Chuyện bằng hữu

Chiều ngày 2-9 năm 1945, một chiếc P-38 hai thân đầu đỏ của Mỹ bay qua bầu trời quảng trường nơi chủ tịch Hồ Chí Minh đang đọc Tuyên ngôn độc lập.

Suốt bốn năm trước đó, người dân Việt Nam đã quen với những trận đánh bom của Mỹ nhắm vào các căn cứ quân sự của quân đội Nhật trên đất Việt. Tuyến đường sắt Bắc Nam, cảng Sài Gòn, sân bay Gia Lâm … là những mục tiêu bị không quân Mỹ tấn công.

Những chiếc Lockheed P-38 Lightning hai thân hai đuôi ném bom bằng cách bổ nhào, rồi bỏ đi sau khi vẽ một đường cong tuyệt mỹ trên bầu trời đã gây ấn tượng mạnh với người Việt Nam lúc ấy.

Những chiếc máy bay hai thân đầu đỏ bay qua bầu trời: một hình ảnh đẹp đẽ,kinh điển và tượng trưng cho cái gì đó tân kỳ, xa lạ nhưng đầy quyến rũ.

Cuối tháng 8 năm 1945, phái bộ quân sự Mỹ từ Côn Minh đến Gia Lâm. Sau 2-9, Bảo Đại lúc này đã ở Hà Nội nghe tin liền lên xe ô tô chạy thẳng đến sân bay Gia Lâm. Lính Nhật gác sân bay nhận ra vị cựu hoàng trẻ tuổi và nhóm Việt Minh hộ tống nên mời các sĩ quan Mỹ ra đón. Vị cựu hoàng, giống như những người Việt trẻ tuổi đầy tò mò và khát khao tìm hiểu, đã được các sĩ quan không quân Mỹ dẫn đi xem những chiếc máy bay hiện đại bậc nhất lúc bấy giờ: C-46, C-47s và tất nhiên là chiếc P-38 thần thánh.

***

Xuất thân từ một gia đình samurai nghèo, sau khi tốt nghiệp Học Viện Hải Quân võ sĩ Yamamoto Isokoru gia nhập hải quân Nhật Bản. Năm 1905, ông tham gia đánh trận hải chiến lịch sử mà hải quân Nhật chiến thắng hải quân của đế quốc Nga, đưa Nhật bản lên một vị thế cường quốc.  Tiếp đó Yamamoto đi Mỹ làm tùy viên quân sự và học đại học Harvard. Trở về nước, ông đánh bạo đề xuất một ý tưởng cách mạng: tàu chiến chở được máy bay sẽ là loại chiến hạm quan trọng nhất của hải quân.

Khi được bổ nhiệm làm chuẩn đô đốc, rồi bộ trưởng bộ kỹ thuật hàng không hải quân, Yamamoto đánh vật với bọn bảo thủ để cải cách không quân của hải quân Nhật. Từ đó hải quân Nhật sản xuất thành công tàu sân bay đầu tiên của thế giới, chiếc Hōshō (Phụng Tường). Đồng thời phát triển thành công hàng loạt máy bay chiến đấu hiện đại trong đó có chiếc Mitsubishi A6M Zero danh tiếng. Năm 1937, các chiến đấu cơ hiện đại của Nhật đã tấn công Nam Kinh, Thượng Hải giúp Nhật đánh chiếm Trung Quốc.

Hiểu rõ nước Mỹ và phương tây, võ sĩ Yamamoto luôn muốn Nhật đánh bạn với nước Mỹ. Quan điểm cứng rắn của ông “nếu coi Mỹ là thù tức là coi cả thế giới là thù” khiến ông bị phe chủ chiến vu cáo là “chó săn của Mỹ”. Nhưng khi Nhật sa vào chiến tranh với Mỹ, Yamamoto đã đánh đổi tất cả để hết lòng phụng sự tổ quốc. Ông nghiền ngẫm một ý tưởng táo bạo, giống cá tính của ông vừa thích nghe kỹ nữ đánh đàn vừa  đánh bạc tất tay: tấn công căn cứ Trân Châu Cảng. Trận tập kích lừng danh mà hải quân Nhật gọi là chiến dịch Hawaii tháng 12 năm 1941 ấy đã thành công, nhờ vào hai tàu sân bay Zuikaku (Thụy Hạc) và Shōkaku (Tường Hạc) cùng vô số chiến đấu cơ Nhật.

Võ sĩ Yamamoto là anh hùng của nước Nhật, đánh mất người bạn Mỹ khi trở thành kẻ thù của đế quốc mới toe này.

***

Tháng 4 năm 1943 quân đội Mỹ giải mã được điện tín kế hoạch đi thị sát bằng máy bay của đô đốc Yamamoto.Mười sáu chiếc P-38 phục kích bằng cách may sát mặt biển đã chặn được chiếc Misubish G4M chở đô đốc Yamamoto cùng sáu chiếc Zero hộ tống. Do chênh lệch lực lượng, cuộc tập kích nhanh chóng kết thúc, phi cơ của đô đốc Yamamoto Isokoru bị bắn hạ, đô đốc hy sinh.

***

Đã 70 năm đi qua kể từ ngày nước Nhật thua trận.

Mới đây Hạ viện Nhật Bản đã thông qua dự luật nới lỏng các giới hạn đối với quân đội.

Thủ tướng Abe nói: “Tình hình an ninh quanh Nhật Bản đang ngày càng trở nên phức tạp hơn. Các dự luật này là điều hết sức cần thiết để bảo vệ mạng sống của người dân Nhật Bản, cũng như ngăn chặn chiến tranh.”

Phát biểu của thủ tướng Abe gợi nhớ đến phát biểu của Yamamoto nói với phương tây khi ông làm trưởng phái đoàn Nhật ở hội nghị Luân Đôn: “Nhật chỉ cần một sự phòng vệ, đó là sự công bằng và tình bằng hữu quốc tế”.

Đã 70 năm trôi qua kể từ ngày chiếc P-38 của Mỹ bay qua bầu trời Hà Nội. Chiều hôm đó, khi chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập, đứng phía dưới lễ đài Tạ Quang Bửu đã dịch Việt Anh lời của bản tuyên ngôn cho chỉ huy OSS Hoa Kỳ là đại tá Archimedes Patti. Hai nhân vật lịch sử này vô tình có mặt trong nước cờ đầu tiên của một cuộc đánh cờ kỳ quặc chỉ có một bên muốn đánh thắng. Bên thua cờ sau này nhìn lại hóa ra lại là phía đánh giỏi hơn.

Phái đoàn OSS đến Hà Nội bằng những chiếc P-38 và C-47 mà Bảo Đại phải đi đến Gia Lâm để xem tận mắt.

Mới đây tổng thống Obama đã có cuộc gặp lịch sử với những người vẫn coi Mỹ là kẻ thù.

Một “tình bằng hữu” chân thành là cái mà đôi khi một người đàn ông  phải mất cả đời “đánh bạn tứ phương” mới có thể có được.