπώνυμο υπέγραψε τις δύο πρώτες ποιητικές τουσυλλογές) έλαβε το πρώτο βραβείο νέου λογοτέχνη του υπουργείου Παιδείας τηςΚύπρου.

Ο εικοσάχρονος τότε Πόλυς Κυριάκου εξέδωσε την πρώτη του συλλογή η οποίααποτελείτο από 30 ποιήματα που γράφτηκαν μεταξύ 1974 και 1975. Σε μια περίοδοπου οι μνήμες του πολέμου ήταν ακόμα νωπές, θα περίμενε κανείς να δει ποιήματαμε αναφορές στην εισβολή, τα κατεχόμενα εδάφη και την προσφυγιά. Δεν υπάρχουνόπως στίχοι με σαφή αναφορά στην τουρκική εισβολή παρά μόνο στο τελευταίο τουποίημα με τίτλο «Σημάδι» που αναφέρεται στον «πόνο του λαού μας» και στον «πόθογια λύτρωση».

Σημάδι

Ένα «πρέπει»

χαραγμένο στη ροζιασμένη χούφτα

του λαού μας

που τον πόνεσε η ανάμνηση

της ανηφόρας,

καθρεφτίζει τον ατίθασο πόθο

της λύτρωσης.

 

Επίσης, το ποίημα που συναντούμε στην ίδια συλλογή με τίτλο «Συνεδρίασηστον ουρανό» που μπορεί να θεωρηθεί αλληγορικό, αναφέρεται σε συρματοπλέγματα καισε στρατιές που παραμένουν «σε επιφυλακή έχοντας γύρω – γύρω στις καρδιές τουςυψωμένο το σύνθημα του Νίκα», ενώ τελειώνει καλώντας τον αναγνώστη: «Αν είσαικαι συ στη στρατιά τους, να΄σαι πάντα πιστός γιατί τ’ αστέρια με το φεγγάρισυνεδριάζουν».

 

Μετασχηματισμοί

Δύο χρόνια αργότερα, το 1979, ο Πολύκαρπος Κυριάκου εξέδωσε τη δεύτερηποιητική του συλλογή με τίτλο «Μετασχηματισμοί». Οι επιρροές από την τουρκικήεισβολή στο νησί, είναι πολύ πιο έντονες σε αυτό το βιβλίο.

Η ποιητική συλλογή ξεκινά με την πρώτη ενότητα που έχει τίτλο «Επεισόδιαδικαιοσύνης» με τον Κυριάκου να παρομοιάζει την Κύπρο με ένα καράβι:

“Αν το νησί μας μοιάζει με καράβι, δε νοικιάζεται∙ ούτε πωλείται σε τιμήευκαιρίας”, ενώ στη συνέχεια κάνει αναφορά στους πικρούς[προσφυγικούς] καταυλισμούς όπου ο Κυπρορωμιός ξυπνά και δικάζει.

Και συνεχίζει ο ποιητής, διευκρινίζοντας πως «αν επιδείξαμε σιωπή, είναιγιατί, δυστυχώς, μας πρόσταξε ο Άρης» (ο θεός του πολέμου δηλαδή) υπονοώντας τονπόλεμο του 1974 και τη στρατιωτική ήττα που μας ανάγκασε να «σιωπήσουμε».

Στην ίδια συλλογή ο ποιητής κάνοντας σαφέστατη αυτή τη φορά αναφορά στο1974 θρηνεί για τη Σαλαμίνα και το Πέλλαπαϊς όπου οι πέτρες πέτρωσαν, αλλά και στουςχαμένους, στον πόλεμο συντρόφους:

«Τζι΄ εχάθηκανπολλοί.

Ο Γιαννακός, οΠετρουρής,

ο Φώτης, οΚωστής.

Τζι’ εχάθηκενο γυιός του Νικολή».

Τ’ αγόρια μαςμωρέ χάθηκαν

και το χώμαμαζί με τα παιδιά μας,

συνδέονταςταυτόχρονα τον χαμό και τις κατεχόμενες πόλεις της Κύπρου με άλλες χαμένεςπατρίδες του ελληνισμού:

Η Αμμόχωστος,του Μόρφου, η Κερύνεια,

πλάι στηνΠόλη, πλάι στην Σμύρνη,

πλάι σ’ονόματα και πολιτείες γνωστές.

 

Στη δεύτερη ενότητα «Επεισόδια ελευθερίας» o ΠόλυςΚυριάκου αναζητά μέσα από τους στίχους του, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη:

Το κόκκινο απ’ τηνε πληγωματιά σου

το κίτρινο ανοιχτό της Μεσαρκάς

το πράσινο βαθύ της φυλλοσιάς σου

και της Αμμόχωστος, του Μόρφου, της Κερύνειας

τ’ ακριβότερο εκείνο το θαλασσί

με κυριεύουν Κύπρος, Κύπρος των οχτρών

και μου λαξεύουν οιωνούς θνητούς

πως θα σπαθώσει πάλι το Λευκό

κι ωραίο εκείνο της Ελευθερίας.

 

Στην Αμερική

Ο Πόλυς Κυριάκου το 1982 βρέθηκε για σπουδές στην Αμερική και συγκεκριμέναστη Νέα Υόρκη. Εγκαταστάθηκε εκεί, έκανε οικογένεια και κάπου τον χάσαμε…

Το ποιητικό δαιμόνιο του Πόλυ Κυριάκου, όμως, όπως και ο νόστος τηςπατρίδας δεν έσβησαν ποτέ.  Αλλά ούτε καιοι πληγές που άφησε πίσω της η εισβολή του 1974, επουλώθηκαν.

Στην Αμερική, συνέχιζε να γράφει στίχους για αυτά που τον απασχολούσαν καιγια αυτά που τον ενέπνεαν. Και ανάμεσα σε αυτά δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ηΚύπρος και το δράμα της.

 

Στίχοι για τραγούδια

‘Έτσι, το 2006 ο Πόλυς Κυριάκου, συγκλονίζοντάς μας, κυριολεκτικά, επέστρεψεμε τους στίχους του, απελευθερωτής στην Κερύνεια, κρατώντας ένα βιολί, χαρίζοντάςμας ένα υπέροχο τραγούδι σε μουσική του Παντελή Θαλασσινού και ερμηνεία του ΓιώργουΝταλάρα μαζί με τον μουσικοσυνθέτη:

Θ’ ανάψω απόψε ένα κερί

με μουσική λυπητερή Κερύνεια μου.

Να `ρθει το φως και να με βρει

Ν’ ανοίξει η μνήμη την πληγή

Κερύνεια μου.

 

Θα μπω μ’ ένα παλιό βιολί

μεσ’ του σπιτιού μου την αυλή

Κερύνεια μου.

 

Να σε χορέψω μια στροφή

σαν άντρας πού `χει τρελαθεί

Κερύνεια μου.

(Από τον δίσκο «Δάκρυ στο γυαλί», 2006)

 

To 2013 o Πόλυς Κυριάκου κυκλοφόρησε έναν δίσκο με τραγούδια δικών του στίχωντους οποίους μελοποίησε ο Δημήτρης Κοργιαλάς. Ο δίσκος φέρει τον τίτλο «Δυομέτρα γης αγάπησα» και από αυτόν δεν λείπουν οι στίχοι που αφορούν τακατεχόμενα εδάφη μας.

Ο δίσκος ξεκινά με το ποίημα "Δεν ήτανε στασχέδια" το οποίο απαγγέλει ο ίδιος ο ποιητής:

Η Αμμόχωστος δεν ήτανεστα σχέδια. Μια επιδέξια δεύτερη μαχαιριά, πισώπλατα εν καιρώ ειρήνης. Κιαποχαιρέτησε. Άδειασε ένα-ένα τα δωμάτια των ξενοδοχείων, έσβησε σιγά-σιγά ταφώτα, χαμήλωσε τη μουσική. Είπε στη θάλασσα να γαληνέψει, να δει και να φύγει οεχθρός. Έτσι κι αλλιώς άλλα ήταν τα σχέδια του. Έβαλε τα κύματα να κοιμηθούνμεσημεριάτικα. Ούτε καν πρόλαβε να πουλήσει τις εφημερίδες κείνης της μέρας οεφημεριδοπώλης. Κι αποχαιρέτησε. Η Αμμόχωστος πίστευε πως μέχρι το σούρουπο θαεπιστρέψει. Ότι θα βάλει το κλειδί στην πόρτα, ότι θα ανοίξει το σουπερμάρκετ,θα απλώσει τα κρεβατάκια στις παραλίες, θα βάλει το τζουκ μποξ στη διαπασών, θαπουλήσει παγωτά σε χωνάκια στους τουρίστες. Αύγουστος μήνας. Ζεστός. Τουςεραστές της χρυσής αμμουδιάς κάποιος πρέπει να τους φροντίσει επιτέλους. Γιαυτό, η Αμμόχωστος πίστευε πως μέχρι το σούρουπο θα επιστρέψει. Δεν ήτανε, δενήτανε στα σχέδια ετούτη η πόλη. Δεν ήτανε στα σχέδια. Πίστευε πως μέχρι τοσούρουπο θα επιστρέψει. Μα δεν επέστρεψε!

Εξάλλου στο τραγούδι«Αν είχα δύναμη» που τραγουδά ο Δημήτρης Κοργιαλάς, ο Πόλυς Κυριάκου γράφει:

Αν είχα δύναμη
Την πράσινη γραμμή
Με της δικαιοσύνης τη μπογιά
Να σβήσω
Να κάνω σάλτο και τη Λευτεριά
Να ζήσω

Αν είχα δύναμη
Του πόνου το ψωμί
Στον πυρωμένο φούρνο, στη φωτιά
Να κάψω
Ό,τι με πρόδωσε με μια γροθιά
Ν’ ανάψω

Κι εσένα κουρασμένη γη
Να σου τυλίξω την πληγή
Επίδεσμο και μέλι
Απ’ της Φυλής τ’ αμπέλι

Κι εσένα ακριβό νησί
Να σε μεθύσω με κρασί
Στο κύπελο του ονείρου
Απ’ τον καιρό του Ομήρου

Αν είχα δύναμη
Την πράσινη γραμμή
Τη νύχτα μ’ ένα κοφτερό σουγιά
Να σπάσω
Στον Πενταδάχτυλο εκεί ψηλά
Να φτάσω

 

Σε ένα άλλο ποίημα τουίδιου δίσκου που έχει τον τίτλο «Μνήμες» και απαγγέλει η Πέμη Ζούνη oΠόλυς Κυριάκου γράφει, αναπολώντας τον Άγιο Ιλαρίωνα, του Μόρφου, τηνΑμμόχωστο, την Κερύνεια, το Κιόνελι, το Πέντε Μίλι, τη Λάπηθο και τον Καραβά…:

Στον Άγιο Ιλαρίωνα

Τα καλοκαίρια κρύωνα

Στου Μόρφου στηνΑμμόχωστο

Τ΄άστρα θυμάμαι κιαρρωστώ

Μες στης Κερύνειας ταστενά

Τον έρωτα ανάσταινα

Στο ματωμένο Κιόνελι

Το δάκρυ μου δεν ωφελεί

Στο Πέντε Μίλι αγάπησα

Τη θάλασσά του κράτησα

Στη Λάπηθο στον Καραβά

Κερί τ΄όνειρο άναβα

Και στον επίλογο τουδίσκου πάλι απαγγέλει ο Πόλυς Κυριάκου στο ποίημα «Γκραβούρα» προτείνει ναδώσουμε στους τούρκους μια πιστή ζωγραφιά της Κερύνειας για να μας δώσουν πίσωτην κανονική πόλη αφού «κι οι βάρβαροι έχουν ανάγκη κάποτε την ομορφιά»:

Μέχρι και τον εχθρό
Κι αυτό τονίδιο τον καταχτητή σου μάγεψες
Κερύνεια
Γι αυτό καιφρόντισε επιμελώς
Με σχέδιαπροσχέδια και χάρτες
Να σεκρατήσει
Ξέρεις' κιοι βάρβαροι έχουν ανάγκη
Κάποτε τηνομορφιά
Προφανώςεμείς χρόνια τώρα σ' αφήσαμε μόνη
Δεν είναι
Έ το λοιπόνο εχθρός
Θα σε έχεισυνηθίσει πια μαζί του τόσο πολύ
Που τελικάστη σκέψη του θα σε νομίζει
Πια δικιάτου
Έχουν Κερύνειαμου κι οι εχθροί τα όνειρά τους
Αλλά εγώ τομόνο που θα μπορούσα
Να του πωμε σιγουριά
Είναι τούτο
Πως μεπολλή χαρά μπορούμε
Να τουδώσουμε να τους χαρίσουμε έστω μια
Ζωγραφιάσου γιατί όχι
Ένα πιστόαντίγραφό σου
Στο κάτωκάτω και οι εχθροί δικαιούνται
Νά' χουνένα
Ενθύμιο

 

Δίσκος για τα 50χρονατης τουρκικής εισβολής

Πενήντα ολόκληρα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή,ο Πόλυς Κυριάκου, είναι ένας από τους πνευματικούς ανθρώπους του τόπου πουεπιλέγει, όχι μόνο να μην ξεχνά, αλλά να υπενθυμίζει σε όλους την κατοχή και τασκλαβωμένα εδάφη μας.

«Κύπρος νυν και αεί» ονομάζεται ο νέος του δίσκοςμε αποκλειστικά δικά του τραγούδια και καλλιτεχνική επιμέλεια του ΓιώργουΝταλάρα. Στίχοι που έγραφε και προετοίμαζε όλα αυτά τα χρόνια εμπνεόμενος απότα δεινά που πέρασε η μικρή του πατρίδα. Ένας δίσκος αφιερωμένος στα 50 χρόνιατης τουρκικής  κατοχής, στον οποίοσυμμετέχουν σπουδαίοι καλλιτέχνες όπως οι Παντελής Θαλασσινός, ΑλκίνοοςΙωαννίδης, Μίλτος Πασχαλίδης, Σταύρος Σιόλας, Γιάννης Κότσιρας, ΠάνοςΚατσιμίχας, Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μιχάλης Τερλικάς,Μαρίνα Βερζανλή κ.α.

Διαβάζω τους στίχους από το ομότιτλο τραγούδι «Κύπρος νυν και αεί»:

Κομμένο στη μέση ξυπνά τονησί

Για χρόνια

Μου είπαν πως θα’ χωπατρίδα μισή

Αιώνια

 

Μα βλέπω τη θάλασσα κιείναι βουνό

Το κύμα

Θαρρώ θ’ αγριέψει, θα βρειουρανό

Το κρίμα

 

Κ ύ π ρ ο ς  Ν υ ν κ α ι  Α ε ί

Σ τ ο υ ς  α ι ώ ν ε ς

Τ ω ν  α ι ώ ν ω ν

Κ ύ π ρ ο ς  Ν υ ν κ α ι  Α ε ί

Ο ι  α γ χ ό ν ε ς

Χ ί λ ι ω ν  χ ρ ό ν ω ν

Δ ε ν  ξ ε χ ν ο ύ ν τ η ν  π λ η γ ή

 

Απ’ τον Πενταδάχτυλοκλέβει το φως

Η νύχτα

Σαν να’ ναι η σιωπή του ηπιο δυνατή

Σφυρίχτρα

 

Εξάλλου στο τραγούδι με τίτλο «Διαβουλεύσεις» που περιλαμβάνεται στον ίδιοδίσκο ο Πόλυς Κυριάκου γράφει καυστικούς στίχους αναφερόμενος σε αυτούς πουμαγειρεύουν τη λύση του κυπριακού προβλήματος:

Και περιμένουμε λοιπόν τιςδιαβουλεύσεις!

Τους χάρτες μας θα βάλουνστο τραπέζι

και με μαχαίρι κοφτερό θακόψουν την πατρίδα μας στα δυό,

στα τρία, στα εκατό.

Ποιος ξέρει...

Ύστερα θα μας πουν πως"συμφωνήσαμε σ' αυτό, κι αυτό, κι αυτό"...

Πως "άλλο καλύτεροδεν ήταν μπορετό".

Πως "ξέρετε, ήτανεδύσκολα τα πράγματα".

Πως "έπρεπε να βρούμεκάποια λύση, κι ας συρρικνώσουμε μια κι έξω την πατρίδα, δυστυχώς".

 

Συνεχίζοντας σε ειρωνικότόνο στο τραγούδι «Πες κάτι για την Κύπρο κύριε υπουργέ», αναφερόμενος γενικάστους πολιτικούς και στους έχοντες εξουσία, γράφει:

 

Στο Νότο μαζευτήκαμε

Πενήντα χρόνια τώρα

Ποτάμι αίμα φτύσαμε

Μα η πληγή λεχώνα

…Ξημέρωσε κι ακόμα…

 

Κι εσύ που σφαίρα έριξες

Στα πόδια του θηρίου

Ούτε που το φοβέρισες

Κι η γη του μαρτυρίου

…Πονάει κι ας είναι χώμα…

 

Μικρή πατρίδα δίκοπη

Γωνιά κουρελιασμένη

Ποιός άντρας θά’ ρθει ναμου πει

Πως είσαι μοιρασμένη

…Ποιός άντρας και ποιόστόμα…

 

Π ε ς  κ α ι κ ά τ ι  γ ι α  τ η ν Κ ύ π ρ ο

Κ ύ ρ ι ε  υ π ο υ ρ γ έ

Π ε ς  γ ι α τ ο  μ ε γ ά λ ο  λ ύ κ ο

Π ο υ  μ α ς έ φ α γ ε

 

Ενώ στο τραγούδι «Κάτι επείγει» που μελοποίησε ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο ΠόλυςΚυριάκου γράφει:

 

Φυσάει απόψε δυνατά στηΛευκωσία

Μισή πατρίδα μα ποιοςδίνει σημασία

Θαρρώ θα βρέξει κι η βροχήθα ξεχειλίσει

Τον ποταμό αυτό που θέλωνα νικήσει

 

Στον ίδιο δίσκο μπορεί ναβρει κανείς τραγούδια που αναφέρονται στους αγνοούμενους του πολέμου του 1974(βλέπε το τραγούδι «Απουσία») και για το «άνοιγμα της Αμμοχώστου». Διαβάζω απότο τραγούδι  «Να ανοίξει η Αμμόχωστος»:

 

Να ανοίξει η Αμμόχωστος,λένε.

Να ανοίξει η Αμμόχωστος

Σαν να πρόκειται γιαφαρμακείον.

 

Η Αμμόχωστος διανυκτερεύειλοιπόν,

Αν δεν το ξέρατε

Από Αυγούστου δεκατέσσεριςχίλια εννιακόσια εβδομήντα τέσσερα.

Μέρα νύχτα δέχεταισυνταγές ελπίδας για απελευθέρωση.

 

Ανοιχτή είναι η πόλη.

Ανοιχτή δίχως κάγκελαδίχως κρικέλια.

Απλά δεν πέρασε κανείς ναπαραλάβει τη Λευτεριά του.

 

Κλείνω την αναφορά μουστον δίσκο με τους στίχους του τραγουδιού «Το κάχριν» που είναι γραμμένο στηνκυπριακή διάλεκτο και αναφέρεται στην επικοινωνία που έχουν τα βουνά τουΜαχαιρά και του Πενταδάκτυλου:

 

Άδε τα τούτα τα βουνά, θαρκέσαι εν ναμιλήσουν

Τζι’ όπως χαριεντίζουνται καρκιάν εν νακουτσίσουν

Εμείνασιν ελεύτερα μ’ έναν καμόν στο στόμα

Μιλούν με Πενταδάχτυλον που κάτω που τοχώμαν

Άδε την ρότσαν κοφτερήν, άδε την πουαντέχει

Ίντα μεγάλον έρωταν άραγες σου να έσιει

Οι Τούρτζιοι εμοιράσαν την. Eκάψαν την οιΕγγλέζοι

Μα η ρότσα τζι η Αγιά Σοφκιά λαλούσιν ενν’ αντέξει

Εν ηξιάννουμεν ποττέ τούτης της γης τ'αλώνια

Τζι’ ας πάσιν κόντρα σιωνωτά σκεδόν πεήνταχρόνια

Είμαστεν μόνοι τζιαι μιτσιοί τζι’εγκαταλελειμμένοι

Μα τούντο κάχριν μέσα μας ξυπνά τζιαιεπιμένει

 

Να πούμε ότι ο δίσκος«Κύπρος νυν και αεί» θα κυκλοφορήσει σε Ελλάδα και Κύπρο το  καλοκαίρι του 2024.

Επίλογος

Ο Πόλυς Κυριάκου, κυρίεςκαι κύριοι, δεν είναι πρόσφυγας. Έχει, όμως γεννηθεί και ζει στη Λευκωσία. Όχι,δεν είναι πρόσφυγας αλλά ξέρει πολύ καλά από κατοχή αφού η μισή του πόλη είναιχωρισμένη με συρματοπλέγματα, αφού η τούρκικη σημαία πάνω στον Πενταδάκτυλο αναβοσβήνειπροκλητικά κάθε βράδυ μέσα στα μάτια του! Άρα, και να ήθελε, δεν θα μπορούσε ναξεχάσει, ούτε να σταματήσει να εμπνέεται από την εισβολή του 1974 και τιςτραγικές συνέπιες της, που βιώνουμε μέχρι σήμερα!

 

Αν ψάχνουμε λοιπόν, για ποιητέςπου εμπνευστήκαν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να εμπνέονται από την τουρκικήεισβολή και την κατοχή, θα πρέπει οπωσδήποτε να σταθούμε στον Πόλυ Κυριάκου,για τη συνέπια και τη διαχρονικότητα των στίχων του.

 

Σε ευχαριστούμε ΠόλυΚυριάκου, για τους τις θύμησες, για την ελπίδα, αλλά και την αγωνιστικότητα πουμας δίνεις μέσα από τους στίχους σου και τα τραγούδια σου!

 

Σας ευχαριστώ!

Ανδρέας Καπανδρέου

 [

Παρουσιάστηκε στο συνέδριο του ΕΠΟΚ με θέμα «Η Τουρκική Εισβολή του 1974 στην Ποίηση» (Λευκωσία, 14-15 Μαΐου 2024)]

Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #39 Άντρη Χαϊράλλα

 

Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν την εκδότρια και συγγραφέα Άντρη Χαϊράλλα και συζητούν για το βιβλίο, τη λογοτεχνία και τη μουσική.

 Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.

Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)

Kαι στο διαδίκτυο:

ΡΙΚ: http://cybc.com.cy

UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/

Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ

ΡΙΚ  Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana 

UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou

Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος (θεατρική παράσταση)

 

Η θεατρική παράσταση με τίτλο «Εάν αυτό είναι οάνθρωπος», ανέβηκε τον Ιούλιου του 2024 από τους εφήβους του Θεατρικού Εργαστηρίου Κιμωλία και βασίστηκε σε θεατρικά έργα, μαρτυρίες αληθινώνπροσώπων, ντοκουμέντα, ημερολόγια, ειδησεογραφία, ποίηση, μουσικές, καθώς καισυγγραφή κομματιών από τους ίδιους τους μαθητές με θέμα το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο,αλλά και τις σημερινές εξελίξεις. Κεντρικό θέμα της παράστασης είναι ο άνθρωποςκαι οι καταστροφές που έφερε ο χειρότερος πόλεμος όλων των εποχών...

 

«Κι όμως… Πιστεύω πως ό,τι κι αν κάνουν οι άνθρωποι,είναι καλοί στο βάθος της καρδιάς τους…»

Συγκεκριμένα, η παράσταση βασίστηκε στα ακόλουθα κείμενατα οποία συνδύασε με μαεστρία η Έφη Χαραλάμπους και η ομάδα της:

Μπέρτολ Μπρέχτ «Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου».

Αποσπάσματα από το έργο του Μάρτιν Κριμπ «Η πόλη».

Paul Valery «Α’ απόφθεγμα πολέμου».

Έλλη Παπαδημητρίου «Κοινός λόγος».

Τζών Κένεντι «Β’ απόφθεγμα πολέμου».

Απόσπασμα από το μονόπρακτο του Μπέρτολ Μπρέχτ «ΗΕβραία».

Διασκευασμένο μονόπρακτο της Έφης Χαραλάμπους,βασισμένο στο Ημερολόγιο της Άννας Φράνκ» σε μαρτυρίες του Όττο Φράνκκαι στα θεατρικά που διασκευάστηκαν από τους Φράνσες Γκούντριχ και ΆλμπερτΧάκετ.

Απόσπασμα από το έργο του Primo Levi «Εάν αυτό είναι άνθρωπος».

Αποσπάσματα από την «Αντιγόνη» του ΜπέρτολΜπρέχτ.

Μονόλογος εμπνευσμένος από την πραγματική ιστορίατου διοικητή Amon Goeth που έδρασε σταστρατόπεδα συγκέντρωσης του Μπίρκεναου, κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Μονόλογος του Ιακώβ από την κωμωδία των Ρέππα –Παπαθανασίου  «Τα μωρά τα φέρνει οπελαργός».

Βίκτορ Ουγκό – «Γ’ απόφθεγμα πολέμου».

Μονόλογος από το έργο τυ Πίτερ Βάις «Η ανάκριση».

Διασκευασμένο μονόπρακτο της Έφης Χαραλάμπους βασισμένοστην αληθινή ιστορία της ακτιβίστριας Rachel Corrie.

Ο τίτλος της παράστασης είναι δανεισμένος από το ομώνυμο έργο του PrimoLevi, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στην παράσταση.

Έρευνα - συρραφή και διασκευή κειμένων - σκηνοθεσία:Έφη και Νάτια Χαραλάμπους. Συνδιδασκαλία: Μαρία Ζίττη.

 

Έπαιξαν οι μαθητές του Εργαστηρίου (με αλφαβητικήσειρά):

Λυδία Ανδρέου

Νάγια Ανδρέου

Ελένη Ανθούση

Νάσια Αριστείδου

Ανδριάννα Γεωγρά

Εβελίνα Καμπανέλλα

Νουρ Χαλίφα Κοόρεμαν

Μυρσίνη Λεοντίου

Άννα Λωρένα Μασίας

Βασιλική Μαρκίδου

Έμιλυ Μυλωνά

Αμαλία Ντραγκομίρ

Λήδα Νικολάου

Ελευθερία Παπαδοπούλου

Χριστιάνα Πολυκάρπου

Οδυσσέας Φανής

Σταύρος Φιλιππίδης

Δένα Χανατζιά

Ορέστης Χριστοδουλίδης

Μαρία Μαργαρίτα Χριστοδούλου

Αθηνά Κλειώ Χριστοδούλου

Πραγματοποιήθηκαν δύο συνολικά παραστάσεις, στις 5 και6 Ιουλίου 2024 στις 8.30 στο Θέατρο Μασκαρίνι στα Λατσιά.

 

 

Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #38 Αντρέας Τιμοθέου

  

Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν τον συγγραφέα Αντρέα Τιμοθέου και συζητούν για το βιβλίο, τη λογοτεχνία και τη μουσική.

 Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.

Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)

Kαι στο διαδίκτυο:

ΡΙΚ: http://cybc.com.cy

UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/

Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ

ΡΙΚ  Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana 

UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou

Ο Παντελής Βουτουρής για το βιβλίο "Αρουραίοι" του Ανδρέα Καπανδρέου

 

Του Παντελή Βουτουρή* 
Ναευχαριστήσω πρώτα τον φίλο Ανδρέα Κάπανδρέου για την πρόσκληση που μου έκανε ναμιλήσω για το βιβλίο του.
Το Ανδρέατον γνωρίζω πάρα πολλά χρόνια από το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Είχα παρουσιάσει μάλιστακαι το πρώτο βιβλίο, το «Το τρομακτικό μυστικό του Αϊνστάιν» με το οποίο εισήλθεστην περιοχή της φανταστικής λογοτεχνίας και μερικά χρόνια αργότεραπαρουσιάσαμε μια άλλη συλλογή διηγημάτων φανταστικής λογοτεχνίας το βιβλίο «Ογιος της μάγισσας».
Με το βιβλίο,όμως, που μας παρουσιάζει σήμερα ο Ανδρέας κάνει μια τομή θα έλεγα.
Πριν προχωρήσωστα του βιβλίου θέλω να ευχαριστήσω και τον Όμιλο Λογοτεχνίας και Κριτικής, τονκύριο Λεωνίδα Γαλάζη με την πολύ σημαντική προσφορά τόσο του ιδίου, όσο και τουΟμίλου στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου μας, τα σπουδαία συνέδρια που έχειοργανώσει ο Όμιλος, το εκδοτικό του έργο και να ευχηθώ να συνεχίσουν με τονίδιο ζήλο και την ίδια διάθεση. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τον οικοδεσπότη μας τονδήμαρχο Στροβόλου κύριο Ανδρέα Παπαχαραλάμπους που ατύχησε με τα περιστατικάπου του έχουν συμβεί [ήρθε στην εκδήλωση με σπασμένο το χέρι] και του εύχομαινα πετύχει στις επιδιώξεις και στους άμεσους στόχους του. Τον ΑνδρέαΠαπαχαραλάμπους τον είχα αποκαλέσει κάποτε ρέκτη του πολιτισμού αφού είναιπάντα θετικός, πάντα πρόθυμος στα αιτήματα μας για τον πολιτισμό.
Και για ναμην πολυλογώ πάμε στην παρουσίαση του βιβλίου «Αρουραίοι».  Ακούσαμε κάποια πολύ ενδιαφέροντα πράγματααπό την Ελένη Σιούφτα προηγουμένως, αναφέρθηκε ήδη ότι το βιβλίο του Ανδρέα Καπανδρέουσχετίζεται με τη «Φάρμα των ζώων» του Τζορτζ Όργουελ (George Orwell)  αλλά και με την εξουσία και τη διαφθορά. Ασφαλώςέχει να κάνει με όλα αυτά.

Εγώ θαξεκινήσω με μια υπογράμμιση της λέξης «αλληγορία» και τη φράση «αλληγορικήιστορία» που υπάρχει στον υπότιτλο του βιβλίου, το οποίο όντως είναι μιααλληγορία. Η αλληγορία είναι ένα είδος λογοτεχνικό. Για να μην μπούμε σεφιλολογικές λεπτομέρειες θα το πω όσο πιο απλά γίνεται: αλληγορία είναι όταν λεςκάτι και εννοείς κάτι άλλο. Από αυτή την άποψη η αλληγορία βρίσκεται πολύ κοντάσε άλλα είδη όπως είναι η παραβολή, που βρίσκουμε για παράδειγμα στα ιεράκείμενα. Η διαφορά ανάμεσα στην αλληγορία και την παραβολή είναι ότι ηαλληγορία στηρίζεται πάρα πολύ στην προσωποποίηση. Τα ζώα που πρωταγωνιστούνστην ιστορία του Ανδρέα υποδηλώνουν αλληγορία.
Ότανδιαβάζουμε μια αλληγορία έχουμε δύο ιστορίες ταυτόχρονα . Η μία είναι η φανερή,η αφηγούμενη ιστορία και η άλλη είναι η υποδηλούμενη, αυτή την οποία πρέπει ναμαντέψει ο αναγνώστης: ποιοι είναι οι αρουραίοι, ποια είναι τα γουρούνια, ποιοιείναι οι σκύλοι και ούτω καθεξής.
Συνήθωςδεν εκφράζομαι υπερθετικά όταν παρουσιάζω βιβλία, τώρα όμως θα το κάνω! Θεωρώότι αυτό το βιβλίο είναι ένα από τα πιο έξυπνα βιβλία που έχω διαβάσει τατελευταία χρόνια, όχι μόνο στην Κύπρο. Το εννοώ κυριολεκτικά αυτό και θα σας εξηγήσω γιατί θεωρώότι είναι εξαιρετικό βιβλίο αν και θεωρώ ότι η έκδοσή το αδικεί, (σύμφωνα πάνταμε τη δική μου αισθητική).

Το πρώτοπολύ σημαντικό που κάνει ο Ανδρέας σε αυτό το βιβλίο, τώρα τεκμηριώνω γιατί  θεωρώ τους «Αρουραίους» ένα εξαιρετικό βιβλίο,είναι ο διάλογος που ξεκινά με ένα κλασικό βιβλίο που είναι «Η φάρμα των ζώων»του Τζορτζ Όργουελ.
Θασυμβούλευα κάποιον πριν διαβάσει τους «Αρουραίους» να διαβάσει τη «Φάρμα τωνζώων» του Όργουελ. Έτσι θα καταλάβει καλύτερα τι επιχειρεί να κάνει ο Ανδρέαςκαι τι πετυχαίνει στο τέλος. Γιατί ο Καπανδρέου δεν αναπαράγει απλόςαφηγηματικούς τρόπους και θέματα του Όργουελ αλλά δίνει προεκτάσεις, στις οποίεςθα αναφερθώ πιο διεξοδικά στη συνέχεια.
Θα κάνω όσοπιο συνοπτικά γίνεται μια εισαγωγή στη «Φάρμα των ζώων» για να σας δώσω να αντιληφθείτετι κάνει ο Ανδρέας στο δικό του βιβλίο. Η ιστορία του Όργουελ λοιπόν, ξεκινά σεμια φάρμα όπου ένα γουρούνι, ο γέρο Ταγματάρχης, ένα από τα πιο παλιά ζώα της φάρμαςπου έχαιρε εκτίμησης ανάμεσα στον πληθυσμό των ζώων, καταλαβαίνει ότι έρχεταιτο τέλος του και πριν πεθάνει προσκαλεί όλα τα ζώα και τους εκφωνεί ένα πύρινοεπαναστατικό λόγο εναντίον των ανθρώπων που εκμεταλλεύονται και θανατώνουν ταζώα. Είναι μια επαναστατική διακήρυξη στην οποία ο γέρο Ταγματάρχης συνοψίζει τιςιδεολογικές του θέσεις, με τις επαναστατικέ εντολές του, οι οποίες θα γίνουν ευαγγέλιοστη συνέχεια, για μεγάλη περίοδο τουλάχιστον ανάμεσα στα ζώα. Στο τέλος κλείνειαυτή την ιδεολογική παρακαταθήκη, το κήρυγμά του με έναν ύμνο για την ελευθερίατων ζώων, ένα επαναστατικό τραγούδι το οποίο όταν θα ξεσπάσει η επανάσταση τωνζώων θα γίνει ο επαναστατικός ύμνος, κάτι σαν κομμουνιστική διεθνή, ας πούμε κατάτην οκτωβριανή επανάσταση του 1917, με τους μπολσεβίκους στη Ρωσία.
Τα ζώαξεσηκώνονται λοιπόν και επαναστατούν με αρχηγό ένα γενναίο ηρωικό γουρούνι, τονΣνόουμπολ (Snowball) – στις ελληνικές μεταφράσεις ονομάζεται Χιονόμπαλος. Τα ζώατελικά διώχνουν τους ανθρώπους από τη φάρμα και ξεκινούν το κτίσιμο μιαςκαινούργιας κοινωνίας των ζώων. Η εξουσία, όμως, όπως μας έχει διδάξει και ηιστορία, διαφθείρει ακόμα και τον πιο αγνό και τίμιο επαναστάτη. Σιγά σιγάξεκινούν να δημιουργούνται αντιθέσεις μέσα στη φάρμα εξαιτίας ενός παιχνιδιούεξουσίας όταν ένα αδίσταχτο και σκληρό γουρούνι, ο Ναπολέων ανατρέπει το καθεστώςτης φάρμας και καταδιώκει τον Σνόουμπολ και αφού του φορτώνει όλα τα δεινά πουσυνέβησαν στη φάρμα τον εξορίζει. Για να κλείνω με τον Όργουελ, στο βιβλίο του όπωςκαταλάβατε πρωταγωνιστούν τα γουρούνια, οι σκύλοι, οι οποίοι είναι οι πιστοί φύλακεςτων γουρουνιών και εν μέρει τα άλογα. Εάν τα γουρούνια και οι σκύλοι ενσαρκώνουντη εξουσία και τους μηχανισμούς της στο νέο αυταρχικό – δικτατορικό σύστημα πουεγκαθιδρύει ο Ναπολέων, τα άλογα είναι αγνοί, ιδεολόγοι, αλλά το μυαλό τους δεντους βοηθά ιδιαίτερα να αντιληφθούν το τι γίνεται ακριβώς γύρω τους (δεν είναι τυχαίαάλλωστε που ονομάζονται α-λογα, ζώα χωρίς λογική). Στα άλογα αρκεί η διαβεβαίωσηότι για να κάνει κάτι ο αρχηγός τους ο Ναπολέων, θα υπάρχει κάποιος λόγος. ΟΝαπολέων έχει πάντα δίκαιο. Τα άλογα είναι επίσης οι καλύτεροι εργάτες και ας μηνξεχνάμε ότι η φάρμα στηρίζεται στην εργασία των ζώων με τις συνθήκες εργασίας τουςνα είναι ακόμα πιο σκληρές και από την εποχή των ανθρώπων. Όσοι γνωρίζεται τηνιστορία του κουμμουνισμού και της Σοβιετικής Ένωσης, ίσως γνωρίζετε και τις θεωρίεςτου Αλεξέι Σταχάνοφ για τον ρόλο που πρέπει να έχει ο εργάτης και ότι καλόςεργάτης είναι αυτός που εργάζεται περισσότερο, παράγει περισσότερο και δενδιαμαρτύρεται ποτέ και για τίποτα. Αυτή η θεωρία έδωσε τον Σταχνοβιτισμό και ταάλογα στη φάρμα του Όργουελ θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν Σταχνοβίτες. Ηκατάληξη στην ιστορία του Όργουελ είναι ότι η εξουσία έχει διαφθείρει τελείωςτα γουρούνια που την κατέχουν. Ενώ στην αρχή είχε απαγορευτεί οποιαδήποτε σχέσηκαι συναλλαγή με τους ανθρώπους τα γουρούνια κατέληξαν να συναλλάσσονται μαζί τουςκαι αρχίζουν να τους μιμούνται. Τα γουρούνια καταλήγουν να κοιμούνται στα κρεβάτιατων ανθρώπων, καπνίζουν πούρα, ντύνονται με πολυτελή ανθρώπινα ρούχα και στοτέλος αρχίζουν να περπατάνε και στα δύο πόδια όπως οι άνθρωποι. Το βιβλίο τουΌργουελ τελειώνει με τα γουρούνια και τους ανθρώπους να χαρτοπαίζουν σε ένατραπέζι και κοιτώντας τους δεν μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει πλέον ποια είναι ταγουρούνια και ποιοι είναι οι άνθρωποι.

Πάμε τώρα στουςΑρουραίους.
Με την εισαγωγήτου ο Καπανδρέου συνδέει τη δική του ιστορία με τη φάρμα των ζώων.
Έχει περάσεικαιρός μας λέει από τη μεγάλη επανάσταση των ζώων, οι άνθρωποι έχουν εκδιωχθεί,η φάρμα αυτοδιοικείται από τα ζώα και τα γουρούνια μεταλλάσσονται σιγά σιγά σε τυράννουςκαι συναλλάσσονται με τους ανθρώπους από τις γειτονικές φάρμες. Το βιβλίο τουΚαπανδρέου ακολουθεί τον Όργουελ λοιπόν, μέχρι αυτό το σημείο. Γι΄αυτό είπα προηγούμενοςότι «Η φάρμα των ζώων» του Όργουελ  είναιη προϊστορία των «Αρουραίων» ή για να το πω διαφορετικά, οι «Αρουραίοι» είναι τομέρος Β της «φάρμας των ζώων». Γι’ αυτό και είπα ότι θα ήταν καλό να κάποιος ναδιαβάσει πρώτα τη «Φάρμα των ζώων» πριν πάει στους «Αρουραίους». Στο τέλος θα πωστον Ανδρέα και ποιο θα μπορούσε να είναι το μέρος Γ, μετά τους «Αρουραίους».
Οι «Αρουραίοι»είναι το πρώτο πολιτικό – λογοτεχνικό κείμενο που γράφει ο Ανδρέας Καπανδρέου. (Ανθέλει μπορεί ο ίδιος να σας πει τι του είχα πει, σχετικά με αυτό, ότανπαρουσιάσαμε τα πρώτα φανταστικά του διηγήματα).
Έχουμελοιπόν να κάνουμε με ένα πολιτικό κείμενο, όπως πολιτικό κείμενο είναι και «Ηφάρμα των ζώων». Ενσωματώνει από τον Όργουελ πάρα πολλά στοιχεία και υφολογικάκαι θεματικά, αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο Όργουελ, την τεχνική τηςπροσωποποίησης των ζώων που μας επιτρέπει να αντιστοιχίσουμε συγκεκριμένα ζώαμε συγκεκριμένα υπαρκτά πρόσωπα που διαδραμάτισαν ρόλο στην ιστορία.
Για μένατο πιο σημαντικό πράγμα που κάνει ο Καπανδρέου είναι αυτό που υπαινίχθηκα στηναρχή, ότι δηλαδή δίνει κάποιες προεκτάσεις στο έργο του Όργουελ. Από αυτή την άποψη είναι ένατολμηρό εγχείρημα, το να πάρεις δηλαδή ένα κλασσικό έργο και να το οδηγήσειςμέσα στον χρόνο.

Ο Όργουελγράφει το βιβλίο του τέλη 1943, αρχές 1944 σε μια εποχή που ο Σταλινισμός στηΣοβιετική Ένωση βρίσκεται στο απόγειό του. Ο Όργουελ απεχθάνεται, τόσο τονΣτάλιν όσο και τη στυγνή δικτατορία την οποία έχει εγκαθιδρύσει στην επαναστατημένηΡωσία. Με αυτή την έννοια «Η φάρμα των ζώων» αποτελεί μια αλληγορική ιστορίαμιας προδομένης επανάστασης, της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία και όπως είπαμεπροηγούμενος τα ζώα παραπέμπουν σε ανθρώπους. Ο  Τζόουνς, ο ιδιοκτήτης της φάρμας ταυτίζεταιαπό τους μελετητές του Όργουελ με τον τσάρο της Ρωσίας, εκδιώκεται και τα ζώααναλαμβάνουν την εξουσία. Ο γέρο ταγματάρχης που βγάζει τον πύρινο λόγο καιαφήνει τις εντολές του είναι ο Λένιν, ο Σνόουμπολ είναι ο αρχηγός του ΚόκκινουΣτρατού, ο Τρότσκι τον οποίο εξόρισε και μετά εξόντωσε ο Στάλιν και βέβαια οΝαπολέων είναι ο στυγνός δικτάτορας, ο Στάλιν.
Τι κάνειτώρα ο Ανδρέας; Ο Ανδρέας γράφει την ιστορία του το 2023 με αναφορές στηντουρκική εισβολή που έγινε πενήντα περίπου χρόνια πριν, το 1974. Επομένως οχρόνος στην  ιστορία μετακινείται καιεστιάζει σε αυτή την περίοδο, επιτρέποντας με τον ίδιο τρόπο στον αναγνώστη να αντιστοιχίσειτα ζώα που πρωταγωνιστούν στην ιστορία του, με πρόσωπα που διαδραμάτισανσημαντικό ρόλο στην κυπριακή ιστορία από το 1974 μέχρι σήμερα.
Καθώς θαπεριγράφω την ιστορία των «Αρουραίων» θα καταλάβετε την αντιστοιχία την οποίαείναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς
Τα γουρούνια,λοιπόν, στο βιβλίο του Ανδρέα Καπανδρέου επιβάλουν τη στυγνή δικτατορία τους στηφάρμα, μια εξέλιξη που οδηγεί στη 2η Επανάσταση των υπόλοιπων ζώων,μια ειρηνική επανάσταση όπου μετά από μια στάση εργασίας των ζώων, παραλύει ηοικονομία της φάρμας και έτσι, τα γουρούνια υποχρεώνονται να προχωρήσουν σεκάποιες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και να παραχωρήσουν κάποιες ελευθερίες. Οιάνθρωποι κηρύσσονται ξανά ανεπιθύμητοι στη φάρμα – ο Καπανδρέου λέει ότι τώραμπαίνουμε στην εποχή της μεταπολίτευσης- και ιδρύεται ο Οργανισμός ΗνωμένωνΖώων (ΟΗΖ) ο οποίος κηρύττει την αρχή ότι «η φάρμα είναι το σπίτι όλων μας» «Ειρήνη– Αξιοπρέπεια – Ισότητα». Αυτές είναι οι αρχές του Οργανισμού Ηνωμένων Ζώων.
Τα δεδομένααλλάζουν τελείως πια σε σχέση με τη «Φάρμα των ζώων» του Όργουελ και στο κέντροτης αφήγησης μπαίνει το κοτέτσι και οι κότες. Το κοτέτσι βρίσκεται στονοτιοανατολικό άκρο της φάρμας – μπορείτε τώρα να κάνετε τους συνειρμούς.Υπάρχουν τρείς πετεινοί στο κοτέτσι οι οποίοι εναλλάσσονται την εξουσία, μέχριτη στιγμή που μια οικογένεια αρουραίων βγαίνει κάτω από τη γη, μέσα στο κοτέτσικαι καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του κοτετσιού.
Ο ΟργανισμόςΗνωμένων Ζώων εκδίδει βέβαια καταδικαστικό ψήφισμα αφού παραβιάζονται οι αρχέςτου οργανισμού, αλλά οι αρουραίοι παίρνουν το ψήφισμα και το τρώνε, αφού όπως γνωρίζετεοι αρουραίοι αρέσκονται να μασούν τα χαρτιά. Με την ίδια ευχαρίστηση τρώνε καιτα επόμενα ψηφίσματα που ακολουθούν.
Θα διαβάσετεμόνοι σας την ιστορία, αλλά θα σας πω ότι οι αρουραίοι κερδίζουν συνεχώςέδαφος, γίνεται και δεύτερη εισβολή κατά την οποία οι αρουραίοι καταλαμβάνουνόλο το βόρειο τμήμα του κοτετσιού και χαράζουν τα σύνορά τους με μια πράσινημπογιά χωρίζοντας το βόριο από το νότιο τμήμα. Οι κότες στριμώχνονται στο νότιοτμήμα του κοτετσιού.
Η εξέλιξηγίνεται δραματική όταν ο εκπρόσωπος των αρουραίων ο Τζερόνιμο στον οποίο δόθηκεγια πρώτη φορά δικαίωμα να μιλήσει στη συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Ζώων,παρουσιάζει ένα κρυμμένο χαρτί που αποδεικνύει ότι η γη στην οποία είχε κτιστείτο κοτέτσι ανήκε παλιά σε προγόνους του αρουραίους που είχαν διώξει οι άνθρωποι,επομένως οι αρουραίοι, όπως ισχυρίζεται,  δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να διεκδικούν τηγη τους. Τα γουρούνια που εξακολουθούν να έχουν τον πρώτο λόγο στην εξουσία τηςφάρμας και του Οργανισμού Ηνωμένων Ζώων συσκέπτονται για να αποφασίσουν αν τοχαρτί αυτό είναι γνήσιο ή πλαστό. Εδώ είναι ένα εξαιρετικό μέρος, αν είχαμεχρόνο και αν είχα να επιλέξω ένα απόσπασμα για να το διαβάσω και να το σχολιάσωθα διάβαζα αυτό το μέρος του βιβλίου. Όταν λοιπόν τα γουρούνια μαζεύονται για νααποφασίσουν σχετικά με το έγγραφο που εμφάνισαν οι αρουραίου, αρχίζουν νασκέπτονται όπως σκέπτεται ένα πολιτικάντης και λένε τώρα τι να κάνουμε; Ανπούμε ότι το έγγραφο είναι πλαστό τότε θα έρθουμε σε αντιπαράθεση και πόλεμο μετους αρουραίους κάτι που δεν μας συμφέρει αφού είναι πολυπληθής και άγρια ζώακαι θα έχουμε τεράστιες απώλειες αν πάμε σε πόλεμο μαζί τους. Αν αποφανθούμεότι το έγγραφο είναι γνήσιο θα αδικήσουμε τις κότες αφού θα πρέπει να παραδώσουμετο κοτέτσι στους αρουραίους. Αλλά επειδή εκπροσωπούμε και τον ΟργανισμόΗνωμένων Ζώων θα πρέπει να δώσουμε και κάποιο δίκαιο στις κότες ώστε να μην αισθάνονταιτελείως ριγμένες. ‘Έτσι αποφασίζουν να παραχωρήσουν στους αρουραίους το βόρειοτμήμα και οι κότες να στριμωχτούν στο νότιο τμήμα. Οι αρουραίοι πανηγυρίζουν μεαυτή την εξέλιξη ενώ οι κότες διαμαρτύρονται.
Αυτή η συζήτησημε τους αρουραίους θυμίζει την ιστορία του Λεόντιου Μαχαιρά με τον ΤζουάνΒισκούντη και τον Πέτρο τον Α που έκανε ποίημα και ο Σεφέρης στο «Ο δαίμων της πορνείας»(αν έχουμε χρόνο στη συνέχεια θα σας εξηγήσω τη σχέση του με τους αρουραίους).
Οι σκύλοιεννοείται ότι υιοθέτησαν την άποψη των γουρουνιών, το ίδιο και τα πρόβατα πουακολουθούν πάντα τις αποφάσεις τις εξουσίας. Οι χήνες και οι πάπιες συμπαρατάσσονταιμε τον αδελφό λαό των κοτόπουλων, αλλά ποιος τις ακούει;
Ο Λειράτος,ο εκπρόσωπος των κοτόπουλων, δηλώνει ότι θα συνεχιστούν οι διπλωματικές,ειρηνικές προσπάθειες μέχρι την επιστροφή κάθε κότας στο κοτέτσι της και κηρύττειανένδοτο αγώνα. Οι αρουραίοι πανηγυρίζουν ενώ οι κότες συσπειρώνονται αρχικάγύρω από τον Λειράτο. Οι άλλοι δύο κόκορες όμως, που αντιπολιτεύονται τονΛειράτο, έχουν διαφορετικές απόψεις. Ο μεν Μαυρέας υποστηρίζει τη δυναμικήαντίδραση στο καθεστώς που θέλουν να επιβάλουν οι αρουραίοι ενώ ο Κοκκινολαίμηςυποστηρίζει την αρμονική συμβίωση, την ειρήνη και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεωνμε τους αρουραίους.  
Οι αρουραίοιαναπτύσσονται συνεχώς κάνοντας δυσοίωνο το μέλλον των κοτόπουλων και σιγά σιγάεκτοπίζουν εντελώς τις κότες και καταλαμβάνουν όλο το κοτέτσι. Οι κότες αναζητούννέα στέγη, ενώ οι αρουραίοι που γίνονται σιγά σιγά κυρίαρχοι σε όλη τη φάρμα διακηρύσσουνπως ότι έχει τέσσερα δύο πόδια είναι φίλος και ότι έχει δύο είναι εχθρός, ένα επαναστατικόσύνθημα που αρχικά αφορούσε τους ανθρώπους αλλά τώρα συμπεριλαμβάνει και όλα ταπουλερικά αφού και αυτά έχουν μόνο δύο πόδια. Άρα όλα τα πουλερικά είναι εχθροίσύμφωνα με τους αρουραίους και αφού πρώτα απομονώνονται, εκδιώκονται οριστικά απότη φάρμα.
Στο τέλος οιαρουραίοι επιτίθενται και καταλαμβάνουν και το σπίτι των γουρουνιών αφού ταπιάνουν στον ύπνο. Ο Τζερόνιμο, ο αρχηγός των αρουραίων γίνεται πρόεδρος του ΟργανισμούΗνωμένων Ζώων. Τα γουρούνια εκτοπίζονται και αυτά και στο τέλος επιστρέφουν οιάνθρωποι!
Θυμάστε πως τελείωσε η «Φάρμα των ζώων» του Όργουελ όπου δεν μπορούσες να ξεχωρίσειςτα γουρούνια από τους ανθρώπους. Στο βιβλίο του Καπανδρέου οι άνθρωποιεπιτίθενται ανακαταλαμβάνουν τη φάρμα, συλλαμβάνουν όλα τα ζώα, τα κλείνουν στακλουβιά τους και οι μόνοι που γλυτώνουν, αφού το σκάνε από τους υπονόμους είναιοι αρουραίοι. Η μεγάλη επανάσταση των ζώων ξεχάστηκε για πάντα!
Αντίεπιλόγου θα σας πω και ποιο φαντάζομαι ότι μπορεί να είναι το Γ μέρος αυτής τηςιστορίας και απευθύνομαι προς τον Ανδρέα. Είναι όπως το λέει, ένα κείμενοπολιτικό, πολιτικού προβληματισμού. Κι εγώ προβληματιζόμουνα όταν το διάβαζακαι έκανα τον εξής συνειρμό: «Η φάρμα των ζώων» αλλά και οι «Αρουραίοι», αν τοσκεφτεί κανείς λίγο φιλοσοφικά, εκφράζουν μια αντιουμανιστική στάση. Δηλαδή, οάνθρωπος είναι ο κακός στον Όργουελ αφού ο άνθρωπος  καταπιέζει και σφάζει τα ζώα. Η μεγάληεπανάσταση διώχνει τον άνθρωπο από τη φάρμα στον Όρογουελ. Στο τέλος, όμως, διαφθείρονταιτα ζώα και επιστρέφουν ξανά οι άνθρωποί. Στο βιβλίο του Καπανδρέου πάλι αρχικά εκδιώκονταιοι άνθρωποι, αλλά στο τέλος επιστρέφουν. Που σημαίνει ότι αποτυγχάνει και εδώ ηεπανάσταση.
Αν τοσκεφτεί κανείς, εδώ υπάρχει ένα φιλοσοφικό ζήτημα, ένα κοινωνιολογικό, κοσμολογικόθέμα. Τι σηματοδοτεί αυτός ο αντιουμανισμός; Όλες οι νεωτερικές κοινωνίες, οι νεωτερικέςδημοκρατίες στηρίχτηκαν σε μια ανθρωποκεντρική αντίληψη. Προφανώς ο άνθρωπος στιςανθρωποκεντρικές θεωρίες θεωρείται ανώτερος από τα ζώα. Είναι όμως ανώτερος; Ήδηαπό την εποχή του Όργουελ αρχίζει μια συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα. Εάν οάνθρωπος είναι ανώτερος από τα ζώα ή αν όλο αυτό είναι ένα ιδεολόγημα για να εκμεταλλευόμαστετα ζώα; Ειδικά σήμερα που ζούμε σε μια εποχή όπου απόδομούνται αξίες συνεχώς καιο ανθρωπισμός είναι μια αξία η οποία αμφισβητείται. Υπάρχουν πάρα πολλά κείμεναστον ακαδημαϊκό χώρο κυρίως, τα οποία χαρακτηρίζονται από αυτή την τάση αποδόμησηςόλων των ανθρωποκεντρικών θεωριών. Η πρόσληψη πολλών είναι ότι σε μερικά χρόνια,όλος αυτός ο ανθρωποκεντρισμός πάνω στον οποίο έχουμε κτίσει τις κοινωνίες μας,θα θεωρείται αντιδραστική ιδεολογία. Ένα άλλοθι για να εκμεταλλευόμαστε τα ζώα,ένα ιδεολόγημα ότι δήθεν είμαστε ανώτεροι από τα ζώα. Δεν θα είναι εύκολο ναμιλάς πλέον για ανθρωποκεντρική παιδεία ας πούμε, γιατί αυτό θα είναι μια μύησητων παιδιών σε εαυτή την αντιδραστική ιδεολογία.
Υπάρχει όμωςκαι ένα άλλο ζήτημα που προκύπτει στις μέρες μας και είναι η σχέση του ανθρώπουμε τις μηχανές, με τα ρομπότ και την τεχνητή νοημοσύνη. Το νέο ερώτημα πουπροκύπτει: είναι ο άνθρωπος ανώτερος από τις μηχανές; Τις μελλοντικές κοινωνίεςθα τις εξουσιάζει ο άνθρωπος ή οι μηχανές;
Αυτή είναιλοιπόν η εισήγησή μου για το Γ μέρος της ιστορίας η οποία μπορεί να ξεκινά μεμια επανάσταση των μηχανών εναντίον των ανθρώπων, στη φάρμα που κάποτε ανήκεστα ζώα. Το θέμα αυτό είναι συχνό στη λογοτεχνία του φανταστικού όπως γιαπαράδειγμα στο Blade runner (του Philip Dick) όπου οι μηχανές αποκτούν καισυναισθήματα. Το μόνο άλλοθι του ανθρώπου για να πει ότι είναι ανώτερος από τιςμηχανές είναι ότι οι μηχανές δεν έχουν συναίσθημα. Αν όμως αποκτήσουν κάποτε συναίσθημα,τι γίνεται;

*Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου, Πρόεδρος Δ.Σ. Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ)

[απομαγνητοφώνησηαπό την εισήγηση του Παντελή Βουτουρή στην παρουσίαση του βιβλίου που πραγματοποιήθηκεστις 25/4/2024 στο Πολιτιστικό Κέντρο Στροβόλου]

Ελένη Σιούφτα, Παντελής Βουτουρής, Ανδρέας Καπανδρέου