شهریار

[Reshad]

شهریار کتابی است که توسط نیکولو ماکیاولی به رشته ی تحریر در آمده است. در این کتاب، ماکیاولی نظام ارزشی و اخلاقی جدیدی لااقل در مقام سیاستگذاری و حکومت داری را معرفی میکند. نظام ارزشی که منافع و بقای حکومت را بر هر چیزی ارجح میداند. با این استدلال از هیچ خدئه ای ، خیانتی، نقض عهدی، خونریزی یا سرکوبی اجتناب نمیکند. و همه با توجیه اینکه جلوگیری از شر بیشتر در مقایسه با شر کمتر، طریق صواب است، انجام میشوند.
در این کتاب ماکیاولی بین وحشی گری صرف و ویرتو _همان خصوصیت چالاکی شهریار که در بالا توضیح داده شد_ تمایز قائل است.
با این وجود سوالات مهمی از این دست همچنان باقی هستند.
اولا، حفظ منفعت و بقای حکومت همیشه با بهانه ی کشتار کم برای جلوکیری از انقلاب خونین توجیه پذیر نیست. فی المثل ممکن بود در صورت کناره گیری حاکم، اصلا انقلابی در کار نباشد تا چه رسد به اینکه حاکم دستور هر گونه سرکوب گری را به بهانه ی حفظ منافع ملی بدهد.
ثانیا شهریاری که به اخلاقیات ماکیاولی پایبند است، پیش از در نظر گرفتن منافع ملی، منافع خوبیش را در نظر میگیرد.
ثالثا حتی اگر قول دوم هم درست نباشد، چه کسی صلاحیت و قدرت قضاوت در مورد آینده را دارد تا بتواند دست به هر عملی بزند. شاید لازم به تشکیل یک سنای مشاوران و یا خبرگان باشد.

به نظر میآید شهریار تنها سعی در محدود نمودن جنایات در عالم سیاست و حکومت داری را دارد با این پیش فرض که این دست از امور اجتناب ناپذیرند. ولی اگر راهی برای حکومت صالح باشد، آیا در آنصورت آموزه های شهریار منطقی خواهند بود؟