Ανδρέας Καπανδρέου's Blog, page 19
May 3, 2024
Η Ελένη Σιούφτα για το βιβλίο "Αρουραίοι" του Ανδρέα Καπανδρέου
Της Ελένης Σιούφτα*
Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει·
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος.
(Γιώργος Σεφέρης, «Τελευταίος Σταθμός»)
Για ΠΟΙΩΝ τη φρίκηθέλει να μιλήσει ο καλός μας ο Ανδρέας και καταφεύγει στον μύθο;
Από τις πρώτες σελίδες αντιλαμβανόμαστε...
Αξιοποιεί το γνωστό έργο του Όργουελ«Η Φάρμα των Ζώων», το επεκτείνει, από σεβασμό, οριζόντια και λέει όσα θέλει να πει με τα στόματα των ζώωνή με τα ράμφη των πουλερικών...
Τα συμβάντα είναι απροσδιόρισταχρονικά.
Απροσδιόριστη γεωγραφικά είναι και ητοποθεσία της φάρμας.
Το κοτέτσι μιας φάρμας ζώων, αρχικά, δέχεταιεισβολή από έναν αρουραίο. Στη συνέχεια, από πολλούς...
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Ζώων που έχειτην κεντρική διοίκηση της φάρμας καλείται να διαχειριστεί αυτή την ...κρίση.
Για τις κότες όμως δεν είναι απλώς μιακρίση. Είναι μια φρίκη, ένα δράμα, μιατραγωδία ασύλληπτη...
Απειλείται η αξιοπρέπεια τους, η ζωή τους,η περιουσία τους.
Πώς γίνεται η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ αυτής τηςκρίσης ή του δράματος, ας επιλέξει ο αναγνώστης την ορολογία, είναι το θέμα τουβιβλίου...
Ο συγγραφέας, τολμώ να πω, κι ας μεδιαψεύσει, ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ στον αναγνώστη τοφόντο πάνω στο οποίο θα παρακολουθήσει αυτή τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. Πριν καν ξεκινήσει τηναφήγηση της ιστορίας δηλώνει δύο πράγματα:
Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Οι «Αρουραίοι» είναι μια αλληγορική ιστορία, μεστοιχεία μαύρου χιούμορ, για τη διαφθορά και την αλαζονεία της εξουσίας, γιατις καταστροφικές συνέπειες της διχόνοιας, αλλά και της κοντής ιστορικήςμνήμης. Αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η ατιμωρησία θρέφει τηνπροκλητικότητα και την ασυδοσία και στηλιτεύει την κοινωνική αδιαφορία. Τέλος,καταδεικνύει πώς η ιστορία γράφεται από τους νικητές.
Επίσης παραθέτει ένα απόφθεγμα του Lord Acton: «Η εξουσία τείνει να διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία,διαφθείρει απόλυτα».
Σαν να μας λέει κυρίες και κύριοι γιαό,τι θα διαβάσετε να έχετε στο πίσω μέρος του μυαλού σας αυτό... τη διαφθοράτης εξουσίας... και τα αίτια που την προκαλούν.
Υποθέτω ότι το ρήμα «επιβάλλει» μπορείνα σας ακούγεται σκληρό και ωμό.
Ο συγγραφέας όμως τα βγάζει πέρα μεαυτή τη συνειδητή επιλογή, φτάνει ο αναγνώστης του να έχει ένα συγκεκριμένο... προφίλ.
Ναι, η Διαφθορά της Εξουσίας διατρέχει όλο το έργο...
Και ελλοχεύει ο κίνδυνος να ξεθωριάσουν τα αίτια της κατά τη διάρκεια της αφήγησης...
Γιατί;
Επειδή είναι τέτοιος ο βομβαρδισμόςπληροφοριών σχετικά με τα δεινά πουβιώνουν οι κότες (και οι κόκορες) που ο αναγνώστης μπορεί να παρασυρθεί και νααφεθεί να συμπάσχει με τα θύματα της ιστορίας...
Κι όχι μόνο να συμπάσχει αλλά και ναταυτιστεί... Να ταυτιστεί πριν την ώρα του...
Η άλλη επιλογή έιναι, να αντισταθεί στονπειρασμό, να αποστασιοποιηθεί κάνονταςτο εξής προβληματισμό:
Είναι αθώα τα θύματα της διαφθοράς; Έχουνευθύνη για όσα τους συμβαίνουν; Κι αν ναι, ΠΟΣΗ ευθύνη έχουν;
Στην περίπτωση που είναι ΑΠΟΛΥΤΗ ηευθύνη των θυμάτων το μήνυμα τουβιβλίου είναι αισιόδοξο.
Αρουραίοι
Αρουραίος...
«Άρουρα», στα αρχαία ελληνικά σημαίνει γη.
Ο αρουραίος είναι τρωκτικό βλαπτικόγια τον άνθρωπο. Σπέρνει την καταστροφή...
Γνωρίζοντας όμως κάποιος ΠΩΣ βλάπτει,μπορεί να τον αντιμετωπίσει...
Ο Καπανδρέου μας δεν έγραψεεπιστημονικό βιβλίο για τους αρουραίους.
ΟΙ ΑΡΟΥΡΑΙΟΙ είναι αλληγορική ιστορίαπολιτικού προβληματισμού.
Ο συγγραφέας είναι ΤΙΜΙΟΣ.
Κρατάει τον λόγο του.
Ο αναγνώστης όντως διαβάζει καιπροβληματίζεται... Καθ’ όλη τη διάρκεια στης ανάγνωσης...
Ποιο είδος αναγνώστη;
Ο ΓΕΝΝΑΙΟΣ αναγνώστης, ο οποίος θαεπιλέξει την αποστασιοποίηση, θα βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο και θααξιολογήσει τη δική του ΣΤΑΣΗ και ΕΥΘΥΝΗ απέναντι στη διαφθορα της πολιτείαςμέσα στην οποία ζει.
Ο αρουραίος έχει την ικανότητα να σκάβει λαγούμια και στοές κάτω από τη γη...
Οι αρουραίοι της ιστορίας βγαίνουν από τη γη και αιφνιδιάζουν.
Κι ο Καπανδρέου μας αιφνιδιάζει.
Μας μιλά για τους εντός και εκτόςεχθρούς ενός φανταστικού κοτετσιού, ταράζοντας την ησυχία ενός άλλουκοτετσιού... πολύ υπαρκτού...
Και μιας και πιάσαμε τους μύθους μπαίνω στον πειρασμό να αναφερθώ στον Όμηρομας. Τη σύνδεση με τους αρουραίους του Καπανδρέου μας, θα την αντιληφθείτε αφούδιαβάσετε το βιβλίο... Έχει να κάνει με τη διαφθορά και τα αποτελέσματά της ,απάνω σε ΟΛΟΥΣ.
Όσοιαμυδρά θυμούνται την υπόθεση τηςΙλιάδας για ένα πράγμα διερωτούνται:Γιατί δεν επέστρεψαν οι Τρώες πίσω την Ελένη για να σταματήσει ο πόλεμος και ηαπώλεια τόσων ανθρώπων; Λογικό το ερώτημα… Όσο ωραία και αν ήταν αυτή η γυναίκα,δέκα χρόνια αιματηρών συγκρούσεων δεν ήταν αρκετά; Δεν θα έπρεπε να επιστραφεί;
Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε όταν ογιος του βασιλιά των Τρώων Πάρις, άρπαξε την Ελένη από τον νόμιμο σύζυγό της, βασιλιά της Σπάρτης Μενέλαο, επιχειρήθηκε ναεπιλυθεί όχι μόνο δια των όπλων, αλλά... και διά της διπλωματικής οδού, όπωςμας λέει ο Όμηρος.
Στην ραψωδία Γ, όταν η Ελένη πάνω στατείχη της Τροίας περιγράφει στον πεθερό της Πρίαμο τους αρχηγούς του αχαϊκού στρατεύματος, μαθαίνουμε απότον Αντήνορα πως ο Μενέλαος και οΟδυσσέας είχαν πάει στην Τροία ως απεσταλμένοι, πρέσβεις των Αχαιών, φέρνονταςμήνυμα για την Ελένη και πως ο ίδιοςτους είχε υποδεχτεί φιλικά στο σπίτιτου.
Στην ραψωδία Λ, στο σημείο όπου ότανο Αγαμέμνονας έρχεται αντιμέτωπος μετους δύο Τρώες γιους του Αντίμαχου, τονΠείσανδρο και τον Ιππόλοχο, ο Όμηρος μας δίνει περισσότερες πληροφορίες σχετικάμε την πρεσβεία αυτή, η οποία είχεως αίτημα την επιστροφή της Ελένης.
Ο ποιητής σχολιάζει πως ο πατέρας τουςείχε χρηματιστεί, είχε πάρειδώρα και χρυσάφι από τον Πάρι για να υποστηρίξειτη θέση πως ή Ελένη δεν έπρεπε να επιστραφεί!
Ο Αγαμέμνονας δεν θα δεχτεί την ικεσίατων δύο μαχητών και δεν θα τους πάρει αιχμάλωτους στα πλοία. Πριν τους σκοτώσειθα τους πει πως θα πληρώσουν το κρίμα του πατέρα τους ο οποίος προσπάθησε να πείσει την αγορά των Τρώων, να δολοφονήσει τους απεσταλμένους τωνΑχαιών.
Πόσους άραγε Τρώες χρημάτισε ο Πάρις, για να εξυπηρετήσει ταδικά του συμφέροντα, όταν τέθηκε εκεί τοθέμα αν θα επιστραφεί ή όχι η Ελένη;
Η αρπαγή της Ελένης κόστισε πολλέςανθρώπινες ζωές.
Γιατί όμως οι Τρώες ανέχονταν κάποιον,τον Πάρι, ο οποίος τους είχε φέρει τόσεςσυμφορές;
Το ερώτημα αυτό το απαντά ο Έκτορας ότανθα πει:
«ἀλλὰμάλα Τρῶες δειδήμονες» (Γ 56),επειδή οι Τρώες είναι δειλοί κι ενώ θα έπρεπε, δεν λιθοβολούν τον Πάρι μέχρι θανάτου.
Ο Έκτορας όμως ίσως, αγνοεί το γεγονόςότι πέρα από τον φόβο τους, κάποιοι από τους Τρώες, όπως ο Αντίμαχοςχρηματίζονταν από τον ἠπεροπευτά (Γ39), τον πλάνο, όπως ο ίδιος θααποκαλέσει τον αδελφό του.
Η μονομαχία του Μενέλαου με τον Πάρι μετην οποία όλοι προσδοκούν να δοθεί ένα τέλος στον πολυετή πόλεμο, δεν οδηγεί πουθενά αφού με παρέμβαση της θεάς Αφροδίτης, οΠάρης από το πεδίο της μάχης καταλήγει στον θάλαμο της Ελένης.
Μια τελευταία διπλωματική προσπάθεια γιαλήξη του πολέμου γίνεται από το μέρος των Τρώων οι οποίοι προτείνουν στουςΑχαιούς να επιστραφούν οι θησαυροί της Ελένης,αλλά όχι η ίδια. Ο κήρυκας Ιδαίος οοποίος μεταφέρει την πρόταση στο στρατόπεδο των Αχαιών δε διστάζει ναμιλήσει απαξιωτικά για τον Πάρι λέγοντας: «μακάρι να 'βρισκε πιο πριν τοθάνατό του» (Η, 390).
Οι Αχαιοί θα απορρίψουντην πρόταση.
Εξ’ αιτίας ενός διεφθαρμένου, ανάμεσαστ’ άλλα, ηγέτη ρέει το αίμα άφθονο έξωαπό τα τείχη της πολιορκημένης Τροίας.
Για έναν γυναικά, ο οποίος κατήντησεντροπή και καταφρόνια, μέγα πῆμα (Γ 50) μεγάλη συμφορά για τον γέρο Πρίαμο, για την Τροία και τον λαό της... λόγια που ανήκουν στον Έκτορα.
H Τροία θα πέσει!
Η πένα του ΚΑΠΑΝΔΡΕΟΥ είναι έναςωφέλιμος αρουραίος.
Το βιβλίο του δεν είναι αθώο.
Ούτε αυτός.
Προσέξετε μην πέσετε στην παγίδατου...
Έχετε προειδοποιηθεί.
Καλή ανάγνωση σε όλους.
Σας ευχαριστώ
*Εκπαιδευτικός - Λογοτέχνιδα
(από την παρουσίαση του βιβλίου στις 25/4/2024 στο Πολιτιστικό Κέντρο Στροβόλου)
Παντελής Βουτουρής, Ανδρέας Καπανδρέου, Ελένη Σιούφτα
April 29, 2024
Ο Ανδρέας Χατζηθωμάς για το βιβλίο «Αρουραίοι» του Ανδρέα Καπανδρέου
Ανδρέας Χατζηθωμάς
ακολουθώντας την ιδέα, τησυνταγή και τη συγγραφή της «Φάρμας των ζώων» του Τζώρτζ Όργουελ, που εκδόθηκετο 1945, συνθέτει τη δική του μυθοπλασία με ένα εντελώς διαφορετικό ύφος καιμια ιδιαίτερη φόρμα για να αποτυπώσει ένα πολιτικό προβληματισμό, ο οποίοςξετυλίγεται ως ένα μοτίβο που μας θυμίζει την τραγωδία της Κύπρου με όλες τιςαρνητικές εκδοχές εκφάνσεις που για 50 χρόνια δοκιμάζουν την υπομονή μας, τηνεγκαρτέρισή μας και για πολλούς την απογοήτευση.
Ο προϊδεασμός για τοπεριεχόμενο του βιβλίου επέρχεται από τον τίτλο και την εικόνα του εξωφύλλουπου παρουσιάζει ζωγραφισμένο ένα αρουραίο, αυτό το υποχθόνιο και απεχθές ζώοπου η παρουσία του και μόνο προκαλεί φόβο, αηδία και ενόχληση. Φωτογραφίαεξωφύλλου Κατερίνα Κον.
Μέσα από τις σελίδες τουβιβλίου διαφαίνεται η προδοσία, η εγκατάλειψη αρχών, η καταπίεση δυναστών, ησκληρότητα, το παράλογο, ο κυνισμός και η καταπάτηση της δικαιοσύνης και τηςελευθερίας.
Ο ίδιος ο συγγραφέαςσημειώνει στο παράρτημα 1 του βιβλίου του, τα πιο κάτω:
«Περίοδος ανθρώπινηςκυριαρχίας Η φάρμα και τα ζώα ήταν ανθρώπινης ιδιοκτησίας. Ο άνθρωπος ήταν ο απόλυτοςκυρίαρχος και εκμεταλλευόταν με κάθε τρόπο τα ζώα. Την εποχή εκείνη μάλιστα επιτρεπότανκαι η ζωοφαγία!
Μεγάλη επανάσταση των Ζώων
Τα ζώα επαναστάτησαναπέναντι στον κοινό τους εχθρό τον άνθρωπο, που τα καταπίεζε, καταφέρνοντας νατον εκδιώξουν από τη φάρμα και να αναλάβουν αυτά τη διοίκησή της. Κύριο σύνθημακαι πηγή έμπνευσης της Μεγάλης Επανάστασης ήταν η ρήση: Ό,τι έχει δύο πόδιαείναι εχθρός, ό,τι έχει τέσσερα, ή έχει φτερά, είναι φίλος.
Πρώτη περίοδος κυριαρχίαςτων ζώων
«Τα ζώα ανέλαβαν τη διοίκησητης φάρμας και εφάρμοσαν ένα μοντέλο αυτοδιοίκησης. Εννοείται πως ο πρώτοςνόμος που ψηφίστηκε αμέσως μετά την επικράτηση της Μεγάλης Επανάστασης ήταν ηαπαγόρευση της ζωοφαγίας».
Αυτά από τον συγγραφέα.
Βασικό μέλημα του,αδιαμφισβήτητο μέτρο του θα έλεγα, είναι μέσα από τη σύμπλευση μορφής καιπεριεχομένου, η επινόηση του τρόπου με τον οποίο είναι σε θέση να ελέγχει ανάπάσα στιγμή τη μείξη των υλικών της μυθοπλασίας του, - πολιτικές καταστάσεις,κοινωνικά φαινόμενα, ιστορικές συγκυρίες, διεθνής διπλωματία, - τα οποίαυπεισέρχονται υποδόρια και αγγίζουν τις ευαίσθητες κεραίες όλων όσοι έχουναυτογνωσία, και δοκιμάζεται η ψυχική τους αντοχή.
Η αλληλουχία των γεγονότων,των ιδεών και συνειρμών είναι επαρκής για να διαπιστώσουμε ότι ο συγγραφέαςείναι μια σκεπτόμενη συνείδηση, που αποτυπώνει με το έργο του τη σφραγίδα δύο,ουσιαστικά, παραμέτρων της ηθικής του αντίληψης.
Η πρώτη είναι η συμβολικήτέχνη που εκφράζεται με ιδεαλιστική αισθητική και η δεύτερη είναι η προσπάθειανα συνδυαστούν και να εξισορροπηθούν, σε ενιαία γνωσιολογική θεωρία οι έννοιεςτης γνώσης και της δημιουργίας για να δώσουν τη ζωτικότητα, τη φαντασία και τονστοχασμό που απαιτείται σ’ ένα τέτοιο εγχείρημά του. Σ’ αυτό συμβάλει οπλούσιος διάλογος, οι εύστοχες διατυπώσεις και η σκηνοθετική ατμόσφαιρα πουχρησιμοποιεί ο συγγραφέας.
Στο βιβλίο, πάνω σε σταθερόυπόβαθρο, μια πλούσια φαντασία αναδύεται με σαφήνεια, η οποία συμβάλλει στηναντίληψη ότι το κείμενο του βιβλίου είναι μια δομή από περιστατικά και νοήματαπου αποτελούν ένα σύνθετο σύμβολο, ένα νοητικό εκφώνημα προικισμένο μειδιαίτερη αξία όταν αναλογιστούμε ότι μέσα σ’ αυτό εντοπίζεται ευαισθησία,εσωτερικές αντιθέσεις, όπως το δίκαιο και το άδικο, η καταπίεση και ηελευθερία, το πνευματικό και το υλικό.
Η αλληγορία και οσυμβολισμός είναι επίσης δύο στοιχεία που υποβάλλονται στον νου για να τονκάνουν να συλλάβει το αόρατο, το σκοτεινό και το συγκαλυμένο.
Ωστόσο ο Καπανδρέου διήνυσεμεγάλη απόσταση για να καλύψει μια ιστορική περίοδο που διαμόρφωσε την σημερινήπραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τα παιγνίδια των μεγάλων, τα ανίερασυμφέροντά τους, την ιδιοτέλεια και την παράλογη αλλοτρίωση της ηθικής που μαςεπέβαλαν αλλότριοι και άλλοι, ντυμένοι φίλοι.
Επανέρχομαι στο περιεχόμενοτου βιβλίου:
Το ζωικό βασίλειοεπαναστατεί ενάντια στην εκμετάλλευση και τη ζωοφαγία από τον άνθρωπο,δημιουργεί τη δική του κοινωνία και ζει ειρηνικά μέχρι που εμφανίζονται τατρωκτικά, οι υποχθόνιες δυνάμεις που διασαλεύουν τη νέα τάξη πραγμάτων,σπέρνουν τη διχόνοια και επιδίδονται σε βίαιες πράξεις και καταπάτηση τωνδικαιωμάτων που διέπουν την κοινωνία των ζώων.
Διαμεσολαβούν δυνάμεις γιανα αποτρέψουν την ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα, συγκαλούνται συνδιασκέψεις καιορίζονται διαμεσολαβητές για να επανέλθει η ειρήνη και η ηρεμία.
Τα άνθη του κακού όμως δενγνωρίζουν από τέτοια. Η αδικία δεν έχει τέλος. Η τραγωδία φτάνει στην κορύφωσήτης αλλά λύση δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Η κάθαρση δεν έγινε. ΗΝέμεσις δεν εκπλήρωσε ποτέ το έργο της.
Το ουσιώδες συμπέρασμα απότην ανάγνωση του βιβλίου είναι ότι στην εποχή μας νέοι άνθρωποι όπως ο ΑνδρέαςΚαπανδρέου έχουν συναίσθηση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης πουεπικρατεί στον κόσμο, προβληματίζονται, εκφράζονται και συνδέονται αιτιακά μεόσα τεκταίνονται γύρω μας. Και αυτός ο προβληματισμός βρίσκει διέξοδο με τηνέκφραση. Είτε αυτή είναι ποιητική ή πεζογραφική. Είναι πάντως ποιοτική καιπροσδιορίζει το μέλλον του τόπου μας, αφήνει άγρυπνη τη συνείδηση, δεν ξεφεύγειαπό το χρέος που εμείς οι παλαιότεροι τους επιφορτώσαμε.
Ευτυχώς που οι νέοι μας, κιαυτό το λέω με πλήρη συνείδηση, με το πνεύμα και τις δραστηριότητες τους μάχονταινα εξαλείψουν τη διαφθορά των πατρόνων και εμποδίζουν την ταξική έπαρση, δενυιοθετούν τις κακοδαιμονίες και τις δεισιδαιμονίες που σαν τρωκτικά ροκανίζουντα πατριωτικά αισθήματα, τη γνωστική συνείδηση και την αγάπη για την πατρίδα.
Με το πρωτότυπο αυτό βιβλίοτου καταφέρνει ο συγγραφέας να μας φέρει αντιμέτωπους με την ίδια τηνπραγματικότητα. Ενώ όλοι βιώνουμε καθημερινά τη διαφθορά, την ατιμωρησία τωνενόχων από προδοσίες και σκάνδαλα, την ασυδοσία και το χειρότερο την κοινωνική αδιαφορία,ο Καπανδρέου εφευρίσκει ένα τρόπο να στηλιτεύσει αυτή την άρρωστηπραγματικότητα με ένα βιβλίο που στην ουσία μάς ενοχοποιεί από τη μια, και απότην άλλη μας υποβάλλει με μαύρο χιούμορ, καυστική σάτιρα και αλληγορική διάθεσητην ταύτισή μας με τις σαθρές κοινωνικές δομές που τόσα χρόνια διατηρούμε κιαναπτύσσουμε.
Η ιστορική μνήμη μαςδυστυχώς εξασθενεί. Οι οδυνηρές εμπειρίες συγκαλύπτονται από την ευμάρεια καιτον υλιστικό τρόπο ζωής.
Ο συγγραφέας στο τέλος τηςιστορίας με απογοήτευση καταλήγει στην ίδια ακριβώς κατάσταση που επικρατούσεπάντα. Τουλάχιστον όμως μας προβλημάτισε, μας συγκίνησε και μας αφύπνισε τις ενοχέςμας.
Πιστεύω πέτυχε τον σκοπό τουκαι επιπλέον έχω την αίσθηση ότι τέτοιου είδους βιβλία απομακρύνουν τη σκόνητης λήθης και ακολουθούν ένα οδοιπορικό υγιούς στοχασμού που αναζητά μια νέαοπτική της ανθρώπινης αντίληψης της εποχής μας.
Ο Καπανδρέου κατάφερε με μιαεκφραστική και καλοδουλεμένη συνθετικά κατάθεση να σπάσει το κέλυφος τηςαδιαφορίας, του δόλου, της εξαπάτησης και της τραγικής μοίρας του τόπου μας,και να θέσει εις τον τύπον των ήλων τον καυστικό του λόγο για να προσδώσει μεμια τολμηρή διατύπωση την ανησυχία των νέων μας, τον πόνο των εκτοπισμένων απότη γη τους συμπατριωτών μας και την αδικία που γίνεται σε βάρος της πατρίδαςμας.
Τον συγχαίρω για το βιβλίοτου και εύχομαι συνέχεια της δημιουργίας του.
Ανδρέας Χατζηθωμάς
Ανδρέας Καπανδρέου. Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού. Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2023.
April 27, 2024
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #29 Λουκία Χαραλάμπους Σταυρινού / Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς (Χρόνης Μίσσιος)
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.
Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν τη συγγραφέα Λουκία Χαραλάμπους Σταυρινού και σχολιάζουν το βιβλίο "|Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς" του Χρόνη Μίσσιου.
Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)
Kαι στο διαδίκτυο:
ΡΙΚ: http://cybc.com.cy
UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/
Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ
ΡΙΚ Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana
UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou
April 25, 2024
Σάτιρα πικρής ειρωνείας: κριτική για το βιβλίο Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού
Η διηγηματική και μυθιστορηματική γραφή του Ανδρέα Καπανδρέου, με ειδολογική καταγωγή στην ιδιοπροσωπία της από τη λογοτεχνία της δημιουργικής φαντασίας, γονιμοποιεί την έμπνευσή της, πυροδοτώντας εναύσματα από γνωστά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνικής βιβλιογραφίας. Μια σκόπιμη υπόμνηση του βιβλιόφιλου βιβλιοθηκονόμου προς τον αναγνώστη ότι τα πολυδιαβασμένα δημοφιλή βιβλία στη διαχρονική τους εμβέλεια σηματοδοτούν αστείρευτες πηγές συγγραφικής ανατροφοδότησης, ενοφθαλμίζοντας την πρωτοτυπία της ευφάνταστης σύλληψής τους στην αποτύπωση της νεότερης ευρηματικής επινόησης.
Αυτή την οπτική πρόσληψης κομίζει στην αποκωδικοποίηση των μεταφορικών της συμβολισμών η ευανάγνωστη από μικρούς και μεγάλους νουβέλα «Αρουραίοι» σε ζωηρούς ρυθμούς αφηγηματικότητας και συνεκτική συνύφανση πλοκής. Επεξηγηματικός υπότιτλος «αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού» ως οιονεί σύνθεση μυθοπλαστικής μεταστοιχείωσης και ιστορικού αναστοχασμού. Εύληπτοι λοιπόν οι συνειρμοί της Οργουελικής ανάκλησης από την αφιερωματική ήδη προμετωπίδα: «Στον George Orwell (1903-1950) και τη Φάρμα του», όπως και από τις κομβικές προσημάνσεις της ευσύνοπτης εισαγωγής.
Αν ο Orwell έγραψε τη «Φάρμα των Ζώων» το 1943-44, μετά τις εμπειρίες του στον Ισπανικό Εμφύλιο, για να επικρίνει σκωπτικά το αυταρχικό Σταλινικό καθεστώς, ο Καπανδρέου αφορμώμενος από το πρότυπό του αλλά εκκινώντας από άλλη πολιτικοκοινωνική αφετηρία γράφει τους «Αρουραίους» του, για να στηλιτεύσει με σάτιρα πικρής ειρωνείας τα δρώμενα της Κυπριακής τραγωδίας του 1974 και των διαιωνιζόμενων δεινών της.
Αν επίσης η Οργουελική αλληγορία της επανάστασης των ζώων εναντίον του αγρότη Τζόουνς ανακαλεί την Οκτωβριανή Επανάσταση των Μπολσεβίκων εναντίον του τσάρου το 1917 και οι αντιδράσεις των γειτόνων αγροτών να ανακτήσουν τον έλεγχο παραλληλίζονται με τις προσπάθειες των Δυτικών Δυνάμεων να συντρίψουν τους Μπολσεβίκους το 1918-1921, η παρούσα δυστοπική παραλλαγή απηχεί τις κρίσιμες καμπές της Νεώτερης Κυπριακής Ιστορίας. Η πρώτη επανάσταση των ζώων εναντίον των καταπιεστών ανθρώπων και η δεύτερή τους στάση ή ανταρσία κατά των δυναστικών γουρουνιών, όπως και οι δύο Εισβολές των Αρουραίων, αναδεικνύουν τα καθ’ ημάς ιστορικά πρόσημα. Προσφυής η αναγωγή στον Αγώνα κατά του Αγγλικού ζυγού και σε προέκταση στην τουρκανταρσία, καθώς και στις δύο φάσεις της Τουρκικής Εισβολής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ευσύνοπτη προϊδεαστική εισαγωγή στην εκδίπλωση των γεγονότων και των πρωταγωνιστών τους αντανακλά ως δομικό στοιχείο την εισαγωγή του Όργουελ κατά της λογοκρισίας του Βρετανικού Τύπου, εξ ου και απέφυγαν να την περιλάβουν στις αρχικές εκδόσεις του «Αnimal Farm».
Ευστόχως ενδεικτική η σημειολογία των χαρακτήρων, των χώρων δράσης και των θεσμικών τους οργάνων σε συσχετισμό με τα συλλογικά τους ονόματα, τις ιδιότητες, τους τρόπους σκέψης, το ήθος των πράξεων και των αντιδραστικών τους συνεργειών. Το κοτέτσι με τις 70 κότες, τα κοτοπουλάκια τους και τους τρεις πετεινούς στο νοτιοανατολικό μέρος της φάρμας υποδηλοί σε συμβολική μικρογραφία τον ολιγάριθμο πληθυσμό της Κύπρου στις αντίστοιχες γεωγραφικές συντεταγμένες της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Οι αρουραίοι, κατά την αρχαιοπρεπή ονοματική τους ετυμολογία, με την εισβολή τους στο βόρειο τμήμα του κοτετσιού και τις συνεχείς εδαφικές τους διεκδικήσεις αποδεικνύονται «άχθος αρούρης», το δυσβάστακτο βάρος της γης των κατοίκων της. Με την υπεροπλία των επιθετικών κοφτερών τους δοντιών, τους δημογραφικούς αυξητικούς ρυθμούς του υπερπληθυσμού τους και τις ψευδεπίγραφες αξιώσεις για προέκταση του ζωτικού τους χώρου, που ανήκε δήθεν στον πρόγονό τους Μίκυ τον Μεγαλοπρεπή, οι ομοιότητες δεν είναι συμπωματικές. Αρουραίοι Τούρκοι εισβολείς, που δεν ξεριζώνουν μόνο τους νόμιμους ιδιοκτήτες από τις εστίες τους, αλλά προελαύνουν συνεχώς για να κατακτήσουν περισσότερο έδαφος, καταπατώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας τους. Το «κοτετσιακό πρόβλημα» δεν είναι παρά το άλυτο Κυπριακό, ενώ οι καταγγελίες των ζώων και τα ανεφάρμοστα ψηφίσματα του ΟΗΖ είχαν την ίδια τύχη με αυτά του ΟΗΕ. Τα σκυλιά, επί πλέον, που φρουρούν τις πύλες της φάρμας, εκπροσωπούν την Ειρηνευτική Δύναμη. Ποια όμως επιφυλακή με τους αρουραίους να κατακλύζουν τον τόπο και ποια ουδετερότητα όταν τους προσεταιρίζονται;
Σαφείς οι πολλαπλοί εναλλακτικοί ρόλοι των γουρουνιών, που ενσαρκώνουν τη διαφθορά της εξουσίας και της συναλλαγής, του δόλου, της διπλωματικής απάτης και της εκμετάλλευσης, της προπαγάνδας, του υποχωρητικού συμβιβασμού και της παραχάραξης των εννοιών. Πού παραπέμπει άραγε η αντικατάσταση της λέξης «εισβολή» με τη φράση «εμφάνιση των αρουραίων στο κοτέτσι»; Η προτροπή εξάλλου των σκυλιών και των προβάτων «Πρέπει να αποδεχτούμε τις νέες πραγματικότητες» ηχούν πανομοιότυπες με τις πρόσφατες δηλώσεις της Τουρκικής ηγεσίας. Ο Φρειδερίκος, ο αρχηγός των γουρουνιών και η επίδοξη διπλωματική του σύμβουλος Λίλη δεν διαχειρίζονται μόνο προς το συμφέρον τους την παραγωγή αυγών από τα πουλερικά, αλλά και εις βάρος της ιστορικής μνήμης διαμηνύουν ότι θα γράψουν δικά τους βιβλία Ιστορίας. Αντίβαρο στον μιθριδατισμό και τον μηδισμό των γουρουνιών είναι οι θεμελιώδεις αρχές της «Μεγάλης Επανάστασης» των ζώων εναντίον των ανθρώπων διά στόματος του σοφού γερο-Κάπρου: «Τα ζώα δεν θανατώνονται, δεν υποδουλώνονται και δεν πωλούνται», που ερχόταν σε αντίθεση με την Οργουελική «αρχή του ζωισμού». Το δόγμα της «ό,τι έχει δύο πόδια είναι εχθρός, ό,τι έχει τέσσερα ή έχει φτερά είναι φίλος», αντί της ισότητας, του σεβασμού στη διαφορετικότητα και της εν κοινωνία ειρηνικής συμβίωσης, ενέσπειρε την ανισότητα της άδικης μεταχείρισης, τον ρατσισμό και τη διχόνοια.
Εν τέλει όμως ο αρχηγός των τρωκτικών Τζερόνιμο, αφού εκδιώξει τον αρχηγό των γουρουνιών, θα εκδιωχθεί και ο ίδιος με τους υπηκόους του από τους ανθρώπους, που θα ανακαταλάβουν την εξουσία.
Ανδρέας Καπανδρέου. Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού. Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2023.
Χρυσόθεμις Χατζηπαναγήφιλόλογος, πρόεδρος ΕΠΟΚ Πηγή: https://www.philenews.com/politismos/kipros-politismos/article/1445139/satira-pikris-ironias/
April 20, 2024
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #28 Πόλυς Κυριάκου / Το κοράκι (Edgar Alan Poe)
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.
Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν τον στιχουργό - ποιητή Πόλυ Κυριάκου και σχολιάζουν το βιβλίο Το κοράκι του Edgar Alan Poe.
Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)
Kαι στο διαδίκτυο:
ΡΙΚ: http://cybc.com.cy
UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/
Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ
ΡΙΚ Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana
UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou
April 17, 2024
Αυγής χρώματα: ποίηση του Γιώργου Αρέστη - 3 ποιήματα από τη συλλογή
ΣΤΗ ΜΙΚΡΗΜΑΣ ΠΟΛΗ. ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ’60
«ΗΑμμόχωστος. Πόσο την πεθύμησα. Τίποτα δεν υπάρχει στον κόσμο που να μου
δίδει τηναίσθηση της Γυναίκας όσο η Αμμόχωστος. Είναι απ’ τα ωραιότερα μέρη
της γης. Δεθά ’θελα να πεθάνω πριν ξαναπάω στην Αμμόχωστο.»
ΝίκοςΚαζαντζάκης
Ταελληνοπρεπή με κίονες της Ιωνίας προπύλαια στο γυμνάσιο,
σκηνικόεπιβλητικό για την Μήδεια.
Τέλειο γιατην εξ ύψους εμφάνιση του από μηχανής θεού.
Το εωθινόκαι η γαλανόλευκη στο στάδιο
και ύστερα ηπρωινή παρέλαση στους έρημους δρόμους,
με τιςαγουροξυπνημένες κυράδες στα μπαλκόνια
να φωνάζουνζήτω. Ζήτω η Ελλάδα.
Υπάρχουνακόμη τα λευκά στους δρόμους και στους τοίχους
συνθήματαπου λίγο πριν τα κυνηγούσαν οι αποικιοκράτες.
Και συμβάντακαθημερινά στη μικρή μας πόλη.
Οι γάτοιστην αυλή μιας σεβάσμιας δέσποινας,
όταν τουςκαλούσε για γεύμα, και οι φωνές
κάτι παιδιώνστη δίπλα αυλή, όταν τραβούσαν τον αετό όλο ψηλότερα
να φτάσουντους μακρινούς αιθέρες.
Οιθαλασσινοί περίπατοι μελαμψών καλλίγραμμων κοριτσιών,
με μάτιαμελιά ή στο χρώμα τ’ ουρανού και του αιγιαλού.
Αυτά τ’ απλάκαι άλλα τόσα μικρά και ασήμαντα
στην μικρήμας πόλη του ’60.
Και ακόμη τακρίνα τα λευκά που ανάδινε
η καυτήάμμος και τ’ ανάσταινε η δρόσος της αλμυρής θάλασσας.
Και κάτιακόμα. Η ευωδία λεμονανθών στον Άγιο Μέμνονα,
εκεί στοπατρικό σπίτι στη μικρή μου πόλη του ’60.
Αυτά τ’ασήμαντα και ωραία σήμερα μ’ ευφραίνουν, και με κρατάνε
στουςχαλεπούς καιρούς που μας πρόλαβαν.
Ο απόμηχανής θεός δεν εμφανίζεται πια στα προπύλαια.
Τοναφανίσαμε ή ίσως αυτός μας εγκατέλειψε.
Τα προπύλαιαδεν είναι πλέον σκηνικό ελκυστικό.
Οι κίονεςγυμνοί και μόνοι παρέμειναν ορθοί
ν’ ατενίζουντην άδεια πόλη σε μια απέλπιδα αναμονή.
Στη μικρήμας πόλη του ’60 περιφέρονται τώρα αρουραίοι,
οχιές,φαντάσματα και οι ερινύες
μαζί με τιςερπύστριες και τα πολυβόλα.
Πρωταράς
Απρίλιος2021
ΑΥΓΗΣΧΡΩΜΑΤΑ
Μ’ευφραίνουν της αυγής τα χρώματα
όταν ο ήλιοςπολύχρωμα τα σύννεφα ζωγραφίζει
Χρώματα τηςφωτιάς και των ρόδων χρώματα.
Όταν ταγιορτινά της η φύση ενδύεται
Αγαλλίασηπροσφέροντας στην οικουμένη
και τουςανθρώπους καλεί
την μιζέριανα λησμονήσουν
για λίγο τοθείο ν’ αγγίξουν.
Μ’ ευφραίνεινα βυθίζομαι στην πανδαισία των χρωμάτων
της αυγήςμιας καινούργιας
ευέλπιδαςμέρας.
Όταν ο μέγαςήλιος αναδύεται θεός, φωτοδότης
για νέοταξίδι, στους ανοιχτούς, πλατιούς ουρανούς,
όπου το φωςτου αστείρευτο μένει, εσαεί ζωοποιόν, μεγαλειώδες.
Πρωταράς
20 Οκτωβρίου2023
ΖΗΣΕ ΟΣΟΜΠΟΡΕΙΣ
Μηχαραμίζεσαι στα μικρά και ευτελή.
Μη σπαταλάςτη ζωή σου σε ασήμαντα και ανούσια.
Σε αστείεςμικροϊστορίες της στιγμής.
Βυθίσου στονατέρμονα χρόνο.
Ταξίδευεμαζί του σε ωραία και γενναία.
Στη μουσική,στην ποίηση, στις τέχνες.
Την αλήθειακυνήγα ώς το τέρμα.
Μηχαραμίζεσαι σε δόγματα, τυπολατρίες, ανούσιες θεωρίες
περίθρησκείας, περί κολάσεως και παραδείσου.
Τα δεσμάλύσε του σκοταδισμού, του φτιαγμένου
από τονάνθρωπο θεού.
Τίμα τηνανθρώπινη φύση του,
μην τηστρεβλώνεις.
Αγάπησε,λάτρεψε τον άνθρωπο,
την ομορφιάτου, την ωραία ψυχή του, τον εντός σου Θεό.
Την εντόςσου φλόγα άσβεστη κράτα,
καλύτεροκτίσε τον κόσμο ξανά...
Κυνήγα τονέρωτα, ζήσε με πάθος τη ζωή.
Στιγμέςεξαίσια ευδαίμονες μην απορρίπτεις,
ευκαιρίεςμοναδικών απολαύσεων βίωσε.
Βυθίσου στονχρόνο και άφησε να ταξιδεύεις μαζί του,
σε πελάγηπλατιά, σε ορίζοντες μακρινούς.
Στο τέρμαφτάσε δικαιωμένος,
όχι γι’ αυτάπου δεν έζησες μετανοιωμένος.
Εκεί το άυλοφως και ο δικός σου αιώνιος Θεός.
Doha, Qatar
6 Μαρτίου2023
April 13, 2024
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #27 Γιώργος Φράγκος / Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί (Mayia Angelou)
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.
Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν τον δημοσιογράφο - συγγραφέα Γιώργο Φράγκο και σχολιάζουν το βιβλίο Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί της Mayia Angelou. Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)
Kαι στο διαδίκτυο:
ΡΙΚ: http://cybc.com.cy
UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/
Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ
ΡΙΚ Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana
UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou
April 12, 2024
Θες να μάθεις πώς να εκδώσεις το πρώτο σου βιβλίο; - Εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου
Η Βιβλιοθήκη τουΠανεπιστημίου Κύπρου, επ΄ ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Βιβλίου, διοργανώνειτην εκδήλωση: Θες να μάθεις πώς να εκδώσεις το πρώτο σου βιβλίο;
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τηνΤρίτη 16 Απριλίου, 10:00 – 12:00, στο Κέντρο Πληροφόρησης – Βιβλιοθήκη«Στέλιος Ιωάννου», Αμφιθέατρο «Φίλιππος Τσιμπόγλου».
Τα θέματα της εκδήλωσηςείναι:
1. Είσαινέος συγγραφέας και θέλεις να εκδώσεις το βιβλίο σου;
α. Βήματα έκδοσης ενός βιβλίου
β. Εκδοτικοί οίκοι και κριτήρια αξιολόγησης βιβλίων για έκδοση
2. Πόσοσημαντική είναι η έμπνευση για την συγγραφή ενός βιβλίου;
3. 23 χρόνια περιοδικό "Άνευ": Αναδεικνύοντας ΝέουςΔημιουργούς
Ομιλητές:
Ανδρέας Καπανδρέου –Συγγραφέας, Βιβλιοθηκονόμος
Άντρη Χαϊράλλα – Συγγραφέας,Εκδότρια
Αντώνης Κατσαρός –Συγγραφέας, Δημοσιογράφος
Δρ. Χριστίνα Γεωργίου -Λογοτέχνις, Μέλος Συντακτικής Επιτροπής "Άνευ"
April 9, 2024
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ «Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού» του Ανδρέα Καπανδρέου
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΒΙΒΛΙΟΥ
«Αρουραίοι:αλληγορικήιστορία πολιτικού προβληματισμού» του Ανδρέα Καπανδρέου
Ο ΚύκλοςΦιλαναγνωσίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Στροβόλου και ο Όμιλος Λογοτεχνίαςκαι Κριτικής (ΟΛΚ), σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του ΑνδρέαΚαπανδρέου «Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού» που θαπραγματοποιηθεί την Πέμπτη 25 Απριλίου 2024, στις 18:30, στο Πολιτιστικό Κέντρο Στροβόλου (Αρχιεπισκόπου Κυπριανού 34, Στρόβολος, Λευκωσία).
Πρόγραμμα εκδήλωσης
Καλωσόρισμα:Δέσπω Μασούρεκκου, εκ μέρους του Κύκλου Φιλαναγνωσίας ΔημοτικήςΒιβλιοθήκης Στροβόλου
Χαιρετισμοί:
- Ανδρέας Παπαχαραλάμπους, Δήμαρχος Στροβόλου
- Λεωνίδας Γαλάζης, Πρόεδρος του Όμιλου Λογοτεχνίας και Κριτικής (ΟΛΚ)
Παρουσίαση του βιβλίου
- Παντελής Βουτουρής, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου,Πρόεδρος Δ.Σ. Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου(ΘΟΚ)
- Ελένη Σιούφτα, Εκπαιδευτικός – Λογοτέχνης
- Αντιφώνηση από τον συγγραφέα
*Θα ακολουθήσει δεξίωση
April 6, 2024
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά #26 Μελίσσα Ζάγκα / Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια (Harper Lee)
Λογοτεχνία στα Ερτζιανά: ραδιοφωνική εκπομπή αφιερωμένη στο Βιβλίο, τη Λογοτεχνία και τον Πολιτισμό.
Ο Ανδρέας Καπανδρέου και η Μαρία Κούβαρου φιλοξενούν την Slam ποιήτρια Μελίσσα Ζάγκα και σχολιάζουν το βιβλίο "Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια" της Harper Lee.
Η εκπομπή Λογοτεχνία στα Ερτζιανά μεταδίδεται κάθε Τρίτη στις 19:10, στο Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ (97.2FM) και τα Σάββατα στις 9:00 το πρωί, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πανεπιστημίου Κύπρου UCY Voice (95.2FM)
Kαι στο διαδίκτυο:
ΡΙΚ: http://cybc.com.cy
UCY Voice: https://www.ucyvoice.com/
Μπορείτε να ακούσετε όλες τις εκπομπές σε επανάληψη (audio on demand) από εδώ
ΡΙΚ Audio On Demand - https://radio.rik.cy/show/logotekhnia-sta-ertziana
UCY Voice Audio On Demand - https://www.ucyvoice.com/ekpompes/logotexnia-sta-ertziana-me-andrea-kapandreou-maria-koyvarou


