Về nhà văn, cái đói, con đường

Những cuốn sách như “A Moveable Feast” (bản dịch tiếng Việt “Hội hè miên man”) của E. Hemingway hay “Tropic of Cancer” của Henry Miller là cả một kho báu cho người đọc yêu văn chương, trước hết là cho người bắt đầu nghiệp viết.

Bên cạnh nhiều điều khác, có một điểm chung ở hai cuốn sách này mà tôi đặc biệt lưu tâm: cái đói của nhà văn. Đói theo nghĩa đen - đói ăn.

Hemingway kể rằng, ở Paris khi ông còn trẻ, có những buổi trưa ông nói dối vợ rằng mình được người bạn A, người quen B nào đó mời ăn trưa. Thế rồi, mặc quần áo ra khỏi nhà, ông lang thang hết phố này tới đường kia, ngó vào các hàng ăn, tủ bày hàng hiệu bánh, đói cồn cào, cứ vậy sau vài tiếng đồng hồ thì quay về, giả bộ no nê.

Miller viết rằng, ở Paris, có những ngày “ý nghĩ duy nhất của tôi là về bữa ăn - bữa ăn kế tiếp.” Giá như có một bữa ăn thì hay biết mấy, nó sẽ giúp tôi làm việc được. Và, đi ngang mấy đứa trẻ đang gặm đùi gà, ông nghĩ “giá như người ta biết tôi sẵn sàng xông vào giật phăng cái đùi gà khỏi mồm chúng nó”, và khi bọn trẻ vứt cái xương đi, ông “nhìn cái xương, thấy vẫn còn thịt.”

Lại nhớ Roberto Bolaño, lúc vẫn còn “hàn vi” (chưa nổi tiếng), nhà nghèo đến nỗi không có tiền lắp điện thoại cố định, mỗi khi cần liên lạc với ai là phải dùng nhờ điện thoại hàng xóm.

Hồi mới ra Hà Nội, tôi cũng có “những ngày khốn khó”. Một lần tôi phải mang cầm cái đồng hồ đeo tay (không bao giờ lấy lại được) để có 40.000 đồng (nói cho công bằng, tại thời điểm 2003, số tiền 40.000 đồng có giá hơn bây giờ một chút), và suýt nữa đã cầm chiếc xe máy đang đi nếu không nhận được một số tiền nhỏ thôi song đến đúng lúc, một khoản tạm ứng quý như vàng. Dù vậy, tôi vẫn may mắn hơn Hemingway và Miller, chưa có một ngày nào nhịn đói.

Hãy nhìn lại hình ảnh đó: những con người trẻ trung, sáng láng, tài hoa, thất thểu giữa phố đông, bụng rỗng, túi rỗng, kiệt sức, vô vọng, vẫn không từ bỏ ước mơ, không từ bỏ việc họ làm, biết rõ con đường của mình và, dù thế nào đi nữa, vẫn tiến trên đường ấy.