Viết cho người thầy thuốc trẻ (2)

 

Ghi chú: Một số các em vừa tốt nghiệp Bác sĩ y khoa Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Tp HCM, đã chọn nhiệm sở về các Bô môn muốn trao đổi cùng tôi vài kinh nghiệm về Dạy và Học. Xin gởi đến các em các bài viết dành cho các giảng viên lớp “người lớn” trước đây để tham khảo.

Khi tiếp xúc với sinh viên, dù là mới vào trường, cũng nên nhớ rằng họ đã là “người lớn”, cần tôn trọng và thấu cảm.

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

 

7 điều cần nhớ để Dạy sao cho… hay!

BS Đỗ Hồng Ngọc (*)

1.  Giảng viên phải luôn chú trọng đến “bề ngoài” của mình:

Tự tin/ Nhiệt tình/ Cởi mở và đáng tin cậy.

Ăn mặc đúng mực, nghiêm trang;

Đi, đứng, ngồi, cử động hai tay phù hợp.

2.  Quan tâm tới môi trường học tập: khung cảnh, cách sắp đặt chỗ ngồi cho học viên, giảng viên. Chú ý phần âm thanh,  ánh sáng, phương tiện nghe nhìn, học cụ cần thiết…

3.  Cần biết rõ đối tượng là ai? muốn học gì? tại sao?

Từ đó xác định Mục tiêu và Nội dung.

4.  Vạn sự khởi đầu nan.  Ba phút mở đầu có tính quyết định. Phải tạo động cơ, chú ý cách “phá băng”: giới thiệu về mình/ kể một câu chuyện/ một trò chơi, câu đố/ vài slides sinh động/ nêu vấn đề thời sự có liên quan/ vài khái niệm mới lạ…     Tóm lại, làm cho học viên “tỉnh ngủ” và lôi kéo sự chú ý của họ.

5.  Đi từ điều đã biết đến điều chưa biết. Tìm giai thoại, chuyện kể phù hợp để minh họa, dẫn dắt. Nối kết các khái niệm khô khan.

6.   Ngôn ngữ: Cần sáng sủa, Rõ ràng. Phù hợp (chú ý tiếng địa phương).  Tốc độ vừa phải. Biết ngừng/ nhấn, điều tiết nhịp điệu, tốc độ. Làm sao cho người ngồi xa nhất cũng phải nghe, phải thấy được.

7.  Hiện nay với kỹ thuật vi tính, làm một bài giảng với slides khá dễ dàng, nhưng giảng viên nhớ đừng để bị “máy móc hóa”! Nhớ rằng slides không thể thay thế giảng viên. Không nên lạm dụng kỹ thuật. Không để phương tiện nghe nhìn thay thế mình!

Chú ý: Slides không phải để đọc, mà chủ yếu để gợi ý.  Vì thế không nên viết nguyên câu. Mỗi dòng đều cần giải thích/ mở rộng bởi giảng viên.

Slides nhỏ quá, nhiều chữ quá không đọc được sẽ bỏ qua. Người học không thể vừa nghe vừa đọc cùng lúc. Không nên dùng chữ kiểu cọ, bay bướm, nhảy nhót, khó đọc (giảng viên trẻ hay “chơi” slides!).

Một vài nguyên tắc chung: Trên mỗi slide không nên quá 1 khái niệm, không quá 2 kiểu chữ, không quá 3 điều để nhớ, không quá nhiều hàng chữ, và mỗi hàng cũng không quá nhiều chữ, vì nhiều chữ sẽ đọc không kịp. Khi học viên phải tập trung đọc thì không nghe giảng kịp.

Mỗi slide được trình bày trung bình 1 phút. Do đó cần tính kỹ số lượng slides cho mỗi buổi giảng, cần thay đổi linh hoạt, sẵn sàng bỏ bớt (giảng viên mới học làm slides ham chiếu nhiều!).

Không nên chiếu slides quá nhanh, không kịp nghe, không kịp hiểu. Nhưng chậm quá, rì rà, thì dễ chán!

……………………………………………….

(*) Nguyên Giám đốc Trung tâm Truyền thông & Giáo dục sức khỏe Tp.HCM

Trưởng Bộ môn Khoa học hành vi – Giáo dục sức khỏe,  ĐHYK Phạm Ngọc Thạch.

 

7 đặc điểm của “người lớn” đi học?

BS Đỗ Hồng Ngọc

1. Người lớn đi học luôn có mục đích rõ ràng (trừ khi bị ép buộc!).

Nếu để họ tham gia xây dựng “kế hoạch học tập” và “tự đánh giá” thì lớp sẽ tăng tính chủ   động, hiệu quả sẽ cao hơn.

2. Khi có động cơ thì họ học sẽ tốt hơn, với tinh thần tự nguyện và tự giác. Cần tạo động cơ và điều kiện giúp họ học tốt.

3.  Người lớn có nhiều kinh nghiệm sống, từng trải. Họ thích học từ kinh   nghiệm sống, thực tế, không lý thuyết suông. Họ quan tâm việc ứng dụng. Nội dung phải thực tế, cụ thể.

4.  Người lớn có nhiều việc để lo: cơm áo gạo tiền, gia đình, xã hội…  Chương trình cần linh hoạt.

5.  Người lớn thường thiếu tự tin, sợ bị mất mặt, bị “quê” giữa mọi người. Nếu được đặt câu hỏi bằng giấy, nặc danh, thì tốt hơn hỏi trực tiếp!

6.  Người lớn bảo thủ. Dạy điều gì mới thì phải giải thích “tại sao” thay vì chỉ dạy “cách nào”. Liên hệ kiến thức, kỹ năng mới với những kinh nghiệm cũ. Từ dễ đến khó, từ ít đến nhiều.

7.  Cần quan tâm thể chất: chỗ ngồi thoải mái, ánh sáng đầy đủ, âm thanh rõ ràng, giải lao giữa giờ v.v…

Nên dành thời gian tìm hiểu kinh nghiệm trước của học viên, rồi kết nối kinh nghiệm đó với bài học hiện tại. Dành nhiều thời gian cho thảo luận. Áp dụng nhiều phương pháp Giáo dục chủ động trong giảng dạy để đỡ chán và hiệu quả cao hơn.

(2009, cập nhật 2015)