Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου
«Είμαι ευχαριστημένος και ευτυχισμένος και κατά συνέπεια κακώς αφηγητής»
Στη φετινή μου αποστολή, να διαβάζω επιστολές, φανταστικές και μη, ερωτικές και μη, δεν θα μπορούσε να λείπει ο Βέρθερος, το νεανικό επιστολογραφικό μυθιστόρημα του Γκαίτε. Μάλιστα, πάγωσα την ανάγνωση του Λέανδρου του Παναγιώτη Σούτσο, αφού διαπίστωσα πως ο Σούτσος είχε επηρεαστεί από τον Βέρθερο.
Είναι ένα βιωματικό επιστολογραφικό μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, γεμάτο από Θύελλα και Ορμή, όταν ο Γκαίτε πλάθει τον ιδανικό αυτόχειρα, ως πρόδρομο του ρομαντισμού. Ο Βέρθερος αγαπά παράφορα τη Λόττε από το πρώτο βράδυ της γνωριμίας τους. Μάλιστα, τον είχαν προειδοποιήσει, του είχαν ήδη μεταφέρει πόσο υπέροχη είναι και πόσο του απαγορεύεται να αναπτύξει αισθήματα για εκείνη, μιας και ήταν μνηστή κάποιου άλλου. Βέβαια, ο Βέρθερος ευθύς αμέσως μαγεύεται από τη ρομαντική εικόνα της νεαρής που ανέλαβε τον ρόλο της μητέρας για τα αδέρφια της, μετά τον χαμό των γονιών της. Ο Βέρθερος χάνει το μυαλό του γύρω από τη θέα της, ζητάει τα ροζ φιογκάκια που φορούσε εκείνο το βράδυ, καθώς η φιλία του μαζί της βαθαίνει. Τίποτα δεν του στοιχίζει παραπάνω από το να μη τη βλέπει, οπότε καταφεύγει στην παραπάνω φιλία με την ίδια αλλά και με τον μνηστήρα της που σύντομα θα γίνει άνδρας της. Αγαπά και τα μικρά αδέρφια της και όλη τη καθημερινότητα που χτίζει δίπλα της, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τη μελαγχολία του, αποκλεισμένος από τον ερωτικό πόθο που νιώθει.
Πράγματι, ο Βέρθερος είναι ο απόλυτος εκφραστής της ρομαντικής ευαισθησίας και σπουδαίος επιστολικός συγγραφέας.
Ίσως το σημαντικότερο λογοτεχνικό κέρδος είναι οι αλλαγές του Βέρθερου. Ξεκινάει ως νωθρός ευγενής, αφιερωμένος στην ανία, ταξιδευτής της γερμανικής υπαίθρου που μοιράζει νομίσματα στα χαριτωμένα παιδιά, γεμάτος από κριτική διάθεση, ενάντια σε όσους θεωρεί κατώτερους του και τους περιφρονεί.
Κατά τη γνωριμία με τη Λόττε, μεταμορφώνεται σε κάποιον παραδομένο στα φριχτά πάθη του, που αδιαφορεί για την πραγματικότητα, εμποτισμένος με τις δικές του εμμονές, αποκλεισμένος από άλλες λύσεις και χαρές.
Η τελευταία μετάβαση και η πιο αντιπαθητική, είναι αυτή που ο ήρωας έχει εμποτιστεί με τη ζήλια και την παραφροσύνη, τις ατελείωτες επαναλήψεις, τη φετιχοποίηση του θανάτου, που μετά από τόσες μη διακριτικές υπενθυμίσεις, φαίνεται να καθυστερεί να έρθει. Σα να αγνοεί αρκετά επιδεικτικά την ελευθερία της Λόττε να ξέρει εκείνη καλύτερα από τον ίδιο ποιον αγαπάει. Όπως φαίνεται, η Λόττε αγάπησε τόσο τον σύζυγό της που παρά τις υπόγειες απειλές του Βέρθερου και τις στεναχώριες που της προσέφερε, συνέχισε να τον επιλέγει, μένοντας πιστή σε αυτόν που εξαρχής ήθελε – τον Άλμπερτ.
Υπέροχο έργο που δε γίνεται να διαβαστεί με νηφαλιότητα ψυχής. Επίσης, υπέροχη έκδοση από την Άγρα με εκτενή εισαγωγή και επίμετρο με κείμενα του Τόμας Μανν και του Ρολάν Μπαρτ.
