Mohammad’s Reviews > شاهنامۀ فردوسی > Status Update

شروع داستان رستم و سهراب

در داستان رستم و اسفندیار، رستم با وجود اینکه می داند، جنگیدن با اسفندیارچه عواقب سنگینی دارد پیروزی رابر شکست ترجیح می دهد و با این انتخاب به لحاظ اخلاقی بر بلندترین قله ای می ایستد که قهرمان حماسه ممکن است به آن دست یابد : هماوردی با تقدیر؛ چشم در چشم آسمان دوختن و به آن "نه" گفتن. اسفندیارنماد اتحاد آسمان و زمین است، در برابر انسانی فانی (رستم) که می خواهد آزاد بماند.

فردوسی بر خلاف بسیاری از شاعران و نویسندگان روزگار خودش نه عربی مآب بود و نه عربی گرا. از سوی دیگر، سراسر شاهنامه گواه این است که او هیچ تعصبی هم بر ضد اعراب و زبان آن ها نداشته و کلمات عربی بسیاری را که در فارسی ملفوظ یا مکتوب زمان او رایح بود، وارد شاهنامه کرده است. به گزارش ریاحی حدود 9000 بار کلمه عربی در شاهنامه به کار رفته است.

به شهادت آثار و شواهد تاریخی همچون تاریخ بیهقی و حضور شاعرانی چون عنصری و فرخی در دربار غزنویان، به ناگزیر باید گفت غزنویان ترک تبار و ترک زبان، در تقویت و اشاعه زیان فارسی سهمی به مراتب بیشتر از سامانیان فارسی زبان و ایرانی نژاد داشتند که زبان رسمی و اداری آن ها مانند آل بویه ایرانی تبار تا پایان عربی بود. علت عدم حمایت محمود از شاهنامه نه مخالفت او با زبان فارسی، نه تعصب نژادی و نه شیعه بودن فردوسی بوده است.

فردوسی فقط یک بار از بی اعتنایی محمود به شاهکار خود با لحنی ملایم گله کرده و در این مورد هم گناه را به گردن حاسدان و بخت بد خویش انداخته است:
نکرد اندرین داستان ها نگاه
ز بدگوی و بخت بد آمد گناه
در سایر موارد، سخنان فردوسی درباره محمود غزنوی بسیار ستایش آمیز و بلکه حامی از ارادت قلبی و نسبت به این پادشاه بزرگ است.

منابع رسمی و مکتوب از بیم انکه شکوهمندی ادبشان لطمه ای ببیند کمتر به عقاید و اندیشه های مردم اشاره ای می‌کنند دراین‌باره به کجای خاموش اند. یکی از امتیازات بزرگ شاهنامه این است که همین بخش مکتوب و مغفول فرهنگ عامه را که عمدتا با بی اعتنایی و تحقیر طبقات حاکم و حتی دانشمندان پژوهنده و کنجکاوی چون ابوریحان بیرونی روبه‌رو می‌شده است بازتاب می‌دهد.

از مقدمه قشنگ معلومه که کار علمی شده و دقیق نه اینکه صرفا کار بی حاصلی باشه اضافه بر بقیه. ضمن اینکه به شدت روون و خوندنیه.

این رو با جلسات شاهنامه خوانی با حضور دکتر دهقانی (نویسنده کتاب) شروع کردم. قبلا هم البته خیلی کوتاه سر کلاسشون بودم. کلا خیلی بهشون ارادت دارم.
امید.ارم که بدون مشکل این محموعه "تاریخ و ادبیات ایران" رو که شروع کردن تموم کنن.